Chuyên đề Công tác quản lý tiền lương tại Xí nghiệp giống gia súc - gia cầm - Bắc Ninh

ng­êi/th¸ng. Nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lÝ trªn ®©y ®Òu x©y dùng mét chÕ ®é tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng, ®ã lµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng cÊp bËc. TiÒn l­¬ng cÊp bËc lµ tiÒn l­¬ng ¸p dông cho c«ng nh©n c¨n cø vµo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng cña c«ng nh©n. HÖ sè tiÒn l­¬ng cÊp bËc lµ toµn bé nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc mµ doanh nghiÖp dùa vµo ®ã ®Ó tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n theo chÊt l­îng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng khi hä hoµn thµnh mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng cÊp bËc t¹o kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c nghµnh, c¸c nghÒ mét c¸ch hîp lÝ, h¹n chÕ ®­îc tÝnh chÊt b×nh qu©n trong viÖc tr¶ l­¬ng, ®ång thêi cßn cã t¸c dông bè trÝ c«ng viÖc thÝch hîp víi tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. Theo chÕ ®é nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông hoÆc vËn dông c¸c thang l­¬ng, møc l­¬ng, hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. - Møc l­¬ng: lµ l­îng tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng cho mét ®¬n vÞ thêi gian (giê, ngµy, th¸ng...) phï hîp víi c¸c cÊp bËc trong thang l­¬ng. Th«ng th­êng Nhµ n­íc chØ quy ®Þnh møc l­¬ng bËc I hoÆc møc l­¬ng tèi thiÓu víi hÖ sè l­¬ng cña cÊp bËc t­¬ng øng. - Thang l­¬ng: lµ biÓu hiÖn x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l­¬ng gi÷a c¸c c«ng nh©n cïng nghÒ hoÆc nhiÒu nghÒ gièng nhau theo tr×nh tù vµ theo cÊp bËc cña hä. Mçi thang l­¬ng ®Òu cã hÖ sè cÊp bËc vµ tû lÖ tiÒn l­¬ng ë c¸c cÊp bËc kh¸c nhau so víi tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. + Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc vµ yªu cÇu vÒ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë mét bËc nµo ®ã ph¶i biÕt g× vÒ mÆt kü thuËt vµ ph¶i lµm ®­îc g× vÒ mÆt thùc hµnh. Gi÷a cÊp bËc c«ng nh©n vµ cÊp bËc c«ng viÖc cã mèi quan hÖ chÆt chÏ. C«ng nh©n hoµn thµnh tèt ë c«ng viÖc nµo th× sÏ ®­îc xÕp vµo cÊp bËc ®ã. Còng theo c¸c v¨n b¶n nµý nghÜa c¸n bé qu¶n lý trong doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo chøc vô. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng chøc vô ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c b¶ng l­¬ng chøc vô do Nhµ n­íc quy ®Þnh. B¶ng l­¬ng chøc vô gåm cã nhãm chøc vô kh¸c nhau, bËc l­¬ng, hÖ sè l­ong vµ møc l­¬ng c¬ b¶n. III. Ph­¬ng ph¸p tÝnh l­¬ng Bé luËt lao ®éng cña n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ch­¬ng 2 ®iÒu 56 cã ghi: “Khi chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng lªn lµm cho tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng bÞ gi¶m sót th× chÝnh phñ ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng thùc tÕ”. Theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 06/CP ngµy 21/1/97 ¸p dông tõ ngµy 1/1/97 møc l­¬ng tèi thiÓu chung lµ 144.000 ®/ th¸ng/ ng­êi. Theo nghÞ ®Þnh sè 175/1999 ND-CP cña ChÝnh phñ ngµy 15-12/1999 ®­îc tÝnh b¾t ®Çu tõ ngµy 1/1/2000 møc l­¬ng tèi thiÓu chung lµ 180.000 ®/ th¸ng/ ng­êi ®èi víi c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp, ngµy 27/3/2000 ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 10/2000, ND-CP quy ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cho c¸c doanh nghiÖp. Tuú theo vïng ngµnh mçi doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu chØnh møc l­¬ng cña m×nh sao cho phï hîp. Nhµ n­íc cho phÐp tÝnh hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm kh«ng qu¸ 1,5n lÇn møc l­¬ng tèi thiÓu chung. HÖ sè ®iÒu chØnh ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: K®c = K1 + K2 Trong ®ã: K®c : HÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm K1 : HÖ sè ®iÒu chØnh theo vïng (cã 3 møc 0,3; 0,2; 0,1) K2 : HÖ sè ®iÒu chØnh theo ngµnh (cã 3 nhãm 1,2; 1,0; 0,8) Sau khi cã hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm tèi ®a (K®c = K1 + K2), doanh nghiÖp ®­îc phÐp lùa chän c¸c hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm trong khung cña m×nh ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh, mµ giíi h¹n d­íi lµ møc l­¬ng tèi thiÓu chung do chÝnh phñ quy ®Þnh (t¹i thêi ®iÓm thùc hiÖn tõ ngµy 01/01/1997 lµ 144.000 ®/ th¸ng) vµ giíi h¹n trªn ®­îc tÝnh nh­ sau: TL min®c = TLmin x (1 + K®c) Trong ®ã: TLmin ®c : tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®iÒu chØnh tèi ®a doanh nghiÖp ®­îc phÐp ¸p dông; TLmin : lµ møc l­¬ng tèi thiÓu chung do chÝnh phñ quy ®Þnh , còng lµ giíi h¹n d­íi cña khung l­¬ng tèi thiÓu; K®c : lµ hÖ sè ®iÒu chØnh t¨ng thªm cña doanh nghiÖp Nh­ vËy, khung l­¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp lµ TLmin ®Õn TLmin ®c doanh nghiÖp cã thÓ chän bÊt cø møc l­¬ng tèi thiÓu nµo n»m trong khung nµy, nÕu ®¶m b¶o ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh sau: + Ph¶i lµ doanh nghiÖp cã lîi nhuËn. Tr­êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña Nhµ n­íc mµ kh«ng cã lîi nhuËn hoÆc lç th× ph¶i phÊn ®Êu cã lîi nhuËn hoÆc gi¶m lç; + Kh«ng lµm gi¶m c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc so víi n¨m tr­íc liÒn kÒ, trõ tr­êng hîp Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh gi¸ ë ®Çu vµo, gi¶m thuÕ hoÆc gi¶m c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch theo quy ®Þnh; + Kh«ng lµm gi¶m lîi nhuËn thùc hiÖn so víi n¨m tr­íc liÒn kÒ, trõ tr­êng hîp Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh t¨ng gi¸, t¨ng thuÕ, t¨ng c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch ë ®Çu vµo. Tr­êng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi th× ph¶i gi¶m lç. IV. C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng. IV.1. Tr¶ l­¬ng theo thêi gian §iÒu 58 Bé luËt lao ®éng quy ®Þnh c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ bËc l­¬ng cña mçi ng­êi. + TiÒn l­¬ng th¸ng lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cè ®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®ång lao ®éng. + TiÒn l­¬ng tuÇn: lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l­¬ng th¸ng nh©n (x) víi 12 th¸ng vµ chia (:) cho 52 tuÇn. + TiÒn l­¬ng ngµy: lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l­¬ng th¸ng chia cho 26 ngµy. + TiÒn l­¬ng giê: Lµ tiÒn l­¬ng tr¶ cho mét giê lµm viÖc vµ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tiÒn l­¬ng ngµy chia cho sè giê tiªu chuÈn theo quy ®Þnh cña luËt lao ®éng (kh«ng qu¸ 8 giê/ ngµy) Do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian (mang tÝnh b×nh qu©n, ch­a thùc sù g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt) nªn ®Ó kh¾c phôc phÇn nµo h¹n chÕ ®ã, tr¶ l­¬ng theo thêi gian cã thÓ kÕt hîp chÕ ®é tiÒn th­ëng ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i lµm viÖc. IV.2. TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo sè l­îng, chÊt l­îng s¶n phÈm hä lµm ra. ViÖc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ, tr¶ theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ theo s¶n phÈm cã th­ëng, theo