Bài giảng Phòng ngừa lây nhiễm Mers-Cov trong cơ sở khám chữa bệnh cập nhật các quy trình

Phòng ngừa lây nhiễm MERS-CoV trong cơ sở khám chữa bệnh Cập nhật các quy trình PGS TS L â Thò A h Th e n ö Chủ tịch Hội KSNK TPHCM Trưởng khoa KSNK Bệnh viện Chợ Rẫy Trưởng Bộ môn KSNK Đại học Y khoa PNT CÁC ĐƯỜNG LÂY TRUYỀN Qua tieáp xuùc Qua gioït baén Qua khoâng khí trong trường hợp có làm thủ thuật tạo khí dung TRUYEÀN BEÄNH DO TIEÁP XUÙC z Tieáp xuùc tröïc tieáp: tieáp xuùc giöõa da & da z Tieáp xuùc giaùn tieáp: tieáp xuùc cuûa vaät chuû vôùi vaät trung gian truyeàn beänh – thieát bò bò nhieãm – tay röûa khoâng saïch, khoâng thay gaêng TRUYEÀN BEÄNH QUA GIOÏT BAÉN ¾ xuaát phaùt töø ngöôøi mang maàm beänh khi ho, haét hôi, trong thuû thuaät nhö huùt röûa noäi soi, ¾ vaøo keát maïc maét, nieâm mac muõi mieäng cuûa ngöôøiï , keá caän ) caàn söï tieáp xuùc gaàn giöõa ngöôøi beänh vaø ngöôøi nhaän ) khoâng caàn thoâng khí vaø xöû lyù khoâng khí TRUYEÀN BEÄNH QUA KHOÂNG KHÍ ¾ vi sinh vaät phaân taùn roäng, lô löûng trong khoâng khí trong thôøi gian daøi ¾ ñöôïc hít vaøo bôûi vaät chuû nhaïy caûm ôû cuøng phoøng hoaëc ôû phaïm vi xa hôn ) vieäc xöû lyù khoâng khí raát caàn thieát Truyeàn beänh qua giot baén Truyeàn beänh qua ñöôøng khoâng khí Gioït phaân töû > 5 μm Gioït phaân töû < 5 μm ï Boác hôi Nöôùc 30-80cm/giaây Ñoâi khi treân 50 m 0.06-1.5cm/giaây Khoaûng 1 m CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA Vệ sinh hô hấp + Phòng ngừa chuẩn + Phòng ngừa qua tiếp xúc và giọt bắn trong chăm sóc bn thường quy Phòng ngừa qua tiếp xúc giọt bắn và qua không , , khí trong thủ thuật tạo khí dung Những thủ thuật có thể tạo ra hạt khí dung – Đặt nội khí quản – Khí dung thuốc và làm ẩm – Nội soi phế quản – Hút dịch ở đường thở – Chăm sóc người bệnh mở khí quản – Vật lý trị liệu lồng ngực Hút dịch mũi hầu– – Thông khí áp lực dương qua mask mặt (BiPAP, CPAP) – Thủ thuật trong nha khoa như sử dụng tay khoan, chọc ấxoang, trám răng, l y cao răng. – Thông khí tần số cao dao động. – Những thủ thuật cấp cứu khác. – Phẫu tích bệnh phẩm nhu mô phổi sau tử vong NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP PHOØNG NGÖØA CHUAÅN 1. Rửa tay 2. Sử dụng phương tiện phòng hộ 3. Bố trí, vận chuyển bệnh nhân phù hợp 4. Cẩn trọng với tác nhân hô hấp 5. Khử tiệt khuẩn đúng 6. Xöû lyù ñoà vaûi 7. Tiêm an toàn 8. Vệ sinh môi trường 9. Xử lý chất thải CẨN TRỌNG TRONG VỆ SINH HÔ HẤP z Mọi NB có các triệu chứng về đường hô hấp đều phải tuân thủ quy tắc về vệ sinh hô hấp. Ch iệ ũi bằ khă ệz e m ng m ng n, v sinh tay ngay sau đó. Dùng mặt trong khuỷu tay