Các phẩm chất cần thiết của nhà quản trị giỏi

×nh khã kh¨n kh«ng cho phÐp «ng tiÕp tôc häc, TrÞnh Chu VÜnh ®µnh ph¶i vÒ nhµ ë cïng cha, thøc khuya dËy sím cÊy cµy. Cho dï c¶ nhµ lµm vÊt v¶ ®Õn mÊy vÉn kh«ng thÓ thay ®æi c¶nh nghÌo. Trong mét n¨m khÈu phÇn l­¬ng thùc c¬ b¶n kh«ng thÓ lo næi. Lao ®éng trong mét ngµy ®Òu dùa vµo b÷a s¸ng, tèi chØ cã ch¸o ®Ó lãt d¹. Cuéc sèng n«ng th«n nghÌo nµn khã kh¨n khiÕn TrÞnh Chu VÜnh lóc ®ã cßn nhá rÊt khã chÞu. CËu b¾t ®Çu m¬ ­íc ph¶i dêi bá rõng thiªng n­íc ®éc, n¬i kh«ng cã hy väng nµy, t×m ®Õn mét miÒn ®Êt thuéc vÒ cËu. ThÕ lµ cËu ®i nhê mÊy b¹n cïng líp lµm viÖc trªn thÞ trÊn gióp ®ì, muèn hä gióp t×m mét c«ng viÖc trªn thÞ trÊn. Song b¹n cËu kh«ng nghÜ ra c¸ch g×, ng­îc l¹i ý muèn “rêi bá n¬i m×nh ®· sinh ra” cßn bÞ ng­êi bè cè chÊp m¾ng cho mét trËn, lý do rÊt ®¬n gi¶n: lµ con trai tr­ëng ph¶i ë nhµ ®Ó kÕ thõa nghiÖp «ng cha, ch¨m chØ cÊy cÇy, nu«i d­ìng gia ®×nh. TrÞnh Chu VÜnh kh«ng hÒ ®¸nh mÊt m«ng ­íc cña m×nh, cËu cho r»ng nªn nh©n lóc cßn trÎ ®i vµo ®êi ®Ó va ch¹m “®êi ng­êi cã mÊy lÇn ®­îc vËt lén, kh«ng ph¶i lóc nµy th× lµ lóc nµo?”. Mïa xu©n sau khi cËu bÐ TrÞnh Chu VÜnh khi 16 tuæi trong mét lÇn t×nh cê ®· ®Õn ®äc b¸o ë nhµ tr­ëng th«n, ph¸t hiÖn thµnh phè Thanh T©n ë phÝa B¾c ®ang x©y dùng cöa biÓn vµ ®­êng s¾t. CËu lËp tøc nghÜ r»ng, x©y dùng cöa biÓn vµ ®­êng s¾t nhÊt ®Þnh sÏ cÇn nhiÒu lao ®éng. §©y cã lÏ lµ mét c¬ héi hiÕm cã, TrÞnh Chu VÜnh d­êng nh­ c¶m thÊy m×nh nh­ ®­îc bao bäc bëi tiÕng m¸y Çm Çm, rÊt nhiÒu c«ng nh©n x©y dùng ®i l¹i mét c¸ch bËn rén, ë ®ã tÊt nhiªn cã c¶ cËu. Song sau khi t×m thÊy thµnh phè Thanh T©n trªn mét tÊm b¶n ®å cò n¸t, ®ét nhiªn c¶m thÊy hôt hÉng –thµnh phè Thanh T©n c¸ch n¬i cËu ë h¬n mét ngh×n dÆm. TrÞnh Chu VÜnh h¹ quyÕt t©m “cã xa n÷a m×nh còng ph¶i ®i”. CËu lËp tøc hµnh ®éng: ®Çu tiªn ®i t×m Tr× Chu Nguyªn ng­êi b¹n th©n nhÊt cña m×nh, hai cËu bÐ b¸n cñi vµ dµnh dôm ®­îc bèn xu b¶y hµo. Mét ngµy th¸ng t¸m hai cËu ®· dêi bá cha mÑ, bÝ mËt ra khái lµng ®i vÒ phÝa Thanh T©n víi sè lÖ phÝ Ýt ái ®ã. Trªn ®­êng hä ph¶i ¨n s­¬ng n»m giã, ban ngµy duy tr× søc lùc b»ng chót thøc ¨n chØ mÊy xu, buæi tèi ngñ ë chç khuÊt giã mµ kh«ng cã g× cho vµo bông. TrÞnh Chu VÜnh suèt ngµy b«n ba trªn ®­êng cùc kú mÖt mái, cËu kh«ng thÓ ngñ ®­îc, cËu nh×n lªn bÇu trêi ®en kÞt, nghÜ vÒ quª nhµ nghÌo khã, nhí ®Õn bè mÑ vµ c¸c em, nghÜ ®Õn bè mÑ sÏ ph¶i rÊt lo l¾ng v× cËu con trai mÊt tÝch, cËu c¶m thÊy cã lçi víi bè mÑ, ®au lßng vµ khãc. TrÞnh Chu VÜnh c¾n chÆt miÖng: ®Ó tho¸t khái c¸i nghÌo, ®Ó c¶ nhµ ®­îc sèng nh÷ng ngµy h¹nh phóc, m×nh nhÊt ®Þnh ph¶i ra ®i. Sau mÊy ngµy vËt lén hai cËu ®Õn ®­îc thµnh phè Cao Nguyªn. Khi ®­îc biÕt ë ®©y còng cã c«ng tr×nh ®­êng s¾t, liÒn quyÕt ®Þnh kiÕm Ýt lÖ phÝ råi l¹i lªn ®­êng ®i ®Õn Thanh T©n. C«ng viÖc lµm ®­êng vÊt v¶ h¬n lµm ruéng rÊt nhiÒu, mét ngµy lµm tõ s¸ng ®Õn tèi khiÕn cËu toµn th©n ®au nhøc, mÖt mái r· rêi. Nh÷ng cø nghÜ c¶nh nhµ nghÌo khã vµ t­¬ng lai mï mÞt, cËu chØ cßn c¸ch nghiÕn r¨ng chÞu ®ùng. TiÒn c«ng mçi th¸ng lµ bèn hµo n¨m xu, trõ tiÒn c¬m, mçi th¸ng nÕu ®i lµm ®ñ chØ cßn mét hµo n¨m xu. Hai th¸ng tr«i qua rÊt nhanh, tÕt trung thu ®Õn råi,TrÞnh Chu VÜnh muèn lµm cho bè mÑ vui, cËu ®· thuyÕt phôc ®­îc ng­êi phô tr¸ch tr¶ cho m×nh tr­íc mét Ýt tiÒn mét c¸ch kh«ng hÒ dÔ dµng, vµ göi tiÒn vÒ cho nhµ. Khi cËu ®ang vui vÎ tõ lÇu cña ng­êi qu¶n lý b­íc ra, ®ét nhiªn mét giäng quen thuéc cÊt lªn khiÕn cËu lÆng ®i “Chu VÜnh”!. “Cha”. Bè cËu bÐ bÊt ngê ®øng tr­íc mÆt cËu. Nh×n con trai võa gÇy võa ®en, bè cËu rÊt ®au lßng, TrÞnh Chu VÜnh nhµo vµo lßng bè khãc Çm lªn, cËu nhí nhµ qu¸, cËu chØ lµ mét ®øa trÎ m­êi s¸u tuæi. Ho¸ ra sau khi cËu ra ®i, bè cËu lóc ®ã cùc kú lo l¾ng, khã kh¨n l¾m míi t×m ®­îc mét chót manh mèi tõ chç con g¸i «ng tr­ëng th«n, liÒn lªn ®­êng ®i t×m kh«ng ngê t×m thÊy cËu ë Cao Nguyªn. V× vËy TrÞnh Chu VÜnh bÞ bè l«i vÒ khe nói nghÌo khã. MÆc dï TrÞnh Chu VÜnh lµ mét cËu bÐ nghÌo khæ lín lªn tõ vïng nói ®ã, nh­ng ­íc m¬ tõ thña thiÒu thêi vµ m¬ ­íc vÒ t­¬ng lai lóc nµo còng quÊn lÊy cËu. CËu kh«ng thÓ chÞu ®ùng c¶nh nghÌo nµy, cËu cÇn ph¶i thay ®æi tÊt c¶, nghÌo th× ph¶i thay ®æi t­ t­ëng, TrÞnh Chu VÜnh ®· h¹ quyÕt t©m cho dï trë ng¹i nhiÒu nh­ thÕ nµo, cËu còng ph¶i tho¸t khái khe nói nµy. Mét lÇn khi cËu ®äc ®­îc tiÓu thuyÕt ®¨ng nhiÒu kú “§Êt sÐt”, lËp tøc cËu bÞ nh©n vËt chÝnh Høa Sïng hÊp dÉn, cËu thÊy r»ng Høa Sïng cã thÓ mét m×nh dêi bá quª nhµ lªn thµnh phè võa häc võa lµm, th× t¹i sao m×nh kh«ng thÓ ®i l¨n lén mét chuyÕn. ThÕ lµ mét kÕ ho¹ch míi l¹i xuÊt hiÖn trong ®Çu cËu. Mïa xu©n sau vµo mét buæi ®ªm cËu cïng víi hai cËu bÐ kh¸c trong th«n, ch¹y mét m¹ch h¬n mét tr¨m dÆm ®i vÒ phÝa seul. Tuy nhiªn cËu l¹i thÊt b¹i khi cËu ®Õn nhµ mét ng­êi hä hµng ë Kim Hoa l¹i bÞ bè cËu ®i t×m b¾t vÒ. VÒ ®Õn nhµ TrÞnh Chu VÜnh hèi hËn ®· muén, cËu t×m ra nguyªn nh©n thÊt b¹i lÇn nµy lµ lÖ phÝ kh«ng ®ñ, nÕu lÇn sau ®i th× ph¶i cã ®ñ lÖ phÝ, kh«ng thÓ l¹i ®i nhê v¶ ng­êi th©n b¹n bÌ. Mïa thu n¨m ®ã cËu bÊt chÊp tÊt c¶ lµm mét viÖc cã lçi víi mäi ng­êi, cËu t×m thÊy sè tiÒn b¸n tr©u mµ bè cËu dïng ®Ó mua ruéng. LÇn nµy cËu trë nªn th«ng minh, kh«ng ®i t×m b¹n, còng kh«ng trèn vµo buæi tèi, ®Ó tr¸nh g©y sù chó ý cña bè. Thõa lóc trong nhµ kh«ng cã ai, TrÞnh Chu VÜnh ®· lªn tµu xuèng thµnh phè seul ë phÝa nam. Trªn ®­êng ®i cËu ng¾m c¶nh ngoµi cöa sæ, trong lßng suy nghÜ miªn man. Môc ®Ých chÝnh cña lÇn ®i seul lÇn nµy lµ vµo häc líp ng¾n h¹n cña tr­êng kÕ to¸n MÉu §¬n. CËu ®· ®äc ®­îc ®iÒu nµy trong mét tê b¸o cò ë nhµ c« b¹n Ngäc ThiÖn hÌ n¨m ®ã. Thêi gian häc s¸u th¸ng, sau khi tèt nghiÖp mçi th¸ng Ýt nhÊt còng ph¶i kiÕm ®­îc ba m­¬i ®ång, l­¬ng lóc ®ã mçi n¨m sÏ cã ba tr¨m s¸u m­¬i ®ång, trõ ®i mét tr¨m hai m­¬i ®ång tiÒn ¨n, vÉn cßn thõa mét hai tr¨m bèn m­¬i ®ång. Nh­ vËy Ýt nhÊt mçi n¨m còng mua ®­îc hai t­ bao g¹o, nhiÒu h¬n rÊt nhiÒu so víi sè l­¬ng thùc mµ c¶ nhµ cËu lµm vÊt v¶ trong mét n¨m. Cµng nghÜ cµng vui, tin r»ng chê ®Õn lóc bè mÑ nhËn ®­îc tiÒn göi vÒ nhÊt ®Þnh cã thÓ tha thø cho cËu. Sau khi ®Õn Seul, TrÞnh Chu VÜnh nhanh chãng lµm xong thñ tôc nhËp häc. Do ®· khai gi¶ng ®­îc ba ngµy, gi¸o viªn l¹i gi¶ng rÊt nhanh, TrÞnh Chu VÜnh ph¶i cè g¾ng rÊt nhiÒu, bëi v× TrÞnh Chu VÜnh biÕt r»ng nhµ tr­êng sÏ ph©n phèi c«ng viÖc theo kÕt qu¶ häc tËp. Trong lóc cËu ®ang rÊt do dù mét viÖc bÊt ngê ®· x¶y ra. Mét buæi s¸ng cËu ®ang véi vµng ®i ®Õn tr­êng, khi ®i ®Õn cæng cËu l¹i ®ông ngay bè cËu, mÆt cËu lËp tøc biÕn s¾c. MÆc dï TrÞnh Chu VÜnh ®· nãi hÕt lêi