Bệnh khô cành khô quả hại cây cà phê và giải pháp

Tạp chí KH-CN Nghệ AnSỐ 7/2016 [65] TIN KH&CN 1. Triệu chứng bệnh a. Trên quả: Trên quả xuất hiện những vết bệnh màu đốm tròn nhỏ màu đen, hơi lõm vào trong, sau đó sẽ lan dần ra và ăn rộng làm cho quả bị thối, khô đen và mất hết lớp nhân bên trong. Khi bị nặng, quả sẽ rụng, ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất. b. Trên cành: Vết bệnh đầu tiên là một vết nhỏ màu nâu, hơi lõm, nằm trên đốt, sau đó to dần ra và lan rộng hết chiều dài của đốt cành. Vết bệnh thường xuất hiện ở những cành nhỏ đang bắt đầu hóa gỗ, tiếp đến sẽ chuyển sang những cành gỗ lớn và làm rụng lá, khô cành. c. Trên lá: Vết bệnh trên lá là những đốm tròn màu nâu đen, sau đó lan rộng dần ra khắp lá. Trên những đốm bệnh đều có các vòng tròn đồng tâm. Sau một thời gian ăn mòn và phát triển, các đốm lá sẽ liên kết lại, tạo thành những mảng khô, khiến lá không thể quang hợp, khô héo và rụng. 2. Nguyên nhân gây bệnh Bệnh do nấm Colletotrichum spp gây hại. 3. Sự phát sinh và phát triển của bệnh Bệnh có thể xuất hiện ngay từ khi cây bắt đầu ra hoa và tạo quả. Tuy nhiên, giai đoạn phát triển mạnh nhất trên quả là vào mùa mưa, xuất hiện vào tháng 5, phát triển mạnh dần và đỉnh cao là vào tháng 10 khi quả đã phát triển thành thục. Bệnh phát triển trên cành mạnh vào tháng 7 và chậm dần từ tháng 8 trở đi. Bào tử nấm Colletotrichum có khả năng nảy mầm ở nhiệt độ 10-350C, sau khi tiếp xúc với nước thì chỉ sau 4 giờ, bào tử nấm sẽ hình thành và phát triển quá trình xâm nhiễm. 4. Biện pháp quản lý Để hạn chế tác hại bệnh khô cành, khô quả hại cà phê cần phải áp dụng đồng bộ các biện pháp, từ khâu chăm sóc cho đến điều tra phát hiện bệnh kịp thời, trên cơ sở phân tích bức tranh sinh thái vườn cà phê để đưa ra giải pháp quản lý. - Nên trồng với mật độ phù hợp, không nên trồng dày làm vườn cây rậm rạp, độ ẩm lớn dẫn đến nấm bệnh dễ bùng phát và phát triển lây lan. - Thường xuyên cắt tỉa cành sâu bệnh, cành vượt tạo điều kiện vườn cà phê thông thoáng, khô ráo, hạn chế sự phát sinh của nấm bệnh. - Bón phân cân đối và đầy đủ giữa ba nguyên tố đa lượng (N-P-K) để cây sinh trưởng tốt, tăng cường bón lót phân chuồng đã ủ hoai để cung cấp dinh dưỡng cho cây, đồng thời tạo độ tươi xốp cho đất. - Thường xuyên thăm vườn cà phê để kịp thời phát hiện bệnh, đặc biệt giai đoạn ra hoa, quả và vào đầu các tháng mùa mưa trong năm. Có thể sử dụng một trong các loại thuốc như: Azoxystrobin + Difenoconazole (Amistar top 325 SC); Carbendazim (Carbenzim 500 FL, Carban 50 SC); Difenoconazole + Propicona- zole (Map super 300 EC); Propineb (Antracol 70 WP)... Khi phun thuốc phải theo nguyên tắc 4 đúng, đảm bảo thời gian cách ly và chỉ sử dụng khi cần thiết để sản phẩm khi tiêu thụ và xuất khẩu phải sạch, an toàn./. Nguyễn Huy Khánh Trung tâm Bảo vệ thực vật vùng Khu 4 BỆNH KHÔ CÀNH KHÔ QUẢ HẠI CÂY CÀ PHÊ VÀ GIẢI PHÁP Cà phê là cây trồng có giá trị kinh tế cao, giúp phủ xanh đất trống đồi núi trọc, bảo vệ môi trường sinh thái. Tuy nhiên, trên cây cà phê xuất hiện nhiều đối tượng dịch hại, đặc biệt bệnh khô cành, khô quả (còn gọi là bệnh thán thư) gây hại trên cành, lá, đặc biệt trên quả. Bệnh có xu hướng gia tăng vào những tháng có ẩm độ không khí cao, lượng mưa nhiều, làm chết cành, khô quả, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất. Bài viết giới thiệu về triệu chứng, thời gian phát sinh gây hại và giải pháp quản lý bệnh. PHỔ BIẾN