Xin giới thiệu một chút về Phương pháp địa vật lý trong nghiên cứu giếng khoan:
*Địa vật lý nghiên cứu giếng khoan là một lĩnh vực của ngành địa vật lý, bao gồm những phương pháp vật lý, sử dụng để nghiên cứu lát cắt địa chất mà giếng khoan đi qua từ đó có thể phát hiện và đánh giá trữ lượng khoáng sản, thu thập những thông tin về vùng mỏ khai thác và trạng thái giếng khoan.
*Hiện nay có rất nhiều phương pháp địa vật lý khác nhau, theo bản chất ta có thể chia ra thành những nhóm như sau:
-Phương pháp điện trường -Phương pháp cơ lý
-Phương pháp phóng xạ -Phương pháp từ trường
-Phương pháp sóng siêu âm -Phương pháp chụp ảnh
-Phương pháp nhiệt -Phương pháp địa hóa
*Bản chất của những phương pháp trên là đo dọc theo thành giếng khoan để ghi một vài thông số, những thông số này đặc trưng cho một hay vài tính chất vật lý của đất đá mà giếng đã đi qua.
40 trang |
Chia sẻ: banmai | Lượt xem: 2283 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bài giảng Phương pháp địa vật lý trong nghiên cứu giếng khoan, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LYÙ THUYEÁT VEÀ ÑÒA VAÄT LYÙ NGHIEÂN CÖÙU
GIEÁNG KHOAN
CHÖÔNG I: CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN
1-Ñòa vaät lyù nghieân cöùu gieáng khoan:
*Ñòa vaät lyù nghieân cöùu gieáng khoan laø moät lónh vöïc cuûa ngaønh ñòa vaät lyù, bao goàm nhöõng phöông phaùp vaät lyù, söû duïng ñeå nghieân cöùu laùt caét ñòa chaát maø gieáng khoan ñi qua töø ñoù coù theå phaùt hieän vaø ñaùnh giaù tröõ löôïng khoaùng saûn, thu thaäp nhöõng thoâng tin veà vuøng moû khai thaùc vaø traïng thaùi gieáng khoan.
*Hieän nay coù raát nhieàu phöông phaùp ñòa vaät lyù khaùc nhau, theo baûn chaát ta coù theå chia ra thaønh nhöõng nhoùm nhö sau:
-Phöông phaùp ñieän tröôøng -Phöông phaùp cô lyù
-Phöông phaùp phoùng xaï -Phöông phaùp töø tröôøng
-Phöông phaùp soùng sieâu aâm -Phöông phaùp chuïp aûnh
-Phöông phaùp nhieät -Phöông phaùp ñòa hoùa
*Baûn chaát cuûa nhöõng phöông phaùp treân laø ño doïc theo thaønh gieáng khoan ñeå ghi moät vaøi thoâng soá, nhöõng thoâng soá naøy ñaëc tröng cho moät hay vaøi tính chaát vaät lyù cuûa ñaát ñaù maø gieáng ñaõ ñi qua.
2-Ñoä roãng:(porosity)
*Ñaát ñaù ñöôïc hình thaønh töø 3 pha: pha raén, pha loûng vaø pha khí. Moät phaàn theå tích cuûa ñaát ñaù ñöôïc caáu thaønh töø pha raén, khoâng gian phaàn coøn laïi ñöôïc laáp ñaày bôûi nhöõng pha khaùc (pha loûng , pha khí).
*Theå tích Vr cuûa ñaát ñaù khoâng thuoäc pha raén ôû traïng thaùi khoâ xaùc ñònh, theå tích ñoù ñöôïc goïi laø theå tích roãng.
*Theå tích roãng ñöôïc caáu thaønh töø nhöõng phaàn khoâng gian khaùc nhau goïi laø loå hoång.Caùc loå hoång coù nguoàn goác, hình daùng, kích thöôùc vaø moái lieân heä giöõa chuùng khaùc nhau.
*Tyû soá giöõa theå tích khoâng gian roãng Vr vaø theå tích cuûa ñaát ñaù Vññ ñöôïc goïi laø ñoä roãng, kyù hieäu laø F.
F = Vr/Vññ
*Ñoä roãng ñaát ñaù phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhau nhö:
-Caáu truùc, ñöôøng kính haït
-Caùc hoaït ñoäng thöù sinh dieãn ra trong ñaát ñaù
-Hoaït ñoäng kieán taïo
-Aùp suaát neùn leân treân ñaát ñaù…
*Phaân loaïi ñoä roãng
a/Theo nguoàn goác hình thaønh
Ñoä roãng nguyeân sinh(primary porosity):Xuaát hieän khi ñaát ñaù ñöôïc hình thaønh vaø bò thay ñoåi veà ñoä lôùn, hình daùng do quaù trình neùn eùp cuûa caùc lôùp ñaát ñaù beân treân, quaù trình xi maêng hoùa vaø söï bieán chaát cuûa ñaát ñaù.
Ñoä roãng thöù sinh(secondary porosity):Caùc hang hoác, khe nöùt trong ñaát ñaù ñöôïc taïo thaønh do quaù trình hoaø tan, phong hoaù, tinh theå hoaù, keát tinh, ñolomit hoaù ñaù voâi, quaù trình kieán taïo vaø hoaù sinh.
b/Theo moái lieân heä thuyû ñoäng löïc giöõa caùc loå hoång:
Ñoä roãng môû(opend porosity): Laø ñoä roãng cuûa caùc loå hoång coù moái lieân thoâng vôùi nhau.
Ñoä roãng kín(closed porosity): Laø ñoä roãng cuûa caùc loå hoång khoâng coù moái lieân thoâng vôùi nhau.
Ñoä roãng chung(total porosity):Laø toång cuûa ñoä roãng kín vaø ñoä roãng môû
Ñoä roãng hieäu duïng(effective porosity):Laø theå tích lôùn nhaát cuûa loå hoång chöùa nöôùc, daàu, khí maø ôû ñoù nöôùc daàu, khí naèm ôû traïng thaùi töï do.
3-Ñoä thaám(permeability)
Khaû naêng cuûa ñaát ñaù trong töï nhieân truyeàn daãn chaát loûng, khí hoaëc hoãn hôïp chaát loûng vaø khí ñi qua noù döôùi taùc duïng cuûa gradient aùp suaát Dp/l ñöôïc goïi laø tính chaát thaám cuûa ñaát ñaù.
Giaû söû coù moät löôïng Q chaát loûng, khí hoaëc hoãn hôïp chaát loûng vaø khí ñi qua ñaát ñaù, coù tieát dieän F, döôùi taùc duïng gradient aùp suaát Dp/l, chaát ñi qua coù ñoä nhôùt laø m.
Ta coù:
Dp x F
Q= Ka -----------
m x l
Ka - ñöôïc goïi laø heä soá ñoä thaám, coù ñôn vò laø D (Darcy)
vôùi Q (cc/sec), Dp (atm), l (cm), F (cm2)
Ñoä thaám tuyeät ñoái(absolute permeability):Laø ñoä thaám khi khí khoâ hoaëc chaát loûng moät thaønh phaàn ñi qua ñaát ñaù.
Ñoä thaám pha cuûa khí, daàu, nöôùc:Khi hoãn hôïp(khí-daàu, khí-nöôùc, daàu-nöôùc hoaëc khí-daàu-nöôùc) ñi qua ñaát ñaù, ñoä thaám ño ñöôïc cho töøng loaïi khí, daàu, nöôùc rieâng bieät ñöôïc goïi laø ñoä thaám pha cuûa khí, daàu, nöôùc.
Ñoä thaám töông ñoái cuûa khí, daàu, nöôùc:Laø tyû soá giöõa ñoä thaám pha cuûa khí, daàu, nöôùc vôùi ñoä thaám tuyeät ñoái.
Ktñ(khí)=K(khí)/Ka, Ktñ(daàu)=K(daàu)/Ka Ktñ(nöôùc)=K(nước/Ka)
4/Ñoä seùt ñaát ñaù traàm tích(Vshale):
*Laø baûn chaát cuûa ñaát ñaù khi chöùa caùc haït coù ñöôøng kính nhoû hôn 0.01 mm, coù khi nhoû hôn 0.001mm hoaëc 0.002mm vaø 0.005mm. Caùc haït coù kích thöôùc beù seõ aûnh höôûng ñaëc bieät ñeán tính chaát cuûa ñaát ñaù traàm tích.
*Caùc haït seùt laø nhöõng khoaùng vaät seùt thuoäc nhoùm kaolinite, montmorillonite, illite coù ñöôøng kính thoâng thöôøng nhoû hôn 0.005mm,maûnh vuïn thaïch anh, fenspat, khoaùng vaät naëng, carbonate, pirite vaø caùc loaïi khoaùng vaät khaùc.
5/Maät ñoä ñaát ñaù(density):
Khoái löôïng ñaát ñaù xaùc ñònh treân moät ñôn vò theå tích, giaù trò ñoù ñöôïc goïi laø maät ñoä, kyù hieäu laø r, ñôn vò laø g/cm3.
6/Maãu ñaát ñaù(core sample): coù 3 loaïi
Maãu vuïn(cutting core):Thu ñöôïc trong quaù trình khoan.
Maãu söôøn(sidewall core):Laáy doïc theo thaønh gieáng khoan.
Maãu khoái:Laáy theo gieáng khoan.
7/Dung dòch khoan(drilling mud): coù 2 loaïi
Dung dòch khoan goác daàu(oil base mud)
Dung dòch khoan goác nöôùc(water base mud): bao goàm hoãn hôïp seùt nöôùc vaø vaøi loaïi hôïp chaát khaùc.
