Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế - Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam
Lời nói đầu Tổ chức thương mại thế giới - WTO chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01 tháng 01 năm 1995 sau kết quả của vòng đàm phán Uruguay. Mục đích khi thành lập tổ chức này là tạo một diễn đàn, là nơi để cho các Quốc gia đàm phán thúc đẩy tự do hoá thương mại thông qua việc dỡ bỏ các hàng rào làm trở ngại đến tiến trình này. Là một cơ chế quốc tế bao gồm các Hiệp định đa biên và nhiều bên về thương mại, tổ chức thương mại thế giới tạo điều kiện cho các doanh nghiệp của các Quốc gia khác nhau có thể xâm nhập thị trường nước ngoài một cách tự do, bình đẳng và không bị hạn chế nhằm tìm kiếm cơ hội kinh doanh, thu lợi nhuận một cách hợp pháp. Hiện nay, Việt Nam đã là thành viên của ASEAN, ASEM, APEC, tham gia vào CEPT và khu vực mậu dịch tự do AFTA của khu vực Đông Nam á và đang tích cực tiến hành đàm phán gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO. Việc ký kết các Hiệp định thương mại song phương cũng như tham gia các Hiệp định thương mại đa phương đã mở ra những cơ hội, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức đối với Việt Nam trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế theo xu hướng khu vực hoá, toàn cầu hoá. Thời gian vừa qua, trong tiến trình đổi mới, Việt Nam đã có những nỗ lực to lớn trong việc xây dựng và điều chỉnh chính sách pháp luật quốc gia cho phù hợp với pháp luật quốc tế. Luật doanh nghiệp 1999, Luật đầu tư nước ngoài 1996 sửa đổi bổ sung năm 2000, Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu sửa đổi năm 1998, Luật Hải quan năm 2001 lần lượt ra đời đã phần nào đáp ứng được những yêu cầu của tiến trình cải cách hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật kinh tế quốc tế nói riêng. Thực hiện chủ trương đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ kinh tế quốc tế, dần dần hội nhập kinh tế quốc tế một cách có hiệu quả trên cơ sở đảm bảo độc lập tự chủ thì việc xây dựng một văn bản pháp lý có giá trị cao để điều chỉnh các nguyên tắc cơ bản khi tham gia hội nhập vào nền kinh tế thế giới, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia tích cực vào hoạt động ngoại thương là cần thiết. Chính vì vậy, nhu cầu đặt ra cho nền kinh tế chuyển đổi và đang từng bước hội nhập vào kinh tế thế giới và khu vực như Việt Nam là nghiên cứu một cách nghiêm túc các quy định quốc tế, học tập kinh nghiệm của các nước đi trước để vận dụng vào điều kiện kinh tế xã hội cụ thể của mình. Thực tiễn thương mại của Việt Nam trong những năm qua đã chứng minh nhu cầu áp dụng biện pháp tự vệ trong trường hợp cần thiết để hạn chế sự gia tăng đột biến của một loại sản phẩm cụ thể nào đó. Gần đây chúng ta đã kịp thời ban hành Pháp lệnh về đối xử Tối hụe quốc và đối xử quốc gia trong thương mại quốc tế và Pháp lệnh về tự vệ trong nhập khẩu hàng hoá nước ngoài vào Việt Nam được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 25 tháng 5 năm 2002 và chính thức có hiệu lực vào ngày 01 tháng 9 năm 2002. Sự ra đời của hai Pháp lệnh này, đặc biệt là Pháp lệnh về tự vệ trong nhập khẩu hàng hoá nước ngoài vào Việt Nam đã phần nào khắc phục được những thiếu sót của Pháp luật Việt Nam về thương mại quốc tế, tạo ra hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp hoạt động thuận lợi và là bước chuyển linh hoạt cho việc Việt Nam đàm phán gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO. Xuất phát từ thực tiễn thương mại về bảo hộ hàng hoá nói chung và tự vệ thương mại nói riêng ở Việt Nam, với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này trên cơ sở đó có thể đóng góp một số ý kiến nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động bảo hộ tự vệ thương mại cũng như của pháp luật về tự vệ thương mại ở Việt Nam, tôi đã quyết định chọn đề tài: “Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế- Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam” làm đề tài Khoá luận của mình. Mục lục Trang Lời nói đầu 1 Chương 1: Khái quát chung về các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế 4 1.1. Khái niệm, lịch sử phát triển và vai trò của các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế 4 1.1.1. Khái niệm 4 1.1.2. Lịch sử phát triển của các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế 12 1.1.2.1 Theo quy định của GATT 1947 12 1.1.2.2 Theo quy định của WTO 14 1.1.3. Vai trò của các biện pháp tự vệ 15 1.2. Các biện pháp tự vệ theo hiệp định đa biên của WTO 17 1.2.1. Biện pháp thuế quan 17 1.2.2. Biện pháp phi thuế quan 19 1.3. Nguyên tắc và thủ tục áp dụng các biện pháp tự vệ 22 1.3.1. Điều kiện để áp dụng các biện pháp tự vệ 22 1.3.2. Nguyên tắc áp dụng 24 1.3.2.1 Nguyên tắc không phân biệt đối xử 24 1.3.2.2 Nguyên tắc áp dụng các biện pháp tự vệ trong phạm vi và mức độ cần thiết 25 1.3.2.3 Nguyên tắc đảm bảo việc bồi thường tổn thất thương mại 26 1.3.3. Thủ tục, thời hạn và một số vấn đề liên quan đến việc áp dụng biện pháp tự vệ 27 1.3.3.1 Thủ tục điều tra 27 a. Căn cứ tiến hành điều tra 27 b. Thủ tục điều tra 28 1.3.3.2 áp dụng các biện pháp tự vệ 30 1.3.3.3 Thời hạn áp dụng 31 1.3.3.4 Đình chỉ, rà soát, gia hạn và tái áp dụng các biện pháp tự vệ 32 1.0.0.0. Đình chỉ 32 1.0.0 Rà soát 33 1.0.0.0 Gia hạn 33 1.0.0.0 0.0 Vấn đề tái áp dụng 34 Chương 2: Thực tiễn sử dụng các biện pháp tự vệ ở một số nước và khu vực trên thế giới 35 2.1. Thực tiễn sử dụng các biện pháp tự vệ thương mại ở Mỹ 35 2.1.1. Lịch sử ra đời của các biện pháp tự vệ ở Mỹ 35 2.1.2. Thủ tục điều tra và áp dụng các biện pháp tự vệ 37 2.1.3. Thời hạn áp dụng biện pháp tự vệ 40 2.1.4. Thực tế một số trường hợp cụ thể về việc áp dụng các biện pháp tự vệ ở Mỹ 42 2.2. Thực tiễn sử dụng các biện pháp tự vệ thương mại ở EU 48 2.2.1. Sơ lược về Quy chế 3285/94/EC- Quy chế về các biện pháp tự vệ của EU 48 2.2.2. Thủ tục áp biện pháp tự vệ của EU 49 2.2.2.1 Thủ tục cung cấp thông tin và tham vấn 49 2.2.2.2 Thủ tục điều tra để áp dụng biện pháp tự vệ 50 2.2.3. áp dụng và thời hạn áp dụng biện pháp tự vệ 52 2.2.4. Thực tế một số trường hợp áp dụng biện pháp tự vệ ở EU 54 2.3. Thực tiễn sử dụng các biện pháp tự vệ thương mại ở Trung Quốc và Nhật bản 57 2.3.1. Khái quát về chính sách tự vệ thương mại của Trung Quốc 57 2.3.1.1 Điều kiện để tiến hành điều tra áp dụng biện pháp tự vệ 58 2.3.1.2 Điều tra để xác định sự tồn tại của thiệt hại 60 2.3.1.3 áp dụng các biện pháp tự vệ 61 2.3.1.4 Thời hạn áp dụng và thủ tục rà soát các biện pháp tự vệ 62 2.3.2. Khái quát về chính sách tự vệ của Nhật Bản 62 2.3.2.1 Theo Quy tắc về các biện pháp khẩn cấp 62 2.3.2.2 Theo Sắc lệnh liên bộ về thuế quan nhập khẩu đặc biệt 65 2.3.3. Thực tế một số trường hợp áp dụng biện pháp tự vệ ở Trung Quốc và Nhật 66 Chương 3: Thực tiễn về tự vệ thương mại ở Việt Nam và một số kiến nghị nhằm thực hiện tốt công tác này trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay 70 3.1. Thực trạng về tự vệ thương mại ở Việt Nam trong thời gian qua 70 3.1.1. Về chính sách tự vệ thương mại của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế 70 3.1.1.1 Khái quát về chủ trương và sự cần thiết phải thực hiện chính sách tự vệ thương mại của Nhà nước Việt Nam 70 3.1.1.2 Thực tế tiến hành tự vệ thương mại của Việt Nam 72 3.1.2. Nguyên nhân của thực trạng trên 74 3.1.2.1 Nguyên nhân nhận thức 74 3.1.2.2 Nguyên nhân thực tiễn 75 3.1.3. Thực trạng pháp luật về tự vệ thương mại của Việt Nam 76 3.1.3.1 Sự cần thiết phải ban hành văn bản pháp luật về tự vệ thương mại 76 3.1.3.2 Một số vấn đề cơ bản của Pháp lệnh về tự vệ trong nhập khẩu hàng hoá nước ngoài vào Việt Nam 77 3.1.3.3 Tác động của việc ban hành Pháp lệnh về tự vệ 79 3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về tự vệ thương mại của Việt Nam 80 3.2.1. Sự cần thiết và phương hướng hoàn thiện pháp luật về tự vệ trong thương mại 80 3.2.1.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về tự vệ thương mại của Việt Nam 80 3.2.1.2 Phương hướng triển khai và hoàn thiện công tác tự vệ thương mại ở Việt Nam trong thời gian tới 82 3.2.2. Một số kiến nghị nhằm thực hiện tốt công tác tự vệ thương mại trong nhập khẩu hàng hoá nước ngoài vào Việt Nam 83 3.2.2.1 Đối với Nhà nước 83 3.2.2.1.1 Hoàn thiện hệ thống luật pháp điều chỉnh thương mại đặc biệt là pháp luật về tự vệ thương mại 83 3.2.2.1.2 Nâng cao nhận thức của cơ quan nhà nước và doanh nghiệp về công tác tự vệ thương mại 85 3.2.2.1.3 Xây dựng và kiện toàn bộ máy Nhà nước chuyên trách trong lĩnh vực tự vệ thương mại 87 3.2.2.1.4 Tư vấn và hỗ trợ các doanh nghiệp những thông tin về tự vệ thương mại 88 3.2.2.2 Đối với doanh nghiệp 88 3.2.2.2.1 Tham gia vào các Hiệp hội Doanh nghiệp để tăng cường sức mạnh trong tự vệ thương mại 88 3.2.2.2.2 Chủ động tiếp cận và chuẩn bị đầy đủ kiến thức về tự vệ thương mại để sử dụng khi cần thiết tiến hành tự vệ 89 3.2.2.2.3 Khẩn trương tìm hiểu và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, bằng chứng để tiến hành yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp tự vệ và biện pháp trả đũa thương mại 90 3.2.2.3 Một số kiến nghị khác 91 Kết luận 93 Danh mục tài liệu tham khảo 95
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Các biện pháp tự vệ trong thương mại quốc tế - Thực tiễn sử dụng ở một số nước trên thế giới và Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
a lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO nhng chóng ta ®· cã nh÷ng bíc tiÕn lín trong viÖc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®Ó ®µm ph¸n gia nhËp vµo tæ chøc nµy. Thêi gian võa qua, sù ra ®êi cña LuËt doanh nghiÖp, LuËt ®Çu t níc ngoµi söa ®æi bæ sung, LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu söa ®æi bæ sung vµ míi ®©y lµ sù ra ®êi cña hai ph¸p lÖnh míi: Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ vµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam ®· cho thÊy sù nç lùc cña Nhµ níc ViÖt Nam trong viÖc x©y dùng vµ ®iÒu chØnh luËt ph¸p quèc gia ngµy cµng phï hîp h¬n víi chuÈn mùc vµ tËp qu¸n quèc tÕ t¹o hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy ho¹t ®éng cña m×nh trong th¬ng m¹i quèc tÕ, gãp phÇn minh b¹ch ho¸ c¸c chÝnh s¸ch luËt lÖ, ®¸p øng ®îc nh÷ng ®ßi hái cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nh vËy viÖc x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i nãi chung vµ mét chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng nh lµ mét c«ng cô b¶o hé hiÖu qu¶ nh»m hç trî cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc khi cã hiÖn tîng gia t¨ng hµng nhËp khÈu mét c¸ch bÊt thêng g©y ra hay ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng cho hä lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc thiÕt thùc vµ cÇn thiÕt nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng nÒn kinh tÕ míi më cña nh ViÖt Nam ®Ó tõng bíc thÝch øng ®îc víi m«i trêng c¹nh tranh quèc tÕ ®Çy biÕn ®éng.
