Bài giảng Siêu âm động mạch thận

SIÊU ÂM ĐỘNG MẠCH THẬN BỆNH VIỆN CHỢ RẪY KHOA SIÊU ÂM - TDCN BS.BÙI PHÚ QUANG April 8, 2012 GIẢI PHẪU hinhanhykhoa.com GIẢI PHẪU 1 3 2 1 4 5 6 7 1.ĐM CHỦ DƯỚI 2.ĐM THÂN TẠNG 3.ĐM MẠC TREO TRÀNG TRÊN 4.TM CHỦ DƯỚI 5.ĐM THẬN (T) 6.TM THẬN (T) 7.THẬN (T) GIẢI PHẪU -ĐM THẬN XUẤT PHÁT TỪ ĐM CHỦ DƯỚI KHOẢNG NGANG ĐỐT SỐNG THẮT LƯNG 2 -CHIỀU DÀI: (P) KHOẢNG 55 MM (T) KHOẢNG 48 MM -ĐƯỜNG KÍNH: KHOẢNG 4,2 MM GIẢI PHẪU 1.ĐM CHỦ DƯỚI 2.ĐM THÂN TẠNG 3.ĐM MẠC TREO TRÀNG TRÊN 4.TM THẬN (T) 3 2 1 4 GIẢI PHẪU - XUẤT PHÁT ĐM THẬN : Ỏ DƯỚI ĐM MẠC TREO TRÀNG TRÊN - ĐM THẬN (P): XUẤT PHÁT Ở TRƯỚC BÊN ĐM CHỦ (VỊ TRÍ : 10-11 GIỜ), ĐI SAU TM CHỦ DƯỚI - ĐM THẬN (T): XUẤT PHÁT Ở SAU BÊN ĐM CHỦ (VỊ TRÍ : 4-5 GIỜ), ĐI SAU TM THẬN (T) GIẢI PHẪU - ĐM THẬN (P): XUẤT PHÁT Ở TRƯỚC BÊN ĐM CHỦ (VỊ TRÍ : 10-11 GIỜ), ĐI SAU TM CHỦ DƯỚI BẤT THƯỜNG NƠI XUẤT PHÁT - Có trường hợp 2 ĐM thận tách kề nhau theo chiều trước sau, có đường kính bằng nhau , liên quan với tĩnh mạch gần giống như loại chỉ có 1 động mạch điển hình - Có thận có 2 ĐM tách không kề nhau cách 4-12mm, có thể tách rất thấp dưới ĐM mạc treo tràng trên , ĐM thận dưới cách ĐM thận trên khoảng 5-7cm, là ĐM cực dưới thực sự - Có trường hợp thận có 3 ĐM thận không kề nhau theo chiều trên dưới. ĐM trên (2-4mm) đi vào cực trên hay rốn thận, có nhánh đi vào cực trên, ĐM giữa (2-4mm) đi vào bể thận có liên quan như loại 1 ĐM khi đi vào rốn thận ở khe phụ. ĐM thận dưới có thể xuất phát từ đm chủ bụng hay chậu ... GIẢI PHẪU GIẢI PHẪU KHI TỚI GẦN RỐN THẬN MỖI ĐM THẬN CHIA LÀM 2 NHÁNH: -NHÁNH TRƯỚC -NHÁNH SAU TỪ 2 NHÁNH ĐỘNG MẠCH NÀY CHIA RA 5 NHÁNH NHỎ ĐI VÀO XOANG THẬN. MỖI NHÁNH NHỎ KHI VÀO XOANG THẬN CUNG CẤP MÁU CHO 1 VÙNG MÔ THẬN RIÊNG BIỆT GỌI LÀ PHÂN THUỲ THẬN hinhanhykhoa.com DOPPLER MÀU hinhanhykhoa.com POWER DOPPLER POWER DOPPLER 2 D 3 D hinhanhykhoa.com DOPPLER XUNG (PW) PHỔ ĐỘNG MẠCH THẬN CÓ KHÁNG LỰC THẤP RI = 0,5 – 0,6 PHỔ BÌNH THƯỜNG ĐỘNG MẠCH THẬN Chỉ số Công thức Giá trị bình thường Vận tốc tâm thu đỉnh (PSV) 60-100 cm/s (<180 cm/s) Chỉ số kháng lực (RI) S-D/S 0.56-0.57 (< 0.7) Chỉ số dao động (PI) S-D/ trung bình 0.7-0.14 Chỉ số ĐM thận /ĐM chủ (RAR) Vận tốc tâm thu ĐMT/vận tốc tâm thu ĐMC < 3.0 Thời gian gia tốc (AT) Thời gian đạt được đỉnh tâm thu đầu tiên <70 ms Chỉ số gia tốc tâm thu (AI) ∆ V/ ∆ T 11  8 m/giây2 hinhanhykhoa.com Các bệnh lý bẩm sinh về động mạch thận Thường gặp ở người trẻ tuổi, bao gồm:  Teo động mạch thận bẩm sinh  Phình động mạch thận  Thơng động - tĩnh mạch thận  Sa thận và sa cuống thận  Hẹp động mạch chủ trên chỗ xuất phát động mạch thận NGUYÊN NHÂN BỆNH LÝ ĐM THẬN (1) Các bệnh lý tổn thương động mạch thận thứ phát:  Xơ vữa động mạch thận  Loạn sản xơ hố lớp cơ động mạch thận  Tắc động mạch thận  Takayashu NGUYÊN NHÂN BỆNH LÝ ĐM THẬN (2) hinhanhykhoa.com  Là nguyên nhân thường gặp nhất của THA do bệnh lý mạch thận (chiếm 2/3 trường hợp).  