*Vai troø cuûa dung dòch khoan:-Giöõ caân baèng aùp suaát giöõa coät dung dòch khoan vaø aùp suaát væa. Laøm nguoäi choaøng khoan….
8/Gieáng khoan vaø traïng thaùi gieáng khoan khi söû duïng dung dòch khoan goác nöôùc
*Gieáng khoan laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñòa vaät lyù gieáng khoan, gieáng khoan coù theå khoan thaúng ñöùng hoaëc khoan nghieâng tuyø theo muïc ñích vaø ñoái töôïng ñòa chaát nghieân cöùu.
*Do aùp suaát cuûa coät dung dòch gieáng khoan lôùn hôn aùp suaát væa neân nöôùc cuûa dung dòch khoan ngaám vaøo trong ñaát ñaù coù ñoä thaám toát (caùt, ñaù voâi),nöôùc dung dòch khoan ñaåy toaøn boä chaát löu trong væa vaø chieám choå hoaøn toaøn taïo thaønh ñôùi ngaám hoaøn toaøn. Beân caïnh cuûa ñôùi ngaám hoaøn toaøn laø ñôùi chuyeån tieáp ñöôïc taïo thaønh moät phaàn do nöôùc cuûa dung dòch khoan ngaám töø ñôùi ngaám hoaøn toaøn vaø moät phaàn cuûa chaát löu trong væa, phaàn coøn laïi cuûa væa khoâng bò nöôùc cuûa dung dòch khoan xaâm nhaäp goïi laø ñôùi nguyeân.
*Trong quaù trình ngaám, nöôùc cuûa dung dòch khoan vaøo trong væa, seùt cuûa dung dòch khoan bò giöõ laïi ôû thaønh gieáng khoan taïo thaønh moät lôùp buøn seùt (mud cake), vì vaäy ñoái vôùi nhöõng væa coù ñoä thaám toát ta thöôøng quan saùt thaáy hieän töôïng ñöôøng kính cuûa gieáng khoan nhoû hôn ñöôøng kính cuûa choaøng khoan (muõi khoan) .
9/Baøi taäp:
Tính maät ñoä töï nhieân cuûa moät væa caùt chöùa daàu, bieát raèng ñoä roãng chung laø 35% ñoä seùt 15%, ñoä roãng cuûa seùt 35%, nöôùc trong seùt coù tyû troïng 1g/cm3, daàu coù tyû troïng 0.8g/cm3, maät ñoä khung cuûa caùt 2.68g/cm3, seùt 2.7g/cm3, Sw = 50%.
CHÖÔNG II:PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÄN NGHIEÂN CÖÙU GIEÁNG KHOAN
Phöông phaùp ñieän nghieân cöùu gieáng khoan bao goàm:
1-P/ phaùp ño ñieän trôû ñaát ñaù döôùi taùc duïng nguoàn ñieän nhaân taïo.
2-Phöông phaùp ño ñieän theá phaân cöïc töï nhieân trong ñaát ñaù.
3-Phöông phaùp caûm öùng ñieän töø.
BAØI I. PHÖÔNG PHAÙP ÑO ÑIEÄN TRÔÛ ÑAÁT ÑAÙ DÖÔÙI TAÙC DUÏNG NGUOÀN ÑIEÄN NHAÂN TAÏO
* Phöông phaùp ño ñieän trôû ñaát ñaù döôùi taùc duïng nguoàn ñieän nhaân taïo laø phöông phaùp söû duïng nguoàn ñieän phoùng vaøo trong ñaát ñaù ñeå ño ñieän trôû suaát rieâng cuûa ñaát ñaù.
Giaû söû coù moät daây daãn ñoàng chaát coù ñoä daøi laø l vaø tieát dieän laø S. Ñieän trôû cuûa daây daãn coù theå ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
l
R = R -------
S
Trong ñoù R laø ñieän trôû suaát rieâng cuûa ñaát ñaù, coù ñôn vò laø (W.m).
Ñieän trôû suaát rieâng tyû leä nghòch vôùi ñoä daãn ñieän.
Ñieän trôû suaát rieâng cuûa vaøi loaïi ñaát ñaù vaø khoaùng quaëng:
-Anhydrite : 107 - 1010 -Than ña ù : 10 - 1016
-Canxite (CaCO3): 107 - 1014 -Antraxit (than khoâng khoùi) : 10-3 - 1
-Thaïch anh (SiO2): 1012 - 1014 -Pirite (FeS2) : 10-4 - 10-1
-Feldspar : 1011 - 1012 -Grafite (than chì) : 10-6 - 10-4
-Mica : 1014 - 1015 -Macnetite (Fe3O4) : 10-4 - 10-2
-Daàu thoâ : 109 - 1016
Heä soá thaønh heä F
*Khi nghieân cöùu söï phuï thuoäc cuûa ñieän trôû töø ñoä roãng (loaïi tröø aûnh höôûng cuûa ñoä khoaùng hoaù nöôùc væa) thoâng thöôøng ngöôøi ta söû duïng giaù trò töông ñoái cuûa ñieän trôû. Khi nhöõng loå hoång cuûa ñaát ñaù ñöôïc baõo hoøa 100% nöôùc væa ta coù:
Rt( 100%nöôùc)
F = ------------------ (1)
Rw
Rt - Ñieän trôû cuûa væa(ñaõ baõo hoøa 100% nöôùc væa)
Rw- Ñieän trôû cuûa nöôùc væa
F- Thoâng soá cuûa ñoä roãng hay heä soá thaønh heä (Formation factor).
*Baèng thöïc nghieäm ngöôøi ta ñaõ ñöa ra söï töông quan giöõa F vaø F nhö sau:
a
F = -------- (2)
Fm
Heä soá thoâng cuûa ñaát ñaù
(permeability factor, cementation factor).
m- Heä soá keát dính phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn xi maêng coù trong
ñaát ñaù (cementation exponent).
*ÔÛ moãi vuøng ñeàu coù giaù trò a, m khaùc nhau phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn, tính chaát cuûa ñaát ñaù ôû vuøng ñoù. a, m ñöôïc xaùc ñònh trong phoøng thí nghieäm. Thoâng thöôøng a =1 vaø m = 2
Heä soá taêng ñieän trôû Q
*Ñeå nghieân cöùu söï aûnh höôûng cuûa ñoä baõo hoøa daàu leân ñieän trôû, ngöôøi ta söû duïng tyû soá giöõa ñieän trôû cuûa væa chöùa daàu Rt(daàu) hay khí Rt(khí) vaø ñieän trôû cuûa chính væa ñoù ñöôïc baõo hoøa 100% nöôùc Rt(nöôùc).
Rt(daàu,khí)
Q = ------------------- (3)
Rt(100%nöôùc)
*Tyû soá ñoù (Q) ñöôïc goïi laø heä soá taêng ñieän trôû (resistivity index)
*Ñoái vôùi væa daàu hay khí thì giaù trò Q chæ raèng væa chöùa bao nhieâu phaàn traêm daàu vaø khí thì Q taêng leân baáy nhieâu laàn so vôùi væa nöôùc.
*Baèng thöïc nghieäm ngöôøi ta ñaõ thieát laäp moái quan heä nhö sau:
1 1
Q = ----------- hoaëc Q = -------------- (4)
Swn (1-Shydro.)n
n-Heä soá baõo hoøa (saturation exponent). Cuõng gioáng nhö a,m heä soá n ñaëc tröng cho töøng loaïi ñaát ñaù vaø cuõng ñöôïc xaùc ñònh trong phoøng thí nghieäm.
Khi væa coù nhieàu seùt n < 1.5, thoâng thöôøng n=2.
Coâng thöùc Archie
Töø 1, 2, 3, 4 ta coù:
1 Rt(daàu,khí)
Q = --------- = ---------------- (5)
Swn Rt(100%nöôùc)
a.Rw
Rt(100%nöôùc) = F.Rw = ---------- (6)
Fm
Töø 5 vaø 6 suy ra:
a.Rw
Swn = -------------------
Rt(daàu,khí)* Fm
Coâng thöùc treân goïi laø coâng thöùc Archie duøng cho væa caùt saïch
Vôùi a = 1, m = n =2 ta coù:
Rw
Sw = ----------------
Rt . F2
*Thieát bò ño ñieän nhaân taïo ñôn giaûn ñöôïc caáu taïo töø 4 ñieän cöïc A, B, M, N, ñieän cöïc B naèm treân maët ñaát, A, M, N naèm ôû thieát bò ño ñöôïc thaû theo gieáng.
*Ñieän cöïc A, B ñeå phoùng ra nguoàn ñieän. M, N ñeå ño hieäu ñieän theá giöõa hai ñieåm cuûa gieáng khoan ôû thôøi ñieåm doøng ñieän ñi qua.Khi di chuyeån maùy ño doïc theo thaønh gieáng khoan thì hieäu ñieän theá ñöôïc ghi bôûi M, N seõ thay ñoåi phuï thuoäc vaøo ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù xung quanh. Ta coù :
DU
R = K -----------
I
R -Ñieän trôû suaát cuûa ñaát ñaù.
DU - Hieäu ñieän theá giöõa hai cöïc M, N.
I - Cöôøng ñoä doøng ñieän ñi qua.
K - Heä soá ñaëc tröng cuûa maùy (phuï thuoäc vaøo khoaûng caùch
M, N)
N
M
A
B
Hình 2.2
Caùc daïng boá trí ñieän cöïc
*Caùc ñieän cöïc ñöôïc saép xeáp theo nhöõng qui luaät nhaát ñònh vaø moãi caùch saép xeáp coù teân goïi khaùc nhau, caùc ñieän cöïc naøy coøn ñöôïc goïi laø doân (sonde).
