Chuyên đề Các giải pháp chuyển đổi tổng công ty chè Việt Nam theo mô hình công ty mẹ - Công ty con tại Tổng công ty chè Việt Nam

uÊt n­íc chÌ ®ãng hép t¹i Hµ Néi, Sµi gßn * VÒ c«ng t¸c ®Çu t­ vµ sö dông vèn: - §a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. TËp trung ®Çu t­ c¶i tiÕn vµ bæ xung c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, s¶n xuÊt s¶n phÈm míi phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. - T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, thùc hiÖn b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. Nghiªn cøu lùa chän h×nh thøc, lÜnh vùc ®Çu t­ hîp lý, ®iÒu chuyÓn vèn khoa häc gi÷a c¸c ®¬n vÞ, coi träng c«ng t¸c tÝch tô tËp trung vèn ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®Çu t­ träng ®iÓm, ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. * VÒ thÞ tr­êng - X©y dùng chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng trong ®ã chó träng æn ®Þnh c¸c thÞ tr­êng lín vµ khai th¸c thªm c¸c thÞ tr­êng míi. Th­êng xuyªn nghiªn cøu thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm phï hîp. N©ng cao tû lÖ xuÊt chÌ thµnh phÈm ®Õn tay ng­êi tiªu dïng. - §Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i, x©y dùng vµ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu Vintatea trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. - §Çu t­ c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña c«ng ty chÌ Ba §×nh t¹i Liªn bang nga, nh»m ®­a thÞ phÇn chÌ ViÖt Nam t¹i Liªn bang Nga lªn 10-15% vµo n¨m 2010. - Tæ chøc c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty t¹i §øc, Pakistan, Trung CËn ®«ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn th©m nhËp s©u h¬n vµo c¸c thÞ tr­êng nµy. - Tæ chøc m¹ng l­íi kinh doanh chÌ néi tiªu trong c¶ n­íc, bè trÝ 1-2 xÝ nghiÖp chuyªn s¶n xuÊt chÌ néi tiªu ®Ó chñ ®éng phôc vô tiªu dïng trong n­íc. * VÒ ®a d¹ng ho¸ c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh: - TiÕp tôc ®Èy m¹nh kinh doanh trong x©y dùng c¬ b¶n, ®­a doanh sè x©y l¾p lªn 500 tû ®ång/n¨m ®Ó hç trî cho ph¸t triÓn chÌ. - Ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¬ khÝ, tæ chøc tèt viÖc phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh c¬ khÝ ®Ó phÊn ®Êu thùc hiÖn 100% thiÕt bÞ chÕ biÕn chÌ ®­îc chÕ t¹o trong n­íc. - X©y dùng mét nhµ m¸y s¶n xuÊt n­íc kho¸ng t¹i Hµ T©y trªn c¬ së c¸c giÕng khoan ®· ®­îc nghiÖm thu ®¸nh gi¸ chÊt l­îng n­íc kho¸ng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®ang n»m trong vïng chÌ do Tæng c«ng ty qu¶n lý. - Nghiªn cøu ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh, khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng thÕ m¹nh trong vïng chÌ. * VÒ th­¬ng m¹i, dÞch vô - §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu c¸c tiÕt bÞ, hµng ho¸ phôc vô s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. - Ph¸t triÓn c¸c dÞch vô cung øng vÒ khoa häc kü thuËt, dÞch vô t­ vÊn kinh tÕ kü thuËt, dÞch vô b¶o vÖ ch¨m sãc søc khoÎ vµ c¸c h×nh thøc dÞch vô kh¸c. - Tæ chøc Trung t©m du lÞch sinh th¸i chÌ ë Méc Ch©u - S¬n La vµ Trung t©m §iÒu d­ìng - kh¸ch s¹n chÌ ë §å S¬n - H¶i Phßng. * VÒ ®µo t¹o: X©y dùng ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé chuyªn m«n nghiÖp vô, kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ ®¸p øng kÞp thêi sù ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty vµ yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi. KhuyÕn khÝch c¸n bé, c«ng nh©n viªn tù ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, tin häc. 2.3.2 Ph­¬ng ¸n s¾p xÕp 2.3.2.1. Yªu cÇu s¾p xÕp: §Ó thùc hiÖn môc tiªu, kÕ ho¹ch trªn, ph­¬ng ¸n s¾p xÕp Tæng c«ng ty ph¶i ®¹t c¸c yªu cÇu sau: - Ph¸t huy h¬n n÷a tÝnh tù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng, ®Êt ®ai, kü thuËt…, t¹o thªm viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn nhµ n­íc. - Cñng cè, kiÖn toµn c¸c bé phËn trong c«ng ty mÑ, n©ng cao søc m¹nh cña c«ng ty mÑ, thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o cña MÑ trong mèi liªn hÖ víi c¸c c«ng ty con, c¸c ®¬n vÞ liªn kÕt trong sù nghiÖp ph¸t triÓn chÌ. C«ng ty mÑ lµm nhiÖm vò kinh doanh vµ qu¶n lý phÇn vèn ®Çu t­ ë c¸c c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt. - X©y dùng c¬ chÕ lµm viÖc thÝch hîp ®Ó phèi hîp gi÷a c«ng ty mÑ, c«ng ty con vµ c¸c c«ng ty liªn kÕt trong mét ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng chung nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn chÌ, b¶o ®¶m lîi Ých chung cña tËp ®oµn vµ lîi Ých riªng cña tõng ®¬n vÞ t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp cña Tæng c«ng ty trong cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - N©ng cao h¬n n÷a kh¶ n¨ng thùc thi ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña Héi ®ång qu¶n trÞ trong vai trß ®¹i diÖn trùc tiÕp chñ së h÷u ë doanh nghiÖp, t¨ng c­êng vai trß cña Ban kiÓm so¸t trong kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. - KiÖn toµn bé m¸y c¬ quan v¨n phßng Tæng c«ng ty theo h­íng tinh, gän, nhÑ ®Ó c«ng ty mÑ kh«ng chØ lµ chñ ®Çu t­ vÒ vèn mµ cßn lµ chñ ®Çu t­ vÒ trÝ tuÖ, chÊt x¸m cho c¸c c«ng ty con. 2.3.2.2 Néi dung s¾p xÕp: Thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 153/2004/N§-CP cña ChÝnh phñ vµ QuyÕt ®Þnh 65/2003/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con, Tæng c«ng ty tiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nh­ sau: a. X©y dùng c«ng ty mÑ - S¾p xÕp l¹i c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc, x©y dùng c¬ chÕ ®iÒu hµnh vµ c¸c quy chÕ ph©n cÊp qu¶n lý. - Tæ chøc bé m¸y c¸c phßng ban trong v¨n phßng Tæng c«ng ty tõ 13 phßng xuèng cßn 05-06 phßng. - Cñng cè bé m¸y c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc, b¸o sæ ®Ó cã ®ñ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ vµ chuyÓn thµnh c¸c c«ng ty liªn kÕt. b. Tæ chøc c¸c c«ng ty con * ChuyÓn 03 c«ng ty h¹ch to¸n ®éc lËp Nhµ n­íc ®ang gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ thµnh c«ng ty TNHH mét thµnh viªn: C«ng ty chÌ Méc Ch©u, c«ng ty chÌ S«ng CÇu, c«ng ty chÌ Long Phó. * Cñng cè tæ chøc ë c«ng ty do Tæng c«ng ty ®Çu t­ 100% vèn (LB Nga), c¸c c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh Tæng c«ng ty gi÷ cæ phÇn chi phèi. * X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp ho¹t ®éng hîp lý gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con. c. Tæ chøc c¸c c«ng ty liªn kÕt * Cæ phÇn ho¸ 01 doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp: C«ng ty x©y l¾p vËt t­ kü thuËt, Tæng c«ng ty ®Ò nghÞ kh«ng gi÷ cæ phÇn ho¸ trªn 50% vèn ®iÒu lÖ nh­ trong QuyÕt ®Þnh 65/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, Nhµ n­íc chØ gi÷ ®­îc 50% vèn ®iÒu lÖ khi cæ phÇn ho¸ c«ng ty nµy. * Cæ phÇn ho¸ 06 doanh nghiÖp h¹ch to¸n phô thuéc (cæ phÇn ho¸ bä phËn Tæng c«ng ty): + C«ng ty chÌ Yªn B¸i + C«ng ty chÌ Th¸i Nguyªn + C«ng ty chÌ B¾c S¬n + C«ng ty chÌ ViÖt C­êng + C«ng ty Th¸i B×nh D­¬ng + XÝ nghiÖp chÌ V¨n Tiªn Khi cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp trªn, Tæng c«ng ty lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u phÇn vèn Nhµ n­íc, ®Ò nghÞ gi÷ cæ phÇn ho¸ d­íi 50% vèn ®iÒu lÖ hoÆc kh«ng gi÷ cæ phÇn. Sau khi cæ phÇn ho¸, c¸c c«ng ty cæ phÇn nµy trë thµnh ®¬n vÞ liªn kÕt trong m« h×nh tæ chøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con. §èi víi c«ng ty chÌ B¾c S¬n, c«ng ty chÌ ViÖt C­êng vµ xÝ nghiÖp chÌ V¨n Tiªn: Tæng c«ng ty ®ang cñng cè ®Ó ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cæ phÇn ho¸. NÕu ®Õn thêi ®iÓm cæ phÇn ho¸ 03 doanh nghiÖp nµy kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn, ®Ò nghÞ cho lùa chän h×nh thøc phï hîp theo NghÞ ®Þnh 103/CP. d. Gi¶i thÓ 01 doanh nghiÖp h¹ch to¸n phô thuéc Tæng c«ng ty: XÝ nghiÖp chÌ Tøc Tranh do kh«ng cã lîi thÕ kinh doanh, kinh doanh hoµn toµn kh«ng hiÖu qu¶ (sÏ cã ph­¬ng ¸n cô thÓ). e. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp: - ViÖn nghiªn cøu ChÌ sÏ ®­îc s½p xÕp l¹i theo ch­¬ng tr×nh chung cña bé ®èi víi c¸c ViÖn nghiªn cøu. - Trung t©m Phôc håi chøc n¨ng vµ §iÒu trÞ bÖnh nghÒ nghiÖp ®ang ®­îc cñng cè theo h­íng ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu trùc thuéc Tæng c«ng ty. Tæ chøc tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam sau khi s¾p xÕp l¹i Sau khi s¾p xÕp l¹i Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®­îc tæ chøc nh­ sau: a. C«ng ty mÑ: - V¨n phßng c¬ quan Tæng c«ng ty (trong ®ã cã mét sè ®¬n vÞ s¶n xuÊt - kinh doanh trùc thuéc v¨n phßng). - C¸c c«ng ty h¹ch to¸n phô thuéc + C«ng ty chÌ H¶i Phßng + C«ng ty chÌ Sµi Gßn + C«ng ty Th­¬ng m¹i vµ Du lÞch Hång Trµ. b. C¸c c«ng ty con: - C«ng ty TNHH mét thµnh viªn + C«ng ty chÌ Méc Ch©u + C«ng ty chÌ S«ng CÇu + C«ng ty chÌ Long Phó - C«ng ty cæ phÇn do Tæng c«ng ty gi÷ cæ phÇn chi phèi: + C«ng ty cæ phÇn chÌ TrÇn Phó + C«ng ty cæ phÇn chÌ NghÜa Lé + C«ng ty cæ phÇn chÌ Liªn S¬n - C«ng ty Liªn doanh do Tæng c«ng ty gi÷ cæ phÇn chi phèi: + C«ng ty Liªn doanh chÌ Phó §a - C«ng ty ho¹t ®éng ë n­íc ngoµi cã 100% vèn cña Tæng c«ng ty + C«ng ty chÌ Ba §×nh c. C¸c c«ng ty liªn kÕt: + C«ng ty cæ phÇn chÌ Qu©n Khu + C«ng ty cæ phÇn chÌ Kim Anh + C«ng ty cæ phÇn chÌ Hµ TÜnh + C«ng ty cæ phÇn chÌ Yªn B¸i + C«ng ty cæ phÇn chÌ Th¸i Nguyªn + C«ng ty cæ phÇn chÌ ViÖt C­êng + C«ng ty cæ phÇn chÌ B¾c S¬n + C«ng ty cæ phÇn x©y l¾p - VTKT + C«ng ty cæ phÇn c¬ khÝ chÌ + XÝ nghiÖp cæ phÇn chÌ V¨n Tiªn + C«ng ty liªn doanh Indochine d. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp + ViÖn nghiªn cøu ChÌ + Trung t©m PHCN & §TBNN §å S¬n Sau khi s¾p xÕp l¹i, t×nh h×nh tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty nh­ sau: Tæng sè vèn chñ së h÷u cña Tæng c«ng ty: 480.207 triÖu ®ång Trong ®ã: - Sè vèn chñ së h÷u t¹i C«ng ty mÑ: 166.685 triÖu ®ång - Sè vèn c«ng ty mÑ ®Çu t­ cho c¸c c«ng ty con: 270.338 triÖu ®ång - Sè vèn c«ng ty mÑ ®Çu t­ cho c¸c c«ng ty con liªn kÕt: 43.184 triÖu ®ång 2.3.2.3. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý cña Tæng c«ng ty Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý trong Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam gåm Héi ®ång qu¶n trÞ lµ ®¹i diÖn trùc tiÕp chñ së h÷u ë Tæng c«ng ty, Ban kiÓm so¸t gióp Héi ®ång qu¶n trÞ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, gi¸m s¸t viÖc b¶o toµn, ph¸t triÓn vèn cña chñ së h÷u, Tæng gi¸m ®èc, c¸c Phã Tæng gi¸m dèc vµ c¸c phßng ban gióp viÖc. Chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña c¸c chøc danh trªn thÓ hiÖn trong ®iÒu lÖ Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. Tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi trong Tæng c«ng ty: Tæ chøc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, tæ chøc c«ng ®oµn, §oµn thanh niªn céng s¶n HCM vµ c¸c tæ chøc quÇn chóng trong Tæng c«ng ty ho¹t ®éng theo HiÕn ph¸p, ph¸p luËt vµ ®iÒu lÖ cña tæ chøc ®ã. Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty TNHH mét thµnh viªn, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty liªn doanh vµ mèi quan hÖ gi÷a c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt thùc hiÖn theo luËt doanh nghiÖp, theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vµ ®iÒu lÖ ®­îc phª duyÖt. Nã ®­îc thÓ hiÖn qua m« h×nh sau: M« h×nh tæ chøc tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng gi¸m ®èc Ban kiÓm so¸t Phã TG§ Phã TG§ Phßng Tæ chøc Phßng Kü thuËt P.KT Tæng hîp Phßng KT-TC V¨n phßng Cty TM&DL Hång Trµ C«ng ty chÌ H¶i Phßng C«ng ty chÌ Sµi Gßn §¬n vÞ sù nghiÖp C¸c bé phËn SXKD trùc thuéc VP CQTCT C«ng ty liªn kÕt Cty cæ phÇn chÌ Yªn B¸i Cty cæ phÇn chÌ Th¸i Nguyªn Cty cæ phÇn chÌ Qu©n chu Cty cæ phÇn chÌ Hµ TÜnh Cty cæ phÇn chÌ ViÖt C­êng Cty cæ phÇn chÌ B¾c S¬n Cty cæ phÇn chÌ Kim Anh Cty cæ phÇn c¬ khÝ chÌ Cty cæ phÇn x©y l¾p VTKT Cty cæ phÇn Th¸i B×nh D­¬ng Cty cæ phÇn chÌ V¨n Tiªn C«ng ty con Cty TNHH chÌ Méc Ch©u Cty TNHH chÌ S«ng CÇu Cty TNHH chÌ Long Phó Cty cæ phÇn chÌ TrÇn Phó Cty cæ phÇn chÌ NghÜa Lé Cty cæ phÇn chÌ Liªn S¬n Cty liªn doanh chÌ Phó §a Cty chÌ Ba §×nh (LB Nga) C«ng ty mÑ 2.4. ViÖc s¾p xÕp, ®æi míi tæ chøc cña Tæng c«ng ty nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay C¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ nh÷ng tæng c«ng ty do nhµ n­íc thµnh lËp vµ cã quy m« rÊt lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ã lµ c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín vÒ c¶ tµi s¶n, vèn, lao ®éng, doanh thu…, chuyªn doanh trong mét ngµnh chñ yÕu nµo ®ã ,®ay còng lµ nh÷ng Tæng c«ng ty gãp phµn lín cho sù t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ ®Êt n­ícvµ nã lµ bé mÆt cña ®Êt n­íc ®ã. "TiÒn th©n cña c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ c¸c liªn hiÖp xÝ nghiÖp, xÝ nghiÖp liªn hiÖp, tæng c«ng ty (kiÓu cò) ®· tõng tån t¹i trong suèt mét giai ®o¹n kinh tÕ cña ®Êt n­íc mµ chóng ta vÉn th­êng gäi lµ "thêi kú kinh tÕ bao cÊp". Cïng víi viÖc ®æi míi, chuyÓn ®æi toµn bé nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ "tËp trung, bao cÊp" sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN" cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc" th× c¸c liªn hiÖp, xÝ nghiÖp liªn hiÖp, tæng c«ng ty (kiÓu cò) còng ®­îc s¾p xÕp l¹i, tæ chøc l¹i, ®æi míi dÇn dÇn c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc nh­ hiÖn nay. TiÕp tôc qu¸ tr×nh ®æi míi c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc, NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc, NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX nªu râ "… kiÖn toµn tæ chøc, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c tæng c«ng ty theo h­íng c«ng ty mÑ - c«ng ty con, kinh doanh ®a ngµnh tæng hîp trªn ngµnh chuyªn m«n ho¸, gäi vèn thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia kinh doanh, lµm nßng cèt ®Ó h×nh thµnh mét tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh ë mét sè ngµnh vµ lÜnh vùc träng yÕu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh­ b­u chÝnh viÔn th«ng, hµng kh«ng, dÇu khÝ… §Ó c¸c tæng c«ng ty ë ViÖt Nam hiÖn nay cã thÓ chuyÓn m×nh, ph¸t triÓn thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh th× ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt, ®ã lµ: §Èy nhanh tÝch tô vµ tËp trung. Tuy nhiªn, m« h×nh tæ chøc phæ biÕn cña c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lµ rµo c¶n ®èi víi qu¸ tr×nh ®ã" 4 TrÝch: "T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o, sè 4 - 2003, trang 10" Gi÷a m« h×nh "tæng c«ng ty" ë ViÖt Nam hiÖn nay vµ m« h×nh "tËp ®oµn kinh tÕ" trªn thÕ giíi cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n nhÊt - quyÕt ®Þnh, chi phèi c¸c ®iÓm kh¸c