Chuyên đề Bàn về công tác hạch toán tăng giảm TSCĐ hữu hình tại doanh nghiệp

MỤC LỤC Lời nói đầu Tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động là 3 yếu tố cơ bản để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp và TSCĐ hữu hình là tư liệu lao động tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh. Trong cơ chế thị trường, đặc biệt khi hiện nay các tiến bộ khoa học kỹ thuật ngày càng được áp dụng rộng rãi thì TSCĐ hữu hình là điều kiện cần thiết để giảm cường độ lao động, tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm tạo nên sức cạnh tranh của doanh nghiệp.TSCĐ hữu hình còn có ý nghĩa quan trọng quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Trong quá trình tham gia sản xuất kinh doanh TSCĐ hữu hình thường xuyên biến động và bị hao mòn dần, giá trị của nó được chuyển dịch từng phần vào chi phí kinh doanh nhưng vẫn giữ nguyên được hình thái vật chất ban đầu cho đến lúc hư hỏng-những đặc điểm này ảnh hưởng rất lớn đến việc tổ chức hạch toán TSCĐ hữu hình từ khâu tính giá tới khâu hạch toán chi tiết và hạch toán tổng hợp. Vì vậy để quản lý tốt TSCĐ hữu hình kế toán phải theo dõi chặt chẽ, phản ánh kịp thời mọi trường hợp biến động TSCĐ hữu hình từ khi mua sẵm, đưa vào sử dụng đến khi ghi giảm về mặt số lượng và mặt giá trị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ hữu hình, tối đa hoá lợi nhuận, tối đa hoá giá trị của doanh nghiệp góp phần phát triển sản xuất, thu hồi vốn đầu tư nhanh để tái sản xuất trang bị thêm và đổi mới TSCĐ hữu hình. Nhận biết được tầm quan trọng đó tôi đã lựa chọn đề tài: “Bàn về công tác hạch toán tăng giảm TSCĐ hữu hình tại doanh nghiệp”. Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề án gồm 2 phần, đó là: Phần 1: Những lý luận cơ bản về chế độ kế toán hiện hành trong công tác hạch toán tăng, giảm TSCĐ hữu hình Phần 2: Một số ý kiến đóng góp với chế độ kế toán hiện hành trong công tác hạch toán tăng, giảm TSCĐ hữu hình tại doanh nghiệp Do kiến thức chủ yếu là lý thuyết, thời gian có hạn nên đề án của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy cô giáo trường đại học Kinh Tế Quốc Dân để đề án của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Phần 1: Những lý luận cơ bản về chế độ kế toán hiện hành trong công tác hạch toán tăng, giảm TSCĐ hữu hình Các khái niệm cơ bản Tài sản cố định hữu hình là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình. Nguyên giá: là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được TSCĐ hữu hình tính đến thời điểm đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. Khấu hao: là sự phân bổ một cách có hệ thống giá trị phải khấu hao của TSCĐ hữu hình trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó. Giá trị phải khấu hao: là nguyên giá của TSCĐ hữu hình ghi trên báo cáo tài chính trừ giá trị thanh lý ước tính của tài sản đó. Thời gian sử dụng hữu ích: là thời gian mà TSCĐ hữu hình phát huy được tác dụng cho sản xuất, kinh doanh, được tính bằng: Thời gian mà doanh nghiệp dự tính sử dụng TSCĐ hữu hình hoặc Số lượng sản phẩm, hoặc các đơn vị tính tương tự mà doanh nghiệp dự tính thu được từ việc từ việc sử dụng tài sản. Giá trị thanh lý: là giá trị ước tính thu được khi hết thời gian sử dụng hữu ích của tài sản, sau khi trừ chi phí thanh lý ước tính. Giá trị hợp lý: là giá trị tài sản có thể được trao đổi giữa các bên có đầy đủ hiểu biết trong sự trao đổi ngang giá. Giá trị còn lại: là nguyên giá của TSCĐ hữu hình sau khi trừ số khấu hao luỹ kế của tài sản đó. Giá trị có thể thu hồi: là giá trị ước tính thu được trong tương lai từ việc sử dụng tài sản, bao gồm cả giá trị thanh lý của chúng. TSCĐ hữu hình thường là bộ phận chủ yếu trong tổng số tài sản và đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện tình hình tài chính của doanh nghiệp, vì vậy việc xác định một tài sản có được ghi nhận là TSCĐ hữu hình hay là một khoản chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tài sản thoả mãn các tiêu chuẩn sau đây thì được coi là tài sản cố định: Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó. Khi xác định tiêu chuẩn này doanh nghiệp phải xác định mức độ chắc chắn của việc thu được lợi ích kinh tế trong tương lai, dựa trên các bằng chứng hiện có tại thời điểm ghi nhận ban đầu và phải chịu mọi rủi ro liên quan.Những tài sản sử dụng cho mục đích đảm bảo an toàn sản xuất kinh doanh hoặc bảo vệ môi trường mặc dù không trực tiếp đem lại lợi ích kinh tế như các TSCĐ khác nhưng chúng lại cần thiết cho doanh nghiệp trong việc đạt được các lợi ích kinh tế nhiều hơn từ các tài sản khác. Tuy nhiên các tài sản này chỉ được ghi nhận là TSCĐ hữu hình nếu nguyên giá của chúng và các tài sản có liên quan không vượt quá tổng giá trị có thể thu hồi từ các tài sản đó và các tài sản khác có liên quan. Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy: ghi nhận TSCĐ hữu hình thường đã được thoả mãn vị nguyên giá tài sản được xác định thông qua mua sắm, trao đổi, hoặc tự xây dựng Có thời gian sử dụng từ 1 năm trở lên Có giá trị theo quy định hiện hành (từ 10.000.000 đồng trở lên) Khi xác định các bộ phận cấu thành TSCĐ hữu hình, doanh nghiệp phải áp dụng các tiêu chuẩn TSCĐ hữu hình cho từng trường hợp cụ thể. Doanh nghiệp có thể hợp nhất các bộ phận riêng biệt không chủ yếu và áp dụng các tiêu chuẩn TSCĐ hữu hình vào tổng giá trị đó. Các phụ tùng và thiết bị phụ trợ thường được coi là tài sản lưu động và được hạch toán vào chi phí khi sử dụng. Các phụ tùng chủ yếu và các thiết bị bảo trì được xác định là TSCĐ hữu hình khi doanh nghiệp ước tính thời gian sử dụng chúng nhiều hơn một năm. Nếu phụ tùng và thiết bị bảo trì chỉ được dùng gắn liền với TSCĐ hữu hình và việc sử dụng chúng là không thường xuyên thì chúng được hạch toán là TSCĐ hữu hình riêng biệt và được khấu hao trong thời gian ít hơn thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ hữu hình liên quan. Trong từng trường hợp cụ thể, có thể phân bổ tổng chi phí của tài sản cho các bộ phận cấu thành của nó và hạch toán riêng biệt cho mỗi bộ phận cấu thành. Trường hợp này được áp dụng khi từng bộ phận cấu thành tài sản có thời gian sử dụng hữu ích khác nhau, hoặc góp phần tạo ra lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp theo những tiêu chuẩn khác nhau nên được sử dụng các tỷ lệ và các phương pháp khấu hao khác nhau. Giá trị TSCĐ hữu hình được phản ánh trên TK 211 theo nguyên giá: Kế toán phải theo dõi chi tiết nguyên giá của từng TSCĐ tuỳ thuộc vào nguồn hình thành, nguyên giá TSCĐ hữu hình được xác định như sau: TSCĐ hữu hình do mua sắm: Nguyên giá được xác định bao gồm giá mua, các khoản thuế và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng như chi phí chuẩn bị mặt bằng, chi phí vận chuyển… TSCĐ hữu hình do đầu tư xây dựng cơ bản theo phương thức giao thầu: Nguyên giá được xác định là giá quyết toán công trình xây dựng theo quy định tại Quy chế quản lý đầu tư và xây dựng hiện hành, các chi phí khác có liên quan trực tiếp và lệ phí trước bạ (nếu có) TSCĐ hữu hình mua trả chậm: Nguyên giá được xác định theo giá mua trả tiền ngay tại thời điểm mua TSCĐ hữu hình tự xây dựng hoặc tự chế: Nguyên giá được xác định là giá thành thực tế của TSCĐ tự xây dựng hoặc tự chế cộng chi phí lắp đặt, chạy thử. TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi: Nguyên giá được xác định theo giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình nhận về, hoặc giá trị hợp lý của tài sản đem trao đổi, sau khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc thu về, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự. TSCĐ hữu hình được cấp, được điều chuyển đến: Nguyên giá được xác định bao gồm: giá trị còn lại trên sổ kế toán của tài sản cố định ở đơn vị cấp, đơn vị điều chuyển…hoặc giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận và các chi phí vận chuyển, bốc dỡ… TSCĐ hữu hình nhận góp vốn liên doanh, nhận lại vốn góp, do phát hiện thừa, được tài trợ, biếu, tặng…Nguyên giá được xác định là giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận; Các chi phí mà bên nhận phải chi ra tính đến thời điểm TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng như: chi phí vận chuyển, bốc dỡ… Chỉ được thay đổi nguyên giá TSCĐ hữu hình trong các trường hợp sau: Đánh giá lại tài sản cố định theo quyết định của Nhà nước Xây lắp, trang bị thêm cho TSCĐ Thay đổi bộ phận của TSCĐ hữu hình làm tăng thời gian sử