Bài giảng Nguyên lý kế toán - Chương 3: Tài khoản và ghi sổ kép - Nguyễn Thị Hồng Hạnh

1Khoa kế toán - kiểm toán TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHAN THIẾT Tài khoản và ghi sổ kép CHƯƠNG 3 Mục tiêu • Sau khi nghiên cứu xong chương này, bạn có ểth : – Giải thích tính chất và kết cấu của tài khoản kế toán; – Áp dụng nguyên tắc ghi sổ kép để xác định và ghi nhận ảnh hưởng của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào các tài khoản kế toán; – Xác lập và nhận biết mối quan hệ giữa tài khoản tổng 2 hợp và tài khoản chi tiết; – Lập và sử dụng bảng cân đối tài khoản. Nội dung • Tài khoản kế toán • Ghi sổ kép • Vận dụng tài khoản kế toán và ghi sổ kép để ghi nhận nghiệp vụ kinh tế phát sinh 3 Định nghĩa tài khoản • Tài khoản kế toán là việc phân loại đối tượng kế t á để tổ hứ hả ả h à kiể t ột o n c c p n n v m ra m cách thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình và sự vận động biến đổi của từng đối tượng. • Thí dụ: Tài khoản Tiền mặt 4 – – Tài khoản Hàng hóa – Tài khoản Phải trả người bán 2Kết cấu tài khoản • Các thông tin cơ bản – Tình trạng của đối tượng kế toán đầu kỳ kế toán dưới dạng số tiền, thường gọi là số dư đầu kỳ. – Các nghiệp vụ làm đối tượng kế toán gia tăng hay giảm đi, chi tiết theo nội dung giao dịch, ngày tháng và số tiền, thường gọi là số phát sinh trong kỳ 5 . – Tình trạng của đối tượng kế toán cuối kỳ kế toán dưới dạng số tiền, thường gọi là số dư cuối kỳ. Kết cấu tài khoản • Các thông tin khác – Ngày và số hiệu chứng từ – Diễn giải nội dung nghiệp vụ – Tài khoản đối ứng 6 Keát caáu cuûa taøi khoaûn keá toaùn TAØI KHOAÛN: ... Chöùng töø Dieãn giaûi TK ñoái Soá tieàn öùng Nôï Coù Soá dö ñaàu kyø: Phaùt sinh trong kyø: Số Ngày Coäng phaùt sinh: Soá dö cuoái kyø: Chứng từ DIỄN GIẢI TK đối ứng Số tiền Số Ngày Nợ Có Tài khoản Tiền mặt Tháng 01/201x Số dư ngày 1/1/201x: 8 Cộng phát sinh Số dư ngày 31/01/201x 3Tài khoản chữ T TK Tiền Mặt N Cóợ 9 Kết cấu tài khoản • Bên Nợ: Cột bên tay trái của TK • Bên Có: Cột bên tay phải của TK Tại sao gọi là bên Nợ? Bên Có? Đó là quy ước (dịch từ debit và credit) 10 Phân loại tài khoản • TK tài sản • TK Nợ phải trả • TK Vốn chủ sở hữu 11 Quy tắc ghi Nợ - Có trên TK TS = NPT + VCSH Nợ Tài sản Có SDĐK SPS SPS Nợ Nguồn vốn Có SPS SDĐK SPS 12 Tăng SDCK Giảm Giảm Tăng SDCK 4Thí dụ 1: TK Tài sản Soá dö tieàn gôûi ngaân haøng cuûa DN ngaøy 30/4/2011: 86.000.000ñ. 1. GB Nôï 381 ngaøy 5/5: Ruùt TGNH veà quyõ tieàn maët: 16.000.000ñ. 2. GB Coù 024 ngaøy 8/5: Khaùch haøng thanh toaùn baèng chuyeån khoaûn: 45.000.000ñ. 3. GB