víi bè cËu, «ng vÉn khãc ®ßi cËu vÒ. N­íc m¾t cña cha ®· cuèn tr«i mäi ­íc m¬ cña cËu trong tøc kh¾c. Hai bè con, kÎ tr­íc ng­êi sau lÇm lòi ra bÕn xe. Thùc ra lµm bè mÑ cã ai l¹i kh«ng muèn con m×nh ®­îc vÎ vang? Bè cËu n¨m lÇn b¶y l­ît ®i t×m cËu kh«ng chØ mong muèn cËu lµm trßn nghÜa vô cña mét ng­êi con tr­ëng, c¸i chÝnh lµ trong con m¾t cña «ng, cËu vÉn lµ mét ®øa trÎ, «ng lo con trai ra ngoµi sÏ ph¶i chÞu khæ, ë nhµ cã khæ mÊy th× c¶ gia ®×nh vÉn sèng ®­îc qua ngµy. Nh×n con ®au khæ, «ng còng ®au lßng l¾m. Khi s¾p ®Õn bÕn xe bè cËu nãi: “Con µ, con ®Õn Seul h¬n m­êi ngµy råi, con kh«ng ®i ch¬i ®©u µ?” “Kh«ng ¹”. ¤ng ®au lßng d¾t con quay trë l¹i, ®Õn v­ên thó. ¤ng muèn cho con më réng tÇm m¾t, sau nµy e kh«ng cßn c¬ héi nµo n÷a, «ng ®µnh mãc ra n¨m xu, ®­a cho TrÞnh Chu VÜnh: “Con vµo xem ®i, chóng ta ®i chuyÕn tèi, con ch¬i vui ®i, bè ë ngoµi nµy chê con”. MÊy c©u nãi ch©n thµnh cña cha ®· khiÕn TrÞnh Chu VÜnh khãc nh­ m­a, cËu kh«ng vµo v­ên b¸ch thó mµ dÉn cha ®Õn bÕn tµu. N¨m 1934, lµ n¨m h¹n h¸n nhÊt mµ TrÞnh Chu VÜnh tõng biÕt, hoa mµu trong ruéng thÊt thu. Trong th«n xuÊt hiÖn c¨n bÖnh truyÒn nhiÔm ®¸ng sî. ¦íc m¬ ch¸y báng cña TrÞnh Chu VÜnh l¹i quay trë l¹i, anh kh«ng thÓ dÔ dµng thay ®æi quyÕt ®Þnh cña m×nh. §Ó nu«i sèng c¶ nhµ, bè anh còng kh«ng ng¨n c¶n n÷a. Vµ thÕ lµ TrÞnh Chu VÜnh lóc ®ã m­êi chÝn tuæi ®· lÇn ®Çu tiªn chia tay cha mÑ mét c¸ch chÝnh thøc, ®Õn th¼ng Seul, ®i t×m ­íc m¬ mµ anh ®· Êp ñ l©u nay – ­íc m¬ thuéc vÒ anh. Sau mét ®ît b«n ba vµ cè g¾ng, cuèi cïng anh còng ®· t×m ®­îc mét c«ng viÖc kh¸ tèt, lµm ng­êi xuÊt hµng g¹o trong mét tæ chøc bu«n b¸n cã tªn lµ Phóc H­ng, l­¬ng th¸ng lµ m­êi t¸m ®ång. Do anh rÊt cÇn cï chÞu khã, nªn nhanh chãng ®­îc chñ cöa hµng tÝn nhiÖm. Trong hai n¨m lµm viÖc ë Phóc H­ng, tiÒn TrÞnh Chu VÜnh göi vÒ nhµ cã thÓ mua ®­îc h¬n m­êi t¸m bao g¹o, h¬n thu nhËp c¶ n¨m cña c¶ nhµ rÊt nhiÒu. Song do con trai cña chñ cöa hµng kh«ng thÝch bu«n b¸n, hµng g¹o ®µnh ph¶i ®ãng cöa. Víi ba n¨m rÌn luyÖn, TrÞnh Chu VÜnh quyÕt ®Þnh tù lµm nªn sù nghiÖp. ThÕ lµ anh l¹i tiÕp tôc bu«n b¸n g¹o ë chç cò, vµ tËn dông triÖt ®Ó c¸c mèi quan hÖ míi ®­îc thiÕt lËp, nhanh chãng ®øng v÷ng. Kh«ng l©u sau anh ®­a ra b¶ng hiÖu bu«n b¸n cña m×nh: “Kinh NhÊt Th­îng X·”. Tõ ®ã TrÞnh Chu VÜnh b¾t ®Çu b­íc ch©n vµo giíi kinh doanh, b¾t ®Çu mét cuéc vËt lén míi trªn th­êng tr­êng ®Çy sù tranh giµnh vµ ®ä søc hiÓm ¸c. Cã thÓ nãi TrÞnh Chu VÜnh quyÕt t©m ra ®i tõ mét vïng nói nghÌo, cho dï trë ng¹i ®Õn tø ®©u, cho dï trë ng¹i cã lín ®Õn ®©u, cuèi cïng anh ®· thµnh c«ng. NÕu nh­ lÇn ®Çu tiªn anh bá ®i bÞ bè t×m b¾t vÒ mµ anh thay ®æi quyÕt ®Þnh, nÕu nh­ lÇn thø hai sau khi ra ®i thÊt b¹i anh thay ®æi quyÕt ®Þnh, nÕu nh­ lÇn thø ba ra ®i kh«ng thµnh anh thay ®æi quyÕt ®Þnh th× sÏ kh«ng cã mét TrÞnh Chu VÜnh hiÖn nay, còng kh«ng cã “tËp ®oµn hiÖn ®¹i” næi tiÕng thÕ giíi. TrÞnh Chu VÜnh lµ ng­êi nh­ thÕ nµy: Mét khi ®· quyÕt ®Þnh th× nhÊt ®Þnh ph¶i lµm b»ng ®­îc. NÕu kh«ng cã quyÕt t©m nµy cuéc ®êi TrÞnh Chu VÜnh ch¾c ch¾n sÏ kh¸c. Trªn thùc tÕ, cho dï chóng ta lµm viÖc g×, kh«ng chØ quyÕt ®Þnh døt kho¸t sau khi ®· suy nghÜ kü, mµ cßn ph¶i cã mét tinh thÇn kh«ng biÕt hèi hËn, kh«ng biÕt mÖt mái ®Ó thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña m×nh, kh«ng cã tinh thÇn nµy lµm sao chóng ta cã thÓ lµm nªn ®¹i sù? Tôc ng÷ cã c©u “Trêi xanh kh«ng phô lßng ng­êi cã chÝ”. §­¬ng nhiªn kh«ng cã “trêi xanh”, c©u tôc ng÷ nµy cã ý nghÜa lµ: chØ cÇn cã cè g¾ng kh«ng ngõng, th× cã thÓ t×m ®­îc c¬ héi thµnh c«ng, nh­ng nÕu kh«ng cè g¾ng th× c¬ héi sÏ kh«ng tù nhiªn ®Õn víi b¹n. Lµm nhµ qu¶n trÞ cÇn ý thøc râ ®iÒu nµy vµ ph¶i kh«ng ngõng rÌn luyÖn ý chÝ vµ nghÞ lùc cña m×nh, v× trong thùc tÕ kh«ng ph¶i lóc nµo mäi c«ng viÖc ®Òu su«n sÎ, lóc ®ã hä cÇn b×nh tÜnh, s¸ng suèt ®Ó cã thÓ ra ®­îc quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, ®­a tæ chøc hoµn thµnh môc tiªu vµ nhiÖm vô cña m×nh. 3. §¹o ®øc vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm §¹o ®øc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi ®Æc biÖt, nã bao gåm c¸c quan ®iÓm, nguyªn t¾c, gi¸ trÞ x· héi ®­îc con ng­êi thõa nhËn ®Ó tù gi¸c ®iÒu chØnh hµnh vi cña m×nh cho phï hîp víi lîi Ých, nhu cÇu, mong muèn cña ng­êi kh¸c vµ x· héi trong qu¸ tr×nh ®¹t ®Õn môc tiªu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña b¶n th©n. Gi¸o tr×nh khoa häc qu¶n lý, tËp I – khoa khoa häc qu¶n lý – Tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n, trang 177. NÒn t¶ng c¬ b¶n cña ®¹o ®øc trong kinh doanh thÓ hiÖn th«ng qua môc tiªu ®Ò ra, c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu vµ hËu qu¶ ®em l¹i do viÖc lùa chän vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã. Môc tiªu kh«ng thÓ phi nghÜa vµ ph¶n khoa häc, môc tiªu còng kh«ng thÓ tho¸t ly thùc tÕ theo ý muèn chñ quan cña ng­êi l·nh ®¹o. C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn môc tiªu còng vËy, nã kh«ng thÓ v× lîi m×nh mµ h¹i ng­êi kh¸c, nã kh«ng thÓ trµ ®¹p lªn ®¹o lý vµ luËt ph¸p. Cßn hËu qu¶ cña mçi môc tiªu ph¶i tr¶ lêi râ víi mçi môc tiªu cô thÓ ®Æt ra cho hÖ thèng, hËu qu¶ g©y h¹i vÒ sau lµ g×? ai ph¶i g¸nh chÞu nã vµ møc ®é thiÖt h¹i lµ bao nhiªu? TiÕc r»ng trong thùc tÕ, nh÷ng ng­êi vi ph¹m ®¹o ®øc kinh doanh, thËm chÝ kh«ng cã ®¹o ®øc kinh doanh ngµy cµng nhiÒu vµ møc ®é vi ph¹m ngµy cµng nghiªm träng. Víi môc tiªu kiÕm ®­îc thËt nhiÒu lîi nhuËn, cã kh«ng Ýt doanh nghiÖp ®· kh«ng tõ bÊt cø thñ ®o¹n nµo, c«ng cô nµo ®Ó cã thÓ cã ®ù¬c lîi nhuËn mét c¸ch nhanh nhÊt, v× vËy ng­êi ta ®· cho c¶ phoocmon vµo trong phë, mua b¸n c¸c lo¹i ®­êng ho¸ häc cã møc ®é ®éc h¹i rÊt cao vµ rÊt nguy h¹i cho søc khoÎ cña con ng­êi, vµ cã c¶ ngµn lÎ c¸ch ng­êi ta g©y ra thiÖt h¹i cho x· héi d­íi søc Ðp cña lîi nhuËn cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu xuÊt ph¸t tõ c¸c nhµ qu¶n trÞ, nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp, nh÷ng «ng chñ së h÷u cã thõa tiÒn nh­ng l¹i thiÕu l­¬ng t©m. Robert L.Crandall, tæng gi¸m ®èc c«ng ty hµng kh«ng Mü nãi: “Hµnh ®éng cña anh ph¶i lµm cho c«ng nh©n viªn tù hµo. Lµ mét ng­êi l·nh ®¹o tµi n¨ng, anh ph¶i cã møc ®¹o ®øc cao nhÊt, anh ph¶i trë thµnh c¸i g­¬ng ®Ó mäi ng­êi noi theo, ®ång thêi ph¶i t¹o ra c¸i kh«ng khÝ coi träng ®¹o ®øc trong toµn thÓ c«ng nh©n viªn”. Cã thÓ nãi ®Ó lµm ¨n l©u dµi, cã Ých cho x· héi vµ cho chÝnh m×nh, h¬n ai hÕt c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh thêi nay ph¶i cã ®¹o ®øc, ph¶i häc tËp ®­îc tinh thÇn coi träng ®¹o ®øc nh­ Robert.Crandall vµ ph¶i th­êng xuyªn xem xÐt l¹i viÖc ra quyÕt ®Þnh cña m×nh lµ cã ®¹o ®øc hay kh«ng. ý thøc tr¸ch nhiÖm trong qu¶n trÞ, ®ã lµ viÖc ®Òn ®¸p ph¶i lµm cña con ng­êi ( cña tæ chøc) ®èi víi x· héi mµ trong ®ã con ng­êi ( hÖ thèng) ®· tån t¹i vµ ®¹t ®­îc c¸c nhu cÇu, c¸c mong muèn, c¸c môc tiªu cña m×nh. Nhê cã x· héi mµ con ng­êi (vµ hÖ thèng) ®¹t ®­îc c¸c nhu cÇu, môc tiªu mong muèn th× con ng­êi (hÖ thèng) ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ c¸i mµ con ng­êi (hÖ thèng) ®· lÊy ®i,®· chiÕm dông cña x· héi. Tr¸ch nhiÖm x· héi lµ néi dung quan träng cña ®¹o ®øc qu¶n lý, ®ã lµ nghÜa vô ®èi víi céng ®ång trong cuéc sèng thÓ hiÖn th«ng qua viÖc tù gi¸c kh«ng thùc hiÖn c¸c môc tiªu, gi¶i ph¸p qu¶n lý ®em l¹i hËu qu¶ xÊu cho x· héi vµ céng ®ång. Matsuno Suke Matsushita lµ mét c¸i tªn gäi vang déi trong giíi xÝ nghiÖp NhËt B¶n, cho dï ë ph¹m vi thÕ giíi «ng còng lµ nh©n vËt truyÒn kú. §¹o ®øc vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm trong kinh doanh cña «ng ®¸ng ®Ó cho c¸c nhµ qu¶n trÞ sau nµy noi theo. ¤ng tuy lµ ng­êi s¸ng lËp ra v­¬ng quèc Mitsushita nh­ng «ng l¹i lµ mét con ng­êi rÊt ®çi gi¶n dÞ, trong lßng ®Çy tÝnh khiªm nh­êng, dïng sù phôc vô cèng hiÕn ®Ó n©ng cao chÊt l­îng sèng cña nh©n lo¹i, lÊy viÖc t¹o phóc cho con ng­êi lµm chøc tr¸ch cña m×nh. ¤ng cho r»ng “sù nghiÖp thÇn th¸nh lµ sù nghiÖp tËn t©m tËn lùc, nã dÉn ®­êng cho nh÷ng ng­êi ®ang tù c¶m thÊy phiÒn n·o, khiÕn hä an t©m, khiÕn cuéc sèng cã ®­îc h¹nh phóc. Sù nghiÖp cña giíi c«ng nghiÖp chóng ta còng lµ sù nghiÖp thÇn th¸nh, trªn c¬ së duy tr× ®Ò cao cuéc sèng cña nh©n lo¹i mµ hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cÇn dïng..., cuéc sèng cña nh©n lo¹i lµ th«ng qua sù b×nh an vÒ tinh thÇn vµ sù giµu cã vÒ vËt chÊt mµ duy tr× h¹nh phóc. NÕu nh­ cã sù b×nh an vÒ tinh thÇn mµ thiÕu thèn vÒ vËt chÊt th× duy tr× sinh mÖnh thùc lµ khã kh¨n, cßn nÕu cã vËt chÊt dåi dµo mµ kh«ng cã b×nh an vÒ tinh thÇn th× còng kh«ng thÓ cã gi¸ trÞ vµ h¹nh phóc con ng­êi. Sù tån t¹i cña hai mÆt Êy còng gièng nh­ hai b¸nh xe cña mét c¸i xe . V× vËy cÇn ph¶i xem kinh doanh lµ sù nghiÖp chÝnh nghÜa ®¸ng lµm, lµ sù nghiÖp thÇn th¸nh m­u cÇu h¹nh phóc cña d©n chóng”. Matsushita lµ nh­ vËy, ®èi víi m×nh vµ ng­êi kh¸c «ng ®Òu thµnh thùc, kh«ng dïng m¸nh khoÐ, kh«ng nãi ba hoa, kh«ng lµm gi¶, lµm viÖc g× còng thËt thµ thµnh thËt, ®· tèt råi cµng lµm tèt h¬n cè g¾ng ®¹t tíi hoµn vò v« khuyÕt míi th«i. TiÕc r»ng hiÖn nay nh÷ng trß lõa ®¶o “treo ®Çu dª b¸n thÞt chã” l¹i kh«ng Ýt. Thö nghÜ xem, nÕu nhµ qu¶n trÞ nh¨m nhe víi dôc väng t­ lîi, c¶ xÝ nghiÖp lµ mét c«ng cô bu«n b¸n kiÕm lêi cho c¸ nh©n, mµ m«ng muéi kh«ng tØnh ngé, cuèi cïng cã lÏ nµo l¹i kh«ng ph¶i lµ h¹i ng­êi h¹i m×nh, r¬i vµo hËu qu¶ thÊt uy mÊt quyÒn hay sao. Th«ng qua viÖc th¶o luËn vÒ b¶n chÊt cña tinh thÇn Matsushita, nh÷ng nhµ kinh doanh, c¸c nhµ qu¶n trÞ nÕu kh«ng biÕt th­êng xuyªn tu d­ìng ®¹o ®øc cña m×nh th× sÏ r¬i xuèng giÕng s©u thÊt b¹i. Giíi kinh doanh NhËt B¶n cã mét c©u danh ng«n chÝ lÝ “Nhµ qu¶n trÞ tr­íc hÕt h·y qu¶n tèt m×nh”. Muèn lµm mét nhµ qu¶n trÞ giái, mét ng­êi cã ®Çy tinh thÇn tr¸ch nhiÖm th× tr­íc hÕt ph¶i nghÜ ®Õn viÖc qu¶n lý b¶n th©n m×nh sau ®ã míi cã thÓ nghÜ ®Õn viÖc qu¶n lý nh÷ng ng­êi kh¸c, tõ ®ã míi cã thÓ h×nh thµnh mét søc m¹nh ®¹o ®øc to lín, lµ mét tÊm g­¬ng s¸ng, kÝch thÝch nhiÖt t×nh lµm viÖc cña cÊp d­íi. C¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i ý thøc ®­îc r»ng c¸c quyÕt ®Þnh cña hä liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ng­êi, v× vËy mçi khi ra quyÕt ®Þnh ®ßi hái hä ph¶i c©n nh¾c hÕt søc kü l­ìng, trªn c¬ së nh÷ng thiÖt h¹i vµ lîi Ých thu ®­îc, tr¸nh t×nh tr¹ng côc bé, ¶nh h­ëng tiªu cùc tíi nhiÒu ng­êi. Cã nh­ vËy míi cã thÓ lµm ¨n kinh doanh l©u dµi, gãp phÇn x©y dùng mét x· héi lµnh m¹nh vµ thÞnh v­îng. 4. Søc kháe S¶n phÈm cña c¸c nhµ qu¶n trÞ chÝnh lµ quyÕt ®Þnh, mµ quyÕt ®Þnh chÝnh lµ s¶n phÈm cña trÝ tuÖ, nh­ng trÝ tuÖ cña mét ng­êi l¹i phô thuéc phÇn lín vµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ng­êi ®ã. ChÝnh v× vËy chóng ta thÊy r»ng mét c¬ thÓ èm yÕu bÖnh ho¹n th× khã cã thÓ ra ®­îc quyÕt ®Þnh kinh doanh ®óng ®¾n. Thùc tÕ còng cã nh÷ng ngo¹i lÖ nh­ tr­êng hîp cña tæng thèng Mü Franklin Roosevel, «ng lµ mét danh nh©n mµ søc kháe l¹i thËt tÖ h¹i (håi 40 tuæi «ng bÞ liÖt ë ch©n) Tay tr¾ng lµm nªn – Ng­êi dÞch NguyÕn HiÕn Lª - Nhµ xuÊt b¶n Long An 1991, trang 19. , nh­ng ®¹i ®a sè c¸c danh nh©n, c¸c nhµ kinh doanh lçi l¹c ®Òu cã mét søc khoÎ dåi dµo, bëi v× chØ cã nh­ vËy hä míi cã thÓ ho¹t ®éng, cèng hiÕn kh«ng biÕt mÖt mái, cã ®Çu ãc minh mÉn ®Ó cã thÓ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i th­êng xuyªn rÌn luyÖn n©ng cao søc khoÎ, ph¶i coi ®ã nh­ lµ nguån lùc cho mét tinh thÇn minh mÉn. X­a nay, c¸c gi¸m ®èc, c¸c doanh nh©n, c¸c chÝnh kh¸ch næi tiÕng vµ thµnh ®¹t ®Òu cã mét søc lµm viÖc hÕt søc bÒn bØ, hä cã thÓ lµm viÖc liªn tôc kh«ng nghØ m­êi mÊy tiÕng mét ngµy, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña m«i tr­êng kh«ng ®­îc thuËn lîi vµ ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp cña m«i tr­êng. §Ó cã mét søc lµm viÖc nh­ vËy ®ßi hái hä ph¶i cã mét thÓ lùc tèt, mét søc khoÎ dåi dµo. Ngµy nay, søc kháe tèt cßn t­¬ng ®­¬ng víi viÖc cã thÓ chÞu ®­îc ¸p lùc cao, bëi lÏ c¸c nhµ qu¶n trÞ ngµy nay lu«n ph¶i tiÕp xóc víi rÊt nhiÒu ¸p lùc (Stress), ¸p lùc tõ c«ng viÖc (chñ yÕu), ¸p lùc tõ gia ®×nh, ¸p lùc tõ x· héi... khiÕn hä lóc nµo còng rÊt bËn rén vµ c¨ng th¼ng. §Ó cã thÓ chÞu ®ùng vµ thÝch nghi víi nh÷ng ¸p lùc ®ã, ngoµi mét thÓ chÊt gang thÐp ®ßi hái hä ph¶i cã c¸ch th­ gi·n vµ chèng l¹i nh÷ng c¬n stress nguy hiÓm. Tãm l¹i ®Ó cã mét tinh thÇn minh mÉn, s¸ng suèt, ra ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, nhµ qu¶n trÞ cÇn cã mét søc khoÎ dåi dµo, mét thÓ lùc tèt ®Ó cã thÓ chÞu ®ùng nh÷ng ¸p lùc cao tõ c«ng viÖc vµ tõ ®ã cã thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô mét c¸ch tèt nhÊt cã thÓ. 5. Kinh nghiÖm Cã thÓ nãi mét trong nh÷ng lÜnh vùc mµ con ng­êi h¬n h¼n mäi loµi sinh vËt vµ c¸c lo¹i m¸y mãc th«ng minh lµ ë chç con ng­êi cã kh¶ n¨ng rót ra kinh nghiÖm, tÝch luü, phæ biÕn vµ ¸p dông s¸ng t¹o nh÷ng kinh nghiÖm ®· tr¶i qua. §Ó ra mét quyÕt ®Þnh nµo ®ã trong kinh doanh kh«ng chØ ®¬n thuÇn ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i cã häc, cã hiÓu biÕt lý luËn mµ ®ßi hái hä ph¶i cã cµng nhiÒu kinh nghiÖm cµng tèt. Trong thùc tÕ kh«ng thiÕu nh÷ng ng­êi cã häc