Báo cáo Thực trạng và hướng hoàn thiện kết quả kinh doanh của doanh nghiệp

nî ng¾n h¹n hä sÏ x¸c ®Þnh ®­îc kh¶ n¨ng thanh to¸n tøc thêi cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®· gióp nh÷ng ng­êi cho vay tÝn dông, c¸c chñ ng©n hµng ®­a ra quyÕt ®Þnh liÖu cã nªn cho doanh nghiÖp vay tiÒn hay kh«ng. + §èi víi nhµ cung cÊp vËt t­, thiÕt bÞ, hµng ho¸, dÞch vô hä ph¶i ®¸nh gi¸ kh¼ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng ®Ó quyÕt ®Þnh xem liÖu cã cho phÐp kh¸ch hµng ®­îc thanh to¸n chËm hay kh«ng. + §èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, ®iÒu mµ hä quan t©m lµ liÖu sè tiÒn hä ®Çu t­ vµo doanh nghiÖp cã ®em l¹i cho hä thu nhËp kh«ng. V× vËy, c¸c nhµ ®Çu t­ rÊt quan t©m tÝ kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c¸c nhµ qu¶n trÞ, tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c kú tr­íc. Nh÷ng ®iÒu ®ã sÏ gióp c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸nh ®­îc rñi ro ®ång thêi ph¸t huy hiÖu qu¶ cña ®ång vèn mµ m×nh bá ra. + §èi víi c¸c c¬ quan chñ qu¶n tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ, côc thèng kª, b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ tµi liÖu quan träng trong viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t, h­íng dÉn doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é, thÓ lÖ vÒ tµi chÝnh kÕ to¸n. Cã thÓ nãi, b¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét c«ng cô quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3 - Tiªu chuÈn cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh: §Ó th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh thùc sù h÷u Ých th× b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®¹t ®­îc c¸c tiªu chuÈn sau: - TÝnh dÔ hiÓu: ®©y lµ ®Æc tÝnh chñ yÕu cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Ng­êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh ®Òu lµ nh÷ng ng­êi cã kiÕn thøc vÒ kinh doanh vµ ho¹t ®éng kinh tÕ. Tuy nhiªn, nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p ®­îc tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i râ rµng, tr¸nh lÉn lén khã hiÓu. - TÝnh thÝch hîp: c¸c th«ng tin ph¶i thÝch hîp víi nh÷ng nhu cÇu ®Ò ra quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña ng­êi sö dông. C¸c th«ng tin chØ thÝch hîp khi chóng gióp ng­êi sö dông ®¸nh gi¸ ®­îc c¸c sù kiÖn qu¸ khø, hiÖn t¹i, t­¬ng lai hoÆc chØnh lý x¸c nhËn c¸c ®¸nh gi¸ trong qu¸ khø cña hä. TÝnh thÝch hîp cña th«ng tin cßn chÞu ¶nh h­ëng bëi tÝnh träng yÕu cña th«ng tin ®ã. C¸c th«ng tin ®­îc coi lµ träng yÕu nÕu bá sãt hoÆc x¸c ®Þnh sai nh÷ng th«ng tin ®ã cã thÓ ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña ng­êi sö dông th«ng tin. - TÝnh ®¸ng tin cËy: th«ng tin cã chÊt l­îng ®¸ng tin cËy khi chóng kh«ng m¾c nh÷ng sai lÇm nghiªm träng hoÆc ph¶n ¸nh mÐo mã mét c¸ch cè ý. §Ó ®¶m b¶o tÝnh ®¸ng tin cËy, th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i tho¶ m·n nh÷ng tÝnh chÊt sau: + Tr×nh bµy trung thùc: cÊc th«ng tin ph¶i ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch trung thùc vÒ nh÷ng giao dÞch vµ c¸c sù kiÖn kh¸c cã liªn quan. + Kh¸ch quan: c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i kh¸ch quan, kh«ng bÞ xuyªn t¹c, bãp mÐo. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ kh«ng ®­îc coi lµ kh¸ch quan nÕu nh­ b»ng viÖc lùa chän hoÆc tr×nh bµy chóng cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh. + ThËn träng: Ng­êi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh th­êng ph¶i tr×nh bµy c¸c néi dung vÒ nhiÒu sù kiÖn, t×nh thÕ kh«ng ch¾c ch¾n. VÝ dô nh­ kh¶ n¨ng thu håi c¸c kho¶n nî khã ®ßi, ®¸nh gi¸ thêi gian sö dông cña thiÕt bÞ m¸y mãc...C¸c yÕu tè ®ã cÇn ®­îc tr×nh bµy mét c¸ch thËn träng. ThËn träng bao gåm c¶ møc ®é l­êng tr­íc c¸c sù kiÖn cÇn xÐt ®o¸n trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n trªn c¬ së nh÷ng d÷ liÖu kh«ng thËt ch¾c ch¾n. + §Çy ®ñ: c¸c th«ng tin ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trong ph¹m vi cña tÝnh träng yÕu. C¸c th«ng tin sÏ kh«ng ®­îc coi lµ tin cËy nÕu cã sù bá sãt dÉn ®Õn sai lÖch vÒ b¶n chÊt cña th«ng tin, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh cña ng­êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh. - TÝnh so s¸nh ®­îc: nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin ph¶i cã kh¶ n¨ng so s¸nh c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh gi÷a c¸c kú víi nhau ®Ó ph©n tÝch xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, ng­êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh cßn ph¶i so s¸nh sè liÖu gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau ®Ó ®¸nh gi¸ mèi t­¬ng quan vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, kinh doanh vµ sù biÕn ®éng cña chóng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V× vËy viÖc x©y dùng, tÝnh to¸n vµ tr×nh bµy c¸c sù kiÖn kinh tÕ lªn b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch nhÊt qu¸n gi÷a c¸c kú trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp vµ gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. 4 - Tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n lËp vµ göi b¸o c¸o tµi chÝnh: - TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®Òu ph¶i lËp vµ nép b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña bé tµi chÝnh. Riªng ®èi víi b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, t¹m thêi ch­a b¾t buéc ph¶i lËp vµ göi nh­ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lËp vµ sö dông b¸o c¸o nµy. - B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc lËp vµ göi vµo cuèi mçi quý ®Ó ph¶n ¸nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· diÔn ra trong quý ®ã. - B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc göi ®i chËm nhÊt lµ sau 15 ngµy kÓ tõ ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh quý vµ sau 30 ngµy ®èi víi b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m. - C¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i göi b¸o c¸o tµi chÝnh tíi c¬ quan thuÕ vµ thèng kª. Riªng ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc, b¸o c¸o tµi chÝnh cßn ®­îc göi tíi c¬ quan tµi chÝnh cßn doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i göi b¸o c¸o tíi bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. II - Ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: 1 - PhÇn 1: L·i, lç - Cét “ kú tr­íc “ lÊy sè liÖu tõ cét “ kú nµy “ cña B¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh lËp ë kú tr­íc. - Cét “ kú nµy “ lÊy sè liÖu tõ c¸c tµi kho¶n tæng hîp vµ chi tiÕt thuéc lo¹i V, VI, VII, VIII, IX vµ tµi kho¶n 421, 3334 thuéc kú nµy ®Ó ghi. * Tæng doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô: sè liÖu ghi vµo chØ tiªu nµy lµ tæng ph¸t sinh bªn cã tµi kho¶n 521 “ Doanh thu b¸n hµng néi bé “ * C¸c kho¶n gi¶m trõ: ph¶n ¸nh tæng hîp c¸c kho¶n gi¶m trõ vµo tæng doanh thu kú b¸o c¸o gåm chiÕt khÊu th­¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ( ®èi víi Doanh nghiÖp. + ChiÕt khÊu th­¬ng m¹i lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 521 “ChiÕt khÊu b¸n hµng” trong kú b¸o c¸o. + Gi¶m gi¸ hµng b¸n lÊy sè ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 532. + Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: ph¶n ¸nh tæng sè gi¶m gi¸ hµng b¸n theo chÝnh s¸ch b¸n hµng cña Doanh nghiÖp. