Chuyên đề Cơ sở pháp lý của việc ký kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm hàng hải về thân tàu( hợp đồng bảo hiểm thân tầu) Thực tiễn tại Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (VINALINES)

an toµn ®Ó con tµu ngõng ho¹t ®éng ®­îc BAOVIET chÊp thuËn, ngµy tµu ho¹t ®éng trë l¹i vµ trong n¨m tµu kh«ng bÞ tæn thÊt toµn bé. BAOVIET sÏ hoµn phÝ cho mçi giai ®o¹n 30 ngµy liªn tôc cho tr­êng hîp tµu ngõng ho¹t ®éng ®Ó söa ch÷a. b/ Tû lÖ hoµn phÝ - Tr­êng hîp huû b¶o hiÓm: 90% sè phÝ cho thêi gian huû. - Tr­êng hîp tµu ng­ng ho¹t ®éng kh«ng söa ch÷a ®Ëu ë c¶ng trong n­íc: 75%. - Tr­êng hîp tµu ®Ëu ë n­íc ngoµi hoÆc ®ang söa ch÷a trong n­íc hoÆc n­íc ngoµi: 65%. c/ Thêi gian hoµn phÝ: phÝ b¶o hiÓm chØ ®­îc hoµn vµo cuèi n¨m b¶o hiÓm. (V). B¶o qu¶n, kiÓm tra tµu vµ c«ng t¸c ®Ò phßng tæn thÊt. 1. B¶o qu¶n tµu: Trong tr­êng hîp, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi con tµu ®Ó tµu lu«n ®¶m b¶o an toµn ®i biÓn vµ chuyªn chë hµng hãa thÝch hîp(§iÒu 19.2 luËt hµng h¶i ViÖt Nam). 2. KiÓm tra tµu: BÊt kú lóc nµo vµ ë ®©u, BAOVIET hoÆc ®¹i diÖn BAOVIET cã thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra ®iÒu kiÖn an toµn ®i biÓn thùc tÕ ®èi víi c¸c con tµu cã b¶o hiÓm t¹i BAOVIET miÔn lµ viÖc kiÓm tra kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña tµu, chi phÝ kiÓm tra do BAOVIET chÞu, BAOVIET cã quyÒn tõ chèi hoÆc lo¹i trõ nh÷ng tæn thÊt x¶y ra do hËu qu¶ cña nh÷ng tån t¹i qua kiÓm tra mµ chñ tµu ch­a kh¾c phôc. 3. §Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt: BAOVIET - Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cïng c¸c c¬ quan cã liªn quan céng t¸c víi nhau ®Ó ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa tæn thÊt. BAOVIET sÏ khen th­ëng cho tËp thÓ, c¸ nh©n cã thµnh tÝch trong c«ng t¸c ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt. (VI). Th«ng b¸o gi¶i quyÕt tai n¹n: 1. Th«ng b¸o sù cè: Khi tµu ®­îc b¶o hiÓm x¶y ra tai n¹n, tæn thÊt, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i b»ng mäi c¸ch th«ng b¸o ngay cho BAOVIET mäi th«ng tin vÒ sù cè ®Ó bµn b¹c, gi¸m ®Þnh vµ ®Ò ra h­íng gi¶i quyÕt thÝch hîp nh»m ng¨n chÆn tæn thÊt tíi møc thÊp nhÊt. 2. Thu thËp hå s¬: Khi cã tæn thÊt, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i thu thËp c¸c tµi liÖu sau: - Kh¸ng nghÞ hµng h¶i(cã x¸c nhËn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn n¬i tµu x¶y ra tai n¹n hoÆc c¶ng ®Õn ®Çu tiªn nÕu sù cè x¶y ra khi tµu ®ang ë ngoµi kh¬i). - TrÝch sao ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt nhËt ký hµng h¶i, m¸y, V§T, thêi tiÕt... - S¬ ®å vÞ trÝ x¶y ra tai n¹n(®©m va, m¾c c¹n, va ®¸ ngÇm...). - B¸o c¸o chi tiÕt vÒ tæn thÊt cña thuyÒn tr­ëng(tæn thÊt thuéc vÒ phÇn vá), m¸y tr­ëng(tæn thÊt thuéc vÒ phÇn m¸y), hoÆc cña ®iÖn tr­ëng(tæn thÊt thuéc vÒ phÇn ®iÖn)... - Biªn b¶n ®èi tÞch cã x¸c nhËn cña hai tµu nÕu tµu ®©m va víi taï kh¸c, néi dung ghi râ tªn tµu ®©m va, chñ tµu hoÆc ng­êi b¶o hiÓm, vÞ trÝ ®©m va, tèc ®é cña hai tµu, s¬ bé tæn thÊt cña mçi tµu. 3. Kh¾c phôc sù cè a/ BAOVIET cã quyÒn chØ ®Þnh x­ëng söa ch÷a tµu vµ trong c¸c tr­êng hîp xÐt thÊy cÇn thiÕt th× chñ tµu lu«n t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó BAOVIET cö c¸n bé theo dâi vµ gi¸m s¸t viÖc söa ch÷a. b/ §Ó tµu ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh tèt, kÞp thêi, tuú theo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh, BAOVIET cã thÓ xem xÐt cô thÓ tõng vô tæn thÊt thuéc tr¸ch nhiÖm ®Ó cã thÓ tho¶ thuËn sè tiÒn t¹m øng söa ch÷a hoÆc b¶o hµnh. 4. Gi¶i quyÕt båi th­êng a/ Hå s¬ khiÕu n¹i: Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i gi÷ cho BAOVIET hå s¬ gåm c¸c chøng tõ sau: - GiÊy yªu cÇu båi th­êng. - Biªn b¶n gi¸m ®Þnh tæn thÊt. - Biªn b¶n quyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a tæn thÊt ®ßi båi th­êng(cã chøng tõ kÌm theo). - C¸c tµi liÖu kª khai t¹i môc VI.2 - B»ng thuyÒn tr­ëng(nÕu tµu bÞ tæn thÊt toµn bé). - C¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi thø ba(tr­êng hîp tæn thÊt cã liªn quan ®Õn ng­êi thø ba). Sau 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ khiÕu n¹i, nÕu BAOVIET kh«ng cã ý kiÕn g× thªm th× hå s¬ khiÕu n¹i ®­îc coi lµ ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ. b/ Thêi h¹n båi th­êng: BAOVIET cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt båi th­êng tæn thÊt trong vßng 60 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ hîp lÖ. Qua thêi gian trªn mµ BAOVIET kh«ng cã ý kiÕn hoÆc kh«ng gi¶i quyÕt th× chñ tµu cã quyÒn yªu cÇu BAOVIET ph¶i thanh to¸n sè tiÒn båi th­êng céng l·i suÊt vay Ng©n hµng qu¸ h¹n cña sè tiÒn båi th­êng cho thêi gian chËm thanh to¸n. Sau 30 ngµy, kÓ tõ ngµy ng­êi ®­îc b¶o hiÓm nhËn ®­îc th«ng b¸o gi¶i quyÕt båi th­êng cña BAOVIET mµ kh«ng cã ý kiÕn g× th× hå s¬ khiÕu n¹i xem nh­ ®­îc kÕt thóc. c/ Lo¹i tiÒn båi th­êng: §èi víi tµu ®ãng phÝ b¶o hiÓm b»ng USD, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm chi tr¶ lo¹i tiÒn nµo, BAOVIET sÏ thanh to¸n båi th­êng b»ng lo¹i tiÒn ®ã cho phÇn tr¸ch nhiÖm thuéc BAOVIET. d/ Tû lÖ båi th­êng: Tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o hiÓm tham gia b¶o hiÓm tµu víi sè tiÒn b¶o hiÓm thÊp h¬n gi¸ trÞ, BAOVIET chØ båi th­êng theo tû lÖ gi÷a sè tiÒn b¶o hiÓm/ gi¸ trÞ b¶o hiÓm cho nh÷ng tæn thÊt thuéc tr¸ch nhiÖm kh«ng may x¶y ra. (VII). Tr¸ch nhiÖm b¶o l­u quyÒn khiÒu n¹i ng­êi thø ba: Tr­êng hîp tµu cã b¶o hiÓm bÞ tæn thÊt liªn quan ®Õn tr¸ch nhiÖm ng­êi thø ba, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i th«ng b¸o ngay cho BAOVIET vµ thùc hiÖn mäi nghÜa vô cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o quyÒn truy ®ßi ng­êi thø ba(§iÒu 232 LuËt hµng h¶i ViÖt Nam). (VIII) ChÕ tµi båi th­êng Tr­êng hîp chñ tµu kh«ng thu thËp hå s¬ ®Çy ®ñ t¹i phÇn VI.1, VI.2, phÇn VII vµ kh«ng tu©n theo c¸c chØ dÉn b»ng v¨n b¶n cña BAOVIET th× BAOVIET cã quyÒn tõ chèi toµn bé hoÆc mét phÇn sè tiÒn båi th­êng. (IX) Thêi h¹n khiÕu n¹i Thêi khiÕu n¹i theo hîp ®ång b¶o hiÓm nay lµ 12 th¸ng kÓ tõ ngµy x¶y ra tæn thÊt. (X) HiÖu lùc cña hîp ®ång Hîp ®ång nµy cã hiÖu lùc kÓ tõ 00 giê ngµy ký kÕt hîp ®ång vµ tiÕp tôc kh«ng thêi h¹n nÕu mét trong hai bªn kh«ng göi th«ng b¸o ®Ò nghÞ huû bá hîp ®ång cho bªn kia. NÕu muèn huû bá hîp ®ång th× ph¶i göi th«ng b¸o chËm nhÊt lµ 3 th¸ng tr­íc ngµy kÕt thóc n¨m b¶o hiÓm. Hîp ®ång nµy ¸p dông ®èi víi sù cè tranh chÊp x¶y ra kÓ tõ 00 giê ngµy hai bªn ký kÕt hîp ®ång. (XI) Xö lý tranh chÊp Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång nÕu cã sù tranh chÊp mµ hai bª kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc b»ng th­¬ng l­îng sÏ ®­a ra Träng tµi hoÆc Toµ ¸n ®Ó xÐt xö. Hîp ®ång nµy ®­îc lËp thµnh 06 b¶n mçi bªn gi÷ 03 b¶n vµ cã gi¸ trÞ ngang nhau. 2.2 Thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm Thùc hiÖn hîp ®ång lµ qu¸ tr×nh hai bªn tiÕn hµnh thùc hiÖn ®óng vµ kÞp thêi c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång nh­ ®· tháa thuËn. Sau khi ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi bªn ®èi t¸c ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång nµy Tæng c«ng ty(®¬n vÞ cã nhu cÇu b¶o hiÓm) ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc chñ yÕu sau: * Lµm thñ tôc b¶o hiÓm - Yªu cÇu b¶o hiÓm: Tæng c«ng ty tham gia ký kÕt c¶ hai lo¹i: hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn vµ hîp ®ång b¶o hiÓm thêi h¹n. Vµ chñ yÕu lµ ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm thêi h¹n th©n tµu vµ tuú theo ®iÒu kiÖn cña con tµu ®Ó lùa chän ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm mäi rñi ro hay tæn thÊt toµn bé. Trong mçi hîp ®ång còng nh­ c¸c ®¬n vÞ chñ tµu kh¸c trªn thÕ giíi Tæng c«ng ty th­êng chän mét trong bèn ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm: TLD, FOD, FPA vµ ITC. Tµu tham gia b¶o hiÓm cña Tæng c«ng ty lu«n cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn: + Tµu ®ñ kh¶ n¨ng ®i biÓn. + Quèc tÞch tµu kh«ng thay ®æi suèt hµnh tr×nh. + Hµnh tr×nh cña con tµu ph¶i hîp ph¸p. §Ó duy tr× hiÖu lùc b¶o hiÓm Tæng c«ng ty thùc hiÖn tèt nh÷ng ®iÓm ®· quy ®Þnh trong LuËt hµng h¶i ViÖt Nam vÒ b¶o hiÓn th©n tµu vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông cho tõng tµu vµ thanh to¸n phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ, ®óng h¹n theo quy ®Þnh cña hîp ®ång... - Thanh to¸n phÝ b¶o hiÓm: Trong mét hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu phÝ lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu b¶o ®¶m cho hîp ®ång cã hiÖu lùc thi hµnh, phÝ b¶o hiÓm còng lµ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cao nhÊt mµ c¸c chñ tµu(Tæng c«ng ty) ph¶i thùc hiÖn trong hîp ®ång. PhÝ b¶o hiÓn th©n tµu lµ kho¶n tiÒm mµ Tæng c«ng ty ph¶i tr¶ cho BAOVIET trªn c¬ së hai bªn ®· tho¶ thuËn vÒ tû lÖ còng nh­ sè tiÒn tuyÖt ®èi. Kh©u thanh to¸n phÝ rÊt quan träng v× Tæng c«ng ty cã thùc hiÖn nép phÝ ®ñ ®óng thêi h¹n hay kh«ng lµ c¬ së ®Ó BAOVIET tõ chèi hay chÊp nhËn båi th­êng. - B¶o qu¶n tµu vµ c«ng t¸c ®Ò phßng tæn thÊt: Tæng c«ng ty lu«n cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi tµu ®Ó tµu b¶o ®¶m an toµn ®i biÓn vµ chuyªn chë hµng hãa thÝch hîp theo quy ®Þnh(§iÒu 19.2 LuËt hµng h¶i ViÖt Nam). Tæng c«ng ty lu«n cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó phßng ngõa h¹n chÕ tæn thÊt ®ång thêi céng t¸c víi ng­êi b¶o hiÓm cïng c¸c c¬ quan liªn quan ®Ó ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa tæn thÊt. - Th«ng b¸o - gi¶i quyÕt tai n¹n: Tæng c«ng ty thùc hiÖn nghÜa vô th«ng b¸o tai n¹n, tæn thÊt x¶y ra víi tµu ®­îc b¶o hiÓm b»ng mäi c¸ch ®Ó ®­a mäi th«ng tin nhanh nhÊt cho ng­êi b¶o hiÓm vÒ sù cè ®Ó bµn b¹c, gi¸m ®Þnh vµ ®Ò ra h­íng gi¶i quyÕt thÝch hîp nh»m ng¨n chÆn tæn thÊt tíi møc thÊp nhÊt, thu thËp hå s¬ khi cã tæn thÊt x¶y ra. ViÖc gi¶i quyÕt båi th­êng khi tæn thÊt x¶y ra theo yªu cÇu cña ng­êi b¶o hiÓm Tæng c«ng ty göi hå s¬ khiÕu n¹i ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ b¶o hiÓm quy ®Þnh ®Ó yªu cÇu ng­êi b¶o hiÓm båi th­êng mét c¸ch nhanh nhÊt ®óng thêi h¹n quy ®Þnh. Tû lÖ båi th­êng: Th«ng th­êng Tæng c«ng ty tham gia b¶o hiÓm víi sè tiÒn b¶o hiÓm thÊp h¬n gi¸ trÞ, do ®ã b¶o hiÓm chØ båi th­êng theo tû lÖ gi÷a sè tiÒn b¶o hiÓm/ gi¸ trÞ b¶o hiÓm cho nh÷ng tæn thÊt thuéc tr¸ch nhiÖm kh«ng may x¶y ra. - Tr¸ch nhiÖm b¶o l­u quyÒn khiÕu n¹i ng­êi thø ba: Tæng c«ng ty th«ng b¸o ngay cho ng­êi b¶o hiÓm vµ thùc hiÖn mäi nghÜa vô cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o quyÒn truy ®ßi ng­êi thø ba khi tµu cã b¶o hiÓm liªn quan ®Õn ng­êi thø ba. Mét tÝnh chÊt cña hîp ®ång b¶o hiÓm lµ hîp ®ång gia nhËp cã nghÜa lµ c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång ®· ®­îc ng­êi b¶o hiÓm quy ®Þnh tr­íc. Do ®ã khi thùc hiÖn hîp ®ång Tæng c«ng ty(ng­êi ®­îc b¶o hiÓm) chØ cã thÓ tu©n theo c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång. Tuy nhiªn, trong khi ký kÕt hîp ®ång Tæng c«ng ty còng cã quyÒn ®Ó nghÞ c¸c tu söa phï hîp víi nhu cÇu b¶o hiÓm cña m×nh. §¶m b¶o an toµn cho tµu lµ mét môc tiªu quan träng cña ngµnh vËn t¶i nãi chung vµ cña Tæng c«ng ty hµng h¶i nãi riªng. B¶o hiÓm lu«n ®­îc xem lµ ph­¬ng s¸ch cuèi cïng cho nh÷ng thiÖt h¹i nÕu chóng x¶y ra. MÆc dï vËy, ph­¬ng s¸ch nµy cã vai trß hÕt søc quan träng. §Ó ®­îc b¶o hiÓm tµu còng ph¶i ®ñ ®iÒu kiÖn mµ ph¸p luËt quy ®Þnh. §Ó ®¶m b¶o an toµn còng nh­ ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia b¶o hiÓm cho ®éi tµu cña Tæng c«ng ty. Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam c¸c biÖn ph¸p: - Nghiªn cøu c¶i tiÕn quy tr×nh khai th¸c trang bÞ vµ chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c chÕ ®é b¶o d­ìng, kiÓm tra ®Þnh kú, kiÓm tra söa ch÷a bÊt th­êng theo quy ®Þnh §¨ng kiÓm hoÆc c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh¸c. H¹n chÕ tèi ®a t×nh tr¹ng chë hµng qu¸ t¶i hoÆc ph¶i xin gia h¹n c¸c giÊy chøng nhËn an toµn kü thuËt vµ bè trÝ thuyÒn bé kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn chuyªn m«n, b¾ng cÊp do ph¸p luËt quy ®Þnh. §ång thêi, tËn dông mäi thêi c¬ vµ kh¶ n¨ng cã thÓ huy ®éng ®­îc ®Ó ®Çu t­ thay thÕ dÇn sè tµu cò b»ng tµu trÎ h¬n, cã ®iÒu kiÖn an toµn kü thuËt vµ kh¶ n¨ng chuyªn dïng cao h¬n... - Chñ ®éng nghiªn cøu, chuÈn bÞ ph­¬ng ¸n øng dông trong tõng giai ®o¹n cô thÓ c¸c quy ®Þnh quèc tÕ vÒ an toµn hµng h¶i liªn quan vÝ dô nh­: kÕ ho¹ch thùc hiÖn ch­¬ng IX cña c«ng ­íc quèc tÕ vÒ an toµn sinh m¹ng ng­êi trªn biÓn(SOLAS)... Tõ viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu mµ Tæng c«ng ty ®· ng¨n ngõa, h¹n chÕ vµ kh¾c phôc ®­îc tæn thÊt do rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh vËn t¶i biÓn cã thÓ thÊy ®­îc qua sè liÖu b¸o c¸o cña Tæng c«ng ty vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh an toµn giao th«ng ®­êng biÓn trong ba n¨m 1996, 1997 ,1998 nh­ sau: Theo sè liÖu b¸o c¸o cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn thuéc Tæng c«ng ty, tæng sè c¸c vô tai n¹n sù cè hµng h¶i x¶y ra trong thêi gian n¨m 1996 vµ 06 th¸ng ®Çu n¨m 1997 lµ 79 vô, cô thÓ gåm: + N¨m 1996: 48 vô. + N¨m 1997: 31 vô. Trong ®ã, c¸c nguyªn nh©n chÝnh ®­îc ph©n lo¹i nh­ sau: Nguyªn nh©n N¨m 1996 6 th¸ng ®Çu n¨m 1997 Tæng n¨m 1996 - 1997 Sè vô Tû lÖ (%) Sè vô Tû lÖ (%) Sè vô Tû lÖ (%) H­ háng hµng ho¸ Tai n¹n ®©m va Sù cè kü thuËt Tai n¹n ®¾m tµu Sù cè do c«ng nh©n g©y ra Sù cè do tµu kh¸c g©y ra Sù cè hµng h¶i do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c(*) 05 08 19 01 02 09 04 10,86 17,39 41,30 2,17 4,34 19,56 8,69 03 07 11 0 03 02 05 11,1 25,92 40,74 0 11,1 7,4 18,52 08 15 30 01 05 11 09 10,59 20,54 41,09 1,36 6,84 15,06 12,32 Tæng céng 48 100% 31 100% 79 100% * Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c cã thÓ kÓ ®Õn ë ®©y nh­: yÕu tè thiªn nhiªn, t×nh tr¹ng bÊt kh¶ kh¸ng, tµu thuyÒn m¾c c¹n hoÆc bÞ trÊn c­íp c¸c phô tïng thiÕt bÞ. Ph©n lo¹i møc ®é tæn thÊt Ph©n lo¹i N¨m 1996 6 th¸ng n¨m 1997 Tæng n¨m 1996 - 1997 Sè vô Tû lÖ (%) Sè vô Tû lÖ (%) Sè vô Tû lÖ (%) Tai n¹n lín Tai n¹n th­êng Va ch¹m nhÑ 01 18 02 4,76 85,71 9,52 0 08 02 0 80 20 01 26 04 3,22 83,87 12,90 Tæng céng 21 100% 10 100% 31 100% Sau ®©y cã thÓ kÓ ra mét vµi thiÖt h¹i vÒ th©n tµu ®· ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng: - 6h40’ ngµy 26/08/1997 t¹i bÕn phµ B·i Ch¸y - Qu¶ng Ninh Transco - 27(Sµ lan tù hµnh 100T) mÊt m¸y l¸i do n­íc ch¶y m¹nh, giã to nªn va vµ phµ ®ang neo cña XÝ nghiÖp phµ B·i Ch¸y. Tµu bÞ thñng buång m¸y m¹n ph¶i(KT: 1000*100) n­íc trµn vµo buång m¸y. Chi phÝ kh¾c phôc sù cè: 28.061.680®. B¶o hiÓm båi th­êng 21.862.680®. - 14/03/1996 t¹i kho Bå Xuyªn - Th¸i B×nh Transco - 20(Sµ lan tù hµnh 100T) bÞ g·y trôc c¬ m¸y chÝnh. Chi phÝ kh¾c phôc sù cè 28.579.465®. B¶o hiÓm båi th­êng 9.990.000®. - Ngµy 09/04/1997 BÕn BÝnh Transco - 08, ®©m va víi tµu chë c¸t HP1684 chi phÝ kh¾c phôc sù cè: 7.744.000® B¶o hiÓm HP ®ang hoµn tÊt hå s¬ båi th­êng sau tai n¹n. PhÇn lçi Tr - 08 chÞu 40%. -20h30’ ngµy 25/06/1997 trªn hµnh tr×nh tõ §µ N½ng ra H¶i Phßng tµu B¹ch Long VÜ m¸y ®Ìn sè 2 cñ tµu bÞ sù cè piston CYLN04 vµ N05 h­ háng nÆng. Tµu ch¹y mét m¸y ®Ìn cßn l¹i vÒ H¶i Phßng 21h40’ tµu cËp c¶ng an toµn, sau ®ã Tæng c«ng ty cho tiÕn hµnh söa ch÷a l¾p r¸p vµ mua m¸y thay thÕ gÇn: 120.000.000VN§. §· ®ßi båi th­êng cña b¶o hiÓm. - 14h30’ ngµy 16/06/1997 trªn hµnh tr×nh tõ B¾c H¶i(Trung Quèc) vÒ H¶i Phßng t¹i vÞ trÝ = 21017’ 10N = 180059’E èng n­íc biÓn lµm m¸t m¸y nÐn bôc ®ét ngét, n­íc biÓm b¾n vµo cöa giã m¸y ph¸t sè 2 ®ang ho¹t ®éng lµm ch¸y m¸y ph¸t sè 2. Cho ch¹y m¸y ph¸t sè 1 ®Ó hßa ®iÖn ®­a tµu vÒ H¶i Phßng. Mêi gi¸m ®Þnh viªn cña B¶o Minh xuèng tæn thÊt. Cho söa ch÷a quèn míi thay thÕ ®éng c¬ bÞ háng(m¸y ph¸t sè 2) gÇn 80.000.000VN§. §ang hoµn tÊt hå s¬ ®ßi b¶o hiÓm. - 15h06’ ngµy 29/05f/1997 trªn hµnh tr×nh tõ Bangkok vÒ H¶i Phßng cña tµu MIVFINA VIGATOR bÞ ch¸y khuyÕt mét ®o¹n ë tiÕp gi¸p ®Ó Supap tho¸t, khÝ tho¸t phôt ra buång m¸y. Tµu th¶ tr«i ®Ó thuyªn viªn trî th¸o thay thÕ. Tæn thÊt 15.000USD. B¶o hiÓm ®· båi th­êng. - Ngµy 18/06/1997 tµu HËu Giang ®ang hµnh tr×nh tõ cung sè 6 m¸y c¸i bÞ ch¸y bã b¹c, tµu thao kiÓm tra so bé thÊy h­ háng qua nÆng, kh¶ n¨ng thuyÒn viªn kh«ng thÓ kh¾c phôc ®­îc ph¶i quay l¹i Vòng Tµu söa. HËu qu¶ lµ 1 S¬my, 1 Piston bÞ nøt bá; 4 tay biªn bÞ biÕn d¹ng bá; cæ trôc bÞ cµo x­íc ch¸y mÆt. Thî cña Singapore sang mµi cæ trôc; thî cña ViÖt Nam th¸o l¾p thay thÕ vµ söa ch÷a c¸c h­ háng kh¸c liªn quan. Tæn thÊt 50.000 USD. B¶o hiÓm ®· båi th­êng. - Ngµy 24/09/1997 tµu Hïng V­¬ng 03 trªn hµnh tr×nh tõ Sµi Gßn ra H¶i Phßng trªn ®­êng vµo luång c¶ng H¶i Phßng khi ngang tua bin khÝ x¶ m¸y chÝnh bÞ sù cè ®ét ngét tµu ph¶i yªu cÇu c¶ng hç trî tµu lai ®­a tµu vµo cËp cÇu. Trong th©n tua bin cã mét vËt b»ng kim lo¹i h×nh trô trßn ®­êng kÝnh 10 - 15mm dµi 20mm n»m gi÷a c¸nh ®éng vµ c¸nh dÇu h­íng. Chi phÝ s÷a ch÷a mua tua bin hÕt: 47.000.000VN§. §ang hoµn tÊt hå s¬ ®ßi b¶o hiÓm båi th­êng... Theo sè liÖu thèng kª ch­a ®Çy ®ñ cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn chi phÝ cho viÖc söa ch÷a, kh¾c phôc, båi th­êng tai n¹n sù cè lµ: + N¨m 1996: 2.945.802.465VN§ vµ 195.004,9USD. + N¨m 1997: 428.678.600VN§ vµ 80.000USD. VËy cã thÓ ­íc tÝnh ®­îc tæng chi phÝ lªn tíi 3.374.481.065VN§ vµ 239.044,9USD. PhÇn lín c¸c chi phÝ liªn quan ®· ®­îc b¶o hiÓm thanh to¸n do ng­êi g©y tai n¹n, sù cè båi th­êng. Tuy nhiªn hiÖn nay vÉn cßn mét sè tranh chÊp ch­a gi¶i quyÕt xong. Theo nh÷ng sè liÖu ®· tr×nh bµy ë trªn, ta cã thÓ nhËn thÊy sè l­îng c¸c vô tai n¹n, sù cè hµng h¶i trong 06 th¸ng ®Çu n¨m 1997 ®· t¨ng 17,39% so víi cïng kú n¨m 1996. Trong ®ã, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do sù cè kü thuËt(41,09%), do tai n¹n ®©m va(20,54%) vµ do tµu kh¸c g©y ra(15,06%). VÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay lµ t×nh tr¹ng trang thiÕt bÞ cña c¸c con tµu ®· qu¸ cò vµ kh«ng cã ®ñ thiÕt bÞ thay thÕ, nªn rÊt dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng háng hãc trong qu¸ tr×nh vËn hµng cña tµu. Riªng ë XÝ nghiÖp liªn hiÖp vËn t¶i Pha S«ng, do chÊt l­îng tµu néi ®Þa ®ãng rÊt kÐm, ®· khai th¸c h¬n 10 vµ tµu kh«ng ®­îc söa ch÷a ®Þnh kú tèt, trang bÞ an toµn h¹n chÕ... nªn ®· dÉn ®Õn hËu qu¶ ®¾m tµu B¹ch §»ng 02(Träng t¶i 1000DWT) cïng víi 1060T hµng(05/08/1996). Tµu B¹ch §»ng 02 tham gia b¶o hiÓm t¹i v¨n phßng Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam(BAOVIET) víi thêi h¹n b¶o hiÓm tõ 01/01/1996 ®Õn 31/12/1996 vµ møc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm lµ 600 triÖu VN§. Sau khi tæn thÊt x¶y ra tµu ®· ®­îc BAOVIET kÞp thêi gi¶i quyÕt båi th­êng. Ngoµi c¸c nguyªn nh©n trªn cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c nguyªn nh©n do lçi cña con ng­êi nh­ thiÕu mÉn c¸n trong c«ng viÖc; lçi vÒ qu¶n lý c¸n bé ®iÒu hµnh; lçi vÒ thao t¸c kü thuËt cña thuû thñ; tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cña hoa tiªu; viÖc kh«ng chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c quy t¾c vÒ phßng ngõa va ch¹m tµu thuyÒn trªn biÓn vµ néi quy ra vµo cña c¶ng ®· g©y ra kh«ng Ýt nh÷ng tai n¹n sù cè ®¸ng tiÕc. Trong thêi gian tõ 01/07/1997 ®Õn 16/04/1998 tai n¹n sù cè hµng h¶i liªn quan ®Õn c¸c ph­¬ng tiÖn trùc thuéc Tæng c«ng ty x¶y ra: tæng sè 43 vô, trong ®ã cã 04 vô tai n¹n lín(gåm 03 vô ®©m va vµ 01 vô ®¾m tµu). Ph©n lo¹i: Nguyªn nh©n Sè vô Tû lÖ (%) H­ háng hµng hãa Tai n¹n ®©m va Sù cè kü thuËt §¾m tµu Do c¸c nguyªn nh©n kh¸c(*) 10 20 09 01 03 23,25% 46,50% 20,93% 2,32% 6,97% Tæng sè(**) 43 (*) Nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c cã thÓ kÓ ®ªn ë ®©y nh­: yÕu tè thiªn nhiªn, t×nh tr¹ng bÊt kh¶ kh¸ng, tµu thuyÒn m¾c c¹n hoÆc bÞ trÊn c­íp c¸c phô tïng, thiÕt bÞ. (**) Theo b¸o c¸o, cho tíi nay tæng chi phÝ tÝnh ®· bá ra ®Ó söa ch÷a, h¹n chÕ hËu qu¶ tai n¹n vµ t¹m øng tiÒn båi th­êng lµ 1.608.460.000 ®ång vµ 396.591USD. Tuy nhiªn, trõ mét sè vô viÖc ch­a ®­îc gi¶i quyÕt xong, phÇn lín c¸c chi phÝ nµy sÏ ®­îc b¶o hiÓm hoÆc do ng­êi g©y tai n¹n, sù cè båi th­êng. Theo nh÷ng sè liÖu ®· tr×nh bµy ë trªn, ta cã thÓ thÊy sè l­îng c¸c vô tai n¹n sù cè hµng h¶i x¶y ra tõ 01/07/1997 tíi 16/04/1998 lµ 43 vô th× tæng sè c¸c vô tai n¹n, sù cè hµng h¶i kh«ng gi¶m mµ cã chiÒu h­íng t¨ng h¬n so víi cïng kú n¨m ngo¸i. Trong ®ã, thiÖt h¹i lín nhÊt lµ do ®©m va vµ sù cè kü thuËt. §iÓm h×nh tæn thÊt bé phËn th©n tµu (1998) lµ vô tai n¹n håi 15h00 LT, ngµy 07/02/1998 tµu Hµ Thµnh cña c«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c(doanh nghiÖp thµnh viªn cña Tæng c«ng ty) bÞ mét c¬n lèc ®Þa ph­¬ng bÊt ngê ®Èy lªn c¹n t¹i khu vùc vïng neo ®Ëu cña c¶ng Kokura(NhËt B¶n) g©y tæn thÊt toµn bé. HiÖn nay, c«ng ty vËn t¶i Thuû B¾c ®· hoµn tÊt thñ tôc tuyªn bè “tõ bá tµu” cho c«ng ty B¶o ViÖt vµ nhËn 300.000USD tiÒn båi th­êng. TiÕp ®Õn tai n¹n, sù cè hµng h¶i x¶y ra trong n¨m 1998 theo sè liÖu b¸o c¸o cña Tæng c«ng ty tæng sè cã 45 vô, trong ®ã cã 03 vô tai n¹n lín. Theo thèng kª, nguyªn nh©n g©y tai n¹n, sù cè trong n¨m 1998 cã thÓ ph©n lo¹i nh­ sau: - H­ háng hµng hãa 08 vô, chiÕm 17%. - Tai n¹n ®©m va: 09 vô, chiÕn 20,3%. - Sù cè kü thuËt: 18 vô, chiÕm 40%. - §¾m tau : 01 vô, chiÕm 2,0%. - C¸c nguyªn nh©n kh¸c: 06 vô(m¾c c¹n, bÞ trÊn c­íp...) - Tæn thÊt lín: 01 vô(tµu Hµ Thµnh m¾c c¹n t¹i NhËt B¶n) - Cßn l¹i lµ c¸c tæn thÊt nhá, hËu qu¶ kh«ng ®¸ng kÓ. Nh×n chung, tæng sè c¸c vô tai n¹n, sù cè hµng h¶i liªn quan ®Õn c¸c tµu hoÆc thuyÒn bé thuéc quyÒn qu¶n lý cña Tæng c«ng ty trong n¨m 1998 nhiÒu h¬n n¨m ngo¸i 18 vô(t¨ng 66%), nh­ng chØ cã 01 vô tai n¹n ®Æc biÖt nghiªm träng. Trong khi ®ã ®éi tµu cña Tæng c«ng ty còng ®· cã mét tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ so víi n¨m 1997 c¶ vÒ sè l­îng ph­¬ng tiÖn(10,9%), tæng träng t¶i(4,3%) vµ doanh thu vËn t¶i biÓn thùc tÕ t¨ng 14,6%. Trong n¨m 1998 cã 04 vô tai n¹n, sù cè ®¸ng l­u ý lµ: vô tõ bá tµu Hµ Thµnh do mÆc c¹n t¹i NhËt B¶n; vô c­íp biÓn tÊn c«ng tµu Nam §Þnh(VINASHIP) t¹i vïng neo c¶ng SERANG - Indonesia, lµm 01 thuû thñ ViÖt Nam bÞ th­¬ng do lùc l­îng an ninh së t¹i b¾n nhÇm; vô thñy thñ TrÇn Quang Trung cña tµu Sµi Gßn 2(VITRANSCHART) hy sinh dòng c¶m trong lóc lµm nhiÖm vô ch»ng buéc l¹i hÇm hang khi tµu bÞ gÆp b·o t¹i Nam Phi; vô thuû thñ TrÇn V¨n Kú(VOSCO) bÞ mÊt tÝch trªn biÓn ch­a râ lý do trong khi ®ang lµm thuª trªn tµu ASEAN SPLENDOR (NhËt B¶n). Nguyªn nh©n chñ yÕu cña phÇn lín c¸c tai n¹n, sù cè n¨m 1998 vÉn lµ do lçi cña con ng­êi(nh­ thiÕu mÉn c¸n trong c«ng viÖc; lçi vÒ thao t¸c kü thuËt - nghiÖp vô cña thuû thñ, thî m¸y, sü quan tr­ëng ca; tr×nh ®é nghiÖp vô yÕu kÐm cña hoa tiªu; thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc chÊp hµnh c¸c quy t¾c phßng ngõa va ch¹m tµu thuyÒn trªn biÓn vµ néi quy c¶ng. Sau ®ã, míi lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan(thêi tiÕt, do tuæi tµu cao, kh«ng ®ñ thiÕt bÞ thay thÕ, nªn th­êng g©y nªn háng hãc trong qu¸ tr×nh vËn hµnh; trang thiÕt bÞ, hÖ thèng phao tiªu b¸o hiÖu hµng h¶i ho¹t ®éng kh«ng tèt...). Tr­íc hiÖn t­îng trªn, c¸c doanh nghiÖp chñ tµu thuéc Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc cô thÓ nh­: * Trong lÜnh vùc qu¶n lý kü thuËt: - Kho¸n söa ch÷a vÆt vµ b¶o d­ìng cho thuyÒn bé. - Cã kÕ ho¹ch söa ch÷a ®óng kú h¹n, h¹n chÕ gia h¹n. - Cè g¾ng t×m mäi c¸c ®Ó trang thiÕt bÞ an toµn ®Çy ®ñ theo quy ®Þnh ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã ®Þnh møc. - §­a dÇn Bé LuËt ISM vµo qu¶n lý tµu. * Trong lÜnh vùc qu¶n lý khai th¸c tµu: - T¨ng c­êng biÖn ph¸p ®èi phã víi hiÖn t­îng lõa ®¶o, gian lËn th­¬ng m¹i trong ho¹t ®éng khai th¸c, s¶n xuÊt kinh doanh. - KiÓm tra träng t¶i cña tµu khi xÕp hµng, kh«ng ®Ó tµu chë hµng qu¸ t¶i. - Theo dâi hµnh tr×nh cña tµu theo ®óng kÕ ho¹ch. * Trong lÜnh vùc qu¶n lý thuyÒn bé: - S¾p xÕp thuyÒn bé cã lùa chän theo ®óng b»ng cÊp, b¶o ®¶m an toµn tèi ®a. - Th­êng xuyªn tæ chøc kiÓm tra chøc tr¸ch thuyÒn viªn theo tõng chøc danh. Song qua c¸c sè liÖu trªn ta thÊy, tuy Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn ®· cã c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc nªu trªn, nh­ng còng kh«ng thÓ ng¨n chÆn triÖt ®Ó ®­îc tai n¹n, sù cè hµng h¶i x¶y ra, mµ chØ gãp phÇn gi¶m thiÓu ®­îc sè l­îng tai n¹n, sù cè mµ th«i. Ta cã thÓ thÊy râ hËu qu¶ g©y thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh cña c¸c vô tai n¹n, sù cè qua sè liÖu thèng kª ch­a ®Çy ®ñ cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn Tæng c«ng ty chi phÝ cho viÖc söa ch÷a, kh¾c phôc, båi th­êng tai n¹n, sù cè trong hai n¨m 1996 vµ 1997 lµ: - N¨m 1996: 2.945.802VN§ vµ 159.004,9USD. - N¨m 1997: 428.678.600VN§ vµ 80.000USD. ¦íc tÝnh tæng chi phÝ lªn tíi 3.374.481.065VN§ vµ 239.004,9USD vµ phÇn lín chi phÝ nµy ®· ®­îc b¶o hiÓm thanh to¸n. Sang n¨m 1998 ­íc tÝnh tæng chi phÝ bá ra ®Ó söa ch÷a, kh¾c phôc tai n¹n còng vµo kho¶ng404.000.000VN§ vµ 301.000USD phÇn lín sè tiÒn nµy còng ®· ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng. §iÒu ®ã chøng tá Tæng c«ng ty ®øng ra tham gia ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc khÆc phôc hËu qu¶ tai n¹n, sù cè vµ æn ®Þnh nguån tµi chÝnh vµ tiÕn tr×nh kinh doanh cho c¸c ®¬n vÞ chñ tµu cña m×nh. Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam x¸c ®Þnh râ tÇm quan träng ®Æc biÖt cña vÊn ®Ò b¶o ®¶m an toµn hµng h¶i ®èi víi ho¹t ®éng cña m×nh. §Õn n¨m 1999, song song víi viÖc tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm ®· ®­îc ký kÕt trong n¨m 1998 ch­a hÕt thêi h¹n vµ tiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm ®Æc biÖt lµ hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn, ®Ó gi¶m ®­îc tai n¹n, sù cè tiÕp tôc x¶y ra Tæng c«ng ty sÏ t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn s©u hoÆc ®µo t¹o tr­íc mét b­íc cho c¸c sü quan, thuyÒn viªn còng nh­ c¸n bé c«ng nh©n viªn qu¶n lý, nh»m chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn cho viÖc øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i hoÆc ph¸t triÓn nh÷ng thÕ hÖ tµu míi. §Æc biÖt sÏ chó träng vµo viÖc: - Phæ biÕn réng r·i vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh míi vÒ ISM Code, STCW, SOLAS, PSC... - LËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o thuyÒn tr­ëng siªu h¹ng; xóc tiªn nghiªn cøu kh¶ n¨ng thµnh lËp trung t©m ®µo t¹o nghiÖp vô n©ng cao giµnh riªng cho sü quan, thuyÒn viªn vµ c¸n bé, c«ng nh©n viªn qu¶n lý trong Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam. - Chñ ®éng nghiªn cøu, chuÈn bÞ ph­¬ng ¸n ®¸p øng trong tõng giai ®o¹n cô thÓ quy ®Þnh cña c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ an toµn hµng h¶i liªn quan(ISM Code, GMDSS...). - Kiªn quyÕt kh«ng ®­a vµo khai th¸c c¸c lo¹i tµu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn an toµn ®i biÓn, kh«ng vËn chuyÓn hµng hãa qu¸ träng t¶i cña tµu... 3. Gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm t¹i Tæng c«ng ty Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu gi÷a Tæng c«ng ty vµ c¸c ®èi t¸c tranh chÊp ph¸t sinh mét phÇn do bªn ®èi t¸c thiÕu tr¸ch nhiÖm trong viÖc gi¶i quyÕt sù cè, kÐo dµi båi th­êng tæn thÊt kh«ng hîp lý mét phÇn do chÝnh Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn. Trong thùc tiÔn c¸c hîp ®ång do Tæng c«ng ty ký kÕt ch­a cã tranh chÊp x¶y ra v× vËy trong khu«n khæ chuyªn ®Ò nµy chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng tranh chÊp gi÷a c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn víi c¸c ®èi t¸c. Khi cã tranh chÊp ph¸t sinh viÖc ¸p dông luËt ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp th­êng c¨n cø: - Tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi: luËt ¸p dông ®Ó gi¶i quyªt c¸c tranh chÊp th­êng lµ luËt n­íc ngoµi(LuËt Anh). Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam Ýt ®­îc ¸p dông. Tuy nhiªn c¸c tranh chÊp nµy rÊt Ýt x¶y ra bëi lÏ c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn th­êng mua b¶o hiÓm t¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n­íc nh­ B¶o ViÖt, B¶o Minh... - Tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn víi c¸c ®èi t¸c trong n­íc: Theo ph¸p luËt ViÖt Nam hîp ®ång b¶o hiÓm thùc chÊt lµ mét hîp ®ång kinh tÕ nªn luËt ®iÒu chØnh cho viÖc ký kÕt hîp ®ång nµy lµ Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam(30/06/1990) vµ ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ(29/05/1989). V× vËy, luËt ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp nµy lµ: Bé luËt hµng h¶i(20/06/1990) vµ ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ(29/05/1989). Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam ®­îc ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp nµy liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång. VÝ dô: + Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm(chñ tµu) kh«ng thanh to¸n phÝ b¶o hiÓm ®Çy ®ñ ®óng thêi h¹n. + Ng­êi b¶o hiÓm kh«ng tr¶ tiÒn båi th­êng tæn thÊt. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ®­îc ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh nÕu c¸c tranh chÊp ®ã liªn quan ®Õn chñ thÓ cña hîp ®ång. VÝ dô: + Ng­êi ký kÕt hîp ®ång víi t­ c¸ch lµ ng­êi b¶o hiÓm kh«ng ph¶i lµ ®¹i diÖn hîp ph¸p cña c«ng ty b¶o hiÓm. + Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm víi t­ c¸ch lµ chñ tµu kh«ng ph¶i lµ ®¹i diÖn hîp ph¸p cña doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp ®­îc thùc hiÖn theo c¸c thñ tôc: hoµ gi¶i, träng tµi, toµ ¸n do c¸c bªn tù tho¶ thuËn trong hîp ®ång hoÆc sau khi x¶y ra tranh chÊp. Th«ng th­êng biÖn ph¸p hoµ gi¶i vµ träng tµi ®­îc sö dông nhiÒu h¬n v× ®ì tèn kÐm vÒ lîi Ých kinh tÕ, nhanh chãng vÒ thêi gian ®ång thêi gi÷ ®­îc bÝ mËt kinh doanh. BiÖn ph¸p gi¶i quyÕt t¹i toµ ¸n lµ biÖn ph¸p gi¶i quyÕt cuèi cïng, ®­îc ¸p dông khi c¸c bªn tranh chÊp kh«ng thÓ cã sù nhÊt trÝ víi nhau mÆc dï ®· qua hoµ gi¶i, träng tµi bëi lÏ kÕt qu¶ cña hai ph­¬ng ph¸p trªn kh«ng mang tÝnh c­ìng chÕ nªn kh«ng b¶o ®¶m tÝnh thi hµnh cña c¸c bªn tranh chÊp. Toµ ¸n ®­îc lùa chän ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c doanh nghiÖp vËn t¶i biÓn víi bªn n­íc ngoµi th­êng lµ toµ ¸n n­íc ngoµi nh­: Toµ ¸n ë Hång K«ng hoÆc Anh. Cßn c¸c tranh chÊp víi c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc trong n­íc th× toµ ¸n ®­îc chän lµ toµ ¸n kinh tÕ c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng(toµ ¸n n¬i ký kªt hîp ®ång). VÝ dô: Toµ ¸n kinh tÕ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam lµ mét Tæng c«ng ty lín chuyªn vÒ kinh doanh vËn t¶i biÓn, khai th¸c c¶ng, ®¹i lý, m«i giíi, cung øng lao ®éng vµ dÞch vô hµng h¶i... míi chÝnh thøc ho¹t ®éng ®­îc 3 n¨m. ViÖd ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu t¹i Tæng c«ng ty míi b¾t ®Çu tõ n¨m 1997 cïng víi viÖc ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn hµng hãa b»ng tµu biÓn t¹i Tæng c«ng ty mµ chñ yÕu Tæng c«ng ty thùc hiÖn vËn chuyÓn trong n­íc nªn viÖc ký kÕt hîp ®ång vËn chuyÓn còng nh­ hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu chñ yÕu víi ®èi t¸c trong n­íc. Do ®ã sè l­îng hîp ®ång b¶o hiÓm mµ Tæng c«ng ty ký kÕt lµ ch­a ®¸ng kÓ. KÕt qu¶ mµ Tæng c«ng ty ®­îc b¶o hiÓm båi th­êng khi cã thiÖt h¹i tæn thÊt x¶y ra víi tµu céng víi kÕt qu¶ kh¶o s¸t t×nh h×nh xö lý c¸c vô tranh chÊp cho thÊy nh÷ng thµnh c«ng cña Tæng c«ng ty trong viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nµy. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn thµnh c«ng ®ã tr­íc hÕt lµ do tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ ph¸p luËt cña ®éi ngò c¸n cé qu¶n lý Tæng c«ng ty nªn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu ®­îc vËn dông khÐo lÐo vµo viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm. Sau ®ã lµ tr×nh ®é tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn hîp ®ång(mµ ë ®©y lµ thuyªn tr­ëng, thuyÒn viªn, thuû thñ ®oµn, sü quan tr­ëng ca...) ®· gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu. Ch­¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ vÒ viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn chÕ ®é hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu qua ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam(VINALINES) I. §¸nh gi¸ ho¹t ®éng ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu t¹i Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam 1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n 1.1 ThuËn lîi - Trong vÊn ®Ò vËn dông ph¸p luËt vµo viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång lµ thuËn lîi. V× nh×n chung, c¸c nguån luËt cã liªn quan trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tíi b¶o hiÓm th©n tµu ®Òu thèng nhÊt víi nhau. H¬n n÷a do tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý Tæng c«ng ty nªn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®­îc vËn dông triÖt ®Ó vµ khÐo lÐo vµo viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm. - ViÖc ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm t¹i Tæng c«ng ty chñ yÕu lµ ë trong n­íc do ®ã c¸c bªn trong hîp ®ång dÔ dµng t×m hiÓu vÒ nhau, viÖc xung ®ét ph¸p luËt ¸p dông vµ c¬ quan tµi ph¸n lµ kh«ng cã. V× vËy trong qu¸ tr×nh ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm c¸c khã kh¨n vÒ ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång sÏ dÔ dµng ®­îc c¸c bªn trùc tiÕp ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng ®Ó ®i ®Õn mét tho¶ thuËn chung. 1.2 Khã kh¨n Trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång Tæng c«ng ty còng gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n nh­: - C¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc còng g©y khã kh¨n cho Tæng c«ng ty v× hiÖn nay vÉn ch­a cã luËt b¶o hiÓm vµ luËt tè tông hµng h¶i nªn khi thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm viÖc ¸p dông luËt ®Ó gi¶i quyÕt khi cã tranh chÊp lµ luËt kinh tÕ vµ luËt d©n sù lµ bÊt cËp vµ kh«ng phï hîp. - HiÖn nay c¸c nhµ b¶o hiÓm yªu cÇu c¸c c«ng ty chñ tµu ph¶i cã hÖ thèng an toµn quèc tÕ mµ hiÖn t¹i nh÷ng quy ®Þnh míi vÒ ISM Code, STCW, SOLAS, PSC... míi chØ ®­a vµo ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuÈn bÞ øng dông ë Tæng c«ng ty ®éi tµu cña Tæng c«ng ty ch­a ®­îc c«ng nhËn lµ ®ñ ®iÒu kiÖn an toµn theo tiªu chuÈn ISM Code. §©y còng lµ mét khã kh¨n cho Tæng c«ng ty khi thùc hiÖn hîp ®ång. 2. Gi¶i ph¸p Trong thêi gian tíi, Tæng c«ng ty sÏ t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyªn s©u hoÆc ®µo t¹o mét b­íc cho c¸c sü quan, thuyÒn viªn còng nh­ c¸n bé, nh©n viªn qu¶n lý nh»m chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn cho viÖc øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i hoÆc ph¸t triÓn nh÷ng hÖ thèng tµu míi. §Æc biÖt sÏ chó träng vµo viÖc: - Phæ biÕn réng r·i vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh míi vÒ ISM Code, STCW, SOLAS, PSC... - LËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o thuyÒn tr­ëng siªu h¹ng; xóc tiÕn nghiªn cøu kh¶ n¨ng thµnh lËp trung t©m ®µo t¹o nghiÖp vô n©ng cao giµnh riªng cho sü quan, thuyÒn viªn, vµ c¸n bé, nh©n viªn qu¶n lý Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam. - ChuÈn bÞ thuyÒn bé vµ c¸n bé, nh©n viªn qu¶n lý - ®iÒu hµnh cho ®éi tµu chuyªn dông chë dÇu th«, s¶n phÈm dÇu khÝ, hµng cã b¸nh l¨n... - Chñ ®éng nghiªn cøu, chuÈn bÞ ph­¬ng ¸n ®¸p øng trong tõng gian ®o¹n cô thÓ quy ®Þnh cña c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ an toµn hµng h¶i liªn quan(ISM Code, GMDSS...). - Kiªn quyÕt kh«ng ®­a vµo khai th¸c c¸c lo¹i tµu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn an toµn ®i biÓn, kh«ng vËn chuyÓn hµng hãa qu¸ träng t¶i cña tµu. Nh×n chung, Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam x¸c ®Þnh râ tÇm quan träng ®Æc biÖt cña vÊn ®Ò b¶o ®¶m an toµn hµng h¶i ®èi víi ho¹t ®éng cña m×nh. MÆc dï vÉn cßn mét sè tån t¹i vµ tû lÖ tai n¹n sù cè hµng h¶i ®ang ë møc kh¸ cao. Nh­ng nh÷ng cè g¾ng rÊt lín cña