hµnh cã hiÓu biÕt song l¹i rÊt thiÕu c¸c kiÕn thøc thuéc vÒ kinh nghiÖm, vÒ cuéc sèng. Nh÷ng ng­êi nµy muèn lµm nhµ qu¶n trÞ giái ph¶i “lao vµo cuéc sèng”, kÕt hîp häc víi hµnh, häc kinh nghiÖm cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc, häc b¹n bÌ, häc rót kinh nghiÖm c¶ ®iÒu hay vµ ®iÒu dë. Mçi lÇn ng· lµ mçi lÇn bít d¹i, ai “nªn kh«n mµ ch¼ng d¹i ®«i lÇn”. Nhê häc hái kinh nghiÖm tõ lý thuyÕt vµ thùc tÕ c¸c nhµ qu¶n trÞ sÏ bít ®i nh÷ng sai lÇm kh«ng ®¸ng cã, nhanh nh¹y, dÔ dµng vµ quyÕt ®o¸n h¬n trong nh÷ng t×nh huèng ra quyÕt ®Þnh kinh doanh. Sö dông kinh nghiÖm sÏ lµ ®Æc biÖt h÷u Ých trong nh÷ng tr­êng hîp ra quyÕt ®Þnh ®· qu¸ quen thuéc hoÆc thiÕu th«ng tin. Tuy nhiªn l¹m dông sö dông kinh nghiÖm khi t×nh thÕ, ®iÒu kiÖn ®· thay ®æi cã thÓ m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm nghiªm träng. ChÝnh v× vËy s¸ng suèt sö dông kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ. Tãm l¹i ®Ó cã thÓ trë thµnh mét nhµ qu¶n trÞ giái, nhµ qu¶n trÞ cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c phÈm chÊt trªn. Tuy nhiªn, sèng ë trªn ®êi, kh«ng ai lµ cã thÓ hoµn h¶o ®­îc, do vËy, hä cã thÓ yÕu vÒ mÆt nµy nh­ng l¹i m¹nh vÒ mÆt kh¸c tuú vµo kh¶ n¨ng cña tõng ng­êi vµ tuú vµo vÞ trÝ cña hä trong tæ chøc. MÆc dï vËy, cã thÓ thÊy r»ng ®Ó cã thÓ lµm mét nhµ qu¶n trÞ thµnh c«ng th× Ýt nhÊt nhµ qu¶n trÞ ®ã còng ph¶i cã ba yÕu tè ®ã lµ: Mét, cã l­¬ng thøc, nghÜa lµ biÕt nhËn ®Þnh, ph¸n ®o¸n, cã tinh thÇn thùc tÕ, ®Ó cã thÓ thÝch øng råi lîi dông hoµn c¶nh.Hai, lµm viÖc nhiÒu vµ Ba, cã søc khoÎ. §ã lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó cã thÓ trë thµnh mét nhµ qu¶n trÞ giái. 6. BiÕt tuyÓn dông nh©n tµi ¤ng vua gang thÐp cña n­íc Mü Andrew Carnegie ®· tõng nãi “Cø viÖc lÊy ®i c«ng x­ëng, thÞ tr­êng vµ toµn bé tµi s¶n tiÒn b¹c cña t«i, nh­ng ®Ó l¹i cho t«i sè nh©n viªn cña t«i, th× 4 n¨m sau t«i sÏ l¹i trë thµnh «ng vua s¾t thÐp nh­ cò”. C©u nãi nµy ®· nãi lªn mét c¸ch ®Çy ®ñ vai trß quan träng cña viÖc ph¶i cã mét ®éi ngò nh©n viªn giái trong doanh nghiÖp. TuyÓn mé ng­êi tµi tr­íc tiªn ph¶i biÕt ng­êi giái vÒ mÆt nµo. §©y lµ ®iÒu mµ tõ h¬n 2000 n¨m tr­íc ®©y, c¸c nhµ qu©n sù ®· biÕt tíi. Khi håi t­ëng l¹i nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ khiÕn m×nh chiÕn th¾ng ®­îc H¹ng Vâ mµ giµnh ®­îc thiªn h¹, L­u Bang ®· nãi: “VËn trï m­u l­îc trong mµn tr­íng ®Ó quyÕt th¾ng ®Þch ë ngoµi ngµn dÆm xa ta kh«ng b»ng Tö Phßng; cai trÞ quèc gia vç vÒ d©n chóng, cung cÊp l­¬ng ¨n, ta kh«ng kÞp Tiªn Hµ; dÉn tr¨m v¹n qu©n, ®¸nh tÊt th¾ng, c­íp tÊt ®­îc ta kh«ng b»ng Hµn TÝn. C¶ ba ng­êi ®Òu lµ kiÖt nh©n, ta cã thÓ dïng hä, ®iÒu nµy khiÕn ta giµnh ®­îc thiªn h¹”. L­u Bang cã thÓ nãi lµ mét ®iÓn h×nh mÉu mùc biÕt sö dông tµi cña con ng­êi trong thêi cæ ®¹i. Ngµy nay ng­êi l·nh ®¹o kh«ng thÓ viÖc nµo còng giái h¬n ng­êi kh¸c nh­ng ph¶i cã c¸i tµi dïng ng­êi h¬n ng­êi kh¸c. TuyÓn mé ng­êi tµi, biÕt c¸ch dïng ng­êi, tøc lµ c¨n cø vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm s½n cã cña ng­êi tµi ®Ó cã thÓ ph¸t huy ®iÓm m¹nh, h¹n chÕ ®iÓm yÕu, cÇn ph¶i cã ý thøc r»ng trªn ®êi nµy kh«ng cã ai hoµn h¶o, còng kh«ng cã ai toµn tµi, ng­êi nµo còng cã chç m¹ch chç yÕu. Nhµ qu¶n lý hiÖn ®¹i næi tiÕng n­íc Mü «ng Durak trong cuèn s¸ch “Ng­êi qu¶n lý hiÖu qu¶” ®· viÕt “NÕu muèn ng­êi m×nh sö dông kh«ng cã chç yÕu, th× kÕt qu¶ nhiÒu nhÊt còng chØ lµ mét ng­êi tæ chøc rÊt b×nh th­êng”. TuyÓn dông ng­êi tµi, mét c«ng viÖc khã kh¨n vµ hÕt søc quan träng ®èi víi tæ chøc, nã ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i n¾m b¾t ®­îc nghÖ thuËt t×m ng­êi tµi. Ngoµi viÖc ph¶i biÕt ®Æt ®óng ng­êi vµo ®óng vÞ trÝ së tr­êng cña hä cßn ph¶i n¾m b¾t ®­îc c¸c quy luËt t©m lý chi phèi hä, bëi lÏ ®èi víi b¶n th©n mçi ng­êi tµi, ®iÒu mÊu chèt lµ ph¸t huy ®­îc së tr­êng cña m×nh, thi thè ®­îc tµi c¸n cña m×nh, thËm chÝ hä kh«ng cÇn tÝnh ®Õn sù b¸o ®¸p thï lao cña m×nh. VÝ dô nh­ chuyªn gia thu mua «ng Kamiya Masa lóc ®Çu lµm viÖc ë c«ng ty General n­íc Mü, nh­ng sau nµy «ng ®· ®­îc sù tÝn nhiÖm ®Æc biÖt cña «ng Kichiro gi¸m ®èc c«ng ty Toyota lµm cho c¶m ®éng mµ vÒ lµm viÖc ë c«ng ty nµy mÆc dï tiÒn l­¬ng chØ b»ng 1/5 so víi ë c«ng ty General. Cã thÓ nãi «ng Kichiro hÕt søc tÝn nhiÖm «ng Kamiya, ®Ó cho «ng ta g¸nh v¸c nhiÖm vô nÆng nÒ lµ tiªu thô xe h¬i, khiÕn cho «ng ta nh­ c¸ gÆp n­íc, ph¸t huy ®­îc së tr­êng ®Æc biÖt, x©y dùng ®­îc c¶ mét hÖ thèng thu mua v÷ng m¹nh cho c«ng ty Toyota, lËp ®­îc c«ng lao to lín. Cã mét ®iÒu ®­îc ®óc kÕt lµ khi tuyÓn mé ng­êi tµi, tr­íc tiªn cÇn ph¶i biÕt ng­êi sau ®ã míi bµn ®Õn chuyÖn dïng ng­êi. NÕu kh«ng hiÓu biÕt ®­îc ng­êi th× dï cã tµi thËt còng khã mµ ph¸t huy ®­îc. Vµo n¨m 1973, «ng TrÇn Thñ H÷u vèn lµ ng­êi s¸ng lËp ra c«ng ty dÇu l¹c Tæng Nguyªn, mét xÝ nghiÖp dÇu l¹c lín nhÊt §µi Loan, ®· mêi «ng Nacagawa lµ ng­êi NhËt B¶n ®¶m nhËn chøc tæng gi¸m ®èc, ®em toµn bé quyÒn qu¶n lý kinh doanh giao h¼n cho «ng ta, viÖc nµy ®· lµm cho giíi xÝ nghiÖp ë §µi Loan x«n xao mét thêi. Lóc ®ã «ng Nacagawa míi h¬n 40 tuæi tõng lµm gi¸m ®èc bé phËn kinh doanh vµ kü thuËt cña mét c«ng ty dÇu mì NhËt B¶n. §èi víi nghÒ dÇu mì «ng ta ®· cã kinh nghiÖm kinh doanh nhÊt ®Þnh, kh«ng thÓ kh«ng nãi lµ ng­êi tµi. Sau khi «ng Nacagawa nhËn chøc, v× ®Ó cho «ng ta ®­îc ®éc lËp lµm viÖc, Ýt bÞ can thiÖp phiÒn phøc, «ng TrÇn Thñ H÷u ®· ®­a c¸c thµnh viªn gia téc víi c¸c b¹n bÌ cïng lËp nghiÖp mµ cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp ra khái c«ng ty. ¤ng TrÇn Thñ H÷u cã thÓ nãi lµ thµnh t©m thµnh ý, song cã ®iÒu ®¸ng tiÕc lµ «ng Nicagawa tuy ®· cã kinh nghiÖm c«ng t¸c h¬n 20 n¨m thÕ nh­ng tõ x­a «ng ta ch­a hÒ ®­îc n¾m quyÒn lùc lín nh­ thÕ nµy bao giê, kh«ng cã kinh nghiÖm qu¶n lý toµn diÖn mét xÝ nghiÖp. H¬n thÕ «ng ta ®· ¸p dông cøng nh¾c nh÷ng ph­¬ng ph¸p qu¶n lý xÝ nghiÖp cña NhËt b¶n ®Ó ®Õn møc lµm rèi lo¹n hÕt tÊt c¶ nh÷ng g× vèn cã cña c«ng ty tr­íc ®©y khiÕn cho søc m¹nh cña c¸c bé phËn kh«ng ®­îc ph¸t huy, møc doanh thu lËp tøc gi¶m sót.Tuy nhiªn sau khi ®· ®Ó cho «ng Nicagawa tõ chøc, thu håi l¹i quyÒn qu¶n lý, tõ chç bu«ng tr«i quyÒn lùc l¹i ®æi thµnh th©u tãm ®¹i quyÒn, kh«ng tin t­ëng bÊt kú ai n÷a, dÉn tíi nh÷ng c¸n bé mµ «ng båi d­ìng ra còng tõng ng­êi bá c«ng ty mµ ra ®i, thËm chÝ 5 chµng rÓ cña «ng ta còng lÇn l­ît tõ chøc bá ®i. Tæng Nguyªn ®· trë thµnh mét n¬i kh«ng gi÷ ®­îc ng­êi tµi, t×nh h×nh kinh doanh cµng ngµy cµng cã xu h­íng xÊu ®i cuèi cïng ®· ph¶i tuyªn bè ph¸ s¶n. TrÇn Thñ H÷u tr­íc hÕt lµ dïng ng­êi khinh suÊt ®em ®¹i quyÒn kinh doanh trao cho mét ng­êi kh«ng hÒ biÕt c¸ch qu¶n lý xÝ nghiÖp lín, vÒ sau l¹i ®Ò phßng qu¸ cÈn thËn, ®ßi hái hµ kh¾c ®èi víi c¸n bé d­íi quyÒn, kh«ng yªn t©m ë bÊt cø mÆt nµo, dÉn tíi kh«ng gi÷ ®­îc ng­êi tµi ë xÝ nghiÖp cuèi cïng c«ng ty ®· thÊt b¹i th¶m h¹i. Tõ chç kh«ng hiÓu ng­êi mµ cø sö dông, ®Õn chç dïng tµi kh«ng tho¶ ®¸ng, kh«ng thÓ dïng tµi. Sù thÊt b¹i cña c«ng ty dÇu l¹c Tæng Nguyªn cã thÓ nãi lµ mét bµi häc ®au ®ín nÆng nÒ. C©u chuyÖn kÓ ra sau ®©y cã thÓ lµ mét trong nh÷ng kinh nghiÖm cho c¸c nhµ qu¶n trÞ sau nµy häc tËp vÒ c¸ch tuyÓn dông con ng­êi cho tæ chøc. Mét lÇn Chu Vò V­¬ng ®· hái Kh­¬ng Tö Nha: “BËc v­¬ng gi¶ cö binh tuyÓn lùa anh hïng, biÕt râ sù cao thÊp cña binh lÝnh, ph¶i lµm nh­ thÕ nµo?”