s¶n phÈm luü tiÕn. IV.3. TiÒn l­¬ng kho¸n TiÒn l­¬ng kho¸n lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo khèi l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc mµ hä hoµn thµnh. Ngoµi chÕ ®é tiÒn l­¬ng, c¸c doanh nghiÖp cßn tiÕn hµnh x©y dùng chÕ ®é tiÒn th­ëng cho c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ cã thµnh tÝch trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. TiÒn th­ëng bao gåm th­ëng thi ®ua (lÊy tõ quü khen th­ëng) vµ th­ëng trong s¶n xuÊt kinh doanh (th­ëng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, th­ëng tiÕt kiÖm vËt t­, th­ëng ph¸t minh s¸ng kiÕn...) Bªn c¹nh c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng ®­îc h­ëng trong qu¸ tr×nh kinh doanh, ng­êi lao ®éng cßn ®­îc h­ëng c¸c kho¶n trî cÊp thuéc quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ trong c¸c tr­êng hîp èm ®au, thai s¶n... C¸c quü nµy ®­îc h×nh thµnh mét phÇn do ng­êi lao ®éng ®ãng gãp, phÇn cßn l¹i ®­îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - b¾c ninh I. Giíi thiÖu chung vÒ xÝ nghiÖp gièng gia sóc – gia cÇm. I.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp. XÝ nghiÖp gièng gia sóc gia cÇm trùc thuéc c«ng ty n«ng s¶n B¾c Ninh. NhiÖm vô chÝnh cña xÝ nghiÖp lµ s¶n xuÊt ra gièng gia sóc - gia cÇm gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña tØnh còng nh­ kinh tÕ quèc gia. NÒn kinh tÕ n­íc ta chiÕm ®a phÇn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp. ChÝnh bëi vËy, víi vai trß lµ ngµnh t¹o ra gièng vËt nu«i phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, thóc ®Èy nhÞp ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, giao l­u s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt trong n­íc vµ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. N¨m1960, tr¹m truyÒn gièng gia sóc nh©n t¹o ®Çu tiªn cña miÒn B¾c x· héi chñ nghÜa víi bé m¸y qu¶n lý, c¬ cÊu gièng gia sóc - gia cÇm cßn l¹c hËu ch­a æn ®Þnh. H¬n 40 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh víi ®éi ngò CBCNV ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ vÒ ý thøc, phÈm chÊt vµ khoa häc kü thuËt. Nh»m duy tr× vµ æn ®Þnh, më réng quy m« s¶n xuÊt, tr¹m truyÒn gièng gia sóc - gia cÇm ®· hoµn thµnh nhiÖm vô mµ §¶ng vµ nhµ n­íc giao phã. XÝ nghiÖp ®­îc thµnh lËp n¨m 1960 theo quyÕt ®Þnh sè 60 CP cña thñ t­íng chÝnh phñ. C¸c quyÕt ®Þnh thµnh lËp : chÝnh phñ n­íc ViÖt Nam d©n chñ c«ng hoµ. Tªn doanh nghiÖp: XÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm ThuËn Thµnh- trùc thuéc c«ng ty n«ng s¶n B¾c Ninh. Trô së chÝnh: Phè Hå – ThuËn Thµnh – B¾c Ninh Nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n tõ khi thµnh lËp ®Õn nay. XÝ nghiÖp ®­îc thµnh lËp n¨m 1960 do bé n«ng nghiÖp ®Çu t­ x©y dùng lÊy tªn lµ “Tr¹m truyÒn tinh nh©n t¹o ThuËn Thµnh ” (ThuËn Thµnh lµ mét huyÖn trùc thuéc tØnh B¾c Ninh) nhiÖm vô lµ nu«i vµ lÊy tinh lîn ngo¹i phèi gièng cho ra lîn lai kinh tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc nãi chung. N¨m 1991 tØnh Hµ B¾c cho s¸p nhËp víi tr¹i lîn gièng cÊp I L¹c VÖ (Tiªn S¬n) vµ tr¹m tinh lîn Vâ C­êng (B¾cNinh) thµnh xÝ nghiÖp lîn gièng Hµ B¾c. Tõ ®ã ®Õn nay mçi n¨m xÝ nghiÖp cung cÊp hµng ngµn liÒu tinh lîn gièng c¸c lo¹i, lîn con gièng tõ 500-800 con, träng l­îng 8000-12000 Kg Th¸ng 5/1996 tØnh chØ ®¹o xÝ nghiÖp bµn giao ®Êt ®ai, tµi s¶n cña tr¹i L¹c VÖ cho c«ng ty n«ng s¶n B¾c Ninh. Sè lîn N¸i thuÇn chñng chuyÓn vÒ tr¹i ThuËn Thµnh nu«i, xÝ nghiÖp cßn cã hai c¬ së lµ B¾c Ninh vµ ThuËn Thµnh . Th¸ng 8/1997 xÝ nghiÖp ®­îc mang tªn lµ xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm B¾c Ninh cïng lóc ®ã xÝ nghiÖp cÇn më réng quy m« s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt, tæ chøc s¾p xÕp l¹i bé m¸y qu¶n lý cña xÝ nghiÖp. §øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n ®ã CBCNV trong toµn xÝ nghiÖp ®· lu«n ®oµn kÕt g¾n bã. D­íi sù chØ ®¹o cña chi bé §¶ng, ban gi¸m ®èc, xÝ nghiÖp cïng c¸c tæ chøc ®oµn thanh niªn, tæ chøc c«ng ®oµn, tæ chøc phô n÷, phÊn ®Êu kh«ng ngõng ®Ó s½n sµng c¹nh tranh víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ sù ®i lªn cña ®Êt n­íc. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sè1250 ngµy 01/01/2001 cña chñ tÞch uû ban nh©n d©n tØnh vÒ viÖc s¸t nhËp xÝ nghiÖp gièng gia - sóc gia cÇm víi c«ng ty n«ng s¶n B¾c Ninh. I.2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña xÝ nghiÖp. * Chøc n¨ng: Chuyªn s¶n xuÊt tinh lîn, s¶n xuÊt con gièng vÒ gia sóc - gia cÇm. S¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp th¨ng trÇm gÇn nh­ theo quy luËt cña ngµnh n«ng nghiÖp phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo thiªn nhiªn mïa vô. Bªn c¹nh ®ã vÞ thÞ tr­êng c¹nh tranh nªn kh«ng chñ ®éng ®­îc kÕ ho¹ch th­êng g©y nªn l·ng phÝ, ®êi sèng CNCNV cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, mét sè hé n«ng d©n kinh tÕ cßn h¹n hÑp kh«ng ®ñ ®iÒu kiªn nu«i lîn n¸i. ¦u ®iÓm cña ®¬n vÞ lµ thÊt nghiÖp kh«ng cã, ®¶m b¶o ®­îc møc l­¬ng thÊp nhÊt trªn møc tèi thiÓu cña nhµ n­íc quy ®Þnh. ViÖc cung cÊp c¸c con gièng c¶i tiÕn ho¸ ®µn lîn trong n«ng d©n ph¶i ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña d©n chóng vµ gi÷ ®­îc vai trß chñ ®¹o s¶n xuÊt cña nhµ n­íc phôc vô nh©n d©n ngµy cµng tÝn nhiÖm. * C¸c lÜnh vùc kinh doanh còng nh­ mÆt hµng chñ yÕu cña xÝ nghiÖp: - Nh©n gièng lîn N¸i. - Nh©n gièng Ngan ph¸p. - Ch¨n nu«i lîn ®ùc gièng. - S¶n xuÊt tinh lîn ®Ó thô tinh nh©n t¹o. * NhiÖm vô cña xÝ nghiÖp. Ho¹t ®éng trong ph¹m vi ®¨ng ký kinh doanh chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt, qu¶n lý vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn kinh doanh nh»m thùc hiÖn kinh doanh vµ ®¶m b¶o cã l·i.Thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô nép ng©n s¸ch nhµ n­íc. Tu©n thñ c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é ph¸p luËt cña nhµ n­íc vÒ qu¶n lý tµi chÝnh, kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ nghiÖp vô, ®êi sèng cho CBCNV cña xÝ nghiÖp. I.3. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña xÝ nghiÖp. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña xÝ nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn d­íi s¬ ®å sau: Gi¸m ®èc PG§ kinh doanh PG§ kü thuËt Phßng kü thuËt Giíi thiÖu s¶n phÈm Tæ chøc hµnh chÝnh Tµi chÝnh kÕ to¸n Tµi chÝnh kÕ to¸n VËt t­ kho quü Chøc n¨ng chung cña c¸c phßng ban trong xÝ nghiÖp lµ gióp gi¸m ®èc n¾m t×nh h×nh, gi¸m s¸t, kiÓm tra, nghiªn cøu, x©y d­ng chiÕn l­îc chuÈn bÞ s¶n xuÊt vµ phôc vô s¶n xuÊt, h­íng dÉn c«ng t¸c kü thuËt, c«ng t¸c nghiÖp vô cho c¸n bé chøc n¨ng vµ cÊp qu¶n lý ph©n x­ëng gióp thñ tr­ëng trùc tuyÕn chuÈn bÞ vµ th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh kiÓm tra qu¸ tr×nh hs chung, theo dâi ®Ó tæ chøc c«ng viÖc kh«ng sai lÖch vÒ kü thuËt vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thêi gian. MÆc dï c¸c phßng ban chøc n¨ng kh«ng cã quyÒn ®­a ra quyÕt ®Þnh ®èi víi c¬ quan ngµnh däc, tuy nhiªn trong nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh hä còng ®uîc giao quyÒn trùc tiÕp chØ ®¹o h­íng dÉn ®èi víi c¸n bé chøc n¨ng vµ cÊp ph©n x­ëng, thËm chÝ ®Õn tËn c«ng nh©n s¶n xuÊt. Bé m¸y cña xÝ nghiÖp hiÖn nay ®­îc chia thµnh hai khèi chÝnh ®ã lµ khèi kü thuËt vµ khèi kinh doanh, mçi khèi do mét phã gi¸m ®èc chÞu phô tr¸ch trùc tiÕp cña gi¸m ®èc, h­íng dÉn ®èi víi c¸c phßng ban vµ c¸n bé chøc n¨ng cÊp d­íi. * C¬ chÕ ho¹t ®éng vµ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng bé phËn. + Gi¸m ®èc Lµ ng­êi ®¹i diÖn cña nhµ n­íc, cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh cao nhÊt ®èi víi mäi ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nhµ n­íc vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña xÝ nghiÖp, gi¸m ®èc lµ ng­êi gi÷ vai trß chØ huy víi chøc tr¸ch qu¶n lý, sö dông toµn bé vèn, ®Êt ®ai, nh©n lùc vµ c¸c nguån lùc do nhµ n­íc giao cho nh»m thùc hiÖn c«ng viÖc gi¸m ®èc uû quyÒn. Trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®­îc giao, c¸c phã gi¸m ®èc chñ ®éng gi¶i quyÕt c«ng viÖc theo ®óng chøc n¨ng vµ trong giíi h¹n quyÒn hµnh. + Phã gi¸m ®èc kü thuËt. Gióp gi¸m ®èc xÝ nghiÖp phô tr¸ch kü lÜnh vùc qu¶n lý kü thuËt x©y dùng c¬ b¶n cña xÝ nghiÖp. Nghiªn cøu vµ x©y dùng kÕ ho¹ch, ph­¬ng ¸n ®Çu t­, ph¸t triÓn c«ng nghÖ, kü thuËt s¶n xuÊt, x©y dùng chÝnh s¸ch qu¶n lý kü thuËt cho tõng giai ®o¹n, tõng lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau sao cho ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt cña tõng thêi kú kh¸c nhau còng nh­ cña tõng s¶n phÈm x©y dùng tiªu chuÈn ho¸ s¶n phÈm truyÒn thèng vµ c¸c ®Ò ¸n c¶i tiÕn mÉu m·, kÕt cÊu s¶n phÈm h­íng ®Õn hoµn thiÖn c¸c tiªu chuÈn, chØ tiªu kinh tÕ-kü thuËt cña s¶n phÈm qua tõng giai ®o¹n. Phã gi¸m ®èc kü thuËt cã nhiÖm vô tæ chøc ®iÒu hµnh c¸c mÆt c«ng t¸c qu¶n lý kü thuËt cô thÓ nh­ chuÈn bÞ kü thuËt vÒ thiÕt kÕ, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ kiÓm tra chÊt l­îng theo kÕ ho¹ch vµ tiÕn ®é s¶n xuÊt, quy tr×nh, b¶o tr× m¸y mãc thiÕt bÞ, n¨ng l­îng, ®¶m b¶o tiÕn hµnh s¶n xu©t liªn tôc, x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vËt t­, n¨ng l­îng nhiªn liÖu, lao ®éng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm, n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho ®éi ngò lao ®éng. + Phã gi¸m ®èc kinh doanh. Gióp gi¸m ®èc xÝ nghiÖp phô tr¸ch lÜnh vùc c«ng t¸c kinh doanh, hµnh chÝnh, qu¶n trÞ, ®êi sèng. Phã gi¸m ®èc kinh doanh cã nhiÖm vô t×m hiÓu nghiªn cøu nhu cÇu cña kh¸ch hµng, thÞ tr­êng s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp, tiÕn hµnh ®µm ph¸n giao dÞch víi kh¸ch hµng b¹n hµng vµ ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång vÒ tiªu thô s¶n phÈm hoÆc mua c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho xÝ nghiÖp. N¾m b¾t nhu cÇu, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tõ ®ã x©y dùng ph­¬ng ¸n thu mua vËt t­ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc diÔn ra liªn tôc víi chi phÝ thÊp nhÊt, vµ ®¶m b¶o ®óng vÒ chÊt l­îng, ®ñ vÒ sè l­îng. Tæ chøc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt víi kh¸ch hµng ®óng vÒ thêi gian, sè l­îng chÊt l­îng t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao uy tÝn xÝ nghiÖp, tr¸nh t×nh tr¹ng ®Ó s¶n phÈm, vËt t­ bÞ ø ®äng, t¨ng nhanh vßng quay cña vèn l­u ®éng…§ång thêi tham m­u cho gi¸m ®èc xÝ nghiÖp vÒ chñ tr­¬ng vµ c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, x©y dùng cung cÊp trang thiÕt bÞ, tiÖn nghi, v¨n phßng phÈm cho ®¬n vÞ phßng ban gi¸m ®èc, ph©n x­ëng. ChØ ®¹o c«ng t¸c qu¶n lý v¨n th­ l­u tr÷, th«ng tin liªn l¹c, in Ên tµi liÖu. + Tr­ëng phßng kü thuËt. Cã chøc n¨ng qu¶n lý kü thuËt, kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra thµnh phÈm. KiÓm tra chÊt l­îng c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ nguyªn vËt liÖu, chÊt l­îng m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc diÔn ra liªn tôc, nhÞp nhµng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn so víi thiÕt kÕ ban ®Çu vµ phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng. Qu¶n lý ®o l­êng thèng nhÊt trong xÝ nghiÖp. + Tr­ëng phßng tæ chøc hµnh chÝnh. Cã chøc n¨ng tham m­u cho gi¸m ®èc vµ phã gi¸m ®èc nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong xÝ nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch mua s¾m trang thiÕt bÞ lµm viÖc cho c¸c phßng ban, ph©n x­ëng triÓn khai thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ khi ®­îc gi¸m ®èc duyÖt, chØ ®¹o c«ng t¸c vÖ sinh, dÞch tÔ b¶o vÖ søc khoÎ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. Tæ chøc c¸c cuéc häp, ®¹i héi, lµm c«ng t¸c lÔ t©n, tiÕp kh¸ch in Ên tµi liÖu, l­u tr÷ c¸c lo¹i v¨n b¶n trong xÝ nghiÖp x©y dùng vµ triÓn khai söa ch÷a nhá trong xÝ nghiÖp, söa ch÷a phôc håi kÞp thêi khi cã h­ háng nhá ®ét suÊt x¶y ra. + Tr­ëng phßng kinh doanh. Cã chøc n¨ng tham m­u cho gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh cña xÝ nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vµ giao cho bé phËn s¶n xuÊt x©y dùng thèng nhÊt qu¶n lý gi¸. Thèng kª, tæng hîp vµ tæng kÕt b¸o c¸o, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña toµn xÝ nghiÖp. Tæ chøc h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé xÝ nghiÖp ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ t×m ra nguyªn nh©n vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kh¾c phôc sao cho s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. + Tr­ëng phßng kÕ to¸n. Cã chøc n¨ng gióp gi¸m ®èc xÝ nghiÖp tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª th«ng tin kinh tÕ vµ ho¹ch to¸n kinh tÕ ë xÝ nghiÖp theo quy ®Þnh, ®ång thêi lµm nhiÖm vô kiÓm so¸t kinh tÕ tµi chÝnh cña nhµ n­íc t¹i xÝ nghiÖp. KÕ to¸n tr­ëng trùc tiÕp chØ ®¹o vµ h­íng dÉn c¸c bé phËn ®¬n vÞ cÊp d­íi tiÕn hµnh c«ng viÖc thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n cña kÕ to¸n tr­ëng. KÕ to¸n tr­ëng chØ ®¹o trùc tiÕp vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n ®èi víi tÊt c¶ c¸c nh©n viªn kÕ to¸n lµm viÖc ë bÊt kú bé phËn nµo cña trong xÝ nghiÖp, cã quyÒn yªu cÇu c¸c bé phËn trong xÝ nghiÖp chuyÓn ®Çy ®ñ kÞp thêi nh÷ng tµi liÖu ph¸p quy vµ c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt phôc vô cho c«ng t¸c kÕ to¸n vµ kiÓm tra. + Phßng vËt t­: Cã chøc n¨ng tham m­u cho gi¸m ®èc trong c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng tiÒn l­¬ng. Tæ chøc s¾p xÕp bè trÝ lao ®éng trong toµn bé xÝ nghiÖp mét c¸ch hîp lý. C©n ®èi nguån nh©n lùc s½n cã, lËp kÕ ho¹ch tuyÓn chän ®µo t¹o, ®¸p øng yªu cÇu cña s¶n xuÊt. X©y dùng c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc qu¶n lý, theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng vÒ sè l­îng lao ®éng ngµy c«ng, giê c«ng ®Ó ®Ò ra biÖn ph¸p qu¶n lý lao ®éng sao cho cã hiÖu qu¶. X©y dùng kû luËt lao ®éng, ®Þnh møc lao ®éng cho tõng giai ®o¹n, tõng lo¹t s¶n phÈm kh¸c nhau, kiÓm tra theo dâi qu¸ tr×nh thùc hiÖn ë c¸c ®¬n vÞ ph©n x­ëng. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh lao ®éng, nhu cÇu tuyÓn chän, sö dông ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng kÕ ho¹ch tæng quü l­¬ng, kÕ ho¹ch sö dông quü l­¬ng vµ theo dâi kiÓm tra. X©y dùng kÕ ho¹ch an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh lao ®éng, c¨n cø kÕ ho¹ch ®· ®­îc duyÖt ®Ó tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm vÒ chi phÝ. Theo dâi t×nh h×nh thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, t×nh h×nh sö dông quü b¶o hiÓm x· héi, gi¶i quyÕt c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é cho ng­êi lao ®éng. + Phßng b¶o vÖ: Cã chøc n¨ng b¶o vÖ trËt tù an ninh vµ tµi s¶n ë trong xÝ nghiÖp. Phßng b¶o vÖ n»m trong hÖ thèng tæ chøc cña xÝ nghiÖp. Cã nhiÖm vô x©y dùng ph­¬ng ¸n phßng chèng tÖ n¹n x· héi cña xÝ nghiÖp, ng¨n ngõa c¸c hµnh vi xÊu bªn ngoµi x©m nhËp vµo xÝ nghiÖp, kiÓm tra gi¸m s¸t con ng­êi vµ ph­¬ng tiÖn trong xÝ nghiÖp. II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. II.1. Tæ chøc lao ®éng cña xÝ nghiÖp. Do ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp lµ mét quy tr×nh phøc t¹p bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau gi÷a c¸c c«ng ®o¹n cã thÓ cã gi¸n ®o¹n vÒ mÆt kü thuËt nhiÒu bé phËn cã quy tr×nh c«ng nghÖ riªng ®­îc t¹o ®ång thêi vµ l¾p r¸p hoµn chØnh ®Ó t¹o thµnh mét s¶n phÈm. C«ng nh©n viªn trong xÝ nghiÖp cã nhiÒu tr×nh ®é vµ lµm viÖc ë nhiÒu bé phËn kh¸c nhau. ViÖc ph©n lo¹i c¸n bé c«ng nh©n viªn trong xÝ nghiÖp ®­îc ph©n thµnh c¸c bé phËn phßng ban vµ ph©n x­ëng riªng sö dông sè l­îng lao ®éng hîp lý cã c¬ së h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng chÝnh x¸c. - C¸c phßng ban ®Òu phôc vô cho s¶n xuÊt nh»m môc ®Ých hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt trong th¸ng, quý, n¨m. §Ó thuËn tiÖn cho c«ng viÖc sö dông thêi gian lao ®éng vµ c¸c kho¶n thanh to¸n cho ng­êi lao ®éng nh­ tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn th­ëng theo thêi gian vµ hiÖu qu¶ lao ®éng. §ång thêi cung cÊp nh÷ng tµi liÖu cÇn thiÕt cho viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Hµng ngµy c¸c tæ, c¸c phßng ban thuéc c¸c ph©n x­ëng lËp b¶ng chÊm c«ng theo dâi ngµy c«ng thùc tÕ lµm viÖc, nghØ viÖc, ngõng viÖc, nghØ b¶o hiÓm x· héi, nghØ phÐp... ®Ó lµm c¨n cø tr¶ l­¬ng vµ b¶o hiÓm x· héi tr¶ thay l­¬ng cho tõng ng­êi vµ qu¶n lý lao ®éng. Mçi bé phËn (phßng, ban, tæ, nhãm...) ph¶i lËp b¶ng chÊm c«ng hµng th¸ng, hµng ngµy tæ tr­ëng (phßng, ban...) hoÆc ng­êi ®­îc uû quyÒn c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña bé phËn m×nh ®Ó chÊm c«ng cho tõng ng­êi trong ngµy . Cuèi th¸ng ng­êi chÊm c«ng phô tr¸ch bé phËn ký vµo b¶ng chÊm c«ng vµ chuyÓn b¶ng chÊm c«ng cïng c¸c chøng tõ liªn quan nh­ phiÕu nghØ h­ëng BHXH... vÒ bé phËn kÕ to¸n kiÓm tra ®èi chiÕu quy ra c«ng ®Ó tÝnh l­¬ng vµ BHXH, kÕ to¸n tiÒn l­¬ng c¨n cø vµo c¸c kÝ hiÖu chÊm c«ng cña tõng ng­êi tÝnh ra sè ngµy c«ng theo tõng lo¹i t­¬ng øng . Ph­¬ng ph¸p chÊm c«ng: Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, ngµy c«ng ®­îc quy ®Þnh. Mét ngµy c«ng thêi gian quy ®Þnh (+) B¶ng chÊm c«ng ®­îc l­u t¹i phßng kÕ to¸n cïng c¸c chøng tõ liªn quan. Cuèi th¸ng kÕ to¸n c¨n cø vµo b¶ng chÊm c«ng, B¶ng x¸c ®Þnh khèi l­îng ®¬n vÞ trùc thuéc, c¨n cø vµo B¶ng thanh to¸n l­¬ng toµn xÝ nghiÖp trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n lËp b¶ng ph©n bæ sè 1 “B¶ng ph©n bæ tiÒn l­¬ng vµ BHXH” vµo cuèi th¸ng, quý. Cô thÓ b¶ng chÊm c«ng phßng kÕ to¸n trªn xÝ nghiÖp th¸ng 1 n¨m 2002 nh­ sau: KÝ hiÖu chÊm c«ng L­¬ng s¶n phÈm 8 NghØ häp, häp H L­¬ng thêi gian + NghØ thai s¶n TS L­¬ng èm « NghØ tù tóc T2 Tai n¹n T NghØ bï NB L­¬ng nghØ phÐp P Ng­êi chÞu tr¸ch chung trong mét ca s¶n xuÊt cña ph©n x­ëng lµ qu¶n ®èc, qu¶n ®èc cã tr¸ch nhiÖm ph©n c«ng lao ®éng cho c¸c tæ tr­ëng tæ s¶n xuÊt, n¾m sè l­îng lao ®éng cña c¸c tæ. Trong mçi tæ s¶n xuÊt ®Òu cã 01 tæ tr­ëng, 01 tæ phã, 01 thñ kho, 01 vÖ sinh c«ng nghiÖp, 01 thèng kª vµ tõ 1 ®Õn 2 ng­êi vËn chuyÓn. Hµng th¸ng c¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt trong th¸ng, tæ tr­ëng s¶n xuÊt giao viÖc cho tõng c«ng nh©n. Cuèi th¸ng thèng kª ph©n x­ëng cïng víi tæ tr­ëng s¶n xuÊt tËp hîp c¸c phiÕu nhËp kho s¶n phÈm l¹i ®Ó thanh to¸n l­¬ng. II.2. H×nh thøc tr¶ l­¬ng vµ c¬ chÕ tiÒn l­¬ng HiÖn nay cã rÊt nhiÒu h×nh thøc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng. Xong chñ yÕu vÉn ¸p dông hai h×nh thøc tr¶ l­¬ng c¬ b¶n lµ tr¶ l­¬ng theo thêi gian vµ tr¶ l­¬ng theo h×nh thøc kho¸n s¶n phÈm. ë xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm ®· ¸p dông mét sè h×nh thøc tr¶ l­¬ng sau II.2.1. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian * H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian thùc hiÖn viÖc trÝch tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo thêi gian lµm viÖc, theo ngµnh nghÒ vµ tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô kü thuËt, chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng. Tuú theo tÝnh chÊt lao ®éng kh¸c nhau vµ mçi ngµnh nghÒ cô thÓ cã mét thang l­¬ng riªng. Trong mçn thang l­¬ng tuú theo tr×nh ®é thµnh th¹o nghiÖp vô, kü thuËt, chuyªn m«n mµ chia ra lµm nhiÒu bËc l­¬ng, mçi bËc l­¬ng cã mét møc tiÒn l­¬ng nhÊt ®Þnh. * §iÒu kiÖn ®Ó tr¶ l­¬ng - Ph¶i cã sù bè trÝ ng­êi ®óng viÖc tuú theo tõng møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc mµ bè trÝ tay nghÒ. - Ph¶i cã hÖ thèng theo dâi kiÓm tra viÖc chÊp hµnh thêi gian lµm viÖc. - Lµm tèt c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t­ t­ëng cho mäi ng­êi lao ®éng ®Ó tr¸nh khuynh h­íng lµm viÖc chiÕu lÖ, thiÕu tr¸ch nhiÖm kh«ng hoµn thµnh c«ng viÖc, kh«ng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc. * TiÒn l­¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n ChÕ ®é tiÒn l­¬ng tr¶ theo thêi gian gi¶n ®¬n lµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng tiÒn l­¬ng tiÒn c«ng mµ mçi ng­êi c«ng nh©n nhËn ®­îc do møc l­¬ng cÊp bËc cao hay thÊp vµ thêi gian thùc tÕ lµm viÖc nhiÒu hay Ýt quyÕt ®Þnh. ChÕ ®é tr¶ ¸p dông cho nh÷ng n¬i khã ®Þnh møc lao ®éng chÝnh x¸c, khã ®¸nh gi¸ c«ng viÖc chÝnh x¸c. - L­¬ng giê: TÝnh theo møc l­¬ng cËp bËc giê vµ sè giê lµm viÖc. - L­¬ng ngµy: tÝnh theo møc l­¬ng cÊp bËc ngµy vµ sè ngµy lµm viÖc thùc tÕ trong th¸ng. - L­¬ng th¸ng: TÝnh theo møc l­¬ng cÊp bËc th¸ng. Lg® : Sè tiÒn l­¬ng thêi gian gi¶n ®¬n. Th: Sè ngµy c«ng giê c«ng lµm viÖc thùc tÕ. Ln: TiÒn l­¬ng ngµy theo møc l­¬ng cÊp bËc. Nh­îc ®iÓm cña chÕ ®é nµy lµ nã mang tÝnh chÊt b×nh qu©n, kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hîp lý thêi gian lµm viÖc, tiÕt kiÖm nguyªn liÖu hoÆc tËp trung c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. * TiÒn l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng. Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n nhÊt kÕt hîp víi tiÒn l­¬ng khi ng­êi lao ®éng hoµn thµnh v­ît møc c«ng viÖc ®­îc giao. H×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n chÝnh lµm viÖc ë nh÷ng kh©u s¶n xuÊt cã tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ cao, hoÆc nh÷ng c«ng viÖc tuyÖt ®èi ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng, h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy ®¬n gi¶n ®Ó ¸p dông, viÖc tÝnh to¸n kh«ng phøc t¹p. Song víi h×nh thøc nµy th× vai trß ®ßn bÈy kinh tÕ cña tiÒn l­¬ng sÏ bÞ gi¶m sót kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi lao ®éng s¶n xuÊt, duy tr× chñ nghÜa b×nh qu©n tiÒn l­¬ng. §iÒu nµy tr¸i víi quan ®iÓm xo¸ bá tÝnh b×nh qu©n cña n­íc ta, sù c«ng b»ng trong ph©n phèi. TiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo møc l­¬ng vµ thêi gian thùc hiÖn kÕt hîp víi khen th­ëng khi ng­êi lao ®éng hoµn thµnh tèt vµ v­ît møc c«ng viÖc ®­îc giao. C«ng thùc tÝnh nh­ sau: Lt = Ttt x Ln + M. Trong ®ã: Lt: TiÒn l­¬ng cã th­ëng. Ttt: Sè ngµy c«ng (giê c«ng) thùc tÕ lµm viÖc. Ln: TiÒn l­¬ng ngµy theo møc l­¬ng cÊp bËc. M: Sè tiÒn th­ëng. TiÒn th­ëng nµy c¨n cø vµo n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nã khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng quan t©m ®Õn tr¸ch nhiÖm vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc. H×nh thøc nµy hiÖn nay ®ang ®­îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn ë n­íc ta. II.2.2. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm * H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo sè l­îng vµ chÊt l­îng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. §©y lµ h×nh thøc ®­îc ¸p dông réng r·i nhÊt hiÖn nay v× nã kh¸ phï hîp. Nã qu¸n triÖt ®Çy ®ñ nguyªn t¾c "ph©n phèi theo lao ®éng" g¾n viÖc tr¶ l­¬ng víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ cña mçi c¸ nh©n tËp thÓ trong doanh nghiÖp. - §iÒu kiÖn ®Ó tr¶ l­¬ng. + Cã hÖ thèng c¸c møc lao ®éng cã c¨n cø khoa häc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. + Cã chÕ ®é kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm. + Lµm tèt c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t­ t­ëng cho ng­êi lao ®éng ®Ó tr¸nh khuynh h­íng ch¹y theo sè l­îng mµ quyªn ®i chÊt l­îng s¶n phÈm. - C¸c h×nh thøc cô thÓ cña tiÒn l­¬ng s¶n phÈm ®ang ®­îc ¸p dông trong s¶n xuÊt. II.2.2.1. L­îng s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp C¸ch tr¶ l­¬ng nµy ®­îc tr¶ l­¬ng th«ng qua sè l­îng s¶n phÈm lµm ra (hoµn thµnh theo chÊt l­îng quy ®Þnh) dùa trªn ®¬n gi¸ s¶n phÈm ®ã. Ltt = Dg x Q Trong ®ã: Ltt: Sè tiÒn l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n. §g: §¬n gi¸ l­¬ng s¶n phÈm. Q: Sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ ®¹t tiªu chuÈn. §g = L1: M­c l­¬ng cña c«ng nh©n bËc 1. H; HÖ sè cÊp bËc c«ng viÖc. Mtg: Møc thêi gian cho 1 s¶n phÈm. Msl: Møc s¶n l­îng ph¶i s¶n xuÊt trong mét ®¬n vÞ thêi gian. K; HÖ sè phô cÊp c¸c lo¹i ®­îc phÐp t×nh vµo l­¬ng. - ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, g¾n tr¸ch nhiÖm víi quyÒn lîi cña hä trong s¶n xuÊt t¹o ®ßn bÈy kinh tÕ. - Nh­îc ®iÓm: lµm cho c«ng nh©n rÔ ch¹y theo sè l­îng s¶n phÈm n¨ng suÊt lao ®éng mµ cäi nhÑ viÖc tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, b¶o vÖ trang thiÕt bÞ m¸y mãc cho doanh nghiÖp. II.2.2.2. L­¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n gi¸n tiÕp ChÕ ®é nµy lµ chÕ ®é tiÒn l­¬ng cña bé phËn phôc vô, ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn l­¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh. Lspgt = Lgt x Knsl®tt. hay Lspgt = §gp x Qttc. Trong ®ã: Knsl®tt: HÖ sè n¨ng suÊt lao ®éng trùc tiÕp. Lgt: L­¬ng th¸ng cña lao ®éng gi¸n tiÕp. Qttc: Sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh. §gp: §¬n gi¸ s¶n phÈm cho c«ng nh©n phô. §gp = ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n phô g¾n tr¸ch nhiÖm víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, quan t©m ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt gãp phÇn n©ng cao tinh thÇn phôc vô, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nh­îc ®iÓm: NÕu ®Þnh møc phôc vô kh«ng chÝnh x¸c, ®¬n gi¸ thiÕu hîp lý víi ®¬n gi¸ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt, chiÕm tû träng qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp ®Òu g©y ¶nh h­ëng xÊu tíi kÕt qu¶ lao ®éng, kÕt qu¶ s¶n xuÊt lµm gi¶m hiÖu qu¶ tr¶ l­¬ng. * L­¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n gi¸n tiÕp H×nh thøc nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc cÇn mét tËp thÓ c«ng nh©n cïng thùc hiÖn, l¾p r¾p thiÕt bÞ, s¶n xuÊt ë bé phËn lµm viÖc theo d©y chuyÒn .. khã x¸c ®Þnh møc vµ kÕt qu¶ cho tõng c¸ nh©n. Lsptt: L­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ. Qtt: Sã l­îng s¶n pÈm tËp thÓ. §gtt: §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm tËp thÓ. §gtt = Tsx x Lgiê. T: Møc thêi gian (h/sp). S: Sè c«ng nh©n. Lgiê: Møc l­¬ng giê cña c«ng nh©n. ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n quan t©m ®Õn lîi Ých cña m×nh xong vÉn kh«ng quªn l¬i Ých vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña tËp thÓ. Nh­îc ®iÓm: viÖc tr¶ l­¬ng tÝnh to¸n phøc t¹p trong kh©u chia l­¬ng. NÕu chia l­¬ng kh«ng tèt sÏ ¶nh h­ëng ®Õn ®oµn kÕt néi bé cã thÓ ¸p dông 4 ph­¬ng ph¸p chia l­¬ng sau. * Ph­¬ng ph¸p 1: Chia l­¬ng theo tõng thêi gian lµm viÖc thùc tÕ víi hÖ sè l­¬ng, ph­¬ng p¸p chia l­¬ng nµy ®­îc chia lµm 3 b­íc. B­íc 1: TÝnh ®æi thêi gian lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc 1 ®Ó so s¸nh. =x B­íc 2: TÝnh tiÒn l­¬ng cña mét ®¬n vÞ thêi gian quy ®æi. = B­íc 3: TÝnh tiÒn l­¬ng cña tõng c«ng nh©n. = x * Ph­¬ng ph¸p 2: Chia l­¬ng theo hÖ sè chªnh lÖch gi÷a l­¬ng s¶n phÈm vµ thêi gian. B­íc 1: TÝnh tiÒn l­¬ng theo cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc cña tõng c«ng nh©n. =x B­íc 2: TÝnh hÖ sè chªnh lÖch gi÷a l­¬ng s¶n phÈm vµ l­¬ng thêi gian = B­íc 3: TÝnh tiÒn l­¬ng cña tõng c«ng nh©n. = x * Ph­¬ng ph¸p 3: Chia l­¬ng theo ®iÓm b×nh qu©n vµ hÖ sè l­¬ng. B­íc 1: = x B­íc 2: TÝnh tiÒn l­¬ng cña mét ®iÓm quy ®æi. = B­íc 3: TÝnh tiÒn l­¬ng cña tõng c«ng nh©n. = x * Ph­¬ng ph¸p4: Chia l­¬ng theo ®iÓm b×nh qu©n. ¸p dông ®èi víi nh÷ng lao ®éng gi¶n ®¬n, tÝnh chÊt c«ng viÖc kh«ng æn ®Þnh, kÕt qu¶ lao ®éng phô thuéc vµo søc lao ®éng vµ th¸i ®é lao ®éng. B­íc 1: TÝnh tæng sè ®iÓm b×nh qu©n cña nhãm c«ng nh©n b»ng c¸ch céng c¶ c¸c sè ®iÓm b×nh cña tõng nhãm c«ng nh©n. B­íc 2: TÝnh tiÒn l­¬ng cña mét ®iÓm b×nh b»ng c¸ch lÊy tÊt c¶ tæng sè tiÒn l­¬ng s¶n phÈm ®­îc b×nh chia cho tæng sè ®iÓm b×nh qu©n cña nhãm. B­íc 3: TÝnh tiÒn l­¬ng cña tõng c«ng nh©n b»ng c¸ch sè ®iÓm b×nh qu©n cña mét c«ng nh©n víi tiÒn l­¬ng cña mét ®iÓm b×nh. Nªn lùa chän lÊy mét ph­¬ng ph¸p cho thÝch hîp nhÊt ¸p dông cho mçn bé phËn trong doanh nghiÖp, ®Ó hiÖu qu¶ x¸c ®Þnh l­¬ng cña bé phËn, nhãm ®ã hîp lý vµ chÝnh x¸c. II.2.2.3. H×nh thøc l­¬ng s¶n phÈm kho¸n Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo viÖc giao ®Þnh møc cung øng víi møc l­¬ng nhÊt ®Þnh khi ng­êi lao ®éng hoµn thµnh c«ng viÖc, s¶n phÈm ®ã. Lsp kho¸n = Q x Lq Trong ®ã: Q: Sè s¶n phÈm hoµn thµnh. Lp: Møc l­¬ng ®­îc giao cho mét s¶n phÈm hoµn thµnh. ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n lµm viÖc kh«ng phô thuéc vµo thêi gian, tËn dông ®­îc mäi lóc ®Ó chñ ®éng hoµn thµnh s¶n phÈm ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm th«ng qua hîp ®ång kho¸n. Nh­îc ®iÓm: Khã x¸c ®Þnh thêi gian,hao phÝ thùc tÕ nªn dÉn ®Õn khã x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng lµm cho viÖc chia l­¬ng kh«ng ®­îc chÝnh x¸c. II.2.2.4. H×nh thøc l­¬ng s¶n phÈm luü tiÕn Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm víi quy ®Þnh. Nh÷ng s¶n pÈm trong giíi h¹n ®­îc giao ®­îc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm b×nh th­êng, nh÷ng s¶n phÈm v­ît møc ®­îc tr¶ theo ®¬n gi¸ luü tiÕn. Lsp lòy tiÕn (§g x K x (Q1 - Qo) Trong ®ã: Lsp luü tiÕn: Sè tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n h­ëng l­¬ng tÝch luü. §g: §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. K: HÖ sè t¨ng ®¬n gi¸. K = Q1 > Qo Q1: S¶n l­îng thùc tÕ s¶n xuÊt. Qo: S¶n l­îng s¶n phÈm ®­îc giao. C: HÖ sè chi phÝ cè ®Þnh trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. H: HÖ sè s¶n l­îng. L: HÖ sè l­¬ng trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm. ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng gãp phÇn hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kÞp thêi vÒ tiÕn ®é s¶n xuÊt khi sè l­îng mÆt hµng s¶n xuÊt lín thêi gian s¶n xuÊt giíi h¹n, ph¶i giao hµng sím. Nh­îc ®iÓm: Chó träng sè l­îng lªn th­êng bá qua viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. II.2.2.5. L­¬ng s¶n phÈm cã th­ëng Lµ h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm kÕt hîp víi h×nh thøc tiÒn th­ëng nÕu c«ng nh©n ®¹t c¸c tiªu chuÈn quy ®Þnh ®Ó th­ëng. Lth = Trong ®ã: Lth : TiÒn l­¬ng cã th­ëng. L: TiÒn l­¬ng theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh. h: % hoµn thµnh cho 1% hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch. Khi ¸p dông h×nh thøc nµy toµn bé s¶n phÈm ®­îc ¸p dông theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh, cßn tiÒn th­ëng sÏ c¨n cø vµo tr×nh ®é hoµn thµnh vµ hoµn thµnh v­ît møc c¸c chØ tiªu sè l­îng cña chÕ ®é tiªn l­¬ng quy ®Þnh. ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊtg l­îng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, an toµn s¶n xuÊt vµ lao ®éng. Nh­îc ®iÓm: NÕu x¸c ®Þnh møc th­ëng vµ lùa chän h×nh thøc th­ëng kh«ng hîp lý sÏ gi¶m t¸c dông kÝch thÝch ng­¬× lao ®éng chó ý ®Õn n¨ng suÊt chÊt l­îng s¶n phÈm, ¶nh h­ëng ®Õn tinh thÇn n¨ng suÊt häc hái, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ.. Qua x¸c ®Þnh c¸c h×nh thøc l­¬ng s¶n phÈm ta thÊy h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµo còng cã nh÷ng ­u ®iÓm nhÊt ®Þnh còng nh­ mÆt khã kh¨n cña nã, do ®ã nÕu ¸p dông c¸c h×nh thøc nµy nhµ m¸y, doanh nghiÖp nªn c©n nh¾c kü, ®iÒu chØnh nh÷ng bÊt cËp cña nã, mét c¸ch linh ho¹t phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh, tr¸nh viÖc ¸p dông nh÷ng kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ tèt mµ l¹i chÝnh tõ ®ã ph¸t sinh nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu cho ho¹t ®éng tiÒn l­¬ng vµ s¶n xuÊt kinh doanh cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nªn lùa chän tõng h×nh thøc mµ ¸p dông cho tõng bé phËn, kh«ng nªn cè ®Þnh ë mét h×nh thøc nµo. II.2.3. TiÒn th­ëng Thùc chÊt tiÒn th­ëng lµ mét kho¶n tiÒn bæ sung cho tiÒn l­¬ng. Cïng víi tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng gãp phÇn tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng vµ ë mét chõng mùc nµo ®ã tiÒn th­ëng lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch ng­êi lao ®éng vµ nã lµ biÖn ph¸p hiÖu qu¶ nhÊt c¶ vÒ mÆt vËt chÊt lÉn tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng. TiÒn th­ëng sÏ lµm cho ng­êi lao ®éng quan t©m h¬n ®Õn viÖc tiÕt kiÖm lao ®éng sèng còng nh­ lao ®éng vËt ho¸, ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm cao vµ khÈn tr­¬ng hoµn thµnh c«ng viÖc trong thêi gian ng¾n nhÊt. - C«ng t¸c tiÒn th­ëng ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua 3 néi dung c¬ b¶n sau. - ChØ tiªu th­ëng gåm c¶ chØ tiªu vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, yªu cÇu cña c¸c chØ tiªu th­ëng nµy ph¶i thËt chÝnh x¸c vµ cô thÓ. - §iÒu kiÖn th­ëng: nh»m x¸c ®Þnh tiÒn ®Ò thùc hiÖn khen th­ëng còng nh­ ®Ò kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chØ tiªu th­ëng. - Nguån vµ møc th­ëng. ViÖc x©y dùng vµ x¸c ®Þnh nguån tiÒn th­ëng lµ rÊt quan träng, tiÒn th­ëng cã thÓ ®­îc h×nh thµnh tõ 3 nguån c¬ b¶n: Quü khen th­ëng , quü phóc lîi vµ gi¸ trÞ lµm lîi do kÕt qu¶ ®em l¹i. KÕt qu¶ ®ã ®­îc chia ra tõ phÇn tr¨m tæng quü l­¬ng hay lÊy tõ phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña s¶n phÈm. Møc l­¬ng lµ gi¸ trÞ b»ng tiÒn cho c¸ nh©n, tËp thÓ kh hoµn thµnh chØ tiªu xÐt th­ëng. * Tuú theo môc ®Ých vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c lo¹i h×nh thøc sau. Th­êng do hoµn thµnh v­ît møc vµ hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Th­ëng ph¸t minh s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt. Th­ëng khuyÕn khÝch lµm hµng chÊt l­îng cao. Th­ëng lµm ®ªm, lµm thªm, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Ta thÊy trong bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo ®Òu cã chÕ ®é th­ëng, v× tiÒn th­ëng cã t¸c dông rÊt to lín trong chøc n¨ng ®ßn bÈy kinh tÕ cho doanh nghiÖp. MÆt kh¸c nã cßn lµ mét h×nh thøc thùc hiÖn hîp lý nhÊt trong viÖc sö dông lao ®éng, th­ëng cho nh÷ng ng­êi thùc hiÖn tèt hoµn thµnh chØ tiªu th­ëng, ngÇm kû luËt ®èi víi ng­êi kh«ng hoµn thµnh kÕ ho¹c, buéc hä ph¶i cã tinh thÇn häc hái n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô tay nghÒ ®Ó hoµ m×nh cïng thi ®ua t¹o lªn mét m«i tr­êng lµnh m¹nh thi ®ua cïng hoµn thµnh tèt c«ng viÖc. * Mét sè chÕ ®é th­ëng nh­. ChÕ ®é th­ëng 100% theo l­¬ng, chÕ ®é nµy th­êng ¸p dông c¸ch tÝnh theo ®¬n gi¸ thêi gian h¬n lµ tÝnh b»ng tiÒn. Toµn bé thêi gian hoµn thµnh tr­íc kÕ ho¹ch (thêi gian kÕ ho¹ch ®· ®­îc Ên ®Þnh møc s¶n l­îng cô thÓ) nÕu ng­êi ®ã sö dông s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm, th× sè s¶n phÈm t¹o ra v­ît møc kÕ ho¹ch ®­îc giao, ng­êi ®ã sÏ h­ëng tiÒn th­ëng chÝnh b¾ng sè tiÒn quy ®Þnh cho mét sè s¶n phÈm nh©n víi sè s¶n phÈm t¨ng thªm. ChÕ ®é tr¶ l­¬ng th­ëng theo hiÖu n¨ng. §©y lµ ph­¬ng ph¸p tr¶ th­ëng theo møc th­ëng kh¸c nhau ë møc th­ëng hoµn thµnh tiªu chuÈn vµ m­c l­¬ng v­ît møc tiªu chuÈn. Víi chÕ ®é th­ëng nµy nh»m kÝch thÝch ng­êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ ®Ó ®¹t møc tiªu chuÈn thóc ®Èy c«ng nh©n giái hoµn thµnh c«ng viÖc ë møc ®é cao vµ ®ång bé.. ChÕ ®é tr¶ th­ëng theo nhãm. ChÕ ®é nµy ¸p dông th­ëng cho c¶ nhãm khi hä lµm viÖc cã sù rµng buéc lÉn nhau, ®Ó khuyÕn khÝch tinh thÇn ®oµn kÕt cïng nhau hoµn thµnh c«ng viÖc, ®Ó hä tù ý thøc râ quyÒn lîi cña hä theo nhãm. HiÖn nay chÕ ®é tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng t¹i c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn víi hai h×nh thøc c¬ b¶n ®ã lµ: L­¬ng thêi gian, víi h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy, møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së tiÒn l­¬ng cÊp bËc cña tõng lo¹i lao ®éng vµ møc l­¬ng tèi thiÓu chung do Nhµ n­íc quy ®Þnh. L­¬ng kho¸n thµnh phÈm: h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy, møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng ®­îc tÝnh to¸n tr¶ theo ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm hoµn thµnh. KÕt hîp gi÷a tiÒn l­¬ng c¬ b¶n vµ c¸c kho¶n phô cÊp tÝnh thªm vµo l­¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp nµy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn vÉn ¸p dông theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ chÕ ®é phô cÊp hÖ sè phô cÊp, vïng, ngµnh