Bài giảng Luật hình sự Việt Nam - Chương 28: Các tội xâm phạm hoạt động tư pháp

Các tội xâm phạm HOẠT ĐỘNG TƯ PHÁP CHƯƠNG XXVIII Các tội phạm cụ thể Những vấn đề chung Nội dung 1.1. VÀI NÉT VỀ LS LẬP PHÁP HS ĐẤU TRANH CHỐNG TỘI XÂM PHẠM HOẠT ĐỘNG TƯ PHÁP (HĐTP) 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG Luật số 103 ngày 10/05/1957 quy định trừng phạt việc bắt giam người trái phép Pháp lệnh trừng trị các tội PCM và một số Pháp lệnh khác có quy định tội bao che cho tội phạm BLHS 1985: Chương X BLHS 19 99 : Chương X II 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1.2. KHÁI NIỆM VỀ CÁC TỘI XP HĐTP Khách thể Điều 292 BLHS99 Khái niệm Sự hoạt động đúng đắn của CQTP QHXH khác như : TM, SK, uy tín danh dự, ... MKQ 1.2. KHÁI NIỆM VỀ CÁC TỘI XP HĐTP HV vi phạm các quy định của PL về HĐTP. Các quy định đó là: QĐ đảm bảo cho hoạt động của các CQTP; Có thể đó là quy định củ a Luật nội dung hoặc Luật hình thức ; Có thể đó là quy định của các ngành luật... 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG MKQ 1.2. KHÁI NIỆM VỀ CÁC TỘI XP HĐTP HV PT cũng có thể là: HV VPPL của người HĐTP; HV VPPL của người thuộc các cơ quan bổ trợ tư pháp HV VPPL của CD có ng / vụ th / hiện các phán quyết, các QĐ HV VPPL của CD có ng / vụ th / hiện các phán quyết, các QĐ HV của CD trong những trường hợp nhất định theo QĐ của PL đã không giúp đỡ các CQTP 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1.2. KHÁI NIỆM VỀ CÁC TỘI XP HĐTP CB của CQTP; Người của các cơ quan bổ trợ TP Công dân khác có hoặc không có chức vụ, quyền hạn MCQ CHỦ THỂ Lỗi cố ý; Lỗi vô ý (Điều 301 ) 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1.2. CÁC TỘI XÂM PHẠM HĐTP TRONG BLHS CÁC TỘI XP HĐTP DO NGƯỜI CÓ NGHĨA VỤ GIÚP CÁC CQTP TRONG HĐTP THỰC HIỆN DO ĐT CỦA CÁC BẢN ÁN HOẶC QĐ CỦA CQTP THỰC HIỆN CÁC TỘI KHÁC XÂM PHẠM HĐTP DO NHỮNG NGƯỜI CÓ CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN TRONG HĐTP THỰC HIỆN 2. CÁC TỘI PHẠM CỤ THỂ 2.1. CÁC TỘI XÂM PHẠM HĐTP DO NGƯỜI CÓ CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN TRONG HĐTP THỰC HIỆN TỘI TRUY CỨU TNHS NGƯỜI KHÔNG CÓ TỘI (ĐIỀU 293 BLHS99) Sự hoạt động đúng đắn của CQTP; Quyền, lợi ích hợp pháp của công dân; ảnh hưởng xấu đến h/quả đ/tr phòng, chống TP KT TỘI TRUY CỨU TNHS NGƯỜI KHÔNG CÓ TỘI (ĐIỀU 293 BLHS99) Những người có thẩm quyền truy cứu TNHS: cT ĐIỀU TRA VIÊN; KIỂM SÁT VIÊN; THẨM PHÁN; CHÁNH ÁN TAND; VIỆN TRƯỞNG VKSND TỘI TRUY CỨU TNHS NGƯỜI KHÔNG CÓ TỘI (ĐIỀU 293 BLHS99) mkq HV truy cứu TNHS người không có tội. HV đó có thể là: Không ra QĐ đình chỉ điều tra mặc