để che nếu không có khăn, không dùng bàn tay z Mang khẩu trang y tế . z Đứng hay ngồi cách xa người khác khoảng 1 mét BIEÄN PHAÙP PHOØNG NGÖØA LAÂY TRUYEÀN DO TIEÁP XUÙC M ê h ù h ø øz ang gang sạc , ao c oang va bao chaân tröôùc khi vaøo phoøng beänh Kh â ø b át öù b à ët bò– ong sô a c e ma nhieãm maø khoâng mang gaêng z Thaùo gaêng aùo choaøng vaø bao h â t öôù khi kh ûi h ø øc an r c ra o p ong va röûa tay ngay baèng dung dòch saùt khuaån. z Han cheá toái ña vaän chuyeånï beänh nhaân z Khử hoặc tieät khuaån thieát bò, vật dụng chaêm soùc beänh nhaân BIEÄN PHAÙP PHOØNG NGÖØA LAÂY TRUYEÀN QUA GIOÏT BAÉN z Phòng riêng hoặc phòng theo nhóm chẩn đoán. Chú ý giöõ khoaûng caùch xa thích hôp (treân 1 meùt)ï z Mang khaåu trang, nhaát laø vôùi nhöõng thao taùc caàn tieáp xuùc gaàn vôùi beänh nhaân z Rửa tay z Haïn cheá toái ña vaän chuyeån beänh nhaân, ñeo khaåu trang cho beänh nhaân BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA LÂY TRUYỀN QUA KHÔNG KHÍ z Phòng riêng z Thông khí và xử lý không khí trong phòng bệnh – Áp lực khí âm – 6 đến 12 luồng khí thay đổi/giờ – có hệ thống lọc khí & thải khí thích hợp – Giữ cửa phòng luôn đóng – Thiết kế thêm một phòng trước phòng bệnh z Đeo khẩu trang hiệu lực lọc cao khi đi vào phòng bệnh z Hạn chế tối đa việc vận chuyển bệnh nhân, đeo khẩu trang cho bệnh nhân CÁC BƯỚC CĂN BẢN TRONG KIỂM SOÁT MERS-CoV •Kieåm soaùt haønh chaùnh Tô ̉ chức thực hiện, xây dựng quy trình, chuẩn bị nguồn lực •Kieåm soaùt moâi tröôøng Phòng riêng vê sinh môi trường Phòng hộ cá nhân , ̣ Sử dụng phương tiện phòng hô ̣ va ̀ rửa tay Kieåm soaùt haønh chaùnh z Quy trình sàng lọc nhận biết sớm bn • nhiễm MERS-CoV z Quy trình phân luồng bn nhiễm MERS- CoV Q t ì h tiế hậ b hiễ MERSz uy r n p n n n n m - CoV z Quy trình theo dõi NVYT tiếp xúc MERS-CoV Sô ñoà thöïc hieän phoøng ngöøa Kiểm soát nhieãm khuaån MERS-CoV Beänh nhaân Phoøng ngöøa KSNK Saøng loïc Trieäu chöùng gioáng cuùm caáp tính + yếu tố dịch tể Khaåu trang y tế cho beänh nhaân (khaên giaáy khi ho, haét hôi) Nhaäp vieän kieåm tra MERS- CoV Caùch ly phoøng ñôn, áp dụng cách ly phòng ngừa å Ñaùnh giaù laïi Báo cáo cho cơ quan thẩm quyền Xaùc ñònh MERS-CoV Áp d ng cách l phòng ngừa ch ẩn + bổ s ng Chan ñoaùn khaùc caùc phoøng ngöøa ụ y u u Quy trình nhận biết sớm MERS-CoV Ngay cổng vào của các cơ sở y tế như phòng khám, phòng cấp cứu z Yêu cầu bn gia đình thông báo ngay cho, nhân viên y tế nếu như họ có các triệu chứng nghi ngờ nhiễm MERS-CoV CẨN TRỌNG TRONG VỆ SINH HÔ HẤP Cơ sở KBCB có kế hoạch q ản lý tấtz u cả các NB có các triệu chứng về đường hô hấp trong