3.1.1.2 Thùc tiÔn tiÕn hµnh tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu ra níc ngoµi còng nh hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh rÊt lín tõ phÝa hµng ho¸ níc ngoµi. Hµng ho¸ ViÖt Nam ë níc ngoµi liªn tôc ph¶i ®èi mÆt víi c¸c vô kiÖn cña c¸c c«ng ty níc ngoµi vÒ b¸n ph¸ gi¸ nh vô kiÖn vÒ b¸n ph¸ gi¸ bËt löa ga trªn thÞ trêng Hµn quèc vµ EU, vô kiÖn vÒ giÇy dÐp víi Canada vµ næi bËt nhÊt lµ vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ c¸ da tr¬n trªn thÞ trêng Mü vµo n¨m 2002. Nh÷ng vô kiÖn vµ tranh chÊp th¬ng m¹i trªn mµ hÖ qu¶ lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu cña chóng ta bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trõng ph¹t nh chÞu thuÕ suÊt bæ sung vµ ¸p ®Æt h¹n ng¹ch tõ phÝa c¸c ®èi t¸c níc ngoµi ®· g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n vÒ tiÕp cËn thÞ trêng vµ chiÕn lîc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ë trong níc, hµng ho¸ cña chóng ta tuy ®îc thi ®Êu trªn s©n nhµ nhng còng kh«ng tr¸nh khái nguy c¬ bÞ mÊt thÞ trêng tríc sù gia t¨ng cña hµng ho¸ níc ngoµi. T¹i thÞ trêng ViÖt Nam hiÖn ®ang diÔn ra sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c c«ng ty ®a quèc gia lín m¹nh h¬n chóng ta vÒ mäi mÆt. Mét sè doanh nghiÖp mét thêi hµng ®Çu cña chóng ta bÞ dån vµo ch©n têng víi thÞ phÇn nhá hÑp. ChÝnh s¸ch më cöa héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ níc ngoµi trµn vµo thÞ trêng ViÖt Nam. Hµng ho¸ ViÖt Nam kh«ng cßn lµ sù lùa chän nh tríc n÷a víi t©m lý “sÝnh ngo¹i” cña ngêi tiªu dïng kh«ng chØ v× hµng ngo¹i cã chÊt lîng tèt h¬n hµng néi mµ gi¸ cña c¸c s¶n phÈm, mÆt hµng do ViÖt Nam s¶n xuÊt còng kh«ng thÓ c¹nh tranh ®îc víi hµng níc ngoµi, nhÊt lµ hµng nhËp khÈu tõ Trung Quèc. Kh«ng chØ cã u thÕ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶, hµng ho¸ níc ngoµi còng tham gia vµo c¸c chiÕn dÞch xóc tiÕn th¬ng m¹i tèt h¬n chóng ta nh tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i víi nh÷ng u ®·i ®Æc biÖt hÊp dÉn ®¸nh vµo t©m lý ngêi tiªu dïng trong khi c¸c doanh nghiÖp trong níc l¹i kh«ng ®ñ tiÒm lùc ®Ó ch¹y theo c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi trong cuéc chiÕn dµnh giËt kh¸ch hµng chiÕm lÜnh thÞ trêng. Nh vËy, dï lµ ë thÞ trêng níc ngoµi hay thÞ trêng trong níc hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®Òu gÆp khã kh¨n trong viÖc tiªu thô. Trong bèi c¶nh chóng ta bÞ tÊn c«ng tõ hai phÝa th× viÖc ®Æt ra nhu cÇu b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc bÞ t¸c ®éng bëi chÝnh s¸ch më cña tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ dì bá hµng rµo thuÕ quan lµ rÊt cÇn thiÕt.
Thùc tÕ tõ n¨m 2002 trë vÒ tríc, ViÖt Nam cha cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh hay gi¶i thÝch vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. Sù hiÓu biÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ë cÊp nhµ níc còng cßn rÊt h¹n chÕ. ChÝnh v× thÕ mµ trong thêi gian qua chóng ta cha thùc sù sö dông chÝnh thøc bÊt kú biÖn ph¸p nµo díi h×nh thøc tù vÖ hîp ph¸p. §Ó b¶o vÖ c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc, ngoµi c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan, chóng ta cßn ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p mang tÝnh hµnh chÝnh nh cÊm nhËp khÈu, cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu, h¹n ng¹ch… C¸c h×nh thøc nµy kh«ng cßn phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c th¬ng m¹i quèc tÕ vµ thêng bÞ phÝa níc ngoµi ph¶n ®èi nh lÇn cÊm nhËp khÈu 12 mÆt hµng tõ c¸c níc ASEAN håi n¨m 1998 ®· gÆp nh÷ng ph¶n øng gay g¾t cña c¸c níc nµy1 VÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam, NghÜa Nh©n, Vnexpress (www.vnexpress.net.vn), 24/4/2002
. Vµ nh vËy trong thêi gian tíi ®©y, sau khi Ph¸p lÖnh vÒ quyÒn tù vÖ cña ViÖt Nam chÝnh thøc cã hiÖu lùc th× chóng ta sÏ thùc sù ®îc vËn dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ nh lµ mét trong sè c¸c c«ng cô hîp ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó gãp phÇn b¶o hé s¶n xuÊt trong níc nh»m ng¨n chÆn hoÆc h¹n chÕ nh÷ng diÔn biÕn bÊt thêng do nhËp khÈu g©y ra trong bèi c¶nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th¬ng m¹i nh hiÖn nay.
3.1.2. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng nªu trªn
3.1.2.1 Nguyªn nh©n nhËn thøc
Së dÜ chóng ta chËm trÔ trong viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i mét phÇn chÝnh lµ do nhËn thøc cña chóng ta vÒ vÊn ®Ò nµy cßn cha ®Çy ®ñ vµ h¹n chÕ. ViÖc so¹n th¶o Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam ®îc Bé Th¬ng m¹i phèi hîp víi mét sè Bé kh¸c b¾t ®Çu tiÕn hµnh tõ n¨m 1999 vµ chÝnh thøc ®îc Uû ban Thêng vô Quèc héi th«ng qua vµo th¸ng 5 n¨m 2002. §©y thùc sù lµ cè g¾ng lín cña níc ta trong mét nç lùc hoµn thiÖn, bæ sung hÖ thèng ph¸p luËt cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña quèc tÕ vÒ kinh tÕ th¬ng m¹i, thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ cña ViÖt Nam. ViÖc Ph¸p lÖnh ra ®êi ®· gãp mét phÇn kh«ng nhá trong viÖc phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc chung nhÊt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cho c¸c cÊp nhµ níc nãi chung vµ c¸c cÊp doanh nghiÖp nãi riªng. Bëi tríc ®©y, khi Ph¸p lÖnh nµy cha ra ®êi th× nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i cña chóng ta cßn rÊt m¬ hå vµ h¹n chÕ. C¸c thuËt ng÷ nh: “tù vÖ th¬ng m¹i”, “biÖn ph¸p tù vÖ”… ®èi víi chóng ta cßn rÊt xa l¹ vµ khã hiÓu. §· ®«i lÇn chóng ta nghe hay xem trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng c¸c vô viÖc vÒ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña mét sè níc trªn thÕ giíi nhng chóng ta thêng cè g¾ng hiÓu vÊn ®Ò mét c¸ch ®¬n gi¶n ho¸, chung chung vµ ®«i khi cßn nhÇm lÉn víi c¸c h×nh thøc b¶o hé kh¸c. ChÝnh v× thÕ mµ nhËn thøc cña chóng ta vÒ vÊn ®Ò nµy thùc sù lµ cha cã chiÒu s©u. NÕu nh b¸n ph¸ gi¸ hay trî gi¸ lµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸ quen thuéc víi chóng ta th× tù vÖ th¬ng m¹i l¹i lµ mét vÊn ®Ò cßn rÊt míi mÎ vµ cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu nhiÒu h¬n n÷a ®Ó cã thÓ n©ng cao nhËn thøc cho mäi cÊp ngµnh hiÓu vÊn ®Ò nµy mét c¸ch têng tËn h¬n.