dụng hữu ích, hoặc làm tăng công suất sử dụng của chúng Cải tiến bộ phận của TSCĐ hữu hình làm tăng đáng kể chất lượng sản phẩm sản xuất ra Áp dụng quy trình công nghệ sản xuất mới làm giảm chi phí hoạt động của tài sản so với trước Tháo dỡ một hoặc một số bộ phận của TSCĐ Mọi trường hợp tăng, giảm TSCĐ hữu hình đều phải lập biên bản giao nhân, biên bản thanh lý TSCĐ và phải thực hiện các thủ tục quy định. Kế toán có nhiệm vụ lập và hoàn chỉnh hồ sơ TSCĐ về mặt kế toán. TSCĐ hữu hình cho thuê hoạt động vẫn phải trích khấu hao theo quy định của chuẩn mực kế toán và chính sách tài chính hiện hành. Trường hợp đi thuê TSCĐ hữu hình theo hình thức thuê tài chính nguyên giá TSCĐ được xác định theo quy định của chuẩn mực kế toán “thuê tài sản” TSCĐ hữu hình phải được theo dõi chi tiết cho từng đối tượng ghi TSCĐ, theo từng loại TSCĐ và địa điểm bảo quản, sử dụng, quản lý TSCĐ. Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 211-TSCĐ hữu hình Bên Nợ: Nguyên giá của TSCĐ hữu hình tăng do xây dựng cơ bản hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng, do mua sắm, do nhận vốn góp liên doanh, do được cấp, do được tặng, biếu… Điều chỉnh tăng nguyên giá của TSCĐ do xây lắp, trang bị thêm hoặc do cải tạo nâng cấp… Điều chỉnh tăng nguyên giá TSCĐ do đánh giá lại Bên Có: Nguyên giá của TSCĐ hữu hình giảm do điều chuyển cho đơn vị khác, do nhượng bán, thanh lý hoặc đem đi góp vốn liên doanh… Nguyên giá của TSCĐ giảm do tháo bớt một hoặc một số bộ phận Điều chỉnh giảm nguyên giá TSCĐ do đánh giá lại. Số dư bên Nợ: Nguyên giá TSCĐ hữu hình hiện có ở doanh nghiệp. Tài khoản 211-TSCĐ hữu hình có 6 tài khoản cấp 2: Tài khoản 2111-Nhà cửa, vật kiến trúc Tài khoản 2112-Máy móc thiết bị Tài khoản 2113-Phương tiện vận tải, truyền dẫn Tài khoản2114-Thiết bị, dụng cụ quản lý Tài khoản 2115-Cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm Tài khoản 2118-TSCĐ khác. Phương pháp hạch toán kế toán - một số nghiệp vụ kinh tế chủ yếu 1.3.1. Một số hướng dẫn chuẩn mực TSCĐ hữu hình Nh÷ng quy ®Þnh chung ( Ban hµnh vµ c«ng bè theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§- BTC ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2001 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh): 01. Môc ®Ých cña chuÈn mùc nµy lµ quy ®Þnh vµ h­íng dÉn c¸c nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh ( TSC§) h÷u h×nh, gåm: Tiªu chuÈn TSC§ h÷u h×nh, thêi ®iÓm ghi nhËn, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ban ®Çu, chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu, x¸c ®Þnh gi¸ trÞ sau ghi nhËn ban ®Çu, khÊu hao, thanh lý TSC§ h÷u h×nh vµ mét sè quy ®Þnh kh¸c lµm c¬ së ghi sæ kÕ to¸n vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. 0.2. ChuÈn mùc nµy ¸p dông cho kÕ to¸n TSC§ h÷u h×nh, trõ khi cã chuÈn mùc kÕ to¸n kh¸c quy ®Þnh cho phÐp ¸p dông nguyªn t¾c vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n kh¸c cho TSC§ h÷u h×nh. 0.3. Tr­êng hîp chuÈn mùc kÕ to¸n kh¸c quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vµ ghi nhËn gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§ h÷u h×nh kh¸c víi ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh trong chuÈn mùc nµy th× c¸c néi dung kh¸c cña kÕ to¸n TSC§ h÷u h×nh vÉn thùc hiÖn theo c¸c quy ®Þnh cña chuÈn mùc nµy. 0.4. Doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông chuÈn mùc nµy ngay c¶ khi cã ¶nh h­ëng do thay ®æi gi¸ c¶, trõ khi cã quy ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ h÷u h×nh theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc. 1.3.2. Chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu Các chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu TSCĐ hữu hình được ghi tăng nguyên giá của tài sản nếu các chi phí này chắc chắn làm tăng lợi ích kinh tế trong tương lai do sử dụng tài sản đó. Các chi phí phát sinh không thoả mãn điều kiện trên phải được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ. Các chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu TSCĐ hữu hình được ghi tăng nguyên giá của tài sản nếu chúng thực sự cải thiện trạng thái hiện tại so với trạng thái tiêu chuẩn ban đầu của tài sản đó, như: Thay đổi bộ phận của