nhau lµ: quan hÖ së h÷u vÒ vèn gi÷a c¸c thµnh viªn víi tËp ®oµn (hoÆc tæng c«ng ty). Trong m« h×nh tæng c«ng ty, mèi quan hÖ vÒ vèn trong néi bé lµ cÊp ph¸t vèn, giao vèn; quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty víi c¸c c«ng ty thµnh viªn lµ quan hÖ "tæ chøc - hµnh chÝnh" quan hÖ cÊp trªn - cÊp d­íi, quan hÖ mÖnh lÖnh - Ng­îc l¹i, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ trªn thÕ giíi kh«ng tæ chøc theo "bËc thang hµnh chÝnh" mµ lµ mét "tæ hîp c¸c c«ng ty mÑ - c«ng ty con" ®­îc tæ chøc thµnh nhiÒu hÖ thèng nhá thèng nhÊt trong mét hÖ thèng lín bao trïm c¶ tËp ®oµn. Tiªu chÝ duy nhÊt ®Ó quyÕt ®Þnh mèi quan hÖ "c«ng ty mÑ", "c«ng ty con" lµ phÇn lín vèn ®­îc ®Çu t­ tõ c«ng ty nµo ®Õn c«ng ty nµo. H¹t nh©n trung t©m cña mét tËp ®oµn kinh doanh lµ c«ng ty mÑ (holding company), c«ng ty nµy n¾m gi÷ phÇn lín vèn vµ cã cæ phÇn chi phãi ë tÊt c¶ c¸c c«ng ty con cßn l¹i. §Õn l­ît, c¸c c«ng ty con nµy l¹i ®Çu t­ vèn vµo c¸c c«ng ty kh¸c h×nh thµnh nªn mét tæ chøc tæ hîp c¸c "c«ng ty con - c«ng ty ch¸u" (vµ ®©y chÝnh lµ hÖ thèng nhá nh­ ®· nãi ë trªn). - Tõ thùc tÕ trªn ta cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng,viÖc thay ®æi c¨n b¶n m« h×nh , cÊu tróc tæ chøc cña c¸c Tæng c«ng ty sang m« h×nh c«ng ty mÑ –c«ng ty con nh­ lµ sù b¾t buéc cña sù phat triÓn. - ChÊm døt viÖc tæng c«ng ty giao vèn cho c¸c c«ng ty thµnh viªn ®Ó chuyÓn sang ®Çu t­ vèn (víi mét tû lÖ ®ñ søc chi phèi) h×nh thµnh nªn quan niÖm míi, quan hÖ c«ng ty mÑ - c«ng ty con. - "§a së h÷u" lµ h×nh thøc së h­u vèn phæ biÕn cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. V× vËy, thùc hiÖn m¹nh mÏ c¸c biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a së h÷u cña c¸c tæng c«ng ty; cæ phÇn ho¸; b¸n, kho¸, cho thuª doanh nghiÖp; liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c… lµ rÊt quan träng. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi tinh thÇn NghÞ quyÕt IX cña §¶ng N¨m 2003 ®­îc coi lµ n¨m b¶n lÒ trong viÖc s¾p xÕp vµ ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) vµ ChÝnh phñ ®· cã t­ t­ëng chØ ®¹o lµ kiªn quyÕt miÔn nhiÖm c¸c gi¸m ®èc kh«ng thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, s¾p xÕp ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc. MÆc dï ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ChÝnh phñ vÒ s¾p xÕp doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· triÓn khai h¬n 1 n¨m, nh­ng kh«ng Ýt c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng vÉn kh«ng hoµn thµnh néi dung trong ph¹m vi m×nh phô tr¸ch. N¨m 2003, ChÝnh phñ yªu cÇu c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng b¸m s¸t QuyÕt ®Þnh 58/2002/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ tiªu chÝ ph©n lo¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp nµo kh«ng thuéc lÜnh vùc cÇn gi÷ 100% vèn nhµ n­íc th× kiªn quyÕt thùc hiÖn chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u. Trong viÖc s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc th× h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con lµ m« h×nh ®­îc nhµ n­íc ­u tiªn , víi c¸c Tæng c«ng ty m¹nh nhµ n­íc lu«n dïng c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch chuyÓn sang m« h×nh nµy . Nh­ng chuyÓn sang m« h×nh nµy vÉn cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra mµ kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy th× co thÓ qu¸ tr×nh x©y dùng m« h×nh c«ng ty mÑ –c«ng ty con co thÓ ®i vµo ngâ côt . Hiªn nay nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng chuyÓn sang h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con. VËy, nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l­u ý khi chuyÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con lµ: * Ai muèn thÝch thµnh "mÑ - con"? Quan ®iÓm chØ ®¹o cña NghÞ quyÕt TW 3 Ban chÊp hµnh TW §¶ng kho¸ IX vµ Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ChÝnh phñ ®· nªu sù cÇn thiÕt ph¶i thÝ ®iÓm rót kinh nghiÖm, nh©n réng viÖc thùc hiÖn chuyÓn ®æi tæng c«ng ty, c«ng ty nhµ n­íc, sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o trªn ®· thÓ hiÖn ý chÝ quyÕt t©m cña §¶ng, ChÝnh phñ vÒ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Tuy nhiªn, thùc tÕ thêi gian qua cho thÊy trong khi c¸c tæng c«ng ty cßn ®ang chê s¾p xÕp th× hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®éc lËp l¹i tÝch cùc thùc hiÖn chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi nµy. "Theo sè liÖu thèng kª cuèi th¸ng 12-2002, c¶ n­íc ®· cã 21 doanh nghiÖp nhµ n­íc chuyÓn ®æi vµ ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Trong ®ã Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ ®Çu tiªn ®­îc chÊp nhËn cho phÐp lµm thÝ ®iÓm. §Æc biÖt, Liªn hiÖp thuèc l¸ Kh¸nh Hoµ ®· nhiÒu lÇn ®Ò nghÞ thµnh lËp tæng c«ng ty nh­ng kh«ng ®­îc v× ch­a héi tô ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt th× ®· chuyÓn sang thµnh lËp tæng c«ng ty theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con"5 TrÝch: "T¹p chÝ c«ng nghiÖp, sè 5 - 2003, trang 35" . Qua c¸c thÝ ®iÓm trªn chóng ta còng ®· dÇn hiÓu râ lµ, phÇn lín nh÷ng tæng c«ng ty, c¸c c«ng ty ®éc lËp (cã ®Õn 15 trong sè 21 c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®­îc thµnh lËp thÝ ®iÓm) kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tiÕp tôc tån t¹i theo QuyÕt ®Þnh 58/2002/Q§-TTg ®· chuyÓn sang theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®Ó hy väng vÉn ®­îc tån t¹i lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc (m« h×nh míi). * "MÑ" cã ®¸ng lµm "mÑ" kh«ng? C¸c tæng c«ng ty, c«ng ty ®­îc thÝ ®iÓm chuyÓn sang h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®· cã ®ñ vèn thùc hiÖn chøc n¨ng "lµm mÑ" ch­a? §©y lµ c©u hái ®­îc nhiÒu ng­êi ®Æt ra tr­íc nh÷ng c«ng ty mÑ - con ®· ®­îc thÝ ®iÓm vµ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang x©y dùng ®Ò ¸n chuyÓn ®æi thµnh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Theo c¸ch hiÓu th«ng th­êng hiÖn nay th× c«ng ty mÑ n¾m gi÷ toµn bé vèn ®iÒu lÖ hoÆc n¾m v÷ng cæ phÇn chi phèi cña mét hay nhiÒu c«ng ty kh¸c. §Ó ®­îc "lµm mÑ" c«ng ty ph¶i cã ®ñ vèn ®Çu t­ (hay vèn gãp) vµ mét hay nhiÒu c«ng ty kh¸c - nh÷ng ®øa con cña m×nh. Nh­, C«ng ty §Çu t­ vµ ph¸t triÓn x©y dùng khi chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con th× vèn kinh doanh chØ cã tõ 11,322 tØ ®ång theo sè liÖu vÒ vèn kinh doanh t¹i thêi ®iÓm 0h ngµy 01-01-2000 do Bé Tµi chÝnh tiÕn hµnh). Thö hái víi mét sè vèn Ýt ái nh­ vËy th× cã kh¶ n¨ng "lµm mÑ" kh«ng? Trong sè 7 tæng c«ng ty 90 chuyÓn sang h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con th× duy nhÊt chØ cã C«ng ty du lÞch Sµi Gßn lµ cã vèn v­ît yªu cÇu tèi thiÓu theo quy ®Þnh (500 tû ®ång). Cßn l¹i 2 tæng c«ng ty 90 cã sè vèn d­íi 80 tØ ®ång lµ Tæng c«ng ty x©y dùng B¹ch §»ng (49 tû ®ång), Tæng c«ng ty §­êng s«ng ViÖt Nam (79,6 tØ ®ång). Trong sè 9 c«ng ty chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con th× sè c«ng ty cã sè vèn mét hoÆc hai chôc tØ ®ång chiÕm qu¸ nöa, sè cßn l¹i cao nhÊt míi chØ ®­îc 83,502 tû ®ång. Cßn 5 tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh - tæng c«ng ty 91 th× sè vèn còng kh«ng kh¸ g×, nÕu theo Q§ 58 th× còng chØ vµo lo¹i ®ñ tiªu chuÈn trªn 500 tû ®ång vèn, nh­ Tæng c«ng ty C«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam cã sè vèn lµ 788,52 tû ®ång, C«ng ty l­¬ng thùc miÒn Nam (969 tû ®ång). Nh­ng cÇn l­u ý, ®©y lµ vèn kinh doanh (bao gåm vèn ng©n s¸ch, vèn ®i vay vµ vèn tù bæ sung) chø ch­a ph¶i lµ vèn ®iÒu lÖ. Thªm vµo ®ã lµ vèn cña tæng c«ng ty chÝnh lµ vèn ®· cã s½n trong c¸c c«ng ty thµnh viªn tõ tr­íc khi thµnh lËp tæng c«ng ty . Nh­ vËy xÐt trªn nhiÒu gãc ®é th× viÖc chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ –c«ng ty con ë ViÖt nam ®ang lµ mét dÊu hái lín.ViÖc qu¶n lý láng lÎo viÖc chuyÓn sang m« h×nh nµy sÏ dÉn tíi hËu qu¶ khã l­êng cho nÒn kinh tÕ. VÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c c¸n bé cÊp cao nhµ n­íc lµ t¹i sao víi ®iÒu kiÖn ch­a cã nh­ng c¸c doanh nghiÖp? Ph¶i ch¨ng nã ®em l¹i lîi Ých cho doanh nghiÖp hay chØ ®èi víi nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ viÖc rÊt nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vÉn tån t¹i , v× sao ? * "L¸ch" luËt ®Ó tån t¹i ! T¹i sao, hiÖn t­îng nhiÒu doanh nghiÖp l¹i tÝch cùc h­ëng øng m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con? Thùc tÕ, do nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng, trong ®ã, mét mÆt ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con cã nhiÒu ­u ®iÓm vÒ tæ chøc, qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. Song mÆt kh¸c, cßn cã nhiÒu nguyªn nh©n cÇn ph¶i nghiªm tóc ®¸nh gi¸ l¹i. Theo ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia vÒ viÖc nhiÒu tæng c«ng ty vµ c«ng ty ®ang cã xu thÕ å ¹t thµnh lËp c«ng ty mÑ - c«ng ty con v× lý do sau: GÇn ®©y, chóng ta cã chñ tr­¬ng h¹n chÕ viÖc thµnh lËp nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc khi ch­a héi tô ®ñ ®iÒu kiÖn vµ ngõng thµnh lËp c«ng ty th× mét sè ®· t×m c¸ch "l¸ch" b»ng c¸ch rÊt "nhiÖt t×nh" h­ëng øng chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Qua mét sè ®Ò ¸n thÝ ®iÓm chuyÓn ®æi doanh nghiÖp nhµ n­íc sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con do mét sè bé chuÈn bÞ tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ, cßn cã t×nh tr¹ng, mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc cã c¸c ®¬n vÞ phô thuéc hoÆc chi nh¸nh, ®· chñ tr­¬ng xin ®­îc chuyÓn ®æi, nh»m môc tiªu n©ng cÊp lªn thµnh C«ng ty mÑ ®Ó cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh, ¸p dông c¬ chÕ tiÒn l­¬ng "t­¬ng ®­¬ng"víi tæng c«ng ty 90. Nh­ vËy, c«ng ty "mÑ" còng cã lîi vµ c«ng ty "con" còng cã lîi, chØ cã nhµ n­íc lµ ch­a biÕt thiÖt hay h¬n. Cßn ng­êi lao ®éng th× chØ biÕt sao cã c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp æn ®Þnh lµ tèt råi, mµ kh«ng quan t©m ®Õn viÖc chuyÓn ®æi nµy. Cã nh÷ng c«ng ty ®éc lËp khi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con víi nh÷ng h×nh thøc rÊt ®a d¹ng. "Theo thèng kª, hiÖn c¶ n­íc cã 78 tæng c«ng ty 90, nh­ng chØ cã 9 tæng c«ng ty ®¹t c¶ 3 ®iÒu kiÖn duy tr× lµ tæng c«ng ty nhµ n­íc (theo quyÕt ®Þnh 58/Q§-TTg)" 6 TrÝch: "T¹p chÝ c«ng nghiÖp, sè 5 - 2003, trang 35" . Nh÷ng tæng c«ng ty kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn nµy sÏ lµ "®éi qu©n" s½n sµng chuyÓn sang "t¸c chiÕn" trªn mÆt trËn "mÑ-con". NÕu chóng ta lµm ®óng theo NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 3 th× chØ cã c¸c tæng c«ng ty 90, 91 míi ®­îc phÐp chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. NghÞ quyÕt TW 3 ®· ghi râ "thÝ ®iÓm, rót kinh nghiÖm ®Ó nh©n réng viÖc thùc hiÖn chuyÓn tæng c«ng ty nhµ n­íc sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con". Theo nh­ nhiÒu ng­êi hiÓu, muèn ®­îc chuyÓn ®æi theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con th× tæng c«ng ty ph¶i lµ c«ng ty nhµ n­íc theo QuyÕt ®Þnh 58/Q§-TTg vµ chØ cã c¸c tæng c«ng ty míi ®­îc chuyÓn nh­ng kh«ng hiÓu v× sao l¹i cã c¶ c¸c c«ng ty nhµ n­íc ®éc lËp còng ®­îc chuyÓn sang m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con? Thùc tÕ trong sè 21 c«ng ty mÑ - c«ng ty con hiÖn cã th× cã tíi 9 c«ng ty ®éc lËp, 15 tæng c«ng ty vµ c«ng ty cã vèn Ýt h¬n nhiÒu so víi yªu cÇu cña Q§ 58/TTg. Nh­ vËy, cã ph¶i lµ "l¸ch" luËt hay chóng ta kh«ng lµm theo NghÞ quyÕt hay NghÞ quyÕt cã "vÊn ®Ò"? T×nh tr¹ng nhiÒu c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®­îc thµnh lËp thÝ ®iÓm ®· bæ sung vèn b»ng c¸ch xin cÊp vèn b»ng ng©n s¸ch cho c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®Ó ®Çu t­ vµo c«ng ty con. §iÒu nµy ®· g©y d­ luËn kh«ng tèt vÒ viÖc thµnh lËp c«ng ty mÑ - c«ng ty con. §©y còng lµ thãi quen mu«n thuë cña nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m qua - sau khi thµnh lËp, th­êng xuyªn xin cÊp vèn bæ sung. Nh­ thÕ chøng tá cung c¸ch lµm ¨n cña chóng ta kh«ng cã g× míi. V× c¸c nhµ qu¶n lý vÉn mang t­ t­ëng tr«ng chê vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ chÝnh. Khi th× ®ßi hái, khi th× véi v· å ¹t chuyÓn tõ c¸c xÝ nghiÖp liªn hiÖp vµ "gép" c¸c nhµ m¸y ®éc lËp thµnh c¸c tæng c«ng ty, víi mong muèn cã t¸c ®éng kÐp trong kinh tÕ. Sau mét thêi gian kh«ng cã hiÖu qu¶, th× chÝnh nh÷ng ng­êi mét thêi tÝch cùc ñng hé tæng c«ng ty 90, 91 l¹i phª ph¸n nã. Nay, hä l¹i lîi dông viÖc thÝ ®iÓm m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®Ó "®æi míi" c¸i tªn. M« h×nh "mÑ - con" ®ang ®Æt ra vÊn ®Ò "mÑ" cã ®ñ vèn "nu«i con" kh«ng, hay l¹i "mang con bá chî" vµ vÉn "g¹o cò nåi míi"? NhiÒu ng­êi cã lý do ®Ó lo ng¹i viÖc chuyÓn ®æi m« h×nh "mÑ - con" còng ch¼ng kh¸c g× viÖc thµnh lËp å ¹t c¸c tæng c«ng ty ®· qua. V× bµi häc véi v· cña c¸c tæng c«ng ty cßn ®ã. Vµ ph¶i ch¨ng, chóng ta ch­a ®i vµo thùc chÊt cña vÊn ®Ò c¶i c¸ch kinh tÕ? 2.5. ThuËn lîi vµ khã kh¨n trong viÖc Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam tæ chøc l¹i theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con 2.5.1 ThuËn lîi Do chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cña nhµ n­íc. Vµi n¨m trë l¹i ®©y §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®ang khuyÕn khÝch c¸c Tæng c«ng ty lín tù thay ®æi m« h×nh ho¹t ®éng, chÝnh s¸ch qu¶n lý cho b¾t kÞp víi sù biÕn ®æi cña thÞ tr­êng. Víi ®µ ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay th× viÖc c¬ chÕ qu¶n lý cò nã kh«ng cßn phñ hîp víi quy m«, tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt mµ nã ®ßi hái mét c¸i cao h¬n. Do ®ã c¸c Tæng c«ng ty vµ cô thÓ h¬n lµ Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. ViÖc Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam chuyÓn thµnh c«ng ty mÑ: Vèn ®Çu t­ lín tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, thÞ tr­êng tiªu thô cã quy m« réng kh¾p trªn c¶ n­íc vµ trªn nhiÒu phÇn l·nh thæ trªn thÕ giíi, Tæng c«ng ty chÌ cã nhiÒu ®¬n vÞ thµnh viªn cã ®ñ ®iÒu kiÖn thµnh c¸c c«ng ty con sau nµy. Tæng c«ng ty cã ®Þa vÞ ph¸p lý æn ®Þnh, cã ®éi ngò c¸n bé ®ñ tr×nh ®é n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt vµ cã kh¶ n¨ng cao trong viÖc tiÕp thu nhanh, thÝch øng nhanh víi viÖc thay ®æi. C«ng nghÖ s¶n xuÊt ngµy cµng hiÖn ®¹i h¬n víi quy m« thÞ tr­êng ngµy mét t¨ng cao h¬n. HiÖn nay Tæng c«ng ty ®ang cã quan hÖ víi h¬n 52 quèc gia trªn toµn thÕ giíi vµ sÏ ngµy mét t¨ng trong thêi gian tíi. Tæng c«ng ty cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c thµnh viªn. HiÖn nay Tæng c«ng ty chÌ cã tiÒm lùc rÊt lín trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng. ë trong n­íc, ®©y lµ thÞ tr­êng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng, Tæng