.Ñieän cöïc theá hay doân theá (Normal):Laø ñieän cöïc maø khoaûng caùch giöõa hai caëp ñieän cöïc cuøng loaïi A,B hoaëc M,N lôùn hôn khoaûng caùch töø moät trong hai ñieän cöïc ñoù ñeán ñieän cöïc khoâng cuøng caëp gaàn nhaát.
.Ñieän cöïc gradient hay doân gradient(Lateral):Laø ñieän cöïc maø khoaûng caùch giöõa moät caëp ñieän cöïc cuøng loaïi nhoû hôn khoaûng caùch töø moät trong hai ñieän cöïc cuøng loaïi ñeán ñieän cöïc khaùc gaàn nhaát.
N M A N
A
M
M M
A B N A
Ñieän cöïc theá Ñieän cöïc gradient
*Trong doân theá khoaûng caùch AM ñöôïc goïi laø ñoä daøi cuûa doân. Ñieåm ghi laø ñieåm giöõa cuûa AM.
*Trong doân gradient, ñoä daøi cuûa doân laø AO, O laø ñieåm giöõa cuûa caùc caëp ñieän cöïc cuøng loaïi gaàn nhaát.
Caùc phöông phaùp ño ñieän nhaân taïo
Theo ñoä daøi cuûa doân ngöôøi ta chia laøm 2 loaïi :
-Ño söôøn
-Ño vi ñieän cöïc (Micro)
A-ÑO SÖÔØN
a/ Ño söôøn ñònh höôùng 7 ñieän cöïc:
Ao laø ñieän cöïc trung taâm, 3 caëp ñieän cöïc boá trí ñoái xöùng qua Ao laø M1 vaø M2, M1’ vaø M2’, A1 vaø A2
Nguyeân lyù: Ao, A1, A2 phoùng ra doøng ñieän ñònh höôùng.
Döôùi taùc duïng cuûa doøng ñieän khoâng ñoåi Io ñöôïc phoùng ra bôûi ñieän cöïc Ao, doøng ñieän ñònh höôùng phoùng ra töø ñieän cöïc ñònh höôùng A1 vaø A2 ñöôïc ñieàu chænh sao cho khoâng phuï thuoäc töø ñieän trôû cuûa ñaát ñaù keá beân vaø ñieän trôû cuûa dung dòch trong gieáng khoan, baûo ñaûm söï caân baèng ñieän theá giöõa caùc ñieän cöïc Ao, A1 vaø A2 .Ñieàu kieän ñeå ñieän theá giöõa caùc ñieän cöïc ñöôïc caân baèng laø hieäu ñieän theá giöõa hai caëp ñieän cöïc ghi M1 M1’ vaø M2 M2’ baèng 0 döôùi söï thay ñoåi cöôøng ñoä doøng ñieän ñònh höôùng. Neáu nhö döôùi ñieän theá cuûa ñieän cöïc Ao,A1,A2 laø baèng nhau thì seõ khoâng coù doøng ñieän chaïy doïc theo gieáng khoan vaø chæ theo höôùng vaøo ñaát ñaù nghieân cöùu.
Ñoä daøi cuûa doân laø O1O2. Ñieän trôû bieåu kieán ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
DU
R = K --------
Io
DU - Hieäu ñieän theá giöõa M1 hay M1’ vaø ñieän cöïc N xa nhaát
b/Ño söôøn ñònh höôùng 3 ñieän cöïc:
Bao goàm 3 ñieän cöïc hình truï daøi Ao,A1 vaø A2
Ao laø ñieän cöïc trung taâm, hai ñieän cöïc ñoái xöùng qua Ao laø A1 vaø A2
Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuõng gioáng nhö 7 ñieän cöïc
Ñoä daøi cuûa doân O1O2 , DU - Hieäu ñieän theá giöõa 1 trong nhöõng ñieän cöïc phoùng vaø ñieän cöïc N xa nhaát.
c/Ño söôøn ñònh höôùng ñoâi DLL(Dual Laterolog):
*Ño saâu söôøn LLD(Deep Laterolog):
Bao goàm 9 ñieän cöïc Ao, A1, A1’, A2, A2’, M1, M1’, M2, M2’
Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuõng nhö 7 ñieän cöïc
A1,A1’,A2,A2’ ñöôïc noái vôùi nhau vaø duøng ñeå phoùng ra doøng ñieän ñònh höôùng. Doøng naøy sau khi ñi qua ñaát ñaù seõ bò uoáng cong vaø quay trôû laïi ñieän cöïc thu
*Ño noâng LLS (Shallow Laterolog)
Cuõng bao goàm 9 ñieän cöïc, nhöng khaùc vôùi phöông phaùp ño saâu laø ñieän cöïc A1 vaø A1’ phoùng ra doøng ñieän ñònh höôùng coøn A2,A2’ ñöôïc söû duïng nhö laø ñieän cöïc thu.
*Phöông phaùp ño saâu söôøn LLD vaø ño nong LLS duøng ñeå nghieân cöùu:
-Ñieän trôû thöïc cuûa væa
-Ñieän trôû cuûa vuøng thaám
-Ñöôøng kính vuøng thaám
-Phaân loaïi ñaát ñaù, ranh giôùi væa
B-ÑO VI ÑIEÄN CÖÏC
a/Ño vi ñieän cöïc khoâng ñònh höôùng ML(Microlog)
Goàm ba ñieän cöïc Ao, M1 vaø M2 ñöôïc boá trí treân moät ñeäm loùt cao su duøng ñeå choáng laïi söï n eùp cuûa thaønh gieáng khoan khi thieát bò tieáp xuùc vôùi thaønh gieáng. Caùc ñieän cöïc naøy caùch nhau 1 inch
b/Ño vi ñieän cöïc ñònh höôùng MLL (MicroLaterolog)
Bao goàm ñieän cöïc nhoû Ao bao quanh bôûi 3 ñieän cöïc troøn A1,M1 vaø M2 ñöôïc boá trí treân moät ñeäm loùt cao su. Ñieän cöïc Ao phaùt ra doøng ñieän khoâng ñoåi Io ñeå duy trì hieäu ñieän theá baèng 0 giöõa M1 vaø M2 khi A1 phoùng ra doøng ñieän. Ñoái vôùi lôùp buøn seùt coù ñöôøng kính lôùn hôn 3/8 in thì giaù trò ñieän trôû cuûa MLL phaûi hieäu chænh.
Ñoä phaân giaûi cuûa MLL khoaûng 1.7 in vaø ñoä saâu nghieân cöùu töø 1 ñeán 2 in (1 in = 2,54cm)
c/Ño vi ñieän cöïc ñònh höôùng daïng caàu MSFL(Micro Spherically Focused Log).
*Phöông phaùp MSFL ñöôïc thay theá cho ML vaø MLL töø khi ñöôïc keát hôïp ño moät löôït vôùi caùc thieát bò khaùc nhö DLL.
Thieát bò ño bao goàm ñieän cöïc trung taâm Ao, ñieän cöïc phaùt A1, ñieän cöïc ghi Mo vaø hai ñieän cöïc ñieàu chænh ñieän theá (Monitor electrodes).
*So vôùi MLL thì MSFL ít bò aûnh höôûng bôûi chieàu daøy cuûa lôùp buøn seùt vì vaäy noù coù theå ño chính xaùc giaù trò ñieän trôû cuûa ñôùi ngaám hoaøn toaøn Rxo trong caû ñieàu kieän væa coù ñoä thaám keùm.
*Trong tröôøng hôïp lôùp buøn seùt coù beà daøy lôùn hôn 1/2in, giaù trò ñieän trôû MSFL caàn phaûi hieäu chænh thoâng qua hai thoâng soá laø chieàu daøy (dmc) vaø ñieän trôû cuûa lôùp buøn seùt Rmc.
BAØI 2- PHÖÔNG PHAÙP ÑO ÑIEÄN THEÁ PHAÂN CÖÏC
TÖÏ NHIEÂN TRONG ÑAÁT ÑAÙ
Goïi taét laø SP (Spontaneous potential)
SP laø phöông phaùp nghieân cöùu tröôøng ñieän tænh trong gieáng khoan, tröôøng ñieän naøy ñöôïc taïo thaønh do caùc quaù trình lyù hoùa dieãn ra giöõa maët caét gieáng khoan vôùi ñaát ñaù vaø giöõa caùc lôùp ñaát ñaù coù thaønh phaàn thaïch hoïc khaùc nhau.
Caùc quaù trình lyù hoùa bao goàm:
1-Quaù trình khueách taùn muoái töø nöôùc væa ñeán dung dòch gieáng vaø ngöôïc laïi.
2-Quaù trình huùt caùc ion ôû treân beà maët cuûa caùc tinh theå ñaát ñaù.
3-Quaù trình thaám töø dung dòch gieáng vaøo ñaát ñaù vaø nöôùc væa vaøo gieáng khoan.
4-Phaûn öùng oâxy hoaù khöû dieãn ra trong ñaát ñaù vaø treân beà maët tieáp xuùc giöõa ñaù vôùi dung dòch gieáng khoan.
Khaû naêng cuûa ñaát ñaù phaân cöïc döôùi taùc duïng cuûa quaù trình lyù hoaù noùi treân ñöôïc goïi laø hoaït tính ñieän hoùa töï nhieân.
Trong 4 quaù trình treân, quaù trình khueách taùn vaø huùt ion ñoùng vai troø chính trong vieäc taïo ra tröôøng ñieän töï nhieân trong ñaát ñaù.