dù trong quá trình điều tra đã có đủ căn cứ khẳng định người bị khởi tố không PT Khởi tố người mà biết rõ họ không PT Ra QĐ truy tố trước toà dù biết rõ người nào đó không có tội TỘI TRUY CỨU TNHS NGƯỜI KHÔNG CÓ TỘI (ĐIỀU 293 BLHS99) mkq Ng ư ời không có tội là ng ư ời: Hành vi không cấu thành tội phạm Không có HV vi phạm HV mang tính chất nhỏ nhặt Chưa đến tuổi chịu TNHS Không có NLTNHS HV được thực hiện trong PVCĐ hoặc TTCT Không có lỗi Đã qua thời hiệu truy cứu TNHS... TỘI KHÔNG TRUY CỨU TNHS NGƯỜI CÓ TỘI (ĐIỀU 294) HVPT th/hiện bằng KHĐ thẻ hiện ở việc không truy cứu TNHS người mà biết rõ là có tội Những người có thẩm quyền truy cứu TNHS. Họ có thể là: Điều tra viên; Kiểm sát viên; Thẩm phán... CT MKQ TỘI RA BẢN ÁN TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 295) Sự h/động đúng đắn của CQ xét xử; Quyền và lợi ích hợp pháp của công dân Làm giảm hiệu lực của CQ xét xử. KT TỘI RA BẢN ÁN TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 295) MKQ Bản án không phù hợp với luật hình thức Bản án không phù hợp với luật nội dung Ng ư ời PT có hành vi ra bản án trái PL Bản án có thể là bản án về việc Hình sự Dân sự Hành chính Kinh tế Lao động TỘI RA BẢN ÁN TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 295) LƯU Ý Lỗi cố ý trực tiếp Thẩm phán hoặc HTND MCQ Thành viên nào của HĐXX biểu quyết chống việc ra bản án trái PL thì không phải chịu TNHS về TP này CT TỘI RA QUYẾT ĐỊNH TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 296) Người PT là người có th/quyền trong h/động: Điều tra Truy tố Xét xử Thi hành án CT TỘI RA QUYẾT ĐỊNH TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 296) HV ra quyết định trái với quy định của PL QĐ trong h/động tố tụng gồm nhiều loại khác nhau do : N gười có th ẩm quyền ký ban hành T heo quy định của PL: MKQ TỘI RA QUYẾT ĐỊNH TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 296) (i) QĐ bắt buộc chữa bệnh; (ii) QĐ đưa vào trường giáo dưỡng; (iii) QĐ công nhận thuận tình ly hôn; (iv) QĐ truy nã, QĐ đình nã; (v) QĐ tạm đình chỉ thi hành án... MKQ TỘI RA QUYẾT ĐỊNH TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 296) QĐ trái PL là những QĐ được ban hành không phù hợp với quy định của PL. Có thể là: (i) Không phù hợp với thực tế của vụ án (ii) Ban hành không đúng thẩm quyền... MKQ TỘI RA QUYẾT ĐỊNH TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 296) HQ là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm: Thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước; Thiệt hại cho quyền và lợi ích của tổ chức; Thiệt hại cho quyền và lợi ích