c«ng ty chÌ ®ang vµ ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy viÖc tiªu thô. Trªn thÕ giíi, gÇn ®©y HiÖp héi chÌ - cµ phª ViÖt Nam ®· cho ra th­¬ng hiÖu cña chÌ ViÖt Nam. Do ®ã s¶n phÈm chÌ sÏ cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ViÖc t¹o ®­îc th­¬ng hiÖu riªng vµ ®Æc tr­ng sÏ lµ tiÒn ®Ò cho giai ®o¹n ph¸t triÓn míi. 2.5.2 H¹n chÕ MÆc dï ®¹t kh«ng Ýt thµnh tùu nh­ng vÉn cã c¸c khã kh¨n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÞ tr­êng cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam liªn tôc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh­ng thÞ tr­êng lu«n cã biÕn ®æi m¹nh, g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n. NhÊt lµ thÞ tr­êng ë Trung §«ng (do liªn tôc x¶y ra chiÕn tranh). Vµ viÖc më réng thÞ tr­êng kh«ng ph¶i lµ chuyÖn mét sím mét chiÒu, ngoµi ra viÖc b¶o vÖ thÞ tr­êng tr­íc sù c¹nh tranh cña nh÷ng hµng ho¸ còng ®ang lµ vÊn ®Ò lín. Tuy cã nh÷ng sù ph¸t triÓn rÊt nhanh nh­ng thiÕu vèn vÉn lµ mét thùc tÕ. ViÖc thiÕu vèn ë c¸c Tæng c«ng ty cã nguyªn nh©n quan träng lµ Nhµ n­íc Ýt cã biÖn ph¸p hç trî. Khi thµnh lËp, sè vèn giao cho c¸c Tæng c«ng ty míi chØ lµ vèn cña doanh nghiÖp thµnh viªn céng l¹i, b¶n th©n Tæng c«ng ty kh«ng ®­îc cÊp vèn ®Ó ho¹t ®éng. HiÖn nay ®Ó chuyÓn ®æi theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con Tæng c«ng ty ph¶i cã ®ñ vèn vµ c«ng nghÖ ®Ó hç trî cho c¸c c«ng ty con. Kh«ng chØ riªng Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam mµ hiÖn nay cã c¸c Tæng c«ng ty trªn c¶ n­íc, mèi quan hÖ gi÷a Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng gi¸m ®èc. NhiÒu Tæng c«ng ty ®· cã mèi quan hÖ tèt gi÷a Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng gi¸m ®èc. Tæng gi¸m ®èc thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Héi ®ång qu¶n trÞ kh«ng can thiÖp s©u vµo viÖc ®iÒu hµnh cña Tæng gi¸m ®èc. Tuy vËy chøc n¨ng qu¶n lý cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ chøc n¨ng ®iÒu hµnh Tæng gi¸m ®èc ch­a ®­îc quy ®Þnh râ rµng g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n. Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Tæng gi¸m ®èc do cïng mét cÊp ®Ò nghÞ, cïng mét cÊp quyÕt ®Þnh bæ nhiÖm, cïng ký nhËn vèn do Nhµ n­íc giao nªn kh«ng x¸c ®Þnh râ rµng rµnh m¹ch ®­îc quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm còng nh­ ®Þa vÞ ph¸p lý cña mét chøc danh nµy. KÕt qu¶ lµ c¸ nh©n gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh; cã n¬i Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ can thiÖp vµo viÖc ®iÒu hµnh cña Tæng gi¸m ®èc lµm lu mê vai trß ®iÒu hµnh cña Tæng gi¸m ®èc vµ ng­îc l¹i cã n¬i Tæng gi¸m ®èc l¹i xem nhÑ Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ. Tuy cã nhiÒu thay ®æi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ng c«ng nghÖ vÉn lµ vÊn ®Ò lín cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. ViÖc c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn thÊp ®ang g©y ¶nh h­ëng rÊt lín tíi viÖc ®Çu ra cña s¶n phÈm vµ tÝnh c¹nh tranh thÊp cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. So víi quèc gia nh­ Trung Quèc th× c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ cña ta cßn nhiÒu kho¶ng c¸ch vµ viÖc gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò c«ng nghÖ nµy cÇn mét nguån vèn rÊt lín vµ ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. Khi chuyÓn ®æi theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con th× viÖc ®éi ngò qu¶n lý sÏ lµ vÊn ®Ò then chèt quyÕt ®Þnh tíi sù thµnh hay b¹i. Tuy tr×nh ®é cña c¸c cÊp qu¶n lý ®· ®­îc n©ng cao râ rÖt nh­ng ®Ó thÝch nghi cao ®é víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh míi víi quy m« to lín vµ hiÖn ®¹i. Chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng c¸n bé thùc sù cã n¨ng lùc. Do ®ã cÇn n©ng cao tr×nh ®é cña c«ng nh©n lµ viÖc kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp thu ®­îc nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt sÏ ¸p dông trong thêi gian tíi. Ngoµi ra viÖc bè trÝ c¸n bé theo ®óng n¨ng lùc cña hä ®Ó ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc ch­a thùc sù phï hîp. Mét sè c¬ chÕ ®èi víi Tæng c«ng ty nhµ n­íc ®Õn nay kh«ng cßn phï hîp, ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ ho¹ch to¸n. Doanh nghiÖp thµnh viªn ho¹ch to¸n phô thuéc th× bÞ h¹n chÕ vai trß chñ ®éng s¸ng t¹o, cßn doanh nghiÖp thµnh viªn ho¹ch to¸n ®éc lËp th× chØ ch¨m lo ®Õn lîi Ých riªng cña m×nh nh­ nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc lËp ngoµi c«ng ty, do ®ã thiÕu sù g¾n kÕt, sù phèi hîp toµn Tæng c«ng ty. Ch­¬ng 3 C¸c gi¶i ph¸p chuyÓn ®æi tæng c«ng ty chÌ VN theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con 3.1.Tõ mét sè tæng c«ng ty lín trong n­íc vµ trªn thÕ giíi - bµi häc kinh nghiÖm 3.1.1.Tõ mét sè tæng c«ng ty lín trong n­íc vµ trªn thÕ giíi 3.1.1.1. C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 "Víi truyÒn thèng 15 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 cµng ngµy cµng ghi thªm nhiÒu thµnh tÝch vµo b¶ng vµng danh dù cña m×nh. Tõ nh÷ng c«ng tr×nh nhá lÎ, víi cÊp ®iÖn ¸p thÊp tõ 35 KV, C«ng ty ®· v­ît nªn thi c«ng nh÷ng c«ng tr×nh cã ®iÖn ¸p lín: 110 KV, 220 KV, råi bøt ph¸ vµ tr­ëng thµnh v­ît bËc tõ c«ng tr×nh ®­êng d©y siªu cao ¸p 500 KV B¾c - Nam. C«ng ty ®­îc giao thi c«ng ®o¹n tõ Hµ TÜnh ®Õn §¾c L©y, dµi 524 km - chiÕm 1/3 chiÒu dµi toµn tuyÕn, l¹i lµ cung ®o¹n cã ®Þa h×nh thi c«ng phøc t¹p hiÓm trë nhÊt. VËy mµ sau 730 ngµy ®ªm kh«ng nghØ C«ng ty ®· cèng hiÕn cho ®Êt n­íc hµng tr¨m c«ng tr×nh ®­êng d©y vµ tr¹m ®iÖn.V÷ng vµng vµ th«ng th¹o trong x©y l¾p nh÷ng c«ng tr×nh ®­êng d©y vµ tr¹m, C«ng ty X©y l¾p ®iªn 3 cßn ph¸t triÓn, ph¸t huy kh¶ n¨ng ®a ngµnh nghÒ. V¬i 18 ®¬n vÞ trùc thuéc, 2.172 c¸n bé c«ng nh©n viªn - lao ®éng trùc tiÕp , gi¸n tiÕp C«ng ty ®· sím tham gia, ®Çu t­ vµo nhiÒu lÜnh vùc, chuyªn ngµnh kh¸c nhau mµ Nhµ n­íc cho phÐp nh­: X©y dùng c¸c c«ng tr×nh d©n dông vµ c«ng nghiÖp, giao th«ng thuû lîi; thiÕt kÕ chÕ t¹o kÕt cÊu thÐp, m¹ kÏm; s¶n xuÊt d©y c¸p, cét bª t«ng; kinh doanh kh¸ch s¹n, vËn chuyÓn kh¸c du lÞch; kinh doanh x¨ng dÇu, vËt liÖu x©y dùng, thËm chÝ c¶ söa ch÷a « t«, xe m¸y,.."7 TrÝch: "NhÞp sèng C«ng nghiÖp, sè 5 - 2003" ChÝnh v× nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn s©u chuyªn ngµnh, l¹i tÝch cùc më réng ngµnh nghÒ míi, C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 ngµy cµng ph¸t triÓn nhanh, m¹nh, toµn diÖn vµ v÷ng ch¾c. C«ng ty lu«n hoµn thµnh xuÊt s¾c c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®Æt ra hµng n¨m; lîi nhuËn hµng n¨m t¨ng lªn ®¸ng kÓ vµ lu«n chÊp hµnh ®Èy ®ñ viÖc trÝch nép ng©n s¸ch cña C«ng ty; thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao;… MÆc dï, cïng n¨m th¸ng, C«ng ty X©y l¾p ®iÖn v©n nç lùc v­¬n lªn ®Ó cµng tr­ëng thµnh vµ lín m¹nh. ThÕ nh­ng, thùc tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh nãi chung vÉn cßn nh÷ng bÊt cËp trong c¬ chÕ qu¶n lý, ch­a thùc sù phï hîp ®Ó C«ng ty ph¸t huy ®­îc hªt tiÒm lùc, kh¶ n¨ng cña m×nh. VÊn ®Ò ®¸ng quan t©m lµ viÖc x¸c ®Þnh ng­êi ®¹i diÖn chñ s¬ h÷u doanh nghiÖp ch­a râ rµng; C¬ chÕ huy ®éng vèn phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­, s¶n xuÊt, kinh doanh hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ, C«ng ty ch­a huy ®éng ®­îc