Bài giảng Luật tố tụng hình sự 1 - Bài 2: Khởi tố vụ án hình sự - Trần Thị Liên

v1.0014112218 1 LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ I Giảng viên: ThS. Trần Thị Liên 1 v1.0014112218 BÀI 2 KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ Giảng viên: ThS. Trần Thị Liên 2 v1.0014112218 TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG BÀI (tiếp theo)  Để giải quyết câu hỏi thắc mắc của A trong tình huống, mời cácbạn cùng đến với bài học tiếp theo của môn Luật Tố tụng hình sự –Bài 2: Khởi tố vụ án hình sự 3 v1.0014112218 MỤC TIÊU BÀI HỌC 4 • Trình bày được khái niệm, nhiệm vụ và ý nghĩa của giai đoạn khởi tố vụ án hình sự. • Xác định được thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự. • Phân tích được cơ sở và căn cứ khởi tố vụ án hình sự, căn cứ không khởi tố vụ án hình sự. v1.0014112218 CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ Để học được tốt được bài học này, người học phải học xong các môn sau: • Luật hình sự Việt Nam (Học phần 1); • Luật hình sự Việt Nam (Học phần 2). 5 v1.0014112218 HƯỚNG DẪN HỌC • Đọc văn bản pháp luật: Luật tố tụng hình sự Việt Nam 2003, Luật hình sự Việt Nam sửa đổi, bổ sung 2009, Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự 2004. • Đọc tài liệu tham khảo. • Thảo luận với giảng viên và các sinh viên khác về những vấn đề chưa nắm rõ. • Trả lời các câu hỏi ôn tập ở cuối bài. 6 v1.0014112218 CẤU TRÚC NỘI DUNG Khái niệm, nhiệm vụ và ý nghĩa của khởi tố vụ án hình sự 2.1 Cơ sở và căn cứ khởi tố vụ án hình sự2.3 Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự2.2 Trình tự khởi tố vụ án hình sự2.4 7 v1.0014112218 2.1.1. Khái niệm khởi tố vụ án hình sự 2.1.2. Nhiệm vụ của khởi tố vụ án hình sự 2.1. KHÁI NIỆM, NHIỆM VỤ VÀ Ý NGHĨA CỦA KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ 2.1.3. Ý nghĩa của khởi tố vụ án hình sự 8 v1.0014112218 2.1.1. KHÁI NIỆM KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn mở đầu của tố tụng hình sự, trong đó cơ quan có thẩm quyền xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết định khởi tố hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự. 9 v1.0014112218 2.1.2. NHIỆM VỤ CỦA KHỞI TỐ HÌNH SỰ 10 Xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra quyết định khởi tố hoặc ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự, bảo đảm không một tội phạm nào không bị phát hiện, không một người vô tội nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự oan. v1.0014112218 2.1.3. Ý NGHĨA CỦA KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ 11 • Là giai đoạn mở đầu cho các hoạt động điều tra. • Khởi tố vụ án hình sự tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tố tụng tiếp theo. • Góp phần bảo đảm quyền tự do, dân chủ của công dân. v1.0014112218 2.2. THẨM QUYỀN KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ 2.2.1. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra 2.2.2. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của Viện kiểm sát 2.2.3. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của Tòa án 2.2.4. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của Bộ đội, Biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, Lực lượng cảnh sát biển 12 v1.0014112218 Cơ quan điều tra Công an nhân dân Quân đội nhân dân Viện kiểm sát Cơ quan cảnh sát điều tra Cơ quan an ninh điều tra Cơ quan điều tra hình sự Cơ quan an ninh điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao Viện kiểm sát quân sự trung ương Chương 12  22 Bộ luật hình sự + 1 số tội phạm khác. Chương 11 + 24 Bộ luật hình sự. Chương 12  23 Bộ luật hình sự (Thuộc thẩm quyền của Tòa án quân sự). Chương 11+24 Bộ luật hình sự (thuộc thẩm quyền của Tòa án quân sự). 1 số tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc chính tư pháp. 2.2.1. THẨM QUYỀN KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA CƠ QUAN ĐIỀU TRA Theo Khoản 1, Điều 110 Bộ luật tố tụng hình sự 2003. 13 v1.0014112218 2.2.2 THẨM QUYỀN KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT Theo Khoản 1, Điều 104 Bộ luật tố tụng hình sự 2003. Khi Hội đồng xét xử yêu cầu khởi tố vụ án hình sự. Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự Khi hủy quyết định không khởi tố vụ án hình sự không có căn cứ của Cơ quan điều tra, Biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, Cảnh sát biển. 14 v1.0014112218 Yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự Nếu qua việc xét xử tại phiên toà mà phát hiện được tội phạm hoặc người phạm tội mới cần phải điều tra lại thì Toà án: Khởi tố vụ án hình sự 2.2.3 THẨM QUYỀN KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA TÒA ÁN Theo Khoản 1, Điều 104 Bộ luật tố tụng hình sự 2003. 15 v1.0014112218 Chỉ khởi tố Vụ án hình sự Trong khi thực hiện nhiệm vụ. Phát hiện tội phạm trong lĩnh vực quản lý của mình. 2.2.4. THẨM QUYỀN KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA CÁC CƠ QUAN KHÁC • Các cơ quan khác bao gồm: Đơn vị bộ đội biên phòng, Cơ quan hải quan, Cơ quan kiểm lâm, Lực lượng cảnh sát biển và các cơ quan khác của Lực lượng công an nhân dân, Quân đội nhân dân. • Căn cứ:  Điều 111 Bộ luật tố tụng hình sự 2003.  Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự 2004.  Pháp lệnh năm 2006 và 2009 sửa đổi, bổ sung pháp luật tổ chức điều tra hình sự 2004. 16 v1.0014112218 2.3. CƠ SỞ VÀ CĂN CỨ KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ 2.3.3. Khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại 2.3.1. Căn cứ khởi tố vụ án hình sự 2.3.2. Cơ sở khởi tố vụ án hình sự 17 v1.0014112218 2.3.1. CĂN CỨ KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ Theo Điều 100 Bộ luật tố tụng hình sự 2003: Chỉ được khởi tố vụ án hình sự khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. 18 v1.0014112218 Tố giác của công dân. Tin báo của cơ quan, tổ chức. Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án, Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, Lực lượng cảnh sát biển và các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm. Người phạm tội tự thú. 5 c ơ s ở k h ở i t ố v ụ á n h ì n h s ự 2.3.2. CƠ SỞ KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ Theo Điều 100 Bộ luật tố tụng hình sự 2003. 19 v1.0014112218 2.3.3. KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ THEO YÊU CẦU CỦA NGƯỜI BỊ HẠI • Căn cứ Điều 105 Bộ luật tố tụng hình sự 2003: Khởi tố vụ án theo yêu cầu của người bị hại là trường hợp đặc biệt mà do tính chất của vụ án và vì lợi ích của người bị hại, cơ quan có thẩm quyền không tự ý quyết định việc khởi tố mà việc khởi tố vụ án được thực hiện khi người bị hại yêu cầu. • Các trường hợp khởi tố theo yêu cầu của người bị hại: Khoản 1 các Điều 101, 105, 106, 108, 109, 111, 113, 121, 122, 171 Bộ luật hình sự. • Rút yêu cầu khởi tố: Trước ngày mở phiên tòa sơ thẩm Vụ án được đình chỉ Tự nguyện 20 v1.0014112218 2.4. TRÌNH TỰ KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ 2.4.1. Tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố 2.4.2. Kiểm tra, xác minh các tin tức về tội phạm 2.4.3. Quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự 21 v1.0014112218 Các cơ quan có trách nhiệm tiếp nhận Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án Cơ quan, tổ chức khác 22 2.4.1. TIẾP NHẬN TỐ GIÁC, TIN BÁO VỀ TỘI PHẠM VÀ KIẾN NGHỊ KHỞI TỐ v1.0014112218 2.4.2. KIỂM TRA, XÁC MINH CÁC TIN TỨC VỀ TỘI PHẠM 23 • Thời hạn kiểm tra, xác minh: Điều 103 Bộ luật tố tụng hình sự 2003. • Các hoạt động kiểm tra, xác minh: Kiểm tra giấy tờ tuỳ thân, yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin hoặc giải thích sự việc... v1.0014112218 2.4.3. QUYẾT ĐỊNH KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ HOẶC QUYẾT ĐỊNH KHÔNG KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ 24 • Quyết định khởi tố vụ án hình sự: Khi xác định có dấu hiệu tội phạm, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự để làm cơ sở tiến hành các hoạt động điều tra. • Quyết định không khởi tố vụ án hình sự: Khi có một trong các căn cứ không được khởi tố vụ án hình sự quy định tại Điều 107 Bộ luật tố tụng hình sự 2003, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự. v1.0014112218 TÓM LƯỢC CUỐI BÀI 25 Trong bài học này, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu các nội dung sau: • Khái niệm, nhiệm vụ và ý nghĩa của khởi tố vụ án hình sự. • Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự. • Cơ sở và căn cứ khởi tố vụ án hình sự. • Trình tự khởi tố vụ án hình sự.