giai đoạn có dịch . z Tại khu vực tiếp nhận bệnh cần có hệ thống cảnh báo và hướng dẫn để phân luồng NB có các triệu chứng về đường hô hấp. Chuẩn bị đầy đủ phương tiện phòng hộ cá nhân có sẵn để trước phòng bệnh nhân. Dung cu caàn thieát ñeå tröôùc phoøng bnï ï Khẩu trang N95 hoặc tương đương Khẩ trang PTu Áo chòang sử dụng 1 lần lọai tay dài Áo chòang không thấm nước Mắt kính Găng tay Găng chùi rửa, Nón che tóc trùm cổ Dung dịch rửa tay nhanh Bao rác Bao đồ vải Thùng đựng dụng cụ xử lý lại Loại dụng cụ Giả định Nhu cầu /1bn Khẩu trang cho bệnh hâ ội t ú 1 KT/ ngày trong 7 à 7 n n n r ng y Khẩu trang cho khách thă 1 KT/khách 14 m 2 khách/ngày Khẩu trang cho nhân 12 lần/ngày 84 viên y tế (loại thường) Trong 7 ngày Khẩu trang N95 2 lần/ngày 14 Trong 7 ngày Tổ ộ khẩ t 119ng c ng u rang Quy trình theo dõi NVYT tiếp xúc với bệnh nhân MERS -CoV – Thực hành sử dụng phương tiện phòng hộ L d h á h tất ả hâ iê tế tiế ú à– ưu an s c c n n v n y p x c v – Theo dõi có hệ thống các triệu chứng • Vd Theo dõi nhiệt độ 2 lần/ngày cho tất cả nhân viên y tế làm. việc trong khu vực (khi cần, có thể kiểm tra X-quang) – Thời gian theo dõi: tối thiểu 14 ngày ế ế ế– N u có triệu chứng, hạn ch ti p xúc với người khác, báo cho lãnh đạo •Kieåm soaùt moâi tröôøng Q t ì h ệ i h ôi t ờuy r n v s n m rư ng Quy trình kiểm soát thông khí Quy trình xử lý dụng cụ Quy trình quản lý đồ vải Quy trình quản lý chất thải •Kieåm soaùt moâi tröôøng Phòng riêng, vê sinh môi trường ̣ - Các hóa chất khử khuẩn từ mức độ trung bình như hợp chất chứa Clo có thể diệt được virus MERS-CoV -Đảm bảo thông khí tốt (đặc biệt trong t ờ h ó là thủ th ật t khí d )rư ng ợp c m u ạo ung Vệ sinh môi trường z Buồng/khu cách ly phải được làm sạch, khử khuẩn hàng ngày và khi có yêu cầu, sau khi bn tử vong, ấxu t viện. z Đặc biệt chú ý đến bề mặt hay đụng chạm đến: Máy y tế giường bàn ăn điều khiển ti vi máy bấm gọi , , , , NVYT, cửa, tủ đầu giường, cánh tay nâng.. z Không dùng chổi quét, chỉ lau ẩm z Vùng sạch nguy cơ thấp lau trước, vùng có nguy cơ cao lau sau cùng. z Nhân viên làm vệ sinh mang đầy đủ PTPHCN theo đúng khuyến cáo và phải được kiểm tra, theo dõi sức khoẻ định kỳ. Những vùng nguy cơ cao cần thông khí tốt ƒ Phòng cách ly bệnh đường không khí ƒ Phòng đợi và phòng chọn bệnh ƒ Bất kỳ những khu vực có làm những thủ thuật tạo khí dung (chẳng hạn như nội soi phế quản, lấy đàm, hút đàm và đăt rút nội khí quản) Chú ý thủ thuật tạo khí dung ƒ Chỉ thực hiện thủ thuật tạo khí dung khi cần thiết để điều trị ƒ Chỉ làm thủ thuật tạo khí dung tốt nhất trong phòng áp lực âm, nếu không có, thực hiện