nhiÒu nguån vèn bªn ngoµi, lµm cho kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh cña C«ng ty ch­a thùc sù m¹nh ®Ó thùc hiÖn ®Êu thÇu vµ th¾ng thÇu ®ång thêi nhiÒu c«ng tr×nh lín...C¬ chÕ qu¶n lý cña C«ng ty lµ ho¹ch to¸n tËp trung nªn mäi tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®Òu do c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm ... Tõ nhiÒu n¨m nay, nhê cã nh÷ng quy chÕ hîp lý hµi hoµ C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 ngµy cµng v÷ng m¹nh, lµm ¨n cã hiÖu qu¶,hoµn thµnh c¸c nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc ngoµi ra C«ng ty còng lµ ®¬n vÞ quan t©m hµng ®Çu ®Õn yªu tè con ng­êi. Nh»m chuÈn bÞ cho sù ph¸t triÓn, C«ng ty ®· dµnh sù tËp trung ®Çu t­ ®Æc biÖt cho viÖc n©ng cao tr×nh ®é mäi mÆt ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn c¶ vÒ lý luËn, nghiÖp vô kü thuËt, ngo¹i ng÷, tin häc,..... §Õn nay, C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 ®· chÝnh thøc ®­îc ChÝnh Phñ vµ c¸c Bé h÷u quan tin t­ëng giao cho lµm thÝ ®iÓm m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con theo chñ tr­¬ng NghÞ quyÕt TW3. Theo «ng Tæng gi¸m ®èc C«ng ty cho biÕt, C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 vÉn gi÷ nguyªn tªn gäi, trô së lµm viÖc, 18 ®¬n vÞ, xÝ nghiÖp thµnh viªn sÏ ®­îc chuyÓn ®æi thµnh c¸c c«ng ty con vµ thu nhËn thªm mét sè doanh nghiÖp kh¸c. C¸c C«ng ty nµy ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, nh­ng ®Æc biÖt quyÒn chñ ®éng hoµn toµn trong tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, ®¶m b¶o ho¹t ®éng hiÖu qu¶, b¶o ®¶m an toµn vèn giao,... C«ng ty mÑ gi÷ vai trß trung t©m, chi phèi vµ liªn kÕt c¸c c«ng ty con, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty con th«n qua phÇn vèn mµ nã ®· së h÷u ë c¸c c«ng ty con, kh¸c h¼n viÖc chi phèi kiÓu hµnh chÝnh ë c¸c c«ng ty Nhµ n­íc tr­íc ®©y. §iÒu cßn bÊt cËp trong m« h×nh tæ chøc cña C«ng ty hiÖn nay lµ víi sè vèn së h÷u gÇn 100 tû ®ång, cßn thÊp nhiÒu so víi nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña c«ng ty; m« h×nh c«ng ty me - c«ng ty con cña C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 lµ m« h×nh cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc lËp, víi c¸c xÝ nghiÖp, ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n tËp trung t¹i c«ng ty. ViÖc C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 thÝ ®iÓm ho¹t ®éng theo m« h×nh míi ë nh÷ng b­íc ®i ban ®Çu. Tuy nhiªn, theo mét sè chuyªn gia, viÖc thùc hiÖn m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë C«ng ty X©y l¾p ®iÖn 3 sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng ty ph¸t huy m¹nh mÏ tÝnh tù chñ kinh doanh cña c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con; huy ®éng thªm vèn ®Çu t­, ph¸t huy néi lùc kinh doanh ®a ngµnh, ®Ó c«ng ty kh«ng ngõng lín m¹nh. §ång thêi qua thÝ ®iÓm, sÏ rót ra ®­îc c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý míi ®Ó nh©n réng ra c¸c doanh nghiÖp kh¸c cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn quy m« nµy, ®ång thêi thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë n­íc ta theo chñ tr­¬ng nghÞ quyÕt TW 3, kho¸ IX cña §¶ng. 3.1.1.2 Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. Sau nh÷ng n¨m ho¹t ®éng theo m« h×nh Tæng c«ng ty 91, Tæng c«ng ty B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. ChÝnh phñ ®· cho thÝ ®iÓm h×nh thµnh TËp ®oµn B­u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong lÜnh vùc ViÔn th«ng, liªn kÕt víi B­u chÝnh. §Ó viÖc thÝ ®iÓm cã hiÖu qu¶ cÇn cã sù chØ ®¹o cña ChÝnh Phñ vµ cã sù chØ ®¹o chu ®¸o, tr¸nh h×nh thøc, Tæng côc B­u ®iÖn ®· tæ chøc héi th¶o ®Ó th«ng suèt chñ tr­¬ng trong c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc toµn Tæng c«ng ty. - M« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®· ®­îc c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sö dông, Trung Quèc lµ n­íc cã chÕ ®é chÝnh trÞ t­¬ng tù nh­ n­íc ta còng ¸p dông phæ biÕn, cã ®iÒu kh¸c biÖt lµ c¸c tËp ®oµn ®ã ®· ®­îc cæ phÇn ho¸, hoÆc ®ang cæ phÇn ho¸ m¹nh mÏ, tiÒm lùc, tµi chÝnh, kü thuËt, c«ng nghÖ t­¬ng ®èi m¹nh. Víi t×nh h×nh thøc tÕ, Tæng c«ng ty BCVT ViÖt Nam, tr­íc hÕt cÇn ph¶i nh×n cho râ h¹n chÕ cña Tæng c«ng ty thËt chÝnh x¸c vµ ë chç nµo,tõ ®ã míi cã ph­¬ng ¸n phï hîp thùc tiÔn . §Ó m« h×nh nµy thÝ ®iÓm thµnh c«ng trªn møc ®é nµo ®ã viÖc tr­íc tiªn ph¶i cã sù chØ ®¹o tËp trung, cã quyÒn lùc ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®¸nh gi¸ vèn , tµi s¶n chÝnh x¸c, nî nÇn ®­îc ­u tiªn xö lý gi¶i quyÕt bæ nhiÖm c¸n bé hay thuª gi¸m ®èc .... M« h×nh thÝ ®iÓm thµnh c«ng hay kh«ng cßn phô thuéc vµo nhiÒu vÊn ®Ò cÇn cã Ban chØ ®¹o cã tr¸ch nhiÖm, quyÒn lùc tæ chøc th¶o luËn häc tËp cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc, t¹o ra sù ®ång t©m nhÊt trÝ vµ ®i ®Õn quyÕt t©m thùc hiÖn. 3.1.1.4 Mét sè C«ng ty mÑ- C«ng ty con trªn thÕ giíi - TËp ®oµn General Motor General Motor cã nhiÖm vô ban ®Çu lµ s¶n xuÊt « t« lµ chÝnh. NhiÒu n¨m sau General Moto ®· trë thµnh mét c«ng ty lín gåm 5 c«ng ty s¶n xuÊt « t« con vµ mét c«ng ty s¶n xuÊt xe t¶i . Tõ sù khëi ®Çu víi chØ «t« c«ng ty , sau ®ã tËp ®oµn ®· chuyÓn sang cac lÜnh v­c khac va tõ ®ã ®em l¹i nh÷ng thµng ccong kh«ng nhá cho c«ng ty Trong thµnh c«ng lín cña General Moto ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña ChÝnh phñ . ChÝnh phñ Mü ®· nhËn thøc ®­îc vai trß to lín cña c¸c c«ng ty khæng lå vµ t¹o nªn sù g¾n bã hÕt søc chÆt chÏ gi÷a chÝnh phñ vµ c¸c nhµ kinh doanh . TËp ®oµn Samsung Ban ®Çu víi lÜnh vùc th­¬ng m¹i. TËp ®oµn Samsung ®· khëi ®Çu víi víi sè vèn ban ®Çu lµ 2000$ vµ 40 lao ®éng, chñ yÕu lµ bu«n b¸n n«ng s¶n. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, tËp ®oµn ®· lu«n më réng s¶n xuÊt kinh doanh sang c¸c mÆt hµng míi nh»m ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thÞ tr­êng nh­ ®iÖn tö, b¶o hiÓm ... §Õn nay tËp ®oµn Sam Sung ®· bao gåm 32 C«ng ty liªn kÕt l¹i víi mét m¹ng l­íi chi nh¸nh réng kh¾p gåm 180 V¨n phßng ë 90 Thµnh phè thuéc 54 n­íc trªn thÕ giíi. Víi chiÕn l­îc s¶n xuÊt ph¶n ¸nh vµ phôc vô qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc nªn tËp ®oµn Samsung ®· ®­îc sù khuyÕn khÝch vµ hç trî tÝch cùc tõ phÝa chÝnh phñ. Bªn c¹nh ®ã lµ ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn gióp Samsung tËn dông ®­îc nh÷ng c¬ héi trong vµ ngoµi n­íc ®Ó v­¬ng lªn vÞ trÝ 20 trong sè 50 tËp ®oµn kinh doanh lín nhÊt thÕ giíi. - TËp ®oµn Mitsubishi Mitsubishi, ban ®Çu víi lÜnh vùc kinh doanh lµ vËn t¶i biÓn. §Õn nay ho¹t ®éng kinh doanh ®· tr¶i réng ra nhiÒu lÜnh vùc nh­ s¶n xuÊt thÐp, c¬ khÝ ®ãng tµu, ®iÖn, ho¸ chÊt, ng©n hµng, ngo¹i th­¬ng... , víi mét hÖ thèng chi nh¸nh tr¶i kh¾p thÕ giíi. Sù thµnh c«ng ®ã lµ kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp hµi hoµ c¸c yÕu tè: kh¶ n¨ng n¾m b¾t xu thÕ hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi vµ cã ®­îc sù h­íng dÉn tÝch cùc cña nhµ n­íc vµ dùa vµo nh÷ng ®Æc thï d©n téc. ChÝnh phñ NhËt cã vai trß rÊt to lín ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Mitsubishi, nã kh«ng chØ ®­a Mitsubishi lín ngang tÇm c¸c c«ng ty ®éc quyÒn quèc tÕ, mµ cßn h¹n chÕ ®­îc sù th©m nhËp cña c¸c tËp ®oµn t­ b¶n n­íc ngoµi vµo NhËt. Trong Mitsubishi c¸c c«ng ty con kh«ng ph¶i ®éc lËp hoµn toµn mµ ho¹t ®éng nh­ c¸c