A/ QUAÙ TRÌNH KHUEÁCH TAÙN (DISTRIBUTION)
VAØ HUÙT ION
Goïi Sawater - laø ñoä khoaùng hoùa cuûa nöôùc væa
Safluid ñoä khoaùng hoùa cuûa dung dòch gieáng khoan
+Do khaùc nhau veà ñoä khoaùng hoùa vaø thaønh phaàn hoùa hoïc seõ taïo
ra söùc ñieän ñoäng khueách taùn ñöôïc xaùc ñònh bôûi coâng thöùc:
ED = KDln (Sawater / Safluid)
KD - Heä soá söùc ñieän ñoäng khueách taùn, phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn
hoùa hoïc cuûa muoái.
+Ñoái vôùi nöôùc væa vaø dung dòch gieáng khoan coù thaønh phaàn muoái ñôn giaûn (NaCl) ta coù coâng thöùc: ED = KDlg (Rfluid / Rwater )
+Giaû söû ôû nhieät ñoä 18oC, dung dòch NaCl ta coù :
ED = -11.6lg (Rfluid / Rwater)
+Khi hai lôùp ñaát ñaù tieáp xuùc vôùi nhau khaùc veà thaønh phaàn thaïch hoïc hoaëc giöõa chaát loûng vôùi ñaát ñaù thì seõ xuaát hieän söùc ñieän ñoäng:
ED = (KD + ADA)lg (Rfluid / Rwater)
ADA- Hoaït ñoä khueách taùn vaø huùt caùc ion cuûa ñaát ñaù
+Ñoái vôùi lôùp caùt saïch tieáp xuùc vôùi seùt saïch ta coù:
Es max = -69.6lg (Rfluid / Rwater)
Es max - Bieân ñoä tónh lôùn nhaát cuûa SP
+Trong thöïc teá ngöôøi ta khoâng ghi ñöôïc bieân ñoä tónh maø ghi ñöôïc bieân ñoä tónh coäng vôùi söï huït ñieän theá ôû töøng ñoaïn gieáng khoan
DUSP = ISPRWELL = Esmax - ISP ( RT + RCL )
RT - Ñieän trôû cuûa væa RWELL - Ñieän trôû cuûa töøng ñoaïn gieáng khoan
RCL - Ñieän trôû cuûa seùt; ISP - Cöôøng ñoä doøng ñieän
B-CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CUÛA SP:
a) Phöông phaùp SP thoâng duïng .
Goàm hai ñieän cöïc M vaø N, N coá ñònh, M chaïy doïc theo gieáng khoan
DUSP = USP M - UCONST
Giaù trò DUSP phuï thuoäc raát nhieàu yeáu toá khaùc nhau (moâi tröôøng, thieát bò) vì vaäy khi söû duïng caàn phaûi hieäu chænh.
b)Phöông phaùp Gradient SP:
Hai ñieän cöïc M vaø N ñeàu naèm trong gieáng khoan vaø caùch nhau 1m.
Phöông phaùp naøy duøng ñeå nghieân cöùu chi tieát maët caét gieáng khoan vaø khi doøng ñieän nuoâi khoâng oån ñònh.
c)Phöông phaùp ño baèng ñieän cöïc töï choïn
Goàm ñieän cöïc chính M ñeå ghi vaø hai ñieän cöïc phuï N1 vaø N2, A1 vaø A2 laø hai ñieän cöïc nguoàn.
Phöông phaùp naøy coù taùc duïng giaûm aûnh höôûng ñoä daøy cuûa væa vaø ñieän trôû cuûa ñaát ñaù leân DUSP neân ñöôïc duøng ñeå phaân chia nhöõng væa seùt vaø væa coù ñoä thaám cao naèm giöõa ñaát ñaù coù ñieän trôû cao.
d)Phöông phaùp ño hieäu chænh SP.
Caùc phöông phaùp treân giaù trò DUSP ghi ñöôïc caàn phaûi hieäu chænh: ñoä daøy væa, ñieän trôû væa, ñieän trôû vuøng thaám, ñöôøng kính gieáng khoan vaø vuøng thaám.ÔÛ phöông phaùp ño hieäu chænh SP coù nhöõng ñieän cöïc ñaëc bieät, coù khaû naêng töï ñieàu chænh ñieän tröôøng, ñieän cöïc M1N1 vaø M2N2 giöõ cho hieäu ñieän theá giöõa chuùng luoân luoân baèng khoâng. coù nghóa laø giöõa caùc ñieän cöïc naøy khoâng coù doøng ñieän, vì vaäy phöông phaùp naøy cho pheùp giaûm toái ña nhöõng aûnh höôûng leân giaù trò DUSP .
- Ñôn vò ghi cuûa SP laø MV (Millivoâl),
ÖÙNG DUÏNG CHUNG:
P/ phaùp SP khi keát hôïp vôùi caùc ñöôøng cong khaùc, ngöôøi ta coù theå:
-Nghieân cöùu maët caét thaïch hoïc cuûa gieáng khoan;
-Lieân keát laùt caét; Xaùc ñònh væa saûn phaåm
-Xaùc ñònh ñoä khoaùng hoaù nöôùc væa vaø nöôùc dung dòch gieáng khoan.
-Xaùc ñònh ñoä seùt, ñoä roãng, ñoä thaám vaø ñoä baõo hoøa daàu trong ñaát ñaù.
BAØI 3- PHÖÔNG PHAÙP ÑO CAÛM ÖÙNG ÑIEÄN TÖØ
TRONG ÑAÁT ÑAÙ(INDUCTION)
* Phöông phaùp caûm öùng ñieän töø laø phöông phaùp ño trong gieáng khoan ñieän theá cuûa töø tröôøng thay ñoåi taïo ra bôûi doøng ñieän xoaùy, doøng ñieän naøy ñi trong ñaát ñaù vaø ñöôïc taïo ra bôûi cuoän daây nguoàn.
*Phöông phaùp caûm öùng ñieän töø coù theå söû duïng (ño) trong gieáng khoan ngaäp nöôùc dung dòch, thaäm chí trong caû gieáng khoan dung dòch khoâng daãn ñieän nhö daàu, khoâng khí hoaëc khí töï nhieân.
A-NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG
Thieát bò ño caûm öùng ñieän töø ñöôïc caáu taïo bôûi moät nguoàn caûm öùng vaø heä thoáng maïch ñieän.
Nguoàn caûm öùng ñöôïc caáu taïo töø hai cuoän daây: cuoän nguoàn vaø cuoän ghi, hai cuoän naøy ñöôïc ñaët caùch nhau baèng moät thanh khoâng daãn ñieän.
Heä thoáng maïch ñieän baûo ñaûm cho cuoän daây nguoàn coù moät doøng ñieän thay ñoåi vôùi taàn soá cao 20 - 80 Hz, nhôø vaäy ôû cuoän daây ghi seõ nhaän ñöôïc nhöõng tín hieäu maïnh vaø roõ. Doøng ñieän thay ñoåi ôû cuoän daây nguoàn seõ sinh ra töø tröôøng thay ñoåi(H1), gaây caûm öùng ôû moâi tröôøng xung quanh vaø taïo ra doøng ñieän xoaùy.Trong moâi tröôøng ñoàng nhaát, ñöôøng löïc cuûa doøng ñieän naøy ñöôïc hình dung laø nhöõng voøng troøn vôùi truïc laø truïc gieáng khoan(neáu truïc maùy ño laø truïc gieáng khoan).Doøng ñieän naøy laïi moät laàn nöõa seõ taïo ra töø tröôøng thay ñoåi H2 trong ñaát ñaù.
Phöông phaùp caûm öùng ñieän töø.( Tieáp theo)
Töø tröôøng H1 vaø H2 seõ caûm öùng leân cuoän ghi vôùi söùc ñieän ñoäng laø E1 vaø E2. E1 laø söùc ñieän ñoäng nhieãu seõ bò loaïi baèng heä thoáng buø cuûa cuoän ghi. Nhö vaäy chæ coøn laïi söùc ñieän ñoäng E2 ta coù:
E2 = f(sññ) = f (1/Rññ)
Tín hieäu ñöôïc ghi doïc theo gieáng khoan laø ñöôøng cong thay ñoåi cuûa ñoä daãn ñieän ñaát ñaù,giaù trò naøy sññ laø giaù trò bieåu kieán.Ñeå coù ñöôïc giaù trò thöïc ta caàn hieäu chænh hieäu öùng phaân boá dao ñoäng ñieän töø tröôøng vaø heä soá taét daàn
sññ = E2 / Kgk
Trong thöïc teá ñeå ño ñoä daãn ñieän ngöôøi ta söû duïng khoâng nhöõng hai cuoän daây maø coøn theâm vaøo vaøi cuoän daây phuï
B-ÑÖÔØNG CONG ID Hình veõ
Ñöôøng cong ID bò aûnh höôûng: ñöôøng kính gieáng khoan, ñoä daøy væa vaø vuøng thaám.
C-ÖÙNG DUÏNG
Phöông phaùp caûm öùng ñieän töø ñöôïc keát hôïp vôùi caùc ñöôøng cong khaùc ñeå:
-Xaùc ñònh væa saûn phaåm.
-Xaùc ñònh ñieän trôû Rt cuûa væa
-Xaùc ñònh ñieän trôû vuøng thaám vaø ñöôøng kính vuøng thaám.
BAØI III:CAÙC PHÖÔNG PHAÙP PHOÙNG XAÏ
Phöông phaùp ñòa vaät lyù gieáng khoan döïa treân quaù trình phoùng xaï (phoùng xaï töï nhieân, phoùng xaï do bò kích) xaûy ra ôû caùc phaàn töû haït nhaân nguyeân töû ñöôïc goïi laø phöông phaùp ñòa vaät lyù phoùng xaï hay carota phoùng xaï.
