Bài giảng Luật hình sự Việt Nam - Chương 12: Trách nhiệm hình sự và hình phạt

CHƯƠNG XII TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ VÀ HÌNH PHẠT Trang bị kiến thức về TNHS và HP áp dụng những kiến thức ấy vào thực tiễn MỤC ĐÍCH Khái niệm về TNHS Miễn TNHS, miễn HP Thời hiệu truy cứu TNHS Khái niệm hình phạt Mục đích hình phạt N Ộ I D U N G 1. TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ 1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, CƠ SỞ CỦA TNHS 1.1.1. KHÁI NIỆM TNHS LÀ TRÁCH NHIỆM MÀ NGƯỜI PHẠM TỘI PHẢI CHỊU NHỮNG HQ PHÁP LÝ BẤT LỢI VỀ HV PHẠM TỘI CỦA MÌNH 1.1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA TNHS TNHS PHẢI ĐƯỢC PHẢN ÁNH TRONG BẢN ÁN HAY QUYẾT ĐỊNH CÓ HIỆU LỰC PHÁP LUẬT CỦA TOÀ ÁN TNHS LÀ TRÁCH NHIỆM MÀ NGƯỜI PHẠM TỘI PHẢI CHỊU TRƯỚC NHÀ NƯỚC TNHS ĐƯỢC THỂ HIỆN Ở VIỆC NGƯỜI PHẠM TỘI PHẢI CHỊU HÌNH PHẠT TNHS CHỈ CÓ THỂ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH BẰNG TRÌNH TỰ ĐẶC BIỆT THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT MÀ CÁC CƠ QUAN TIẾN HÀNH TỐ TỤNG PHẢI THỰC HIỆN TNHS LÀ HQ PHÁP LÝ MÀ NGƯỜI PHẠM TỘI PHẢI CHỊU 5 ĐẶC ĐIỂM 1.1.3. CƠ SỞ CỦA TNHS CƠ SỞ CỦA TNHS LÀ CTTP TẠI SAO ? TP QUY ĐỊNH TRONG BỘ LUẬT BẰNG CÁCH MÔ TẢ CÁC DẤU HIỆU THUỘC VỀ CTTP ĐÓ ĐIỀU 2 BLHS: CHỈ NGƯỜI NÀO PHẠM MỘT TỘI QUY ĐỊNH TRONG BỘ LUẬT NÀY MỚI PHẢI CHỊU TNHS TỘI PHẠM XẢY RA NHÀ NƯỚC NGHĨA VỤ PHẢI CHẤP HÀNH QUYỀN BUỘC NGƯỜI PT CHỊU TNHS XUẤT HIỆN QHPLHS NGƯỜI PT NHÀ NƯỚC THỰC HIỆN QUYỀN NÀY THÔNG QUA CQ ĐẠI DIỆN CỦA MÌNH CỤ THỂ HOÁ TNHS BẰNG BIỆN PHÁP HP CỤ THỂ VỚI MỨC HP CỤ THỂ XÁC ĐỊNH CHÍNH THỨC CƠ SỞ CỦA TNHS NHƯNG CHỈ KHI TOÀ ÁN TUYÊN BẢN ÁN, QĐ VÀ CÓ HIỆU LỰC TNHS CHẤM DỨT KHI: NGƯỜI PT ĐƯỢC MIỄN TNHS HOẶC HP HẾT THỜI HIỆU TRUY CỨU TNHS CÓ ĐẶC XÁ HOẶC ĐẠI XÁ NGƯỜI PT ĐÃ CHẤP HÀNH XONG HP TOÀ ÁN ÁP DỤNG CÁC BIỆN PHÁP TÁC ĐỘNG XH HẾT THỜI HIỆU THI HÀNH BẢN ÁN GHI NHỚ * Khái niệm TNHS * Đặc điểm của TNHS * Cơ sở của TNHS Kiểm tra Điền vào chỗ có dấu (...) 