Coù 236 ngaøy 14/5: Thu tieàn baùn haøng baèng chuyeån khoaûn: 165.000.000ñ. 13 4. GB Nôï 374 ngaøy 20/5: Chuyeån khoaûn thanh toaùn cho ngöôøi baùn: 132.000.000ñ Yeâu caàu: phaûn aûnh vaøo TK “Tieàn gôûi ngaân haøng” Tài khoản: Tiền gửi NH (Đvt:1.000đ) Chöùng töø Dieãn giaûi Taøi khoaûn ñoái öùng Soá tieàn Soá Ngaøy Nôï Coù SD ngaøy 1/5/2011 Rút TGNH nhập quỹ Khách hàng trả nợ Bán hàng Thanh toán NB Trả nợ vay 14 Nộp thuế Coäng phaùt sinh Soá dö 31/5/2011 61.000 Thí dụ 2: TK Nợ phải trả Soá nôï phaûi traû cho ngöôøi baùn ñeán ngaøy 30/06/2011 laø 56.000.000ñ (trong ñoù, phaûi traû ngöôøi baùn A: 36.000.000 ñ; phaûi traû ngöôøi baùn C: 20.000.000 ñ). Caùc NVKT phaùt sinh trong thaùng 7/2011: 1. Mua 1 TSCÑ höõu hình chöa thanh toaùn cho ngöôøi baùn Y, giaù 100.000.000ñ. 2. Mua haøng hoaù nhaäp kho chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn C: 52.000.000ñ. 3. Mua vaät lieäu nhaäp kho chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn B: 12.600.000ñ 4 - Ruùt tieàn gôûi ngaân haøng: - Thanh toaùn cho ngöôøi baùn A: 20.000.000ñ. Thanh toaùn cho ngöôøi baùn C: 60 000 000ñ 15 - . . . - Traû tröôùc tieàn cho ngöôøi baùn D: 25.000.000ñ. 5 - Vay daøi haïn ngaân haøng ñeå thanh toaùn cho ngöôøi baùn Y moät nöûa soá tieàn mua TSCÑ ôû nghieäp vuï 1. Yeâu caàu: phaûn aûnh vaøo TK“Phaûi traû cho ngöôøi baùn” Tài khoản và bảng cân đối kế toán Taøi saûn Nguoàn voán TK Taøi saûn SDÑK Taêng Giaûm TK Nguoàn voán SDÑK TaêngGiaûm BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN 16 SDCK SDCK SDCK= SDÑK + PS Nôï- PS Coù SDCK = SDÑK + PS Coù - PS Nôï 4 5Hệ quả của kết cấu tài khoản Ø Û Û Û Á Û Û Õ TOÅNG SOÁ DÖ NÔÏ TOÅNG SOÁ DÖ COÙ= TAI SAN NÔÏ PHAI TRA + VON CHU SÔ HÖU= 17 CAÙC TAØI KHOAÛN CAÙC TAØI KHOAÛN Ghi sổ kép • Giới thiệu • Nguyên tắc ghi sổ kép • Vận dụng vào tài khoản • Mở rộng phương trình kế toán 18 Nguyên tắc • Một nghiệp vụ sẽ được ghi ít nhất vào 2 tài khoản, một tài khoản được ghi bên Nợ, một tài khoản được ghi bên Có với cùng một số tiền như nhau. 19 Cơ sở của ghi sổ kép • Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh ảnh hưởng đến ít hất 2 tài kh ả n o n. • Do tính cân đối của phương trình kế toán, tất cả mọi nghiệp vụ đều quy về 4 loại nghiệp vụ chính: 1.Tài sản A tăng, tài sản B giảm 2 Nguồn vốn X tăng nguồn vốn Y giảm 20 . , 3.Tài sản A tăng, nguồn vốn X tăng 4.Tài sản A giảm, nguồn vốn X giảm 6Cơ sở của ghi sổ kép Taøi saûn B Taøi saûn A Nguoàn voán X Nguoàn voán Y X X (1) Taøi saûn A taêng, taøi saûn B giaûm XX (2) Ng.voán X taêng, Ng.voán Y giaûm Nguoàn voán X Taøi saûn