. ý cña c©u nãi ®ã chÝnh lµ Chu Vò V­¬ng hái Kh­¬ng Tö Nha r»ng nÕu ta muèn dÊy binh ph¸t ®éng cuéc chiÕn tranh, th× ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ nhËn ra c¸c mÆt tèt xÊu, phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cña hä. Kh­¬ng Tö Nha ®· tr¶ lêi r»ng: T×nh tr¹ng nÐt mÆt vµ néi t©m cña con ng­êi kh«ng phï hîp víi nhau cã 15 lo¹i: Cã ng­êi bÒ mÆt tá ra ®øc tµi hoµn h¶o thùc tÕ ra l¹i lµ v« ®øc v« tµi. Cã ng­êi ngoµi mÆt tá ra «n hoµ l­¬ng thiÖn nh­ng thùc tÕ ra l¹i lµ ng­êi lµm toµn ®iÒu ¸c. Cã ng­êi ngoµi mÆt tá ra khiªm nh­êng cung kÝnh mµ néi t©m l¹i qu¸ ­ ng¹o m¹n v« lÔ. Cã ng­êi ngoµi mÆt tá ra liªm khiÕt cÈn thËn, mµ néi t©m l¹i kh«ng cã chót thµnh ý nµo ®ång lßng gi¶ dèi. Cã ng­êi xem ra th× rÊt cã tµi ba s¸ng suèt nh­ng trªn thùc tÕ l¹i kh«ng cã mét chót ch©n tµi thùc häc. Cã ng­êi vÎ mÆt tùa nh­ trung hËu lµm viÖc æn träng nh­ng l¹i kh«ng cã mét chót thµnh thùc ch¼ng tin. Cã ng­êi thÝch bµy m­u ®Æt kÕ thÕ nh­ng kh«ng cã n¨ng lùc quyÕt s¸ch. Cã ng­êi tùa hå nh­ lµm viÖc qu¶ c¶m, cã kh¶ n¨ng quyÕt ®o¸n, nh­ng trªn thùc tÕ th× lùc bÊt tßng t©m thiÕu h¼n tµi n¨ng. Cã ng­êi trªn nÐt mÆt v« cïng thµnh khÈn nh­ng trªn thùc tÕ th× ch¼ng chót tÝn thùc. 10.Cã ng­êi ngoµi mÆt th× l¬ th¬ lÈn thÈn nh­ng trªn thùc tÕ l¹i lµ ng­êi rÊt trung thùc ®¸ng tin cËy. 11.Cã ng­êi ng«n luËn hµnh vi xem ra cã vÎ ng«n kú hµnh qu¸i thÕ nh­ng lµm viÖc l¹i thu ®­îc hiÖu qu¶ tèt ®Ñp. 12.Cã ng­êi xem cã vÎ gan gãc nh­ng thùc tÕ l¹i rÊt nhót nh¸t. 13.Cã ng­êi tr«ng th× cã vÎ nghiªm tóc th¼ng th¾n nh­ng trªn thùc tÕ l¹i ®è kþ khinh th­êng ng­êi kh¸c. 14.Cã ng­êi ngoµi mÆt tr«ng l¹i cã vÎ nghiªm nghÞ kh¾c khæ, trªn thùc tÕ l¹i rÊt trÇm tÜnh trung thùc thµnh khÈn. 15.Cã ng­êi vÎ ngoµi kh«ng xuÊt chóng yÕu ®uèi xÊu xÝ thÕ mµ cho ra ngoµi ®¶m nhËn viÖc sø tiÕt l¹i kh«ng lµm nhôc sø mÖnh, mµ th­êng th­êng lµ nh÷ng ng­êi hay bÞ thiªn h¹ coi khinh lµ bÇn tiÖn, cã thÓ ®­îc c¸c bËc vua th¸nh hiÒn träng dông, tõ ®ã ®· s¸ng t¹o ra sù nghiÖp vÜ ®¹i. Nh÷ng ®¹o lý ë bªn trong ng­êi b×nh th­êng khã cã thÓ hiÓu ®­îc, nÕu kh«ng cã con m¾t cùc kú tinh nhanh s¸ng suèt th× khã cã thÓ nh×n râ ranh giíi gi÷a hai bªn. Khi Vò V­¬ng hái l¹i lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ quan s¸t ®­îc phÈm chÊt thùc cña mét ng­êi, Kh­¬ng Tö Nha tr¶ lêi: Muèn t×m hiÓu phÈm chÊt cña mét ng­êi cÇn ph¶i cã 8 lo¹i ph­¬ng ph¸p kiÓm chøng:Thø nhÊt, tr­íc hÕt dïng ng«n ng÷ ®Ó kh¶o s¸t xem thö n¨ng lùc øng ®èi cña ng­êi ®ã nh­ thÕ nµo. Thø hai t×m hiÓu ®Õn cïng nh÷ng c©u tr¶ lêi cña ng­êi ®ã, ®Ó quan s¸t n¨ng lùc tuú c¬ øng biÕn cña anh ta. Thø ba, cö ng­êi bÝ mËt kh¶o s¸t tinh thÇn xem thö anh ta lêi nãi cã ®i ®«i víi viÖc lµm kh«ng, nÕu cã th× míi thµnh thùc ®¸ng tin. Thø t­, chÊt vÊn tr­íc mÆt nh÷ng t×nh tiÕt Èn kÝn cã liªn quan ®Õn anh ta ®Ó anh ta cã ®ñ ®øc h¹nh cëi më v« t­ hay kh«ng. Thø n¨m, ®Ó cho ng­êi ®ã sö dông, qu¶n lý tµi s¶n råi quan s¸t xem anh ta cã phÈm chÊt liªm khiÕt kh«ng tham lam kh«ng. Thø s¸u, dïng mÜ s¾c ®Ó kiÓm tra xem ng­êi ®ã cã nghiªm chØnh ®µng hoµng kh«ng. Thø bÈy ra cho ng­êi ®ã ®Ò tµi khã xem cã ph¶i anh ta lµ ng­êi anh dòng kh«ng khiÕp sî hay kh«ng. Thø t¸m dïng r­îu ngon lµm cho ng­êi ®ã say råi quan s¸t ng­êi ®ã sau khi uèng r­îu cã mÊt ®i tr¹ng th¸i b×nh th­êng kh«ng. NÕu qu¶ thùc nghiÖm chøng vÒ 8 mÆt nµy ®Òu thu ®­îc kÕt qu¶ tèt th× qu¶ lµ ng­êi nµy cã ®ñ c¶ ®øc lÉn tµi. Dï thÕ giíi ngµy nay ®· thay ®æi rÊt nhiÒu so víi 2000 n¨m tr­íc cña Kh­¬ng Tö Nha song bµi häc vÒ t×m kiÕm nh©n tµi ®Ých thùc cña «ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã ý nghÜa. Nã dËy cho c¸c nhµ qu¶n trÞ sau nµy biÕt r»ng nh×n con ng­êi ph¶i ®óng thùc chÊt , néi t©m cña ng­êi ®ã chø kh«ng ®­îc nÆng vÒ h×nh thøc bªn ngoµi. Cã thÓ nãi viÖc tuyÓn chän nh©n tµi cho tæ chøc võa thÓ hiÖn n¨ng lùc chuyªn m«n cña nhµ qu¶n trÞ võa thÓ hiÖn nghÖ thuËt dïng ng­êi cña ng­êi ®ã, vµ chØ cã nh÷ng nhµ qu¶n trÞ tµi n¨ng míi cã thÓ mang vÒ ®óng con ng­êi mµ tæ chøc cÇn. Ch­¬ng III: Ch©n dung c¸c nhµ qu¶n trÞ tµi ba I. Ford vµ v­¬ng quèc « t« cña «ng PhÇn nµy xin giµnh ®Ó nãi vÒ Hery Ford ®êi thø hai. ¤ng sinh n¨m 1917, n¨m 1936 tèt nghiÖp tr­êng Halikise, song «ng kh«ng ph¶i lµ mét häc sinh ­u tó, chØ lµ mét ng­êi cã thµnh tÝch b×nh th­êng. §Ó cã thÓ n¾m ch¾c c«ng ty Ford, cÇn ®¶m nhiÖm chøc tæng gi¸m ®èc c«ng ty, Ford bëi thÕ ®· ph¶i cè g¾ng rÊt nhiÒu. Cuèi cïng vµo n¨m 1945, Ford ®· thuËn lîi tiÕp qu¶n c«ng ty Ford cña gia téc, ®¶m nhiÖm chøc tæng gi¸m ®èc c«ng ty. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû, ®­¬ng khi c«ng ty xe h¬i Slog trçi dËy, c«ng ty Ford bÞ r¬i vµo thÕ khèn quÉn. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ ë chç c«ng ty kia ®· qu¶n lý tèt h¬n. Thªm vµo ®ã c«ng ty Slog cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng xe h¬i, kh«ng ngõng ®æi míi h×nh thøc. D­íi ®¹i c«ng ty cã nhiÒu c«ng ty nhá, mµ mçi c«ng ty nhá l¹i cã quyÒn tù chñ, ph¸t huy ®Çy ®ñ n¨ng lùc cña m×nh. N¨m 1948, Xe « t« cña c«ng ty Slog cã sè l­îng tiªu thô h¬n c¶ c«ng ty Ford, tõ ®ã mµ nh¶y lªn vÞ trÝ hµng ®Çu thÕ giíi. So víi Slog, c«ng ty xe h¬i Ford vÒ thÓ chÕ l·nh ®¹o th× chuyªn chÕ ®éc tµi, toµn bé quyÒn lùc ®Òu tËp trung vµo tay Hery Ford. TÊt c¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña c«ng ty, sù s¾p xÕp nh©n sù, s¶n xuÊt vµ nghiÖp vô d©n sù ®Òu ph¶i qua tay «ng. Hery Ford cuèi ®êi l¹i cµng b¶o thñ, chØ chó träng kiÓu xe T cña m×nh mµ l¹i chØ dïng mét mµu ®en, thiÕu ma lùc hÊp dÉn kh¸ch hµng. C«ng ty Ford ®· dÇn suy yÕu ®i. Khi Ford ®êi thø hai lµm tæng gi¸m ®èc, c«ng ty Ford mçi th¸ng thiÕu nî ®Õn 900 v¹n ®«la Mü. Mét ng­êi qu¶n lý c«ng ty ®· nãi: Lóc Êy c«ng ty ®ang l¶o ®¶o nh­ muèn ng·, s¾p bÞ ph¸ s¶n. ViÖc qu¶n lý c«ng ty b¾t ®Çu hçn