KHOA HỌC KỸ THUẬT Bệnh khô cành, khô quả cà phê Tạp chí KH-CN Nghệ AnSỐ 7/2016 [66] TIN KH&CN tIN KH&CN tRoNG NướC LầN đầU tIÊN sẢN xUất tHÀNH CÔNG CHế PHẩm sINH HọC Kết HợP CÔNG NGHỆ NANo Nhà máy Nano sinh phẩm Vietlife vừa chính thức đi vào hoạt động tại Khu công nghiệp Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Đây là nhà máy đầu tiên có sản phẩm sinh học hoàn toàn do các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu, ứng dụng và kết hợp thành công “bộ ba” giữa Nam dược cổ truyền với Công nghệ Nano và y học hiện đại. Nhà máy đã nghiên cứu và sản xuất thành công một số sinh phẩm Nano tiêu biểu như Nanocurcumin NDN22+ từ nguồn nguyên liệu Nghệ vàng Việt Nam bằng phương pháp đảo Micelle tạo hạt Nano 36±5nm, có hàm lượng Curcuminoid trên 22% và phương pháp Nano Sol-Gel tạo GELNANO thông minh mang hạt Nano có độ lớn 16±2nm. Kết quả thí nghiệm tiền lâm sàng cho thấy với nồng độ khoảng 40ppm, dung dịch NDN22+ có thể diệt 100% tế bào u đại/trực tràng và tế bào u tiền liệt tuyến trong thời gian 72 giờ. Ngoài ra, nhà máy còn sản xuất các sinh phẩm cấu trúc Nano khác như Nanorutin từ cây hoa hòe, Nanolycopen từ dầu gấc./. Nhóm nghiên cứu của Bệnh viện Phổi Trung ương do PGS.TS. Đinh Ngọc Sỹ đứng đầu đã xây dựng thành công quy trình sàng lọc, điều trị đích ung thư phế quản (UTPQ) phù hợp và khả thi tại Việt Nam. Đây là tín hiệu đáng mừng cho các bệnh nhân UTPQ, bởi trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, bệnh UTPQ là bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong cao hàng đầu trong các bệnh ung thư. Các quy trình được nghiên cứu thành công gồm: Quy trình sàng lọc ung thư phế quản sử dụng ánh sáng huỳnh quang qua nội soi phế quản đơn giản, có thể áp dụng tại các cơ sở y tế tuyến tỉnh. Quy trình phát hiện bộc lộ gene VEGF mRNA và kiểu gene VEGF đã được xây dựng với các yêu cầu kỹ thuật bảo đảm và cho kết quả xét nghiệm gene chính xác. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng sinh phẩm chế tạo tại đơn vị nghiên cứu, giá thành rẻ hơn của nước ngoài nhưng kết quả tương tự. Quy trình này có thể ứng dụng rộng rãi tại bất kỳ phòng xét nghiệm sinh học phân tử nào. Cùng với đó là quy trình điều trị đích ung thư phế quản bằng Bevacizumab phù hợp và khả thi tại Việt Nam. Bevazicumab điều trị đích đã chứng tỏ tác dụng điều trị kéo dài thời gian sống cho người bệnh UTPQ./. HY VọNG mớI CHo BỆNH NHÂN UNG tHư PHế QUẢN Khánh thành nhà máy Nano sinh phẩm Vietlife Tạp chí KH-CN Nghệ AnSỐ 7/2016 [67] TIN KH&CN CHÀNG sINH VIÊN LÀm mÁY BAY PHUN tHUốC tRừ sÂU những vùng núi cao, nơi ít loại máy có thể đến được. Vật liệu chế tạo được cậu sinh viên xin từ các xưởng nhỏ như ống nhựa, tôn lợp lấy sáng, xốp, gỗ dán, nhôm thanh... Không chỉ được sử dụng để phun thuốc trừ sâu, máy bay Fanwing còn có thể quay phim trên cao hoặc dùng để đo đạc trong ngành môi trường./. Cao Xuân Quân - Lớp Kỹ thuật Hàng không K57, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội sáng tạo thành công chiếc máy bay Fanwing phun thuốc trừ sâu. Chiếc máy hướng đến tìm kiếm giải pháp phun thuốc trừ sâu an toàn, nhanh, tiết kiệm và hiệu quả, phục vụ ngành sản xuất nông nghiệp hiện nay. Máy bay Fanwing được thiết kế có lồng quạt tại mép vào của cánh, các lá cánh đẩy không khí từ phía trước ra phía sau, qua lưng cánh và tạo lực nâng và lực đẩy. Dựa theo nhu cầu, mật độ từng loại cây trồng, diện tích đồng ruộng, hướng gió, nhiệt độ..., chiếc