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 531. + ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ tæng luü kÕ ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 3332, 3333. * Doanh thu thuÇn: chØ tiªu ph¶n ¸nh sè doanh thu b¸n hµng ho¸ thµnh phÈm sau khi ®· trõ c¸c kho¶n gi¶m trõ. * Gi¸ vèn hµng b¸n: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tæng gi¸ trÞ cña hµng ho¸, gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña thµnh phÈm. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu vµo chØ tiªu nµy lµ luü kÕ sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n”. * Lîi nhuËn gép vÒ hµng b¸n vµ cung cÊp dÞch vô: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn. * Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh trong kú kÕ to¸n. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ luü kÕ ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 515. * Chi phÝ tµi chÝnh: sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ phÇn ph¸t sinh Nî tµi kho¶n 635. * Chi phÝ b¸n hµng: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tæng chi phÝ b¸n hµng ph©n bæ cho thµnh phÈm, hµng ho¸ ®· b¸n trong kú. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ tæng ph¸t sinh tµi kho¶n 641 “Chi phÝ b¸n hµng” víi ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 1422 chi tiÕt phÇn chi phÝ b¸n hµng ®èi øng víi nî tµi kho¶n 911. * Tæng chi phÝ qu¶n lý doanh nghiªp: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ tæng céng sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 642 víi ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 1422 chi tiÕt phÇn chi phÝ qu¶n lý Doanh nghiÖp ®èi øng nî tµi kho¶n 911. * Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh: chØ tiªu nµy ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së lîi tøc gép trõ ®i chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý ph©n bæ cho hµng ho¸, thµnh phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú b¸o c¸o. * Thu nhËp kh¸c: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ ph¸t sinh nî tµi kho¶n 711 ®èi øng bªn Cã tµi kho¶n 911. * Chi phÝ kh¸c: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 811. * Lîi nhuËn kh¸c: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh chªnh lÖch gi÷a kho¶n thu nhËp bÊt th­êng víi chi phÝ bÊt th­êng. * Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ: chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tæng sè lîi nhuËn tr­íc khi trõ thuÕ thu nhËp tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng bÊt th­êng kh¸c. * ThuÕ thu nhËp: Ph¶n ¸nh sè thuÕ mµ Doanh nghiÖp ph¶i nép tÝnh trªn lîi nhuËn chÞu thuÕ. ChØ tiªu nµy c¨n cø vµ ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 3334 ®èi øng bªn Nî tµi kho¶n 421. * Lîi nhuËn sau thuÕ: lµ phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tæng lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp sau khi trõ ®i thuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp ph¶i nép ph¸t sinh kú b¸o c¸o. 2 - PhÇn 2: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô cña Nhµ n­íc. PhÇn nµy gåm c¸c chØ tiªu vÒ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c mµ Doanh nghiÖp ph¶i nép, ®· nép vµ cßn ph¶i nép ®Õn cuèi kú. Môc I: ThuÕ lµ chØ tiªu tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn thuÕ ph¶i nép ®· nép vµ cßn ph¶i nép theo tõng lo¹i thuÕ sau: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng + ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng néi ®Þa c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Nî, Cã tµi kho¶n 33311. + ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng néi ®Þa c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Nî, Cã tµi kho¶n 33312. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt c¨n cø vµo sè ph¸t sinh tµi kho¶n 3332. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu c¨n cø vµo sè ph¸t sinh tµi kho¶n 3333. ThuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp sè ph¸t sinh Nî tµi kho¶n 3334 ®Ó ghi vµo cét 5, sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 3334 ®Ó ghi vµo cét 4. Thu trªn vèn c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Nî, Cã tµi kho¶n 335. ThuÕ tµi nguyªn c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 3336. ThuÕ nhµ ®Êt c¨n cø sè ph¸t sinh Nî vµ Cã tµi kho¶n 3337. TiÒn thuª ®Êt c¨n cø sè ph¸t sinh Nî vµ Cã tµi kho¶n 3337 chi tiÕt. C¸c lo¹i thuÕ kh¸c c¨n cø sè ph¸t sinh Nî vµ Cã tµi kho¶n 3338. Môc II: C¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c. Lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép vÒ c¸c kho¶n kh¸c theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, chi tiÕt theo c¸c kho¶n sau: + c¸c kho¶n phô thu. + c¸c kho¶n lÖ phÝ, + c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c. C¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Nî, Cã chi tiÕt tµi kho¶n 3339. Tæng sè thuÕ ph¶i nép kh¸c n¨m tr­íc chuyÓn sang kú nµy: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh sè thuÕ ph¶i nép cña n¨m tr­íc ®Õn ®Çu kú b¸o c¸o vÉn ch­a nép trong ®ã chi tiÕt riªng cho chØ tiªu thuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp. 3 - PhÇn III: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc trõ, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc miÔn gi¶m, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa. a - Môc I: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ: ChØ tiªu 1: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®­îc khÊu trõ cßn ®­îc hoµn l¹i®Çu kú: ssã liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy ®­îc c¨n cø vµo sè d­ Nî ®iÒu kho¶n cña tµi kho¶n 133. ChØ tiªu 2: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ ph¸t sinh: c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn nî tµi kho¶n 133 ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ trong kú b¸o c¸o. ChØ tiªu 3: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· khÊu trõ, ®· hoµn l¹i, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng mua tr¶ l¹i vµ kh«ng ®­îc khÊu trõ trong kú. Sè liÖu ghi vµo chØ tiªu nµy c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 133. Trong ®ã: * Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· khÊu trõ c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 33311. * Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i dùa vµo Sæ kÕ to¸n chi tiÕt tµi kho¶n 133, chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hoµn l¹i, phÇn ph¸t sinh bªn cã tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 111, 112. * Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng mua tr¶ l¹i, gi¶m gi¸ hµng mua sè liÖu ghi vµo chØ tiªu nµy c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 1111, 112, 331 * Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng kh«ng ®­îc khÊu trõ: c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 142,632. ChØ tiªu 4: Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®­îc khÊu trõ cßn ®­îc hoµn l¹i cuèi kú lµ sè d­ Nî tµi kho¶n 133. b - Môc II: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i. - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®­îc hoµn l¹i ®Çu kú: c¨n cø vµo chØ tiªu m· sè 2 - 3 cña B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh - P3 kú tr­íc. - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i ph¸t sinh dùa vµo th«ng b¸o ®­îc hoµn thuÕ trong kú hoÆc c¨n cø vµo Sæ kª