của công dân Có mối QHNQ giữa HV và HQ MKQ TỘI DÙNG NHỤC HÌNH (ĐIỀU 298 BLHS99) Bị can, bị cáo; Người bị hại; Người làm chứng; Giám định viên; Người phiên dịch... ĐTTĐ TỘI DÙNG NHỤC HÌNH (ĐIỀU 298 BLHS99) Tra tấn đánh đập Bắt nhịn ăn, nhịn uống, ăn nhạt; Không cho ngủ; Cùm kẹp Hỏi cung liên tục suốt ngày đêm Bắt quỳ gối suốt buổi hỏi cung... Hành vi phạm tội đ ư ợc thực hiện: TỘI DÙNG NHỤC HÌNH (ĐIỀU 298 BLHS99) TPHT khi có HV dùng nhục hình. Dùng nhục hình trong HĐTP thì mới coi là PT này. MKQ TỘI DÙNG NHỤC HÌNH (ĐIỀU 298 BLHS99) CT Lỗi cố ý Thủ trưởng CQ điều tra, điều tra viên; Viện trưởng VKS, KSV; Chánh án, thẩm phán TAND các cấp; Giám thị trại giam, trại cải tạo... MCQ TỘI BỨC CUNG (ĐIỀU 299 BLHS99) Bị can, bị cáo; Người làm chứng; Người bị hại; Giám định viên... MKQ Người PT SD các thủ đoạn trái PL buộc người bị th / vấn khai sai sự thật. Đe doạ uy hiếp về tinh thần Dồn ép buộc khai sai sự thật Dùng sức ép của nhiều người Coi là PT này nếu thủ đoạn trên được th / hiện trong h / động tố tụng ĐTTĐ TỘI BỨC CUNG (ĐIỀU 299 BLHS99) Gây HQ NT cho việc giải quyết vụ án là dấu hiệu bắt buộc của TP này: Bắt, giam oan Xét xử không đúng tội, đúng PL Kết án oan người vô tội... Có mối QHNQ giữa HV và HQ MCQ MKQ Lỗi cố ý Tội bức cung Uy hiếp về tinh thần HQ nghiêm trọng Tội dùng nhục hình Dùng sức mạnh vật chất Không cần phát sinh HQ TỘI LÀM SAI LỆCH HỒ SƠ VỤ ÁN (ĐIỀU 300) HSVA LĐ HSVA KT HSVA HC HSVA DS HSVA HNGĐ HSVA HS Hồ s ơ vụ án (HSVA) Đ ối t ư ợng: TỘI LÀM SAI LỆCH HỒ SƠ VỤ ÁN (ĐIỀU 300) Nhân viên tư pháp; Người bào chữa; Người bảo vệ quyền lợi của đương sự Thư ký TAND; KSV; Thẩm phán; Hội thẩm nhân dân; Điều tra viên; CT của TP bao gồm: TỘI LÀM SAI LỆCH HỒ SƠ VỤ ÁN (ĐIỀU 300) HVKQ của TP này thể hiện cụ thể như: Thêm vào HSVA những tài liệu, vật chứng; Bớt đi ở HSVA những tài liệu, vật chứng; Sửa đổi HSVA; Đánh tráo HSVA giả để lấy đi HSVA thật; Huỷ HSVA: L à m mất hẳn giá trị sử dụng của HSVA; Làm hư hỏng HSVA: Làm giảm giá trị SD của HSVA TỘI LÀM SAI LỆCH HỒ SƠ VỤ ÁN (ĐIỀU 300) MCQ của TP : Lỗi cố ý Mục đích: L àm sai lệch nội dung HSVA TỘI THA TRÁI PHÁP LUẬT NGƯỜI BỊ GIAM, GIỮ (ĐIỀU 302 BLHS99) S ự hoạt động đúng đắn của CQTP . Ngoài ra còn: Đe doạ trật tự, an toàn xã hội; Làm giảm sút uy tín CQTP ; ảnh hưởng đến đ / tranh PC tội phạm KT Người bị phạt tù; Người bị tạm giam; Người bị tạm giữ. ĐTTĐ TỘI THA TRÁI PHÁP LUẬT NGƯỜI BỊ GIAM, GIỮ (ĐIỀU 302 BLHS99) Người PT có HV lợi dụng CVQH tha trái PL người bị giam, giữ HQ không phải là dấu hiệu bắt buộc của TP này T PHT khi phạm nhân, bị can, người bị tình nghi được