Hieän nay coù raát nhieàu phöông phaùp phoùng xaï khaùc nhau, tuy nhieân chæ coù 3 phöông phaùp sau ñaây laø ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát:
1) Phöông phaùp Gamma Ray (GR) hay coøn goïi laø Gamma töï nhieân.
2) Phöông phaùp Gamma Gamma hay coøn goïi laø phöông phaùp maät ñoä (Density)
3) Phöông phaùp Neutron.
Nhöõng phöông phaùp naøy coù theå ñöôïc söû duïng trong gieáng khoan ñaõ vaø chöa choáng oáng.
A- PHÖÔNG PHAÙP GAMMA TÖÏ NHIEÂN
1-PHÖÔNG PHAÙP GAMMA TÖÏ NHIEÂN TOÅNG
Laø phöông phaùp ño hoaït ñoä Gamma töï nhieân trong ñaát ñaù .
Söï phaân raõ haït nhaân nguyeân töû ôû ñieàu kieän töï nhieân( khi coù phoùng xaï) bao giôø cuõng keøm theo hieân töôïng böùc xaï
a, b, g .Taát caû nhöõng böùc xaï a, b, g seõ taùc ñoäng vaøo moâi tröôøng chung quanh vaø chuùng seõ bò haáp thuï moät phaàn naøo ñoù.
*Nhöõng tia a phaàn lôùn keùm beàn vöõng coù khaû naêng ion hoùa cao. Doøng tia a naøy haàu nhö bò haáp thuï bôûi nhöõng lôùp ñaát ñaù cöïc moûng vaøi micromeùt.
*Doøng tia b coù khaû naêng ñaâm xuyeân cao hôn a vaø haàu nhö cuõng bò haáp thuï bôûi nhöõng lôùp ñaát ñaù coù ñoä daøy lôùn hôn vaøi milimeùt.
*Doøng tia g ñöôïc xem laø böùc xaï ñieän töø soùng ngaén coù taàn soá cao (giôùi haïn ranh giôùi cuûa böùc xaï rengen cöùng), ñöôïc ño ôû ñôn vò MeV (Megaelectron Vol).
Nhôø vaøo khaû naêng ñaâm xuyeân cao cuûa böùc xaï g , noù coù moät yù nghóa thöïc teá khi nghieân cöùu maët caét gieâng khoan(tia g bò haáp thuï bôûi lôùp ñaát ñaù coù ñoä daøy gaàn 1meùt), chính vì vaäy maø khi ño trong gieáng khoan choáng oáng khoâng aûnh höôûng ñeán giaù trò ño.
Cöôøng ñoä böùc xaï cuûa ñaát ñaù trong gieáng khoan ñöôïc ghi bôûi moät duïng cuï goïi laø indicator g böùc xaï ñöôïc ñaët trong maùy ño.
Ñôn vò ño cuûa Gamma töï nhieân laø Bq/g hay GAPI.
a- phöông phaùp gamma töï nhieân (tieáp theo)
Tuyø theo möùc ñoä phoùng xaï töï nhieân cuûa ñaát ñaù ngöôøi ta chia ñaát ñaù ra laøm ba loaïi:
-Ñaát ñaù coù phoùng xaï cao: (1-3 Bq/g)
.Seùt bitum ñen .Muoái kali .Seùt phieán
.Seùt keát .Fenspat kali
-Ñaát ñaù coù phoùng xaï trung bình: (0.1- 1 Bq/g)
.Thaïch anh coù chöùa moät ít fenspat
.Caùt fenspat coù kali . Ñaù carbonat bò ñolomit hoaù
-Ñaát ñaù coù phoùng xaï thaáp: (< 0.04 Bq/g)
.Muoái natri .Thaïch anh haït to SiO2 .Anhydrit
.Voâi .Caùt .Ñolomit CaCO3MgCO3
.Than ñaù .Thaïch cao CaSO4.2H2O
Phöông phaùp Gamma töï nhieân ñöôïc söû duïng ñeå giaûi quyeát caùc vaán ñeà sau:
-Phaân tích thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù.
-Xaùc ñònh seùt luïc nguyeân vaø ñaù carbonat.
-Xaùc ñònh haøm löôïng seùt chöùa trong væa.
2-PHÖÔNG PHAÙP GAMMA TÖÏ NHIEÂN THAØNH PHAÀN
Laø phöông phaùp xaùc ñònh thaønh phaàn caùc nguyeân toá phoùng xaï töï nhieân nhö K,U,Th.
Phöông phaùp naøy duøng ñeå giaûi quyeát mhöõng baøi toaùn sau ñaây:
-Lieân keát töøng phaàn phaân chia ñaát ñaù theo töøng daïng thaïch hoïc khaùc nhau.
-Ñaùnh giaù caùc daïng cuûa væa seùt(loaïi seùt) thaønh phaàn khoaùng vaät seùt trong ñaát ñaù.
-Ñaùnh giaù thaønh phaàn höõu cô trong seùt keát
B- PHÖÔNG PHAÙP GAMMA GAMMA (DENSITY)
1-NGUYEÂN LYÙ:
Döïa vaøo ñaëc tính taùn xaï cuûa g böùc xaï, xuaát hieän khi kích thích leân ñaát ñaù moät nguoàn böùc xaï g beân ngoaøi. Söï taùc ñoäng giöõa g böùc xaï vaø vaät chaát laø vieäc taïo thaønh caëp ñieän töû pozitron, hieäu öùng quang ñieän, hieäu öùng Compton.
*Caëp ñieän töû pozitron: taïo thaønh döôùi taùc ñoäng cuûa g löôïng töû (kvant)coù naêng löôïng raát lôùn(5-10MeV) vôùi haït nhaân nguyeân töû, keát quaû g löôïng töû maát ñi vaø trong tröôøng ñieän haït nhaân caëp electron pozitron ñöôïc taïo thaønh.
*Hieäu öùng quang ñieän:Dieãn ra döôùi söï haáp thuï g löôïng töû töø moät trong nhöõng electron cuûa haït nhaân. Naêng löôïng g löôïng töû taïo thaønh ôû naêng löôïng ñoäng electron,electron naøy quay quanh haït nhaân. Thoâng thöôøng thì aûnh höôûng cuûa hieäu öùng quanh ñieän ñoái vôùi vaät chaát raát nhoû.
*Hieäu öùng Compton:Khaùc vôùi hieäu öùng quang ñieän g löôïng töû khoâng maát ñi maø chæ maát moät phaàn naêng löôïng cho moät trong nhöõng electron cuûa haït nhaân (trôû thaønh cöùng hôn ) vaø thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng(taùn xaï) .
Neáu goïi Ne laø soá löôïng electron trong moät ñôn vò theå tích cuûa vaät chaát ta coù:
Ne = (NA Z r) / A
NA - Haèng soá Avogaro = 6,02.1023 mol –1 r - Maät ñoä vaät chaát
Z - Soá thöù töï nguyeân toá trong thaønh phaàn vaät chaát
A- Khoái löôïng nguyeân töû.
phöông phaùp gamma gamma (tieáp theo)
Töø coâng thöùc treân baèng phöông phaùp Gamma Gamma ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc maät ñoä cuûa ñaát ñaù maø gieáng khoan ñi qua. Ñôn vò ño cuûa maät ñoä laø g/cm3 .
2-ÑÖÔØNG CONG MAÄT ÑOÄ
Thoâng thöôøng treân baêng carota, ñöôøng cong maät ñoä ñöôïc ghi keøm vôùi ñöôøng buø maät ñoä, ñöôøng cong buø maät ñoä chæ ra möùc ñoä tin caäy cuûa giaù trò maät ñoä ñaát ñaù ño ñöôïc.
Lieân heä giöõa ñoä roãng ñaát ñaù vaø maät ñoä:
r ññk - r ññ
F = -------------
r ññk - r c.l
r ññk - Maät ñoä ñaát ñaù khung, r ññ - Maät ñoä ñaát ñaù töï nhieân
r c.l - Maät ñoä chaát löu chöùa trong ñaát ñaù
Caùt : r ññk = 2.65 - 2.68 g/cm3
Ñaù voâi : r ññk = 2.70 - 2.72 g/cm3
Dolomit : r ññk = 2.85 g/cm3
Anhydrit : r ññk = 2.98 g/cm3
3-ÖÙNG DUÏNG
Phöông phaùp Gamma Gamma (ñöôøng cong maät ñoä) ñöôïc söû duïng roäng raõi ñeå phaân væa, ñaùnh giaù thaønh phaàn thaïch hoïc, ñaùnh giaù ñoä roãng, phaùt hieän væa khí, kieåm tra traïng thaùi gieáng khoan
C- PHÖÔNG PHAÙP NEUTRON
1-NGUYEÂN LYÙ :Haït neutron laø nhöõng haït khoâng tích ñieän, khoâng bò ion hoùa bôûi moâi tröôøng xung quanh.Khoái löôïng cuûa Neutron gaàn baèng khoái löôïng cuûa Proton (1,66.10-24 g), kyù hieäu 01 n, khoái löôïng baèng 1ñôn vò vaø ñieän tích baèng khoâng. Do khoâng tích ñieän neân Neutron khoâng bò maát naêng löôïng khi töông taùc vôùi caùc electron tích ñieän vaø haït nhaân, bôûi vaäy01 n coù khaû naêng ñaâm xuyeân cao. Naêng löôïng cuûa Neutron ño ôû MeV. Naêng löôïng cuûa Neutron bieåu hieän ôû vaän toác chuyeån ñoäng V.