TSCĐ hữu hình làm tăng thời gian sử dụng hữu ích hoặc làm tăng công suất sử dụng của chúng. Cải tiến bộ phận của TSCĐ hữu hình làm tăng đáng kể chất lượng sản phẩm sản xuất ra. Áp dụng quy trình công nghệ sản xuất mới làm giảm chi phí hoạt động của tài sản so với trước. Chi phí về sửa chữa và bảo dưỡng TSCĐ hữu hình nhằm mục đích khôi phục hoặc duy trì khả năng đem lại lợi ích kinh tế của tài sản theo trạng thái hoạt động tiêu chuẩn ban đầu hoặc tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ. Việc hạch toán các chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu TSCĐ hữu hình phải căn cứ vào từng trường hợp cụ thể và khả năng thu hồi các chi phí phát sinh sau. Khi giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đã bao gồm các khoản giảm về lợi ích kinh tế thì các chi phí phát sinh sau để khôi phục các lợi ích kinh tế từ tài sản đó sẽ được tính vào nguyên giá TSCĐ nếu giá trị còn lại của TSCĐ không vượt quá giá trị có thể thu hồi từ tài sản đó. Trường hợp trong giá mua TSCĐ hữu hình đã bao gồm nghĩa vụ của doanh nghiệp phải bỏ thêm các khoản chi phí để đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng thì việc vốn hoá các chi phí phát sinh sau cũng phải căn cứ vào khả năng thu hồi chi phí. Trường hợp một số bộ phận của TSCĐ hữu hình đòi hỏi phải được thay thế thường xuyên, được hạch toán là các TSCĐ hữu hình độc lập nếu các bộ phận đó thoả mãn đủ 4 tiêu chuẩn quy định cho TSCĐ hữu hình. 1.3.3. Xác nhận giá trị sau ghi nhận ban đầu Sau ghi nhận ban đầu, trong quá trình sử dụng TSCĐ hữu hình được xác định theo nguyên giá, khấu hao luỹ kế và giá trị còn lại. Trường hợp TSCĐ hữu hình được đánh giá lại theo quy định của Nhà nước thì nguyên giá, khấu hao luỹ kế và giá trị còn lại phải được điều chỉnh theo kết quả đánh giá lại. Chênh lệch do đánh giá lại TSCĐ hữu hình được xử lý và kế toán theo quy định của Nhà nước. 1.3.4. Xem xét lại thời gian sử dụng hữu ích Thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ hữu hình phải được xem xét lại theo định kỳ, thường là cuối năm tài chính. Nếu có sự thay đổi đáng kể trong việc đánh giá thời gian sử dụng hữu ích của tài sản thì phải điều chỉnh mức khấu hao. Trong quá trình sử dụng TSCĐ, khi đã xác định chắc chắn là thời gian sử dụng hữu ích không còn phù hợp thì phải điều chỉnh thời gian sử dụng hữu ích và tỷ lệ khấu hao cho năm hiện hành và các năm tiếp theo và được thuyết minh trong báo cáo tài chính. Chế độ sửa chữa và bảo dưỡng TSCĐ hữu hình có thể kéo dài thời gian sử dụng hữu ích thực tế hoặc làm tăng giá trị thanh lý ước tính của tài sản nhưng doanh nghiệp không được thay đổi mức khấu hao của tài sản. 1.3.5. Xem xét lại phương pháp khấu hao Phương pháp khấu hao TSCĐ hữu hình phải được xem xét lại theo định kỳ, thường là cuối năm tài chính, nếu có sự thay đổi đáng kể trong cách thức sử dụng tài sản để đem lại lợi ích cho doanh nghiệp thì được thay đổi phương pháp khấu hao và mức khấu hao tính cho năm hiện hành và các năm tiếp theo. 1.3.6. Nhượng bán và thanh lý TSCĐ hữu hình TSCĐ hữu hình được ghi giảm khi thanh lý, nhượng bán Lãi hay lỗ phát sinh do thanh lý, nhượng bán TSCĐ hữu hình được xác định bằng số chênh lệch giữa thu nhập với chi phí thanh lý, nhượng bán cộng giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình. Số lãi, lỗ này được ghi nhận là một khoản thu nhập hay chi phí trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ. 1.3.7. Trình bày báo cáo tài chính Trong báo cáo tài chính doanh nghiệp phải trình bày theo từng loại TSCĐ hữu hình về những thông tin sau: Phương pháp xác định nguyên giá TSCĐ hữu hình Phương pháp khấu hao; thời gian sử dụng hữu ích hoặc tỷ lệ khấu hao Nguyên giá, khấu hao luỹ kế và giá trị còn lại vào đầu năm và cuối kỳ Bản thuyết minh báo cáo tài chính (Phần TSCĐ hữu hình) phải trình bày các thông tin: Nguyên giá TSCĐ hữu hình tăng, giảm trong kỳ Số khấu hao trong kỳ, tăng, giảm và luỹ kế đến cuối kỳ Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đã dụng để thế chấp, cầm cố cho các khoản vay Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang Các cam kết về mua, bán TSCĐ hữu hình có giá trị lớn trong tương lai Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình tạm thời không sử dụng Nguyên giá của TSCĐ hữu hình đã khấu hao hết nhưng vẫn còn sử dụng Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đang chờ thanh lý Các thay đổi khác về TSCĐ hữu hình. Việc xác định phương pháp khấu hao và ước tính thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ hữu hình là vấn đề hoàn toàn mang tính chất xét đoán. Vì vậy việc trình bày các phương pháp khấu hao áp dụng và thời gian sử dụng hữu ích ước tính của TSCĐ hữu hình cho phép người sử dụng báo cáo tài chính xem xét mức độ đúng đắn của các chính sách do ban lãnh đạo doanh nghiệp đề ra và có cơ sở để so sánh với các doanh nghiệp khác. Doanh nghiệp phải trình bày bản chất và ảnh hưởng của sự thay đổi ước tính kế toán có ảnh hưởng trọng yếu tới kỳ kế toán hiện hành hoặc các kỳ tiếp theo. Các thông tin phải được trình bày khi có sự thay đổi trong các ước tính kế toán liên quan tới giá trị TSCĐ hữu hình đã thanh lý hoặc đang chờ thanh lý, thời gian sử dụng hữu ích và phương pháp khấu hao * Kế toán các trường hợp tăng TSCĐ hữu hình Nợ TK Có TK 211 111. 112 Đối với doanh nghiệp tính thuế theo khấu trừ, kế toán ghi Nợ TK Có TK 211. 1332 111. 112 Trường hợp TSCĐ mua nhập khẩu của nước ngoài thanh toán bằng ngoại tệ, kế toán xác định giá trị TSCĐ hữu hình theo tỷ giá thực tế và ghi: Nợ TK Có TK 211 1112. 1122. 413 Nếu tỷ giá thực tế <tỷ giá hạch toán. Phản ánh thuế nhập khẩu phải nộp kế toán ghi: Nợ TK Có TK 211 333 Đồng thời xác định thuế GTGT cuả TSCĐ. Nếu doanh nghiệp áp dụng theo Nợ TK Có TK 211 333 Nếu tính theo khấu trừ kế toán ghi Nợ TK Có TK 1332 333 Tuỳ thuộc vào nguồn vốn dùng mua TSCĐ kế toán ghi Nợ TK Có TK 414. 441 411 Nếu mua TSCĐ hữu hình thanh toán bằng tiền vay dài hạn, hoặc chưa thanh toán mà đơn vị áp dụng tính thuế theo trực tiếp Nợ TK Có TK 211 341. 331 Nếu đơn vị áp dụng tính thuế theo khấu trừ Nợ TK Có TK 211. 1332 341. 331 Khi doanh nghiệp trả tiền cho người bán hoặc trả tiền vay căn cứ nguồn vốn sử dụng Nợ TK Có TK 414. 441 411 Trường hợp TSCĐ hữu hình tăng do doanh nghiệp tự xây dựng ... Nợ TK Có TK 211 241 Đồng thời căn cứ nguồn vốn dùng để xây dựng kế toán ghi Nợ TK Có TK 414. 441 411 Trường hợp TSCĐ hữu hình tăng do được cấp phát căn cứ vào giá trị TSCĐ được xác định Nợ TK Có TK 211 411 Trường hợp doanh nghiệp nhận lại TSCĐ hữu hình đem góp liên doanh căn cứ giá trị được xác định khi nhận về kế toán ghi: Nợ TK Có TK 211 222. 128 Trường hợp đánh giá lại TSCĐ hữu hình làm tăng nguyên gía, căn cứ vào “Biên bản đánh giá lại” Nợ TK Có TK 211 412 Nếu TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp do nhầm lẫn chưa ghi sổ thì phải xác định giá trị đã hao mòn Nợ TK Có TK 641. 642 214 * Kế toán các trường hợp giảm TSCĐ hữu hình Khi nhượng bán căn cứ chứng từ thu tiền nếu doanh nghiệp áp dụng phương pháp tính thuế GTGT theo trực tiếpK Nợ TK Có TK 111. 112 721 Nếu doanh nghiệp áp dụng theo phương pháp khấu trừ thuế Nợ TK Có TK 111. 112 721. 333 Nếu phát sinh các khoản chi phí khi nhượng bán kế toán ghi: Nợ TK Có TK 821 111. 112 Đồng thời căn cứ biên bản giao nhận TSCĐ kế toán xoá sổ ghi: Nợ TK Có TK 214. 821 211 Căn cứ chứng từ chi phí thanh lý kế toán ghi: Nợ TK Có TK 821. 111. 112 Căn cứ chứng từ thu nhập về thanh lý Nợ TK Có TK 152. 111.112 721 Căn cứ biên bản thanh lý kế toán xoá sổ TSCĐ Nợ TK Có TK 214 211 Trường hợp TSCĐ hữu hình chưa khấu hao cơ bản hết Nợ TK Có TK 214. 821 211 Trường hợp TSCĐ hữu hình giảm do góp vốn liên doanh. Căn cứ biên bản giao nhânk, biên bản đánh giá lại nếu: thảo thuận giá (<)thực tết, kế toán ghi: Nợ TK Có TK 222. 214. 412 211 Nếu giá (>)gía thực tế của TSCĐg Nợ TK Có TK 222. 214 211. 412 Trường hợp TSCĐ hữu hình chuyển thành công cụ đồ dùng. Nếu giá trị còn lại của TSCĐ nhỏ thì toàn bộ giá trị còn lại của TSCĐ tính vào chi phí trong kỳ Nợ TK Có TK 641. 642. 214 211 Nếu giá trị lớn thì cần phân bổ dần vào chi phí Nợ TK Có TK 142. 214 211 Trường hợp TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp bị mất, nếu chưa xác địng được nguyên nhân kế toán ghi; Nợ TK Có TK 214. 1381 211 Nếu xác định được nguyên nhân, tuỳ theo quyết định xử lý Nợ TK Có TK 214. 