tha trái PL MKQ TỘI THA TRÁI PHÁP LUẬT NGƯỜI BỊ GIAM, GIỮ (ĐIỀU 302 BLHS99) Lỗi cố ý trực tiếp MCQ Viện trưởng, P. viện trưởng VKSND; Chánh án, phó chánh án TAND; Trưởng, phó CA cấp quận, huyện; Thẩm phán TAND cấp tỉnh; Giám thị trại giam; v.v... CT TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN GIAM, GIỮ NGƯỜI TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 303 BLHS99) Người được trả tự do theo QĐ của PL. Đó là: Người đã chấp hành xong HP tù giam; Người đã hết hạn tạm giam; Người đã hết hạn tạm giữ. §TT§ TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN GIAM, GIỮ NGƯỜI TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 303 BLHS99) Không ra QĐ trả tự do cho người được trả tự do theo quy định của PL Không chấp hành QĐ trả tự do cho người được trả tự do theo quy định của PL mkq TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN GIAM, GIỮ NGƯỜI TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 303 BLHS99) Lỗi cố ý trực tiếp ct mcq Giống như chủ thể của tội phạm quy định tại Điều 302 BLHS99 TỘI KHÔNG THI HÀNH ÁN (ĐIỀU 305 BLHS99) Người có thẩm quyền ra QĐ THA ; Người có trách nhiệm thi hành QĐ. Những người kể trên được quy định trong luật TTHS, TTDS, TTHC... CT TỘI KHÔNG THI HÀNH ÁN (ĐIỀU 305 BLHS99) HV không ra QĐ thi hành án hoặc; HV không thi hành QĐ thi hành án HV nêu chỉ bị coi là PT này khi: Gây HQ nghiêm trọng Đã bị xử lý KL về HV này mà còn VP MKQ MCQ Lỗi cố ý TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM ĐỂ NGƯỜI BỊ GIAM GIỮ TRỐN (ĐIỀU 301 BLHS99) QL người bị giam, giữ; Canh gác người bị giam, giữ; Dẫn giải người bị giam, giữ; KT TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM ĐỂ NGƯỜI BỊ GIAM GIỮ TRỐN (ĐIỀU 301 BLHS99) HV thiếu trách nhiệm Người bị giam, giữ trốn gây HQ NT: Gây khó khăn cho điều tra, xử lý TP , G ây ảnh hưởng xấu đến trật tự XH... Có mối QHNQ giữa HV và HQ MKQ 2.2. Các tội do những người có nghĩa vụ giúp các CQTP trong HĐTP thực hiện TỘI KHAI BÁO GIAN DỐI HOẶC CUNG CẤP TÀI LIỆU SAI SỰ THẬT (ĐIỀU 307 BLHS99) Giám định viên; Phiên dịch viên; Người làm chứng CT TỘI KHAI BÁO GIAN DỐI HOẶC CUNG CẤP TÀI LIỆU SAI SỰ THẬT (ĐIỀU 307 BLHS99) Người phạm tội có thể có 1 trong các dạng HV: Đưa ra kết luận giám định sai Phiên dịch xuyên tạc những tài liệu, lời nói của những người tham gia tố tụng... Người làm chứng cung cấp những tài liệu, lời khai không phù hợp với thực tế của vụ án MKQ TỘI KHAI BÁO GIAN DỐI HOẶC CUNG CẤP TÀI LIỆU SAI SỰ THẬT (ĐIỀU 307 BLHS99) Những HV trên có thể có trong vụ án HS, DS... Người g/định, p/dịch, l/chứng t/hiện các HV