Theo naêng löôïng cuûa Neutron, ngöôøi ta chia laøm 4 loaïi:
- Neutron nhanh 1-15 MeV - Neutron chaäm (nhieät) 10-0.1eV
- Neutron trung bình 1MeV-10eV - Neutron treân nhieät 0.025eV
*Khi caùc haït Neutron töông taùc vôùi caùc haït nhaân nguyeân töû thì xaûy ra hieän töôïng taùn xaï Neutron hoaëc bò baét giöû bôûi haït nhaân. Söï taùn xaï Neutron daãn ñeán caùc haït Neutron thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng. Coù hai loaïi taùn xaï Neutron:
Taùn xaï Neutron ñaøn hoài:Khi Neutron coù naêng löôïng töø vaøi MeV ñeán 0.1eV
Taùn xaï khoâng ñaøn hoài: Dieãn ra ñoái vôùi caùc Neutron nhanh.
Trong ñaát ñaù khi caùc haït Neutron töông taùc vôùi vaät chaát chöùa nhieàu nguyeân toá H2 thì seõ laøm chaäm caùc haït Neutron. Neáu trong ñaát ñaù toàn taïi moät löôïng nhoû nöôùc hay daàu(chöùa nhieàu H2), söï chaäm caùc haït Neutron chuû yeáu xaûy ra ôû nguyeân töû H2 .Khi nghieân cöùu maët caét gieáng khoan baèng phöông phaùp Neutron, ngöôøi ta phoùng vaøo ñaát ñaù nhöõng haït Neutron nhanh vaø ghi böùc xaï g (xaûy ra khi Neutron bò baét giöõ 11 H + 01 n = 21 H + g ).Tuøy theo caùch ghi,ngöôøi ta phaân laøm 3 phöông phaùp sau:
-Phöông phaùp Neutron Gamma.
-Phöông phaùp Neutron Neutron nhieät
-Phöông phaùp Neutron Neutron treân nhieät
B-PHÖÔNG PHAÙP NEUTRON GAMMA
a/Nguyeân lyù
Cöôøng ñoä cuûa g böùc xaï ñöôïc ghi theo phöông phaùp Neutron Gamma goàm 3 phaàn:
1/ Xuaát hieän do keát quaû baét giöõ caùc haït Neutron ôû haït nhaân nguyeân töû Ing .
2/Gamma böùc xaï cuûa nguoàn Neutron Igg, Gamma böùc xaï naøy moät phaàn taùn xaï trong ñaát ñaù, moät phaàn ñöôïc ghi bôûi duïng cuï goïi laø Indicator, ñeå laøm giaûm cöôøng ñoä caùc haït Igg ngöôøi ta ñaët moät maøng chì ngaên caùch giöõa nguoàn phoùng vaø Indicator.
3/Gamma töï nhieân Ig .
Cöôøng ñoä cuûa Gamma böùc xaï Neutron lôùn hôn nhieàu so vôùi Gamma böùc xa Igg vaø Ig.
b)Ñöôøng cong neutron gamma
Ñaát ñaù chöùa nhieàu thaønh phaàn H2, thì treân baêng carota (Shlumberger), giaù trò Neutron Gamma cao vaø khi chöa ít thaønh phaàn H2 thì giaù trò Neutron Gamma thaáp.
Nhöõng phaân töû coù khaû naêng baét giöõ Neutron lôùn nhö Cl, Li, Co, Bor coù aûnh höôûng ñeán keát quaû ghi cuûa P/P Neutron Gamma.
c)ÖÙng duïng
Phöông phaùp Neutron Gamma ñöôïc keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc duøng ñeå:-Ñaùnh giaù ñoä roãng cuûa væa.
-Xaùc ñònh ranh giôùi daàu khí
Theo khaû naêng chöùa H2, ñaát ñaù coù theå chia laøm hai nhoùm:
Nhoùm cao:
Seùt(coù khaû naêng ngaäm nöôùc lôùn vaø nhaän phaàn lôùn caùc khoaùng vaät coù thaønh phaàn hoaù hoïc lieân heä vôùi H2O.
Thaïch cao CaSO4.2H2O, tuy coù ñoä roãng thaáp nhöng thaønh phaàn hoùa hoïc lieân heä vôùi H2O.
Vaøi loaïi ñaát ñaù chöùa daàu vaø nöôùc.
Nhoùm thaáp:
Ñaù voâi, Dolomit, ñaù chöùa nhieàu thaønh phaàn xi maêng, anhydrite, ñaù muoái.
Ñoái vôùi ñaát ñaù traàm thì giaù trò cuûa Neutron Gamma phuï thuoäc töø ñoä seùt vaø löôïng H2 vaø Cl chöùa trong loå roãng cuûa ñaát ñaù.
Ñôn vò ghi cuûa Neutron Gamma laø V/V (%).
C-PHÖÔNG PHAÙP NEUTRON NEUTRON NHIEÄT VAØ TREÂN NHIEÄT
a)Nguyeân lyù :
Cuõng gioáng nhö phöông phaùp Neutron Gamma, ñoái vôùi nhöõng væa maø thaønh phaàn hoaù hoïc coù nhieàu H2 thì phöông phaùp NN nhieät bieåu hieän thaáp.Tuy nhieân NN nhieät raát nhaïy caûm ñoái vôùi Cl cho neân ñöôøng cong NN nhieät phuï thuoäc raát nhieàu vaøo ñoä khoaùng hoùa nöôùc væa vaø dung dòch cuûa gieáng khoan.
b)Ñöôøng cong N N:
Ñöôøng cong NN treân nhieät khoâng phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa Cl maø noù chæ phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa H2 chöùa trong ñaát ñaù
Giaù trò cuûa NN treân nhieät lieân heä vôùi H2 töông ñoái chaët cheõ hôn so vôùi NG vaø NN nhieät.Tuy nhieân phöông phaùp NN treân nhieät coù baùn kính hoaït ñoäng nhoû.
c)ÖÙng duïng:
Theo keát quaû cuûa caùc phöông phaùp Neutron qua xaùc ñònh khaû naêng chöùa H2 trong ñaát ñaù, ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñoä roãng cuûa ñaát ñaù, thaønh phaàn chaát löu chöùa trong caùc loå roãng, töø ñoù ngöôøi ta coù theå giaûi quyeát haøng loaït caùc baøi toaùn veà ñòa chaát .
BAØI IV: PHÖÔNG PHAÙP SOÙNG SIEÂU AÂM (SONIC)
Laø phöông phaùp döïa treân tính chaát lan truyeàn cuûa soùng sieâu aâm coù taàn soá cao(> 20 Hz) ñeå nghieân cöùu tính chaát vaät lyù, cuõng nhö thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù . Döïa treân nhöõng thoâng soá ghi ta coù theå chia laøm ba phöông phaùp:
1/Sieâu aâm theo vaän toác
2/Sieâu aâm theo söï taét daàn
3/Sieâu aâm soùng.
Sieâu aâm theo vaän toác vaø theo söï taét daàn cuûa soùng laø phöông phaùp sieâu aâm chuaån ñöôïc ghi treân cuøng moät baêng.
1-NGUYEÂN LYÙ TRUYEÀN SOÙNG
Ñaát ñaù naèm trong moâi tröôøng töï nhieân thöïc teá laø nhöõng vaät ñaøn hoài. Neáu ta kích thích moät löïc beân ngoaøi vaøo noù thì trong moâi tröôøng seõ xuaát hieän moät öùng löïc kích thích leân laøm dòch chuyeån caùc haït. Trong tröôøng hôïp chung daãn ñeán söï xuaát hieän bieán daïng.
Quaù trình dao ñoäng lan truyeàn theo trình töï cuûa söï bieán daïng ñöôïc goïi laø soùng ñaøn hoài.
Beà maët, maø trong moät thôøi ñieåm naøo ñoù xuaát hieän caùc haït chuyeån ñoäng ñöôïc goïi laø maët soùng.
Böôùc soùng laø khoaûng caùch giöõa nhöõng ñieåm chuyeån ñoäng ôû cuøng moät pha.
Coù hai loaïi soùng:
Soùng doïc: Caùc haït cuûa moâi tröôøng chuyeån ñoäng theo höôùng lan truyeàn soùng, soùng doïc lan truyeàn trong moâi tröôøng ñaëc, loûng vaø khí.
Soùng ngang: Caùc haït cuûa moâi tröôøng chuyeån ñoäng theo höôùng vuoâng goùc vôùi höôùng truyeàn soùng, soùng ngang lan truyeàn trong moâi tröôøng ñaëc.
Soùng phaûn xaï: Xuaát hieän khi khaû naêng caûn soùng cuûa moâi tröôøng naøy lôùn hôn moâi tröôøng khaùc. Khi soùng lan truyeàn töø moâi tröôøng naøy sang moâi tröôøng khaùc thì soùng seõ bò ñoåi höôùng vaø ñoåi vaän toác.
A-SÖÏ LAN TRUYEÀN SOÙNG TRONG GIEÁNG KHOAN ( hình veõ).
Giaû söû trong gieáng khoan ñaët moät ñieåm phaùt soùng I vaø thu soùng B ñeàu naèm treân truïc gieáng khoan.
*ÔÛ thôøi ñieåm t=0 I phaùt ra moät soùng sieâu aâm ñaøn hoài, P1 laø soùng doïc seõ lan truyeàn trong gieáng khoan.
*ÔÛ thôøi ñieåm t1 thì maët soùng ñuïng vaøo thaønh gieáng khoan vaø xuaát hieän soùng ñaøn hoài P11, soùng doïc truyeàn vaøo moâi tröôøng ñaát ñaù P12 vaø soùng ngang P1S2.
*ÔÛ thôøi ñieåm t2 maët soùng taïo thaønh vôùi thaønh gieáng khoan moät goùc leäch ip, maët soùng doïc tröôït doïc theo thaønh gieáng khoan ñuoåi theo soùng P1 vaø soùng phaûn xaï P11.