trong phòng thô khí tốtng ƒ Sử dụng hút đàm kín khi bn ầ ởc n th máy Khí trao đổi mỗi giờ thỏa đáng có thể hòa ấloãng các giọt khí dung đường hô h p Quá trình % phân tử khí dung theo số luồng khí trao đổi mỗi giờ thông khí (phút) (ACH) 6 9 12 15 18 21 24 0 phút 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 5 phút 61% 47% 37% 29% 22% 17% 14% 10 phút 37% 22% 14% 8% 5% 3% 2% 15 phút 22% 10% 5% 2% 1% <0.1% 0.3% 30 phút 5% 1% 0.3% <0.1% <0.1% 0% 0% 45 phút 1% 0.1% <0.1% 0% 0% 0% 0% 60 phút 0 3% <0 1% 0% 0% 0% 0% 0% Environmental Ventilation: Respiratory Infection Control in Health Care Facilities 6−32 . . Phương pháp thông khí Không khí tươi vào và ra khỏi phòng ―Tự nhiên ƒ hoặc khu vực qua cửa chính hoặc cửa sổ ƒ Thông khí tự nhiên, sử dụng cửa sổ và cửa chính thường cung cấp ít nhất 12, luồng khí trao đổi/giờ Xây dựng trần nhà cao cửa sổ cao vàƒ , tất cả cửa sổ và cửa chính mở có thể cung cấp hơn 12 luồng khí trao đổi/giờ z Nếu điều hòa trung tâm: đảm bảo nếu Isolation room t số luồng khí trao đổi ít nhất 12 luồng Anteroo m khí/giờ Corridor Toil z Nếu điều hòa cục bộ: tắt máy lạnh, mở tất cả cửa sổ cửa chính Isolation room Toilet et exhaust , Corridor Lọc và khử̉ khuẩn không khí́ Trung tâm hoặc cục bộ Hê thống lọc tinh HEPA- ̣ - Kết hợp khử khuẩn bằng đèn cực tím - Kết hợp với các hoạt tính khử khuẩn khác như cation Bạc, plasma Đèn cực tím z Lắp đúng cách đèn cực tím ốz Dải sóng có tác dụng dùng trong hệ th ng đèn cực tím là 254 nm ắz L p đặt, vận hành, bảo dưỡng đèn cực tím z Có lịch vệ sinh, lịch thay bóng đèn, đo lực hoạt độ ủ bó đè h i hiễ tối đng c a ng n, p ơ n m a. – 5000-10000 giờ Có h ê i iá át t ì h lắ đặt à ứz c uy n g a g m s quy r n p v m c độ tia xạ với mắt z Hệ thống lọc khí HEPA cục bộ z Đèn cực tím Trang thiết bị, dụng cụ 9 Khuyến cáo sử dụng dụng cụ một lần 9 Dụng cụ sử dụng lại Để riêng cho mỗi bệnh nhân ắ ẩTuân theo nguyên t c phòng ngừa chu n ƒ Khoâng thieát yeáu - Tieáp xuùc da laønh laën Khöû truøng möùc ñoä thaáp hoaëc trung bình ƒ Baùn thieát yeáu - Tieáp xuùc nieâm maïc, da khoâng laønh laën Khöû truøng möùc ñoä cao ƒ Thieát yeáu - Tieáp xuùc moâ voâ truøng, maïch maùu Tieät truøng Xử lý đồ vải Biện pháp phòng hộ cá nhân z Rửa tay Đúng chỉ định và đúng kỹ thuật– z Mang phương tiện phòng hộ – Đúng chỉ định và đúng kỹ thuật Hiệu quả diệt vi sinh vật bằng xà phòng kháng khuẩn hay dung dịch rửa tay có chứa cồn đã được chứng minh Tay chöa röûa 30 giaây sau röûa tay Rửa tay có thể giảm nguy cơ nhiễm ấtrùng hô h p Trung tâm đào tạo Navy ở U.S.: rửa tay Rử t th ờ ê iả bệ h– a ay ư ng xuy n g m n đường hô hấp