Các điều kiện hạ tầng cho phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam

¸c c«ng ty tin häc hµng ®Çu thÕ giíi nh­ IBM, Compag, Digital... b¾t ®Çu tham gia thÞ tr­êng ViÖt Nam, sè l­îng m¸y tÝnh PC nhËp khÈu t¨ng vät víi tèc ®é 50%/n¨m. Còng theo sè l­îng thèng kª, m¸y tÝnh l¾p r¾p trong n­íc ®ang cã xu h­íng t¨ng nhanh, khoang 80-100 ngh×n chiÕc mét n¨m, chiÕm kho¶ng 70% thÞ phÇn. Trong nhiÒu c¬ quan, doanh nghiÖp, d÷ liÖu ®· ®­îc tæ chøc thµnh c¸c kho th«ng tin cã cÊu tróc(C¬ së d÷ liÖu) vµ chuÈn ho¸ dùa trªn c¸c phÇn mÒm qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu nÒn m¹ng nh­ Fox, Acces, Oracle, SQL server... C¸c phÇn mÒm nhãm nh­ MS Office, Lotus Notes... ®· ®­îc sö dông nhiÒu. Chóng ta ®· x©y dùng ®­îc 6 c¬ së d÷ liÖu quèc gia phôc vô cho môc tiªu tin ho¸ qu¶n lÝ nhµ n­íc. NhiÒu m¹ng m¸y tÝnh d¹ng LAN, Intranet ch¹y trªn c¸c hÖ ®iÒu hµnh m¹ng kh¸c nhau nh­ Unix, Windows NT Nowell Netware... ®· ®­îc triÓn khai nh­ m¹ng v¨n phßngChÝnh Phñ, M¹ng cña Bé quèc phßng, M¹ng cña Bé Tµi chÝnh, M¹ng Ng©n Hµng, M¹ng Tæng côc H¶i Quan... Tíi n¨m 1993, gÇn 99% m¸y tÝnh ®­îc trang bÞ lµ thuéc c¸c c¬ quan Nhµ n­íc. T×nh tr¹ng nµy ngµy thay ®æi, theo sè liÖu n¨m 1998, tû lÖ lµ 75% ë c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp, 10% thuéc c¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ quèc phßng, 10% ë c¸c c¬ së gi¸o dôc( tr­êng häc, trung t©m...) vµ 5% ë c¸c gia ®×nh. Xu h­íng chung ngµy cµng cã nhiÒu gia ®×nh trang bÞ m¸y tÝnh t¹i nhµ phôc vô c«ng viÖc vµ häc tËp. C«ng nghiÖp phÇn cøng míi chØ ë kh©u l¾p r¸p.PhÇn cøng thiÕt bÞ tin häc chñ yÕu lµ nhËp khÈu. Tõ n¨m 1998, chóng ta ®· l¾p ®­îc m¸y tÝnh m¹ng th­¬ng hiÖu ViÖt Nam ®Çu tiªn vµ ®Õn nay chñng lo¹i m¸y tÝnh ®­îc l¾p r¸p ë ViÖt Nam rÊt phong phó, tuy nhiªn tØ lÖ néi ®Þa ho¸ thÊp, phÇn lín linh kiÖn ph¶i nhËp khÈu nªn gi¸ thµnh cao. Mèt sè doanh nghiÖp FDI ®· xuÊt khÈu ®­îc mét sè m¹ch internet cho thiÕt bÞ tin häc nh­ng nguyªn liÖu ph¶i nhËp ngo¹i tíi 90%. C«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®· vµ ®ang ph¸t triÓn, tõ chç chñ yÕu lµ c¸c dÞch vô cµi ®Æt vµ h­íng dÉn sö dông c¸c phÇn mÒm cã s½n, ®Õn nay ®· cã nhiÒu c«ng ty cho ra ®êi(C¶ n­íc cã kho¶ng trªn 300 c«ng ty ®¨ng ký trªn m¹ng vµ trªn 200 c«ng ty võa xuÊt khÈu phÇn mÒm võa kÕt hîp c¸c ho¹t ®éng kinh doanh) nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu c«ng viÖc cô thÓ trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh­ tµi chÝnh kÕ to¸n, ®Þa chÝnh, qu¶n lÝ nh©n sù, qu¶n lÝ v¨n th­, ®iÒu tra thèng kª... §Æc biÖt, mét sè c«ng ty tin häc hµng ®Çu nh­ FPT, L¹c ViÖt.. ®· cã nhiÒu s¶n phÈm xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, quy m« cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm lµ qu¸ nhá, chØ cã kho¶ng 10-20 nh©n viªn, chØ cã vµi c«ng tycã sè nh©n viªn trªn 100 ng­êi.§éi ngò lµm phÇn mÒm ch­a thËt sù lµnh nghÒ, ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm trong TM§T. C¸c c«ng ty trong n­íc míi chØ ®¹t 10% thÞ phÇn thÞ tr­êng phÇn mÒn trong n­íc. T×nh h×nh trªn do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: - Kh¸ch hµng (c¶ c¬ quan vµ c¸ nh©n) ch­a thÊy ®­îc vai trß quan träng cña phÇn mÒm trong c¸c dù ¸n tin häc. T×nh tr¹ng sao chÐp bÊt híp ph¸p c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cã tÝnh phæ biÕn( ViÖt Nam n»m trong nh÷ng n­íc ®øng ®Çu vÒ t×nh tr¹ng sao chÐp ®Üa lËu- mçi phÇn mÒm cã gi¸ trÞ nh­ Window, Office cña Microsoft, hay L¹c ViÖt ... gi¸ cña c¸c ®Üa nay chØ kho¶ng 7000-8000/chiÕc trong khi c¸c ®Üa cã b¶n quyÒn gi¸ kho¶ng vµi tr¨m ®«la/chiÕc. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy chñ yÕu lµ do ®êi sèng cña nh©n d©n cßn thÊp hä kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó mua ®Üa cã b¶n quyÒn.); víi c¸c s¶n phÈm trong n­íc, ®©y lµ yÕu tè c¶n trë c¸c c«ng ty ®Çu t­ vµo nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt phÇn mÒm øng dông. ThÞ tr­êng c«ng nghÖ tin häc ViÖt Nam n¨m 1997 ®¹t tæng doanh thu kho¶ng 450 triÖu USD(b»ng 1.7% GDP ViÖt Nam, 1.5% doanh sè thÞ tr­êng c«ng nghÖ tin häc Ch©u ¸, vµ kho¶ng 0,2% doanh sè thÞ tr­êng tin häc toµn cÇu), trong ®ã phÇn cøng chiÕm kho¶ng 80%, phÇn mÒm 5%, truyÒn d÷ liÖu 5%, dÞch vô 10%. N¨m 1998, do ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, doanh sè gi¶m xuèng cßn kho¶ng 300 triÖu USD( trong ®ã c¸c c«ng ty ViÖt Nam chiÕm kho¶ng 100 triÖu USD phÇn cøng, 80 triÖu USD phÇn mÒm; phÇn mÒm ViÖt Nam bao gåm c¸c v¨n b¶n ViÖt ho¸ c¸c phÇn mÒm n­íc ngoµi, mét sè ch­¬ng tr×nh qu¶n lÝ m¹ng m¸y tÝnh ng©n hµng, tµi chÝnh, mét sè ch­¬ng t×nh qu¶n lÝ , gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n võa vµ nhá). ViÖt Nam tham gia m¹ng toµn cÇu t­¬ng ®èi chËm: th¸ng 11 n¨m 1997, kÕt nèi Internet ; gi÷a n¨m 1999 míi cã kho¶ng 20 ngh×n thuª bao, chñ yÕu lµ kh¸ch hµng cña c¸c nhµ cung cÊp dÞc vô lín lµ VDC ( C«ng ty dÞch vô ra t¨ng vµ truyÒn sè liÖu), FPT( C«ng ty ph¸t triÓn vµ ®Çu t­ c«ng nghÖ ) vµ NetNam (ViÖn c«ng nghÖ th«ng tin). LÜnh vùc nµy ®ang ph¸t triÓn nhanh dÇn, sè thuª bao Internet ®ang t¨ng víi tèc ®é 600-700 thuª bao mét th¸ng. DÞch vô Internet ®ang më réng, c¸c b¸o ®iÖn tö xuÊt hiÖn ngµy mét nhiÒu, b¾t ®Çu lµ c¸c b¸o tiÕng nãi ViÖt Nam vµ truyÒn hinh ViÖt Nam. §Õn nay ®· cã chî c«ng nghÖ VietNamNet trªn m¹ng- n¬i c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®¨ng kÝ ®Ó mua b¸n s¶n phÈm qua m¹ng hoÆc qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña m×nh... C«ng nghÖ truyÒn th«ng. Ngµnh viÔn th«ng ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng tr­ëng tíi 70%/ n¨m.N¨m 1992 cã 45 triÖu phót ®µm tho¹im n¨m 1996 t¨ng lªn 300 triÖu phót. Liªn l¹c viÔn th«ng ®­îc sö dông qua vÖ tinh thuª cña n­íc ngo¹i. C¸c c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn tù ®éng t¨ng tiÕn ®· ®­îc sö dông trong nhiÒu ngµnh kh¸c nhau nh­ hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu trong ®Þa chÝnh( GPS – Global Positioning System), thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn bay trong hµng kh«ng... M¹ng ®iÖn tho¹i c¬ b¶n ®· c¬ b¶n ®­îc sè ho¸. §Õn th¸ng 3-2001, tæng thuª bao ®iÖn tho¹i ®¹t 3.5 triÖu m¸y, sè thuª bao di ®éng c¸c lo¹i ®¹t trªn 700 ngµn m¸y. MËt ®é ®iÖn tho¹i trung b×nh ®¹t 5 m¸y /100 d©n, gÊp 2,5 lÇn so víi n¨m 1990, ®· cã 87% x· trong c¶ n­íc ®­îc phôc vô dÞch vô ®iÖn tho¹i. N¨m 1993, Tæng cuc b­u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®· thiÕt lËp m¹ng truyÒn sè liÖu quèc gia dùa trªn c«ng nghÖ X.25, gäi lµ m¹ng VIETPAC , nèi 32 tØnh vµ thµnh phè( chiÕm mét nöa sè tØnh vµ thµnh phè c¶ n­íc). Sau khi ®­a vao sö dông, m¹ng nµy nhanh chãng tá ra kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu truyÒn d÷ liÖu ngµy cµng t¨ng. §¸p øng nhu cÇu ®ã, Tæng cuc b­u chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn m¹ng toµn quèc VNN kÕt nèi Internet vµ c¸c m¹ng néi bé cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ c¸ nh©n. VNN lµ mét m¹ng quèc gia ®­êng dµi, cã 2 cæng kÕt nèi m¹ng trôc quèc tÕ, mét ë TPHCM, mét ë Hµ Néi. Cæng Hµ Néi cã 2 ®­êng quèc tÕ, mét ®­êng cã vËn tèc 256 Kb/sec nèi víi óc b»ng vÖ tinh, mét víi vËn tèc 2 Mb/ sec nèi víi Hång K«ng b»ng c¸p quang. Cæng TPHCM còng cã 2 ®­êng quèc tÕ, mét ®­êng cã vËn tèc 64Kb/sec nèi víi MÜ b»ng vÖ tinh, mét víi vËn tèc 2 Mb/ sec b»ng c¸p quang. M¹ng trôc B¾c- Nam cã 2 ®­êng truyÒn vËn tèc 2 Mb/sec vµ mét ®­êng dù phßng 192 KB/sec nèi víi m¹ng X.25. VNN cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô nèi m¹ng trôc cho kho¶ng 30 m¹ng thiÕt lËp vµ c¸c dÞch vô nèi m¹ng Internet víi vËn tèc64 Kb/sec. Nhê c¸c m¹ng néi bé vµ c¸c m¹ng quèc gia, c«ng viÖc qu¶n lÝ mét sè ngµnh ®· ®­îc tin häc ho¸: Bé Tµi chÝnh cã thÓ nhËn ®­îc th«ng tin hµng ngµy tõ c¸c ®iÓm thu thuÕ cña 61 tØnh vµ thµnh phè trong c¶ n­íc, vµ th«ng qua mét m¹ng kÕt nèi h¬n 10 ngh×n m¸y PC cã thÓ qu¶n lÝ thu chi hµng ngµy c¶ n­íc,Tæng côc H¶i Quan ®· cã mang thu ®­îc th«ng tin hµng ngµy vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu tõ 131 c¬ së, HÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam ( Ng©n hµng quèc gia vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i) ®· thiÕt lËp ®­îc m¹ng liªn kÕt kho¶ng 15 ngh×n m¸y víi trung t©m; Hµng kh«ng quèc gia ®· cã m¹ng trªn 20 gnhin m¸y tÝnh liªn kÕt c¸c phßng vÐ, s©n bay vµ kho hµng Tuy nhiªn vÉn cßn nh÷ng tån t¹i chÝnh ®èi víi ngµnh truyÒn th«ng hiÖn nay: TÝnh tin cËy cña dÞch vô truyÒn th«ng cßn thÊp Chi phÝ qu¸ cao so víi thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi d©n vµ so víi c¸c n­íc kh¸c. Ch­a khuyÕn khÝch mäi ng­êi sö dông c¸c dÞch vô truyÒn th«ng MËt ®é vµ møc ®é phæ cËp m¹ng l­íi, c¸c dÞch vô viÔn th«ng vµ Internet vÉn cßn nhá bÐ, thÊp h¬n nhiÒu so víi møc binh qu©n cña thÕ giíi, cô thÓ lµ ë ViÖt Nam mËt ®é m¸y ®iÖn tho¹i lµ 5/100 d©n, trong khi b×nh qu©n cña thÕ giíi lµ 20/100 d©n; sè ng­êi sö dông Internet lµ 0.2% so víi thÕ giíi lµ 7%. M¹ng truyÒn th«ng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu truy cËp nhanh Internet cña ng­êi d©n vµ doanh nghiÖp. ChÊt l­îng dÞch vô viÔn th«ng, dÞch vô Internet ch­a cao (Cã hiÖn t­îng nghÏn m¹ch vµo c¸c giê cao ®iÓm, khi tra cøu ®iÓm thi ®¹i häc...). HÖ thèng m¸y chñ cña c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cßn ch­a ®ñ m¹nh ..... 3.H¹ tÇng c¬ së nh©n lùc vµ kÜ n¨ng nguån nh©n lùc. Nguån nh©n lùc cho TM§T ®­îc hiÓ lµ tÊt c¶ c¸c chñ thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng TM§T, bao gåm c¸c c«ng chøc chÝnh phñ, c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ ®«ng ®¶o ng­êi tiªu dïng. §Ó ph¸t triÓn vµ øng dông TM§T ®ßi hái nguån nh©n lùc kh«ng chØ cÇn cã ®ñ sè l­îng vµ chÊt l­îng c¸n bé chuyªn m«n mµ quan träng h¬n lµ ph¶i c¸ ®­îc ®a sè ng­êi tiªu dïng biÕt c¸c kiÕn thøc lµm viÖc trªn m¹ng, sö dông thµnh th¹o c¸c kÜ n¨ng CNTT, c¸c c«ng cô ®iÖn tö, biÕt ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt.. Chuyªn gia CNTT Cho tíi n¨m 1980, ViÖt Nam ch­a cã Khoa CNTT trong c¸c tr­êng ®¹i häc, ®ång thêi còng ch­a cã hÖ thèng ®µo t¹o c¸c chuyªn gia vµ c¸n bé cho ngµnh khoa häc míi mÎ vµ h­íng thùc tiÔn nµy. §éi ngò nh÷ng ng­êi lµm tin häc tr­íc n¨m 1980 bao gåm mét sè lµ c¸c nhµ to¸n häc chuyÓn qua nghiªn cøu tin häc th«ng qua tù häc khi m·y tÝnh ®iÖn tö b¾t ®Çu vµo ViÖt Nam vµ mét sè kh¸c lµ nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n nµy ë n­íc ngoµi vÒ( chñ yÕu ë c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa nh­ Liªn X«, Hungari ...). Cã nhiÒu nhµ khoa häc ®· v­¬n lªn lµm chñ nghµnh khoa häc cßn míi mÎ nµy tõ chÝnh nh÷ng ®iÒu kiÖn khã kh¨n vÒ ph­¬ng tiÖn, m«i tr­êng nghiªn cøu... Sau n©m 1980 nhiÒu tr­êng ®· thµnh lËp khoa CNTT(§¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi, §¹i häc Quèc gia...), ViÖc ®µo t¹o trong n­íc dÇn ®­îc më réng c¶ vÒ quy m« vµ chÊt l­îng. Ngoµi ra khoa CNTT cña c¸c tr­êng ®ãng vai trß ®µo t¹o c¬ b¶n vµ hÖ thèng, m¹ng l­íi c¸c tr­êng trung cÊp vµ c¸c trung t©m tin häc trong toµn quèc ngµy mét ph¸t triÓn vµ ®ãng gãp kh«ng nhá trong viÖchßnh thanh mét ®éi ngò kÜ thuËt viªn, nh©n viªn tin häc ®¸p øng nhu cÇu x· héi. Cuèi nh÷ng n¨m 1980, mét sè tr­êng ®¹i häc d©n lËp ®· thµnh lËp(tr­êng ®¹i häc d©n lËp Th¨ng Long, Ph­¬ng §«ng...), trong ®ã bao gåm ngµnh tin häc øng dông. Song song víi ®µo t¹o trong n­íc, Nhµ n­íc tiÕp tôc göi sinh viªn theo häc ë c¸c n­íc ph¸t triÓn hµng ®Çu nh­ MÜ, Ph¸p,óc, Ên §é, Canada... Lùc l­îng chuyªn gia tin häc ViÖt Nam hiÖn nay cã thÓ chia thµnh 4 nhãm: Nhãm 1 : gåm c¸c chuyªn gia cao cÊp ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ to¸n häc ®· chuyÓn h­íng nghiªn cøu tõ nhiÒu n¨m qua. Theo thèng kª n¨m 1999, co kho¶ng 15 ngh×n ng­êi. Con sè hiÖn nay cßn lín h¬n nhiÒu vµ sÏ tiÕp tôc t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m tíi, khi sè ng­êi ®­îc nhµ göi ®i häc quay trë vÒ lµm viÖc trong n­íc Nhãm 2: C¸c c¸n bé ®µo t¹o tõ c¸c khoa CNTT cña c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc( B¸ch Khoa, Tæng Hîp.. ë c¶ Hµ Néi vµ TPCM), mçi nÈm tr­êng kho¶ng 1000 ng­êi. Theo ®¸nh gi¸ cña Héi Tin Häc ViÖt Nam, trong vµi n¨m gÇn ®©y, c¸c sinh viªn chuyªn ngµnh CNTT khi tèt nghiÖp cã tr×nh ®é kh¸ cao, vµ tr×nh ®é nµy ®­îc n©ng lªn nhanh chãng khi hä tham gia vµo c«ng viÖc thùc tÕ. Nhãm 3: Gåm c¸c häc viªn qua ®µo t¹o ng¾n h¹n t¹i c¸c tr­êng trung häc, trung t©m vµ phæ th«ng hoÆc tù häc. Sè nµy cßn ®­îc gäi lµ c¸c kü thuËt viªn tin häc, cã kho¶ng vµi v¹n ng­êi vµ ®ang t¨ng lªn rÊt nhanh. Nhãm 4: Gåm nh÷nng ng­êi lµm tin häc ë ViÖt KiÒu, theo thèng kª ch­a ®Çy ®ñ cã tíi 50 ngh×n ng­êi. Lùc l­îng nµy theo ®¸nh gi¸ chung lµ giái, nhiÒu ng­êi cã tr×nh ®é cao, mét sè ®ang lµ chuyªn gia hµng ®Çu cña c¸c tæ chøc tin häc thÕ giíi.§a sè hä cã nguyÖn väng vÒ tham gia ho¹t ®éng vÇ ®ãng gãp trÝ tuÖ cho sù nghiÖp ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin n­íc nhµ, hä cã nhu cÇu tim hiÓu rÊt lín vÒ chñ ch­¬ng, chÝnh s¸ch Nhµ N­íc ta trong c¸c vÊn ®Ò liªn quan. Lùc l­îng lµm tin häc ë n­íc ta cã mét sè ­u ®iÓm sau: NhiÒu ng­êi th«ng minh, cã ®Çu ãc s¸ng t¹o, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc phÇn mÒm øng dông. Cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt vµ thÝch øng nhanh víi xu thÕ ph¸t triÓn míi cña CNTT. CÇn cï vµ chÞu khã, cã kh¶ n¨ng lµm viÖc ngay c¶ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt thiÕu vµ khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ cã kh¶ n¨ng vµ ý trÝ tù häc rÊt cao. Tuy nhiªn lùc l­îng lµm tin häc ë n­íc ta còng cã mét sè nh­îc ®iÓm: Tæng sè chuyªn gia CNTT ®· ®µo t¹o míi trªn 30.000 ng­êi, cßn qu¸ khiªm tèn. Râ rµng, nh©n lùc cña ViÖt Nam cßn thÊp kÐm ë mäi lÜnh vùc, mäi cÊp bËc. Kh«ng khã g× ®Ó nhËn biÕt kho¶ng c¸ch qu¸ lín gi÷a c¸i chóng ta cã vµ c¸i ho¹t ®éng dùa trªn kinh tÕ tri thøc cÇn, vµ trªn thùc tÕ, ngay c¶ lùc l­îng lao ®éng nhá cung cÊp cho vµi khu c«ng nghÖ cao còng trë thµnh vÊn ®Ò nan gi¶i. Trªn thùc tÕ, theo chuyªn gia vÒ gi¸o dôc ®¸nh gi¸, hiÖn nay do ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y trong c¸c tr­êng ®¹i häc ch­a theo kÞp