411.821 211 Một số nhận xét về chuẩn mực TSCĐ hữu hình tại Việt Nam so với quốc tế Chuẩn mực số 03 - Tài sản cố định hữu hình  Đề nghị thực hiện các điều chỉnh theo chuẩn mực kế toán quốc tế về các tài sản sinh học, các khoản giảm giá trị (tổn thất), ảnh hưởng của thay đổi giá cả, giá trị thanh lý, giá trị còn lại, giá trị có thể thu hồi, ghi nhận tài sản cố định hữu hình, các yếu tố cấu thành nguyên giá tài sản cố định hữu hình, các giao dịch trao đổi tài sản, xác định giá trị sau ghi nhận ban đầu, khấu hao đối với các bộ phận đáng kể của tài sản cố định hữu hình, giai đoạn khấu hao, đền bù cho khoản giảm giá trị, ghi giảm tài sản cố định hữu hình, thời điểm ghi giảm, lãi do thanh lý tài sản cố định hữu hình, và trình bày báo cáo tài chính.  Các chuẩn mực kế toán chưa ban hành tại VN  Để tạo cơ sở đồng bộ cho các chuẩn mực kế toán, đề nghị xây dựng tất cả các chuẩn mực kế toán còn lại theo chuẩn mực kế toán quốc tế, có xem xét đến các chuẩn mực kế toán Anh, Mỹ và tình hình cụ thể của Việt Nam nh ư: IAS 36: Giảm giá trị tài sản.  Đề nghị không áp dụng theo chuẩn mực kế toán quốc tế  Do tình hình thực tế tại VN chỉ áp dụng mô hình nguyên giá, đề nghị không áp dụng theo chuẩn mực kế toán quốc tế, trong đó cho phép lựa chọn giữa mô hình nguyên giá và mô hình giá trị hợp lý.  Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) số 03 thì các tài sản được ghi nhận là TSCĐHH phải thoả mãn đồng thời tất cả bốn tiêu chuẩn: Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó; Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng lin cậy; Thời gian sử dụng ước tính trên một năm; Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành. Còn theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành chế độ quản lý sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định, quy định "thời gian sử dụng từ một năm trở lên " và giá trị từ 10.000.000 đồng (mười triệu đồng) trở lên. Quy định về thời gian sử dụng giữa chuẩn mực (trên một năm) với chế độ tài chính (từ một năm) đã không thống nhất làm cho kế toán DN rất lúng túng khi xác định TSCĐHH. Do vậy, thời gian sử dụng TSCĐHH nên được quy định là "ước tính trên 1 năm ", vì nếu từ 1 năm thì trong năm sản xuất kinh doanh không cần ghi nhận TSCĐHH để khấu hao dần vào chi phí sản xuất kinh doanh. Phần 2: Một số ý kiến đóng góp với chế độ kế toán hiện hành trong công tác hạch toán tăng, giảm TSCĐ hữu hình tại doanh nghiệp 2.1. Những đánh giá về thực trạng chế độ kế toán hiện hành trong công tác hạch toán tăng, giảm TSCĐ hữu hình 2.1.1. Những ưu điểm Các chế độ kế toán hiện hành đối với việc tổ chức quản lý và hạch toán TSCĐ hữu hình tại doanh nghiệp nhìn chung đã phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế thị trường ở Việt Nam, đã vận dụng có chọn lọc các chuẩn mực quốc tế về kế toán đồng thời cũng phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý kinh tế tài chính của doanh nghiệp Việt Nam trong cơ chế thị trường hiện nay đã bộc lộ được nhiều điểm mạnh như: dễ hiểu, dễ làm, công khai, minh bạch, dễ kiểm tra, kiểm soát. Việc phân loại TSCĐ hữu hình theo các tiêu chí đã tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong công tác quản lý, nắm bắt tình hình, cơ cấu những TSCĐ thuộc về doanh nghiệp, từ đó có biện pháp tăng cường khai thác chúng và quản lý chặt chẽ hơn. Thực tế các doanh nghiệp đã lựa chọn các hình thức tổ chức công tác mua, bán quản lý, hạch toán TSCĐ hữu hình phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp mình và phù hợp với các chế độ, thể lệ kế toán Nhà nước đã ban hành và phù hợp với sự phát triển của khoa học kỹ thuật trong điều kiện phát triển của đất nước hiện nay. Các phương pháp chứng từ kế toán có ý nghĩa quan trọng trong công tác hạch toán mua, bán TSCĐ hữu hình đã được vận dụng phù hợp với từng doanh nghiệp cụ thể trong việc lựa chọn phương pháp để có thể cung cấp đầy đủ mọi thông tin một cách kịp thời, chính xác và trung thực về sự biến động tăng, giảm TSCĐ trong doanh nghiệp được thuận lợi hơn. 2.1.2. Những mặt hạn chế Bên cạnh những ưu điểm đó còn tồn tại một số hạn chế nhất định như: * Về chế độ kế toán nói chung kế toán Việt Nam chưa có những chuẩn mực thống nhất áp dụng cho mọi hình thức doanh nghiệp, chế độ quản lý TSCĐ mới chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp Nhà nước gồm: Tổng công ty, doanh nghiệp thành viên tổng công ty, doanh nghiệp độc lập. Còn đối với các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác như: công ty TNHH, công ty cổ phần, công ty hợp danh, doanh nghiệp đầu tư có vốn nước ngoài, công ty hợp danh…chỉ bắt buộc áp dụng các quy định liên quan đến việc xác định chi phí để tính thuế, các quy định chỉ mới mang tính khuyến khích áp dụng. * Về trình độ, phương tiện quản lý và hạch toán TSCĐ hữu hình còn lạc hậu chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý, tính cập nhật thông tin trong các doanh nghiệp chưa cao: việc cập nhật các thông tin về các quy định mới, chính sách mới còn rất chậm chạp, hệ thống sổ sách kế toán còn cồng kềnh, nhiều doanh nghiệp mới bắt đầu vận dụng các chương trình kế toán máy, đặc biệt trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ kế toán trong nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý. 2.2. Một số ý kiến đóng góp với chế độ kế toán hiện hành trong công tác hạch toán tăng, giảm TSCĐ hữu hình 2.2.1. Về chế độ kế toán nói chung Về chế độ kế toán cần nên xây dựng trên nguyên tắc thoả mãn các yêu cầu của nền kinh tế thị trường tại Việt Nam, vận dụng có chọn lọc các chuẩn mực quốc tế về kế toán. Bên cạnh đó Nhà nước nên đổi mới về cơ chế vận hành trong hệ thống sổ kế toán được lập, cần áp dụng những nghiệp vụ kế toán mới của các nước tiên tiến để thực sự bước vào thời kỳ mới của công tác hạch toán, phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế thị trường, cần có những quy định rõ ràng trong hạch toán các nghiệp vụ nói chung và TSCĐ hữu hình nói riêng nhằm hạn chế tối đa sự mất mát thiếu hụt tài sản của doanh nghiệp và Nhà nước. 2.2.2. Về mức xét nguyên giá TSCĐ Với đặc điểm nền kinh tế nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế với những hình thức tổ chức kinh doanh đa dạng, đan xen, hỗn hợp do vậy khả năng và quy mô đầu tư mở rộng sản xuất cũng như trình độ quản lý TSCĐ hữu hình ở mỗi doanh nghiệp là khác nhau. Việc áp dụng khung nguyên giá 10 triệu đồng trở lên riêng đối với hạch toán thuế cũng làm cho doanh nghiệp gặp khó khăn trong tổ chức, quản lý hạch toán TSCĐ, với mức nguyên giá này số lượng TSCĐ trong doanh nghiệp tăng lên rất nhiều doanh nghiệp phải có hai hệ thống quản lý và tính khấu hao TSCĐ nếu như doanh nghiệp muốn tách riêng hạch toán thuế và hạch toán tài chính.Hơn nữa việc xác định giá trị của tài sản nhiều khi cũng gặp rất nhiều khó khăn. Một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài lên tới trên 50% và đang trong quá trình chuyển giao công nghệ nhất là đối với những ngành công nghiệp nặng, điều đó có thể xét tới là nâng mức nguyên giá TSCĐ đặc biệt là đối với những dây chuyền đồng bộ tạo một sự tương thích giữa TSCĐ trong doanh nghiệp, với những doanh nghiệp này nếu hoạt động đầu tư của họ có hiệu quả nghĩa là kinh doanh có lãi có thể xét chuyển vào những chi phí cho tài sản và công cụ lao động nhỏ đó vào chi phí kinh doanh trong kỳ. Ví dụ có thể đặt mức nguyên giá quy định từ 1,000 USD trở lên, những tài sản nằm trong mức nguyên giá cũ và nguyên giá này sẽ được tính vào chi phí kinh doanh. Doanh nghiệp vẫn tiến hành quản lý những tài sản này như TSCĐ ở bộ phận sử dụng nó vì thời gian sử dụng kéo dài trên 1 năm. 2.2.3. Về chế độ nâng cấp sửa chữa, xử lý và đánh giá lại TSCĐ Nhà nước nên hạn chế bớt những thủ tục mang tính hình thức máy móc, có thể cho phép các doanh nghiệp được quyền tự quyết định việc sửa chữa hay nâng cấp những TSCĐ loại nhỏ như các dây chuyền sản xuất, các thiết bị…tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp thực hiện việc sửa chữa, nâng cấp kịp thời TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Về vấn đề đánh giá lại TSCĐ hữu hình là yêu cầu cần thiết trong việc bảo toàn sử dụng vốn có hiệu quả. Kết quả kiểm kê phản ánh hiện trạng TSCĐ hữu hình mà doanh nghiệp hiện có, trong trường hợp xảy ra mất mát hư hỏng điều chuyển doanh nghiệp phải xử lý theo đúng quy định ban hành của Bộ Tài chính. Việc điều chỉnh lại giá trị tài sản ngoài yếu tố giá cả cần tính đến các yếu tố hậu quả về xử lý tài chính