máy sẽ đưa ra quỹ đạo bay cùng lưu lượng phun phù hợp. Ưu điểm của chiếc máy bay này là khả năng cất cánh, hạ cánh trên đường băng ngắn, độ cao lớn, thậm chí hoạt động ở Nhóm nghiên cứu (Nguyễn Thị Diệu Huyền, Lê Thiêm Tuấn, Nguyễn Xuân Tiến, Nguyễn Mậu Thạch, Lê Thị Hằng, Trần Đức Hiệp) thuộc Viện Khoa học và Kỹ thuật Vật liệu, Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội đã tạo ra sản phẩm xà phòng đen từ vỏ trấu và các chất nguyên liệu thiên nhiên thân thiện với môi trường. Xà phòng là một trong những sản phẩm thiết yếu trong đời sống hàng ngày, nhưng những loại xà phòng công nghiệp thường sử dụng các chất tẩy trắng làm sạch, có thể gây kích ứng da. Trong khi đó, sản phẩm xà phòng đen do sử dụng các chất phụ gia hoàn toàn lành tính như tinh bột nghệ, bột trà xanh, chiết xuất tía tô, tinh dầu bạc hà, không sử dụng chất tạo bọt, chất tạo độ cứng, chất bảo quản, nên vừa hiệu quả, vừa thân thiện với môi trường, không độc hại, có khả năng dưỡng ẩm và chống lão hóa da khá tốt. Sản phẩm xà phòng đen từ vỏ trấu đã giành giải Nhì trong Cuộc thi chọn đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên 2016 do Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức. Sản phẩm đang được hoàn thiện mẫu mã, bao bì để đưa ra thị trường./. sINH VIÊN CHế tẠo xÀ PHòNG từ Vỏ tRấU Máy bay Fanwing ứng dụng phun thuốc trừ sâu Sản phẩm xà phòng đen làm từ vỏ trấu thân thiện với môi trường Tạp chí KH-CN Nghệ AnSỐ 7/2016 [68] TIN KH&CN tIN KH&CN tHế GIớI Các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu da trung ương của Ấn Độ vừa công bố công nghệ thuộc da không cần nước trong quá trình xử lý, qua đó sẽ giúp tiết kiệm nước và bảo vệ môi trường. Theo tính toán của các nhà khoa học, cần đến khoảng 50 lít nước để xử lý 1kg da thú và lượng nước thải sau xử lý này là rất độc hại. Công nghệ thuộc da mới sẽ sử dụng phương pháp thuộc da trống thông thường thay vì sử dụng vôi nước cùng với các chất phụ gia. Điều này giúp tiết kiệm nước, giảm khoảng 90-95% lượng nước thải và giảm thiểu chất thải rắn từ vôi, các hóa chất khác. Công nghệ thuộc da mới này được hy vọng sẽ cứu được những con sông khỏi bị ô nhiễm do nước thải có chứa các chất crom và sulphate độc hại hòa trong hơn 170 triệu lít nước mỗi ngày./. CÔNG NGHỆ tHUộC dA BẢo VỆ mÔI tRườNG tẠo RA Vật LIỆU QUANG HọC sIÊU mẠNH từ CÁNH Bướm đã tạo ra một phiên bản riêng của cấu trúc gyroid dựa vào cấu trúc cánh phức tạp của bướm callophrys rubi. Vật liệu mới có hai ưu điểm vượt trội hơn so với các vật liệu trước đó được sử dụng để chế tạo máy tính quang học - thiết bị siêu nhanh truyền tin với tốc độ của ánh sáng. Ưu điểm của vật liệu là cải thiện được độ phân giải và có độ bền cơ học tốt hơn. Các cấu trúc gyroid mới với các lỗ dày chưa đến 1 micromét có thể giúp nén ánh sáng bằng các thiết bị điện tử theo cách hiệu quả hơn vì số lượng lớn các thiết bị kích thước nhỏ gọn có thể được tích hợp vào một con chip duy nhất. Điều đó có nghĩa là vật liệu mới có thể được sử dụng để kiểm soát cách ánh sáng tương tác với nó, do đó, được dùng để truyền thông tin với tốc độ của ánh sáng xung quanh một con chip máy tính. Nhóm nghiên cứu đang tìm hiểu cách gyroid nhân tạo có thể được sử dụng trong quang học mới và lượng tử ánh sáng trong tương lai, trong đó tập trung vào các vùng bước sóng nhìn thấy hoặc tử ngoại gần, những gì mà các vật liệu hiện nay không thể khai thác hiệu quả./. Các nhà nghiên cứu Ôxtrâylia đã