Đây là bệnh lý gặp ở người lớn sau 45 tuổi. Thương tổn xơ vữa gây hẹp thường xuất hiện ở vị trí lỗ xuất phát động mạch thận từ động mạch chủ hoặc ở đoạn 1/3 đầu của động mạch thận.  Tiến triển của tổn thương xơ vữa dẫn đến hẹp động mạch thận gặp trong khoảng 50% trường hợp, trong đĩ gần 20% là tắc nghẽn hồn tồn động mạch thận. Xơ vữa động mạch thận  Chiếm tỷ lệ 25% trong các nguyên nhân gây THA của bệnh lý động mạch thận.  Thường gặp là loạn sản ở lớp áo giữa của động mạch.  Bệnh lý này gặp chủ yếu là ở các phụ nữ trẻ trước 40 tuổi.  Thương tổn trên động mạch thận thường thấy ở đoạn 2/3 xa gốc hoặc ở những nhánh phân chia của động mạch thận, hình thành liên tiếp những đoạn hẹp và những đoạn giãn (dấu hiệu chuỗi tràng hạt trên phim chụp động mạch thận).  Các loại loạn sản khác như tăng sản nội mạc, xơ hố loạn sản xung quanh lớp giữa là rất hiếm gặp. Loạn sản xơ hố lớp cơ ĐM thận (fibromuscular dysplasia) hinhanhykhoa.com VỮA XƠ ĐỘNG MẠCH • > 90% • > 40 tuổi, hay gặp ở Nam • Vị trí: nơi xuất phát hoặc 1/3 gần LOẠN SẢN CƠ SỢI • < 10% • < 40 tuổi, hay gặp ở Nữ • Vị trí: 1/3 giữa, hiếm khi 1/3 xa  Bệnh nhân cần phải nhịn đĩi 6 giờ và khơng uống nước ngọt cĩ gas trước khi làm siêu âm.  ĐM thận nằm sâu trong ổ bụng, việc khảo sát đơi khi rất khĩ khăn, nhất là đối với những bệnh nhân béo phì.  Doppler mạch máu thận đơi khi khơng thể thực hiện được ở các BN đang trong tình trạng khĩ thở(BN khơng nín thở được khi BS yêu cầu). KỸ THUẬT KỸ THUẬT  Ba mặt cắt cơ bản :  Mặt cắt ngang thành bụng  Mặt cắt cạnh sườn phải  Mặt cắt ngang hông MẶT CẮT NGANG THÀNH BỤNG  Khảo sát gốc ĐM thận  Đường đi ĐM thận MẶT CẮT CẠNH SƯỜN PHẢI  Lỗ xuất phát ĐM thận (P)  Lỗ xuất phát và thân ĐM thận (T) MẶT CẮT NGANG HÔNG  Đoạn cuối ĐM thận  Mạch máu trong thận ĐỘNG MẠCH THẬN HẸP (1)  TẠI CHỖ HẸP  Đổi màu :Aliazing  PSV > 1.8 m/s  RAR > 3 ĐỘNG MẠCH THẬN HẸP (2) ĐỘNG MẠCH THẬN HẸP (3)  PHỔ TRONG THẬN  PSV giảm  AT > 80 ms  RI < 0.45 SIÊU ÂM TRONG LÒNG MẠCH (IVUS) hinhanhykhoa.com CA ́C PHƯƠNG PHA ́P CHÂ ̉N ĐOÁN HE ̣P ĐM THÂ ̣N PHƯƠNG PHÁP ĐỘ NHẠY (%) ĐỘ ĐẶC HIỆU (%) Chụp động mạch thận 99 99 Chụp cộng hưởng từ 97 95 CT-Scanner 93 95 Siêu âm Doppler động mạch thận 86 93 UIV phim sớm 74 86 THƠNG NỚI ĐM-TM THÂ ̣N THƠNG NỚI ĐM-TM THẬN: PHỞ LIÊN TỤC, VẬN TỚC CAO, KHÁNG LỰC THẤP KẾT LUẬN  Siêu âm Doppler có khả năng phát hiện hẹp và tắc ĐM thận  Nắm vững kỹ thuật là yếu tố quyết định thành công  Máy siêu âm màu phổ biến, phương pháp khả thi, có sẵn, rẻ tiền, không xâm lấn và chính xác trong điều kiện Việt Nam SIÊU ÂM ĐỘNG MẠCH CHU ̉ BU ̣NG BỆNH VIỆN CHỢ RẪY KHOA SIÊU ÂM - TDCN BS.BÙI PHÚ QUANG April 8, 2012 GIẢI PHẪU GIẢI PHẪU BỆNH LÝ BỆNH LÝ SIÊU ÂM SIÊU ÂM SIÊU ÂM SIÊU ÂM SIÊU ÂM SIÊU ÂM