to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i. - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i: c¨n cø vµo Sæ kÕ to¸n chi tiÕt tµi kho¶n 133, chi tiÕt phÇn thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®· hoµn l¹i, phÇn ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 133 ®èi øng víi bªn Nî tµi kho¶n 111,112 hoÆc c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i. c - Môc III: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m: - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m ®Çu kú: c¨n cø sè liÖu ghi trong sæ chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m. - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m ph¸t sinh: c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc miÔn gi¶m. - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m : c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m hoÆc c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Nî tµi kho¶n 13331 ®èi øng víi bªn cã tµi kho¶n 721 hoÆc sè ph¸t sinh Nî tµi kho¶n 111, 112 ®èi øng bªn Cã tµi kho¶n 721. - Sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn ®­îc gi¶m cuèi kú: c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m. d - Môc 4: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa cßn ph¶i nép ®Çu kú: sè d­ Cã cuèi kú tr­íc tµi kho¶n 33311. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra ph¸t sinh: ph¶n ¸nh toµn bé sè thuÕ Gi¸ trÞ ®Çu ra cña hµng b¸n néi bé ®· ph¸t sinh trong kú luü kÕ ®Õn cu«Ý kú. Sè liÖu ë chØ tiªu nµy lµ sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 33311. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®· khÊu trõ lµ sè ph¸t sinh cã tµi kho¶n 133 ®èi øng Nî tµi kho¶n 33311. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, bÞ gi¶m gi¸ lµ sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 111, 112, 131 ®èi øng nî tµi kho¶n 33311. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép lµ sè ph¸t sinh Cã tµi kho¶n 721 ®èi øng Nî tµi kho¶n 33311. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa ®· nép vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ sè ph¸t sinh cã tµi kho¶n 111, 112 ®èi øng nî tµi kho¶n 33311 chi tiÕt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· nép ng©n s¸ch trong kú. - ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa cßn ph¶i nép cuèi kú: chØ tiªu nµy c¨n cø vµo sè d­ cã tµi kho¶n 33311. Nh­ vËy, so víi hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ Ph¸p vµ Mü th× hÖ thèng b¸o c¸o ta× chÝnh cña chóng ta cã rÊt nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt. ë Mü, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc gäi lµ b¸o c¸o thu nhËp ®­îc lËp theo mÉu sau: ChØ tiªu Sè tiÒn Doanh thu b¸n hµng ho¸, dÞch vô Doanh thu kh¸c Tæng doanh thu Gi¸ vèn hµng b¸n Chi phÝ b¸n hµng Chi phÝ qu¶n lý Doanh nghiÖp C¸c lo¹i chi phÝ kh¸c Tæng chi phÝ Lîi nhuËn tr­íc thuÕ ThuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp Lîi nhuËn sau thuÕ L·i ( lç ) ®Æc biÖt Lîi nhuËn gi÷ l¹i Trong ®ã doanh thu b¸n hµng ho¸ dÞch vô ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n " Doanh thu b¸n hµng". Doanh thu kh¸c c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn Cã tµi kho¶n thu nhËp kh¸c. ChØ tiªu tæng doanh thu sÏ b»ng doanh thu b¸n hµng ho¸ dÞch vô céng víi doanh thu kh¸c. Tæng chi phÝ = + ++ Chi phÝ kh¸c Lîi nhuËn tr­íc thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy chØ tiªu tæng doanh thu trõ ®i tæng chi phÝ. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn sè lîi nhuËn tr­íc thuÕ vµ thuÕ xuÊt ¸p dông cho tõng doanh nghiÖp. Sau khi lîi nhuËn tr­íc thuÕ trõ ®i thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép ta ®­îc lîi nhuËn sau thuÕ. Lîi nhuËn sau thuÕ céng (trõ) l·i (lç) ®Æc biÖt ta cã chØ tiªu lîi nhuËn gi÷ l¹i. Nh­ vËy, Mü kh«ng ph©n thµnh hai lo¹i thu nhËp mµ tÝnh ra chØ tiªu tæng doanh thu thuÇn, tæng chi phÝ råi x¸c ®Þnh lîi nhuËn sau thuÕ. Ngoµi ra, trong b¸o c¸o thu nhËp cña Mü cßn ph¶n ¸nh thªm c¸c kho¶n l·i hoÆc lç ®Æc biÖt. Trong khi ®ã, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña Ph¸p ®­îc gäi lµ b¶n kÕt qu¶ niªn ®é. Chi phÝ Sè tiÒn Thu nhËp Sè tiÒn I. Chi phÝ kinh doanh - TK tõ 60 - 65 (Chi phÝ kinh doanh) - TK 681 niªn kho¶n dù phßng chi phÝ kinh doanh. I. Thu nhËp kinh doanh - TK tõ 70 - 75 thu nhËp kinh doanh. - TK 781 hoµn nhËp khÊu hao dù phßng thu nhËp kinh doanh. Céng chi phÝ kinh doanh Céng thu nhËp kinh doanh II. Chi phÝ tµi chÝnh - TK 66: Chi phÝ tµi chÝnh - TK 686: Niªn kho¶n dù phßng chi phÝ tµi chÝnh II. Thu nhËp tµi chÝnh - TK 76 thu nhËp tµi chÝnh - TK 786 hoµn nhËp dù phßng thu nhËp tµi chÝnh Céng chi phÝ tµi chÝnh Céng thu nhËp tµi chÝnh III. Chi phÝ ®Æc biÖt - TK 67: chi phÝ ®Æc biÖt - TK 687: niªn kho¶n dù phßng chi phÝ ®Æc biÖt III. Thu nhËp ®Æc biÖt - TK 77 thu nhËp ®Æc biÖt - Tµi kho¶n 787: hoµn nhËp dù phßng thu nhËp ®Æc biÖt. Céng chi phÝ ®Æc biÖt Céng thu nhËp ®Æc biÖt IV. TK 691: phÇn tham gia cña nh©n viªn vµ kÕt qu¶ më réng cña doanh nghiÖp. V. TK 695 ThuÕ lîi tøc b»ng tæng lîi tøc chÞu thuÕ nh©n víi thuÕ suÊt. Tæng céng chi phÝ ( I + II + III + IV+ V) Tæng céng thu nhËp (I + II + III) L·i sau thuÕ Lç Nh­ vËy trong b¸o c¸o kªt qu¶ niªn ®é cña Ph¸p chi phÝ vµ thu nhËp ®­îc chi tiÕt thµnh 3 ho¹t ®éng: ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng. Cßn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña ta th× ph©n thµnh hai lo¹i ho¹t ®éng: ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ( trong ®ã bao gåm c¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh) vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng. III – Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh: 1 - §èi t­îng kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh: Kh¸i qu¸t chung vÒ ®èi t­îng kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh: KiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®Ó ®¶m b¶o c¬ së ph¸p lý cho viÖc xÐt duyÖt b¸o c¸o quyÕt to¸n. §ång thêi viÖc kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng gian lËn vµ sai sãt vi ph¹m ph¸p luËt, chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh qua ®od t¹o niÒm tin cho ng­êi sö dông th«ng tin trªn baã c¸o tµi chÝnh. H¬n n÷a, b¸o c¸o tµi chÝnh lµ bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n cho nªn chungs cÇn ®­îc kiÓm tra, kiÓm so¸t liªn tôc. ViÖc kiÓm tra kh«ng ngoµi môc ®Ých ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña tµi liÖu kÕ to¸n. Thùc chÊt, kiÓm tra kÕ to¸n nãi chung vµ kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh nãi riªng ®Òu sö dông c¸c kü thuËt vµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, kh¶o s¸t, so s¸nh, ®èi chiÕu mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c th«ng tin vµ d÷ liÖu, b¸o c¸c vµ sæ s¸ch kÕ to¸n nh»m ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh kÞp thêi nh÷ng sai ph¹m ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sè liÖu. Nh­ vËy, ®èi t­îng cña kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh lµ t×m kiÕm c¸c gian lËn vµ sai sãt. 2 – Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh: a – Ph­¬ng ph¸p chän mÉu: C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh th­êng chøa ®ùng nhiÒu néi dung, nhiÒu kho¶n môc kh¸c nhau nªn kÕ to¸n kh«ng thÓ kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi tõng kho¶n môc v× rÊt tèn thêi gian vµ nh©n lùc. Bëi vËy, ®Ó cã thÓ ®­a ra ý kiÕn chÝnh x¸c, kÕ to¸n cÇn ph¶i lùa chän mét sè kho¶n môc träng yÕu vµ ®Æc tr­ng. Ph­¬ng ph¸p nµy rÊt h÷u Ých trong viÖc khoanh vïng c¸c sai ph¹m. b – Ph­¬ng ph¸p dùa vµo dÊu hiÖu chØ dÉn: DÊu hiÖu chØ dÉn lµ nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ nghi ph¸t sinh tõ c¸c t×nh tr¹ng hoÆc nghiÖp vô bÊt th­êng. Tõ c¸c dÊu hiÖu chØ dÉn, ng­êi kiÓm tra sÏ ®Þnh h­íng viÖc kiÓm tra, tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ t×m ra nguyªn nh©n cña c¸c dÊu hiÖu ®ã. C¸c dÊu hiÖu chØ dÉn rÊt ®a d¹ng nh­: + Sè d­ cña mét chØ tiªu kh«ng ®æi trong suèt mét thêi gian dµi. + Sè d­ nî cña TK 111 th­êng xuyªn qu¸ lín, v­ît xa møc cÇn thiÕt so víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. + Sè d­ nî TK 131 gia t¨ng nh­ng l­îng hµng ho¸ kh«ng ®æi. + Tû lÖ gi÷a tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ vµ sè tiÒn trÝch cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§. + Tû lÖ gi÷a doanh thu vµ sè thuÕ GTGT ph¶i nép. + Tû lÖ c¸c kho¶n chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý so víi tæng chi phÝ trong khi c¸c doanh nghiÖp cïng lo¹i cã doanh thu t­¬ng ®­¬ng l¹i cã chi phÝ thÊp h¬n nhiÒu. c – Ph­¬ng ph¸p phèi hîp kiÓm tra tõ nhiÒu phÝa: Ph­¬ng ph¸p nµy nh»m ®èi chiÕu so s¸nh c¸c nghiÖp vô, c¸c ®èi t­îng, c¸c bót to¸n kh¸c nhau nh­ng quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. §èi chiÕu l­îng vËt t­ nhËp kho víi sè l­îng vËt t­ trªn ho¸ ®¬n vËn chuyÓn. §èi chiÕu gi÷a l­îng vËt t­ xuÊt dïng víi l­îng thµnh phÈm hoµn thµnh. d – Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra vËt chÊt: Lµ ph­¬ng ph¸p sö dông biÖn ph¸p c©n, ®«ng, ®o ,®Õm c¸c lo¹i vËt t­ thµnh phÈm, hµng ho¸, tiÒn mÆt...®Ó xem xÐt sù phï hîp gi÷a gi¸ trÞ ghi trªn sæ s¸ch víi thùc tÕ. Do khèi l­îng c«ng viÖc cÇn kiÓm tra rÊt lín nªn kÕ to¸n kh«ng thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra toµn bé mµ nªn sö dông ph­¬ng ph¸p chän mÉu dùa tren tiªu thøc chän tr­íc hoÆc dùa vµo dÊu hiÖu chØ dÉn ®Ó ®ì tèn thêi gian vµ c«ng søc. Khi kiÓm tra c¸c mÉu ®· chän, nÕu ph¸t hiÖn cã vÊn ®Ò th× sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra s©u réng h¬n. 3 – KiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: a – KiÓm tra c¸c chØ tiªu trong néi bé b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh lµ b¸o c¸o tãm l­îc toµn bé c¸c kho¶n thu nhËp vµ chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú. Do ®ã, c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ chóng ®­îc biÓu hiÖn qua c«ng thøc sau: KÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh = Tæng doanh thu cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh - Tæng chi phÝ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh §Ó tiÕn hµnh kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cÇn xem xÐt mèi quan hÖ cña c¸c chØ tiªu sau: * Doanh thu thuÇn: lµ doanh thu mµ doanh nghiÖp thùc sù thu ®­îc khi cung cÊp s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô ra bªn ngoµi. ChØ tiªu nµy ®­îc x¸c ®Þnh ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô ®· ®­îc ng­êi mua chÊp nhËn thanh to¸n. §Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc cña chØ tiªu nµy, cÇn tÝnh to¸n l¹i chØ tiªu nµy theo mèi quan hÖ sau: Doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu – chiÕt khÊu b¸n hµng – doanh thu hµng bÞ tr¶ l¹i – thuÕ xuÊt khÈu – thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt * L·i gép: x¸c ®Þnh phÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô s¶n phÈm-hµng ho¸-dÞch vô víi gi¸ vèn cña s¶n phÈm-hµng ho¸ ®· tiªu thô ®Ó x¸c ®Þnh xem chØ tiªu nµy ®· ®­îc x¸c ®Þnh ®óng? * Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tiªu thô s¶n phÈm-hµng ho¸-lao vô. L·i (Lç) = L·i gép + thu nhËp tµi chÝnh – chi phÝ tµi chÝnh - chi phÝ b¸n hµng – chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp * Lîi nhuËn tr­íc thuÕ: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tæng sè l·i (lç) tõ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n, ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tæng sè l·i (hoÆc lç) tõ ho¹t ®éng kinh doanh céng víi l·i (hoÆc lç) cña c¸c ho¹t ®éng kh¸c. * Lîi nhuËn sau thuÕ: lµ sè lîi tøc cßn l¹i sau khi trõ ®i thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. §©y lµ sè lîi tøc mµ doanh nghiÖp ®­îc gi÷ l¹i ®Ó trÝch lËp c¸c quü, tr¶ cæ tøc, bæ sung vèn kinh doanh... Tãm l¹i: viÖc kiÓm tra c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¬ häc trong viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®ã ®óng theo quyÕt ®Þnh cña bé tµi chÝnh. b KiÓm tra sè liÖu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ViÖc kiÓm tra c¸c sè liÖu chØ giíi h¹n trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh vµ liªn hÖ víi mét sè chØ tiªu ë c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c còng kh«ng thÓ ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c chØ tiªu v× ®èi víi nh÷ng gian lËn ®­îc che ®Ëy kü l­ìng th× víi viÖc kiÓm tra c¸c chØ tiªu trong néi bé b¸o c¸c kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ®­îc. §Ó cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc sù trung thùc, chÝnh x¸c cña tÊt c¶ c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn ®i s©u xem xÐt c¬ së sè liÖu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña tõng chØ tiªu. ChØ tiªu tæng doanh thu: Tæng doanh thu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn hµng tÝnh theo gi¸ b¸n thùc tÕ ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng. Khi kiÓm tra cÇn ®èi chiÕu tæng doanh thu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh víi doanh thu trªn sæ chi tiÕt b¸n hµng vµ nhËt ký b¸n hµng. Chó ý c¸c kho¶n doanh thu tiªu thô néi bé, hµng biÕu tÆng, tr¶ l­¬ng, th­ëng. Ngoµi ra, cÇn xem xÐt thêi ®iÓm x¸c ®Þnh tiªu thô ®Ó x¸c ®Þnh doanh thu cho ®óng tr¸nh t×nh tr¹ng bá sãt vµ ghi khèng doanh thu. KÕ to¸n cÇn ®èi chiÕu gi÷a ngµy th¸ng trªn hîp ®ång, trªn phiÕu xuÊt kho víi ngµy th¸ng ghi trªn ho¸ ®¬n. §èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ph¶i ®èi chiÕu gi÷a sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n víi tê khai h¶i quan vÒ hµng xuÊt khÈu. §Æc biÖt, ®èi víi tr­êng hîp thu tiÒn hµng b»ng ngo¹i tÖ, kho¶n tiÒn ngo¹i tÖ ph¶i ®­îc quy ®æi theo tû gi¸ thùc tÕ t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu. Thùc tÕ, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ghi gi¶m doanh thu thùc tÕ trong kú b»ng c¸ch bá sãt nghiÖp vô, ghi doanh thu vµ kho¶n tiÒn ng­êi mua øng tr­íc, cè ý tÝnh to¸n sai, sang trang sai... Do sè l­îng chñng lo¹i hµng ho¸ tiªu thô trong kú rÊt lín liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kh¸c nhau nªn viÖc kiÓm tra cßn tèn nhiÒu c«ng søc. §Ó thuËn lîi h¬n cho viÖc kiÓm tra cÇn dùa vµo mét sè chØ dÉn sau: - Tû lÖ bÊt hîp lý gi÷a sè hµng ho¸ mua vµo vµ b¸n ra ®èi víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ sè s¶n xuÊt víi sè b¸n ra vµ tån kho ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. NÕu ph¸t hiÖn thÊy sè l­îng hµng ho¸ mua vµo hoÆc sè l­îng thµnh phÈm nhËp kho lín trong khi l­îng xuÊt kho lín th× ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt ngay. Tuy nhiªn, cã nh÷ng tr­êng hîp ®Ó che dÊu doanh thu, kÎ gian cè t×nh nguþ t¹o sù c©n ®èi gi÷a mua vµ b¸n, s¶n xuÊt vµ tiªu thô b»ng c¸ch gi¶m sè mua hoÆc l­îng