1. TNHS là trách nhiệm mà ng ư ời phạm tội phải chịu tr ư ớc Nhà n ư ớc chứ không phải tr ư ớc cá nhân - ng ư ời mà ng ư ời phạm tội đã gây thiệt hại . 2. TNHS chỉ có thể được xác định bằng trình tự đặc biệt theo quy định của pháp luật mà các cơ quan tiến hành tố tụng phải thực hiện (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) (...) MIỄN TNHS LÀ BIỆN PHÁP ĐƯỢC ÁP DỤNG KHI XÉT THẤY, NẾU KHÔNG TRUY CỨU TNHS, VẪN ĐẢM BẢO ĐƯỢC: MIỄN TNHS LÀ THỂ HIỆN CHÍNH SÁCH NHÂN ĐẠO CỦA NHÀ NƯỚC LÀ KHÔNG BUỘC MỘT NGƯỜI PHẢI CHỊU TNHS VỀ MỘT TỘI MÀ NGƯỜI ĐÓ ĐÃ PHẠM 2. Miễn TNHS, miễn HP MIỄN TNHS Yêu cầu cải tạo, giáo dục người phạm tội Yêu cầ u đấu tranh phòng chống tội phạm PHÂN BIỆT MIỄN TNHS VỚI KHÔNG CTTP KHÔNG ĐẦY ĐỦ HOẶC KHÔNG CÓ CÁC DẤU HIỆU CỦA CTTP CỤ THỂ CÓ TNHS NHƯNG ĐƯỢC MIỄN VÌ CÓ CÁC ĐIỀU KIỆN CỤ THỂ TOÀ ÁN TUYÊN BỐ MIỄN TNHS MIỄN TNHS TOÀ ÁN TUYÊN BỐ KHÔNG PT KHÔNG CTTP MIỄN HÌNH PHẠT LÀ KHÔNG BUỘC NGƯỜI PHẠM TỘI PHẢI CHỊU HÌNH PHẠT VỀ TỘI MÀ NGƯỜI ĐÓ ĐÃ PHẠM. KHÔNG ĐẠT ĐƯỢC MỤC ĐÍCH CỦA HP TRÁI VỚI NGUYÊN TẮC NHÂN ĐẠO CỦA LHS KHÔNG CẦN THIẾT MIỄN HÌNH PHẠT CHỈ ĐƯỢC ĐẶT RA CHO NHỮNG TRƯỜNG HỢP MÀ VIỆC ÁP DỤNG HÌNH PHẠT LÀ: ĐIỀU 25 BLHS 1999 KHI CÓ QUYẾT ĐỊNH ĐẠI XÁ TRƯỚC KHI HVPT BỊ PHÁT GIÁC, NGƯỜI PHẠM TỘI: CỐ GẮNG HẠN CHẾ ĐẾN MỨC THẤP NHẤT HQ CỦA TP KHI ĐIỀU TRA, TRUY TỐ, XÉT XỬ, DO SỰ CHUYỂN BIẾN CỦA TÌNH HÌNH NGƯỜI PT KHÔNG CÒN NGUY HIỂM CHO XH ĐIỀU KIỆN MIỄN TNHS VIỆC MIỄN TNHS CÒN ĐƯỢC QUY ĐỊNH Ở MỘT SỐ ĐIỀU LUẬT KHÁC ĐIỀU 80 ĐIỀU 314 ĐIỀU 19 ĐIỀU 289 ĐIỀU 69 ĐIỀU KIỆN MIỄN HP (ĐIỀU 54) ĐÁNG ĐƯỢC KHOAN HỒNG CHƯA ĐẾN MỨC MIỄN TNHS CÓ NHIỀU TTGN QUY ĐỊNH TẠI KHOẢN 1 ĐIỀU 46 NHỮNG TRƯỜNG HỢP ĐƯỢC MIỄN HP THƯỜNG LÀ: PT NGHIÊM TRỌNG NHƯNG THUỘC TRƯỜNG HỢP ÍT NGHIÊM TRỌNG, KHÔNG CÓ HOẶC CÓ ÍT TTTN MÀ CÓ NHIỀU TÌNH TIẾT GIẢM NHẸ PHẠM TỘI ÍT NGHIÊM TRỌNG Khái niệm về miễn TNHS, miễn HP Điều kiện miễn TNHS, miễn HP Ghi nhớ Kiểm tra Những khẳng định sau