c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc b¶o ®¶m an toµn hµng h¶i d­íi sù chØ ®¹o, kiÓm tra s©u s¸t cña Bé Giao Th«ng - VËn T¶i, Côc hµng h¶i ViÖt Nam, Côc §¨ng kiÓm ViÖt Nam còng ®¸ng ®­îc khÝch lÖ. VÊn ®Ò n©ng cao kh¶ n¨ng an toµn hµng h¶i, gi¶m thiÓu tai n¹n, sù cè hµng h¶i ®ßi hái ph¶i cã mét nç lùc chung vµ sù phèi hîp ®ång bé cña tõ phÝa doanh nghiÖp vµ tõ phÝa c¸c c¬ quan Nhµ n­íc. Thêi gian qua Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam ®· nhËn ®­îc sù hç trî nhiÖt t×nh hÕt søc quý b¸u tõ Bé Giao Th«ng - VËn T¶i, Côc hµng h¶i ViÖt Nam, Côc §¨ng kiÓm ViÖt Nam, còng nh­ c¸c ®¬n vÞ c¶ng vô, hoa tiªu, b¶o ®¶m hµng h¶i trôc vít cøu hé... II. Mét sè kiÕn nghÞ 1. VÒ phÝa Nhµ n­íc §øng trªn gi¸c ®é qu¶n lý, Nhµ n­íc ®iÒu hoµ sù ph¸t triÓn chung cña toµn nÒn kinh tÕ. §Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng x· héi kh«ng chÖch h­íng mµ chóng ta ®· ®Ò ra, Nhµ n­íc dïng ph¸p luËt ®Ó qu¶n lý. §èi víi ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸p luËt kÞp thêi ®Ó t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña ngµnh. Nh­ng tuy nhiªn, cßn mét sè vÊn ®Ò cÇn thiÕt ph¶i quan t©m. §Ó cho nh÷ng c«ng ty vËn t¶i biÓn gi÷ ®­îc uy tÝn, n©ng cao kh¶ n¨ng kinh doanh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh ch¾c ch¾n ®Ó duy tr× ho¹t ®éng th­êng xuyªn, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o an toµn cho ®éi tµu vµ cã kh¶ n¨ng mua b¶o hiÓm nh»m kh¾c phôc hËu qu¶ cña rñi ro g©y tæn thÊt thiÖt h¹i. Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o vÖ thÞ tr­êng cho ngµnh hµng h¶i giµng quyÒn vËn t¶i cho ®éi tµu quèc gia nh­ th«ng lÖ quèc tÕ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Chinh phñ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc chuyªn ngµnh ®· quan t©m th¸o gì mét sè v­íng m¾c vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh­ng ch­a cã mét chÕ ®é ­u tiªn, b¶o hé thÝch ®¸ng víi ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam bëi chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé viÖc triÓn khai cßn rêi r¹c, t¶n m¹n ch­a g¾n bã víi lîi Ých kinh tÕ. V× vËy, chÝnh s¸ch giµnh quyÒn vËn t¶i cÇn ®­îc quy ®Þnh vµ thùc hiÖn thèng nhÊt tõ ng­êi qu¶n lý, c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu ph¶i liªn kÕt víi nh÷ng nhµ vËn chuyÓn giµnh lÊy thÞ tr­êng vËn chuyÓn hµng hãa b»ng c¸ch ®µm phµn tho¶ thuËn tõ ph­¬ng thøc mua b¸n(CIF, FOB) ng­êi duyÖt dù ¸n ®Çu t­, liªn doanh n­íc ngoµi, ng­êi s¶n xuÊt tiªu thô s¶n phÈm hoÆc ng­êi tróng bao thÇu vËn t¶i vµ chØ ®Þnh cho ®éi tµu trong n­íc vËn chuyÓn. MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh triÓn khai chÝnh s¸ch ph¶i t¹o ®­îc lîi Ých kinh tÕ toµn bé chø kh«ng riªng ng­êi vËn t¶i. Vai trß cña ng­êi xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®­îc coi lµ “keo kÕt dÝnh” vµ ph¶i ®Æc biÖt quan t©m ®Õn khã kh¨n cña hä nh­ ch­a cã kh¸ch hµng tiªu thô s¶n phÈm æn ®Þnh, cÇn vèn ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ s¶n xuÊt ®èi víi phÇn hµng b¸n CIF so víi b¸n FOB... nÕu c¸c c«ng ty xuÊt nhËp khÈu chØ mua b¸n theo ph­¬ng thøc mua CIF vµ b¸n FOB xÐt cho cïng ®Òu g©y thiÖt h¹i cho ®Êt n­íc nãi chung vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, vËn t¶i biÓn trong n­íc nãi riªng. V× v©y, khi ®· cã chÝnh s¸ch giµnh quyÒn vËn t¶i th× ng­êi vËn chuyÓn cÇn kÕt hîp víi ng­êi xuÊt khÈu, ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi b¶o hiÓm, Nhµ tµi chÝnh tham gia t¹o thµnh mét liªn kÕt x©y dùng mét ph­¬ng ¸n cô thÓ. ViÖc liªn kÕt ®ã cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ s¶n xuÊt, kÕ ho¹ch xuÊt nhËp khÈu giµnh cho ®éi tµu trong n­íc, b¶o ®¶m nhu cÇu cña ®éi tµu, viÖc cung øng, hç trî tµi chÝnh ®­îc g¾n bã víi lîi Ých kinh tÕ vµ tr¸ch nhiÖm râ rµng. Qu¸ tr×nh liªn kÕt ®ã sÏ t¹o ®µ cho c¸c mèi liªn kÕt ®­îc ph¸t triÓn nhÞp nhµng ®ång bé. HiÖn nay viÖc mua b¶o hiÓm lµ cÇn thiÕt nh­ ®· ®Ò cËp ë ch­¬ng II nh­ng ngoµi c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn cã uy tÝn vµ kh¶ n¨ng kinh doanh ch¾c ch¾n, bªn c¹nh ®ã cßn mét sè c«ng ty vËn t¶i biÓn ®Þa ph­¬ng do kh¶ n¨ng tµi chÝnh yÕu kÐm ch­a ®ñ ®Ó duy tr× ho¹t ®éng th­êng xuyªn chø ch­a nãi g× ®Õn kh¶ n¨ng mua b¶o hiÓm cho ®éi tµu cña m×nh. VËy c¸c c¬ quan Nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng cã thÈm quyÒn thµnh lËp c¸c c«ng ty ®ã nªn cã biÖn ph¸p hç trî(nh­ ®Çu t­ tµi chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi...) ®Ó c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn ®Þa ph­¬ng kinh doanh cã l·i, æn ®Þnh tµi chÝnh vµ cã kh¶ n¨ng mua b¶o hiÓm. - HiÖn nay, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ b¶o hiÓm míi nhÊt ë n­íc ta lµ NghÞ ®Þnh 100/CP ngµy 18/12/1993 cña ChÝnh phñ vÒ kinh doanh b¶o hiÓm vµ NghÞ ®Þnh sè 74/CP ngµy 14/06/1997 vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 100/CP nh­ng ch­a ®­îc ¸p dông thùc hiÖn triÖt ®Ó, ch­a ph¸t huy hÕt hiÖu lùc cña c¸c v¨n b¶n nµy. ViÖc ®a d¹ng ho¸ vÒ tæ chøc kinh doanh nghiÖp vô b¶o hiÓm ch­a thùc sù mang l¹i quyÒn lùa chän ng­êi b¶o hiÓm ®¸ng tin cËy tõ phÝa ng­êi tham gia b¶o hiÓm, ch­a cã sù c©n b»ng gi÷a nghÜa vô b¶o vÖ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ quyÒn lîi cña ng­êi b¶o hiÓm. Hiªn nay ë ViÖt Nam cã tÊt c¶ 10 doanh nghiÖp kinh doanh b¶o hiÓm. Nh­ng nh×n chung c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam ®Òu cã tiÒm n¨ng tµi chÝnh rÊt yÕu. NghiÖp vô b¶o hiÓm hµng h¶i nãi chung vµ b¶o hiÓn th©n tµu nãi riªng ®· ®­îc triÓn khai ë c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nh­ BAOVIET, BAOMINH, PJICO... nh­ng khi cã c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm lín hoÆc gi¸ trÞ b¶o hiÓm lín ®Òu ®­îc t¸i b¶o hiÓm ra cho c¸c c«ng ty, héi b¶o hiÓm cña n­íc ngoµi. §iÒu nµy dÉn ®Õn mét h¹n chÕ lµ khi cã tæn thÊt x¶y ra ®èi víi ®èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm th× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¶i th«ng tin cho c«ng ty, héi b¶o hiÓm bªn n­íc ngoµi dÉn ®Õn viÖc gi¶i quyÕt båi th­êng chËm trÔ vÒ mÆt thêi gian ¶nh h­ëng lín ®Õn tiÕn ®é kinh doanh cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Nh­ vËy, thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ch­a thËt sù ph¸t triÓn, ch­a thùc sù v× quyÒn lîi cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®­a thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¸t triÓn lµnh m¹nh. §Ò nghÞ Nhµ n­íc ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ kinh doanh b¶o hiÓm. §©y lµ mét nh©n tè rÊt quan träng vµ cã ¶nh h­ëng lín ®Õn sù lín m¹nh cña thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam, vai trß cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc xö lý vi ph¹m cÇn ®­îc t¨ng c­êng vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a trong lÜnh vùc nµy. - VÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp Cho ®Õn nay, ë ViÖt Nam viÖc xÐt xö c¸c tranh chÊp hµng h¶i ®­îc ¸p dông theo ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ vµ ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù. Nh­ng do nh÷ng ®Æc thï cña ho¹t ®éng hµng h¶i mµ viÖc xÐt xö c¸c tranh chÊp hµng h¶i theo tè tông kinh tÕ hoÆc tè tông