thµnh phÈm nhËp kho trong kú. Do ®ã, khi tiÕn hµnh kiÓm tra cÇn xem xÐt c¶ vÒ chi phÝ thu mua vµ chi phÝ s¶n xuÊt. - Tû lÖ gi÷a chi phÝ b¸n hµng vµ doanh sè b¸n hµng kh«ng phï hîp. Chi phÝ b¸n hµng bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i chi phÝ nh­ chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, bao b×, ®ãng gãi, hoa hång b¸n hµng. C¸c chi phÝ nµy chñ yÕu tû lÖ thuËn víi l­îng hµng b¸n ra. Do ®ã, kh«ng thÓ cã tr­êng hîp chi phÝ b¸n hµng th× cao mµ doanh thu thiªu thô th× thÊp. §èi víi tr­êng hîp gian lËn ®­îc che ®Ëy kü l­ìng, c¸c doanh nghiÖp khi ghi gi¶m doanh thu ®ång thêi víi viÖc ghi gi¶m chi phÝ b¸n hµng. Khi ®ã, cÇn ph¶i so s¸nh víi doanh thu kú tr­íc. NÕu ph¸t hiÖn thÊy biÕn ®éng bÊt th­êng th× tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. Kh«ng chØ ghi gi¶m doanh thu ®Ó trèn thuÕ, mét sè doanh nghiÖp ghi khèng doanh thu b¸n hµng ®Ó che dÊu t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. V× vËy, trong qu¸ tr×nh kiÓm tra cÇn xem xÐt c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn tiªu thô, nhÊt lµ chuyÓn hµng theo ph­¬ng thøc chê chÊp nhËn. T­¬ng tù nh­ tr­êng hîp ghi gi¶m doanh thu, chóng ta còng cÇn dùa vµo tû lÖ bÊt hîp lý gi÷a sè thµnh phÈm s¶n xuÊt trong kú víi sè tiªu thô. C¸c kho¶n gi¶m trõ: Gian lËn vµ sai sãt ë nh÷ng kho¶n gi¶m trõ cã thÓ lµ do kh«ng nhËp kho sè hµng bÞ kh¸ch tr¶ l¹i lµm t¨ng doanh thu hoÆc ghi t¨ng sè tiÒn gi¶m gi¸ ®Ó lµm gi¶m doanh thu. Cã thÓ kiÓm tra sè tiÒn gi¶m gi¸, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i trªn nhËt ký hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i vµ trªn c¸c sæ phô. §ång thêi xem xÐt c¸c chøng tõ cã liªn quan ®Õn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nh­ c¸c hîp ®ång kinh tÕ, c¸c ho¸ ®¬n b¸n hµng, biªn b¶n kiÓm nhËn, xö lý phiÕu nhËp kho... Khi kiÓm tra kho¶n tiÒn chiÕt khÊu th­¬ng m¹i cÇn xem xÐt c¸c kho¶n chiÕt khÊu cã b¶o ®¶m ®óng quy ®Þnh cña nhµ n­íc hay kh«ng vµ ng­êi mua ®· thùc sù thanh to¸n tiÒn hay ch­a. C¸c kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n chØ ®­îc chÊp nhËn khi ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: + Doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®­îc quy chÕ qu¶n lý c«ng bè c«ng khai trong ®ã cã quy chÕ vÒ chiÕt khÊu th­¬ng m¹i. + Doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i vµ viÖc chÊp nhËn chiÕt khÊu kh«ng lµm doanh nghiÖp bÞ lç. + Doanh nghiÖp ph¶i ghi râ trong hîp ®ång kinh tÕ vµ ho¸ ®¬n b¸n hµng. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ thuÕ xuÊt khÈu còng lµ c¸c kho¶n lµm gi¶m doanh thu. Víi mçi ®çi t­îng tÝnh thuÕ cã mét møc thuÕ suÊt kh¸c nhau. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña lo¹i thuÕ nµy, tr­íc hÕt cÇn ¸p dông ®óng møc thuÕ suÊt ®èi víi tõng ®èi t­îng tÝnh thuÕ. KiÓm tra chØ tiªu doanh thu thuÇn: + So s¸nh ®èi chiÕu sè ph¸t sinh bªn nî vµ bªn cã c¸c TK 511 vµ 512, ®èi chiÕu víi chØ tiªu doanh thu thuÇn trªn sæ chi tiÕt b¸n hµng. + KiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c sè häc. KiÓm tra chØ tiªu “Gi¸ vèn hµng b¸n”. Gi¸ vèn hµng b¸n lµ gi¸ trÞ gèc cña hµng ®· thùc sù tiªu thô trong kú. §ã chÝnh lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®èi víi s¶n phÈm, dÞch vô ®· tiªu thô hoÆc gi¸ mua cña hµng ®· tiªu thô céng chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng ho¸ tiªu thô trong kú. Khi kiÓm tra chØ tiªu gi¸ vèn hµng b¸n tr­íc hÕt cÇn xem xÐt ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm, hµng ho¸ xuÊt kho cã ®¶m b¶o nhÊt qu¸n hay kh«ng. Bëi v×, víi mçi ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho kh¸c nhau th× gi¸ vèn sÏ thay ®æi vµ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña doanh nghiÖp. Do ®ã, nÕu cã sù thay ®æi trong ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng tån kho cÇn cã sù gi¶i tr×nh râ rµng. Ngoµi ra, cÇn xem xÐt tÝnh thùc tÕ x¶y ra cña viÖc tiªu thô thµnh phÈm-hµng ho¸-dÞch vô. Trong thùc tÕ, cã nhiÒu doanh nghiÖp chØ xuÊt hµng ®i göi b¸n, ®¹i lý nh­ng ®· ghi nhËn doanh thu tiªu thô ®ång thêi còng x¸c ®Þnh gi¸ vèn. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng lµm t¨ng gi¸ vèn hµng b¸n mµ cßn lµm t¨ng doanh thu t¨ng lîi nhuËn mét c¸ch gi¶ t¹o. Ng­îc l¹i, nhiÒu donh nghiÖp dï hµng ®· thùc sù tiªu thô nh­ng vÉn ch­a ghi nhËn doanh thu mµ chØ ghi sè tiÒn b¸n hµng thu ®­îc vµo kho¶n ng­êi mua øng tr­íc. ViÖc lµm nµy kh«ng nh÷ng lµm gi¶m gi¸ vèn mµ cãn lµm gi¶m doanh thu, gi¶m l·i cña doanh nghiÖp. Tr­êng hîp nµy th­êng x¶y ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp muèn t×m c¸ch lµm gi¶m sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép. §Ó kiÓm tra tÝnh thùc tÕ x¶y ra cña c¸c nghiÖp vô b¸n hµng, cÇn ®èi chiÕu c¸c hîp ®ång mua hµng, ngµy th¸ng trªn phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n vËn chuyÓn víi ngµy th¸ng trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng, nhËt ký mua hµng. C¸ch lµm kh¸c lµ xem xÐt b¶ng kª hµng b¸n chÞu. NÕu c¸c kho¶n ph¶i thu ®· thu ®­îc tiÒn hoÆc hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ®· nhËp kho th× cã thÓ kh¼ng ®Þnh nghiÖp vô ®· thùc sù ph¸t sinh. §Ó ng¨n ngõa viÖc bá sãt nghiÖp vô, cÇn ®èi chiÕu ngµy ghi trªn c¸c chøng tõ vËn chuyÓn ®· chän víi ngµy ghi trªn ho¸ ®¬n, nhËt ký b¸n hµng. NÕu cã chªnh lÖch lín vÒ thêi gian ghi sæ cã thÓ chøa ®ùng kh¼ n¨ng gian lËn. Tãm l¹i, c¸c nghiÖp vô ghi nhËn gi¸ vèn lµ nh÷ng nghiÖp vô dÔ ph¸t sinh gian lËn vµ sai sãt, do ®ã trong qu¸ tr×nh kiÓm tra cÇn ¸p dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, ®èi chiÕu...®Ó ®­a ra ®­îc th«ng tin chÝnh x¸c. KiÓm tra chØ tiªu thu nhËp tµi chÝnh: Thu nhËp tµi chÝnh lµ thu nhËp thu tõ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh ph¸t sinh trong kú bao gåm thu vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n, cho thuª tµi s¶n, ho¹t ®éng liªn doanh, thu l·i tiÒn göi, l·i cho vay, mua b¸n ngo¹i tÖ. ViÖc kiÓm tra chØ tiªu thu nhËp tµi chÝnh kh¸ phøc t¹p. Tr­íc hÕt, ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng c¸c kho¶n thu nhËp tµi chÝnh cÇn x¸c ®Þnh ®óng sè tiÒn thu ®­îc ®Æc biÖt lµ trong thuª tµi s¶n, thu l·i tiÒn göi, tiÒn cho vay. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kho¶n l·i tiÒn cho vay cÇn c¨n cø vµo sè tæng céng ë sæ chi tiÕt tiÒn vay, kiÓm tra møc l·i suÊt ®ång thêi so s¸nh víi sè tiÒn trªn phiÕu thu. Ngoµi ra, cÇn kiÓm tra c¸c kho¶n thu mét vµi ngµy tr­íc vµ sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng bá sãt hoÆc cè ý kh«ng ghi vµo thu nhËp tµi chÝnh. KiÓm tra chØ tiªu chi phÝ tµi chÝnh: Toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n, chi phÝ cho thuª tµi s¶n, chi phÝ cho ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt, gãp vèn cæ phÇn, chi cho ho¹t ®éng cho vay, chi kinh doanh bÊt ®éng s¶n thuéc chi phÝ tµi chÝnh. CÇn kiÓm tra néi dung cña c¸c kho¶n chi ®­îc tÝnh vµo chi phÝ tµi chÝnh cho chÝnh x¸c. C¸c kho¶n lç do liªn doanh, liªn kÕt, lç tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ mµ ph¶i trõ vµo phÇn lîi tøc sau thuÕ. Ngoµi ra, ph¶i x¸c minh c¸c kho¶n chi phÝ b»ng c¸ch ®èi chiÕu c¸c kho¶n chi víi c¸c hîp ®ång cho thuª, hîp ®ång cho vay...