3.1.2.2 Nguyªn nh©n thùc tiÔn
Theo quy ®Þnh chung t¹i §iÒu XIX GATT vµ HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®· ®a ra kh¶ n¨ng níc sö dông biÖn ph¸p tù vÖ sÏ bÞ níc xuÊt khÈu ¸p dông biÖn ph¸p tr¶ ®òa nÕu hä kh«ng th¬ng lîng ®îc víi nhau vÒ møc båi thêng. Mµ trªn thùc tÕ ViÖt Nam lµ mét níc nhá bÐ, tiÒm lùc kinh tÕ cha m¹nh, lîng hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ kh«ng ®¸ng kÓ, víi mét vÞ thÕ trªn trêng quèc tÕ cßn rÊt khiªm tèn. ChÝnh v× thÕ kh¶ n¨ng tiÕn hµnh biÖn ph¸p tù vÖ hay biÖn ph¸p tr¶ ®òa cña chóng ta lµ rÊt h·n h÷u, chØ trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt nguy cÊp mµ th«i.Thêi gian qua, khi tiÕn hµnh më cöa nÒn kinh tÕ, ViÖt Nam chóng ta ®· cè g¾ng hÕt søc trong viÖc b¶o hé thÞ trêng trong níc tr¸nh ®îc nh÷ng t¸c ®éng vµ ¶nh hëng bÊt lîi tõ phÝa bªn ngoµi. Tuy nhiªn viÖc b¶o hé nµy chØ ®îc tiÕn hµnh trong nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh vµ kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®em l¹i hiÖu qu¶ mong muèn.Cho ®Õn nay, tuy chóng ta ®· cã Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ nhng thùc sù lµ chóng ta cha sö dông ®Õn nã mét c¸ch chÝnh thøc, nghÜa lµ ViÖt Nam cha tõng ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ víi bÊt kú s¶n phÈm nhËp khÈu nµo díi danh nghÜa tù vÖ mµ thùc tÕ chóng ta míi chØ bÞ phÝa níc ngoµi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña chóng ta nh vô g¹o ViÖt Nam bÞ Liªn bang Nga ¸p dông møc thuÕ suÊt rÊt cao díi h×nh thøc tù vÖ håi th¸ng 4 n¨m 2003 míi ®©y. Thùc tiÔn c¸c níc trªn thÕ giíi cho thÊy viÖc quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®· cã tõ l©u song tÇn sè ¸p dông l¹i kh«ng nhiÒu b»ng viÖc ¸p dông biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ hay chèng trî cÊp. Ngay nh nh÷ng cêng quèc lín nh NhËt, Mü hay EU viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ còng ph¶i ®îc c©n nh¾c rÊt kü huèng hå lµ mét níc nhá bÐ ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam.
3.1.3. Thùc tr¹ng ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam
3.1.3.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i
§èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh chóng ta ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña quèc tÕ vÒ gi¶m thiÓu viÖc qu¶n lý nhËp khÈu b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh, viÖc ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt ®iÒu chØnh viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ lµ hÕt søc cÇn thiÕt nh»m vËn dông c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p nµy. Tuy nhiªn mét trong nh÷ng vÊn ®Ò g©y nhiÒu lóng tóng trong thêi gian qua lµ chän ngµnh nµo ®Ó b¶o hé vµ b¶o hé thÕ nµo cho hîp lý, tr¸nh kh«ng ®Ó doanh nghiÖp û l¹i lîi dông sù b¶o hé cña Nhµ níc, chØ b¶o hé trong nh÷ng trêng hîp thËt cÇn thiÕt ®Ó kh«ng t¹o nªn t©m lý b¶o hé trµn lan. Do ®ã c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®îc ¸p dông dùa trªn tÝn hiÖu thÞ trêng cÇn nhanh nhËy vµ ®óng ®èi tîng. Møc ®é b¶o hé cÇn ®îc tÝnh to¸n kü cµng dùa trªn c¸c sè liÖu kinh tÕ s¸t víi thùc tiÔn. Thêi gian b¶o hé còng cÇn ®îc x¸c ®Þnh tríc v× vËy c¸c doanh nghiÖp ®îc b¶o hé kh«ng thÓ û l¹i nhiÒu vµo nhµ níc mµ ph¶i tù th©n vËn ®éng, ®iÒu chØnh vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh t¬ng ®¬ng tÇm quèc tÕ.
Tãm l¹i, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ lµ c«ng cô qu¶n lý nhËp khÈu cÇn thiÕt, linh ho¹t vµ hiÖu qu¶ ®ång thêi ®îc luËt ph¸p quèc tÕ c«ng nhËn ®Ó b¶o hé c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc. Do ®ã viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Ph¸p lÖnh nµy ®êi sÏ cho thÊy tÝnh chñ ®éng cña ViÖt Nam trong viÖc vËn dông c¸c chuÈn mùc quèc tÕ chung vµo luËt quèc gia vµ c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña riªng m×nh. Nã còng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶, h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi ®èi víi s¶n xuÊt trong níc.
Ph¸p lÖnh nµy ®îc x©y dùng trªn c¬ së tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña §iÒu XIX, GATT 1947 vÒ tù vÖ khÈn cÊp ®èi víi hµng nhËp khÈu, HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ LuËt mÉu cña WTO nhng ®îc chuyÓn ho¸ ®iÒu chØnh cho phï hîp h¬n víi hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam.
3.1.3.2 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam
Ph¸p lÖnh gåm 8 ch¬ng, 33 ®iÒu quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, ®iÒu kiÖn vµ thñ tôc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®ã trong trêng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu qu¸ møc vµo ViÖt Nam g©y ra hoÆc ®e do¹ g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng cho ngµnh s¶n xuÊt trong níc. Mét sè vÊn ®Ò chÝnh cÇn lu ý cña Ph¸p lÖnh lµ:
H×nh thøc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ
§Ó cã thÓ h¹n chÕ hµng nhËp khÈu vµo l·nh thæ ViÖt Nam, Ph¸p lÖnh quy ®Þnh hai lo¹i biÖn ph¸p tù vÖ phæ biÕn nhÊt lµ: ThuÕ nhËp khÈu vµ H¹n ng¹ch nhËp khÈu. Riªng thuÕ nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông theo hai c¸ch: T¨ng møc thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh hoÆc ¸p dông thuÕ nhËp khÈu bæ sung. NÕu chän h×nh thøc thuÕ nhËp khÈu bæ sung th× cÇn ph¶i söa ®æi, bæ sung LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh v× cha cã quy ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông thuÕ nhËp khÈu bæ sung trong trêng hîp tù vÖ. Do ®ã Ph¸p lÖnh ®· quy ®Þnh viÖc ¸p dông biÖn ph¸p t¨ng møc thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu. Trong trêng hîp cÇn t¨ng thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu vît khung thuÕ suÊt ®· ®îc Uû ban Thêng vô Quèc héi quy ®Þnh th× sÏ ¸p dông bæ sung c¸c biÖn ph¸p kh¸c. §Ó cã thÓ linh ho¹t trong viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, Ph¸p lÖnh còng quy ®Þnh kh¶ n¨ng ChÝnh phñ cã thÓ quy ®Þnh viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ kh¸c nh h¹n ng¹ch thuÕ quan, phô thu, giÊy phÐp…®èi víi hµng nhËp khÈu ®Ó b¶o vÖ ngµnh s¶n xuÊt trong níc.
§iÒu kiÖn ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ
§Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan cña c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, Ph¸p lÖnh quy ®Þnh viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ chØ ®îc thùc hiÖn khi héi ®ñ c¸c nh©n tè sau:
Cã sù gia t¨ng kim ng¹ch hoÆc sè lîng nhËp khÈu cña mét lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh;
ViÖc gia t¨ng nhËp khÈu ®ã lµ nguyªn nh©n g©y ra hoÆc cã nhiÒu kh¶ n¨ng sÏ g©y ra c¸c t¸c ®éng xÊu ®Õn ngµnh s¶n xuÊt trong níc s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ ®ã. C¸c t¸c ®éng xÊu nµy cã thÓ lµ ¶nh hëng bÊt lîi ®Õn doanh thu, lîi nhuËn, c«ng ¨n viÖc lµm… cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung;
ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó b¶o hé mét ngµnh kh«ng lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn c¸c bé phËn kh¸c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, vÝ dô nh kh«ng ®Ó viÖc b¶o hé ph©n bãn lµm cho n«ng d©n ph¶i chÞu thiÖt thßi khi ph¶i mua ph©n bãn víi gi¸ qu¸ cao; kh«ng v× b¶o hé s¶n xuÊt ®êng mµ lµm ®a sè nh©n d©n ph¶i mua ®êng hoÆc c¸c s¶n phÈm tõ ®êng víi gi¸ cao (kho¶n 2, ®iÒu 19).
¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ
C¸c biÖn ph¸p tù vÖ nh×n chung chØ ®îc ¸p dông sau khi c¬ quan chøc tr¸ch cña ChÝnh phñ mµ cô thÓ ë ®©y lµ Bé Th¬ng m¹i, ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra vÒ viÖc gia t¨ng hµng ho¸ nhËp khÈu vµ nh÷ng ¶nh hëng cña nã ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc. NÕu Bé Th¬ng m¹i nhËn thÊy ®· héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ th× cã thÓ ra quyÕt ®Þnh ¸p dông. Trong trêng hîp ®Æc biÖt khÈn cÊp, Ph¸p lÖnh còng quy ®Þrh viÖc ¸l dông biÖn ph¸p tù vÖ t¹m thêi tríc khi cã kÕt qu¶ ®iÒu t.a cuèi cïng ®Ó ng¨n chÆn c¸c hËu qu¶ xÊu x¶y ra.
C¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu tra ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ còng sÏ lµm râ møc chªnh lÖch gi÷a n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng s¶n xuÊt trong níc so víi hµng nhËp khÈu ®Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh vÒ møc b¶o hé cÇn thiÕt. Møc b¶o hé nµy ®ñ ®Ó c¸c doanh nghiÖp trong níc c¹nh tranh nhng kh«ng ®îc th¸i qu¸, tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp lîi dông t¨ng gi¸ hµng ho¸, g©y thiÖt h¹i cho ngêi tiªu dïng.
Trong thêi gian ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, c¸c c¬ quan chøc n¨ng sÏ ph¶i phèi hîp víi Bé Th¬ng m¹i ®Ó lu«n lu«n theo dâi s¸t t×nh h×nh, tõng bíc níi láng h¹n chÕ nh»m t¨ng dÇn c¹nh tranh, gióp c¸c doanh nghiÖp lµm quen dÇn víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh.
Nh»m giao quyÒn chñ ®éng cho c¸c doanh nghiÖp, Ph¸p lÖnh quy ®Þnh vÒ viÖc ®iÒu tra tiÕn tíi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ chñ yÕu dùa trªn ®¬n yªu cÇu cña tËp hîp c¸c nhµ s¶n xuÊt chiÕm Ýt nhÊt 25% s¶n lîng hµng trong níc.Doanh nghiÖp cã ®îc nh÷ng th«ng tin quý b¸u gióp c¸c c¬ quan nhµ níc ra ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh kÞp thêi, chÝnh x¸c. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn ë ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cha cã nhiÒu c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ®ñ m¹nh, c¸c c¬ quan ChÝnh phñ cã thÓ chñ ®éng ®iÒu tra vµ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó b¶o hé cho c¸c doanh nghiÖp trong trêng hîp cÇn thiÕt. Nh×n chung c¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ kh«ng ®îc ¸p dông trµn lan v× níc xuÊt khÈu cã kh¶ n¨ng tr¶ ®òa, g©y bÊt lîi cho hµng xuÊt khÈu cña ta.
Thêi h¹n ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ
§Ó tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp û l¹i tr«ng chê vµo sù b¶o hé cña nhµ níc, Ph¸p lÖnh quy ®Þnh biÖn ph¸p tù vÖ chØ cã gi¸ trÞ tèi ®a trong vßng 4 n¨m. Khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp sÏ biÕt râ thêi gian m×nh ®îc b¶o hé vµ sÏ cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn trong trêng hîp c¸c doanh nghiÖp thuéc mét ngµnh kinh tÕ ®· cè g¾ng hÕt søc nhng do c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vÉn kh«ng thÓ c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸ nhËp khÈu th× Nhµ níc cã thÓ xem xÐt gia h¹n thªm thêi h¹n b¶o hé cho ngµnh ®ã. Thêi gian gia h¹n c¸c biÖn ph¸p tù vÖ kh«ng vît qua 6 n¨m.
Nh vËy tæng thêi gian tèi ®a mµ mét ngµnh ®îc b¶o hé kh«ng qu¸ 10 n¨m. §©y lµ thêi gian t¬ng ®èi dµi. Trªn thùc tÕ ë c¸c níc kh¸c, thêi gian nµy ®ñ ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mét ngµnh kinh tÕ thÝch nghi ®îc víi c¹nh tranh quèc tÕ. Thùc tÕ còng cho thÊy nÕu mét ngµnh ®îc b¶o hé ®Õn 10 n¨m mµ vÉn cha cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ th× ®ã lµ ngµnh kh«ng cã lîi thÕ so s¸nh vµ kh«ng nªn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn.
3.1.3.3 T¸c ®éng cña viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ
Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®ang ®îc ®iÒu chØnh theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ, c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh lîng vµ hµng rµo phi thuÕ ®îc lo¹i bá ®Ó thùc hiÖn c¸c tho¶ thuËn cña ViÖt Nam víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, c¸c HiÖp ®Þnh ®a ph¬ng vµ ®µm ph¸n gia nhËp WTO, viÖc ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã thÓ sÏ cã c¸c t¸c ®éng kh¸c sau ®©y:
Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc
Níc ta cã mét c«ng cô b¶o hé hîp ph¸p, ng¨n chÆn hoÆc h¹n chÕ nh÷ng diÔn biÕn bÊt lîi do viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ gia t¨ng bÊt thêng g©y ra;
S¶n xuÊt trong níc ®ì chÞu nguy c¬ bÞ ®¶o lén, thËm chÝ bÞ ph¸ s¶n do nhËp khÈu hµng ho¸ qu¸ møc g©y ra;
Gãp phÇn x©y dùng mét hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý th¬ng m¹i râ rµng vµ æn ®Þnh h¬n;
§©y còng lµ mét bíc chñ ®éng chÕ ®Þnh ho¸ c¸c ®Þnh chÕ cña WTO vµo luËt ph¸p ViÖt Nam vµ ®iÒu chØnh luËt ph¸p cña ta phï hîp víi c¸c chuÈn mùc cña thÕ giíi, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc gia nhËp WTO.
Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc
ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ còng cã thÓ lµm gi¶m c¬ héi cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt sö dông hµng ho¸ nhËp khÈu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt víi gi¸ thÊp hoÆc chÊt lîng tèt h¬n, h¹n chÕ ngêi tiªu dïng cã ®îc nh÷ng hµng ho¸ t¬ng tù víi gi¸ rÎ h¬n;
Trong mét sè trêng hîp, viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã thÓ lµm thay ®æi ®¸ng kÓ c¸c c¬ héi thÞ trêng mµ c¸c ®èi t¸c níc ngoµi cã ®îc vµ do vËy cã thÓ dÉn ®Õn sù khiÕu n¹i tõ phÝa ChÝnh phñ níc ngoµi, thËm chÝ khi tham vÊn liªn ChÝnh phñ kh«ng thµnh c«ng cã thÓ bÞ tr¶ ®òa;
NÕu l¹m dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ lµm n¶y sinh sù û l¹i cña c¸c doanh nghiÖp vµo sù b¶o hé qu¸ møc cña nhµ níc.
3.2 Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam
3.2.1. Sù cÇn thiÕt vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam
3.2.1.1 Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i
Nh chóng ta ®· biÕt hÖ thèng ph¸p luËt ®èi ngo¹i cña mçi quèc gia chÝnh lµ chiÕc van an toµn ®Ó b¶o vÖ quèc gia ®ã tríc c¸c t¸c ®éng bÊt lîi tõ phÝa bªn ngoµi. Quèc gia nµo còng cè g¾ng x©y dùng mét hÖ thèng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i võa phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ chung võa ph¶i ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho níc m×nh nhÊt ®ång thêi cè g¾ng h¹n chÕ lµm tæn h¹i ®Õn quyÒn lîi cña quèc gia kh¸c trªn c¬ së b×nh ®¼ng t«n träng lÉn nhau vµ ®«i bªn cïng cã lîi. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ dµng. Mét hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸p luËt dï hoµn thiÖn ®Õn ®©u còng khã tr¸nh ®îc nh÷ng kÏ hë. VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a nh÷ng kÏ hë ®ã. §iÒu nµy chØ cã thÓ lµm ®îc th«ng qua thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt ®Ó tõ ®ã rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm, lÊy ®ã lµm ph¬ng híng ®Ó hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh.
§èi víi ViÖt Nam ®ång thêi víi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch b¶o hé nãi chung th× chóng ta cÇn x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng. Ngµy 24 th¸ng 5 n¨m 2002, Uû ban Thêng vô Quèc héi ®· th«ng qua hai Ph¸p lÖnh: Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam vµ Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan träng trong bèi c¶nh chóng ta ®ang hoµn thiÖn, bæ sung hÖ thèng ph¸p luËt ®èi ngo¹i, thÓ hiÖn tÝnh cùc chñ ®éng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ cña ViÖt Nam.Cho ®Õn nay, sau h¬n mét n¨m ban hµnh, tuy cha thùc sù tá râ t¸c dông cña m×nh nhng hai Ph¸p lÖnh nµy ®· gãp phÇn t¹o ra mét khung ph¸p lý phï hîp víi luËt ph¸p quèc tÕ më ®êng cho c¸c ho¹t ®éng tù do th¬ng m¹i. Tuy nhiªn c«ng viÖc mµ chóng ta ®ang thùc hiÖn cha ®îc tiÕn hµnh ®ång bé. Thùc tr¹ng lµ cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay chóng ta míi chØ ban hµnh ®îc 2 Ph¸p lÖnh ®iÒu chØnh th¬ng m¹i quèc tÕ kÓ trªn. Ph¸p lÖnh vÒ Chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî gi¸ th× cßn ®ang trong giai ®o¹n so¹n th¶o. Do ®ã chóng ta cÇn x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a c¸c v¨n b¶n ®iÒu chØnh c¸c vÊn ®Ò vÒ th¬ng m¹i quèc tÕ. C«ng viÖc nµy cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch song song vµ ®ång bé, kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng LuËt ra ®êi tõ l©u mµ vÉn cha cã v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh. Vµ nh vËy, bªn c¹nh nh÷ng nç lùc to lín khi ban hµnh ra Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam th× chóng ta còng ph¶i hÕt søc chó träng ®Õn vÊn ®Ò hoµn thiÖn nã, bëi chØ cã th«ng qua qu¸ tr×nh hoµn thiÖn th× Ph¸p lÖnh nµy nãi riªng vµ c¸c Ph¸p lÖnh kh¸c nãi chung míi tá râ t¸c dông vµ gãp phÇn lµm v÷ng m¹nh h¬n hÖ thèng luËt ph¸p ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam.