A Taøi saûn A Nguoàn voán X 21 X X X X (3) Taøi saûn A taêng, Ng.voán X taêng (4) Taøi saûn A giaûm, Ng.voán X giaûm Hệ quả của ghi sổ kép TOÅNG SOÁ PHAÙT TOÅNG SOÁ PHAÙT SINH BEÂN NÔÏ CAÙC TAØI KHOAÛN SINH BEÂN COÙ CAÙC TAØI KHOAÛN = 22 Áp dụng vào tài khoản • Định khoản: Xác định cách ghi chép một nghiệp vụ vào các tài khoản theo nguyên tắc ghi sổ kép. • Thực hiện qua 5 bước: 1. Xác định các đối tượng bị ảnh hưởng; 2. Xác định xu hướng biến động của từng đối tượng và số tiền; 3. Xác định loại và tính chất của tài khoản liên quan; 23 4. Lập định khoản kế toán căn cứ vào ảnh hưởng của nghiệp vụ; 5. Sử dụng định khoản để ghi vào tài khoản Áp dụng vào tài khoản • Bút toán: Cách gọi khác của định khoản – Bút toán đơn giản: Chỉ liên quan đến 2 tài khoản – Bút toán phức tạp: Liên quan đến hơn 2 tài khoản 24 7Áp dụng vào tài khoản • Thí dụ: Rút tiền gửi ngân hàng về nhập quỹ tiề ặt 200 t iệ đồn m r u ng Nợ TK Tiền gửi ngân hàng 200tr Có TK tiền mặt 200 tr 25 Kiểm tra việc ghi sổ kép • Căn cứ: các mối quan hệ cân đối: Tổng SD bên Nợ các TK = Tổng SD bên Có các TK Tổng SPS bên Nợ các TK = Tổng SPS bên Có các TK • Lập Bảng cân đối tài khoản – Lập vào cuối mỗi kỳ kế toán; – Dùng để đối chiếu, kiểm tra số liệu ghi chép trên các tài ế 26 khoản k toán; – Phát hiện sai sót thông qua sự mất cân đối BẢNG CÂN ĐỐI TÀI KHOẢN Tháng/quý (ñvt:1.000ñ) Soá hieäu Teân taøi khoaûn Soá dö ñaàu kyø Soá PS trong kyø Soá dö cuoái kyø Nôï Coù Nôï Coù Nôï Coù 27 TOÅNG COÄNG A A B B C C Nhận xét • Bảng cân đối tài khoản – Thường lập vào cuối mỗi kỳ kế toán, sau khi ghi sổ các nghiệp vụ; – Dùng để đối chiếu, kiểm tra số liệu ghi chép trên các tài khoản kế toán; phát hiện sai sót thông qua sự mất cân đối; ấ 28 – Ngoài ra, bảng này cho th y một cách khái quát sự thay đổi trong tình hình tài chính và nguyên nhân; – Hạn chế: Không phát hiện sai sót nếu sai sót không gây mất cân đối 8Mở rộng phương trình kế toán Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu Vốn đầu tư của chủ sở hữu Doanh thu, Thu nhập Chi phí 29 TK doanh thu, thu nhập • Công dụng: Ghi nhận tạm thời các khoản doanh thu, thu nhập phát sinh, các khoản giảm trừ doanh thu; xác định và kết chuyển DT thuần để xác định kết quả KD vào cuối kỳ. • Kết cấu: • Phát sinh tăng bên Có (ghi nhận DT phát sinh) Phát i h iả bê N 30 • s n g m n ợ • Số dư tạm thời bên Có Một số TK doanh thu, thu nhập • TK Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ • TK Doanh thu hoạt động tài chính • TK Thu nhập khác 31 Tài khoản chi phí • Công dụng: Ghi nhận tạm thời các khoản chi phí ố ế ể ểphát