Bài giảng Kinh tế quốc tế - Chương 2: Lý thuyết cổ điển về mậu dịch quốc tế

Ch ươ ng II LÝ THUYẾT CỔ ĐIỂN VỀ MDQT (CLASSICAL TRADE THEORY ) I / Quan đ iểm của phái trọng th ươ ng (Mercantilism) về MDQT  Ư u đ iểm : Nhận thức đư ợc tầm quan trọng của MDQT Nh ư ợc đ iểm :  Nguyên tắc chung của MD là phải “xuất siêu”  nhiều hệ quả tiêu cực Hiểu sai khái niệm về MDQT CP cần can thiệp vào các hoạt đ ộng MDQT Đánh giá quá cao vàng bạc và quý kim Quan đ iểm lệch lạc về thù lao và dân số II / Lý thuyết lợi thế tuyệt đ ối của Adam Smith 1) Quan đ iểm của A.S về vai trò cá nhân và t ư doanh - Đề cao vai trò cá nhân - Invisible hand  CP thực hiện laisser faire 2) Nội dung và bản chất lý thuyết LTTĐ của Adam Smith a) Khái niệm LTTĐ Là sự khác biệt một cách tuyệt đ ối về NSLĐ hoặc CPLĐ của mỗi quốc gia về một sản phẩm nào đ ó b) Nội dung của lý thuyết “Với 1 số giả thiết đ ã cho, nếu mỗi quốc gia chuyên môn hóa vào sản xuất và xuất khẩu sản phẩm mà mình có LTTĐ đ ồng thời nhập khẩu sản phẩm mà mình không có LTTĐ thì tất cả các quốc gia đ ều có lợi” c) Phân tích lợi ích mậu dịch Naêng suaát lao ñoäng US UK Luùa mì (W) (giaï) Vaûi (C) (meùt) 6 4 1 5 Bài tập 1 : Có số liệu cho trong bảng sau : Hãy phân tích c ơ sở, mô hình và lợi ích mậu dịch của 2 quốc gia  So với quan đ iểm của phái trọng th ươ ng, lý thuyết LTTĐ của A. Smith h ơ n hẳn ở hai đ iểm : - Chính phủ không cần can thiệp vào MD (MD là hoàn toàn tự do) - Tất cả các quốc gia đ ều có lợi III / Quy luật lợi thế so sánh của David Ricardo 1) Khái niệm về LTSS (comparative advantage) Là sự khác biệt 1 cách t ươ ng đ ối về NSLĐ hoặc chi phí LĐ của mỗi QG về 1 sản phẩm nào đ ó 2) Nội dung và bản chất quy luật LTSS a) Những giả thiết - 2 quốc gia, 2 sản phẩm - MD là hoàn toàn tự do - LĐ có thể dịch chuyển hoàn toàn chỉ trong phạm vi 1 QG nh ư ng không có khả n ă ng dịch chuyển giữa các QG - CP sản xuất là cố đ ịnh - CP vận chuyển bằng không - Lý thuyết tính giá trị bằng lao đ ộng (coi LĐ là yếu tố duy nhất tạo ra sp) b ) Phát biểu lý thuyết Với những giả thiết đ ã cho, nếu mỗi QG chuyên môn hóa vào SX và XK sp mà mình có LTSS đ ồng thời NK sp mà mình không có LTSS thì tất cả các QG đ ều có lợi c) Công thức tổng quát: Quốc gia 1 xuất A, nhập B và quốc gia 2 xuất B, nhập A, khi : a 1 / b 1 > a 2 / b 2 hoặc a 1 / a 2 > b 1 / b 2 Quốc gia 1 xuất B, nhập A và quốc gia 2 xuất A, nhập B, khi : a 1 / b 1 < a 2 / b 2 hoặc a 1 / a 2 < b 1 / b 2 d) Phân tích lợi ích mậu dịch Naêng suaát lao ñoäng US UK Luùa mì (W) Vaûi (C) 6 4 1 2 Bài tập 2 : Có số liệu cho trong bảng sau : a) Hãy phân tích c ơ sở, mô hình và lợi ích MD của 2 QG b) Mậu dịch có xảy ra không nếu tỷ lệ trao đ ổi là 6W = 15C ? c) Ở tỷ lệ trao đ ổi nào thì lợi ích MD của 2 quốc gia là bằng nhau ?  Điểm h ơ n của David Ricardo so với Adam Smith : Một quốc gia đư ợc xem là “kém nhất” vẫn có lợi khi giao th ươ ng với một quốc gia đư ợc xem là “tốt nhất”  tính tổng quát hóa của quy luật LTSS cua David Ricardo cao h ơ n hẳn so với lý thuyết LTTĐ của Adam Smith. Naêng suaát lao ñoäng US UK Luùa mì (W) Vaûi (C) 6 4 3 2 3) Tr ư ờng hợp đ ặc biệt  Trong MDQT coù khaåu hieäu : “Haõy ñeå cho söï khaùc nhau phaùt trieån leân” hay “Söï khaùc nhau muoân naêm” 4) Khung tỷ lệ trao đ ổi Naêng suaát lao ñoäng US UK Luùa mì (W) Vaûi (C) 6 4 1 2 Giả sử 1h LĐ ở US đư ợc trả $6, 1h LĐ ở UK đư ợc trả £1. Hãy xác đ ịnh khung tỷ lệ trao đ ổi giữa 2 đ ồng tiền đ ể MD xảy ra theo mô hình của BT2 5) LTSS và tiền tệ Bài tập 3 : 6 ) Ứng dụng quy luật LTSS trong thực tế a) Trong hợp tác và phân công lao đ ộng giữa các thành viên trong XH  Nguyên tắc : Nếu phân công LĐ theo LTSS thì lợi ích XH tính trên 1 đơ n vị thời gian sẽ là lớn nhất. b) Ph ươ ng pháp xác đ ịnh mức đ ộ LTSS của mỗi QG về 1 sp nào đ ó  khả n ă ng cạnh tranh của QG trên thị tr ư ờng thế giới Hệ số biểu thị LTSS (RCA) = E 1 / E c : E 2 / E w Singapore Indonesia Thaùi Lan Haøng hoùa RCA PEV Haøng hoùa RCA PEV Haøng hoùa RCA PEV LTSS raát cao - Maùy vaên phoøng - Thieát bò thoâng tin vaø maùy ghi aâm 6,17 4,27 6,24 4,33 - Ñoà goã - Giaøy deùp - Quaàn aùo - Ñoà gia duïng - Haøng deät 40,65 6,51 4,64 3,41 2,51 12,99 2,08 1,48 1,09 0,80 - Saûn phaåm du lòch, tuùi xaùch - Giaøy deùp - Quaàn aùo - Saûn phaåm khoaùng saûn phi kim loaïi - Haøng da 4,77 4,4 3,17 2,93 2,89 2,63 2,42 1,74 1,61 1,59 LTSS cao - Ñoà ñieän - Hoùa chaát höõu cô - Haøng da - Saûn phaåm khoaùng saûn phi kim loaïi 2,19 1,76 0,70 0,56 - Thieát bò thoâng tin vaø maùy ghi aâm - Ñoà gia duïng - Ñoà goã - Haøng deät - Maùy vaên phoøng - Ñoà ñieän - Maùy aûnh, saûn phaåm quang hoïc, ñoàng hoà 2,09 2,05 1,87 1,52 1,36 1,36 1,09 1,15 1,13 1,03 0,84 0,75 0,75 0,60 Philippines Malaysia Haøng hoùa RCA PEV Haøng hoùa RCA PEV LTSS raát cao - Quaàn aùo - Ñoà goã - Ñoà ñieän - Ñoà gia duïng - Saûn phaåm du lòch tuùi xaùch 6,11 4,20 3,25 3,17 2,68 1,65 1,13 0,86 0,86 0,72 - Thieát bò thoâng tin vaø maùy ghi aâm - Ñoà ñieän - Ñoà goã - Quaàn aùo 6,22 4,46 3,77 2,53 3,20 2,30 1,94 1,31 LTSS cao - Thieát bò thoâng tin vaø maùy ghi aâm - Giaøy deùp - Maùy aûnh, saûn phaåm quang hoïc, ñoàng hoà 1,48 1,46 1,28 0,40 0,39 0,35 - Haøng da - Caùc loaïi hoùa chaát 1,09 1,03 0,56 0,53 HỆ SỐ RCA CỦA NÔNG SẢN VIỆT NAM (KIM NGẠCH : TRIỆU USD) Naêm 1995 1999 2000 2001 KNXK noâng saûn cuûa VN(1) 1.745,8 2545,9 2563,3 2.422,0 KNXK noâng saûn cuûa TG(2) 583.000 547.960 552.240 547.460 Toång KNXK cuûa VN (3) 5.449 11.541,4 14.300 15.100 Toång KNXK cuûa TG (4) 5.123.200 4.648.900 6.357.100 6.120.800 RCA = (1).