3.2.1.2 Ph¬ng híng triÓn khai c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi
VÒ c¬ b¶n viÖc hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng ph¶i phï hîp víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ c¸c cam kÕt quèc tÕ cña ViÖt Nam ®ång thêi kh«ng ®îc ®i ngîc l¹i víi lîi Ých quèc gia d©n téc. Trong thêi gian tíi ®©y, khi ViÖt Nam chÝnh thøc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong khu«n khæ AFTA vµ trong tiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO th× viÖc tríc tiªn ph¶i lµm lµ ph¶i dì bá c¸c hµng rµo b¶o hé mËu dÞch vèn ®îc coi lµ tÊm l¸ ch¾n an toµn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp non yÕu cña ta. Khi ®ã ®Ó tù vÖ mét c¸ch hîp ph¸p võa ®¶m b¶o an toµn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc tríc nh÷ng t¸c ®éng xÊu tõ bªn ngoµi võa kh«ng tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh chung th× chÝnh s¸ch b¶o hé nãi chung vµ c¬ chÕ tù vÖ nãi riªng cña chóng ta cÇn ph¶i ®îc hoµn thiÖn theo mét sè ph¬ng híng chung nh sau:
ChØ cho phÐp b¶o hé tù vÖ trong nh÷ng trêng hîp thËt cÇn thiÕt, khi ®· x¸c ®Þnh ®îc ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt quèc tÕ ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ;
ChØ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ trong thêi h¹n, ph¹m vi vµ møc ®é cÇn thiÕt ®ñ ®Ó ng¨n ngõa hay kh¾c phôc nh÷ng thiÖt h¹i hay nguy c¬ g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong níc. ChØ b¶o hé, hç trî cho mét sè ngµnh s¶n xuÊt trong níc träng ®iÓm cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn vÒ sau, t¨ng thu ng©n s¸ch vµ gi¶i quyÕt lao ®éng. Kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ mét c¸ch trµn lan t¹o t©m lý û l¹i cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc;
ViÖc b¶o hé th«ng qua biÖn ph¸p tù vÖ ph¶i phï hîp víi tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ c¸c cam kÕt quèc tÕ cña ViÖt Nam. Th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÒ b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng ph¶i thÓ hiÖn ®îc tinh thÇn hîp t¸c, t«n träng lÉn nhau, ®«i bªn cïng cã lîi ®ång thêi kh«ng lµm mÊt ®i b¶n s¾c riªng cña nÒn kinh tÕ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cña ViÖt Nam;
§Æc biÖt chóng ta ph¶i hÕt søc thËn träng vµ c©n nh¾c khi ®a ra c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, biÖn ph¸p tr¶ ®òa còng nh nguy c¬ bÞ tr¶ ®òa tõ c¸c níc cã liªn quan;
ViÖc hoµn thiÖn luËt ph¸p vÒ b¶o hé nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng còng ph¶i chó träng ®Õn tÝnh phï hîp, t¬ng thÝch víi c¸c v¨n b¶n luËt lÖ kh¸c nh LuËt H¶i quan, LuËt ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, Ph¸p lÖnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸…vµ c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®· vµ sÏ ký kÕt víi c¸c níc trªn thÕ giíi…
3.2.2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m thùc hiÖn tèt tù vÖ th¬ng m¹i trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam
3.2.2.1 §èi víi Nhµ níc (ë tÇm vÜ m«)
3.2.2.1.1 Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p ®iÒu chØnh th¬ng m¹i ®Æc biÖt lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ th¬ng m¹i
§©y lµ mét kiÕn nghÞ kh«ng míi, mÆc dï chóng ta ®· hÕt søc cè g¾ng trong viÖc x©y dùng vµ ban hµnh ra mét khung ph¸p lý phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ song nh thÕ cha ®ñ. HÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh th¬ng m¹i cña chóng ta cßn cha ®Çy ®ñ vµ cha ®ång bé, ®«i khi cßn chång chÐo lªn nhau g©y khã hiÓu vµ ho¹t ®éng cßn cha cã hiÖu qu¶ râ rÖt. Do ®ã, Nhµ níc ta cÇn ph¶i hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng luËt ph¸p nµy th«ng qua qu¸ tr×nh rµ so¸t, söa ®æi, bæ sung, thay thÕ, lo¹i bá hay lµm míi c¸c quy ®Þnh cã liªn quan Qu¸ tr×nh nµy ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch ®ång bé vµ thèng nhÊt gi÷a c¸c Bé, ngµnh, c¬ quan h÷u quan. Ngoµi ra ®Ó x©y dùng mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh cÇn nhanh chãng ban hµnh LuËt vÒ c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn, vÒ chèng gian lËn th¬ng m¹i vµ c¸c yÕu tè ph¸p lý quan träng kh¸c cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Quan träng nhÊt t¹o ra sù thuËn tiÖn vµ còng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch trong néi dung c¸c v¨n b¶n ®ã. Còng ®Ó cã u thÕ vÒ c¹nh tranh trªn b×nh diÖn quèc gia, chóng ta còng ph¶i t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi, an toµn, æn ®Þnh, cÇn ph¶i c«ng khai minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh, nhÊt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt nhËp khÈu vµ tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã cÇn x©y dùng vµ c«ng bè lé tr×nh cô thÓ c¸c danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan vµ phi thuÕ quan hµng n¨m ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ cña chóng ta, x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n gi¶m vµ rµng buéc thuÕ quan ë møc trÇn ®Ó ®µm ph¸n gia nhËp WTO, ®ång thêi còng chó träng x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ quan h÷u hiÖu phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn b¶o hé hîp lý cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc khi chóng ta buéc ph¶i c¾t gi¶m thuÕ quan.
§ã lµ vÒ hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh th¬ng m¹i nãi chung cßn ®èi víi ph¸p luËt vÒ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng mµ cô thÓ ë ®©y lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam th× t«i xin cã mét vµi kiÕn nghÞ sau ®©y:
Thø nhÊt, Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ chØ quy ®Þnh vÒ quyÒn tù vÖ cña ViÖt Nam mµ cha ®Ò cËp ®Õn c¸c quy ®Þnh trong trêng hîp nµo th× ViÖt Nam sÏ ¸p dông biÖn ph¸p tr¶ ®òa mét níc nÕu nh níc ®ã ®· ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ kh«ng cã c¨n cø hoÆc ®iÒu kiÖn ¸p dông tr¸i víi nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh trong c¸c HiÖp ®Þnh song ph¬ng gi÷a níc ®ã víi ViÖt Nam. MÆc dï thùc tiÔn cho thÊy ViÖt Nam chØ lµ mét ®èi t¸c nhá bÐ víi lîng hµng ho¸ chiÕm mét tû lÖ rÊt khiªm tèn trong th¬ng m¹i quèc tÕ, trong c¸c tranh chÊp th¬ng m¹i th× bao giê xu híng bÊt lîi còng nghiªng vÒ phÝa ViÖt Nam song viÖc bæ sung quy ®Þnh nµy vµo Ph¸p lÖnh trong thêi gian tíi hoÆc x©y dùng riªng mét v¨n b¶n vÒ tr¶ ®òa trong th¬ng m¹i lµ v« cïng cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam.
Thø hai, Ph¸p lÖnh cña ta quy ®Þnh r»ng c¸c biÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®îc rót ng¾n trªn c¬ së kÕt qu¶ rµ so¸t cña Bé Th¬ng m¹i. ViÖc rµ so¸t nµy chØ ®îc thùc hiÖn sau mét nöa thêi gian ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®ã lµ 3 n¨m. Trong khi ®ã theo tinh thÇn cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ th× biÖn ph¸p tù vÖ sÏ ®îc ¸p dông nhng theo híng gi¶m dÇn møc ®é ¸p dông mµ kh«ng cÇn dùa trªn kÕt qu¶ rµ so¸t nÕu nh biÖn ph¸p tù vÖ cã thêi h¹n ¸p dông trªn 1 n¨m vµ díi 3 n¨m. Cßn trong trêng hîp trªn 3 n¨m th× ph¶i tiÕn hµnh rµ so¸t biÖn ph¸p tù vÖ ®ã tríc khi níi láng theo nh quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh. Theo t«i, viÖc níi láng møc ®é ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ theo thêi gian ¸p dông lµ cÇn thiÕt cho phï hîp víi luËt ph¸p quèc tÕ chø kh«ng nªn quy ®Þnh mét c¸ch cøng nh¾c nh ë trong Ph¸p lÖnh cña ta.
Thø ba theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh tù vÖ th× c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®îc ¸p dông kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø hµng ho¸ trõ trêng hîp ngo¹i lÖ lµ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cã thÓ kh«ng ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ nh÷ng níc kÐm ph¸t triÓn. VÒ mÆt lý luËn, quy ®Þnh nµy phï hîp víi c¸c quy t¾c vµ th«ng lÖ cña c¸c níc trªn thÕ giíi còng nh cña WTO. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ viÖc ¸p dông quy ®Þnh nµy l¹i n¶y sinh ra mét sè khã kh¨n nhÊt ®Þnh ch¼ng h¹n nh trong sè c¸c níc cã lîng hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam th× chØ cã mét sè níc cã lîng nhËp khÈu t¨ng m¹nh trong khi thÞ phÇn nhËp khÈu cña c¸c níc kh¸c kh«ng t¨ng thËm chÝ cßn gi¶m ®i. ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p h¹n ng¹ch dùa trªn tû lÖ hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ g©y bÊt lîi ®èi víi mét sè níc cã lîng nhËp khÈu vaß ViÖt Nam gi¶m ®i trong khi nh÷ng níc cã lîng nhËp khÈu t¨ng m¹nh th× sÏ Ýt bÞ ¶nh hëng h¬n bëi quyÕt ®Þnh cña níc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ, Chóng ta cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu bæ sung thªm ngo¹i lÖ nµy b»ng c¸ch ®a thªm vµo Ph¸p lÖnh quy ®Þnh viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch, tho¶ thuËn ¸p dông h¹n ng¹ch chØ ®èi víi mét sè níc cã thÞ phÇn nhËp khÈu t¨ng lªn mét c¸ch tuyÖt ®èi hay t¬ng ®èi so víi lîng nhËp khÈu trung b×nh trong kho¶ng thêi gian 3 n¨m tríc ®ã. H¬n n÷a chóng ta còng nªn quy ®Þnh bæ sung thªm vµo kho¶n 2 ®iÒu 21 Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ n¨m 2002 trêng hîp nÕu thÞ phÇn nhËp khÈu tõ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn vît qu¸ bao nhiªu phÇn tr¨m th× cã thÓ vÉn ¸p dông mét biÖn ph¸p tù vÖ nh»m môc ®Ých kiÓm so¸t ®îc lîng hµng ho¸ nhËp khÈu tõ nh÷ng níc nµy.