c«ng ty vÖ t×nh gi÷ quyÒn tù do ë møc ®¸ng kÓ. Cã mét nÐt ®Æc biÖt trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh cña NhËt nãi chung hay Mitsubishi nãi riªng ®ã sù t¸ch rêi gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn qu¶n lý, trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp ng­êi qu¶n lý tËp ®oµn kh«ng ph¶i thµnh viªn cña gia ®×nh. YÕu tè quyÕt ®Þnh lµ lùa chän ®éi ngò qu¶n lý cã n¨ng lùc thùc sù. 3.1.2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm Qua viÖc t×m hiÓu mét sè Tæng c«ng ty lín trong n­íc vµ mét sè tËp ®o¹ng lín trªn thÕ giíi ta cã thÓ thÊy ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm quý gi¸ khi ¸p dông m« h×nh nay vao n­íc ta nh­ sau: Thø nhÊt, qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ diÔn ra theo nh÷ng ph­¬ng thøc kh¸c nhau, nh­ng c¸i b¶n chÊt, c¸i cèt lâi mµ c¸c tËp ®oµn kinh doanh ph¶i nhËn thøc ®­îc ®ã lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ nguån vèn tù tÝch luü tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty. §iÒu ®ã t¹o cho c¸c c«ng ty mét kh¶ n¨ng ®éc lËp cao vµ còng ®Ó chøng minh r»ng chØ cã nh÷ng c«ng ty khi ®· cã tiÒm lùc thËt sù m¹nh th× míi cã thÓ ®i ®Õn thµnh lËp tËp ®oµn c«ng ty. Hay ë n­íc ta Tæng c«ng ty co tiÒm lùc thùc sù m¹nh míi cã thÓ ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ –c«ng ty con Thø hai.Nh×n chung lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ láng v× phÇn lín chóng kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n. C¸c c«ng ty thµnh viªn vÉn gi÷ nguyªn tÝnh ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý.Mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn chñ yÕu dùa trªn mèi quan hÖ liªn kÕt vÒ lîi Ých kinh tÕ. Do vËy, doanh nghiªp chØ tån t¹i vµ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh khi x©y dùng ®­îc c¬ chÕ ho¹t ®éng dùa trªn sù thèng nhÊt vÒ mÆt lîi Ých kinh tÕ cña tõng thµnh viªn víi lîi Ých chung cña c¶ tÊt c¶ thµnh viªn vµ thùc hiÖn chñ yÕu b»ng hîp ®ång kinh tÕ. Sù thµnh c«ng cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín trªn thÕ giíi ®· cho thÊy kÕt qu¶ tèt cña ph­¬ng thøc qu¶n lý phi tËp trung hãa. KiÓu qu¶n lý nµy võa ph¸t huy ®­îc tÝnh n¨ng ®éng tù chñ cña c¸c c«ng ty thµnh viªn, võa t¹o sù thèng nhÊt chung trong tËp ®oµn.Vµ ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn c«ng ty hay cña c¶ tËp ®oµn th× mét chiÕn l­îc chung tæng qu¸t cã ý nghÜa v« cïng quan träng, v× nã kh«ng chØ t¨ng c­êng søc m¹nh chung theo ®Þnh h­íng mµ cßn t¹o ®­îc sù uyÓn chuyÓn, n¨ng ®éng, linh ho¹t cña c¸c c«ng ty thµnh viªn trong viÖc lùa chän ph­¬ng h­íng môc tiªu ph¸t triÓn cña riªng m×nh.Ngµy nay, theo c¬ chÕ thÞ tr­êng th× c¸c c«ng ty thµnh viªn ®­îc hoµn toµn tù do trong viÖc ®Þnh gi¸ c¶ nh»m thu lîi nhuËn cao nhÊt. §iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn c¹nh tranh trong néi bé c¸c thµnh viªn, do ®ã c«ng ty mÑ ph¶i gi÷ vai trß trong viÖc ph©n c«ng ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸, ®iÒu hoµ nguån vèn gi÷a c¸c thµnh viªn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ tµi chÝnh cho c¸c thµnh viªn ph¸t huy vÒ thÕ m¹nh chuyªn m«n ho¸ cña m×nh. Nh­ vËy mèi liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn sÏ bÒn v÷ng h¬n. Thø ba, qua nghiªn cøu, ta thÊy ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. Nhµ n­íc cã vai trß cùc kú to lín víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tËp ®oµn kinh doanh, cßn víi ViÖt nam víi m« h×nh c«ng ty mÑ –c«ng ty con th× vai trß cña nhµ n­íc l¹i ®Æc biÖt quan träng , thÓ hiÖn qua viÖc t¹o dùng, duy tr× vµ thóc ®Èy m«i tr­êng kinh tÕ x· héi cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. Vai trß ®ã ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c néi dung nh­ sau X©y dùng m«i tr­êng ph¸p luËt ®¶m b¶o c¹nh tranh b×nh ®¼ng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn song vÉn ph¶i ®¶m b¶o m«i tr­êng b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng tèt, t¹o t©m lý yªn t©m lµm ¨n trong d©n chóng. Sù ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ lu«n nh»m hç trî gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giíi kinh doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶: Theo dâi t×nh h×nh c¹nh tr¹nh vµ ®Çu t­ cña t­ b¶n n­íc ngoµi, vµ cã c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi n­íc ngoµi; Thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i mÒm dÎo linh ho¹t võa ph¸t huy ®­îc lîi thÕ hîp t¸c cña quèc tÕ võa tr¸nh ®­îc canh tr¹nh kh«ng c©n søc víi c¸c tËp ®oµn qu¸ lín. ChÝnh phñ s½n sµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ tá ra hîp t¸c víi chÝnh phñ vµ ng­îc l¹i cã nh÷ng biÖn ph¸p trõng ph¹t bÊt cø tËp ®oµn nµo nÕu tá ra cã th¸i ®é chèng ®èi. Tuy nhiªn t¸c ®éng cña ChÝnh phñ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ë c¸c n­íc kh¸c nhau cã møc ®é kh«ng gièng nhau. Ch¼ng h¹n chÝnh phñ Mü chØ t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c tËp ®oµn kinh doanh nh­ mét chÊt xóc t¸c, trong khi ®ã vai trß cña ChÝnh phñ NhËt B¶n vµ NICs th× lín h¬n nhiÒu. Cßn ®èi víi n­íc ta,víi m« h×nh nµy gÇn nh­ chØ ¸p dông cho c¸c tæng c«ng ty nhµ do ®ã nhµ n­íc gi÷ vai trß chi phèi rÊt lín ®èi víi c¸c Tæng c«ng ty. Do ®ã, trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh th× viÖc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh doanh, mµ ë ®©y chñ yÕu lµ c«ng ty mÑ- c«ng ty con(CONCERN) cã nh÷ng nÐt kh¸c bÞªt so víi c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín trªn thÕ giíi , ta cÇn ph¶i ph©n ®Þnh râ , tr¸nh nhÇm lÉn 3.2. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam 3.2.1.§éc lËp vµ tù chñ h¬n n÷a trong s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ tr­íc c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng theo c¬ chÕ l·i th× h­ëng lç nhµ n­íc chÞu. Nh­ng hiÖn nay ®· thay ®æi viÖc ®ã. ViÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp do doanh nghiÖp tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm. Do ®ã doanh nghiÖp ph¶i thËt ®éc lËp tù chñ trong viÖc nµy, kh«ng û l¹i vµo nguån ®Çu t­ cña nhµ n­íc. 3.2.2. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn. Nguån nh©n lùc ®­îc xem lµ lùc l­îng then chèt nhÊt ®èi víi mäi doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo cã tr×nh ®é n¨ng lùc cña c¸n bé qu¶n lý cao sÏ ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i.Ngoµi ra viÖc c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn còng rÊt quan träng v× nã sÏ cho c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao h¬n víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Khi ®ã s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tèt trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi. 3. 