đây đúng hay sai ? Hãy giải thích 1. Ng ư ời đ ư ợc tòa án miễn hình phạt là ng ư ời không phải chịu TNHS 2. Miễn hình phạt là không buộc người phạm tội phải chịu hình phạt về tội mà người đó đã phạm. 3. Điều kiện miễn hình phạt là: có nhiều t ình tiết giảm nhẹ, đáng đ ư ợc khoan hồng nh ư ng ch ư a đến mức đ ư ợc miễn TNHS THỜI HIỆU TRUY CỨU TNHS LÀ THỜI HẠN DO BLHS QUY ĐỊNH MÀ KHI HẾT THỜI HẠN ĐÓ THÌ NGƯỜI PHẠM TỘI KHÔNG BỊ TRUY CỨU TNHS. (ĐIỀU 23 BLHS99) 3. THỜI HIỆU TRUY CỨU TNHS LÝ DO KHÔNG BỊ TRUY CỨU TNHS KHÔNG BỊ PHÁT HIỆN DO KHÁCH QUAN SỰ BỎ QUÊN CỦA CÁC CƠ QUAN HỮU QUAN Thời hiệu truy cứu TNHS được tính từ thời điểm HVPT được thực hiện Trong khoảng thời gian nhất định, nếu không PT mới, làm ăn lương thiện, không trốn tránh sự trừng phạt thì không bị truy cứu TNHS TỘI LIÊN TỤC TỘI KÉO DÀI KỂ TỪ KHI NGƯỜI PT THỰC HIỆN HÀNH VI CUỐI CÙNG KỂ TỪ KHI HÀNH VI CHẤM DỨT LƯU Ý VỀ THỜI ĐIỂM COI LÀ TỘI PHẠM ĐÃ ĐƯỢC THỰC HIỆN 10 NĂM TỘI PHẠM NGHIÊM TRỌNG 15 NĂM TỘI PHẠM RẤT NGHIÊM TRỌNG 20 NĂM TP ĐẶC BIỆT NGHIÊM TRỌNG 5 NĂM TỘI PHẠM ÍT NGHIÊM TRỌNG ĐIỀU KIỆN ĐỂ NGƯỜI PHẠM TỘI KHÔNG BỊ TRUY CỨU TNHS KHÔNG TRUY CỨU TNHS NẾU TÍNH TỪ NGÀY PHẠM TỘI ĐÃ QUA: THỜI HIỆU CÓ THỂ BỊ KÉO DÀI THÊM NẾU: THỜI GIAN ĐÃ QUA KHÔNG ĐƯỢC TÍNH VÀ THỜI HIỆU ĐƯỢC TÍNH LẠI KỂ TỪ NGÀY PHẠM TỘI MỚI THỜI GIAN TRỐN TRÁNH KHÔNG ĐƯỢC TÍNH VÀ THỜI HIỆU ĐƯỢC TÍNH LẠI KỂ TỪ NGÀY NGƯỜI PT RA ĐẦU THÚ HOẶC BỊ BẮT NGƯỜI PT LẠI PT MỚI MÀ BLHS QUY ĐỊNH MỨC CAO NHẤT CỦA KHUNG HP ĐỐI VỚI TỘI ẤY LÀ TRÊN MỘT NĂM TÙ NGƯỜI PHẠM TỘI LẨN TRỐN VÀ CÓ LỆNH TRUY NÃ KHÔNG ÁP DỤNG THỜI HIỆU CÁC TỘI PHẠM QUY ĐỊNH TẠI CHƯƠNG XI ( CÁC TỘI XÂM PHẠM AN NINH QUỐC GIA ) CÁC TP QUY ĐỊNH TẠI CHƯƠNG XXIV ( CÁC TỘI PHÁ HOẠI HOÀ BÌNH, CHỐNG LOÀI NGƯỜI VÀ TP CHIẾN TRANH ) GHI NHỚ * Khái niệm về thời hiệu * Lý do không truy cứu TNHS * Điều kiện để được hưởng thời hiệu Đáp án đúng là: A-3; B-4; C-2; D-5; E-1 KIỂM TRA B. 15 năm C. 5 năm D. 20 năm E. 10 năm A. Không