§ång thêi ph¶i so s¸nh ngµy th¸ng trªn c¸c hîp ®ång víi ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ghi t¨ng c¸c kho¶n chi phÝ ch­a thùc sù ph¸t sinh. Kh«ng nh÷ng thÕ, ®Ó cã thÓ nhanh chãng ph¸t hiÖn ra nh÷ng kho¶n ghi t¨ng chi phÝ, cÇn so s¸nh chi phÝ tµi chÝnh kú nµy víi n¨m tr­íc ®ång thêi ®¸nh gi¸ tû lÖ chi phÝ vµ thu nhËp cña ho¸ ®¬n tµi chÝnh ®Ó xem xÐt tÝnh hîp lý. h – KiÓm tra chØ tiªu chi phÝ b¸n hµng: Chi phÝ b¸n hµng lµ chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm-hµng ho¸-lao vô-dÞch vô trong kú. Ngoµi ra, trong chi phÝ b¸n hµng cßn ph¸t sinh mét bé phËn liªn quan ®Õn hµng cßn l¹i ch­a tiªu thô nh­ chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, ph©n lo¹i, b¶o qu¶n, bao gãi, chi phÝ qu¶ng c¸o. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, chi phÝ b¸n hµng lµ chi phÝ thêi kú, ph¸t sinh ®Õn ®©u ®­îc trõ vµo thu nhËp ®Õn ®ã. Tuy nhiªn, ®Ó cã sù phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ th× ®èi víi nh÷ng kú kinh doanh dµi nÕu chi phÝ b¸n hµng ph¸t sinh lín th× doanh nghiÖp chØ kÕt chuyÓn mét phÇn chi phÝ b¸n hµng vµo kÕt qu¶ trong kú phÇn cßn l¹i doanh nghiÖp ®­a vµo chi phÝ chê kÕt chuyÓn. Lîi dông quy ®Þnh nµy, nhiÒu doanh nghiÖp ®· t×m c¸ch t¨ng hoÆc gi¶m lîi nhuËn b»ng c¸ch ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng nhiÒu hay Ýt. V× vËy, khi kiÓm tra cÇn xem xÐt tÝnh nhÊt qu¸n trong c¸ch thøc ph©n bæ chi phÝ b¸n hµng gi÷a c¸c kú. KiÓm tra chØ tiªu chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tr­íc hÕt, ®Ó kiÓm tra chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cÇn kiÓm tra c¸c kho¶n chi phÝ lín ph©n bæ trong nhiÒu kú kinh doanh ®Ó ®¶m b¶o r»ng viÖc ph©n bæ chi phÝ lµ nhÊt qu¸n. §èi víi c¸c chi phÝ tiÕp t©n, héi häp, tiÕp kh¸ch, doanh nghiÖp cÇn x©y dùng ®Þnh møc vµ quy chÕ ®Ó qu¶n lý c¸c kho¶n chi phÝ nµy. C¸c kho¶n chi nµy ph¶i cã chøng tõ hîp lÖ, g¾n víi kÕt qu¶ kinh doanh vµ kh«ng v­ît qu¸ møc khèng chÕ do bé tµi chÝnh quy ®Þnh. Thu nhËp kh¸c vµ chi phÝ kh¸c: Thu nhËp kh¸c vµ chi phÝ kh¸c ®­îc tiÕn hµnh kiÓm tra t­¬ng tù nh­ thu nhËp tµi chÝnh vµ chi phÝ tµi chÝnh. Tuy nhiªn, thu nhËp kh¸c vµ chi phÝ kh¸c lµ nh÷ng ho¹t ®éng bÊt th­êng cña doanh nghiÖp nªn kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro lµ rÊt lín. V× vËy, trong qu¸ tr×nh kiÓm tra cÇn xem xÐt ®Õn néi dung cña c¸c kho¶n thu nhËp vµ chi phÝ. KiÓm tra chØ tiªu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: CÇn ph¶i x¸c ®Þnh sè thu nhËp chÞu thuÕ vµ møc thuÕ suÊt t­¬ng øng víi tõng ho¹t ®éng kinh doanh. ThuÕ TNDN ph¶i nép = Tæng thu nhËp chÞu thuÕ x ThuÕ suÊt Tæng thu nhËp chÞu thuÕ = Tæng doanh thu thuÇn - Chi phÝ hîp lý, hîp lÖ + Thu nhËp tõ ho¹t ®éng kh¸c ViÖc cã ý h¹ch to¸n sao cho gi¶m møc thuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp lµ viÖc lµm phæ biÕn cña Doanh nghiÖp. §Ó ®¶m b¶o thu ®óng, thu ®ñ sè thuÕ, cÇn kiÓm tra c¸c kho¶n doanh thu, c¨n cø vµo sæ chi tiÕt b¸n hµng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ghi gi¶m doanh thu. Mét c¸ch kh¸c mµ c¸c doanh nghiÖp hay sö dông ®Ó lµm gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®ã lµ ghi t¨ng chi phÝ. Do ®ã, nhÊt thiÕt ph¶i kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o c¸c chi phÝ ph¶n ¸nh trong B¸o c¸o tµi chÝnh lµ chi phÝ hîp lý hîp lÖ. + Chi phÝ khÊu hao Tµi s¶n cè ®Þnh: Khi kiÓm tra chi phÝ khÊu hao Tµi s¶n cè ®Þnh cÇn chó ý mét sè tr­êng hîp sau: * TuyÖt ®èi kh«ng ®­îc trÝch khÊu hao ®i nh÷ng tµi s¶n ®· khÊu hao hÕt, cho dï Tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn nµo. * Tr­êng hîp nguyªn gi¸, trÞ gi¸ sö dông cña Tµi s¶n cè ®Þnh thay ®æi do söa ch÷a n©ng cÊp, ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n th× doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc khÊu hao míi. * KiÓm tra nh÷ng tµi s¶n dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi c«ng céng ®Ó ®¶m b¶o r»ng nh÷ng tµi s¶n nµy kh«ng ®­îc trÝch khÊu hao ®Ó tÝnh vµo chi phÝ mµ chØ tÝnh hao mßn ®Ó ghi gi¶m gi¸ trÞ nguån vèn t­¬ng øng. + Chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n tµi chÝnh cã tÝnh chÊt l­¬ng: VÒ nguyªn t¨ng, tèc ®é t¨ng chi phÝ tiÒn l­¬ng ph¶i thÊp h¬n tèc ®é t¨ng lîi tøc chÞu thuÕ. V× vËy, cÇn so s¸nh chi phÝ tiÒn l­¬ng n¨m nay víi n¨m tr­íc ®Ó ®¸nh gi¸ xem tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng cã cao h¬n thu nhËp chÞu thuÕ kh«ng. NÕu cao h¬n th× phÇn tiÒn l­¬ng t¨ng kh«ng hîp lý sÏ bÞ trõ ra khái phÇn chi phÝ hîp lÖ. + Chi phÝ hoa hång, m«i giíi: kiÓm tra c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn chi hoa hång ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c chøng tõ nµy lµ hîp lý hîp lÖ, kiÓm tra xem bªn ®­îc nhËn hoa hång xem hä cã ph¶i lµ ph¸p nh©n hay c¸ nh©n cã ®¨ng ký kinh doanh. NÕu c¸c ®iÒu kiÖn ë trªn ®¶m b¶o th× hoa hång m«i giíi míi ®­îc xem lµ chi phÝ hîp lý, hîp lÖ. + Chi trang phôc quÇn ¸o: kho¶n chi nµy kh«ng ¸p dông ®èi víi nh©n viªn thuéc diÖn h­ëng chÕ ®é trang bÞ b¶o hé lao ®éng. Møc tèi ®a tÝnh trong chi phÝ hîp lÖ lµ 500.000 ®ång. + C¸c kho¶n chi phÝ kh¸c: C¸c chi phÝ kh¸c lµ c¸c chi phÝ nh­ thuÕ m«n bµi, thuÕ sö dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt, thuÕ tµi nguyªn, lÖ phÝ cÇu phµ, phÝ tiÕp t©n héi nghÞ, tuyÓn dông... C¸c kho¶n chi nµy ph¶i cã chøng tõ hîp lÖ. Víi chi phÝ tiÕp kh¸ch, héi häp... ph¶i n»m trong møc khèng chÕ. Ngoµi ra cã mét sè chi phÝ kh«ng ®­îc xem lµ chi phÝ hîp lý, hîp lÖ: + LÔ cho liªn doanh, liªn kÕt vµ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kh¸c. + C¸c kho¶n l·i tiÒn vay qu¸ h¹n, v­ît khung. + C¸c kho¶n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc. + ThiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt ®ét ngét. + Chi phÝ c«ng t¸c v­ît ®Þnh møc chi. + C¸c kho¶n tiÒn ph¹t do vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ, ®¨ng ký kinh doanh, trèn thuÕ... KiÓm tra thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép vµ ®­îc khÊu trõ: * ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép: CÇn c¨n cø vµo sè ph¸t sinh bªn nî, bªn cã Tµi kho¶n 33311 ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép, ngoµi ra, cßn ph¶i c¨n cø vµo sæ chi tiÕt b¸n hµng ®Ó ®¸nh gi¸ tû lÖ gi÷a thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng vµ doanh thu b¸n hµng. Qua ®ã kh¼ng ®Þnh ®­îc tÝnh chÝnh x¸c cña sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i kiÓm tra ho¸ ®¬n hµnh xuÊt khÈu vµ lÊy ®ã lµm c¨n cø ®Ó x©y dùng møc thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i mÆt hµng cã møc thuÕ xuÊt, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng kh¸c nhau th× cÇn kiÓm tra c¶ viÖc ¸p dông møc thuÕ suÊt t­¬ng øng ®èi víi tõng mÆt hµng. §èi víi hµng xuÊt khÈu, cÇn ®èi chiÕu gi÷a gi¸ trÞ ghi trong ho¸ ®¬n víi tê khai h¶i quan vÒ hµng xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng khai khèng hµng xuÊt khÈu ®Ó ®­îc gi¶m thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. * KiÓm tra thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ: §èi víi nh÷ng vËt t­ hµng ho¸ mua vÒ dïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng nh­ng kh«ng t¸ch riªng ®­îc th× cuèi kú kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµ kh«ng ®­îc khÊu trõ trªn c¬ së ph©n bæ theo tû lÖ doanh thu. Do ®ã, ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp nµy, cÇn kiÓm tra c¸ch thøc ph©n bæ ®Ó ®¶m b¶o r»ng viÖc ph©n bæ lµ ®óng. - KiÓm tra gi¸ trÞ ghi trong ho¸ ®¬n hµng xuÊt khÈu víi tê khai h¶i quan ®Ó ch¾c ch¾n r»ng kh«ng cã sù khai khèng hµng xuÊt khÈu ®Ó ®­îc khÊu trõ thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. PhÇn