2.3. N©ng cao chÊt l­îng nguyªn liÖu ®Çu vµo. Tæng c«ng ty cÇn ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ kh©u nµy,bëi v× nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo cao vµ æn ®Þnh sÏ t¹o ra s¶n phÈm chÊt l­îng cao vµ gi÷ ®­îc ch÷ tÝn víi kh¸ch hµng - C¸c c¸n bé kÕ ho¹ch cÇn n¾m ch¾c sè l­îng nghiÖp nguyªn vËt liÖu doanh vµ kh¶ n¨ng nguyªn vËt liÖu cã thÓ ®¸p øng ®­îc b»ng c¸ch: + C¸n bé x©y dùng kÕ ho¹ch ph¶i n¾m râ sè l­îng lao ®éng hiÖn cã, sè t¨ng gi¶m hµng th¸ng; sù c©n ®èi lao ®éng gi÷a c¸c ph©n x­ëng, c¸c kh©u trong d©y chuyÒn, tr×nh ®é tay nghÒ, chÊt l­îng cña ng­êi lao ®éng ®Ó cã kÕ ho¹ch sö dông hîp lý trªn c¬ së m¸y mãc huy ®éng vµo s¶n xuÊt. H¬n n÷a, Tæng c«ng ty ph¶i x©y dùng ph­¬ng ¸n sö dông lao ®éng cña m×nh phï hîp víi quy m« m¸y mãc thiÕt bÞ sö dông gióp cho bé phËn lËp kÕ ho¹ch cã ph­¬ng ¸n sö dông cã hiÖu qu¶, mét c¸c ®ång bé c¸c nguån lùc trong doanh nghiÖp khi lªn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. Tæng c«ng ty ®Çu t­ æn ®Þnh vïng nguyªn liÖu hiÖn cã: b¶o ®¶m cung cÊp nguyªn liÖu æn ®Þnh cho c¸c nhµ m¸y hiÖn cã. Trång míi më réng diÖn tÝch, thay thÕ c¸c v­ên chÌ cò, giµ n¨ng suÊt thÊp b»ng gièng míi cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao . §Çu t­ hÖ thèng t­íi n­íc v­ên chÌ ®Ó cho bµ con chñ ®éng t­íi n­íc, t¨ng c­êng ®é Èm cho mïa kh« h¹n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y chÌ sinh tr­ëng tèt cho n¨ng suÊt cao ViÖn nghiªn cøu chÌ vµ c¸c ®¬n vÞ cña Tæng c«ng ty tæ chøc tèt v­ên ­¬m gièng ®Ó trë thµnh c¸c Trung t©m cung cÊp c¸c gièng míi cã chÊt l­îng cao cho bµ con ph¸t triÓn më réng diÖn tÝch chÌ. 3.2.4.Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng . Víi ®· ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay th× viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng lµ rÊt quan träng. ViÖc n©ng cao Khoa häc kü thuËt th× ta ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng phï hîp víi nã. 3.2.5. Sö dông Marketing mix vµ xóc tiÕn hçn hîp ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng. HiÖn nay thÞ tr­êng cña Tæng c«ng ty ch­a phï hîp víi quy m« cña Tæng c«ng ty. ë trong n­íc Tæng c«ng ty ch­a thÊy ®­îc tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ chó träng vµo nã. Mµ nã lµ n¬i tiªu thô rÊt lín vµ æn ®Þnh nÕu s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty th©m nhËp ®­îc s©u h¬n vµo thÞ tr­êng. Trªn thÕ giíi th× thÞ tr­êng cña Tæng c«ng ty rÊt biÕn ®éng cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi tr­íc sù thay ®æi ®ã. Vµ cÇn xóc tiÕn ph¸t triÓn thÞ tr­êng sang c¸c thÞ tr­êng æn ®Þnh h¬n. 3.2.6. N©ng cao c«ng t¸c nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ tr­êng. C«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn xem xÐt ®Ó thiÕt lËp c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch.Do ®ã , kÕt qu¶ cña viÖc nghiªn cøu vµ dù b¸o nhu cÇu thÞ tr­êng vÒ s¶n phÈm cña Tæng c«ng ty sÏ lµm cho c¸c c¨n cø tin cËy ®Ó x¸c ®Þnh møc t¨ng hoÆc gi¶m s¶n l­îng trong kú, ®ång gióp Tæng c«ng ty cã biÖn ph¸p, ph­¬ng ¸n ®Ó x©y dùng, vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch: cã thÓ lµ ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch, cã thÓ lµ h­íng thÞ tr­êng theo chØ tiªu kÕ ho¹ch trong ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng Tæng c«ng ty cã thÓ ®¸p øng. Tæng c«ng ty ph¶i x©y sùng mét ®éi ngò C¸n bé nghiªn cøu Tæng c«ng ty, do tÝnh chÊt quan träng cña c«ng viÖc , do ®ã ®éi ngò n¹y ph¶i lµ nh÷ng ng­êi ph¶i cã n¨ng lùc, n¨ng ®éng, thÝch øng nhanh ®èi víi sù thay ®æi, cã kh¶ n¨ng ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh nhanh vµ chÝnh x¸c 3.2.7. X©y dùng c¬ së chÕ biÕn C¬ së chÕ biÕn lµ tiÒn ®Ò cho c¸c s¶n phÈm ®Çu ra cña doanh nghiÖp, víi c¬ së chÕ biÕn tèt s¶n phÈm ®Çu ra sÏ tèt, khi ®ã sÏ n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh cña s¶n phÈm.Víi nguån ®Çu vµo chÊt l­îng th× chÕ biÕn gÇn nh­ lµ b­íc cuèi cïng ®Ó cho s¶n phÈm tèt §Çu t­ hoµn chØnh c¸c nhµ m¸y hiÖn cã, tõng b­íc thay thÕ c¸c thiÕt bÞ cò, n©ng cÊp nhµ x­ëng, vËt kiÕn tróc, x©y dùng c¶nh quan m«i tr­êng xanh, s¹ch, ®Ñp, ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm. §Çu t­ x©y dùng míi tõ 10 - 12 nhµ m¸y chÌ cã c«ng suÊt tõ 13 - 20 tÊn/ngµy t¹i c¸c vïng chÌ míi ë S¬n La, Lai Ch©u… §Çu t­ 2 nhµ m¸y chÌ ®ãng lon t¹i Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. ……. Ngoµi ra, nhËp c«ng nghÖ míi ®Ó ®Çu t­ s¶n xuÊt ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm cã nguån gèc tõ chÌ phôc vô cho nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng víi mäi løa tuæi, c¸c d©n téc vµ c¸c n­íc kh¸c nhau. Do ®ã sÏ më réng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô cho Tæng c«ng ty . KÕt luËn Víi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con nh­ trªn, Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i hiÖn nay vµ t¹o nªn mét ®éng lùc ph¸t triÓn míi. C«ng ty mÑ kh«ng chØ m¹nh lªn vÒ tµi chÝnh vµ cßn m¹nh vÒ thÞ tr­êng, qu¶n lý, khoa häc kü thuËt. C¸c c«ng ty con ®­îc quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm rÊt cao, n¨ng ®éng h¬n trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu míi trong ph¸t triÓn thÞ tr­êng. C«ng ty mÑ cã vai trß chñ ®¹o trong khai th¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng, trong ®Þnh h­íng s¶n xuÊt vµ cung cÊp dÞch vô cho c¸c c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt, gióp c¸c c«ng ty nµy tiÕp cËn víi c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. T¹o nªn mèi liªn kÕt chÆt chÏ, g¾n bã kh«ng ph¶i mÖnh lÖnh hµnh chÝnh mµ b»ng hiÖu qu¶ kinh tÕ, b»ng sù ph©n phèi, hµi hoµ lîi Ých cña c¸c bªn tham gia. ViÖc m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con víi Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam lµ cÇn thiÕt, phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn vµ thùc tÕ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty hiÖn nay. Trong m« h×nh míi Tæng c«ng ty cã sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ mèi liªn kÕt vµ quan hÖ víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, ®¶m b¶o ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ n©ng cao ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ quèc tÕ, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc theo chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ. §Ó hoµn thµnh b¶n chuyªn ®Ò nµy em ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o h­íng dÉn GS.TS. §ç Hoµng Toµn cïng c¸c c« chó c¸n bé trong Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Danh môc tµi liÖu tham kh¶o TrÇn Ngäc Anh, Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy nhanh ho¹t ®éng xuÊt khÈu chÌ ë Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam, n¨m 2000. §ç Thanh H­¬ng, Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao chÊt l­îng ë Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam, n¨m 2002. T×m hiÓu nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt; thµnh lËp, tæ chøc, qu¶n lý Tæng c«ng ty theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con, NXB Lao ®éng - x· héi, n¨m 2004. Tµi liÖu cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. T¹p chÝ C«ng nghiÖp, sè 05/2003, Mét sè m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ vµ c«ng ty mÑ - c«ng ty con qua kinh nghiÖm cña n­íc goµi - NguyÔn C¶nh Nam. T¹p chÝ C«ng nghiÖp, sè 05/2003, "Song sinh" C«ng ty mÑ - c«ng ty con ®· ®ñ ®iÒu kiÖn sèng, Thu H­¬ng. Kinh tÕ vµ dù b¸o, sè 4/2001, Vµi suy nghÜ vÒ ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc qua m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con cña Constrexim - Vâ L­îng. Trang Web - Vinatea.com.vn Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, sè 51, 118 n¨m 2002. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam sè 11 n¨m 2003. 11 . §iÒu lÖ tæ chøc vµ thµnh lËp Tæng c«ng ty chÌ ViÖt nam môc lôc