sù ph¸t triÓn cña ngµnh tin häc nªn phÇn ®a c¸c sinh viªn tèt nghiÖp thiÕu nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó trë thµnh kü s­ viÕt phÇn mÒm thùc thô. H¬n n÷a, lùc l­îng lµm phÇn mÒm cña ta cßn qu¸ máng, tÝnh chuyªn nghiÖp ch­a cao do ch­a ®­îc ®µo t¹o bµi b¶n vµ cä s¸t thùc tÕ ®Ó thuÇn thôc c¸c kü n¨ng. ChÝnh v× vËy mÆc dï cã nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ngay lËp tøc, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam dï rÊt muèn nh­ng còng ph¶i ngËm ngïi ®øng ngoµi. Theo sè liÖu thèng kª cña Héi tin häc thµnh phè, hiÖn cã kho¶ng 6000 cã tr×nh ®é ®¹i häc vÒ CNTT nh­ng thùc tÕ chØ kho¶ng 10% lµm phÇn mÒm. §iÒu tra t¹i 39 doanh nghiÖp lµm phÇn mÒm cho thÊy sè nh©n viªn lµm phÇn mÒm chØ chiÕm 43%, trong khi ®ã nhu cÇu lµ 70%. Cho ®Õn nay, chñ yÕu lµ c¸c tr­êng míi chØ tËp trung ®µo t¹o c¸c chuyªn gia phÇn mÒm, nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc ®µo t¹o c¸c chuyªn gia phÇn cøng ®ßi hái ®iÒu kiÖn vËt chÊt rÊt lín. Trong lÜnh vùc phÇn mÒm, c¸c chuyªn gia ViÖt Nam ch­a ®ñ n¨ng lùc x©y dùng c¸c phÇn mÒm cã quy m« toµn côc( ë m­c quèc gia vµ quèc tÕ ) vµ sè l­îng c¸c phÇn mÒm trong n­íc cßn Ýt; nguyªn nh©n lµ do h¹ tÇng CNTT quèc gia ch­a ®ång ®Òu, v÷ng ch¾c vµ thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng nh­ vËy. Lùc l­îng c¸n bé tin häc ®­îc ®µo t¹o ra nhiÒu nh­ng ch­a tËp hîp vµ khai th¸c ®­îc. Mét sè ®­îc nhËn vµo c¸c c¬ quan lµm viÖc nh­ng thùc chÊt lµ lµm tr¸i nghÒ hoÆc lµm c«ng viÖc kh«ng xøng víi n¨ng lùc ®­îc ®µo t¹o. Mét ®iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ nÕu nh÷ng n¨m tr­íc ®©y c¸c häc sinh giái ®Òu thÝch häc CNTT th× hiÖn nay xu thÕ trªn ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu do chÊt l­îng ®µo t¹o trong n­íc cßn thÊp, nhiÒu kÜ s­ tin häc sau khi ra tr­êng chØ chuyªn söa m¸y hoÆc b¸n m¸y. 4. Chñ thÓ tham gia vµo TM§T vµ kÜ n¨ng cña hä. Cã 3 chñ thÓ tham gia vµo TM§T lµ ChÝnh phñ,doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng. ChÝnh phñ: Lµ lùc l­îng tiÕn bé nhÊt, hiÖn ®¹i vµ trong t­¬ng lai gåm ®éi ngò c«ng chøc. ChÝnh phñ hoµn toµn cã thÓ sö dông thµnh th¹o c¸c tiÕn bä vÒ CNTT. Chñ doanh nghiÖp: Míi chØ cã mét sè rÊt nhá c¸c DN ViÖt Nam quan t©m ®Õn TM§T, chØ cã trªn 1000 DN cã trang Web riªng trong sè hµng chôc ngµn DN. ë nhiÒu c¬ quan vµ doanh nghiÖp, nhiÒu c¸n bé, nh©n viªn ch­a tõng ®­îc dïng m¸y tÝnh, phæ biÕn, nh÷ng ng­êi ®­îc dïng m¸y tÝnh còng chØ dõng l¹i ë møc lµ sö dông nã ®Ó so¹n th¶o v¨n b¶n. Tr×nh ®é øng dông CNTT vµo qu¶n lÝ vµ kinh doanh ch­a phï hîp víi nhiÖm vô thùc tiÔn Trong mét ®iÒu tra mÉu cña qòy ph¸t triÓn ch­¬ng tr×nh Mªkong ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n quy m« nhá cã kÕt qu¶: 48% DN sö dông Internet chØ víi môc ®Ých göi th­, 33% sè doanh nghiÖp cho biÕt hä cã kÕt nèi vµo m¹ng Internet nh­ng ch­a cã ý t­ëng kinh doanh g× qua m¹ng, chØ cã 19% cã ý ®Þnh sö dông nghiªm tóc. Mét ®iÒu tra kh¸c cña dù ¸n “CÇu nèi TM§T” cho biÕt trong sè 56.000 DN ®­îc kh¶o s¸t (cã 6.000 DNNN) th× cã tíi 90% DN kh«ng cã chót kh¸i niÖm nµo vÒ TM§T. Ng­êi tiªu dïng: §µo t¹o tin häc ngµy cµng më réng vµ nhu cÇu häc tËp tin häc ngµy cµng cao khiÕn mÆt b»ng chung vÒ hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ th«ng tin trong céng ®ång d©n c­ ngµy cµng cao, ®Æc biÖt lµ ë c¸c thµnh phè vµ c¸c trung t©m v¨n ho¸, chÝnh trÞ, th­¬ng m¹i lín. Tuy nhiªn, ®¸nh gi¸ chung nhÊt, vÉn cßn mét kho¶ng c¸ch rÊt lín vÒ viÖc cã biÕt vÒ tin häc, cô thÓ h¬n lµ m¸y tÝnh vµ øng dông cña tin häc víi kh¶ n¨ng øng dông thùc c¸c ph­¬ng tiÖn ®ã, ®Æc biÖt lµ øng dông cña Internet vµ Web. §a sè ch­a cã tËp qu¸n, thãi quen víi TM§T, ch­a cã kh¸i niÖm mua b¸n trªn m¹ng, hä vÉn quen víi c¸c h×nh thøc th­¬ng m¹i truyÒn thèng. Riªng vÒ øng dông cña Internet vµ Web, tû lÖ ng­êi s­ dông Internet trªn 1000 d©n ®¹t 0.02( theo sè liÖu n¨m 1999).Sè m¸y nèi m¹ng cßn thÊp so víi quy m« d©n sè vµ quy m« giao dÞch th­¬ng m¹i. Gi¸ truy cËp cßn qu¸ ®¾tso víi thu nhËp. C¶ n­íc chØ cã c«ng tyVDC lµ nhµ cung cÊp duy nhÊt ®Çu vµo m¹ng (IAP) vµ n¨m nhµ cung cÊp dÞch vô (ISP). XÐt c¶ vÒ c¬ së c«ng nghÖ vµ c¬ së nguån nh©n lùc, cã thÓ chÊp nhËn nhËn ®Þnh sau:” MÆc dï ®· cã nhiÒu lùc, nh­ng v× nhiÒu lÝ do, ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét n­íc kÐm ph¸t triÓn trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin... viÖc sö dông m¸y tÝnh ngµy cµng phæ biÕn nh­ng vÉn cßn mang tÝnh tù ph¸t...Trªn thùc tÕ, ViÖt Nam ch­a cã mét nghµnh c«ng nghiÖp tin häc”. 5. H¹ tÇng c¬ së ph¸p lÝ Nh×n chung, nÒn kinh tÕ vÉn chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi quy m« lín ch­a h×nh thµnh, n¨ng xuÊt lao ®éng cßn thÊp so víi khu vôc vµ thÕ giíi, tû lÖ ®ãi nghÌo cßn cao, tû lÖ thÊt nghiÖp thùc tÕ cao vµ chi phÝ dÞch vô c¸c lo¹i cßn ë møc rÊt cao. XÐt vÒ bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô, th­¬ng m¹i cßn ë møc ph¸t triÓn rÊt thÊp.D©n sè trªn 80 triÖu ng­êi, ng­êi cã tæng doanh thu sè hµng ho¸ b¸n lÎ hµng n¨m chØ ®¹t 180-190 ngh×n tû ®ång, tÝnh b×nh qu©n míi ë møc 200 USD/ng­êi/n¨m. MÆc dï ®· t¨ng víi tèc ®é cao trong nöa ®Çu nh÷ng n¨m 90, nh­ng ®Õn 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu míi chØ ®¹t 170 USD, tÝnh trªn ®Çu ng­êi ch­a ®¹t 170 USD/ng­êi/n¨m- lµ quy m« tèi thiÓu cña mét nÒn xuÊt khÈu t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. Hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ nguyªn liÖu th«( dÇu má, than ®¸...), n«ng thuû s¶n( g¹o, l¹c, cµ phª, thuû s¶n,..)vµ hµng c«ng nghiÖp møc ®é chÕ biÕn thÊp( may mÆc, giµy dÐp...).C¶ n­íc cã kho¶ng 40ngh×n c«ng ty, cßn l¹i lµ ngoµi quèc doanh( cong ty cæ phÇn, tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ t­ nh©n), trong sè ®ã cã gÇn 1 ngh×n c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c c«ng ty quèc doanh chiÕm kho¶ng trªn 40% GDP vµ kho¶g 70% tæng sè l­îng c«ng nghiÖp, nh­ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thÊp, theo b¸o cacã cña chÝnh phñ tr­íc quèc héi th¸ng 7-1998 cã tíi 36% c¸c c«ng ty quèc doanh ®ang thua lç. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc míi ë giai ®o¹n ®Çu: tíi gi÷a th¸ng 9-1998 míi cæ phÇn ho¸ ®­îc 38 doanh nghiÖp, víi tæng vèn ®iÒu lÖ kho¶ng 325 ngh×n tû ®ång. Mét ®iÓm ®¸ng l­u ý cña ho¹t ®éng bu«n b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cña n­íc ta lµ møc ®é giao dÞch rÊt thÊp, c¶ ë vµ trong vµ ngoµi n­íc. Riªng vÒ bu«n b¸n ®èi ngo¹i, tuy cã trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô víi trªn 100 n­íc vµ khu vùc, nh­ng vÉn chñ yÕu tËp ë c¸c b¹n hµng truyÒn thèng trong vïng nh­ Singapo, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, Th¸i lan, §µi loan..., Ch©u ¸ chiÕm tíi 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. M¹ng l­íi b¹n hµng trong vµ ngoµi n­íc cña c¸c c«ng ty nãi chung rÊt hÑp, ®a sè c¸c c«ng ty thiÕu th«ng ton vÒ thÞ tr­êng, hµng ho¸, b¹n hµng, do ®ã c¬ héi kinh doanh bÞ h¹n chÕ. Trªn quan ®iÓm kinh tÕ sè nãi chung vµ TM§T nãi riªng cÇn ®Æt ra hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò sau: Do n¨ng lùc kinh tÕ thÊp vµ c¸ch lµm kinh tÕ cßn l¹c hËu, hÖ thèng tiªu chuÈn theo ®óng nghÜa vÉn cßn ch­a h×nh thµnh, hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ quèc gia còng kh«ng t­¬ng thÝch vµ hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ, b¶n th©n hÖ thèng nµy còng m©u thuÉn vµ kh«ng thèng nhÊt, hÖ thèng m· quèc gia ch­a cã, lµ ®iÒu kiÖn g©y ra trë ng¹i lín cho viÖc chuyÓn sang kinh tÕ sè. N¨ng xuÊt lao ®éng thÊp, tæ chøc lao ®éng l¹c hËu, tû lÖ thÊt nghiÖp kh¸ cao, ch­a thùc sù tao ra ®éng l­c thùc tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm chi phÝ vËt chÊt vµ thêi gian- lµ c¸c môc tiªu c¬ b¶n h­íng tíi TM§T. Møc sèng rÊt thÊp kh«ng cho phÕp ®«ng ®¶o ng­êi d©n vµ c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá, tiÕp cËn dÔ dµng c¸c ph­¬ng tiÖn cña kinh tÕ sè, chi phÝ ®Çu t­ cho 1 ®¬n vÞ thiÕt bÞ c¬ b¶n vµ chi phÝ dÞch vô TM§T nh­ n¸y tÝnh PC, phÝ hoµ m¹ng, phÝ thuª bao ...cßn ë møc rÊt cao so víi thu nhËp trung b×nh cña sè ®«ng ng­êi d©n. C¸c chi phÝ nµy thËm chÝ cßn cao h¬n nhiÒu so víi mét sè n­íc trong khu nùc. C¬ b¶n ch­a h×nh thµnh hÖ thèng thanh to¸n tµi chÝnh tù ®éng, tøc lµ thiÕu h¼n mét trong c¸c phÇn c¨n b¶n, quan träng nhÊt cña TM§T, lµ thµnh tè kh«ng chØ ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ( gi¶m chi phÝ giao dÞch) mµ c¶ tÝnh kh¶ thi cña TM§T. ViÖc x©y dùng hÖ thèng nµy sÏ lµ mét qu¸ tr×nh, v× mét mÆt chóng ta ph¶i x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt t­¬ng øng, mÆ kh¸c ph¶i tao thãi quen thanh to¸n gi¸n tiÕp thay cho h×nh thøc dïng tiÒn mÆt hiÖn nay. Ch­a thùc sù thùc thi viÖc tiªu chuÈ ho¸ toµn bé nÒn kinh tÕ bao gåm c¸c c«ng viÖc chñ yÕu lµ m· hãa vµ tiªu chuÈn ho¸ toµn bé c¸c doanh nghiÖp, ®a sè hµng hãa vÉn trao ®æi theo mÉu vµ theo quan s¸t trùc tiÕp, hµng gi¶ cßn phæ biÕn. Riªng m· sè m· v¹ch hiÖn míi chØ ®­îc sö dông trªn ph¹m vi hÑp c¸c s¶n phÈm b¸n lÎ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. §iÒu nµy dÉn ®Õn mét hÖ qu¶ lµ, chóng ta rÊt khã kh¨n hoµ vµo m¹ng l­íi tiªu chuÈn khu vùc vµ thÕ giíi. ThiÕu mét chiÕn l­îc m· ho¸ quèc gia lµm gi¶m c¬ së ph¸t triÓn c«ng nghÖ m· ho¸ phôc vô cho môc ®Ých ®¶m b¶o an toµn d÷ liÖu vµ th«ng tin. HÖ thèng luËt ph¸p hiÖn ®ang ë giai ®o¹n h×nh thµnh ®Çu tiªn vµ thùc sù ch­a hoµn thiÖn, dÆc biÖt lµ c¸c vÊn ®Ò ph¸p lÝ liªn quan ®Õn TM§T. C¸c bé luËt Th­¬ng m¹i, b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, h×nh sù vµ nhiÒu bé luËt liªn quan kh¸c ch­a bao hµm néi dung vÒ gi¸ trÞ ph¸p lÝ cho c¸c giao dÞch ®iÖn tö, x¸c nhaan ®iÖn tö... 6. H¹ tÇng c¬ së chÝnh trÞ, x· héi. Trong qóa tr×nh ®æi míi h¬n 10 n¨m qua, ®Êt n­íc chuyÓn mét h­íng ®¸ng kÓ sang h­íng më cöa. Song, do hoµn c¶nh ®Æc thï, nhiÒu mÆt ph¶i tu©n theo c¸c chÕ ®Þnh do lÞch sö kinh tÕ-x· héi ®Ó l¹i, chóng ta ch­a thÓ tham gia ngay vµo nÒn kinh tÕ sènãi chung cµ TM§T nãi riªng nh­ mang muèn. C¸c thÕ lùc thï ®Þch cßn tiÕp tôc ho¹t ®éng chèng ph¸ m¹nh mÏ, vµ nh×n tõ khÝa canh nµy cã thÓ thÊy Internet vµ Web cã thÓ ®Ô dµng trë thµnh ph­¬ng tiÖn thuËn léich môc ®Ých chèng ph¸ ®ã. §iÒu nµy buéc nhµ n­íc ph¶i cã biÖn ph¸p ®èi phã thÝch hîp: ngay tõ n¨m 1996 ®· cã chØ thÞ vÒ t¨ng c­êng chØ ®¹o, qu¶n lÝ, ®Êu tranh lµm thÊt b¹i ©m m­u, thñ ®o¹n cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch dïng ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®iÖn tö lµm ph­¬ng tiÖn ph¸ ho¹i. ViÖc sö dông Internet ph¶i cã sù gi¸m s¸t nhÊt ®Þnh. Hoµn c¶nh ®Æc thï nµy ch­a phï hîp hoµn toµn víi TM§T. H¬n n÷a, viÖc qu¶n lÝ sö dông Internet vµ Web cßn nh»m h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a sù ¶nh h­ëng xÊu cña v¨n ho¸ kh«ng lµnh m¹nh cßn trµn ngËp trªn c¸c ph­¬ng tiÖn nµy. VÒ c¸ch sèng vµ lµm viÖc, ®a sè ng­êi d©n vÉn cßn thãi quen giao dÞch trùc tiÕp dùa trªn c¸c v¨n b¶n giÊy tê truyÒn thèng vµ mua b¸n trao tay, thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt...§©y lµ mét thãi quen kh¸c c¬ b¶n víi thãi quen cã trong TM§T. §iÒu ®¸ng l­u ý lµ thãi quen truyÒn thèng trªn kh«ng dÔ g× thay ®æi mét c¸ch nhanh chãng ®­îc. VÒ mÆt x· héi, do lÞch sö ngµn n¨m sèng trong nÒn v¨n minh lµng x· vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®«ng ®¶o ng­êi d©n ViÖt ch­a x©y dùng ®­îc t¸c phong lµm viÖc ®ång ®éi ë tÇm x· héi vµ tÇm quèc tÕ, còng nh­ ch­a cã ®­îc nèi sèng ph¸p luËt chÆt chÏ, theo kû luËt lao ®éng c«ng nghiÖp tiªu chuÈn ho¸, ®Òu lµ nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ sè vµ TM§T. TÊt c¶ c¸c h¹ tÇng c¬ së nãi trªn dÒu cho thÊy, m«i tr­êng ®iÓn h×nh cho kinh tÕ sè nãi chung vµ TM§T nãi riªng ch­a h×nh thµnh ®Çy ®ñ ë ViÖt Nam, ®ßi hái ph¶i cã mét qu¸ tr×nh chuÈn bÞ, qu¸ tr×nh ®ã dµi hay ng¾n tuú thuéc vµ quan ®iÓn chung, c¸ch nh©n thøc vÊn ®Ò, vµ c¸ch triÓn khai TM§T. II. Lîi Ých cña TM§T ®èi víi ViÖt Nam. Ngoµi nh÷ng lîi Ých nãi chung cña TM§T, §èi víi ViÖt Nam cßn cã nh÷ng lîi Ých sau 1. Lîi Ých cña TM§T ®èi víi x· héi. øng dông cña TM§T sÏ gióp ViÖt Nam nhanh chãng trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp tao ra nhiÒu gi¸ trÞ gia t¨ng, ph¸t triÓn TM§T sÏ gãp phÇn t¨ng nhanh h¬n tØ träng ngµnh dÞch vô trong GDP( ViÖt Nam muèn trë thanh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020, ngµnh dÞch vô ph¶i chiÕm mét tØ träng kho¶ng 45%-50% GDP, mµ th­¬ng m¹i (bao gåm c¶ TM§T) lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng trong ngµnh dÞch vô. Do vË, ph¸t triÓn TM§T lµm cho ViÖt Nam nhanh chãng thùc hiÖn ®­îc chØ tiªu trªn. TM§T víi t­ c¸ch lµ mét ngµnh, mét thµnh tè cña nÒn kinh tÕ tri thøc sÏ lµ ngµnh quan träng ®Ó ViÖt Nam thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc ®i t¾t ®ãn ®Çu cña §¶ng. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m trong thêi k× qu¸ ®é. TM§T víi c¸c víi c¸c ­u viÖt riªng cña m×nh sÏ gióp ViÖt Nam rót ng¾n thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, nhanh chãng ®uæi kÞp vµ v­ît c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. TM§T t¹o ra mét bé mÆt x· héi ViÖt Nam míi, lµm thay ®æi mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn TM§T lµ con ®­êng ng¾n nhÊt ®Ó n©ng cao c¸c møc h­ëng thô v¨n ho¸( v¨n ho¸ d©n téc vµ quèc tÕ) cho nh©n d©n vµ ®¶m b¶o cho ViÖt Nam kh«ng chØ ph¸t triÓn nhanh vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt mµ cßn nhanh chãng trë thµnh mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh-mét môc tiªu quan träng cña §¶ng... §èi víi doanh nghiÖp VN: -TM§T sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp VN cã ®­îc c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ ®èi t¸c nhanh vµ rÎ nhÊt, qua ®ã cã thÓ tiªu thô tèt h¬n c¸c s¶n phÈm cña m×nh. ThÞ tr­êng tiªu thô ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng ngoµi n­íc ®ang lµ mét vÊn ®Ò bøc sóc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp VN hiÖn nay. TM§T víi c¸c ­u thÕ cña m×nh nh­ ®· nãi ë trªn sÏ hç trî hiÖu qu¶ nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp x©m nhËp dÔ dµng h¬n vµo c¸c thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng ngoµi n­íc -TM§T lµ h×nh thøc hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó c¸c DNVN hoµ nhËp víi quèc tÕ vµ khu vùc, do trong TM§T mäi doanh nghiÖp ®Òu b×nh ®¼ng víi nhau vµ víi kh¸ch hµng -Hçu hÕt c¸c doanh nghiÖp VN quy m« nhá, kh¶ n¨ng tµi chÝnh rÊt h¹n chÕ, TM§T lµ h×nh thøc tèt nhÊt ®Ó hä cã thÓ thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng Maketing cña m×nh phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. -TM§T gióp c¸c doanh nghiÖp VN n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp VN hiÖn rÊt thÊp lµ do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã c¸c nguyªn nh©n vÒ quy m« s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, vÞ trÝ ®Þa lÝ, hÖ thèng th«ng tin... øng dông vµ ph¸t triÓn TM§T c¸c doanh nghiÖp VN sÏ gi¶m bít c¸c bÊt lîi cña m×nh vÒ c¸c mÆt trªn so víi c¸c doanh nghiÖp cïng nganh trªn TG... 2. §èi víi ChÝnh phñ VN: ViÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ TM§T sÏ: -N©ng cao tÝnh kÞp thêi trong c«ng t¸c chØ ®¹o cña bé m¸y nhµ n­íc. -N©ng cao chÊt l­îng c¸n bé c¸n bé, tinh gi¶m ®­îc bé m¸y quÈn lÝ ®ang qu¸ cång kÒnh hiÖn nay. Víi TM§T n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn rÊt nhiÒu so víi hiÖn nay, ng­êi lao ®éng b¾t buéc ph¶i häc tËp kh«ng ngõng nÕu kh«ng sÏ bÞ tôt hËu. Nh÷ng ®iÒu trªn gióp cho viÖc tinh gi¶m biªn chÕ, n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé- mét nhiÖm vô quan träng cña cña c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh- ®­îc thùc hiÖn dÔ dµng h¬n. -TiÕt kiÖm chi phÝ cho bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp. -T¨ng hiÖu qu¶ qu¶n lÝ c¸c cÊp chÝnh quyÒn, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c d©n chñ cña §¶ng. ViÖc c«ng khai c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh phñ cho nh©n d©n tiÕp cËn n¾m b¾t ®­îc c¸c chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc dÔ dµng h¬n, vµ qua ®ã cã thÓ kiÓm tra, kiÓm so¸t ®­îc c¸c ho¹t ®éng cña c¸ c¬ quan nhµ n­íc, gi¶m bít tham nhòng....(hiÖn nay ë Quèc héi ®· cã trang Web riªng c¸c th«ng tin vÒ c¸c k× häp Quèc héi ®­îc viÕt th­êng nhËt trªn ®ã gióp nh©n d©n cã thÓ t×m hiÓu vÒ c¸c ®¹o luËt chÝnh s¸ch mÆt kh¸c cã thÓ ®Æt ra nh÷ng c©u hái ®ãng gãp ý kiÕn thÓ hiÖn quyÒn d©n chñ cña chÝnh m×nh.) III. §Þnh h­íng ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam. Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, hÖ thèng c¸c ®iÒu kiÖn cho TM§T ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh, xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, hÖ thèng ®ã cßn ch­a ®ång bé, cßn thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn, nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· cã ch­a tiªn tiÕn vµ ch­a hoµn toµn phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña TM§T. Yªu cÇu hiÖn nay lµ cÇn ph¶i ®­a ra ®­îc ®Þnh h­íng cho viÖc ph¸t triÓn TM§T ë ViÖt Nam. C¸c ®Þnh h­íng ®ã lµ: -TÝch cùc, chñ ®éng øng dông vµ ph¸t triÓn TM§T, võa lµm võa rót kinh nghiÖm, kh«ng chê ®ñ mäi ®iÒu kiÖn míi ph¸t triÓn TM§T -Do c¸c ®iÒu kiÖn ch­a ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, nªn cÇn ph¸t triÓn thÝ ®iÓm ë ph¹m vi hÑp, rót ra kinh nghiÖm råi më réng dÇn. -TiÕn hµnh tõng b­íc ®Ó hoµn thiÖn dÇn c¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng cho TM§T, ®an xen tÊt c¶ c¸c kh©u chuÈn bÞ, øng dông, truyÒn b¸, ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng øng dông. -Thø tù ­u tiªn c¸c ®iÒu kiÖn h¹ tÇng lµ: c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng, n©ng cao nhËn thøc vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho TM§T, x©y dùng h¹ tÇng c¬ së ph¸p lÝ, b¶o mËt th«ng tin vµ an toµn, an ninh trong TM§T, x©y dùng hÖ thèng tiªu chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i, b¶p vÖ së h÷u trÝ tuÖ vµ ng­êi tiªu dïng, tµi chÝnh vµ thuÕ trong TM§T, thö nghiÖm trong TM§T, cuèi cïng lµ h×nh thµnh c¬ quan ®iÒu hµnh quèc gia vÒ TM§T. -Tranh thñ sù gióp ®ì, hîp t¸c quèc tÕ ®Ó tranh thñ kinh phÝ, vµ c¸c hç trî vÒ kÜ thuËt vµ nguån nh©n lùc -X¸c ®Þnh øng dông vµ ph¸t triÓn TM§T lµ sù nghiÖp cña toµn d©n, ®Æt biÖt lµ cña c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc chØ ®­a ra c¸c môc tiªu, hoµn thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng tham gia. 1. C¸c ®Þnh h­íng cô thÓ lµ: a. C¬ së h¹ tÇng CNTT ChÝnh phñ cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ h¹ tÇng th«ng tin quèc gia (c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm) ®Ó xem xÐt mäi mÆt gãp phÇn vµo viÖc t¨ng c­êng sö dông TM§T bao gåm chÝnh s¸ch, kÕt nèi Internet vµ kiÕn thøc m¸y tÝnh. Tõ ®ã më réng, hiÖn ®¹i ho¸ m¹ng l­íi viÔn th«ng - Internet; x©y dùng ph¸t triÓn nhiÒu dÞch vô vµ øng dông trªn Internet; t¹o ®iÒu kiÖn truy cËp Internet ®­îc dÔ dµng víi chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ phï hîp. §ång thêi khai th¸c sö dông tèi ®a n¨ng lùc vµ dÞch vô cña c¸c thÓ chÕ hiÖn cã liªn quan ®Õn thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vµ d÷ liÖu vµ c¸c ch­¬ng tr×nh môc tiªu ®Ó t¨ng c­êng sö dông c¸c CNTT vµ truyÒn th«ng. VÝ dô nh­ c¸c nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sù tham gia nhiÒu h¬n cña c¸c doanh nghiÖp cã quy m« quèc gia vµ ®Þa ph­¬ng vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i. Ngoµi ra, viÖc x©y dùng h¹ tÇng c«ng nghÖ bao gåm viÖc h×nh thµnh hÖ chuÈn ho¸ c«ng nghiÖp vµ TM§T trªn c¬ së nh÷ng nghuyªn t¾c ph¸p lý ®­îc c«ng nhËn tiÕn tíi h×nh thµnh bé m· chuÈn quèc gia phï hîp víi giao dÞch TM§T trong ph¹m vi quèc tÕ vµ hoµ m¹ng quèc tÕ, vµ c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®¶m b¶o an ninh, an toµn trªn ®­êng truyÒn m¹ng, ng¨n ngõa viÖc truy cËp tr¸i phÐp. b. M«i tr­êng ph¸p lÝ X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch vÒ an toµn vµ b¶o mËt th«ng tin, luËt b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, luËt së h÷u trÝ tuÖ... nh»m b¶o ®¶m tÝnh thùc tÕ cho c¸c ho¹t ®éng TM§T, tõ ®ã t¹o niÒm tin cho ng­êi tiªu dïng vµo TM§T. Cô thÓ, x©y dùng c¸c c¶i c¸ch luËt ph¸p, thÓ chÕ vµ ®iÒu tiÕt ®èi víi lîi Ých cña c¸c tæ chøc ®Çu mèi hay m«i giíi gi÷a c«ng nghÖ vµ ng­êi sö dông. VÊn ®Ò cèt yÕu lµ ph¶i cã nh÷ng ®Þnh h­íng míi, söa ®æi c¸c luËt lÖ, quy t¾c nh»m xo¸ bá rµo c¶n cho ph¸t triÓn TM§T. X©y dùng nh÷ng tiªu chuÈn TM§T ®­îc chÊp nhËn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ thóc ®Èy th­¬ng m¹i lµ mét qu¸ tr×nh khã kh¨n. C¸c tiªu chuÈn nµy bao gåm c¸c c«ng nghÖ tèt nhÊt hiÖn cã vµ ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu cña mét sè thµnh phÇn trong ph¹m vi c«ng nghÖ nh­ nh÷ng nhµ ph¸t triÓn, nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô vµ ng­êi dïng. Tuy vËy, nã còng ph¶i ®ñ linh ho¹t ®Ó cho phÐp cho ®æi míi vµ nh÷ng yªu cÇu trong t­¬ng lai. Mét ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i ®Ò ra c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o mËt, an toµn nh»m b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi cña