Bài giảng Siêu âm chẩn đoán ung thư tuyến giáp

2/18/2020 1 SIÊU ÂM CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN GIÁP PGS. TS. TRẦN VĂN RIỆP Bộ môn chẩn đoán hình ảnh 2/18/2020 2 DỊCH TỄ TỔN THƯƠNG KHU TRÚ TUYẾN GIÁP - Khám lâm sàng khoảng 5% dân số. - Siêu âm khoảng 67%. - CT và MRI khoảng 15%. - Trong đó 1-5% ác tính. - Những người có tiền sử gia đình, bị chiếu xạ vùng cổ lên tới 5-13% Theo Gilles Russ Eur Thyroid J. 2014 ( 3 ) 154- 163 2/18/2020 3 2/18/2020 4 NGUYÊN NHÂN TĂNG ĐỘT BIẾN UTTG - Đưa siêu âm vào sàng lọc bệnh lý tuyến giáp. - Tăng tỷ lệ FNA trong chẩn đoán tử 3/1000 lên 13,4/1000 sau 10 năm. - UTTG là bệnh tiến triển chậm. - Chẩn đoán quá mức ( overdiagnosis ) 2/18/2020 5 SIÊU ÂM TRONG CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN GIÁP Tiêu chuẩn chính: Dựa theo Siêu âm 2D. Các tiêu chuẩn phụ: - Siêu âm Doppler: Đánh giá tăng sinh mạch. - Siêu âm đàn hồi: Đánh giá độ cứng của khối u. - Siêu âm cản âm: Đánh giá tưới máu khối u. 2/18/2020 6 2/18/2020 7 CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN GIÁP THEO TI-RADS ( Thyroid Imaging Reporting and Data System ) 2/18/2020 8 MỨC ĐỘ NGHI NGỜ ÁC TÍNH THEO PHÂN ĐỘ TI-RADS TI-RADS ( Thyroid Imaging Reporting and Data System ) - TI-RADS 1: Bình thường. - TI-RADS 2: Lành tính. - TI-RADS 3: Nghi ngờ ác tính thấp. - TI-RADS 4: Nghi ngờ ác tính trung bình. - TI-RADS 5: Nghi ngờ ác tính cao. - TI-RADS 6: Ác tính ( đã có kết quả tế bào ). 2/18/2020 9 CÁC DẤU HIỆU SIÊU ÂM ĐÁNH GIÁ NHÂN GIÁP ÁC TÍNH 1. GIẢM ÂM 2. BỜ KHÔNG ĐỀU 3. VI VÔI HÓA 4. CHIỀU CAO > CHIỀU RỘNG 5. XÂM LẤN BAO TUYẾN GIÁP NHÓM CÁC DẤU HIỆU LÀNH TÍNH - Dấu hiệu Halo. - Đồng âm hoặc tăng âm. - Nang. - Bờ khối liên tục và đều. - Khối u mềm ( Elastography ). - Âm hỗn hợp dạng bọt biển. - Chỉ có mạch trung tâm. 2/18/2020 10 2/18/2020 11 Gill Russ et al Eur Thyroid J. 2017 ( 6 ) 225- 237 PHÂN ĐỘ TIRADS THEO TIÊU CHUẨN HÀN QUỐC ( K- TIRADS ) 2/18/2020 12 2/18/2020 13 2/18/2020 14 2/18/2020 15 2/18/2020 16 CHỌC HÚT TẾ BÀO KIM NHỎ ( fine-needle aspiration FNA ) 2/18/2020 17 Tỷ lệ các loại ung thư tuyến giáp Tóm tắt chỉ định FNA theo 3 kiểu TI-RADS - ACR: TI-RADS 5 FNA u ≥ 10mm. Theo dõi u ≥ 5mm. TI-RADS 4 FNA u ≥ 15mm. Theo dõi u ≥ 10mm - Eu: TI-RADS 5 FNA u > 10mm. Theo dõi hoặc FNA u < 10mm. TI-RADS 4 FNA u > 15mm. - K: TI-RADS 5 FNA u ≥ 10mm và > 5mm ( Chọn lọc ) TI-RADS 4 FNA u ≥ 10mm Với TI-RADS 3: FNA ACR ≥ 25mm, Eu > 20mm; K. ≥ 15mm. 2/18/2020 18 Việt Nam 1. Chưa có thống nhất giữa các bệnh viện, các trung tâm. 2. Tại Bệnh viên TƯQĐ 108: cân nhắc cho FNA khi khối u ≥ 5mm, khi xem xét các yếu tố nguy cơ khác: - Nhóm nguy cơ cao. - Tuổi trẻ. - Vị trí gần vỏ, eo. - Bệnh nhân không có điều kiện theo dõi định kỳ theo hẹn. - khối u có tốc