sử dụng cánh bướm để chế tạo vật liệu siêu mạnh cho ra đời các linh kiện máy tính hoạt động nhanh và mạnh hơn. Cánh bướm có một mô hình đặc biệt bao gồm các bề mặt cong đan xen được gọi là cấu trúc gyroid. Cấu trúc tự nhiên này rất chắc chắn và còn có các đặc tính ánh sáng thú vị mang lại cho chúng một số màu sắc rất rực rỡ. Các nhà nghiên cứu tại trường Đại học Công nghệ Swinburne tại Úc cùng với Đại học RMIT, Tạp chí KH-CN Nghệ AnSỐ 7/2016 [69] TIN KH&CN HỘP THƯ TÒA SOẠN Trong tháng này, Tòa soạn Tạp chí KH&CN Nghệ An đã nhận được tin, bài, ảnh của các Vị: Lê Tú Anh, Phạm Văn Chương, Võ Thị Dung, Nguyễn Anh Dũng, Đỗ Ngọc Đài, Trần Hữu Đức, Phạm Thị Hà, Nguyễn Thúy Hà, Hồ Thị Hiền, Nguyễn Đức Hoàng, Nguyễn Quang Hồng, Hồ Sĩ Hùy, Chu Trọng Huyến, Nguyễn Đình Hương, Lê Thị Hương, Đào Khang, Nguyễn Huy Khánh, Nguyễn Xuân Khoa, Hoàng Thị Lộc, Trương Quế Phương, Võ Vinh Quang, Hoàng Anh Tài, Nguyễn Văn Thành, Đặng Thị Thảo, Phạm Văn Thắng, Bùi Minh Thuận, Đào Tam Tỉnh, Đặng Xuân Trường, Doãn Trí Tuệ, Đậu Quang Vinh, Nguyễn Đình Võ. HĐBT và Tòa soạn xin trân trọng cảm ơn và mong tiếp tục nhận được sự cộng tác của Quý vị! Tạp chí KH&C Nghệ An Nguồn: Khoa học phổ thông, Báo Xây dựng, Tạp chí Hoạt động khoa học, Báo Đất Việt, NASATI Tổng hợp tin: Tòa soạn Tạp chí KH&CN Vật LIỆU mớI tIÊU dIỆt VI KHUẩN E.CoLI tRoNG 30 GIÂY cũng an toàn khi sử dụng vì vật liệu mang điện tích dương nhằm vào mục tiêu là các vi khuẩn điện tích âm mà không phá hủy các tế bào hồng cầu. Nhóm nghiên cứu cũng đã thử nghiệm khả năng của vật liệu trong việc chống lại vi khuẩn và nấm kháng kháng sinh như Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa và Candida al- bicans. Chuỗi phân tử tiêu diệt được 99,9% tế bào trong vòng chưa đến 2 phút./. Các nhà nghiên cứu Viện Kỹ thuật sinh học và Công nghệ nano Singapo đã tạo ra một loại vật liệu kháng khuẩn mới có khả năng trung hòa vi khuẩn E.coli trong vòng 30 giây. Mối đe dọa của các vi khuẩn kháng thuốc trên toàn cầu đã làm tăng nhu cầu cấp thiết đối với các vật liệu mới có khả năng tiêu diệt và ngăn chặn sự sinh sôi của vi khuẩn có hại. Vật liệu kháng khuẩn mới này có thể được sử dụng trong tiêu dùng và các sản phẩm chăm sóc cá nhân để hỗ trợ những thói quen vệ sinh cá nhân và ngăn chặn sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm. Cấu trúc giống chuỗi của các phân tử trong các oligomer imidazolium hóa học mới được các nhà nghiên cứu tổng hợp, di chuyển xuyên qua màng tế bào của vi khuẩn E.coli và tiêu diệt vi khuẩn. Trong khi đó, các loại thuốc kháng sinh làm cho vi khuẩn trở nên yếu ớt nhưng chúng vẫn giữ cho màng tế bào và cấu trúc tế bào còn nguyên vẹn, cho phép các vi khuẩn sản sinh tế bào kháng thuốc mới. Vật liệu này Các nhà nghiên cứu Đại học California (Hoa Kỳ) vừa phát hành một ứng dụng chạy trên Androi (MyShake), có chức năng phát hiện ra động đất và cảnh báo người dân. MyShake thu thập thông tin từ các máy đo gia tốc được tích hợp trong điện thoại, ghi lại tín hiệu rung, lắc và sẽ được chuyển tới phòng thí nghiệm địa chấn Bơcơlây ở Caliphonia để phân tích. MyShake có thể đưa ra những cảnh báo về động đất sớm và chính xác hơn các phương pháp truyền thống. Nhất là việc sử dụng bộ cảm biến trên điện thoại thông minh để tạo thành một hệ thống cảnh báo động đất với chi phí thấp, cung cấp một mạng lưới theo dõi dày đặc và là công cụ tốt đối với những quốc gia hay gặp động đất./. ỨNG dụNG CẢNH BÁo độNG đất