3.2.2.1.2 N©ng cao nhËn thøc cña c¬ quan nhµ níc vµ doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i
VÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i lµ mét vÊn ®Ò cßn rÊt míi mÎ trong nhËn thøc cña c¸c c¬ quan tõ cÊp Nhµ níc xuèng cÊp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. Tõ tríc khi ban hµnh Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ n¨m 2002 trë vÒ tríc, ë ViÖt Nam cha hÒ cã mét v¨n b¶n b¶n nµo quy ®Þnh hay gi¶i thÝch vÒ vÊn ®Ò nµy. Sù hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ngay trong c¸c c¬ quan vµ c«ng chøc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th¬ng m¹i còng cßn rÊt h¹n chÕ huèng chi lµ cÊp doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng. KÓ tõ khi ban hµnh Ph¸p lÖnh tù vÖ th¸ng 5 n¨m 2002 ®Õn nay th× t×nh h×nh ®· ®îc c¶i thiÖn ®«i chót. Chóng ta ®· biÕt ®îc nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n nhÊt vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ. Tuy nhiªn sù nhËn thøc vÒ vÊn ®Ò nµy cßn cha phæ biÕn vµ cha thùc sù cã chiÒu s©u. ViÖc nhÇm lÉn hay ®ång nhÊt gi÷a c¸c biÖn ph¸p tù vÖ víi c¸c biÖn ph¸p b¶o hé kh¸c nh biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, chèng trî cÊp…vÉn cßn thêng xuyªn vµ phæ biÕn. Do ®ã trong bèi c¶nh héi nhËp m¹nh mÏ nh hiÖn nay viÖc n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ níc nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi mét c¸ch cô thÓ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. C¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cña chóng ta nh Bé Th¬ng m¹i, Bé Tµi chÝnh vµ c¸c Bé liªn quan kh¸c ®· nhËn thøc ®îc tÇm quan träng còng nh lµ sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng vµ ban hµnh mét chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña riªng ViÖt Nam ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ mét c¸ch phï hîp vµ an toµn. Song nh thÕ cha ®ñ, thùc tÕ th¬ng m¹i rÊt phong phó ®a d¹ng vµ lu«n lu«n biÕn ®éng, c¸c vÊn ®Ò míi ph¸t sinh ngµy cµng tinh vi vµ phøc t¹p h¬n. Nh÷ng g× chóng ta ®· cã sÏ sím trë nªn l¹c hËu cøng nh¾c. Do vËy cïng víi viÖc n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ níc ®Ó gãp phÇn lµm cho hÖ thèng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i nãi chung vµ tù vÖ nãi riªng cña chóng ta trë nªn linh ho¹t, hiÖu qu¶ vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n, th× viÖc n©ng cao nhËn thøc cho c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i ®îc chó träng nh»m lµm cho c¸c doanh nghiÖp hiÓu râ h¬n, hiÓu toµn diÖn h¬n b¶n chÊt cña vÊn ®Ò trªn c¬ së ®ã cã thÓ tù ho¹ch ®Þnh ra cho m×nh híng ®i vµ c¸ch lµm phï hîp nhÊt ®Ó võa kh«ng tr¸i víi nguyªn t¾c luËt lÖ chung võa tËn dông ®îc nhiÒu c¬ héi vµ thuËn lîi nhÊt.
§Ó n©ng cao nhËn thøc cña c¸c c¬ quan nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i th× chóng ta ph¶i xóc tiÕn tæ chøc nhiÒu h¬n n÷a c¸c ch¬ng tr×nh, héi th¶o bµn vÒ c«ng t¸c nµy, häc tËp vµ nghiªn cøu c¸c kinh nghiÖm ¸p dông vµ tiÕn hµnh tù vÖ cña c¸c níc b¹n, tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o cho c¸c quan chøc chÝnh phñ vµ cho c¸c c¸ nh©n trong ngµnh th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ®Ó gióp hä lµm quen hoµn toµn víi yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn, tr×nh tù, thñ tôc ®iÒu tra vµ c¸c tr×nh tù tiÕn hµnh tù vÖ…vv
3.2.2.1.3 X©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y Nhµ níc chuyªn tr¸ch trong lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i
§Ó cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cÇn cã mét c¬ quan chuyªn tr¸ch chÞu tr¸ch nhiÖm c¸c kh©u tõ kh©u nhËn hå s¬, tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc ®iÒu tra, ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ c¸c c«ng t¸c kh¸c nh thu thËp th«ng tin, tæ chøc c¸c buæi tham vÊn, nghiªn cøu…vv. Theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ th× Bé Th¬ng m¹i lµ c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc trªn, phï hîp víi chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña Bé Th¬ng m¹i ®· ®îc ChÝnh phñ giao. Trªn thùc tÕ ®a sè c¸c níc ®Òu theo m« h×nh nµy nhng còng cã níc chän m« h×nh c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm lµ mét c¬ quan liªn ngµnh. NÕu theo m« h×nh c¬ quan liªn ngµnh th× tæ chøc bé m¸y sÏ cång kÒnh dÉn ®Õn viÖc ®iÒu phèi sÏ khã kh¨n h¬n. Cßn ë ViÖt Nam, tuy Bé Th¬ng m¹i lµ c¬ quan ®Çu mèi chuyªn tr¸ch cã thÈm quyÒn ®iÒu tra vµ ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ song Bé nµy còng cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi mét sè Bé ngµnh h÷u quan kh¸c ®Æc biÖt lµ Bé Tµi chÝnh, c¸c Bé chuyªn ngµnh phô tr¸ch c¸c ngµnh s¶n xuÊt, Tæng côc H¶i quan, Tæng côc Thèng kª… Trªn c¬ së ®ã, Bé Th¬ng m¹i sÏ ph¶i lËp ra mét Nhãm chuyªn tr¸ch hoÆc Nhãm ®Æc tr¸ch theo vô viÖc gåm c¸c thµnh viªn ®¹i diÖn cña c¸c Bé ngµnh nãi trªn. Nhãm nµy sÏ thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tra, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p ¸p dông vµ thùc thi c¸c c«ng viÖc liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
VÊn ®Ò thµnh lËp c¬ quan trùc thuéc Bé Th¬ng m¹i chuyªn qu¶n lý vµ ®iÒu tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cÇn ph¶i ®îc xóc tiÕn nhanh vµ ph¶i ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nµy kh«ng bÞ chi phèi tõ phÝa ChÝnh phñ còng nh c¸c doanh nghiÖp, kh«ng bÞ chång chÐo vÒ thÈm quyÒn víi c¸c c¬ quan kh¸c vµ quan träng lµ ph¶i ®¶m b¶o ®îc t×nh h×nh nh©n sù trong hoµn c¶nh hiÖn nay khi chóng ta ®ang c¶i c¸ch bé m¸y nhµ níc sao cho gän nhÑ mµ ho¹t ®éng vÉn cã hiÖu qu¶. Nh vËy vÊn ®Ò nµy cÇn ®îc ChÝnh phñ sím quy ®Þnh cô thÓ trong v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh nµy.
3.2.2.1.4 T vÊn vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp nh÷ng th«ng tin vÒ tù vÖ th¬ng m¹i
VÊn ®Ò th«ng tin trong thêi ®¹i hiÖn nay kh«ng cßn lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i nh tríc ®©y. Ngµy nay nhê vµo c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng phæ biÕn nh truyÒn thanh, truyÒn h×nh, m¹ng Internet…chóng ta cã thÓ cã ®îc bÊt kú th«ng tin cÇn thiÕt vµo bÊt kú lóc nµo vµ bÊt cø ë ®©u. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®îc nh÷ng th«ng tin chuÈn x¸c, cô thÓ, thiÕt thùc vµ h÷u Ých cho vÊn ®Ò mµ chóng ta ®ang nghiªn cøu. Cô thÓ ë ®©y lµ vÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i. V× ®©y lµ mét chñ ®Ò cßn rÊt míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy ë ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ vµ s¬ sµi. Do ®ã c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÇn sím ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n th«ng tin cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tù vÖ th¬ng m¹i trong níc vµ quèc tÕ ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt cho c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy ®ång thêi còng ®Ó híng dÉn, t vÊn c¸c doanh nghiÖp trong viÖc nhËn biÕt c¸c nguy c¬, ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ còng nh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó yªu cÇu ¸p dông tù vÖ vµ c¸c nghÜa vô cÇn ph¶i lµm ®Ó trî gióp c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®ã. Ngoµi ra viÖc th«ng tin ®Çy ®ñ, t vÊn kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp còng sÏ gãp phÇn lµm cho c¸c doanh nghiÖp n©ng cao nhËn thøc cña m×nh vÒ chÝnh s¸ch c¬ chÕ tù vÖ th¬ng m¹i ë ViÖt Nam còng nh thùc tiÔn ¸p dông trªn thÕ giíi ®Ó tõ ®ã ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, tËn dông ®îc nh÷ng c¬ héi u ®·i, trî gióp ®ång thêi tr¸nh ®îc nh÷ng thiÖt h¹i ®¸ng tiÕc cho doanh nghiÖp m×nh.