Soùng P12 tröôït doïc theo gieáng khoan vaø ñaát ñaù vaø ñi vaøo gieáng khoan taïo thaønh soùng P121.
Trong khoaûng thôøi gian naøo ñoù,thì taïi B seõ nhaän ñöôïc soùng P121, P1S2P1, P1 vaø P11.
Vaän toác lan truyeàn soùng trong gieáng khoan phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá cuûa moâi tröôøng xung quanh.
Thieát bò cuûa phöông phaùp sieâu aâm coù theå söû duïng 3,4,6 hoaëc nhieàu nguoàn thu vaø phaùt (doân) vaø coù theå ño cuøng moät luùc nhieàu thoâng soá khaùc nhau nhö t1,t2 (thôøi gian truyeàn soùng ) Dt (khoaûng thôøi gian truyeàn soùng sieâu aâm), A1,A2 (bieân ñoä soùng) , heä soá taét daàn a .
B-PHÖÔNG PHAÙP SIEÂU AÂM THEO VAÄN TOÁC
a)Nguyeân lyù:
Laø phöông phaùp döïa treân vaän toác truyeàn soùng sieâu aâm ñaøn hoài ôû trong ñaát ñaù töø ñoù ño thôøi gian truyeàn soùng.
Ñoái vôùi moâi tröôøng ñoàng nhaát :
S
V = ------------
(t2 - t1)
S khoaûng caùch giöõa hai nguoàn nhaän soùng.
Khoaûng thôøi gian truyeàn soùng Dt (interval transit time): laø thôøi gian truyeàn soùng sieâu aâm ñaøn hoài vôùi khoaûng caùch laø 1 meùt.
1 (t2 - t1)
Dt = ------- = ------------
V S
Baèng thöïc nghieäm ngöôøi ta ñaõ ñöa ra phöông trình trung bình thôøi gian:
Dt = F Dt + (1-F)Dt
hay
Dt - Dtmat.
F = -------------------
Dt fluid - Dtmat.
Dt cl , Dtññk.- Khoaûng thôøi gian truyeàn soùng trong chaát löu vaø trong ñaát ñaù khung.
Phöông trình treân söû duïng vôùi ñaát ñaù töông ñoái ñoàng nhaát, ít seùt vaø coù ñoä roãng haït
b)Hình daùng ñöôøng cong (hình veõ minh hoïa)
Phöông phaùp sieâu aâm duøng ñeå phaân væa saûn phaåm , ñaùnh giaù ñoä roãng, nghieân cöùu tính chaát cô lyù cuûa ñaát ñaù .
c)ÖÙng duïng:
Phöông phaùp sieâu aâm khoâng ño ñöôïc khi gieáng khoan chöa ngaäp nöôùc dung dòch.Khi dung dòch gieáng khoan coù hoaø tan khí cuõng gaây aûnh höôûng (laøm yeáu) ñeán keát quaû ño.
BAØI V: PHÖÔNG PHAÙP ÑO NHIEÄT ÑOÄ GIEÁNG KHOAN
ÔÛ ñoä saâu 10 - 40 m nhieät ñoä cuûa ñaát ñaù thay ñoåi theo ngaøy, muøa vaø naêm.
Nguoàn nhieät coù trong loøng ñaát chuû yeáu laø do naêng löôïng thoaùt ra töø söï phaân raû phoùng xaï cuûa caùc nguyeân toá hoaëc do caùc quaù trình phaûn öùng lyù hoaù vaø caùc quaù trình khaùc dieãn ra trong loøng ñaát.
Cöôøng ñoä taêng nhieät ñoä theo moät ñôn vò chieàu saâu ñöôïc goïi laø gradient nhieät ñoä (trong thöïc teá tính treân 100 meùt hoaëc 100f).
Gradient nhieät ñoä tyû leä thuaän vôùi trôû nhieät z ñaát ñaù(giaù trò naøy phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn ñaát ñaù vaø theá naèm cuûa chuùng)
r = q z (q - maät ñoä doøng nhieät )
Trôû nhieät tyû leä nghòch vôùi ñoä daãn nhieät
z = 1/ l (l - ñoä daãn nhieät )
Khi nhieân cöùu nhieät ñoä ôû gieáng khoan, oáng choáng khoâng aûnh höôûng ñeán quaù trình ño bôûi vì trôû nhieät cuûa saét 40 - 80 laàn nhoû hôn so vôùi seùt.
Nhôø vaøo söï thay ñoåi nhieät ñoä ôû gieáng khoan theo chieàu saâu, ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc vò trí væa saûn phaåm, ranh giôùi daàu khí, vuøng bò phaù vôû do nöôùc, xaùc ñònh chieàu saâu ñeå traùm xi maêng.
BAØI VI: PHÖÔNG PHAÙP ÑO ÑÖÔØNG KÍNH GIEÁNG KHOAN
Söï sai leäch ñöôøng kính gieáng khoan so vôùi ñöôøng kính ban ñaàu (ñöôøng kính cuûa choaøng khoan) coù theå do taùc ñoäng cuûa nhieàu quaù trình lyù hoaù cô khaùc nhau. Söï thay ñoåi ñöôøng kính gieáng khoan coøn phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù. Ñöôøng cong thay ñoåi ñöôøng kính gieáng khoan theo chieàu saâu coù theå cho chuùng ta thoâng tin veà thaønh phaàn thaïch hoïc cuûa ñaát ñaù, möùc ñoä thaám cuûa ñaát ñaù ...Ngoaøi ra ñöôøng cong thay ñoåi ñöôøng kính gieáng khoan coøn giuùp cho chuùng ta xaùc ñònh ñöôïc theå tích khoâng gian caàn bôm traùm xi maêng töø ñoù coù theå tính ñöôïc löôïng xi maêng caàn duøng, ñöôøng cong thay ñoåi ñöôøng kính gieáng khoan laø thoâng tin phuï , giuùp hieäu chænh caùc ñöôøng cong ñòa vaät lyù khaùc.
BAØI VII: CAROTA KHÍ (MUD LOGGING)
Carota khí chuû yeáu nghieân cöùu thaønh phaàn vaø phaàn traêm cuûa khí hydrocarbon ôû trong muøn khoan vaø caùc thoâng soá cô baûn ñaëc tröng cho traïng thaùi khoan.
Trong quaù trình khoan, khí töø caùc loå hoång cuûa væa chöùa hydrocarbon thoaùt ra vaø ñi theo doøng tuaàn hoaøn cuûa muøn khoan (ñaát ñaù vuïn + dung dòch khoan) leân beà maët cuûa gieáng khoan. ÔÛ ñaáy ngöôøi ta ñaët moät thieát bò ñeå ghi nhaän vaø phaân tích thaønh phaàn cuûa khí hydrocarbon ( CnH2n+2 ) chöùa trong hoãn hôïp khí (goàm khí nheï CH4 metan vaø khí naëng C2H6 etan, C3H8 propan, C4H10 butan, daïng hôi C5H12 petan vaø C6H14 hecxan.
A/ Nhöõng thoâng soá cô baûn ño trong carota khí
Nhöõng thoâng soá cô baûn ñaëc tröng traïng thaùi khoan ño trong carota khí bao goøm t1, QA, QB, QN, Ep, t1 - Thôøi gian khoan lieân tuïc
Theo giaù trò t1 ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc ñoä daøi cuûa gieáng khoan maø ñaõ khoan qua moät ñôn vò thôøi gian. Vôùi giaù trò treân ngöôøi ta coù theå xaây döïng ñöôïc ñöôøng cong thay ñoåi vaän toác khoan theo chieàu saâu. Ñöôøng cong t1 phuï thuoäc vaøo thieát bò khoan. Theo ñöôøng cong toác ñoä khoan, ta coù theå ñaùnh giaù moät caùch chính xaùc ñaát ñaù saûn phaåm ít thaønh phaàn xi maêng hoaëc ñaát ñaù cöùng ñaëc
1. Heä soá maát dung dòch: Ñaëc tröng theå tích dung dòch traøo ra gieáng khoan (l/s). Khi giaù trò QA thay ñoåi doïc theo gieáng khoan trong quaù trình khoan cho ta bieát möùc ñoä haáp thuï dung dòch cuûa væa töø ñoù coù theå phaùt hieän væa thaám hay laø khoaûng haáp thuï dung dòch.
QB: heä soá maát dung dòch cho maùy bôm
Ñöôïc xaùc ñònh bôûi naêng xuaát maùy bôm khoan (l/s) giaù trò naøy thay ñoåi khoâng lôùn.
Qn: Qn = QA-QB
Ep: heä soá pha loaõng - Löôïng dung dòch söû duïng trong moät ñôn vò theå tích ñaát ñaù khoan qua (m3/m3) xaùc ñònh bôûi coâng thöùc:
Ep = 0.77 * 1000 QA t1 / d2N
dN- Ñöôøng kính chuaån gieáng khoan: Phuï thuoäc töø ñieàu kieän kyõ thuaät vaø ñòa chaát Ep thay ñoåi töø 50 - 4000 m3/m3.
2. Thoâng soá ñaëc tröng cho thaønh phaàn khí vaø daàu trong væa
Ñeå xaùc ñònh nhöõng th6ng soá ñaëc tröng cho thaønh phaàn khí vaø daàu trong væa töø dung dòch gieáng khoan traøo leân treân beà maët ngöôøi ta tieán haønh taùch khí töø dung dòch ñoù.
Ñeå thöïc hieän coâng vieäc treân, ngöôøi ta phaûi tieán haønh taùch lieân tuïc baèng moät duïng cuï taùch khí.