d©n sù lµ bÊt cËp v× nh÷ng ®Æc thï cña ho¹t ®éng hµng h¶i lµ mang tÝnh quèc tÕ, con tµu kh«ng chØ ho¹t ®éng gi÷a c¸c c¶ng cña mét quèc gia mµ cã thÓ ®Õn tÊt c¶ c¸c c¶ng trªn thÕ giíi. V× vËy, viÖc xÐt xö tranh chÊp hµng h¶i cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh t¹i tßa ¸n trong n­íc hoÆc toµ ¸n n­íc ngoµi phï hîp víi ®iÒu kho¶n ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång hµng h¶i dùa trªn sù tháa thuËn gi÷a c¸c bªn tham gia ký kÕt hoÆc phï hîp víi c¸c quy ®Þnh vÒ tè tông hµng h¶i cho phÐp thô lý vô ¸n. ë ViÖt Nam, Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam bao gåm c¸c chÕ ®Þnh c¬ b¶n cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng hµng h¶i, ®­îc ban hµnh ngµy 30/06/1990 vµ cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 01/01/1991 sau ®ã nhiÒu v¨n b¶n d­íi luËt ®· ®­îc ban hµnh tiÕp theo t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ¸p dông bé luËt. Tuy nhiªn, ph¸p lÖnh vÒ tè tông hµng h¶i mét v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ tr×nh tù thñ tôc tè tông hµng h¶i t¹i ViÖt Nam ®Õn nay vÉn ch­a ®­îc ban hµnh. V× vËy, hiÖn nay viÖc xÐt c¸c tranh chÊp hµng h¶i ®­îc ¸p dông theo ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n d©n sù vµ ph¸p lÖnh thñ tôc gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n kinh tÕ. Do ®ã ®· dÉn ®Õn bÊt cËp trong viÖc ¸p dông thñ tôc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp hµng h¶i dã lµ: - VÒ mÆt khoa häc ph¸p lý: Trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp kinh tÕ, tranh chÊp d©n sù ®¬n thuÇn gi÷a c¸c ®­¬ng sù trong n­íc ®· ®ßi hái tr×nh ®é ph¸p luËt chuyªn m«n cña c¸c thÈm ph¸n ph¶i v÷ng vµng tinh th«ng, nhanh nh¹y. §Ó ®¸p øng ®­îc ®ßi hái nµy ®· lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n vµ quan träng, nh­ng khi gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp hµng h¶i cßn cã phÇn khã kh¨n vµ phøc t¹p h¬n v× nã ®ßi hái c¸c thÈm ph¸n ngoµi viÖc n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ ph¸p luËt trong n­íc cßn ph¶i hiÓu biÕt vµ tinh th«ng vÒ luËt ph¸p quèc tÕ. - VÒ mÆt tµi chÝnh: Tµi s¶n trong tranh chÊp hµng h¶i th­êng cã gi¸ trÞ rÊt lín(tµu, hµng hãa xuÊt nhËp khÈu sè l­îng lín...). Trong thêi gian qua toµ ¸n ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh xÐt xö nhiÒu vô tranh chÊp hµng h¶i trong ®ã cã c¸c vô liªn quan ®Õn c¸c tæ chøc hoÆc c¸ nh©n n­íc ngoµi ph¶i tiÕn hµnh cÇm gi÷ hµng hãa hoÆc b¾t gi÷ tµu t¹i ViÖt Nam. Toµ ¸n ViÖt Nam ®· gÆp kh«ng Ýt nh÷ng lóng tóng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh xÐt xö, vÝ dô tranh chÊp ph¶i tiÕn hµnh b¾t gi÷ tµu. Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam §iÒu 30 kho¶n 3 ®· quy ®Þnh: Sau 30 ngµy tµu bÞ b¾t gi÷, nÕu chñ tµu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o kh¸c thay thÕ th× toµ ¸n cã quyÒn b¸n ®Êu gÝa tµu. Nh­ng trªn thùc tÕ th× toµ ¸n chØ ra quyÕt ®Þnh b¸n ®Êu gi¸ tµu khi b¶n ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt v× theo tè tông d©n sù th× viÖc b¸n ®Êu gi¸ tµu nµy ®­îc coi nh­ mét biÖn ph¸p ®¶m b¶o thi hµnh ¸n do ®ã thêi gian b¸n ®Êu gi¸ tµu cã thÓ kÐo dµi ®Õn hµng n¨m míi cã quyÕt ®Þnh b¸n, lµm ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn tr×nh kinh doanh cña chñ tµu vµ tæn hao tµi chÝnh kh¸ lín. §©y lµ mét sù l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt, kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ngµnh hµng h¶i ViÖt Nam nãi riªng ®ßi hái ph¶i cã c¬ së ph¸p lý ®¸p øng kÞp thêi sù ph¸t triÓn ®ã. C¬ qua Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÇn x©y dùng vµ tr×nh Quèc Héi ban hµnh ph¸p lÖnh vÒ tè tông hµng h¶i. - §Ó ®éi tµu quèc gia nãi chung vµ ®éi tµu cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam nãi riªng ®­îc ®¶m b¶o an toµn giao th«ng trªn biÓn còng nh­ ®¶m b¶o tiªu chuÈn tham gia b¶o hiÓm. + §Ò nghÞ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc thuéc ph¹m vi(Bé, Côc) nhanh chãng tæ chøc triÓn khai ho¹t ®éng thanh tra an toµn hµng h¶i, ®¨ng kiÓm tµu biÓn theo ®óng quy ®Þnh hiÖn hµnh. Thanh tra viªn hµng h¶i, ®¨ng kiÓm viªn tµu biÓn c¸c cÊp ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã ®ñ kinh nghiÖm, tr×nh ®é nghiÖp vô vµ uy tÝn chuyªn m«n cÇn thiÕt. + §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ an toµn hµng h¶i nãi riªng vµ ph¸p luËt vÒ hµng h¶i nãi chung, trong ®ã cÇn chó träng ®Õn viÖc h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh quèc tÕ vÒ an toµn hµng h¶i vµ hîp t¸c víi c¸c chÝnh quyÒn hµng h¶i khu vùc ®Ó gi¶i quyÕt nhanh chãng c¸c vô kiÓm tra t¹m gi÷ tµu qu¸ møc cÇn thiÕt... + TiÕn hµnh kiÓm tra th­êng xuyªn, nh»m b¶o ®¶m kh¶ n¨ng ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ liªn tôc cña hÖ thèng phao tiªu b¸o hiÖu hµng h¶i. N¹o vÐt th­êng xuyªn h¬n c¸c luång ra vµo c¶ng, c¸c khóc c­a quÑo ®Ó lu«n duy tr× ®é s©u cÇn thiÕt cho tµu thuyÒn ra vµo c¶ng... ®Æc biÖt cÇn ®Çu t­ ph­¬ng tiÖn, trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt ®Ó c¸c Trung t©m t×m kiÕm, thùc sù ®ñ n¨ng lùc cøu nh÷ng tai n¹n, sù cè hµng h¶i x¶y ra trong c¸c vïng biÓn ViÖt Nam. §©y lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hÕt søc cÊp b¸ch mµ ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan h÷u quan cÇn ph¶i quan t©m, kh«ng chØ v× lý do nh©n ®¹o mµ cßn ®Ó thùc hiÖn tèt nghÜa vô cña mét quèc gia ven biÓn vµ ®· chÝnh thøc tham gia c«ng ­íc quèc tÕ cña Liªn hîp quèc vÒ luËt biÓn 1982(UNCLOS 1982). + TiÕn hµnh rµ so¸t mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c néi quy c¶ng biÓn ®Ó bæ sung thªm quy ®Þnh míi hoÆc l­îc bá nh÷ng quy ®Þnh ®· l¹c hËu so víi thêi gian, ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i... + Nªn nghiªn cøu ®Ó giao nhiÖm vô c«ng bè c¸c th«ng b¸o hµng h¶i cho c¶ng vô - víi t­ c¸ch lµ c¬ quan ®¹i diÖn chÝnh quyÒn tr¸nh tr­êng hîp th«ng b¸o cña B¶o ®¶m hµng h¶i nãi mét ®»ng cßn kÕt qña kiÓm tra thùc tÕ cña c¶ng vô lµ mét kh¸c. + Thùc tÕ cho thÊy trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ kinh tÕ - kü thuËt m¹nh mÏ hiÖn nay cµng ngµy cµng cã nhiÒu vÊn ®Ò an toµn hµng h¶i ®· v­ît ra khái ph¹m vi quèc gia vµ trë thµnh nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt toµn cÇu hoÆc khu vùc nh­ an toµn tµu dÇu, vËn chuyÓn container, chèng « nhiÓm m«i tr­êng t×m kiÕm - cøu n¹n, chèng c­íp biÓn... Do vËy, chóng ta nªn chñ ®éng tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c, liªn kÕt quèc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt, trong ®ã cã vÊn ®Ò hîp t¸c t×m kiÕm - cøu n¹n hµng h¶i, phßng chèng c­íp biÓn, ®µo t¹o - hu©n luyÖn thuyÒn viªn hoÆc hîp t¸c víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chèng l¹i xu thÕ ¸p ®Æt c¸c quy ®Þnh qóa møc cÇn thiÕt cña nh÷ng n­íc giµu trong lÜnh vùc tµu dÇu... + Néi dung kiÓm tra c«ng t¸c an toµn cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cßn ®¬n gi¶n, thêi ®iÓm kiÓm tra ph¶i hîp lý ®Ó chñ tµu cã thêi gian vµ ®iÒu kiÖn kh¾c phôc nh÷ng khuyªn c¸o. + HÖ thèng b¸o hiÖu cña B¶o ®¶m an toµn hµng h¶i ViÖt Nam lu«n bÞ thay ®æi(bÞ t¾c, bÞ tr«i mÊt hoÆc kh«ng ho¹t ®éng) kÕt qu¶ kh¶o s¸t luång l¹ch cÇn ph¶i ®­îc c«ng bè kÌm theo