3.2.2.2 §èi víi doanh nghiÖp ( ë tÇm vi m«)
3.2.2.2.1 Tham gia vµo c¸c HiÖp héi Doanh nghiÖp ®Ó t¨ng cêng søc m¹nh trong tù vÖ th¬ng m¹i
HiÖn nay ë ViÖt Nam, HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh nghÒ ®· ra ®êi. ViÖc thµnh lËp nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng khi x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi v× r»ng c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta thêng ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp, kh«ng dùa trªn c¬ së liªn kÕt ngµnh nghÒ do ®ã viÖc t¬ng trî lÉn nhau khi x¶y ra tranh chÊp víi bªn níc ngoµi lµ rÊt khã kh¨n. Thùc tr¹ng hiÖn nay lµ tuy c¸c doanh nghiÖp ®· hîp t¸c víi nhau trong c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nhng sù hîp t¸c nµy chØ dùa trªn møc ®é nhÊt ®Þnh, cßn nÆng vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ mang tÝnh “c©u l¹c bé” chø cha thùc sù lµ n¬i c¸c chñ doanh nghiÖp cã thÓ tin tëng trao cho nã nh÷ng thÈm quyÒn nhÊt ®Þnh. Qua c¸c vô kiÖn vÒ b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ ba sa víi Hoa Kú, vô b¸n ph¸ gi¸ bËt löa ga víi Hµn quèc, vô giÇy dÐp víi Canada.. chóng ta h¬n lóc nµo hÕt ý thøc ®îc r»ng viÖc thµnh lËp c¸c HiÖp héi cïng ngµnh nghÒ hay HiÖp héi doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt, tríc lµ ®Ó cung cÊp c¸c th«ng tin ph¸p lý vµ tËp qu¸n th¬ng m¹i cña thÞ trêng níc ngoµi cho c¸c doanh nghiÖp trong níc ®Ó hä cã ®îc nh÷ng ®iÒu chØnh phï hîp, tr¸nh ®îc nh÷ng tranh chÊp th¬ng m¹i bÊt lîi cho chóng ta, sau lµ tham gia b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi x¶y ra tranh chÊp víi ®èi t¸c níc ngoµi. §Æc biÖt yªu cÇu ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ thêng do tËp hîp c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh nghÒ yªu cÇu nªn còng cÇn x©y dùng c¸c quy t¾c ph¸p lý chÆt chÏ ®Ó tr¸nh trêng hîp c¸c doanh nghiÖp lîi dông kÏ hë ph¸p luËt ®Ó thñ tiªu c¹nh tranh vµ g©y ra c¶n trë th¬ng m¹i, ¶nh hëng ®Õn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam.
3.2.2.2.2 Chñ ®éng tiÕp cËn vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ®Ó sö dông khi cÇn thiÕt tiÕn hµnh tù vÖ
ViÖc tiÕp cËn vµ tù tranh bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha thùc sù ®îc quan t©m vµ chó träng ®óng møc. Thùc tÕ ë ViÖt Nam trong thêi gian qua cho thÊy tuy chóng ta cha thùc sù tiÕn hµnh bÊt cø biÖn ph¸p nµo díi danh nghÜa tù vÖ th¬ng m¹i nhng ®· cã mét sè ngµnh nghÒ xuÊt khÈu cña chóng ta bÞ phÝa níc ngoµi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ vµ g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta, vµ chØ trong doanh nghiÖp xuÊt khÈu nµo bÞ ¶nh hëng, t¸c ®éng bÊt lîi bëi viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña phÝa níc ngoµi th× míi cã nhu cÇu t×m hiÓu vµ trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc vÒ tù vÖ th¬ng m¹i. §©y thùc sù lµ mét nhîc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn sím ®îc kh¾c phôc. C¸c doanh nghiÖp nªn sím t¹o cho m×nh thÕ chñ ®éng trong mäi t×nh huèng. Bªn c¹nh sù trî gióp cña c¸c c¬ quan nhµ níc hay c¸c HiÖp héi cïng ngµnh nghÒ th× c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i tù t×m hiÓu vµ tù chuÈn bÞ cho m×nh ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin kiÕn thøc vÒ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch tù vÖ th¬ng m¹i cña níc ta nãi riªng vµ t×nh h×nh tù vÖ th¬ng m¹i cña thÕ giíi nãi chung ®Ó trªn c¬ së ®· hiÓu s©u b¶n chÊt, n¾m b¾t kÞp thêi vÊn ®Ò th× c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng ®èi phã l¹i víi nh÷ng t×nh huèng khi bÞ níc kh¸c ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ còng nh khi cÇn thiÕt ph¶i yªu cÇu Nhµ níc ta sö dông biÖn ph¸p tù vÖ ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp nãi riªng, cña quèc gia nãi chung.
3.2.2.2.3 KhÈn tr¬ng t×m hiÓu, chuÈn bÞ ®Çy ®ñ hå s¬, b»ng chøng ®Ó yªu cÇu tiÕn hµnh ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ hay biÖn ph¸p tr¶ ®òa
C¸c doanh nghiÖp gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tra ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ bëi v× ®©y lµ nh÷ng ®èi tîng chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña viÖc hµng ho¸ nhËp khÈu gia t¨ng hay chÞu t¸c ®éng bÊt lîi trùc tiÕp bëi viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña c¸c níc kh¸c. Doanh nghiÖp lµ nh÷ng nh©n tè chÝnh trong cuéc ®iÒu tra vµ ®a ra nh÷ng b»ng chøng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, chÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng hµnh ®éng sau:
Ph¶i gi¸m s¸t thêng xuyªn t¸c ®éng cña hµng nhËp khÈu ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa. Ph¶i th«ng b¸o ngay lËp tøc khi cã sù thiÖt h¹i nghiªm träng hay sù ®e däa g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng xuÊt ph¸t tõ viÖc gia t¨ng cña lîng hµng nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp ph¶i tiÕp xóc víi c¬ quan cã thÈm quyÒn cña Nhµ níc mµ cô thÓ ë ®©y lµ Bé Th¬ng m¹i ®Ó ®a ®¬n kiÕn nghÞ vµ yªu cÇu ®iÒu tra, ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ.
Khi c«ng viÖc ®iÒu tra b¾t ®Çu c¸c doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh tríc ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa vÒ viÖc khÈn tr¬ng t×m hiÓu, chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vµ cung cÊp c¸c b»ng chøng liªn quan ®Õn thiÖt h¹i nghiªm träng vµ mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a viÖc gia t¨ng nhËp khÈu vµ sù tæn h¹i nghiªm träng cho Bé Th¬ng m¹i.
§Ó ®Ò phßng viÖc ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña mét níc kh¸c, c¸c doanh nghiÖp còng nªn thiÕt lËp mét hÖ thèng thu thËp, thèng kª ®Þnh kú vÒ viÖc s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n c¸c s¶n phÈm nh¹y c¶m ë c¸c níc kh¸c. ViÖc theo dâi nh÷ng mÆt hµng vµ th«ng tin ®¨ng t¶i trªn b¸o chÝ còng rÊt h÷u Ých. TÊt c¶ nh÷ng th«ng tin ®ã cã thÓ c¶nh b¸o tríc cho hä vÒ mét cuéc ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ s¾p ®îc tiÕn hµnh.
Khi c«ng viÖc ®iÒu tra ®îc tiÕn hµnh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr×nh bµy vÊn ®Ò tríc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cho nªn hä cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ b»ng chøng, chøng cø, th«ng tin, ý kiÕn ®ãng gãp…®Ó sö dông khi cÇn thiÕt. Nh÷ng th«ng tin thu thËp ®îc theo c¸ch trªn rÊt h÷u Ých trong trêng hîp nµy.
3.2.2.3 Mét sè kiÕn nghÞ kh¸c
Thø nhÊt lµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam ra ®êi ®îc h¬n mét n¨m nhng vÉn cha cã v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh cña ChÝnh phñ vµ c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i chÞu sù qu¶n lý cña Bé Th¬ng m¹i còng cha ra ®êi cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay. Do ®ã viÖc sím ban hµnh NghÞ ®Þnh híng dÉn thi hµnh Ph¸p lÖnh sÏ cô thÓ ho¸ ®îc c¸c quy ®Þnh trong Ph¸p lÖnh, tr¸nh ®îc viÖc ¸p dông kh«ng ®óng víi tinh thÇn chung cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ tù vÖ th¬ng m¹i.
Thø hai lµ ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tù vÖ th¬ng m¹i trong thêi gian tíi th× kh«ng chØ Bé Th¬ng m¹i- lµ c¬ quan ®Çu mèi chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu tra, ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ vµ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa chÞu t¸c ®éng cña viÖc gia t¨ng hµng nhËp khÈu lµ cã liªn quan vµ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy mµ c¸c Bé ban ngµnh kh¸c cã thÈm quyÒn ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt bÞ ¶nh hëng nh: Bé Tµi ChÝnh, Bé C«ng nghiÖp, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«nh, Bé Thuû S¶n…còng cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp chÆt chÏ, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, hç trî hay trùc tiÕp tham gia cïng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng chuyªn tr¸ch vµ c¸c ®èi tîng chÝnh cña vô viÖc.
Thø ba lµ c¬ chÕ tù vÖ th¬ng m¹i nµy chØ nªn sö dông trong trêng hîp thùc sù cÇn thiÕt vµ chØ nªn ¸p dông cho mét sè ngµnh nh¹y c¶m vµ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ã ph¶i lµ nh÷ng ngµnh mµ nÕu bÞ thiÖt h¹i th× sÏ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã khi thu nhËn hå s¬ yªu cÇu ®iÒu tra ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cña mét ngµnh s¶n xuÊt th× Bé Th¬ng m¹i ph¶i suy xÐt vµ c©n nh¾c cÈn thËn vÒ viÖc cã thËt sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra, ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt ®ã kh«ng hay chØ cÇn sö dông mét sè h¹n chÕ ®¬n gi¶n hoÆc chØ cÇn ®µm ph¸n, söa ®æi mét sè cam kÕt… Bëi mét khi ®· tuyªn bè ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ th× nguy c¬ bÞ tr¶ ®òa th¬ng m¹i lµ rÊt cao. Vµ trong mét sè trêng hîp th× thiÖt h¹i do bÞ tr¶ ®òa th¬ng m¹i khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ cßn lín h¬n vµ nghiªm träng h¬n thiÖt h¹i g©y ra bëi viÖc gia t¨ng hµng nhËp khÈu. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam lµ mét níc nhá bÐ, tiÒm lùc kinh tÕ cha m¹nh, lîng hµng ho¸ lu th«ng trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ kh«ng ®¸ng kÓ, l¹i míi tiÕn hµnh më cöa ®îc h¬n 10 n¨m nay víi vÞ thÕ trªn trêng quèc tÕ cßn rÊt khiªm tèn th× vÊn ®Ò nµy l¹i cµng ph¶i ®îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn quan t©m, xem xÐt ®Õn nhiÒu h¬n.