cụ thể của doanh nghiệp sau khi điều chỉnh sao cho vừa đảm bảo hạch toán đúng, vừa đảm bảo sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được bình thường và phát triển. Với doanh nghiệp tư nhân, liên doanh, những doanh nghiệp có kết quả hoạt động tài chính khả quan hoặc những doanh nghiệp trong những ngành có nhu cầu đổi mới TSCĐ hữu hình có thể chịu được lỗ do giảm giá TSCĐ hữu hình lớn. Ngược lại, một số doanh nghiệp sẽ vấp phải những khó khăn về tài chính nếu như những chi phí này không được phân bổ đều cho những kỳ tài chính tiếp theo. Vì vậy, doanh nghiệp cần tính toán cân nhắc kỹ càng trước khi có quyết định đầu tư tài sản cũng như lựa chọn nhà cung cấp để đảm bảo hiệu quả tài sản đầu tư, tăng cường hiệu suất sử dụng tài sản tránh được những yếu tố làm giảm lợi nhuận. 2.2.4. Về trình độ, phương tiện quản lý và hạch toán TSCĐ Tổ chức bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ, chuyên môn, trình độ khoa học kỹ thuật, khoa học quản lý cho đội ngũ nhân viên kế toán, tổ chức trang thiết bị và ứng dụng phương tiện kỹ thuật ghi chép, tính toán thông tin áp dụng những thành tựu của khoa học công nghệ trong công tác kế toán nhằm tạo ra khả năng và điều kiện thuận lợi cho đội ngũ nhân viên kế toán thực hiện tốt trách nhiệm ngày càng nặng nề. Từ đó giảm tải được công việc phát huy tốt vai trò của kế toán trong quản lý kinh tế, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Mặc dù trong nền kinh tế hiện nay với những khó khăn nhiều mặt như thiếu vốn, thiếu hành lang pháp lý, thiếu những nhà quản lý có trình độ thật sự thích hợp với nền kinh tế hàng hoá…đòi hỏi Nhà nước phải có các chính sách để triển khai và khuyến khích tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển mạnh. 2.2.5. Về việc xác định thời gian tính khấu hao TSCĐ Mỗi một doanh nghiệp, mỗi một ngành có thời gian sử dụng TSCĐ hữu hình khác nhau, do vậy thời gian tính khấu hao TSCĐ hữu hình cũng khác nhau. Dựa trên các tiêu thức để xác định thời gian khấu hao TSCĐ hữu hình là tuổi thọ kỹ thuật của TSCĐ theo thiết kế, hiện trạng TSCĐ và hiệu suất sử dụng ước tính của TSCĐ. Nhìn chung những doanh nghiệp kinh doanh có lãi muốn rút ngắn thời gian sử dụng TSCĐ hữu hình. Ngược lại, những doanh nghiệp thua lỗi muốn kéo dài thời gian trích khấu hao nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động hơn trong việc trích khấu hao TSCĐ. Kết luận Qua việc đi sâu tìm hiểu nghiên cứu đề tài này, tôi đã học được nhiều điều thực tế bổ ích đó là: để công tác kế toán có hiệu quả thì phải vận dụng các quy định kế toán một cách linh hoạt và phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp. Ngoài ra, trình độ của các kế toán viên đóng vai trò quan trọng đối với hiệu quả của công tác kế toán. Đặc biệt, khi nước ta mở rộng quan hệ với các nước trên thế giới thì yêu cầu về trình độ của kế toán viên không dừng lại ở việc am hiểu về chế độ kế toán Việt Nam mà còn cần có sự hiểu biết chế độ kế toán quốc tế. Công tác hạch toán TSCĐ hữu hình tại các doanh nghiệp hiện nay còn rất nhiều điều chưa được quy định một cách rõ ràng cụ thể. Đây cũng là một vấn đề cần phải được bàn bạc xem xét xử lý nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác hạch toán TSCĐ hữu hình. Do trình độ còn hạn chế, thời gian có hạn nên đề án của tôi không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đóng góp ý kiến của cô giáo TH.S Nguyễn Hồng Thuý để báo cáo của tôi được hoàn thiện hơn nữa. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Kinh Tế Quốc Dân và đặc biệt là giáo viên hướng dẫn TH.S Nguyễn Hồng Thuý đã tạo điều kiện và tận tâm giúp đỡ tôi hoàn thành được nhiệm vụ của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn! DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Chuẩn mực kế toán Việt Nam đợt 1, 2, 3, và thông tư hướng dẫn đợt 1 Hướng dẫn kế toán doanh nghiệp theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (Thực hiện từ 30/3/2005). NXB Tài chính – Hà Nội 2005 – TS.Nguyễn Văn Bảo Lý thuyết và thực hành kế toán tài chính. NXB Tài chính – Hà Nội, 10/2004 – PGS.TS.Nguyễn Văn Công Internet trang http:// www.MOF.GOV.vn Internet trang http:// www.ketoan.com.vn Một số tài liệu khác