s¬ ®å ®o ®¹c hoÆc ph¶i c«ng bè râ hÖ quy chiÕu cña to¹ ®é cô thÓ. 2. VÒ phÝa Tæng c«ng ty Sù quan t©m t¹o ®iÒu kiÖn cña Nhµ n­íc cho ho¹t ®éng kinh doanh hµng h¶i ph¸t triÓn, còng nh­ ®¶m b¶o an toµn cho ®éi tµu cña Tæng c«ng ty ho¹t ®éng th­êng xuyªn, t¨ng kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®¸p øng nhu cÇu tham gia b¶o hiÓm còng t¹o ®µ cho sè l­îng hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu Tæng c«ng ty ký kÕt t¨ng. Nh­ng tuy nhiªn, chØ nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty còng sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶ nÕu nh­ kh«ng cã sù cè g¾ng cña b¶n th©n Tæng c«ng ty. V× vËy bªn c¹nh nh÷ng biÖn ph¸p vÒ phÝa Nhµ n­íc, vÒ phÝa Tæng c«ng ty cÇn cã mét sè biÖn ph¸p sau: - Tæng c«ng ty tËp trung nghiªn cøu ®Èy m¹nh viÖc s¾p xÕp l¹i tæ chøc s¶n xuÊt theo h­íng tËp trung x©y dùng c¸c doanh nghiÖp m¹nh trong tõng lÜnh vùc ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng vµ søc m¹nh, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë c¶ trong vµ ngoµi n­íc t¨ng kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty. - VÒ viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓn th©n tµu t¹i Tæng c«ng ty: + Ký kÕt hîp ®ång lµ b­íc ®Çu tiªn cña hîp ®ång b¶o hiÓm th©n tµu, nã mang tÝnh quyÕt ®Þnh. ViÖc ký kÕt hîp ®ång ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých cña c¶ hai bªn. Tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång chñ thÓ cña hîp ®ång cÇn n¾m ®­îc tr­íc hÕt lµ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®iÒu kiÖn hiÖu lùc cña hîp ®ång ®Ó ®­a ra c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tranh chÊp thÝch hîp khi cã tranh chÊp trong hîp ®ång. + Thùc hiÖn hîp ®ång tøc lµ cam kÕt thùc hiÖn nh÷ng g× ®· quy ®Þnh trong hîp ®ång. §©y lµ kh©u rÊt quan träng vµ phøc t¹p ®ßi hái chñ thÓ ph¶i cã nghiÖp vô v÷ng vµng, ph¸p luËt ph¶i tinh th«ng. NÕu kh«ng n¾m v÷ng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt sÏ dÔ bÞ m¾c lõa c¸c ®èi t¸c. - Trong khi thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm tr­êng hîp x¶y ra khiÕu n¹i tranh chÊp nghÜa vô liªn quan ®Õn hîp ®ång cña c¸c bªn tèt nhÊt Tæng c«ng ty nªn th­¬ng l­îng trùc tiÕp víi ®èi t¸c, kh«ng nh÷ng t×m ®­îc ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiÕt kiÖm thêi gian vµ tiÒn cöa mµ cßn duy tr× ®­îc mèi quan hÖ hîp t¸c l©u dµi víi ®èi t¸c. - Tæng c«ng ty nªn thµnh lËp c«ng ty b¶o hiÓm hµng h¶i cho ngµnh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. Còng nh­ mäi doanh nghiÖp kinh doanh vËn t¶i biÓn kh¸c Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam cã nhu cÇu lín trong viÖc b¶o hiÓm c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi tµu, tr¸ch nhiÖm d©n sù chñ tµu, hµng hãa vËn chuyÓn. ViÖc thanh lËp c«ng ty b¶o hiÓm hµng h¶i nh»m phôc vô cho toµn ngµnh mµ cßn thu l¹i nhøng hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt ®¸ng kÓ. Bëi c«ng ty b¶o hiÓm hµng h¶i cña Tæng c«ng ty sÏ h¹ch to¸n ®éc lËp, c¸c c«ng ty vËn t¶i biÓn cña Tæng c«ng ty sÏ ký kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm víi c«ng ty b¶o hiÓm cña m×nh. H¬n n÷a c«ng ty b¶o hiÓm cña Tæng c«ng ty sÏ thu hót ®­îc c¸c ®¬n vÞ chñ tµu trong vµ ngoµi n­íc tham gia b¶o hiÓm t¹i c«ng ty. + Gi¶m chi ngo¹i tÖ trong kinh doanh vËn t¶i biÓn do c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong n­íc phÇn nµo ®ã ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cho Tæng c«ng ty. + NÕu cã c«ng ty b¶o hiÓm riªng kh«ng nh÷ng tiÕt kiÖm ®­îc ngo¹i tÖ mµ cßn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh(gi¶m gÝa) thu hót c¸c doanh nghiÖp kh¸c tham gia b¶o hiÓm. kÕt luËn Sau thêi gian hai th¸ng t×m hiÓu, nghiªn cøu d­íi sù h­íng dÉn tËn t×nh cña ThÇy gi¸o Lª VÖ Quèc, ®Õn nay chuyªn ®Ò ®· hoµn thµnh. B¶n chuyªn ®Ò ®· ®i s©u vµo nghiªn cøu c¬ së ph¸p lý cña hîp ®ång b¶o hiÓm hµng h¶i vÒ th©n tµu. C¬ së ph¸p lý ®ã lµ chÕ ®é hîp ®ång b¶o hiÓm hµng h¶i vÒ th©n tµu vµ chÕ ®é qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng hµng h¶i, kinh doanh b¶o hiÓm. C¶ hai chÕ ®é ph¸p lý nµy ®Òu cã vai trß rÊt quan träng ®ßi hái c¸c chñ thÓ kh«ng ®­îc coi nhÑ chÕ ®é nµo trong qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm. Chuyªn ®Ò nµy còng ®i s©u vµo nghiªn cøu thùc tiÔn ký vµ thùc hiÖn hîp ®ång b¶o hiÓm th©n tµu cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam trªn c¬ së ®¸nh gi¸ ­u nh­îc ®iÓm, ®­a ra kiÕn nghÞ ®èi víi viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn chÕ ®é hîp ®ång b¶o hiÓm th©n tµu nãi chung vµ cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam nãi riªng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång nµy. Qua ®©y, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy gi¸o Lª VÖ Quèc - Gi¸o viªn bé m«n LuËt kinh tÕ Tr­êng ®¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n vµ c¸c c« chó, anh chÞ c¸n bé phßng Ph¸p chÕ, phßng Qu¶n lý tµu Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Tµi liÖu tham kh¶o I. C¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt 1. C«ng ­íc Brussels 25/08/1924 Thèng nhÊt mét sè quy t¾c vÒ ®¬n vËn t¶i ®­êng biÓn(The International Convention for Unification of certain of law relating to bill of lading). 2. NghÞ ®Þnh th­ söa ®æi c«ng ­íc quèc tÕ Brussels 1924 ®Ó thèng nhÊt mét sè quy t¾c vÒ ®¬n vËn t¶i ®­êng biÓn Visby Rule 1968 3. Quy t¾c York-Antwerp 1950, 1974 vÒ tæn thÊt chung 4. C«ng ­íc an toµn sinh m¹ng trªn biÓn SOLAS 1974 5. Quy t¾c ISM 01/07/1998 vÒ qu¶n lý an toµn hµng h¶i quèc tÕ 6.Quy t¾c phßng ngõa va ch¹m tµu thuyÒn trªn biÓn 1972 7. C¸c ®iÒu kiÖn vÒ b¶o hiÓm thêi h¹n th©n tµu(Institule tim clause - Hulls): ITC 1888 vµ ITC 01/10/1970, ITC 01/10/1983 vµ ITC 1995 8. LuËt hµng h¶i quèc tÕ cña Anh(Marine insurance ACT 1906: MIA) 9.Bé luËt hµng h¶i ViÖt Nam 30/06/1990 10. Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ 25/09.1989 11. HÖ thèng v¨n b¶n vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty hµng h¶i ViÖt Nam(Tµi liÖu néi bé) 12. NghÞ ®Þnh sè 100/CP, ngµy 18/12/1993 cña ChÝnh phñ vÒ kinh doanh b¶o hiÓm(C«ng b¸o sè 4 - 28/02/1994) 13. NghÞ ®Þnh sè 74/CP, ngµy 14/06/1997 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 100/CP 14. QuyÕt ®Þnh cña Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam vÒ viÖc ¸p dông ®iÒu kho¶n ITC ngay 01/10/19083 vÒ b¶o hiÓm th©n tµu ®èi víi c¸c tµu tham gia b¶o hiÓm ho¹t ®éng tuyÕn n­íc ngoµi. II. S¸ch, t¹p chÝ vµ c¸c tµi liÖu kh¸c: 1. Gi¸o tr×nh vËn t¶i vµ b¶o hiÓm trong ngo¹i th­¬ng 1994(TrÇn Anh Minh) 2. S¸ch ph¸p luËt vÒ hîp ®ång. NXB §ång Nai 3. T×m hiÓu luËt kinh tÕ - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1996 4. Gi¸o tr×nh LuËt th­¬ng m¹i quèc tÕ - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ Kü thuËt 1999(Bé m«n LuËt kinh tÕ - Tr­êng §H KTQD) 5. Gi¸o tr×nh kinh tÕ b¶o hiÓm - NXB Khoa häc vµ Kü thuËt 1994(PGS.PTS Hå Sü S¶, PGS.PTS NguyÔn Cao Th­êng, PTS Phan C«ng NghÜa - Bé m«n kinh tÕ b¶o hiÓm Tr­êng §H KTQD) 6. T¹p chÝ b¶o hiÓm th¸ng 03/1995, 03/1997, 03/1998 7. T¹p chÝ Bé Giao th«ng - VËn t¶i 10/1997, 03/1998 8. T¹p chÝ Hµng h¶i 11/1997, 01+02/1998 Vµ mét sè tµi liÖu kh¸c...