KÕt luËn
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi ®· quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong §iÒu XIX vµ hµnh ®éng tù vÖ khÈn cÊp cña HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th¬ng m¹i GATT 1994, ®îc cô thÓ ho¸ trong HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÐ giíi. HÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi ®Òu ®· cã luËt quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ tù vÖ cña níc m×nh, hay chÊp nhËn vµ thùc thi HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña WTO. Ngay trong ph¹m vi c¸c khu vùc mËu dÞch tù do mµ AFTA lµ mét vÝ dô, còng cã quy ®Þnh cho phÐp c¸c níc thµnh viªn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khi cã sù gia t¨ng nhËp khÈu g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong níc. Nh vËy cã thÓ nãi c¸c biÖn ph¸p tù vÖ gièng nh chiÕc van an toµn, hîp ph¸p nh»m b¶o vÖ nÒn kinh tÕ ngay trong trêng hîp th¬ng m¹i diÔn ra lµnh m¹nh.
Cßn ®èi víi ViÖt Nam chóng ta, tuy ®· cã nh÷ng thay ®æi to lín trong nh÷ng n¨m võa qua nhng nÕu so s¸nh víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc th× tr×nh ph¸t triÓn cña chóng ta vÉn cßn thua hä mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa. Do vËy, cÇn cã mét sù b¶o hé nãi chung vµ mét c¬ chÕ tù vÖ nãi riªng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc v× t¬ng lai cña nÒn kinh tÕ quèc néi. Tuy nhiªn, cÇn b¶o hé tù vÖ mét c¸ch cã ®iÒu kiÖn, kh«ng trµn lan, nh»m hç trî cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh trong níc ph¸t triÓn nhng kh«ng lµm cho ngêi s¶n xuÊt û l¹i vµo chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch vµ tù vÖ th¬ng m¹i, dÉn tíi thãi quen cÈu th¶ l·ng phÝ vµ mÊt ®i kh¶ n¨ng thÝch øng linh ho¹t. ChÝnh s¸ch b¶o hé vµ tù vÖ còng cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tháa ®¸ng mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt vµ lîi Ých cña ngêi tiªu dïng.
§Ó viÖc b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong níc cã hiÖu qu¶ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ ®Ó c¸c doanh nghiÖp trong níc thùc sù ph¸t triÓn vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng tù do s¾p tíi th× Nhµ níc ta mét mÆt cÇn ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng ph¸p lý vÒ th¬ng m¹i nãi chung vµ tù vÖ th¬ng m¹i nãi riªng, x©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y nhµ níc chuyªn tr¸ch trong lÜnh vùc tù vÖ th¬ng m¹i, MÆt kh¸c còng cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî cho c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c h×nh thøc nh thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn mËu dÞch víi nhiÖm vô xóc tiÕn ®Çu t, hç trî c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ trêng vµ t×m kiÕm b¹n hµng míi.
C¸c quyÒn lîi riªng khi ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ sÏ t¹o ra cho quèc gia ®ã mét lîi thÕ nhÊt ®Þnh, nhng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng biÖt nã sÏ triÖt tiªu c¹nh tranh, ®e do¹ sù tiÕn bé vµ ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt, duy tr× sù û l¹i cña nÒn kinh tÕ quèc néi. Do yªu cÇu th¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay mµ c¸c níc cÇn ph¶i tõng bíc h¹n chÕ vµ dì bá dÇn sù b¶o hé ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn cho giao lu th¬ng m¹i ®îc ph¸t triÓn.
Riªng ®èi víi ViÖt Nam, ®©y còng lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá nhÊt lµ khi ë níc ta c¸c doanh nghiÖp vèn ®· quen ®îc b¶o hé, trî cÊp, nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi cßn cha æn ®Þnh, søc c¹nh tranh cha cao. Khã kh¨n mµ chóng ta gÆp ph¶i trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n kh«ng ph¶i lµ Ýt nhng nÕu vît qua ®îc nh÷ng trë ng¹i ®ã th× chóng ta kh«ng nh÷ng cã thÓ trô v÷ng ë thÞ trêng trong níc mµ cßn cã thÓ cã ®îc chç ®øng trªn thÞ trêng thÕ giíi réng lín. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy viÖc duy tr× møc ®é b¶o hé hîp lý th«ng qua c¸c biÖn ph¸p tù vÖ vµ mét sè biÖn ph¸p kh¸c vÉn lµ cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ l©u dµi cña nÒn kinh tÕ x· héi níc ta.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
V¨n b¶n ph¸p luËt
HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th¬ng m¹i- GATT 1994
HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ.
HiÖp ®Þnh vÒ viÖc thùc thi §iÒu VI cña HiÖp ®Þnh GATT.
Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam 2002
Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ 2002.
NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31 th¸ng 7 n¨m 1998 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt th¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng vµ ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi.
§iÒu kho¶n 201- LuËt th¬ng m¹i Hoa Kú 1974 (19 USC 2251 et sed.)
Quy chÕ sè 3285/94/EC- Quy chÕ vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ cña EU (B¶n tiÕng Ph¸p)
Quy t¾c chung vÒ tù vÖ th¬ng m¹i cña Trung Quèc (B¶n tiÕng Ph¸p)
Quy t¾c vÒ nh÷ng biÖn ph¸p khÈn cÊp khi cã sù gia t¨ng hµng nhËp khÈu vµ S¾c lÖnh liªn bé vÒ thuÕ nhËp khÈu ®Æc biÖt ¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu qu¸ møc vµo NhËt (B¶n tiÕng Ph¸p).
S¸ch vµ t¹p chÝ tham kh¶o
Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)- Bé Ngo¹i Giao, Vô Hîp t¸c kinh tÕ ®a ph¬ng, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 2000
Híng dÉn doanh nghiÖp vÒ hÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi- Trung t©m th¬ng m¹i quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2001
ViÖt Nam héi nhËp trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p- Bé Ngo¹i Giao, Vô Hîp t¸c Kinh tÕ ®a ph¬ng, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2002.
Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vµ tiÕn tr×nh gia nhËp cña ViÖt Nam- Bé Th¬ng m¹i, ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 1998.
Hái ®¸p vÒ WTO- TrÇn Thanh H¶i, Uû ban Quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2002
ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn héi nhËp- Hoµng V¨n Th©n, §¹i häc kinh tÕ quèc d©n, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia 2001
Gia nhËp WTO, c¬ héi vµ th¸ch thøc- Mai Ph¬ng Hoa, T¹p chÝ nghiªn cøu LËp ph¸p sè 2/2003.
Hµng rµo phi thuÕ quan vµ yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa kú- Bïi thÞ BÝch Liªn, T¹p chÝ Nghiªn cøu LËp ph¸p sè 8/2003
B¸n ph¸ gi¸ vµ biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch chèng b¸n ph¸ gi¸ hµng nhËp khÈu,-§oµn V¨n Trêng, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998.
Tµi liÖu Héi th¶o vÒ Ph¸p lÖnh ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia, Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ, Nhµ Ph¸p luËt ViÖt- Ph¸p 2001.
Giíi thiÖu néi dung hai Ph¸p lÖnh: Ph¸p lÖnh vÒ ®èi xö Tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia trong th¬ng m¹i quèc tÕ vµ Ph¸p lÖnh vÒ tù vÖ trong nhËp khÈu hµng ho¸ níc ngoµi vµo ViÖt Nam- Tµi liÖu phôc vô häp b¸o ngµy 11/6/2002, Phßng WTO- Bé Th¬ng m¹i
HÖ thèng th¬ng m¹i thÕ giíi- LuËt vµ chÝnh s¸ch vÒ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ- Jonh. H. Jackson, B¶n dÞch cña Ph¹m Viªn Ph¬ng vµ Huúnh V¨n Thanh, Nhµ xuÊt b¶n Thanh Niªn 2001.
Gi¸o tr×nh Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ- Trêng §¹i häc LuËt Hµ néi, Nhµ xuÊt b¶n C«ng an nh©n d©n 2001.
Ph¸p luËt kinh doanh theo HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa kú- Ph¹m Minh, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2001
Ph¸c th¶o nÒn kinh tÕ Mü (Outline of the US economy)- DÞch gi¶ ThÕ Hoµ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2003.
Híng dÉn tiÕp cËn thÞ trêng Hoa Kú- Bé Th¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 2001
Mü ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ- Trung t©m KHXH & Nh©n v¨n Quèc gia- Trung t©m nghiªn cøu B¾c Mü, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi 2003
CÈm nang cho c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ trêng Trung Quèc- ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 2001
ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng NhËt B¶n- Bïi Xu©n Lu vµ TrÇn Quang Minh, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc 2001
Kinh doanh víi thÞ trêng NhËt B¶n- Phßng th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng 2001
Droit international Ðconomique- Patrick Juillard & Dominique Carreau. L.G.D.J, Paris 1998
L’organisation mondiale du Commerce- Droit institutionnel et subtantiel du GATT/ OMC- ThiÐbaut Flory, Bruyant Bruxelles 1999
Business Guide to the world trading system, Gary C. Hufbauer & Kimberly A. Elliot, 1996mT¹p chÝÝãghiªn cøu Ch©u ©u c¸c sè tõ n¨m 2000 ®Õn 2003
Thêi B¸o Kinh tÕ ViÖt Nam c¸c sè tõ n¨m 2000 ®Õn 2003 (www.vneconomy.com.vn)
T¹p chÝ@Céng s¶›
n¨m 2002 (www.tapchicongsan.org.vn)
T¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Quèc c¸c sè tõ n¨m 1998 ®Õn 2003
C¸c Tµi liÖu, th«ng tin, sè liÖu tham kh“ kh¸c tõ c¸cØtrang Web sau:
www.wto.org
www.europa.eu.int
www.usitc.gov.com
www.mot.gov.vn
www.dei.gov.vn
www.vcci.com.vn
www.mofa.gov.vn
www.media.vcd.com
www.smenet.com.vn
…vv
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Khoa Luan Tot Nghiep.Doc