áp dụng 5. Tội đặc biệt nghiêm trọng 3. TP ch ươ ng 11 và 24 BLHS 2. Tội ít nghiêm trọng 1. Tội nghiêm trọng 4. Tội rất nghiêm trọng Xắp xếp lại sao cho t ươ ng xứng giữa thời hiệu truy cứu TNHS và loại tội HP CHỈ CÓ THỂ ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ HVPT 2. KHÁI NIỆM VÀ MỤC ĐÍCH HP 2.1. KHÁI NIỆM HP ĐƯỢC LHS QUY ĐỊNH VÀ DO TOÀ ÁN ÁP DỤNG HP LÀ BIỆN PHÁP CƯỠNG CHẾ NGHIÊM KHẮC NHẤT HP LÀ BIỆN PHÁP CƯỠNG CHẾ NGHIÊM KHẮC NHẤT CỦA NHÀ NƯỚC NHẰM TƯỚC BỎ HOẶC HẠN CHẾ QUYỀN, LỢI ÍCH CỦA NGƯỜI PHẠM TỘI. HÌNH PHẠT ĐƯỢC QUY ĐỊNH TRONG LHS VÀ DO TOÀ ÁN QUYẾT ĐỊNH HP LÀ BIỆN PHÁP CƯỠNG CHẾ NGHIÊM KHẮC NHẤT SỰ NGHIÊM KHẮC CỦA HP QUYỀN TỰ DO QUYỀN VỀ TÀI SẢN QUYỀN VỀ CHÍNH TRỊ QUYỀN SỐNG HẠN CHẾ HOẶC TƯỚC BỎ Ở NGƯỜI BỊ ÁN MỘT SỐ QUYỀN ĐỂ LẠI ÁN TÍCH CHO NGƯỜI BỊ KẾT ÁN TRONG MỘT THỜI GIAN NHẤT ĐỊNH HP ĐƯỢC LHS QUY ĐỊNH VÀ DO TOÀ ÁN ÁP DỤNG NGƯỜI CÓ HV NHƯNG ĐÓ KHÔNG PHẢI LÀ HVPT THÌ KHÔNG ĐƯỢC ÁP DỤNG HP HP KHÔNG ĐƯỢC QĐ TRONG BLHS HOẶC TRONG TỘI MÀ NGƯỜI PT ĐÃ PHẠM THÌ KHÔNG ĐƯỢC ÁP DỤNG ĐỐI VỚI HỌ TOÀ ÁN LÀ CQ CÓ QUYỀN QĐHP. NGOÀI TOÀ ÁN KHÔNG MỘT CQ NÀO KHÁC CÓ QUYỀN QĐHP HP ĐƯỢC QUY ĐỊNH CẢ Ở PHẦN CHUNG VÀ PHẦN CÁC TỘI PHẠM ĐIỀU 28 PHẦN CHUNG ĐIỀU 45 ĐIỀU 50 ĐIỀU 51 ĐIỀU 27 PHẦN CTC QUY ĐỊNH CÁC HÌNH THỨC HP VỚI MỨC HP CỤ THỂ ĐỐI VỚI TỪNG TỘI HP CHỈ CÓ THỂ ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI CÓ HVPT (THEO NGUYÊN TẮC "CÁ NHÂN CHỊU TNHS") KHÔNG ÁP DỤNG HP ĐỐI VỚI NGƯỜI THÂN CỦA NGƯỜI PT KỂ CẢ KHI NGƯỜI PT LẨN TRỐN KHÔNG CHO PHÉP CHẤP HÀNH HP THAY CHO NGƯỜI PT KỂ CẢ KHI HỌ TỰ NGUYỆN HP TỊCH THU TÀI SẢN CHỈ ÁP DỤNG VỚI CHỦ SỞ HỮU KHI HỌ PT 2.2. MỤC ĐÍCH HÌNH PHẠT PHÒNG NGỪA CHUNG PHÒNG NGỪA RIÊNG TRỪNG TRỊ NGƯỜI PT GD NGƯỜI PT NGĂN NGỪA PT MỚI ĐẤU TRANH CHỐNG VÀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM GIÁO DỤC NGƯỜI KHÁC TÔN TRỌNG PHÁP LUẬT GHI NHỚ # Khái niệm hình phạt # Ba đặc điểm của HP # Hai mục đích của HP HẾT CH ƯƠ NG XII CÁM Ơ N CÁC EM