II. Thùc tr¹ng vµ h­íng hoµn thiÖn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp: 1. VÒ ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: Cã thÓ nãi, so víi c¸c chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh ¸p dông trong c¸c Doanh nghiÖp tr­íc ®©y, h×nh thøc b¸o c¸o tµi chÝnh hiÖn hµnh lµ mét b­íc ®ét ph¸ c¨n b¶n. H×nh thøc biÓu mÉu b¸o c¸o ®· ®­îc x©y dùng mét c¸ch khoa häc. Tuy nhiªn, h×nh thøc b¸o c¸o hiÖn hµnh vÉn cßn mét sè thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh còng kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. - C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh mÆc dï cã sù s¾p xÕp l¹i nh­ng vÉn ch­a thùc sù hîp lý, cßn qu¸ phøc t¹p vµ kh«ng nhÊt qu¸n víi néi dung b¸o c¸o. VÒ tæng thÓ, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®­îc chia lµm 3 phÇn: PhÇn I " L·i, lç " ph¶n ¸nh c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp bao gåm thu nhËp thuÇn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c. PhÇn II " T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc " ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc vÒ thuÕ, phÝ vµ c¸c kho¶n kh¸c. PhÇn III " ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i, ®­îc gi¶m vµ thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng b¸n néi ®Þa " ph¶n ¸nh sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ ®Þnh kú, trong kú vµ cßn ®­îc khÊu trõ cuèi kú; ph¶n ¸nh sè thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i ®Çu kú, trong kú, ®· hoµn l¹i trong kú vµ ®­îc hoµn l¹i cuèi kú, ®· gi¶m trong kú vµ cßn ®­îc gi¶m kú. Ch­a tÝnh ®Õn sù phøc t¹p cña c¸c chØ tiªu ë phÇn II vµ III nµy th× viÖc bè trÝ hai phÇn nµy trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh lµm cho b¸o c¸o nµy thªm cång kÒnh thiÕu khoa häc. H¬n n÷a, viÖc bè trÝ nh­ vËy kh«ng phï hîp víi néi dung cña b¸o c¸o. V× phÇn II vµ III nµy mang ý nghÜa gi¶i tr×nh vÒ nh÷ng nghÜa vô mµ Doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn ®èi víi Nhµ n­íc h¬n lµ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp. Do ®ã, nªn ®Ó hai phÇn nµy n»m trong phÇn " ThuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh". Nh­ vËy hîp lý vµ dÔ theo dâi h¬n. - §i s©u vµo c¸ch thiÕt kÕ c¸c chØ tiªu trªn. PhÇn I: " L·i, lç ": chóng ta thÊy kh«ng hÒ khoa häc. ChØ tiªu m· sè 01, Tæng doanh thu trong ®ã chi tiÕt PhÇn I ®­îc më ®Çu b»ng mét lo¹t c¸c chØ tiªu theo " doanh thu hµng xuÊt khÈu " ( m· sè 02 ) chØ tiªu " c¸c kho¶n gi¶m trõ " ( m· sè 03 ) trong ®ã chi tiÕt theo " chiÕt khÊu th­¬ng m¹i ", gi¶m gi¸ hµng b¸n, " hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ", " thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép ". Sau hµng lo¹t c¸c chØ tiªu ®ã, chóng ta míi t×m ®­îc chØ tiªu ®­îc ®¸nh sè 01 " Doanh thu thuÇn ". Kh«ng hiÓu v× lý do g× mµ cïng lµ chØ tiªu cã vai trß t­¬ng ®­¬ng nhau trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh mµ c¸c chØ tiªu " Tæng doanh thu " vµ " C¸c kho¶n gi¶m trõ " l¹i kh«ng ®¸nh sè thø tù mµ " Doanh thu thuÇn " l¹i ®­îc ®¸nh sè. H¬n n÷a, ®èi víi ng­êi ®äc c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh th× hä ph¶i xem qua hµng lo¹t c¸c chØ tiªu phÝa trªn míi t×m ra ®­îc chØ tiªu ®Çu tiªn " Doanh thu thuÇn ". Do ®ã, nªn ®¸nh sè chØ tiªu " Tæng doanh thu " lµ chØ tiªu 1. ViÖc ®¸nh sè nh­ vËy sÏ gióp nh÷ng ng­êi ®äc B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh thuËn lîi h¬n vµ hîp lý h¬n. - Theo quyÕt ®Þnh sè 89/2002/Q§-BTC ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp th× trong B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh chia lµm 2 lo¹i thu nhËp: Thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, thu nhËp bÊt th­êng. Cßn trong B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp cã 3 lo¹i thu nhËp. Trong khi ®ã, theo chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ IAS7, ho¹t ®éng kinh doanh lµ c¸c ho¹t ®éng s¶n sinh lîi nhuËn c¬ b¶n cña Doanh nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ hay ho¹t ®éng tµi chÝnh. Ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ viÖc mua vµ thanh lý c¸c tµi s¶n dµi h¹n vµ c¸c kho¶n ®Çu t­ kh¸c kh«ng thuéc c¸c t­¬ng ®­¬ng tiÒn. Ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ c¸c ho¹t ®éng t¹o ra c¸c thay ®æi vÒ quy m« vµ kÕt cÊu trong vèn chñ së h÷u vµ lµ c¸c kho¶n ®i vay cña Doanh nghiÖp. Nh­ vËy, c¸ch ph©n chia vÒ c¸c lo¹i thu nhËp kh«ng nhÊt qu¸n víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. H¬n n÷a, viÖc gép c¶ thu nhËp tµi chÝnh vµo thu nhËp tõ s¶n xuÊt kinh doanh lµm mÊt ®i b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh trong kú thùc tÕ cña Doanh nghiÖp. NhiÒu tr­êng hîp kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ lç nh­ng do thu nhËp tµi chÝnh l·i nªn ®Ó bï ®¾p ®­îc sè lç tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, chØ nªn chia c¸c thu nhËp thµnh 2 lo¹i: Thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu nhËp bÊt th­êng. ViÖc ph©n chia nh­ vËy sÏ thèng nhÊt víi IAS h¬n vµ bæ sung ®­îc th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Ngoµi ra, viÖc ph©n chia nh­ vËy sÏ gióp ng­êi ®äc b¸o c¸o tµi chÝnh ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n h¬n kÕt qu¶ kinh doanh cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú cña doanh nghiÖp. Kh«ng chØ thÕ, c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay c¸c tr×nh ®é qu¶n lý rÊt kh¸c nhau. Trong khi ®ã, h×nh thøc b¸o c¸o tµi chÝnh hiÖn hµnh l¹i quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ph¶i lËp vµ nép b¸o c¸o tµi chÝnh cho c¸c c¬ quan qu¶n lý víi cïng mét biÓu mÉu, mét chØ tiªu nh­ nhau. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mét C«ng ty T­ nh©n, C«ng ty Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã quy m« võa vµ nhá còng ph¶i lËp B¸o c¸o tµi chÝnh gièng nh­ mét Tæng C«ng ty 90, 91. ViÖc qui ®Þnh chung mét biÓu mÉu ®ã ®· dÉn tíi mét thùc tr¹ng lµ hµng lo¹t c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng thÓ lËp vµ nép B¸o c¸o tµi chÝnh cho c¬ quan qu¶n lý ®óng h¹n. Kh«ng chØ thÕ, ®Ó cã thÓ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cho c¬ quan qu¶n lý, nhiÒu Doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¶i thuª c¸c chuyªn gia lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. V× thÕ, cÇn thiÕt ph¶i quy ®Þnh doanh nghiÖp nµo cÇn ph¶i cung cÊp cho c¬ quan qu¶n lý tÊt c¶ c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cßn c¸c doanh nghiÖp nµo chØ cÇn cung cÊp c¸c th«ng tin tãm t¾t. Nh­ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, chØ cÇn ph¶n ¸nh t«ng tin vÒ lîi nhuËn thuÇn mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph¶n ¸nh c¶ c¸c chØ tiªu tæng doanh thu. Trong phÇn II kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph¶n ¸nh sè ®­îc khÊu trõ cuèi kú, sè thuÕ cßn ®­îc hoµn l¹i cuèi kú. Nh­ vËy sÏ thuËn lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc lËp, nép b¸o c¸o tµi chÝnh ®óng h¹n vµ chÝnh x¸c. §èi víi chØ tiªu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, chóng ta ph¶i thÊy mét thùc tÕ lµ thuÕ suÊt 32% ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp trong n­íc lµ qu¸ cao. Trong khi ®ã, ®Ó khuyÕn khÝch vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, møc thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp liªn