hơn Giả 45% b i t ú hậ iệ ì– m n ngọa r n p v n v bệnh hô hấp (Am J Prev Med 2001;21:79-83) Influenza: Respiratory Infection Control in Health Care Facilities 2−48 Rửa tay có thể giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp do lây truyền qua đường giọt bắn Ký túc xá đại học ở U.S. so sánh ngẫu nhiên giữa sử dụng sát khuẩn tay bằng dung dịch có chứa cồn vs. không rửa tay: ử ả– Nhóm r a tay gi m 15%-40% bệnh hô hấp; giảm ngày bệnh 43% (Am J Infect Control 2003;31:364-70) z Quy trình rửa tay z Quy trình sử dụng phương tiện phòng hộ M đí h ủ PHCNục c c a z Ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm MERS- CoV từ người bệnh sang nhân viên y tế, người nhà người bệnh và khách thăm. z Ngăn ngừa nguy cơ phát tán nguồn bệnh tới người bệnh khác, môi trường xung quanh người bệnh và cộng đồng N ê tắ ử dguy n c s ụng Sử d ng ph ơng tiện PHCN theo ng ên tắcz ụ ư uy phòng ngừa chuẩn kết hợp với phòng ngừa qua đường lây truyền z Đảm bảo luôn sẵn có cơ số PTPHCN tại các khu vực cách ly, buồng cánh ly z Tuân thủ đúng thời điểm và quy trình sử dụng các phương tiện PHCN này Nguyên tắc sử dụng z Mặc phương tiện PHCN trong buồng đệm. z Phải thực hành mặc và tháo bỏ phương tiện PHCN thuần thục trước khi chăm sóc người nhiễm hoặc nghi ngờ MERS-CoV Nguyên tắc sử dụng z Chuẩn bị đầy đủ phương tiện phòng hộ cá nhân ố ắphù hợp với tình hu ng s p thực hiện. z Khi đã vào phòng bệnh, tránh sờ hoặc điều ỉch nh phương tiện PHCN. z Phải đảm bảo phương tiện PHCN phủ kín toàn bộ thể khô đ hở d t ầcơ , ng ược a r n. z Thay găng khi chuyển từ người bệnh này sang chăm sóc ng ời bệnh khác tha găng nế bịư , y u rách, vệ sinh tay trước khi mang găng mới Khi tháo phương tiện PHCN, chú ý: z Mặt ngoài nguy cơ lây nhiễm hơn mặt trong - Phải lộn mặt ngoài vào trong, luôn cuộn PHCN khi tháo. z Phần trước có nguy cơ lây nhiễm cao hơn phần sau, nên sờ vào phần sau để tháo z Tháo các trang phục phòng hộ cá nhân ở vùng mặt sau cùng, khẩu trang phải tháo sau cùng. z Sau khi tháo phải bỏ ngay vào thùng chất thải lâ hiễ ó ắ đậ t độy n m c n p y ự ng. SO SAÙNH NVYT BÒ SARS VAØ KHOÂNG SARS Yeáu toá nguy cô ñoäc laäp Söû duïng khaåâu trang, gaêng, aùo choaøng kính baûo veä khoâng ñaày ñuû, Nhaän thöùc khoâng ñaày ñuû veà bieän phaùp phoøng hoä Ñuôc ñaøo tao veà kiểm soát nhieãm khuaån < 2 giôø *ï Moäi truoøng beänh vieän ** Tình trang bnï *Lau JT et al, Feb 2004, 72 cas beänh /144 chöùng ** Zo Q Mar 004 13 beänh ieän Q aûng Chaâ TQ u , , v u u, SO SAÙNH NVYT BÒ SARS VAØ KHOÂNG SARS 13 cas beänh /241 chöùng Loaïi vaät duïng phoøng hoä p 77 beänh/180 chöùng Khaåâu