Duïng cuï taùch khí ñöôïc ñaëc ôû maùng treân moät caùi phao gaàn mieäng gieáng. Khi dung dòch gieáng khoan (dung dòch seùt) thoaùt ra khí, khí naøy hoøa tan vaøo khoâng khí taïo thaønh hoãn hôïp khí.
Ñeå xaùc ñònh nhöõng thoâng soá cô baûn ñaëc tröng cho töøng thaønh phaàn khí vaø daàu ôû væa, ngöôøi ta thöïc hieän qua quaù trình sau:
Lieân tuïc phaân tích dung dòch hoãn hôïp khí (khí vaø khoâng khí) ñeå xaùc ñònh thaønh phaàn chung cuûa khí hydrocarbon CT vaø sau ñoù seõ tieán haønh taùch khí töø C1 -C6
a/ Phaân tích thaønh phaàn khí
Nhôø vaøo thieát bò phaân tích thaønh phaàn khí theo phaàn traêm, ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc tæ leä phaàn traêm cuûa metan, etan, propan, butan, pentan vaø hecxan.
b/ Xaùc ñònh ñoä saâu
Ñoái vôùi carota khí vieäc xaùc ñònh ñoä saâu taùch khí ñeå ñoái chieáu vôùi keát quaû phaân tích laø moät vieäc voâ cuøng quan troïng. Khi treân beà maët nhaän ñöôïc khí caàn phaûi bieát ôû ñoä saâu naøo khí ñi töø væa leân mieäng gieáng. Ñeå xaùc ñònh ñoä saâu naøy ta phaûi bieát ñöôïc thôøi gian maø dung dòch khoan ñi töø ñaùy gieáng leân mieäng gieáng vaø thôøi gian di chuyeån cuûa khí töø luùc khi bò taùch ñeán luùc phaân tích. Thôøi gian sau xaùc ñònh deã daøng.
Xaùc ñònh thôøi gian thôøi gian di chuyeån cuûa dung dòch töø ñaùy ñeán mieäng raát khoù. Thôøi gian naøy trong thöïc teá vaø carota khí ngöôøi ta goïi laø thôøi gian taùch, thay ñoåi khoâng ngöøng
PHÖÔNG PHAÙP DST ( DRILL STEM TEST)
1. Thieát bò thöû DST
Thoâng thöôøng thöû DST ñöodc tieán haønh ôû nhöõng ñoaïn coù bieåu hieän daàu khí. Khoaûng thöû naøy ñöôïc caùch ly bôûi phaàn treân noù vaø döôùi noù baèng caùc packer. Neân döïa vaøo ñoù ngöôøi ta chia ra laø thieát bò naèm treân packer vaø thieát bò naèm döôùi packer.
a. Thieát bò naèm döôùi packer
- Phin loïc: Laøm giaûm vaän toác doøng ôû khoaûng môû væa vaø ngaên caøn caùc maûnh vuïn coù kích thöôùc lôùn khoâng cho vaøo oáng khai thaùc.
- Suùng baén: Duøng ñeå môû doøng
b. Thieát bò naèm treân packer
- Packer: Coù taùc duïng laøm kín khoâng gian vaønh khuyeân treân vaø döôùi noù. Nhôø ñoù maø caùch ly taûi troïng cuûa coät dung dòch naèm treân khoaûng môû væa.
- Van PCT: Ñoùng môû doøng saûn phaåm ngay treân khoaûng thöû. Söï hoaït ñoäng cuûa van naøy coù yù nghóa raát lôùn ñeán ñoä chính xaùc khi thöû DST.
- Ñaàu noái an toaøn: Tröôøng hôïp packer bò keït khoâng coù khaû naêng keùo leân thì boä thieát bò thöû væa seõ ñöôïc thaùo ra vaø ñöa leân treân töø vò trí treân packer.
- Boä phaän rung: Coù taùc duïng rung packer khi keùo leân trong tröôøng hôïp coù hieän töôïng keït coá.
- Short: Boä phaän naøy töông ñoái ñôn giaûn, thaønh phaàn laø thieát bò ñöôïc ñònh saün löïc phaù vôõ. Trong tröôøng hôïp coù söï phun doøng trong caàn, ñeå daäp doøng nhanh choùng ngöôøi ta duøng moät löïc bôm dung dòch phaù vôõ traøn vaøo daäp söï coá.
- Van tuaàn hoaøn trong vaø ngoaøi caàn phun.
Ngoaøi ra coøn coù caùc thieát bò khaùc phuï trôï nhö caùc thieát bò ñöôøng oáng daãn doøng saûn phaåm ñeán bình taùch, caùc coân ñieàu chænh doøng saûn phaåm töø gieáng khoan ñi ra phuø hôïp vôùi cheânh aùp vuøng ñaùy gieáng khoan deå traùnh giaûm aùp suaát xuoáng döôùi möùc döôùi haïn cho pheùp. Cuõng nhö caùc thieát bò laøm noùng doøng saûn phaåm tröôùc khi daãn ñeán bình taùch, heä yhoáng ño ñeám saûn phaåm (daàu, khí, nöôùc )...
2. Hoaït ñoäng thöû DST
- Giai ñoaïn ñaàu doøng.
- Giai ñoaïn laøm saïch væa.
- Giai ñoaïn doøng chính.
- Giai ñoaïn phuïc hoài aùp suaát.
3. Öùng duïng
Thöû DST nhaèm xaùc ñònh cheá ñoä thuûy ñoäng löïc, caùc thoâng soá væa nhö ñoä roãng, ñoä thaám, ñoä nhôùt cuûa chaát löu, heä soá neùn toång hôïp væa, heä soá bít ñaùy, heä soá tích doàn saûn phaå trong gieáng khoan, heä soá saûn phaåm, hieäu suaát doøng.
- Heä soá bít ñaùy: Ñaùnh giaù möùc ñoä aûnh höôûng cuûa quaù trình môû væa do dung dòch thaám vaøo væa vaø möùc ñoä môû doøng cuûa væa.
- Heä soá tích doàn saûn phaåm: Löôïng chaát löu toàn ñoïng taïi ñaùy cuûa khoaûng thöû gaây aûnh höôûng ñeán quaù trình phuïc hoài aùp suaát.
- Heä soá saûn phaåm: Löu löôïng doøng saûn phaåm taêng leân treân moät ñôn vò giaûm aùp.
- Hieäu suaát doøng: Xaùc ñònh möùc ñoä aûnh höôûng cuûa quaù trình koan baén môû væa ñeán khaû naêng cho doøng cuûa væa so vôùi tröôøng hôïp khoâng bò aûnh höôûng.
PHÖÔNG PHAÙP RFT ( REPEAT FORMATION TEST)
Laø phöông phaùp ñöôïc söû duïng roäng raõi ñeå thu thaäp chaát löu, aùp suaát, nhieät ñoä væavaø caùc thoâng soá khaùc. Thoâng thöôøng RFT ñöôïc ño khi gieáng khoan chöa choáng oáng.
1. Thieát bò RFT
- Hai bình laáy maãu chaát löu
- Piston vaø packer : Duøng ñeå eùp chaát löu vaøo bình maãu
- Ñoàng hoà ño aùp suaát
- Löôùi loïc
2. Hoaït ñoäng RFT
Packer aùp saùt vaøo thaønh gieáng khoan vaø piston cöù hoaït ñoäng lieân tuïc. Chính nhôø söï eùp cuûa packer vaø hoaït ñoäng cuûa piston laøm chaát löu chaûy ra vaø thu vaøo bình maãu. Ñoàng thôøi cuõng xaùc ñònh ñöôïc aùp suaát vaø nhieät ñoä væa
3. Öùng duïng RFT
- Xaùc ñònh thaønh phaàn chaát löu vaø ranh giôùi giöõa chuùng baèng caùch phaân tích thaønh phaàn chaát löu thu ñöôïc vaø xaây döïng bieåu ñoà bieåu dieãn söï thay ñoåi tæ troïng chaát löu theo ñoä saâu nhaèm xaùc ñònh caùc ranh giôùi daàu, khí, nöôùc.
- Xaùc ñònh heä soá thaám K cuûa væa.
-Xaùc ñònh gradient nhieät ñoä cuûa moû.
PHÖÔNG PHAÙP ÑO MDT
( MODULAR FORMATION DYNAMIC TEST)
1. Thieát bò ño MDT
- Nguoàn ñieän: Cung caáp naêng löôïng thöôøng naèm treân ñaàu duïng cuï.
- Thuûy löïc keá: Duøng ño aùp suaát.
- Maùy doø: Aùp vaøo thaønh gieáng khoan vaø môû doøng.
- Bình thu maãu
- Piston vaø packer: EÙp chaát löu vaøo bình maãu.
2. Nguyeân taéc hoaït ñoäng
Piston vaø packer hoaït ñoäng töông töï nhö trong phaàn ño RFT nhöng thieát bò ñöôïc caûi tieán hôn neân khoaûng môû doøng saâu hôn. ÔÛ ñaây 3 bình thu chaát löu khaùc nhau. Moät bình thu H2S coøn hai bình kia thu chaát loûng.
3. Öùng duïng cuûa ño MDT
- Xaùc ñònh nhanh choùng vaø chính xaùc aùp suaá væa.
- Phöông phaùp ño MDT trong quaù trình laáy maãu ñöôïc ñieàu khieån chính xaùc neân giaûm nhöõng bieán coá nhö taét ngeõn doøng hoaëc maát taàng chaén.
- Duïng cuï trong ño MDT coù boä phaän OFA nhaèm phaân tích chaát löu, cung caáp cho ta thaønh phaán chaát löu ngay caû khi doøng chaûy phöùc taïp.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Bai Giang DVL GK.DOC