đó có thể do: (i) Tự họ; (ii) Đề nghị của cơ quan tư pháp; (iii) Đề nghị của những người khác. L Ư U Ý TỘI TỪ CHỐI KHAI BÁO, TỪ CHỐI KẾT LUẬN GIÁM ĐỊNH HOẶC TỪ CHỐI CUNG CẤP TÀI LIỆU (ĐIỀU 308) Những người phải thực hiện nghĩa vụ theo yêu cầu của cơ quan tư pháp. Họ có thể là: Người làm chứng; Người bị hại; Giám định viên; Người có nghĩa vụ cung cấp tài liệu CT TỘI TỪ CHỐI KHAI BÁO, TỪ CHỐI KẾT LUẬN GIÁM ĐỊNH HOẶC TỪ CHỐI CUNG CẤP TÀI LIỆU (ĐIỀU 308) Không thực hiện nghĩa vụ khai báo mà không có lý do chính đáng Không thực hiện nghĩa vụ kết luận giám định mà không có lý do chính đáng Từ chối cung cấp tài liệu mà không có lý do chính đáng MKQ TỘI VI PHẠM VIỆC NIÊM PHONG, KÊ BIÊN TÀI SẢN (ĐIỀU 310 BLHS99) Người được giao giữ tài sản bị niêm phong, kê biên hoặc vật chứng bị niêm phong ĐT CT Tài sản bị kê biên hoặc niêm phong Vật chứng bị niêm phong TỘI VI PHẠM VIỆC NIÊM PHONG, KÊ BIÊN TÀI SẢN (ĐIỀU 310 BLHS99) MKQ Phá huỷ n/phong đối với những TS, v/chứng bị n/phong Đối với những TS bị kê biên, người PT có thể có một trong các HV sau: TỘI VI PHẠM VIỆC NIÊM PHONG, KÊ BIÊN TÀI SẢN (ĐIỀU 310 BLHS99) MKQ Tiêu dùng tài sản Chuyển nhượng tài sản Đánh tráo tài sản Cất giấu tài sản bị kê biên Huỷ hoại tài sản Gây HQ nghiêm trọng 2.3. Các tội xâm phạm HĐTP mà chủ thể là đối tượng của các bản án hoặc quyết định của CQTP TỘI KHÔNG CHẤP HÀNH ÁN (ĐIỀU 304 BLHS) CT Người có nghĩa vụ phải chấp hành BA, QĐ đã có hiệu lực PL Sự hoạt động đúng đắn của CQ THA. Đối tượng của HV KHĐ này là những BA, QĐ đã có hiệu lực PL KT TỘI KHÔNG CHẤP HÀNH ÁN (ĐIỀU 304 BLHS) M C Q Lỗi cố ý HVPT là KHĐ, biểu hiện ở việc: Không chấp hành BA hoặc QĐ đã có hiệu lực PL Người phải chịu TNHS là người không chấp hành sau khi bị áp dụng biện pháp cưỡng chế MKQ TỘI TRỐN KHỎI NƠI GIAM, GIỮ HOẶC TRỐN KHI ĐANG BỊ DẪN GIẢI, ĐANG BỊ XÉT XỬ (ĐIỀU 311) Người đang bị giam Người đang bị giữ Người đang bị dẫn giải Người đang bị xét xử: Bị cáo CHỦ THỂ TỘI TRỐN KHỎI NƠI GIAM, GIỮ HOẶC TRỐN KHI ĐANG BỊ DẪN GIẢI, ĐANG BỊ XÉT XỬ (ĐIỀU 311) Người phạm tội có HV bỏ trốn: R ời bỏ khỏi nơi giam, giữ, T rốn chạy khi : B ị dẫn giải, Đ ang bị xét xử MKQ TỘI TRỐN KHỎI NƠI GIAM, GIỮ HOẶC TRỐN KHI ĐANG BỊ DẪN GIẢI, ĐANG BỊ XÉT XỬ (ĐIỀU 311) Thủ đoạn bỏ trốn khá đa dạng nhưng không có ý nghĩa định tội Tội phạm hoàn thành khi đã bỏ trốn MKQ 2.4. CÁC TỘI KHÁC XÂM PHẠM HOẠT ĐỘNG TƯ PHÁP TỘI ÉP BUỘC NHÂN VIÊN TƯ PHÁP LÀM TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 297 BLHS99) Người có quyền uy đối với nhân viên tư pháp trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, đó