doanh hoÆc doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi chØ lµ 25%. Nh­ vËy lµ bÊt c«ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. V× ®Ó c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Çu t­ vèn vµo n­íc ta th× chóng ta ph¶i ®­a ra mét møc thuÕ suÊt ­u ®·i. Trong khi ®ã, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc th× víi sè vèn t¸i ®Çu t­ tõ lîi nhuËn cña n¨m tr­íc vÉn ph¶i chÞu møc thuÕ lµ 32%. §iÒu ®ã kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc doanh nghiÖp trong n­íc tÝch cùc sö dông lîi nhuËn tõ n¨m tr­íc ®Ó t¸i ®Çu t­ vµo n¨m sau. V× vËy, chóng ta nªn cã chÝnh s¸ch míi ®èi víi thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. §èi víi sè vèn ®­îc t¸i ®Çu t­ th× Nhµ n­íc nªn ¸p dông møc thuÕ suÊt ­u ®·i h¬n ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc sö dông vèn t¸i ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta nªn xem xÐt l¹i c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng ®­îc xem lµ hîp lý hîp lÖ. VÝ dô nh­ c¸c kho¶n tiÒn ñng hé ng­êi nghÌo. HiÖn nay sè tiÒn nµy ®­îc trõ vµo lîi nhuËn sau thuÕ. NÕu nh­ doanh nghiÖp ñng hé 100 ®ång vµ sè tiÒn nµy ®­îc xem nh­ mét kho¶n chi phÝ hîp lý hîp lÖ th× thùc tÕ trong 100 ®ång ®ã, doanh nghiÖp ñng hé 68 ®ång cßn Nhµ n­íc gãp 32 ®ång vµ sè tiÒn x· héi nhËn ®­îc lµ 100 ®ång. Trong khi ®ã, nÕu h¹ch to¸n nh­ hiÖn nay sè tiÒn mµ doanh nghiÖp bá ra lµ 68 ®ång vµ x· héi còng chØ nhËn ®­îc kho¶n tiÒn lµ 68 ®ång. Nh­ vËy, chóng ta nªn ®­a sè tiÒn ñng hé nµy vµo mét kho¶n chi phÝ hîp lý hîp lÖ, nh­ vËy sÏ hîp lý h¬n vµ x· héi sÏ nhËn ®­îc nhiÒu h¬n. 2. VÒ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. ViÖc kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh th­êng ®­îc thùc hiÖn víi nh÷ng b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh n¨m. Do ®ã, viÖc kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kh«ng ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc, kh«ng thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc r»ng tÊt c¶ c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh quý ®Òu ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh. H¬n n÷a, viÖc kiÓm tra c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh chØ ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c kiÓm to¸n viªn néi bé hoÆc c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp, c¸c c¬ quan thuÕ. Do ®ã viÖc tiÕn hµnh kiÓm tra kh«ng ®­îc diÔn ra th­êng xuyªn. V× vËy, chóng ta nªn ®­a ra mét quy ®Þnh vÒ viÖc kiÓm tra c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Khi kiÓm tra chØ tiªu tæng doanh thu, mét chØ tiªu cã nhiÒu rñi ro, cã rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc kiÓm tra v× th­êng cã sù th«ng ®ång gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua nh­ tr­êng hîp ng­êi mua kh«ng cÇn ho¸ ®¬n ®Ó dÊu bít doanh thu. V× vËy cÇn ph¶i phèi hîp ph­¬ng ph¸p kiÓm kª hµng tån kho víi phèi hîp kiÓm tra tõ nhiÒu phÝa ®Ó gi¶m bít rñi ro khi kiÓm tra chØ tiªu tæng doanh thu. Ngoµi ra, viÖc xem xÐt c¸c chi phÝ hîp lý hîp lÖ còng gÆp nhiÒu khã kh¨n v× nh÷ng kho¶n chi kh«ng hîp lý lu«n ®­îc c¸c doanh nghiÖp t×m c¸ch tÝnh vµo mét kho¶n chi phÝ nµo ®ã. Nh­ chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh c¸c doanh nghiÖp th­êng t×m c¸ch t¨ng hoÆc gi¶m ®Ó thay ®æi l·i theo ý muèn cña m×nh. V× vËy khi kiÓm tra, xem xÐt c¸ch tÝnh khÊu hao gi÷a c¸c kú. §Ó thuËn tiÖn cho qu¸ tr×nh kiÓm tra trong phÇn thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn gi¶i thÝch râ c¸ch tÝnh khÊu hao, c¸ch tÝnh gi¸ hµng tån kho, c¸ch ph©n bæ chi phÝ chung trong kú. KÕt luËn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña toµn bé quy tr×nh kinh tÕ tµi chÝnh trong doanh nghiÖp vµ nã còng lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña c«ng t¸c kÕ to¸n. Nã lµ mét c«ng cô qu¶n lý h÷u hiÖu ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Th«ng qua c¸c th«ng tin ph¶n ¸nh trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸c nhµ qu¶n trÞ cã thÓ n¾m b¾t mét c¸c s©u s¾c vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ kÞp thêi ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh phï hîp vµ cÇn thiÕt. Cßn ®èi víi nh÷ng ng­êi quan t©m ®ªn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp th× b¸o c¸o tµi chÝnh lµ nguån cung cÊp th«ng tin chñ yÕu vµ kh¸ ®Çy ®ñ vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng th«ng tin ®ã nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ ®­a ra nh÷ng kÕt luËn mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt. Tuy nhiªn, nh÷ng th«ng tin ®­îc ph¶n ¸nh trªn b¸o c¸o tµi chÝnh chØ thùc sù cã ý nghÜa khi chóng ®· ®­îc kiÓm tra ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt. ChØ cã nh÷ng b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm tra míi t¹o ®­îc niÒm tin cho nh÷ng ng­êi sö dông vµ gióp hä ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. MÆc dï vËy, chóng ta vÉn cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c Doanh nghiÖp tr­íc con ®­êng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. V× so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña ta dï ®­îc söa ®æi nhiÒu lÇn vÉn cßn thiÕu khoa häc, qu¸ cång kÒnh, phøc t¹p g©y khã kh¨n cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n. §Ó cã thÓ x©y dùng mét hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh hoµn chØnh cÇn cã sù tham gia cña nh÷ng ng­êi nghiªn cøu kÕ to¸n ®ång thêi cÇn sù ®ãng gãp cña nh÷ng ng­êi trùc tiÕp lµm c«ng t¸c kÕ to¸n ë c¸c Doanh nghiÖp. Cã nh­ vËy, hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña n­íc ta míi thùc hiÖn ®­îc hÕt vai trß cña m×nh. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh Gi¸o tr×nh kÕ to¸n quèc tÕ Ph­¬ng ph¸p ®äc, lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh. H­íng dÉn thùc hµnh kÕ to¸n Mü. Th«ng t­ 89/2002/Q§-BTC T¹p chÝ kÕ to¸n sè 25, 26, 28, 32. T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn. môc lôc Lêi më ®Çu 1 PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh 3 I. Kh¸i qu¸t chung vÒ hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh. 3 1.Kh¸i niÖm, néi dung, b¶n chÊt cña b¸o c¸o tµi chÝnh 3 2 - Môc ®Ých, ý nghÜa cña b¸o c¸o tµi chÝnh 4 3 - Tiªu chuÈn cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh 5 4 - Tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n lËp vµ göi b¸o c¸o tµi chÝnh 6 II - Ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh 7 1 - PhÇn 1: L·i, lç 7 2 - PhÇn 2: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô cña Nhµ n­íc 8 3 - PhÇn III: ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc trõ, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc hoµn l¹i, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc miÔn gi¶m, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng hµng b¸n néi ®Þa. 9 III – Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh 13 1 - §èi t­îng kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh 13 2 – Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh 13 3 – KiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh 14 PhÇn II. Thùc tr¹ng vµ h­íng hoµn thiÖn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña Doanh nghiÖp 22 1. VÒ ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh 22 2. VÒ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh 24 KÕt luËn 26 Tµi liÖu tham kh¶o