Bài giảng Luật hình sự Việt Nam - Chương 7: Chủ thể của tội phạm

CHƯƠNG VII CHỦ THỂ CỦA TỘI PHẠM MỤC TIÊU BÀI HỌC Cung cấp một trong những công cụ để xem xét vấn đề TNHS của người phạm tội Nội dung 3. Tuổi chịu TNHS 4. Chủ thể đặc biệt của tội phạm 2. Năng lực TNHS 1. Khái niệm về chủ thể của tội phạm 5. Vấn đề về nhân thân người phạm tội 1. KHÁI NIỆM CT CỦA TP CON NGƯỜI TUỔI TNHS NL TNHS qua Người điên Pháp nhân Trẻ em Ấn Độ: khởi tố con khỉ ăn cắp kính (Dân trí) Mấy ngày nay, mọi ngõ ngách thành phố Varanasi như thể bị xới tung khi cảnh sát ráo riết truy lùng một con khỉ bị khởi kiện với tội danh ăn cắp. Kim Dang Hoon - một khách du lịch người Hàn Quốc đã chính thức đâm đơn kiện lên tòa án thành phố hôm 12/7 /2007 sau khi có kết luận chắc chắn từ thanh tra Govind Singh, rằng con khỉ ranh mãnh đã lẻn vào phòng ông ở khách sạn và lấy đi cặp kính lão. Nằm cách thủ phủ Lucknow của bang Uttar Pradesh 300 km về phía đông nam, thành phố du lịch sặc mùi tín ngưỡng Varanasi nhiều khi như “loạn” bởi nạn khỉ hoang hoành hành. Trong đơn kiện của mình, Kim kể khi ông mở cửa sổ để đón gió trời, con khỉ đã nhân cơ hội tót vào phòng, “nó tiến thẳng đến bàn, quắp lấy cái kính và vù đi mất, nhanh như lúc nó xuất hiện vậy”. 2. NĂNG LỰC TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ (NLTNHS) NLTNHS KHẢ NĂNG ĐIỀU KHIỂN HÀNH VI KHẢ NĂNG NHẬN THỨC HÀNH VI NĂNG LỰC VỐN CÓ CỦA CON NGƯỜI, VÀ SẼ HOÀN THIỆN DẦN QUA QUÁ TRÌNH GIÁO DỤC VÀ TỰ GIÁO DỤC TÌNH TRẠNG KHÔNG CÓ NLTNHS Bệnh khác Tâm thần CHỦ THỂ MẮC BỆNH Làm mất Khả năng điều khiển hành vi Khả năng nhận thức hành vi HOẶC HOẶC KHÔNG CÓ NĂNG LỰC TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ Khái niệm CĂN CỨ ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG KHÔNG CÓ NĂNG LỰC TNHS DẤU HIỆU Y HỌC Quyết định BỆNH KHÁC BỆNH TÂM THẦN Các bệnh về thể chất gây tổn hại về TT Các bệnh rối loạn hoạt động của não MẤT KHẢ NĂNG NT MẤT K.NĂNG ĐKHV T N H S Quyết định DẤU HIỆU TÂM LÝ Đánh chết con vì tưởng là... ma Tưởng con mình là... ma, Hoàng Văn Chánh (SN 1974) đã dùng gậy đánh nhiều nhát vào đầu, vào người con mình là Hoàng Văn Ngôn (SN 1999), khiến Ngôn bị chết trên đường đi cấp cứu. Ngày 18/7 /2007 , Trưởng phòng PC14 CA tỉnh Lạng Sơn cho biết: Do bị bệnh tâm thần, hoang tưởng ngỡ con mình là “con ma” nên vào hồi 10 giờ ngày 27/6, Hoàng Văn Chánh (SN 1974) trú quán tại xã Hải Yến, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn đã dùng gậy đánh nhiều nhát vào đầu, vào người Hoàng Văn Ngôn (SN 1999), khiến Ngôn bị thương nặng và đã chết trên đường đi BV . Trong nhà tạm giam CA tỉnh LS, Chánh vẫn có những biểu hiện ăn nói lảm nhảm, nhiều đêm thức trắng. CA Lạng Sơn chuẩn bị đưa Chánh đi chữa bệnh và hoàn tất hồ sơ vụ án. VẤN ĐỀ TÌNH TRẠNG NLTN HS HẠN CHẾ NLTNHS HẠN CHẾ SUY GIẢM NHƯNG KHÔNG MẤT HẲN KHẢ NĂNG NHẬN THỨC KHẢ NĂNG ĐIỀU KHIỂN HV TTGN TNHS CÓ LỖI NHƯNG MỨC ĐỘ HẠN CHẾ VẤN ĐỀ NLTNHS CỦA NGƯỜI TRONG TÌNH TRẠNG SAY DO DÙNG RƯỢU HOẶC CHẤT KÍCH THÍCH MẠNH KHÁC Say do dùng rượu hoặc chất kích thích mạnh khác Có thể bị loại trừ Có thể bị suy giảm Vẫn phải chịu TNHS (Đ.14) Năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi CÓ LỖI VÌ THỰC HIỆN HV PT TỰ TƯỚC BỎ KHẢ NĂNG ĐIỀU KHIỂN HV TỰ TƯỚC BỎ KHẢ NĂNG NHẬN THỨC CÓ LỖI VÌ TỰ ĐẶT MÌNH VÀO TÌNH TRẠNG SAY PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ VÌ: KHÔNG CÓ NL TNHS MẤT KHẢ NĂNG Đ/KH HV MẤT KHẢ NĂNG NHẬN THỨC SAY ĐẾN MỨC KHÔNG CÓ LỖI ĐỐI VỚI TT SAY Tình trạng không có NL TNHS; NL TNHS hạn chế và vấn đề NL TNHS trong tình trạng say do dùng rượu hoặc chất kích thích mạnh khác Ghi nhớ Kiểm tra Khẳng định nào đúng? Hãy giải thích 1. Người mắc bệnh tâm thần thì không phải chịu trách nhiệm hình sự 2. Nếu một người có khả năng nhận thức nhưng mất khả năng điều khiển hành vi khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho XH thì không phải chịu TNHS. 3. Tiêu chuẩn y học quyết định tiêu chuẩn pháp lý nhưng để xác định TNHS thì phải căn cứ vào tiêu chuẩn pháp lý 20 15 10 5 3. TUỔI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐIỀU 12 BLHS99 VỀ TỘI RẤT NGHIÊM TRỌNG DO CỐ Ý HOẶC ĐẶC BIỆT NGHIÊM TRỌNG VỀ MỌI TỘI PHẠM TỪ 14 TRÒN ĐẾN DƯỚI 16 TUỔI TỪ 16 TUỔI TRÒN TRỞ LÊN PHẢI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ Ghi nhớ: Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 12 BLHS 1999 5 Xử lý người phạm tội Vũ N. 15 tuổi, thực hiện hành vi trộm cắp tài sản của K. Tội mà N đã phạm quy định tại khoản 3 Điều 138 BLHS 1999. Hỏi: N đã đủ tuổi chịu TNHS theo quy định tại Khoản 3 Điều 138 BLHS 1999 hay chưa? Tại sao? Kiểm tra 10 15 20 ĐỦ TUỔI CHỊU TNHS CÓ NLTNHS CHỦ THỂ THƯỜNG GIỚI TÍNH NGHỀ, CÔNG VIỆC NGHĨA VỤ ĐỘ TUỔI QUAN HỆ GIA ĐÌNH... CHỨC VỤ QUYỀN HẠN NHỮNG DẤU HIỆU KHÁC LIÊN QUAN: CHỦ THỂ ĐẶC BIỆT CỦA TP 4. CHỦ THỂ ĐẶC BIỆT CỦA TỘI PHẠM CHỦ THỂ BỊ TRUY CỨU TNHS KHÔNG PHẢI VÌ CÓ DẤU HIỆU ĐẶC BIỆT MÀ VÌ CÓ DẤU HIỆU ẤY CHỦ THỂ MỚI THỰC HIỆN ĐƯỢC TỘI PHẠM TƯƠNG ỨNG Cần phải nhớ Khái niệm, phân tích về chủ thể đặc biệt của tội phạm 5. Nhân thân người phạm tội C ác đặc đ i ểm TL, XH NLTNHS Tuổi chịu TNHS N gười PT Nhân thân người phạm tội Chủ thể của tội phạm Quan hệ chặt chẽ Ý THỨC PL Tiền án Tuổi Tiền sự Nghề nghiệp Lối sống Giới Thái độ 6. Ý NGHĨA CỦA NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI LÀM SÁNG TỎ MỘT SỐ TÌNH TIẾT CỦA VỤ ÁN LÀ TÌNH TIẾT ĐỊNH TỘI HOẶC ĐỊNH KHUNG HP TRONG VIỆC QUYẾT ĐỊNH HP GIÚP CHO CÔNG TÁC ĐIỀU TRA TIẾN HÀNH NHANH CHÓNG, ĐÚNG HƯỚNG HẾT CHƯƠNG VII