(4)/(2).(3) 2,815 1,817 2,064 1,793 HỆ SỐ RCA CỦA HÀNG DỆT MAY VIỆT NAM (KIM NGẠCH : TRIỆU USD) Naêm 1995 2000 2001 2002 KNXK deät may cuûa VN(1) 850 1.982 1.975 2.710 KNXK deät may cuûa TG(2) 309.960 321.510 340.670 353.000 Toång KNXK cuûa VN(3) 5.449 14.300 15.100 16.700 Toång KNXK cuûa TG (4) 5.123.200 6.357.100 6.120.800 7.720.000 RCA = (1).(4)/(2).(3) 2,578 2,616 2,350 3,550 HỆ SỐ RCA CỦA HÀNG THUỶ SẢN CỦA VIỆT NAM (KIM NGẠCH : TRIỆU USD) Naêm 1995 2000 2001 2002 KNXK thuyû saûn cuûa VN (1) 621,4 1.478,5 1.778 2.023 KNXK thuyû saûn cuûa TG(2) 50.000 55.300 55.600 57.000 Toång KNXK cuûa VN (3) 5.449 14.300 15.100 16.700 Toång KNXK cuûa TG (4) 5.123.200 6.357.100 6.120.800 7.720.000 RCA =(1).(4)/ (2). (3) 11,68 11,95 12,87 16,41 IV / Lý thuyết chi phí c ơ hội của Haberler 1) Khái niệm về CPCH (the opportunity costs) CPCH của 1 sp này là số l ư ợng sp khác phải hy sinh đ ể có đ ủ tài nguyên làm gia t ă ng 1 đ /v sp thứ nhất Naêng suaát lao ñoäng US UK Luùa mì (W) Vaûi (C) 6 4 1 2 Bài tập 4 : Tính chi phí c ơ hội của mỗi quốc gia về mỗi sản phẩm b) Giả sử trong đ iều kiện sử dụng hết tài nguyên với kỹ thuật đ ã cho là tốt nhất, 1 n ă m US sản xuất đư ợc 180 triệu giạ lúa mì hoặc 120 trieäu meùt vaûi; UK saûn xuaát ñöôïc 60 trieäu giaï luùa mì hoaëc 120 trieäu meùt vaûi. Baèng bieåu ñoà, haõy phaân tích lôïi ích maäu dòch cuûa 2 quoác gia neáu bieát raèng khi chöa coù maäu dòch xaûy ra, caùc ñieåm töï cung töï caáp cuûa 2 quoác gia laàn löôït laø A(90 W, 60C) vaø A , (40 W, 40 C) 2) Nội dung lý thuyết CPCH của Haberler “ Nếu mỗi QG chuyên môn hóa vào sx và XK sp mà mình có CPCH bé h ơ n đ ồng thời NK sp mà mình có CPCH lớn h ơ n thì tất cả các QG đ ều có lợi “ 3) Phân tích lợi ích MD dựa trên CPCH không đ ổi a) Những khái niệm - CPCH không đ ổi (constant opportunity costs) : là l ư ợng sp thứ II phải hy sinh đ ể làm gia t ă ng 1 đơ n vị sp thứ I là không đ ổi, tức là lúc nào QG cũng phải hy sinh đ úng 1 l ư ợng sp thứ hai đ ể có đ ủ tài nguyên làm gia t ă ng 1 đ /v sp thứ nhất - Đ ư ờng giới hạn khả n ă ng sx với CPCH không đ ổi (production possibility frontier – PPF) : là 1 đư ờng thẳng chỉ ra sự kết hợp thay thế nhau trong sx giữa 2 sp trong đ iều kiện sử dụng hết tài nguyên với kỹ thuật đ ã cho là tốt nhất b)Phân tích lợi ích MD  Một số l ư u ý :  Lợi ích MD là lợi ích của ng ư ời tiêu dùng t ă ng lên sau khi MD xảy ra so với tr ư ớc khi MD xảy ra  Muốn xác đ ịnh lợi ích MD trên biểu đ ồ, bao giờ cũng phải trả lời 2 câu :  sản xuất đ ạt tại đ âu ?  