độ phát triển nhanh ( > 20% kích thước/ 6 tháng ). - Bệnh nhân có hạch nghi ngờ di căn. 2/18/2020 19 Figure 13: Small comet-tail artifacts and additional echogenic foci (punctate echogenic foci [PEF ]) in a papillary carcinoma in a 54-year-old woman. In addition to 3 points for PEF, the nodule was assigned 2 points for solid comosition, 2 for hypoechogenicity, and 2 for a lobulated margin, for a total of 9 points ( TR5). TÓM TẮT KẾT QUẢ FNA 2/18/2020 20 Một số nguyên nhân dẫn đến sai lầm 1. Do kỹ thuật: chọc hút, cố định tiêu bản, nhuộm, trình độ người đọc 2. Nguyên nhân do tính chất khối u: - Những khối vôi hóa thô, vôi hình vỏ trứng. - Những khối lớn, có âm không đều ( nên chọc vào vùng giảm âm ). - Những khối có hoại tử trong khối. - Những khối có nhiều mạch nuôi. Dong Gyu Na Ultrasonography 35 ( 3 ) 2016 2/18/2020 21 Varga: Thyroid Research 2017 2/18/2020 22 KẾT LUẬN - Siêu âm có vai trò quan trọng trong chẩn đoán ung thư tuyến giáp. - Có rất nhiều kiểu phân độ TI-RADS khác nhau: Có lẽ nên theo bảng phân độ của ACR. - Chọc hút tế bào kim nhỏ ( FNA ) là tiêu chuẩn vàng có ý nghĩa dự báo khả năng ác tính của khối u tuy vậy vẫn có tỷ lệ ( - ) và ( + ) giả nhất định. - Nên kết hợp giữa Phân độ TI-RADS và Bethesda trong nhận định kết quả và quản lý, theo dõi bệnh nhân. 2/18/2020 23 Xin trân trọng cảm Ơn 2/18/2020 24 2/18/2020 25 Chỉ định sinh thiết - FNA không chẩn đoán được - Các trường hợp FNA tế bào không điển hình - Những trường hợp bệnh tiến triển nhanh, thể tủy, thể không biệt hóa - Một số trường hợp tái phát 2/18/2020 26 2/18/2020 27 2/18/2020 28 Theo R. Michael Tuttle Thyroid 2017 Theo R. Michael Tuttle Thyroid 2017 2/18/2020 29 2/18/2020 30 2/18/2020 31 2/18/2020 32 Tuyến giáp bình thường Kathryn A. Robinson Ultrasound ( 9 ) 2014 2/18/2020 33 A: K Giáp thể nhú . B: Nốt tăng sản Clinical Imaging 2015 ( 39 ) 2/18/2020 34 Gill Russ et al Eur Thyroid J. 2017 ( 6 ) 225- 237 Gill Russ et al Eur Thyroid J. 2017 ( 6 ) 225- 237 2/18/2020 35 Gill Russ et al Eur Thyroid J. 2017 ( 6 ) 225- 237 2/18/2020 36 THEO DÕI SAU PHẪU THUẬT CẮT TUYẾN GIÁP - Ung thư tuyến giáp di căn hạch + Tỷ lệ hạch di căn UTTG: Trước điều trị: 7 - 18% Sau điều trị: 30 – 90% 60% 20% 20% American Joint Committee on Cancer 2014 - AJCC + Thời gian: trong vòng 5 năm ~ 17,8% Tỷ lệ di căn hạch trong ung thư tuyến giáp 2/18/2020 37 SIÊU ÂM CLVT XẠ HÌNH 131I 18 FDG - PET/CT Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh với hạch di căn Hạch lành tính trên siêu âm và CT 2/18/2020 38 - SonoVue 8µl/ml, 1 lọ chứa 25mg (Braco, Milan, Italia), thế hệ thứ hai - Vi bọt khí có đường kính 2 – 6 µm, qua được hệ thống mao mạch. Vi bọt khí Hòng cầu (2–6 µm) (6–8 µm) CHẤT CẢN ÂM SONOVUE 2/18/2020 39 Xin trân trọng cảm Ơn