lo¹n, trong c«ng ty ch¼ng cã sæ s¸ch còng ch¼ng cã chÕ ®é kiÓm to¸n. ThËm chÝ ë sæ l­¬ng cã c¶ tªn nh÷ng ng­êi lµm viÖc ®· chÕt. C«ng ty ch¼ng cã nh÷ng nh©n viªn qu¶n lý cÊp cao ®¾c lùc, còng gièng nh­ ch¼ng cã tµi kho¶n râ rµng. Lóc ®ã trong 500 nh©n viªn qu¶n lý c«ng ty ch¼ng cã mét ng­êi tèt nghiÖp ®¹i häc. Nh©n viªn tµi vô còng thiÕu. Sau nµy nhí l¹i håi Êy, buliki cã nãi: C«ng tr×nh s­ ®èi víi thiÕt kÕ xe h¬i th× ch¼ng cã g×, ®¹i ®a sè m¸y mãc vµ nhµ x­ëng ®Òu qu¸ cò kü, b¸o biÓu tµi vô cña hä gièng nh­ sæ s¸ch cña mét quÇy t¹p ho¸ vËy. Khi Hery Ford ®êi thø hai tiÕp qu¶n c«ng ty ®ang suy yÕu Êy, «ng ®Ó ra mét ®iÒu kiÖn, tøc lµ kh«ng bã buéc ch©n tay, cã thÓ hoµn toµn th¶ søc tiÕn hµnh nh÷ng c¶i c¸ch cÇn thiÕt.C¶i c¸ch cña «ng b¾t ®Çu tõ viÖc ®Ò b¹t nh©n tµi, «ng kh«ng tiÕc dïng nhiÒu tiÒn b¹c ®Ó mêi nh©n tµi qu¶n lý, l¹i ®Ó cho hä cã thùc quyÒn trong tay, ph¸t huy ®Çy ®ñ tµi c¸n cña hä. “TiÓu sè Sangdun” lóc bÊy giê lµ mét tiÓu tæ qu¶n lý sè liÖu cña kh«ng qu©n n­íc Mü thêi chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Thêi chiÕn tranh, n¨ng lùc vËn trï vµ n¨ng lùc tµi vô cña 10 sÜ quan Êy ®· ®­îc rÌn luyÖn, hä liªn hîp l¹i lµm thµnh mét tiÓu tæ qu¶n lý kinh doanh ®¸p theo lêi mêi. M­êi ng­êi Êy vèn ®­îc coi lµ thÇn ®ång, trong sè ®ã cã ng­êi sau nµy lµm ®Õn bé tr­ëng quèc phßng. Lóc Êy nh÷ng thanh niªn Êy cã gäi ®iÖn ®Õn c«ng ty Ford, nãi r»ng hä ®ang t×m kiÕm viÖc lµm. Henry nãi víi hä “Cø ®Õn bµn thö”. Sangdun, ng­êi ®øng ®Çu nhãm Êy ®Õn gÆp Henry. Henry nãi r»ng, «ng thÊy c«ng ty Ford cÇn nh÷ng ng­êi nh­ vËy, bëi thÕ quyÕt ®Þnh sö dông hä. Hä ®· ®­a møc tiÒn l­¬ng yªu cÇu cña hä kh¸ cao tõ 800 ®Õn 1000 ®«la Mü cho mçi ng­êi. Trong c«ng ty cã ng­êi cho r»ng yªu cÇu Êy qu¸ cao kh«ng thÓ xem xÐt ®­îc. Song Henry cho r»ng ®èi víi nh÷ng nh©n tµi cao cÊp chØ cÇn cã lîi cho c«ng ty, cã tr¶ l­¬ng cao cho hä còng hoµn toµn xøng ®¸ng. Henry ®· mêi tÊt c¶ bän hä ®Õn c«ng ty, l¹i giao cho c¶ träng tr¸ch n÷a. Henry cßn sö dông c¶ Buliki vèn lµ phã tæng gi¸m ®èc cña c«ng ty xe h¬i th«ng dông ®Ó phô tr¸ch c«ng t¸c cña c«ng ty Ford. Së tr­êng cña Buliki lµ tinh th«ng tµi chÝnh, «ng ®· cã nh÷ng nghiªn cøu khoa häc chuyªn m«n. Vµo nh÷ng n¨m 30, «ng cã ®­îc sù träng dông cña c«ng ty xe h¬i th«ng dông, mang l¹i nh÷ng kho¶n lîi nhuËn to lín cho c«ng ty Êy. Henry sö dông Buliki mét c¸ch triÖt ®Ó, kh«ng tiÕc ®¸p øng cho «ng ®Æc quyÒn cæ phiÕu. Henry Ford träng sù hiÓu biÕt s©u réng cña Buliki, «ng hy väng cã thÓ tiÕn hµnh mét sè c¶i c¸ch triÖt ®Ó, mµ nh­ vËy cÇn cã mét ng­êi cã kinh nghiÖm qu¶n lý toµn diÖn, Buliki lµ ng­êi hoµn toµn cã thÓ ®¶m nhiÖm vai diÔn Êy. Buliki ®em ®Õn cho c«ng ty Ford mét sè chÕ ®é vµ ph­¬ng ph¸p ¸p dông cña c«ng ty xe h¬i th«ng dông vµ cßn mang ®Õn cho c«ng ty Ford mÊy nh©n viªn cao cÊp cña c«ng ty th«ng dông nh­ Wiliamgesste, Kelusuo... Sau ®ã b»ng sù gióp ®ì cña Kelusuo vµ nh÷ng thÇn ®ång Sangdun, ®· x©y dùng cho Henry chÕ ®é qu¶n lý tµi vô cã thÓ khiÕn c«ng ty Ford ph¸t triÓn tèt ®Ñp. VÒ l·nh ®¹o thÓ chÕ, Henry Ford tiÕp thu kiÕn nghÞ cña Buliki, giao quyÒn lùc xuèng c¬ së, tõ chÕ ®é tËp quyÒn vèn cã ®æi thµnh chÕ ®é ph©n quyÒn; ®em mét c«ng ty toµn vÑn ®æi thµnh 15 bé phËn, gi¸m ®èc mçi bé phËn cã quyÒn tù chñ phô tr¸ch c«ng viÖc cña bé phËn ®ã. Cã bé phËn cã c¬ cÊu qu¶n lý cña m×nh vµ cã quyÒn qu¶n lý chÆt chÏ. Gi÷a c¸c bé phËn vÉn cã thÓ triÓn khai c¹nh tranh. Trªn thùc tÕ ®ã lµ häc tËp c¬ chÕ qu¶n lý cña c«ng ty xe h¬i Th«ng dông. Sù dòng c¶m c¶i c¸ch cña Henry ®· mang l¹i nh÷ng thµnh qu¶ râ rÖt. N¨m ®Çu ®· khiÕn c«ng ty xoay chuyÓn tõ tæn thÊt thµnh cã l·i, gióp c«ng ty b­íc ra khái hoµn c¶nh khã kh¨n. §Õn n¨m thø hai lîi nhuËn ®· t¨ng lªn ®Õn h¬n 6400 v¹n ®«la Mü, ®Õn n¨m 1949 lîi nhuËn ®· t¨ng gÊp ®«i. Qua mÊy n¨m cè g¾ng c«ng ty Ford cuèi cïng ®· v­ît c«ng ty Claisle, cã vÞ trÝ thø hai trong nghµnh xe h¬i n­íc Mü, sau nµy vÉn duy tr× ®­îc vÞ trÝ Êy. Cã thÓ nãi Henry Ford rÊt khÐo døt bá nh÷ng thãi quen truyÒn thèng, vøt bá sù thñ cùu, trong s¶n phÈm t×m kiÕm sù ®æi míi, c«ng nghÖ ho¸ s¶n phÈm, ®Êy lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn thµnh c«ng cña c«ng ty Ford. Khi Henry tiÕp qu¶n c«ng ty Ford, «ng ®· quyÕt t©m kh«ng chØ giíi h¹n c¶i t¹o lo¹i xe cò, mµ muèn s¶n xuÊt ra lo¹i xe míi ®Ó giµnh ®­îc sù ®¸nh gi¸ tèt cña thÞ tr­êng. Tõ ®ã c«ng ty Ford liªn tôc cho ra ®êi nhiÒu lo¹i xe míi phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng. Tuy nhiªn ®øng trªn ph­¬ng diÖn cña mét nhµ qu¶n trÞ cã thÓ thÊy Henry rÊt tØnh t¸o trong lÜnh vùc tuyÓn dông hiÒn tµi, khÐo biÕt c¸ch dïng ng­êi, chó träng ph¸t huy mÆt tèt ®Ñp nhÊt cña nh©n tµi, ®Êy còng lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó c«ng ty Ford trë thµnh mét c«ng ty lín thø t­ trªn thÕ giíi. Henry kh«ng ®em sù h­ng thÞnh cña c«ng ty mµ ký th¸c cho mét nh©n tµi ­u tó nµo. Tõ n¨m 1946 ®Õn 1986, trong vßng 40 n¨m chøc vô tæng gi¸m ®èc cña c«ng ty Ford ®· thay ®æi ®Õn 10 lÇn, trung b×nh 4 n¨m thay mét lÇn. Chøc vô tæng gi¸m ®èc cña c«ng ty mçi khi thay ®æi, c«ng ty l¹i xuÊt hiÖn sù tiÕn triÓn m¹nh mÏ míi. Henry b»ng vµo nghiÖp vô mµ thu n¹p con ng­êi, ®èi víi thµnh viªn trong gia téc Ford, Henry nghiªm chØnh chiÕu theo nguyªn t¾c cã tµi n¨ng th× ®­îc giao chøc tr¸ch c«ng viÖc, kh«ng nÆng vÒ t×nh c¶m gia téc. ¤ng nãi “chøc vô tèi cao lµ kh«ng di truyÒn, chØ cã thÓ dùa vµo chÝnh m×nh ®Ó tranh ®ua mµ th«i” Nh­ vËy Henry Ford ®êi thø hai, b»ng sù tµi n¨ng vµ s¸ng suèt cña m×nh, kh«ng nh÷ng ®· vùc dËy mét c«ng ty s¾p bÞ ph¸ s¶n trë thµnh c«ng ty ®øng thø t­ trªn thÕ giíi vÒ mÆt doanh sè b¸n, mµ cßn ®Ó l¹i mét tÊm g­¬ng tèt vÒ c¸ch thøc qu¶n trÞ, ®Æc biÖt lµ c¸ch dïng ng­êi, rÊt ®¸ng ®Ó cho c¸c nhµ qu¶n trÞ sau nµy noi theo. II. Warren Buffett vµ c«ng ty Berkshire hathaway §­îc coi lµ nhµ qu¶n trÞ quyÒn lùc nhÊt n­íc Mü, song «ng còng lµ ng­êi næi tiÕng khiªm tèn khi nãi vÒ ®Þa vÞ cña «ng trong cuéc ®êi. TÊt nhiªn Warren Buffett tËn h­ëng nh÷ng ®Æc quyÒn riªng cña mét ng­êi giµu thø hai thÕ giíi, nh­ ®i ®©y ®ã b»ng mét trong nh÷ng chiÕc Netjet cña m×nh vµ ®¸nh bµi Brit víi “b¹n” Bill Gates. Nh­ng nh×n chung nhµ ®Çu t­ vÜ ®¹i 72 tuæi xø Ohama “ bá qua” quan ®iÓm cho r»ng «ng lµ “tËp b¶n ®å doanh nghiÖp Mü”. Víi ®iÖu c­êi thÇm ®óng chÊt Warren, «ng b¶o: “®iÒu nµy chØ cã nghÜa lµ nÕu t«i lµm mét c¸i g× ®ã tåi tÖ, møc ®é tåi tÖ ®ã sÏ rÊt “qui m«”. Nãi c¸ch kh¸c lµ sÏ bæ sung vµo nh÷ng lç l· ®ã rÊt nhiÒu con sè 0”. Sù thËt lµ ch­a cã nh÷ng con sè 0 nh­ vËy. C«ng ty cña Buffett – Berkshire Hathaway - ®· trë lªn tæ chøc hïng m¹nh nhÊt ®Êt Mü víi lîi nhuËn hµng tû tû ®«la trong mäi lÜnh vùc tõ b¶o hiÓm (n¬i Buffett lµ mét trong nh÷ng ng­êi dÉn ®Çu thÕ giíi) tíi b¸o chÝ, th¶m len vµ ñng cao båi. Víi tû suÊt lîi nhuËn tæng céng hµng n¨m trung b×nh ®¹t 21% trong vßng 15 n¨m qua (trong khi chØ sè nµy trªn thÞ tr­êng chØ ®¹t 11%), Buffett ®· chøng tá «ng lµ nhµ ®Çu t­ kú kh«i nhÊt thÕ giíi. Còng chÝnh v× thÕ mµ ¶nh h­ëng cña «ng lªn chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng cã thÓ nãi lµ v« song. ChØ cÇn «ng cho biÕt lµ sÏ mua hay b¸n cæ phiÕu nµo lµ cæ phiÕu ®ã sÏ“chuyÓn ®éng” nh­ trß ch¬i b¾n ®¹n, ch¼ng thÕ mµ «ng v« cïng thËn träng khi bµn vÒ ®Çu t­. Mét trong sè Ýt nh÷ng n¬i «ng dµnh ®Ó bµn vÒ ®Çu t­ lµ “nh÷ng l¸ th­ hµng n¨m göi tíi cæ ®«ng” l¹i lµ mèi th«ng tri ®­îc c¸c CEO trªn thÕ giíi quan t©m nhÊt. Khi cùu tæng bÝ th­ ®¶ng céng s¶n Trung Quèc Giang Tr¹ch D©n bµn vÒ b¶n chÊt bÝ Èn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n Hoa Kú víi Bill Gates (khi «ng nµy ®Õn th¨m Trung Quèc), Gates nãi chØ mét ng­êi duy nhÊt trªn ®êi nµy hiÓu ®­îc ®iÒu ®ã: Warren Buffett. Gates cßn nãi thªm sau khi trë vÒ Mü, «ng sÏ göi b¶n b¸o c¸o hµng n¨m míi nhÊt cña Buffett cho «ng Giang. H¬n n÷a kh«ng nghi ngê g× r»ng Buffett lµ nhµ kinh doanh ®­îc thØnh cÇu ®Õn nhiÒu nhÊt bëi c¸c tæng gi¸m ®èc (CEO) cÇn sù chØ gi¸o. Buffett cho biÕt: “Bao quanh c¸c CEO lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng. T«i ch¶ lÊy g× c¶ cho nªn t«i cã thÓ cho hä nh÷ng lêi khuyªn kh«ng thµnh kiÕn”. N¨m n¨m qua kh«ng biÕt bao nhiªu CEO ®· tíi Ohama ®Ó gÆp nhµ hiÒn triÕt nµy, kÓ c¶ Jeff Immelt (CEO hµng ®Çu cña c«ng ty General Electric). Nãi vÒ Buffett Immelt thùc sù ng­ìng mé: “T«i ®· cã ®«i ba dÞp nãi chuyÖn (vµ dïng bÝt tÕt) víi Buffett, «ng Êy lµ nhµ ®Çu t­ tinh anh nhÊt thÕ giíi, vµ t«i ®ang cè g¾ng n¾m b¾t nh÷ng t­ t­ëng cña «ng”. Quèc héi Mü còng v« cïng tin t­ëng Buffett. Vµi ngµy tr­íc khi c¸c nhµ lËp ph¸p bá phiÕu th«ng qua dù th¶o luËt thuÕ cña chÝnh quyÒn Bush, Buffett ®· cã bµi viÕt chÊn ®éng trªn tê “ Washington Post” chØ ra nh÷ng ®iÒu mµ «ng cho lµ “sù thiÕu ãc ph¸n xÐt cña viÖc xo¸ bá thuÕ cæ tøc”. C¾t gi¶m thuÕ nµy theo «ng sÏ chñ yÕu lµm lîi cho ng­êi giµu. Nh÷ng lêi nãi m¹nh mÏ tõ Buffett ®· ®ñ m¹nh ®Ó lµm dÞu bít b¶n dù th¶o cuèi vÒ c¾t gi¶m thuÕ nµy. §¬n gi¶n bëi Buffett ®­îc t«n träng vµ ng­ìng mé h¬n bÊt cø doanh nh©n cßn sèng nµo trªn thÕ giíi mµ, vµ kh«ng chØ bëi nh÷ng ng­êi trong giíi kinh doanh mµ trong c¶ céng ®ång. III. Andrew carnegie - «ng vua s¾t thÐp TÝnh c¸ch: quyÕt ®o¸n vµ tinh tÕ Andrew carnegie sinh n¨m 1835 t¹i scottland. M­êi tuæi cËu bÐ Andrew theo gia ®×nh sang ®Þnh c­ t¹i vïng Pittburgh, Hoa kú. Do cuéc sèng gia ®×nh chËt vËt nªn Andrew kh«ng ®­îc tíi tr­êng, vµ thËm chÝ suèt c¶ cuéc ®êi sau nµy, dï thµnh ®¹t, næi tiÕng kh¾p thÕ giíi, Andrew Carnegie ch­a bao giê theo häc chÝnh quy. TÊt c¶ kiÕn thøc uyªn b¸c vµ ®å sé mµ «ng vua nµy cã ®­îc ®Òu lµ “nhÆt nh¹nh” trªn qu·ng ®êi m­u sinh. 12 tuæi Andrew lµm phô viÖc cho mét x­ëng dÖt nhá, trong ®iÒu kiÖn vÊt v¶, suèt ngµy bªn lß h¬i n­íc nãng bøc vµ chËt chéi. Mét h«m «ng chñ giao cho cËu c«ng viÖc tÝnh to¸n sæ s¸ch vµ «ng ta rÊt hµi lßng vÒ cËu thî nhá nµy. Tuy ®­îc c¶i thiÖn c«ng viÖc song Andrew kh«ng b»ng lßng víi c«ng viÖc ghi chÐp ®¬n gi¶n ®ã. Andrew tranh thñ ®i häc líp kÕ to¸n kÐp vµo ban ®ªm. Khi ®· ®ñ tuæi lao ®éng Andrew xin vµo lµm ë mét c«ng ty ®iÖn tÝn. Víi tÝnh kiªn tr× vµ ãc quyÕt ®o¸n, Andrew kh«ng chØ hoµn thµnh xuÊt s¾c c«ng viÖc mµ cßn nhËn ®­îc sù tÝn nhiÖm cña c¸c sÕp. Cã chuyÖn kÓ r»ng, khi Andrew trùc ë v¨n phßng ®iÖn b¸o víi chøc danh lµ ®iÖn tÝn viªn nhËn ®­îc bøc ®iÖn b¸o cã ®oµn tµu ho¶ gÆp n¹n vµ kÑt l¹i trªn ®­êng s¾t. Andrew cÇm bøc ®iÖn ®i t×m ng­êi chØ huy lµ Scott, nh­ng «ng ta kh«ng cã mÆt t¹i v¨n phßng. Suy nghØ mét l¸t, nghiªn cøu s¬ ®å tuyÕn ®­êng vµ t×m hiÓu ra nguªn nh©n, Andrew liÒn viÕt mét bøc ®iÖn ký tªn Scott ra lÖnh cho c¸c nhµ ga trªn tuyÕn xö lý. ViÖc ra lÖnh cho mét ®oµn tµu dõng hay ch¹y lµ quyÒn cña ng­êi chØ huy, ai ra lÖnh ®Òu lµ ph¹m ph¸p. Nh­ng Andrew ®· quyÕt ®Þnh b»ng mét ch÷ ký gi¶. Khi «ng Scott vÒ «ng thÊy trªn bµn cã mét bøc ®iÖn b¸o, «ng liÒn viÕt mét bøc ®iÖn ra lÖnh víi néi dung y hÖt nh­ bøc ®iÖn mµ Andrew ®· m¹o danh göi ®i tr­íc ®ã råi giao cho Andrew: “Anh h·y ®¸nh ngay bøc ®iÖn nµy, nã liªn quan ®Õn sinh m¹ng cña c¶ mét ®oµn tµu”. Andrew cÇm bøc ®iÖn vµo phßng ®iÖn b¸o, råi quy ra thµnh thËt: “ Th­a ngµi, c¸ch ®©y nöa giê t«i ®· ®¸nh ®i mét bøc ®iÖn cã néi dung y hÖt nh­ thÕ nµy”. “Ai ký tªn?”. “ T«i ®· m¹o ch÷ ký cña ngµi”. “Kh¸ l¾m”, ngµi Scott gËt ®Çu, “nh­ng lÇn sau ®õng lµm nh­ thÕ n÷a” Carnegie rÊt ham ®äc nh­ng kh«ng cã tiÒn ®Ó mua s¸ch. Khi biÕt «ng ®¹i t¸ vÒ h­u Anderson cã mét th­ viÖn riªng rÊt nhiÒu s¸ch, Andrew ®Õn hái m­în ®Ó ®äc. Ngµi ®¹i t¸ nãi: “ T«i cho anh m­în s¸ch ®äc mét tuÇn, ®óng h¹n anh ®em tr¶, nÕu quyÓn s¸ch kh«ng bÞ lem bÈn t«i sÏ cho anh m­în tiÕp”. Andrew chÊp hµnh ®óng quy ®Þnh cña «ng ®¹i t¸. Anh ®äc nhiÒu lo¹i: lÞch sö, c.huyÖn c¸c anh hïng, kÞch Shakepear... vµ s¸ch nãi vÒ s¶n xuÊt thÐp vµ than.Nh÷ng cuèn s¸ch cña «ng ®¹i t¸ vÒ h­u ®· cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn chµng thanh niªn Carnegie. Sau nµy khi trë thµnh ng­êi giµu cã vµ khi «ng ®¹i t¸ qua ®êi, A. Carnegie ®· x©y mét th­ viÖn rÊt lín trªn nÒn nhµ cò cña ngµi ®¹i t¸ víi dßng ch÷: “Xin hiÕn tÆng ®¹i t¸ James Anderson. Nhµ kØ niÖm nµy cña mét thiÕu niªn cã tªn Andrew Carnegie ®Ó tá lßng biÕt ¬n ®èi víi ngµi” N¨m Carnegie 21 tuæi, c«ng ty Adam, mét c«ng ty vËn chuyÓn nhanh cã mét cæ ®«ng muèn b¸n cæ phÇn cña m×nh. Andrew nhËn thÊy sù ph¸t triÓn cña Adam nªn anh quyÕt ®Þnh mua cæ phÇn nµy. Nh­ng toµn bé gia s¶n cña Andrew chØ cã 50 ®«la, anh ph¶i ®i vay m­în ®Ó cã ®­îc 600 ®«la ®Ó mua cæ phÇn. Qu¶ nhiªn chØ sau mét thêi gian ng¾n, tõ 600 ®«la Andrew ®· cã vµi chôc ngµn ®«la. Ng­êi ta cã nhËn xÐt vÒ Andrew Carnegie trong giai ®o¹n nµy: kh«ng tõ mét thñ ®o¹n nµo, hÔ cã c¬ héi lµ «ng lao vµo kiÕm tiÒn. Khi ph¸t hiÖn ra mét l« ®Êt cã chøa nh÷ng giÕng dÇu, Carnegie ®· ®Õn hái mua, nh­ng l« ®Êt nµy ®· cã ng­êi mua råi. Kh«ng thÊt väng Andrew Carnegie ®· biÕu vî cña ng­êi chñ ®Êt mét mãn quµ ®¾t tiÒn: mét xÊp lôa vµ kÌm theo mét nhÉn kim c­¬ng. KÕt qu¶ lµ anh ®· mua ®­îc l« ®Êt ®ã cã chøa dÇu bªn d­íi. Vµ víi 40000 ®«la mua miÕng ®Êt ®ã, «ng ®· thu ®­îc mét triÖu ®«la lîi nhuËn mçi n¨m. Sau ®ã Adrew Carnegie sang lµm th­ ký cho h·ng xe löa