tỷ lệ trao đ ổi nào ? Với CPCH là không đ ổi, các QG là CMH hoàn toàn (complete specialization) 4) Tr ư ờng hợp n ư ớc nhỏ Bài tập về nhà Có số liệu cho trong bảng sau: Hãy tính chi phí c ơ hội của mỗi quốc gia về mỗi sản phẩm Giả sử trong đ iều kiên sử dụng hết tài nguyên với kỹ thuật NSLÑ Quoác giaù 1 Quoác gia 2 X Y 2 3 5 4 đ ã cho là tốt nhất, 1 n ă m quốc gia 1 sản xuất đư ợc 120 triệu sản phẩm X hoặc 180 triệu sản phẩm Y; quốc gia 2 sản xuất đư ợc 200 triệu sản phẩm X hoặc 160 triệu sản phẩm Y. Bằng biểu đ ồ hãy phân tích lợi ích mậu dịch của 2 quốc gia, nếu biết rằng khi ch ư a có mậu dịch xảy ra, các diểm tự cung tự cấp của 2 quốc gia lần l ư ợt là A(100X,30Y) và A(50X,120Y) Chuẩn bị bài cho ch ươ ng III I/ Ôn lại kiến thức Kinh tế học vi mô 1. Đ ư ờng Giới hạn khả n ă ng SX ( đư ờng PPF) với CPCH không đ ổi; đư ờng PPF với CPCH t ă ng 2. Đ ư ờng bàng quan đ ại chúng ( đư ờng CIC) và các tính chất của nó 3. Các khái niệm MRT, MRS II/ Đọc tài liệu đ ể hiểu và trả lời 1. Sự khác nhau giữa CPCH t ă ng với CPCH không đ ổi. Tại sao trên thực tế CPCH lại t ă ng? 2. Sự khác nhau giữa chuyên môn hóa (CMH) hoàn toàn với CMH không hoàn toàn 3. Lý thuyết chuẩn về MDQT h ơ n lý thuyết CPCH của Haberler ở chỗ nào? 4. Làm rõ các khái niệm giá cả sản phẩm so sánh(gcspss), giá cả sản phẩm so sánh cân bằng nội đ ịa(gcspsscbn đ ), giá cả sản phẩm sosánh cân bằng chung khi 2 quốc gia giao th ươ ng với nhau 5. Hãy phân tích trên biểu đ ồ lợi ích mậu dịch của 2 quốc gia với CPCH t ă ng 6. Hãy phân tích lợi ích mậu dịch dựa trên sự khác biệt về sở thích và thị hiếu ng ư ời tiêu dùng (cung giống, cầu khác) 7. Hãy phân tích c ơ cấu lợi ích mậu dịch của một quốc gia, giả thiết quốc gia này là một n ư ớc nhỏ 8. Tỷ lệ mậu dịch là gì? Ý nghĩa của đ ại l ư ợng này? 9.Phân tích cân bằng cục bộ sự tạo thành giá cả sản phẩm so sánh cân bằng chung khi mậu dịch xảy ra 10. Thế nào là đư ờng cong ngoại th ươ ng? Các yếu tố tạo thành và cách dựng 11.Dùng 2 đư ờng cong ngoại th ươ ng đ ể phân tích cân bằng tổng quát sự tạo thành gcspsscb chung khi mậu dịch xảy ra 12. Lý thuyết nguồn lực sản xuất vốn có của Heckscher- Ohlin dựa trên những giả thiết nào? 13.Thế nào là sản phẩm thâm dụng lao đ ộng? Thế nào là sản phẩm thâm dụng t ư bản?Cho thí dụ minh họa 14. Phân biệt 2 cách xác đ ịnh sự d ư thừa hoặc khan hiếm của mỗi quốc gia về mỗi yếu tố sản xuất 15. Phát biểu, chứng minh và vận dụng lý thuyết H-O trong thực tiễn 16. Haõy phaân tích lôïi ích maäu dòch döïa treân söï khaùc bieät veà cung yeáu toá saûn xuaát (cung khaùc, caàu gioáng) 17. Phaùt bieåu, chöùng minh vaø vaän duïng trong thöïc tieãn lyù thuyeát H-O-S 17. Giaûi baøi taäp Coù soá lieäu cho trong baûng sau:(cheùp ñeà) Haõy xaùc dònh moâ hình maäu dòch cuûa 2 quoác gia vaø bieåu thò LTSS cuûa moãi quoác gia treân bieåu ñoà