trang Röûa tay Gaêng 0.0001 0.006 0.047 Tæ leä bò maéc beänh 61.5% neáu khoâng duøng phoøng hoä Aùo choaøng C û 4 bi ä h ù Tæ leä baûo veä coù theå 100% neáu duøng ñuû caùc bieän phaùpa en p ap Vs thieáu 1 bieän phaùp 0.0224 phoøng hoä Seto WH et al, May 2003 Yin WW Gian 004 TÓM TẮT z Tuân thủ đúng các hướng dẫn phòng ngừa lây nhiễm MERS-CoV laø bieän phaùp toái caàn thieát ñeå laøm giaûm nguy cô ẩz Xây dựng quy trình chu n trong các hoạt động phòng ngừa lây nhiễm MERS-CoV Phương tiện PHCN Vệ sinh bàn tay Găng tay Áo choàng, tạp dề ẩKh u trang Kính bảo vệ Cách mặc TPPHCN Bước 1 z Xác định loại phương tiện cần sử dụng Ôz n lại mặc và tháo PTHCN z Có cần người giúp? Gương không ? z Rửa tay Bước 2: Mang áo choàng, quần, bao giày hoặc bộ liền quần Bước 3:Mang bao chân hoặc ủng Aùo choaøng z Che toaøn boä thaân z Tay daøi, boù ôû coå tay z Choïn kích côû vaø loaïi thích hôïp z Coù theå caøi tröôùc hoaëc sau z Coá ñònh ôû coå vaø eo z Neáu aùo quaù nhoû söû dung , ï hai aùo: Aùo 1 caøi tröôùc, Aùo 2 caøi sau Cách mặc TPPHCN Bước 4:Mang khẩu trang y tế hoặc N95 tùy theo tình huống Khaåu trang N95 Kí h ôû h ø hô (S M L)z c c p u ïp , , z Che ñöôïc muõi, mieäng vaø caèm Th h õi h ûi á ñò h âz an mu p a co n tren soáng muõi C á ñò h h ët ø ñ àz o n c a vao au z Ñieàu chænh cho vöøa vaø phải laøm Fit test và Fit check z Fit test z Fit check Cá h ặ TPPHCNc m c Bước 5-8 z Mang kính bảo hộ z Mang mặt nạ che mặt z Đội mũ trùm kín đầu và cổ Rử tz a ay Bước 9: Mang găng tay trùm cổ tay Mang 2 găng nếu: Tiếp xúc với máu và dịch tiết Làm thủ thuật Bước 10: Mang tạp dề kháng thấm nếu tihao tác tiếp xúc máu Cách tháo TPPHCN 1. Có thể tháo găng và áo choàng một lần z Tháo găng và áo choàng rồi cuộn tròn mặt trái ra ngoài và bỏ thùng rác 2. Tháo găng vào áo choàng riêng Bước 1 Tháo găng Bước 2: Tháo tạp dề cuộn tròn mặt trong ra ngoài , Bước 3: Tháo áo choàng, cuộn tròn mặt trong ra ngoài Bước 4: Tháo quần Bước 5 z Rửa tay Thaùo aùo choøang 1. Thaùo daây buộc 2 Thaùo aùo choøang khoûi coå vaø vai. 3. Cho maët ngoøai aùo choøang vaøo trong 4 Gaáp hay cuoän thaønh boù. 5. Boû vaøo thuøng THAÙO GAÊNG Cách tháo TPPHCN Bước 6-8: Tháo bỏ mũz z Tháo mặt nạ z Tháo kính từ phía sau z Bỏ kính vào thùng riêng biệt nếu tái sử dụng lại Bước 9 z Tháo khẩu trang từ phía sau Bước 10 Rửa tay Tháo kiếng hay mạng che mặt z Nhấc dây choàng qua tai hay đầu bằng tay không mang găng z Nhấc khỏi mặt z Bỏ vào thùng rác hoặc thùng khử khuẩn (nếu sử dụng lại) Thaùo khaåu trang z Nhaác daây döôùi tröôùc z Nhaán daây treân z Traùnh sôø vaøo maët tröôùc khaå trangu Chaân thaønh caùm ôn