Pennsylvania. Khi Woodruff ph¸t minh ra toa xe löa cã gi­êng n»m, Carnegie ®· tham gia ®Çu t­ 2 triÖu ®«la vµ lîi nhuËn sau mçi n¨m lµ 50 triÖu ®«la. N¨m 1862, khi néi chiÕn næ ra ë Mü, ®­êng s¾t vµ nhÊt lµ nh÷ng c©y cÇu b»ng gç lu«n bÞ ®èt ch¸y, Carnegie ®· lËp ra mét c«ng ty cÇu s¾t, ®¬n ®Æt hµng göi ®Õn tíi tÊp. N¨m 29 tuæi, mÆc dï ®ang lµm ¨n thuËn lîi nh­ng Carnegie quyÕt ®Þnh nghØ viÖc vµ bá ra 280 ngµy sang ch©u ©u ®Ó quan s¸t. Sau chuyÕn ®i nµy Carnegie kÕt luËn: thêi ®¹i cña s¾t thÐp ®· ®Õn vµ ®©y lµ ngµnh cã lîi nhuËn cao nhÊt. §Õn Lu©n §«n, Carnegie ®· mua b»ng s¸ng chÕ luyÖn thÐp cña anh em nhµ Darbay. “B»ng s¸ng chÕ nµy cã gi¸ trÞ Ýt nhÊt lµ 5000 pound vµng rßng!” «ng tr¶ lêi ng­êi em. Vµ Carnegie quyÕt ®Þnh mua lu«n b»ng s¸ng chÕ röa than cèc cña ng­êi Anh. VÒ n­íc n¨m 1868, Carnegie x©y dùng mét lß thÐp giã, bÊt chÊp sù ph¶n ®èi cña Tome, em ruét. Vµ qu¶ nhiªn thÐp giã cña Carnegie thuéc lo¹i cã chÊt l­îng cao:bÒn vµ cøng l¹i kh«ng gißn. XuÊt th©n tõ mét anh kÕ to¸n, Carnegie ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc tÝnh to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh. ¤ng cho r»ng : chó ý ®Õn gi¸ thµnh th× tù nhiªn sÏ cã lîi nhuËn. Trong khi c¸c c«ng ty s¾t thÐp chi phÝ cho mét tÊn lµ 110 ®«la th× thÐp cña Carnegie chØ hÕt cã 56,5 ®«la. Sù tÝnh toµn nµy cßn gióp cho Carnegie quyÕt ®Þnh ®Çu t­ nh÷ng x­ëng luyÖn thÐp lín, víi c«ng nghÖ míi, tèn kÐm tíi møc nhiÒu ng­êi ph¸t ho¶ng, trong khi ®ã Andrew Carnegie l¹i rÊt b×nh th¶n, v× «ng biÕt lîi nhuËn thu ®­îc sÏ kh«ng nhá. ChÝnh s¸ch sö dông nh©n tµi NhiÒu ng­êi ®Æt c©u hái lµm c¸ch nµo mµ Carnegie l¹i ®iÒu hµnh ®­îc mét khèi l­îng c«ng viÖc lín ®Õn nh­ vËy. BÝ quyÕt cña «ng lµ sö dông nh÷ng chuyªn gia giái. ¤ng thuª mét chuyªn gia giái lµ Alexander Holly ®Ó ®iÒu hµnh vµ s½n sµng mua nh÷ng ph¸t minh cña Holly víi gi¸ khuyÕn khÝch. V× thÕ viÖc luyÖn thÐp lu«n æn ®Þnh. Khi lµm cÇu s¾t thay cho cÇu gç, Carnegie ®· t×m b»ng ®­îc nh÷ng c«ng tr×nh s­ ®· lµm chiÕc cÇu s¾t duy nhÊt trong vïng vµ mêi hä tham gia vµo c«ng ty cña «ng. Khi mét c«ng tr×nh s­ nghØ phÐp vÒ quª, trong khi Carnegie muèn «ng ta quay trë l¹i. ¤ng t×m hiÒu vµ biÕt r»ng nhµ kü s­ nµy rÊt thÝch ngùa. ThÕ lµ Carnegie mêi «ng ta ë l¹i ®Ó gióp m×nh “ mua ngùa”, nh­ng thùc ra lµ ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc dï vÉn cã ngùa tèt cho c«ng tr×nh s­. “¤ng Êy ë l¹i vui vÎ sÏ cã lîi cho c«ng viÖc. NÕu t«i c­ìng b¸ch tÊt nhiªn «ng ta ph¶i nghe, nh­ng kÕt qu¶ c«ng viÖc sÏ ra sao?” Carnegie t©m sù sau vô nµy. Carnegie cã biÖt tµi nh×n ng­êi tµi. ¤ng ®Õn x­ëng cña m×nh vµ ®Ó ý thÊy mét thanh niªn ®øng b¸n t¹p ho¸ ë mét cöa hiÖu nhá bªn c¹nh. NhËn thÊy tµi n¨ng cña anh nµy,Carnegie ®· mêi anh ta vÒ x­ëng, vµ chØ s¸u th¸ng sau «ng ®· cho anh ta lµm phã x­ëng. §Ó råi n¨m 39 tuæi anh ta gi÷ chøc tæng gi¸m ®èc, mçi n¨m ®em vÒ lîi nhuËn h¬n 5 triÖu ®«la cho «ng. Andrew Carnegie tuyªn bè: nh©n viªn cña t«i kh«ng ph¶i lµ ng­êi lµm thuª cho t«i, mµ hä chÝnh lµ t«i, bé mÆt cña t«i, tr×nh ®é v¨n ho¸ cña t«i. §Æc biÖt Carnegie cã mét ®éi ngò nh©n viªn xuÊt s¾c ®Õn nçi «ng cã thÓ tù hµo mµ nãi r»ng: “ Cø viÖc lÊy ®i c«ng x­ëng, thÞ tr­êng vµ toµn bé tµi s¶n, tiÒn b¹c cña t«i, nh­ng ®Ó l¹i cho t«i sè nh©n viªn cña t«i, th× 4 n¨m sau, t«i sÏ l¹i trë thµnh «ng vua s¾t thÐp nh­ cò”. Lµ ng­êi kh«ng ®­îc häc hµnh bµi b¶n, tri thøc cña Carnegie chñ yÕu dùa vµo s¸ch vë, nªn «ng rÊt quý s¸ch vµ th­ viÖn. ¤ng kh«ng ®è kþ víi nh÷ng ng­êi cã häc mµ ng­îc l¹i lu«n tr©n träng hä. Trong sè lîi nhuËn thu ®­îc tõ kinh doanh, «ng dïng phÇn lín ®Ó më c¸c th­ viÖn, cho mäi ng­êi ®Òu ®­îc ®äc s¸ch. N¨m 1874, khi cïng mÑ vÒ th¨m quª (Scottland) «ng ®· bá ra 8000 b¶ng Anh ®Ó x©y mét th­ viÖn. Trong ®êi Carnegie, «ng ®· x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho 2811 th­ viÖn, vµ m·i m·i «ng kh«ng quªn vÞ ®¹i t¸ vÒ h­u ®· cho «ng ®­îc ®äc nh÷ng cuèn s¸ch ®Çu tiªn trong ®êi. N¨m 1913, Andrew Carnegie rót lui khái kinh doanh vµ thµnh lËp “Quü liªn hîp v­¬ng quèc Carnegie” nh»m phôc vô sù nghiÖp phóc lîi cña nh©n d©n Anh vµ Scottland. Andrew Carnegie mÊt n¨m 1919, ®Ó l¹i mét tËp ®oµn thÐp khæng lå khi quÕt ®Þnh hîp nhÊt víi tËp ®oµn thÐp cña Morgan. LêI KÕT Qua viÖc viÕt bµi nµy t«i chØ mong sao cã thÓ biÕn nh÷ng nghiªn cøu cña m×nh trë thµnh mét bµi häc tèt cho nh÷ng nhµ qu¶n trÞ t­¬ng lai, bëi h¬n ai hÕt, ®Êt n­íc ®ang rÊt cÇn hä, nh÷ng nhµ qu¶n trÞ giái, ®Ó cã thÓ gãp phÇn ®­a ®Êt n­íc ®i lªn Ýt ra lµ ngang b»ng víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc. Víi ý muèn ®ã, dï chØ g©y cho mét ng­êi thanh niªn th«i c¸i ý muèn x«ng pha vµo con ®­êng ®­a tíi thµnh c«ng th× t«i còng ®· m·n nguyÖn l¾m råi, vµ bµi viÕt nµy cña t«i ®· kh«ng ®Õn nçi lµm mét c«ng viÖc v« Ých. NÕu cã bÊt cø th¾c m¾c nµo hoÆc cã ®iÒu muèn chia sÎ, xin h·y liªn l¹c víi t«i theo ®Þa chØ: Sinh viªn Ph¹m ThÞ Kim Dung - Líp Qu¶n lý kinh tÕ 43A – Khoa khoa häc qu¶n lý, tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña b¹n ®äc. Tµi liÖu tham kh¶o V­¬ng VÜ – TÝnh c¸ch vµ nh÷ng quan hÖ giao tiÕp ®Ó thµnh c«ng, Nhµ xuÊt b¶n v¨n ho¸ th«ng tin, 2002. D­¬ng Thu ¸i (dÞch) – Th­¬ng chiÕn binh ph¸p , Nhµ xuÊt b¶n thanh niªn, 1996. Beaverbrook – Tay tr¾ng lµm nªn, ng­êi dÞch: NguyÔn HiÕn Lª, Nhµ xuÊt b¶n Long An,1991. Lé TiÓu Kh¶ - Con ®­êng phi th­êng cña §Æng TiÓu B×nh, nhµ xuÊt b¶n v¨n ho¸ th«ng tin, 2002. Chu Träng L­¬ng – ThÕ kû XXI, lµm l·nh ®¹o nh­ thÕ nµo, nhµ xuÊt b¶n Hµ néi, 2003. Hå ¸nh Tr©m – Ch©n dung c¸c nhµ tû phó trªn thÕ giíi, ng­êi dÞch: NguyÔn Quèc Th¸i, nhµ xuÊt b¶n v¨n ho¸ th«ng tin, 2001. NguyÔn S¬n Hµ - Tay tr¾ng lµm nªn, nhµ xuÊt b¶n thanh niªn, 2000. ViÖn nghiªn cøu vµ ®µo t¹o vÒ qu¶n lý – Tinh hoa qu¶n lý (25 t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm næi tiÕng nhÊt vÒ qu¶n lý trong thÕ kû XX), nhµ xuÊt b¶n lao ®éng x· héi, 2003. TS. NguyÔn Thanh Héi, TS. NguyÔn Th¨ng – Qu¶n trÞ häc, nhµ xuÊt b¶n thèng kª, 2001. Khoa khoa häc qu¶n lý, tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n – Gi¸o tr×nh lý thuyÕt qu¶n trÞ kinh doanh, nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt, 1999. Bé m«n kinh tÕ, qu¶n trÞ kinh doanh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng – Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp, nhµ xuÊt b¶n lao ®éng x· héi, 2004. Khoa khoa häc qu¶n lý, tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n – Gi¸o tr×nh khoa häc qu¶n lý, tËp I, II. Nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt, 2001.