là: CB trong bộ máy Nhà nước; CB của tổ chức XH CT TỘI ÉP BUỘC NHÂN VIÊN TƯ PHÁP LÀM TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 297 BLHS99) TH Ư KÝ TOÀ CHẤP HÀNH VIÊN HỘI THẨM NHÂN DÂN ĐIỀU TRA VIÊN KIỂM SÁT VIÊN THẨM PHÁN ĐT BỊ ÉP BUỘC TỘI ÉP BUỘC NHÂN VIÊN TƯ PHÁP LÀM TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 297 BLHS99) Người phạm tội có HV: ép buộc nhân viên tư pháp làm trái pháp luật bằng thủ đoạn lợi dụng chức vụ quyền hạn HQ nghiêm trọng QHNQ giữa HV và HQ MKQ TỘI ÉP BUỘC NHÂN VIÊN TƯ PHÁP LÀM TRÁI PHÁP LUẬT (ĐIỀU 297 BLHS99) Lỗi cố ý Động cơ đa dạng nhưng không phải là dấu hiệu bắt buộc của TP: Động cơ trả thù Động cơ cá nhân; Động cơ cục bộ... MCQ TỘI CẢN TRỞ VIỆC THI HÀNH ÁN (ĐIỀU 306) Ng ư ời PT là người có CVQH trong: Cơ quan tư pháp; Cơ quan Nhà nước khác; Tổ chức XH CT TỘI CẢN TRỞ VIỆC THI HÀNH ÁN (ĐIỀU 306) HV cản trở việc THA bằng thủ đoạn lợi dụng CVQH HQ NT là dấu hiệu bắt buộc của TP này, đó là: Làm cho việc THA trở nên phức tạp khó giải quyết; Làm cho việc THA gặp khó khăn; Làm mất lòng tin của quần chúng đối với cơ quan THA ... MKQ TỘI CẢN TRỞ VIỆC THI HÀNH ÁN (ĐIỀU 306) Lỗi cố ý Động cơ đa dạng nhưng không phải là bắt buộc MCQ TỘI MUA CHUỘC HOẶC CƯỠNG ÉP NGƯỜI KHÁC KHAI BÁO GIAN DỐI, CUNG CẤP TÀI LIỆU SAI SỰ THẬT (ĐIỀU 309 BLHS99) Điều luật quy định 2 tội danh: Tội mua chuộc người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật; Tội cưỡng ép người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật TỘI MUA CHUỘC HOẶC CƯỠNG ÉP NGƯỜI KHÁC KHAI BÁO GIAN DỐI, CUNG CẤP TÀI LIỆU SAI SỰ THẬT (ĐIỀU 309 BLHS99) Người phạm tội có HV : Mua chuộc Cưỡng ép Lỗi cố ý Động cơ đa dạng nhưng không phải là dấu hiệu bắt buộc MCQ MKQ TỘI ĐÁNH THÁO NGƯỜI BỊ GIAM, GIỮ, NGƯỜI ĐANG BỊ DẪN GIẢI, NGƯỜI ĐANG BỊ XÉT XỬ (ĐIỀU 312 BLHS99) Người PT có HV giải thoát cho: Người bị giam Người đang bị dẫn giải Người đang bị xét xử Thủ đoạn để đánh tháo không có ý nghĩa đối với việc định tội. MKQ MCQ Lỗi cố ý TỘI CHE DẤU TỘI PHẠM (ĐIỀU 313) , TỘI KHÔNG TỐ GIÁC TỘI PHẠM (ĐIỀU 314) Che dấu TP là HV h/động PT thể hiện ở việc: Cung cấp chỗ ở cho người PT; Nuôi giấu người PT; Cung cấp giấy tờ tuỳ thân; Giúp người PT lẩn trốn... Chỉ che dấu những TP quy định tại Khoản 1 Điều 313 mới là PT Lỗi cố ý TỘI CHE DẤU TỘI PHẠM (ĐIỀU 313) , TỘI KHÔNG TỐ GIÁC TỘI PHẠM (ĐIỀU 314) Không tố giác là HV KHĐ PT biểu hiện: Biết tội phạm đã, đang và sẽ xảy ra Có đ/kiện mà không TB cho CQ có th/quyền Không tố giác những TP quy định tại Khoản 1 Điều 313 BLHS mới bị coi là PT. Lỗi cố ý KẾT THÚC CHƯƠNG XXVIII CÁM ƠN CÁC EM