mäi ®èi t­îng còng nh­ kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô cña hä trong ®iÒu kiÖn giao dÞch kh«ng giÊy tê, ng­êi víi ng­êi kh«ng gi¸p mÆt nhau. VÊn ®Ò vÒ thuÕ qua giao dÞch trªn Internet hiÖn ®ang lµm ®au ®Çu c¸c nhµ chøc tr¸ch cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Ph¶i ch¨ng, ngay tõ b©y giê ta còng nªn cã mét c¬ chÕ tÝnh thuÕ phï hîp ®Ó ch¼ng nh÷ng khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng doanh nghiÖp qua Internet mµ cßn t¨ng c­êng thªm ng©n s¸ch cho nhµ n­íc. c.C¬ së nh©n lùc. TËp trung gi¸o dôc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sö dông m¸y tÝnh vµ Internet lµ ®iÒu cÇn thiÕt. V× nÕu cã hiÓu biÕt mäi ng­êi d©n cã thÓ thÊy ®­îc nh÷ng lîi Ých cña nã trong häc tËp, nghiªn cøu, bu«n b¸n, kinh doanh, tõ ®ã tham gia tÝch cùc vµo viÖc øng dông vµ ph¸t triÓn TM§T. §ã lµ ®µo t¹o ®éi ngò chuyªn gia, kü thuËt viªn ®iÒu khiÓn m¹ng l­íi kü thuËt tæng hoµ ®ång thêi cßn ph¶i phæ cËp kiÕn thøc vµ kü n¨ng thùc hµnh cho céng ®ång d©n c­ ®Ó truy cËp m¹ng. Ngoµi ra, viÖc tuyªn truyÒn, ®µo t¹o kü n¨ng vÒ th­¬ng m¹i ®iÖn tö phæ cËp kiÕn thøc vµ n¨ng lùc thùc hµnh cÇn thiÕt cho nhµ qu¶n lý, c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n ng­êi mua, ng­êi b¸n còng cÇn ®­îc triÓn khai nhanh chãng. Ngoµi ra, muèn lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ nguån nh©n lùc chóng ta ph¶i cã kÕ ho¹ch nghiªn cøu thÞ tr­êng, chiÕn l­îc ®µo t¹o dµi h¹n vµ ®Æc biÖt ph¶i cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ cô thÓ vµ l©u dµi tõ ®éi ngò c¸n bé, c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Õn thÞ tr­êng. Chóng ta còng cÇn cã nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tÝch cùc triÓn khai TM§T, trªn c¬ së ®ã häc hái thªm kinh nghiÖm, hÖ thèng ph¸p lý cña c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi, tr¸nh tôt hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc. §iÒu nµy ®ßi hái søc m¹nh cña giíi l·nh ®¹o cã tÇm nh×n vµ mong muèn c¹nh tranh mét c¸ch hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Vµ ®Ó cã thÓ gia t¨ng vµ ph¸t triÓn m¹nh th­¬ng m¹i ®iÖn tö ë ViÖt Nam, cÇn cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc cña c¶ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc lÉn c¸c doanh nghiÖp. Trong khi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn b¶o ®¶m ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp kÞp thêi, th× doanh nghiÖp còng cÇn x¸c ®Þnh râ môc ®Ých cña m×nh trong viÖc thiÕt kÕ vµ x©y dùng trang web, ®¨ng ký ®Þa chØ trªn Internet, qu¶ng c¸o trang web vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trªn trang web. DN còng cÇn tÝch cùc h¬n trong viÖc l«i cuèn sù chó ý cña kh¸ch hµng, lµm t¨ng sè l­îng ng­êi xem, qua ®ã thóc ®Èy b¸n hµng vµ qu¶ng c¸o qua m¹ng. 2. §èi víi chÝnh phñ. §iÒu quan träng ®èi víi chÝnh phñ hiÖn nay lµ ban hµnh mét luËt vÒ TM§T ViÖc x©y dùng vµ tõng b­íc hoµn thiÖn c¬ së ph¸p lý cho c¸c h×nh thøc th­¬ng m¹i truyÒn thèng ®· khã nh­ng khã kh¨n vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu vÉn lµ viÖc t¹o dùng mét khung ph¸p lý cho TM§T mµ ®iÒu c¨n b¶n n»m ngay trong tÝnh phøc t¹p vµ trõu t­îng cu¶ nã. Ph¸t triÓn TM§T mµ tr­íc m¾t lµ x©y dùng Trade Point ph¶i ®­îc ®Èy m¹nh ngay tõ b©y giê(Mét Trade Point sÏ cã ba yÕu tè chÝnh: lµ mét trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong ®ã gåm c¸c thµnh viªn tham gia cã liªn quan ®Õn giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ Bé th­¬ng m¹i, h¶i quan, ng©n hµng... tËp hîp nhau t¹i mét ®Þa ®iÓm hay liªn kÕt nhau qua hÖ thèng m¸y tÝnh; lµ n¬i cã kh¶ n¨ng thùc sù cung cÊp c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i nh­ c¸c sè liÖu thèng kª, gi¸ c¶, thÞ tr­êng... vµ cuèi cïng, Trade Point lµ mét cæng nèi c¸c doanh nghiÖp víi m¹ng m¸y tÝnh toµn cÇu. §Ó b¾t ®Çu TM§T, mçi n­íc sÏ ph¶i x©y dùng hÖ thèng Trade Point cña m×nh víi nhiÒu Trade Point thµnh viªn ®Æt t¹i c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm, c¸c cöa khÈu lín vµ ®­îc nèi m¹ng víi nhau). ¤ng NguyÔn ChÝ C­¬ng, Phã gi¸m ®èc Së th­¬ng m¹i TP. Hå ChÝ Minh ®· ®Ò nghÞ mét tiÕn tr×nh 2 b­íc cho x©y dùng Trade Point ViÖt Nam. B­íc 1: phèi hîp c¸c ®¬n vÞ ®­îc phÐp ®­a th«ng tin lªn m¹ng Internet vµ qua c¸c ®¬n vÞ nµy cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp tham gia sÏ ®­îc huÊn luyÖn ®µo t¹o vÒ ®­a, lÊy tin vµ trao ®æi th­¬ng m¹i. Giai ®o¹n nµy cã thÓ miÔn phÝ ®Ó thu hót nhiÒu doanh nghiÖp vµ t¹o thãi quen cho c¸c doanh nghiÖp trong TM§T. §©y lµ b­íc cã thÓ thùc hiÖn ngay trong khi chê ®îi chÝnh phñ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ vÊn ®Ò nµy. B­íc 2: sau khi x©y dùng xong hµnh lang ph¸p lý ®ång thêi chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt nh­ con ng­êi, c¬ së h¹ tÇng vµ th«ng tin, ViÖt Nam sÏ chÝnh thøc gia nhËp Trade Point. ChÝnh phñ cÇn cã chñ tr­¬ng cho phÐp triÓn khai Trade Point t¹i hai thµnh phè lín lµ Hµ Néi vµ TP. Hå ChÝ Minh. §Ó ph¸t triÓn hÖ thèng Trade Point ë ViÖt Nam cã thÓ tiÕn hµnh theo ph­¬ng ch©m ®i tõ dÔ tíi khã vµ tõ ®¬n gi¶n tíi phøc t¹p. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ViÖt Nam cã ®ñ c¬ së ®Ó b¾t tay vµ x©y dùng Trade Point nh­ ®· cã c¸c h¹ tÇng c¬ së kü thuËt vµ th«ng tin cÇn thiÕt, c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ nh©n lùc cho triÓn khai Trade Point, nhu cÇu t×m kiÕm b¹n hµng, c¬ héi bu«n b¸n cña c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt nhËp khÈu ®ang ®Æt ra gay g¾t vµ cuèi cïng lµ ®· cã s½n hÖ thèng Trade Point toµn cÇu cã thÓ hç trî kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. Tr­íc m¾t, cÇn ph¶i nhanh chãng thiÕt lËp Trade Point s¬ khëi ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c, b¹n hµng, trong giao dÞch xuÊt nhËp khÈu, më réng vµ thóc ®Èy kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë ViÖt Nam. Trade Point s¬ khëi sÏ cung cÊp phÇn lín c¸c dÞch vô th«ng tin vµ giao dÞch th­¬ng m¹i trõ viÖc ký kÕt hîp ®ång vµ thanh to¸n thñ c«ng. Sau ®ã hoµn thiÖn Trade Point s¬ khëi ®Ó cã Trade Point hoµn chØnh. 3. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. a. T×nh h×nh chung cña c¸c doanh nghiÖp VN. C¸c doanh nghiÖp d­êng nh­ ch­a qua t©m nhiÒu ®Õn TM§T. Theo ®iÒu tra cña bé th­¬ng m¹i gÇn ®©y cho thÊy nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp VN kh«ng ®ång ®Òu, cã thÓ chia lµm 3 nhãm: Nhãm 1: Cã tíi 90% c¸c doanh nghiÖp ch­a hÒ biÕt ®Õn vµ kh«ng quan t©m tíi TM§T. Kh«ng hiÓu néi dung, lîi Ých, xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña TM§T vµ cho r»ng ë VN ch­a cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn TM§T. Hä cho r¨ng ®ã lµ viÖc cña c¸c doanh nghiÖp lín, doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi, ch­a tin vµo kh¶ n¨ng ¸p dông TM§T vµo c¸c doanh nghiÖp cña m×nh. Nhãm 2: C¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu quan t©m ®Õn TM§T, C¸c doanh nghiÖp ë nhèm nµy cã biÕt nh­ng ch­a ®Çy ®ñ, ch­a hiÓu râ néi dung cña, lîi Ých vµ xu h­íng ph¸t triÓn. V× vËy cßn b¨n kho¨n, e ng¹i vÒ kh¶ n¨ng øng dung TM§T víi c¸c lÝ do kh¸c nhau. Mét sè doanh nghiÖp ®· b­íc ®Çu nèi m¹ng cã Webside nh­ng mang tÝnh phong trµo, ch­a x©y dùng kÕ ho¹ch tham gia TM§T. Nhãm nµy chiÕm 6-7% tæng sè c¸c doanh nghiÖp. Nhãm 3: Gåm c¸c doanh nghiÖp ®· nhËn thøc ®­îc vai trß xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña TM§T trªn toµn TG vµ VN. §· cã ý thøc chñ ®éng ®Çu t­, x©y dùng vµ triÓn khai kÕ ho¹ch øng dông TM§T. Sè l­îng nµy chiÕm mét tØ lÖ nhá kho¶ng 2-3% trong tæng sè 70.000 doanh nghiÖp cña c¶ n­íc. TÝnh ®Õn nay, sau khi kÕt nèi Internet chóng ta ®· ®i mét ch¨ng ®­êng kh¸ dµi trong con ®­êng tiÕp cËn TM§T nh­ng míi chØ cã kho¶ng 1.500 doanh nghiÖp cã trang Web vµ vµi ngµn ®¬n vÞ cã qu¶ng c¸o hµng ho¸ trªn m¹ng. TØ lÖ giao dÞch qua m¹ng rÊt thÊp, vµ lîi nhuËn thu ®­îc qua ®ã còng chiÕm mét tØ lÖ nhá trong doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp. b. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn TM§T cho c¸c doanh nghiÖp VN. Tr­íc hÕt cÇn nhËn thøc ®óng vÒ b¶n chÊt, vÒ tÇm quan träng cña kinh doanh ®iÖn tö vµ c¸c h×nh thøc triÓn khai TM§T. Nh÷ng mÆc c¶m vÒ kh¶ n¨ng h¹n chÕ ch­a ®ñ ®Ó kinh doanh ®iÖn tö còng cã h¹i kh«ng kÐm g× viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy mét c¸c tuú tiÖn. Cã nhiÒu h×nh thøc vµ møc ®é thùc hiÖn kinh doanh ®iÖn tö mµ doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän vµ ¸p dông phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ tr×nh ®é cña m×nh nh­: §¬n gi¶n nhÊt lµ viÖc t×m kiÕm th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, ®èi t¸c trªn m¹ng Internet, sau ®ã giao dÞch víi c¸c ®èi t¸c mµ m×nh t×m qua m¹ng qua con ®­êngthw¬ng m¹i th«ng th­êng. ë møc cao h¬n, doanh nghiÖp chñ ®éng ®­a lªn h×nh ¶nh, ®Þa chØ liªn hÖ cña m×nh lªn trang Web cña mét c«ng ty tin häc. NhiÒu c«ng ty ®· t¹o trang Web riªng cho m×nh, tù giíi thiÖu m×nh trªn m¹ng. HiÖn nay cã nhiÒu doanh nghiÖp nhá, nhiÒu hé gia ®×nh ë Hµ Néi, TPHCM còng nh­ nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c còng ®éc lËp hoÆc kÕt hîp víi nhau ®Ó t¹o ra c¸c trang Web ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm vµ chµo hµng trªn m¹ng.Tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn nhËn thøc râ rµng ®©y lµ lÜnh vùc cã sù ph¸t triÓn rÊt nhanh chãngcµ doanh nghiÖp còng cÇn c¹nh tranh trªn c¶ ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ. ViÖc ®¨ng kÝ tªn miÒn, tù lËp trang Web giíi thiÖu doanh nghiÖp cña m×nh trªn m¹ng lµ ®iÒu cÇn thiÕt ph¶i lµm sím. CÇn cã chiÕn l­îc thÝch hîp vÒ triÓn khai TM§T vµ kinh doanh ®iÖn tö. Trong chiÕn l­îc nµy, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh râ ®­îc ®èi t­îng mµ m×nh muèn nh»m tíi lµ g× ?Vµ c¸c b­íc ph¶i lµm nh­ thÕ nµo ?ViÖc chän nhµ cung cÊp dÞch vô m¹ng cho doanh nghiÖp cã ý nghÜa quan träng. TiÕp thao cÇn triÓn khai ho¹t ®éng ®µo t¹o vµ båi d­ìcg vÒ kinh doanh nãi chung vµ kinh doanh ®iÖn tö nãi riªng, cËp nhËt ho¸ c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng hiÖn ®¹i vÒ kinh doanh vµ khai th¸c kh¶ n¨ng cña c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô kinh doanh cña m×ng. CÇn nhËn thøc râ rµng r»ng kinh doanh ®iÖn tö kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc kinh doanh ®Æc biÖt, hoµn toµn kh¸c víi kinh doanh truyÒn thèng, mµ chØ lµ viÖc kinh doanh víi sù gióp ®ì cña c«ng nghÖ th«ng tin. Do ®ã n¨ng lùc kinh doanh ph¶i ®­îc ®Æt nªn hang ®Çu. Tæ chøc l¹i hÖ thèng kinh doanh vµ c«ng t¸c qu¶n lÝ cho phï hîp víi ph­¬ng thøckinh doanh ®iÖn tö. §Æc biÖt, viÖc tæ chøc m¹ng l­íi ph©n phèi s¶n phÈm, hÖ thèng th«ng tin ... cÇn ®­îc quan t©m vµ tæ ch­csao cho cã thÓ cung cÊp c¶ hµng ho¸ lÉn th«ng tin mét c¸ch nhanh chãng, ®óng ®èi t­îng vµ cã hiÖu qu¶. §©y kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng cã thÓ triÓn khai å ¹t theo ý muèn chñ quan, mµ ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn tõng b­íc, nh­ng døt kho¸t cÇn sím b¾t ®Çu triÓn khai. C¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cÇn ®­îc thiÕt kÕ, m· ho¸ mét c¸ch thÝch hîp ®Ó cã thÓ giíi thiÖu vµ giao dÞch mét c¸ch nhÊt qu¸n, râ rµng, kh«ng bÞ nhÇm lÉn. §iÒu nµy th­êng kÐo theo hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng ph¸p lÝkh¸c nh»m b¶o vÖ b¶n quyÒn cña doanh nhgiÖp vÒ mÉu m·, nh·n hiÖu s¶n phÈm... Trªn c¬ së cã mét c¬ së d÷ liÖu vµ n¨ng lùc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô thÝch hîp, oanh nghiÖp cÇn x©y dùng mét kÕ ho¹ch tham gia kinh doanh ®iÖn tö vµ triÓn khai kÕ ho¹ch ®ã mét c¸ch cã c©n nh¾c( trªn c¬ së chiÕn lù¬c ®· ®­îc lùa chän. Víi nh÷ng doanh nghiÖp cã n¨ng lùc h¹n chÕ, tr­íc hÕt tr­íc hÕt nªn tù giíi thiÖu nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vÒ m×nh vµ lÜnh vùc kinh doanh còng nh­ s¶n phÈm, dÞch vô mµ m×nh cung cÊp lªn m¹ng. H×nh thøc ban ®Çu cã thÓ lµ giíi thiÖu ®Þnh k×, qu¶ng c¸o tõng ®ît. §iÒu cÇn chó ý lµ nh÷ng giíi thiÖu kh«ng ®­îc v­ît qu¸ n¨ng lùc thùc tÕ cña m×nh. ChØ khi cã n¨ng lùc ®ñ ®Ó ®¸p ÷ng cña ng­êi tiªu dïng khi hä ®Æt hµng( c¶ hµng ho¸, dÞch vô, th«ng tin..) th× míi tuyªn bè cung ccÊp hµng ho¸, dÞch vô cho kh¸ch hµng. Nh÷ng th«ng tin vÒ doanh nghiÖp trªn m¹ng cÇn ®­îc cËp nhËt th­êng xuyªn. Lóc ®ã, viÖc lùa chän mét c«ng ty tin häc thÝch hîplµ ®iÒu cã ý nghÜa quan träng. *VÝ dô vÒ mét m« h×nh vÒ bu«n b¸n ®iÖn tö trªn m¹ng lµ: LËp mét cöa hµng ¶o TÊt c¶ c¸c lo¹i hµng tõ c¸c s¶n phÈm th«ng dông ®Õn c¸c s¶n phÈm quý hiÕm, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®Òu cã thÓ ®­îc b¸n trªn m¹ng Internet. CÇn ®¨ng ký lÜnh vùc bu«n b¸n vµ ®Þa chØ. Cöa hµng còng cÇn ë vÞ trÝ ®Æc biÖt ®Ó ®­îc ®Ó ý vµ mét vÞ trÝ bµy hµng cÇn ph¶i hÊp dÉn. Nh­ng ®Ó t×m ®­îc thÞ tr­êng cÇn chän ngu«n ng÷ cã søc thu hót sù l­u ý cña nh÷ng kh¸ch hµng trªn m¹ng; tr¸nh dïng c¸c tõ chung chung dÔ lÉn trong hµng ngh×n sù quy chiÕu. Vµ ®iÒu träng yÕu lµ ph¶i biÕt m×nh tiÕp xóc víi ®èi t­îng kh¸ch hµng nµo. Mét c«ng ty nhá th× th­êng khã t×m ra h·ng ph©n phèi hµng ë n­íc ngoµi, nh­ng trªn Internet hä cã thÓ t×m thÊy b¹n hµng. CÇn ph¶i ®Æc biÖt quan t©m b¶o ®¶m thêi giê ®¸p l¹i cã thÓ chÊp nhËn ®­îc, nhÊt thiÕt kh«ng ®­îc buéc ng­êi ta ph¶i chê ®îi ®Õn khã chÞu trªn Web. Bëi lÏ tÝnh ®¬n gi¶n vµ tÝnh nhanh chãng g¾n liÒn víi sù ho¹t ®éng trªn m¹ng.Quan t©m lµm cho kh¸ch hµng yªn t©m vµ ®­îc thuyÕt phôc kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò h×nh thøc. Cung cÊp c¸c th«ng tin vµ lêi khuyªn trªn Internet kh«ng ph¶i lµ v« bæ. Kh«ng nªn coi viÖc lËp mét vÞ trÝ b¸n hµng trªn Internet lµ mét dù ¸n tin häc, tr­íc hÕt ®ã vÉn lµ mét dù ¸n tiÖp thÞ, mét dù ¸n kinh doanh. Tù tæ chøc ®Ó xö lý c¸c ®¬n ®Æt hµng ViÖc tin häc ho¸ sù xuÊt b¶n c¸c catal« tr­íc ®©y in trªn giÊy còng cã lîi trong khi khëi ®éng dù ¸n Internet. HiÖn nay c¸c catal« ®iÖn tö chuyªn xö lý tù ®éng cËp nhËt tõ hÖ thèng xuÊt b¶n cña doanh nghiÖp. Tuy kh«ng ®¹t ®Õn tr×nh ®é tù ®éng ho¸ nh­ vËy, nh­ng nh÷ng ng­êi míi bu«n b¸n trªn Internet ph¶i quan t©m lµm sao ®õng quªn r»ng TM§T lµ b¸n hµng tõ xa. CÇn ph¶i gi÷ ®Ó c¸c biªn ®é cao thÝch øng ®­îc víi møc thùc tÕ ë kho hµng, bëi v× c¸c c«ng viÖc qu¶n lý ®¬n ®Æt hµng, thanh to¸n ®ãng gãi vµ göi hµng ®i rÊt träng yÕu, th­êng ®ßi hái ®Çu t­ rÊt tèn kÐm. Khi chuyÓn qua bu«n b¸n trªn Internet ng­êi ta cßn buéc ph¶i xem xÐt l¹i c¸c ph­¬ng thøc vËn hµnh, c¸c doanh nghiÖp nhá cÇn ph¶i nh¹y c¶m víi ®iÒu ®ã. Trªn Web cÇn ph¶i giíi thiÖu víi kh¸ch hµng mét møc gi¸ c¶ s¸t hîp, tr¸nh kh«ng lµm hä e ng¹i víi møc chi phÝ vËn t¶i qu¸ ®¸ng. §ã lµ ®iÒu cèt yÕu ®Ó thuyÕt phôc kh¸ch hµng, còng lµ ®iÒu ®au ®Çu hµng ngµy ®èi víi c¸c nhµ doanh nghiÖp. Vµ hiÖn nay ®· cã gi¶i ph¸p kü thuËt vÒ thanh to¸n an toµn cho viÖc bu«n b¸n trªn Internet, rÊt cÇn cho c¸c Web nghiªm chØnh. Qu¶ng b¸ s¶n phÈm trªn m¹ng Mét website kh«ng sèng ®éng lµ mét vÞ trÝ chÕt, cÇn coi träng ®iÒu hiÓn nhiªn Êy. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trªn Web, nÕu catal« cña b¹n kh«ng th­êng xuyªn cËp nhËt th× website b¸n hµng cña b¹n më ra trªn “xa lé th«ng tin” sÏ nhanh chãng trë thµnh mét website tÜnh cña nh÷ng ngµnh nghÒ chÕt trªn m¹ng. Kh¸c víi xuÊt b¶n trªn giÊy, sù xuÊt b¶n trªn Internet cho phÐp cã thÓ söa ®æi. §æi míi vµ cËp nhËt website lµ mét c¸ch ®Ó gi÷ kh¸ch hµng thuû chung mçi khi hä t×nh cê hoÆc v× hiÕu kú nèi kÕt víi cöa hµng ®iÖn tö cña b¹n. Vµ chØ trªn Internet b¹n míi cã ®­îc mét sè kh¶ n¨ng mµ kh«ng sao cã ®­îc trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh­: ®óng lóc, b¹n cã thÓ ®Ò xuÊt víi kh¸ch hµng, mêi hä qua th­ tÝn ®iÖn tö, ph¸t biÓu c¸c lêi b×nh phÈm vµ mong muèn cña hä, nghiªn cøu møc ®é b¸n ®­îc cña c¸c s¶n phÈm... Tõ nh÷ng bµi häc trªn, nh÷ng ng­êi ®i sau trong viÖc kinh doanh TM§T cÇn ®Æc biÖt chó träng ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau: lùa chän c¸c s¶n phÈm; t¹o sù thu hót; gi÷ v÷ng lßng tin;tæ chøc c«ng t¸c hËu cÇn; qu¶n lý vÞ trÝ; vËn dông c¸c nguyªn lý vÒ bu«n b¸n vÉn cã gi¸ trÞ g¾n víi ph¸t huy c¸c ho¹t ®éng lîi thÕ trªn Web. c. Lêi khuyªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp: D­íi ®©y lµ nh÷ng lêi khuyªn cña nh÷ng c«ng ty ®i tr­íc ®óc kÕt l¹i dµnh cho nh÷ng ng­êi b¾t ®Çu muèn b¸n s¶n phÈm cña m×nh trùc tuyÕn theo h×nh thøc trùc tiÕp tõ doanh nghiÖp nµy sang doanh nghiÖp kh¸c (Business to Business - B2B) hoÆc tõ doanh nghiÖp sang ng­êi tiªu dïng (Business to Customers - B2C). §õng bao giê chñ quan trong b¶o mËt B¹n ph¶i cã mét server (m¸y chñ) tuyÖt ®èi an toµn. NÕu kh«ng cã th× h·y hái nhµ ph©n phèi Web server ®Ó sö dông dÞch vô hoÆc server cña hä. MÆt kh¸c, b¹n sÏ ph¶i cã ®­îc giÊy chøng nhËn vÒ ®é an toµn cña server vµ b¹n cã thÓ mua giÊy chøng nhËn nµy theo ®Þa chØ hoÆc . T¹o c¶m gi¸c an toµn Site cña b¹n ph¶i ch¾c ch¾n t¹o ®­îc lßng tin nh÷ng kh¸ch hµng cã tiÒm n¨ng. Do vËy, ®Æc biÖt lµ quan t©m ®Õn viÖc b¶o mËt cho kh¸ch hµng. H·y nhí r»ng, côm tõ "secure server - m¸y chñ an toµn" cã hiÖu qu¶ t¸c ®éng kú diÖu ®èi víi kh¸ch hµng. H·y t¹o mét ®­êng dÉn (hyperlink) tíi trang giíi thiÖu vÒ kh¶ n¨ng b¶o mËt cao cña hÖ thèng thanh to¸n cña b¹n. H·y th¼ng th¾n H·y tr×nh bµy, mét c¸ch râ rµng c¸c th«ng tin chi tiÕt c«ng ty cña b¹n nh­ sè ®iÖn tho¹i, fax... ®Þa chØ trô së lµm viÖc, e-mail, th«ng tin giíi thiÖu vÒ mét sè nh©n vËt chñ chèt trong c«ng ty... ®ã lµ nh÷ng th«ng tin tèi thiÓu mµ ®èi t¸c lµm ¨n cña b¹n muèn biÕt. B¹n còng ®õng quªn tr×nh bµy víi kh¸ch hµng mét c¸ch th¼ng th¾n vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, ph­¬ng thøc vËn chuyÓn hµng, vÊn ®Ò hoµn tr¶ vµ b¶o mËt hµng ho¸. TiÕn hµnh kiÓm tra tõng b­íc Kh«ng nªn cè g¾ng thùc hiÖn toµn bé kÕ ho¹ch kinh doanh trùc tuyÕn tr­íc khi ph¸t hiÖn nh÷ng trë ng¹i g©y khã kh¨n cho b¹n. H·y lÊy lêi khuyªn cña chuyªn gia ®Ó cã thÓ tr¸nh nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc. KiÓm tra tõng b­íc trong kÕ ho¹ch kinh doanh tr­íc khi b¹n thùc hiÖn nã. TiÕn hµnh cïng lóc hai hÖ thèng th­¬ng m¹i Trong khi thùc hiÖn TM§T, b¹n nªn tiÕp tôc duy tr× m« h×nh kinh doanh hiÖn t¹i. Trong tr­êng hîp cã bÊt kú ®iÒu g× bÊt tr¾c x¶y ra ®èi víi hÖ thèng TM§T th× b¹n vÉn cã thÓ lËp ho¸ ®¬n, vËn chuyÓn hµng lªn lÞch theo lèi th«ng th­êng. T¹o tèc ®é truy cËp Website nhanh h¬n B¹n nªn cè gi÷ kÝch th­íc homepage d­íi 20 Kb. Lo¹i bá tÊt c¶ c¸c ®o¹n kh«ng cÇn thiÕt, gi¶m h×nh ¶nh giíi thiÖu s¶n phÈm xuèng cßn kho¶ng 10-20 Kb. Sö dông "Alt Text" ®èi víi c¸c h×nh ¶nh ®Ó ®¶m b¶o r»ng kh¸ch hµng cña b¹n cã thÓ ®äc c¸i g× ®ã trong khi chê site cña b¹n ®­îc t¶i xuèng hoµn toµn. ThiÕt kÕ mét hÖ thèng ®Þnh h­íng cho phÐp kh¸ch hµng chän s¶n phÈm dÔ dµng h¬n vµ nhanh h¬n. TËp trung vµo viÖc b¸n hµng B¹n nªn theo dâi tû lÖ phÇn tr¨m kh¸ch mua hµng chø kh«ng nªn tËp trung vµo tæng sè ng­êi truy cËp site v× ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lý g×. Chó ý ®Õn sù chuyÓn ®æi tõ ng­êi xem sang ng­êi mua hµng, vµ b¹n nªn t×m hiÓu th¸i ®é cña ng­êi xem, t¹i sao hä mua hµng vµ t¹i sao kh«ng mua. Lu«n lµm ®i lµm l¹i ®iÒu ®ã b¹n sÏ b¸n ®­îc rÊt nhiÒu hµng. ThiÕt kÕ mÉu ®Æt hµng ng¾n gän Lu«n lu«n ®­a mÉu ®¬n ng¾n gän lªn sau khi ®· tiÕn hµnh uû th¸c mua hµng. B¹n còng nªn göi giÊy x¸c nhËn ngay sau khi mua, cã thÓ lµm viÖc nµy b»ng c¸ch göi th­ ë chÕ ®é tr¶ lêi tù ®éng, rÊt ®¬n gi¶n. B­íc nµy gióp t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng còng nh­ cã thÓ gióp b¹n tiÕt kiÖm thêi gian göi fax, gäi ®iÖn tho¹i vµ göi e-mail chØ ®Ó hái: "B¹n ®· nhËn ®­îc ®¬n ®Æt hµng cña chóng t«i ch­a?". ThiÕt kÕ site linh ho¹t B¹n ph¶i thiÕt kÕ site cña m×nh sao cho lu«n cËp nhËt ®Ó ph¸n ¸nh vµo viÖc b¸n hµng, chiÕt khÊu hay s¶n phÈm s½n cã. §ã lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó thu hót chØ dÉn s¶n phÈm mét c¸ch trùc tiÕp tõ c¬ së d÷ liÖu cho viÖc cËp nhËt liªn tôc. B¹n cã thÓ còng muèn ®Çu t­ vµo mét néi dung qu¶n lý phÇn mÒm ®Ó cã kh¶ n¨ng cËp nhËt néi dung mét c¸ch nhanh nhÊt. Cã kh¶ n¨ng in néi dung ra giÊy H·y ch¾c ch¾n r»ng site cña b¹n cã thÓ in ra ®­îc mét khi ng­êi xem muèn in chóng ra. Néi dung s¶n phÈm vµ ¶nh lµ hay ®­îc in nhÊt. Kh¸ch hµng th­êng thiÕu so s¸nh s¶n phÈm trong cöa hµng víi nh÷ng g× hä ®· in ra. Còng nh­ vËy nhiÒu ®èi t¸c kinh doanh cã nh÷ng hÖ thèng tµi liÖu trªn v¨n b¶n. Tr¶ lêi tÊt c¶ c¸c e-mail B¹n ph¶i lªn kÕ ho¹ch tr¶ lêi tÊt c¶ nh÷ng e-mail ®­îc göi ®Õn cho b¹n trong vßng 24 giê. §©y lµ c¸ch x©y dùng lßng tin tèt nhÊt vµ nã cã thÓ ®em l¹i cho b¹n lîi thÕ c¹nh tranh h¬n lµ th¸i ®é b×nh th­êng kh«ng mÊy nhiÖt huyÕt cña b¹n. C¸ nh©n ho¸ tõng kh¸ch hµng Khi mét kh¸ch hµng trë l¹i víi Website cña b¹n server cña b¹n ph¶i nhËn ra kh¸ch hµng ®ã vµ chØ cho hä nh÷ng chØ dÉn t­¬ng tù. §©y cã thÓ lµ bÝ quyÕt chÝnh dÉn ®Õn thµnh c«ng trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö. H·y bµn víi c¸c chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin cña b¹n ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p tèt nhÊt. Sö dông e-mail ®Ó l«i kÐo kh¸ch hµng ChiÕn dÞch tiÕp thÞ cña b¹n sÏ bao gåm c¶ e-mail göi cho kh¸ch hµng cò vµ sÏ thu hót ®­îc mét tû lÖ lín kh¸ch hµng trë l¹i site cña b¹n. Sù trë l¹i cña kh¸ch hµng cò lµ kÕt qu¶ b¸n hµng tèt nhÊt.