sinh; cu i kỳ k t chuy n chi phí đ xác định kết quả KD vào cuối kỳ. • Kết cấu: • Phát sinh tăng bên Nợ (ghi nhận CP phát sinh) 32 • Phát sinh giảm bên Có • Số dư tạm thời bên Nợ 9Một số Tài khoản chi phí • TK Giá vốn hàng bán • TK Chi phí tài chính • TK Chi phí bán hàng • TK Chi phí quản lý doanh nghiệp • TK Chi phí khác 33 Kết cấu, mối quan hệ TS Nợ Có + = NPT Nợ Có + + Vốn Nợ Có + – – – Vốn KD Nợ Có – + Lợi nhuận chưa PP Nợ Có – + 34 Chi phí Nợ Có + – Doanh thu Nợ Có – + Coù tình hình kinh doanh cuûa moät DN thöông maïi trong thaùng: 1. Baùn moät loác haøng A, giaù baùn 100 trñ, baèng giaù voán, thu ngay baèng tieàn maët. Thí dụ 3: TK doanh thu, chi phí 2. Baùn 230 kg haøng B, giaù baùn 460 trñ, khaùch haøng chöa thanh toaùn. Giaù voán cuûa soá haøng laø 410 trñ. 3. Xuaát baùn 8 thuøng haøng B, giaù voán 160 trñ, baùn vôùi giaù 140 trñ, khaùch haøng thanh toaùn baèng sec. 4. Chi phí laõi vay phaûi traû: 2,4 trñ. 5. Chi tieàn maët traû löông nhaân vieân: 12 trñ. 6 Laõi tieàn gôûi ngaân haøng nhaäp vaøo soá dö tieàn gôûi: 0 8 trñ 35 . , . Y/c: - Laäp ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh; - Phaûn aûnh vaøo TK Doanh thu baùn haøng, TK Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính, TK Giaù voán haøng baùn, TK Chi phí taøi chính vaø TK Chi phí kinh doanh; - Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh (giaû söû thueá suaát thueá TNDN laø 20%) TK Tổng hợp – TK Chi tiết TK toång hôïp (TK caáp I): phaûn aûnh toång quaùt caùc ñoái töôïng keá toaùn cuøng loaïi, ví duï:  TK Taøi saûn coá ñònh höõu hình: phaûn aûnh tình hình taêng giaûm , , hieän coù cuûa toaøn boä TSCÑ höõu hình cuûa DN (goàm nhaø cöûa, maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän taûi)  TK Phaûi traû cho ngöôøi baùn: phaûn aûnh tình hình taêng, giaûm, hieän coù cuûa caùc khoaûn phaûi traû ngöôøi baùn, khoâng phaân bieät laø ngöôøi baùn naøo Keá toaùn toång hôïp: å 36 Söû duïng TK tong hôïp Phaûn aûnh caùc NVKT phaùt sinh vaøo caùc TK toång hôïp theo quan heä ñoái öùng keá toaùn Khoâng cung caáp thoâng tin chi tieát, cuï theå 10 TK Tổng hợp – TK Chi tiết TK chi tieát: chi tieát hoaù cho TK toång hôïp  TK caáp II, caáp III  Soå, theû chi tieát Ví duï:  TK TSCÑ höõu hình coù caùc TK caáp II ñöôïc môû cho töøng nhoùm taøi saûn; moãi ñôn vò TSCÑ ñöôïc môû theû chi tieát rieâng  TK Phaûi traû cho ngöôøi baùn: môû soå chi tieát ñeå phaûn aûnh 37 tình hình coâng nôï vaø thanh toaùn ñoái vôùi töøng ngöôøi baùn. Keá toaùn chi tieát: Söû duïng TK chi tieát Ghi cheùp thoâng tin chi tieát veà töøng ñoái töôïng