h­íng phô cÊp... ®Ó tÝnh to¸n tr¶ phô cÊp cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ngµnh nghÒ m×nh. Hµng n¨m c¸c doanh nghiÖp ®Òu tæ chøc thi n©ng bËc cho c«ng nh©n viªn chøc trong ®¬n vÞ m×nh vµ coi ®©y lµ c¬ së ®Ó lµm viÖc ph©n phèi tiÒn l­¬ng trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay ®ang cã xu h­íng chuyÓn dÉn tõ viÖc ph©n phèi gi¸n tiÕp sang ph©n phèi tiÒn l­¬ng trùc tiÕp ®Ó t¨ng dÇn hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c tiÒn l­¬ng. PhÇn III Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - b¾c ninh I. NhËn xÐt chung Qua thêi gian kh¶o s¸t, nghiªn cøu, t×m tßi t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh, cïng víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c c« c¸c chó trong phßng kÕ to¸n, phßng tæ chøc lao ®éng vµ b¶o vÖ ®· ©n cÇn t¹o mäi ®iÒu kiÖn cung cÊp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin, sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó em cã ®ñ tµi liÖu viÕt chuyªn ®Ò nµy. Tuy vËy em còng cã nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp. I.1. ¦u ®iÓm cña viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp. I.1.1. VÒ t¹o nguån tiÒn l­¬ng XÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh lµ mét trong nh÷ng xÝ nghiÖp trong n­íc rÊt khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm, s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm ®Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. XÝ nghiÖp cã ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn t­¬ng ®èi nhiÒu cho nªn tiªu hao vËt chÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt lín, n¨ng suÊt lao ®éng ch­a cao, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cßn yÕu dï chÊt l­îng s¶n phÈm kh¸ cao, vµ chñ yÕu c¹nh tranh víi hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc, víi t×nh h×nh trªn c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. B»ng quyÕt t©m cao víi søc m¹nh cña l·nh ®¹o vµ toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn, xÝ nghiÖp tiÕn hµnh x¸c ®Þnh l¹i: s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng truyÒn thèng ®· bao l©u nay cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, t×m kiÕm nhu cÇu thÞ tr­êng, më thªm c¸c dÞch vô kh¸c b»ng c¸ch bè trÝ l¹i s¶n xuÊt, s¾p xÕp l¹i lao ®éng, tinh gi¶m bé m¸y gi¸n tiÕp, ®Çu t­ chiÒu s©u vµo mét sè kh©u träng yªó nhê ®ã mµ s¶n xuÊt dÇn ®i vµo æn ®Þnh, s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ ®ã còng lµ c¬ së t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. I.1.2. Ph©n phèi quü l­¬ng C¨n cø vµo ®¬n gi¸ s¶n phÈm ®­îc tæng xÝ nghiÖp duyÖt ®¬n vÞ ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho c¸c bé phËn t­¬ng øng víi lao ®éng hao phÝ cña mçi bé phËn. I.1.2.1. §èi víi c¸c bé phËn s¶n xuÊt - Mäi s¶n phÈm ®Òu ®­îc ®Þnh møc lao ®éng vµ x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng - ViÖc ph©n phèi quü l­¬ng ®­îc chñ ®éng, râ rµng, c«ng khai ®Ó c¸c bé phËn ®¬n vÞ dÔ dµng tÝnh ®­îc quü l­¬ng cña m×nh. I.1.2.2. §èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng - C¸c ph©n x­ëng: C¨n cø vµo ®Þnh møc ®ãng gãp cña c¸c tæ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ chung ®Ó ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho tæ s¶n xuÊt. C¸c thµnh viªn trong tæ s¶n xuÊt g¾n bã víi nhau vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. - Trong tõng tæ c¨n cø vµo bËc tr×nh ®é tay nghÒ vµ møc ®é ®ãng gãp cña c¸ nh©n. Do ®ã khuyÕn khÝch ®­îc tinh thÇn ý thøc phÊn ®Êu v­¬n lªn cña tõng c¸ nh©n. I.1.2.3. §èi víi bé m¸y gi¸n tiÕp Bé m¸y gi¸n tiÕp ®· phÇn nµo ®­îc s¾p xÕp vµ ph¸t huy hiÖu lùc qu¶n lý. ViÖc tr¶ l­¬ng cho khèi gi¸n tiÕp phôc vô dùa vµo kÕt qu¶ thu nhËp quyÒn lîi cña tõng lao ®éng gi¸n tiÕp víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, tiªu thô s¶n phÈm cña toµn xÝ nghiÖp. §ång thêi kh«ng t¹o ra sù chªnh lÖch lín vÒ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n gi÷a khèi trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. §©y lµ yÕu tè t¹o nªn ®éng lùc ®· kÝch thÝch xÝ nghiÖp t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó t¨ng doanh thu. I.2. Nh÷ng mÆt tån t¹i §Þnh møc lao ®éng tæng hîp x©y dùng dùa trªn nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng. Nh­ng ngµy nay c¸c s¶n phÈm nµy cã gi¸ thµnh s¶n xuÊt bÊy giê so víi tr­íc ®©y (tøc lµ ®Çu vµo) lµ cã sù kh¸c biÖt: vÝ nh­ tr­íc ®©y lµ 14.500®/kh«ng gian nay lµ 15000®/kh«ng gian. S¶n phÈm cña xÝ nghiÖp ngµy cµng kÐm ®i do kh«ng cã sù ®Çu t­ ®Òu ®Æn do ®ã viÖc tiÕn hµnh ®Þnh møc lao ®éng lµ rÊt khã kh¨n. Do vËy, sè l­îng lao ®éng ®Þnh møc x©y dùng dùa trªn hÖ thèng kinh nghiÖm vÉn chiÕm mét tû lÖ kh¸ lín trong tæng sè møc cña xÝ nghiÖp vµ nã ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c cña xÝ nghiÖp: cã s¶n phÈm kÐm th× møc l­¬ng t­¬ng ®èi vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc ®ång ®Òu. I.2.1. §¬n gi¸ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm C¸c ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm ®­îc x©y dùng dùa trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng. Møc thu nhËp b×nh qu©n cña c«ng nh©n viªn chøc ®­îc quy ®Þnh cho tõng thêi ®iÓm. C¸c lo¹i ®¬n gi¸ trªn ®­îc x©y dùng gÇn nh­ cè ®Þnh kh«ng thay ®æi trong khi møc thu nhËp l¹i thay ®æi. I.2.2. Tr¶ l­¬ng cho khèi gi¸n tiÕp Tuy ®· cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c phßng nh­ng ë kho¶ng c¸ch thÊp, cßn ®èi víi tõng c¸ nh©n th× ch­a ph©n tÝch râ lµm viÖc cã tr¸ch nhiÖm, c«ng t¸c tèt, tÝch cùc còng chØ b»ng l­¬ng cña ng­êi lµm theo bæn phËn dÉn ®Õn sù ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña c¸c c¸ nh©n vµ bé phËn ®èi mÆt víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt ch­a ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸c quy ®Þnh th­ëng ph¹t kÝch thÝch trùc tiÕp tõ lîi Ých cña tõng c¸ nh©n, bé phËn tíi viÖc phôc vô s¶n xuÊt. Trªn ®©y lµ nh÷ng nhËn xÐt chung vÒ c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh . Chóng ta cïng ®i nghiªn cøu vÒ chuyªn ®Ò “C«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh”. II. Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh. II.1. VÒ c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng nãi chung cña xÝ nghiÖp. - C«ng t¸c kÕ to¸n t¹i xÝ nghiÖp ®­îc tæ chøc mét c¸ch hîp lý khoa häc. XÝ nghiÖp ®· thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­ ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ phï hîp víi nguyªn t¾c kÕ to¸n. - Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp ngµy cµng ph¸t triÓn, gi¸ trÞ s¶n l­îng, doanh thu lîi tøc cña xÝ nghiÖp vÉn t¨ng lªn hµng n¨m, møc tÝch luü víi ng©n s¸ch ngµy cµng cao. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch nãi trªn trong suèt thêi gian qua xÝ nghiÖp kh«ng ngõng t×m tßi, s¸ng t¹o, c¶i tiÕn ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh mµ nßng cèt lµ biÕt khai th¸c tri thøc cña nh©n lo¹i c¸c thµnh tùu cña khoa häc tiÕn bé vÒ kü thuËt. II.2. VÒ chuyªn ®Ò c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn cho thÊy, xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh ®· x©y dùng râ rµng chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ®Õn tõng ph©n x­ëng vµ x¸c ®Þnh râ nguyªn t¾c chung trÝch l­¬ng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp. §­a toµn bé tiÒn l­¬ng s¶n phÈm vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp chø kh«ng t¸ch tiÒn l­¬ng nh©n viªn ph©n x­ëng víi nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n chi tiÕt cho tõng s¶n phÈm cña tõng ph©n x­ëng lµ c¨n cø vµo s¶n phÈm nhËp kho, nªn chÝnh x¸c vµ g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, g¾n thu nhËp cña mçi ng­êi víi kÕt qu¶ s¶n phÈm lµm ra ®­îc trong th¸ng, tõ ng­êi c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ®Õn c¸c phßng ban trong xÝ nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm rÊt cao nh­ phßng tæ chøc lao ®éng ph¶i ®­a ra ®­îc ®Þnh møc lao ®éng cho c¸c s¶n phÈm còng nh­ gi÷a c¸c c«ng nh©n cña mét s¶n phÈm ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Tû lÖ trÝch nép BHXH, BHYT, KPC§ hµng th¸ng ®­îc tÝnh trªn l­¬ng cÊp bËc. II.3. Mét sè kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt * VÒ c¸ch chia l­¬ng Ngoµi viÖc chi l­¬ng theo s¶n phÈm nhËp kho thµnh phÈm xÝ nghiÖp quy ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho tõng s¶n phÈm ®Ó tÝnh chung cho c¶ tæ, tõ ®ã tÝnh l­¬ng cô thÓ cho tõng c«ng nh©n theo s¶n l­îng s¶n phÈm nhËp kho. §Ó viÖc chia l­¬ng chÝnh x¸c cã thÓ thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng kho¸n s¶n phÈm trùc tiÕp cho nh÷ng c«ng ®o¹n cã thÓ ®Þnh møc ®­îc s¶n phÈm. Nh­ vËy ng­êi c«ng nh©n sÏ phÊn khëi vµ sù nç lùc sÏ cao h¬n gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho c«ng nh©n trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm. * VÒ c¸ch h¹ch to¸n - Nªn t¸ch riªng tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho tõng ®èi t­îng sö dông - TiÒn l­¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm - TiÒn l­¬ng nh©n viªn ph©n x­ëng - TiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý - TiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè tham gia cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ tiÒn l­¬ng còng nh­ c¸c kho¶n trÝch ph¶i ®­îc h¹ch to¸n cho tõng ®èi t­îng sö dông lao ®éng, víi quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n th× chi phÝ tiÒn l­¬ng cho c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp, chi phÝ tiÒn l­¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn qu¶n lý t¹i c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt chung, tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c¸n bé qu¶n lý c«ng nh©n viªn qu¶n lý chung toµn doanh nghiÖp, cho bé phËn b¸n hµng ®­îc h¹ch to¸n riªng vµ c¸c kho¶n chi phÝ t­¬ng øng nh­ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ b¸n hµng. Thùc tÕ hiÖn nay t¹i xÝ nghiÖp, toµn bé phÇn chi phÝ tiÒn l­¬ng , cho c«ng nh©n trùc tiÕp, c¸n bé nh©n viªn qu¶n lý ph©n x­ëng, c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp ®Òu ®­îc h¹ch to¸n vµo chung mét TK chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Víi viÖc h¹ch to¸n nh­ vËy ®· h¹n chÕ chøc n¨ng qu¶n lý cña kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lµm cho c¸c kho¶n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ qu¶n lý chung tæng hîp ®­îc lµ kh«ng chÝnh x¸c, viÖc h¹ch to¸n nµy kh«ng ®¶m b¶o tu©n thñ chÕ ®é kÕ to¸n quy ®Þnh võa g©y ra nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc ph©n tÝch tÝnh to¸n chÝnh x¸c chi phÝ qu¶n lý s¶n xuÊt nhÊt lµ víi c¸c kho¶n chi phÝ gi¸n tiÕp, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y, theo em doanh nghiÖp cÇn ph¶i hoµn thiÖn viÖc tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng theo h­íng h¹ch to¸n riªng c¸c kho¶n tiÒn l­¬ng cho c¸c ®èi t­îng sö dông. KÕt luËn §ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong bÊt kú mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nµo, tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ yÕu tè lao ®éng viÖc h¹ch to¸n chi phÝ vÒ lao ®éng, lµ mét bé phËn c«ng viÖc phøc t¹p trong viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh tiÒn l­¬ng biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng, do ®ã tæ chøc h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng lµ mét phÇn hµnh kÕ to¸n quan träng, gióp c¸c nhµ qu¶n lý, qu¶n lý sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ lao ®éng. Nh­ vËy mét chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ®óng ®¾n sÏ lµ mét ®éng lùc ph¸t triÓn cho mçi mét doanh nghiÖp. Qua thêi gian thùc tËp t¹i XÝ nghÞªp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh em ®· hoµn thµnh chuyªn ®Ò “C«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i XÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh” . Em ®· ®i s©u vµo nghiªn cøu vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ vÒ chÕ ®é tr¶ l­¬ng ë c«ng ty kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, theo em XÝ nghiÖp kh¨c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i trªn nhÊt ®Þnh xÝ nghiÖp sÏ thùc hiÖn tèt h¬n n÷a nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµ h¹ch to¸n ®óng tiÒn l­¬ng theo chÕ ®é quy ®Þnh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn tinh cña thÇy gi¸o h­íng dÉn vµ sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c« c¸c chó trong c«ng ty, phßng tæ chøc lao ®éng, phßng kÕ to¸n, phßng tµi vô, ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Sinh viªn §­êng ThÞ BÝch Ngäc Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i: chñ biªn PGS.PTS Hoµng Minh §­êng - PTS. NguyÔn Thõa Léc (nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc) 2. Gi¸o tr×nh 400 s¬ ®å kÕ to¸n tµi chÝnh: chñ biªn TS. NguyÔn V¨n C«ng (nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh ) 3. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh trong 3 n¨m gÇn ®©y cña xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh. 4. Mét sè tµi liÖu kh¸c cña xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh. Më ®Çu 1 PhÇn I: lý LUËN CHUNG VÒ TIÒN L¦¥NG 3 I. Kh¸i niÖm vÒ tiÒn l­¬ng. 3 II. Nguyªn t¾c tÝnh l­¬ng 7 III. Ph­¬ng ph¸p tÝnh l­¬ng 9 IV. C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng 11 IV.1. Tr¶ l­¬ng theo thêi gian 11 IV.2. TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm 11 IV.3. TiÒn l­¬ng kho¸n 12 PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - b¾c ninh 13 I. Giíi thiÖu chung vÒ xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm 13 I.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp. 13 I.2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña xÝ nghiÖp 15 I.3. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña xÝ nghiÖp 16 II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 20 II.1. Tæ chøc lao ®éng cña xÝ nghiÖp 20 II.2. H×nh thøc tr¶ l­¬ng vµ c¬ chÕ tiÒn l­¬ng 22 II.2.1. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian 23 II.2.2. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm 25 II.2.2.1. L­îng s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp 25 II.2.2.2. L­¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n gi¸n tiÕp 26 II.2.2.3. H×nh thøc l­¬ng s¶n phÈm kho¸n 29 II.2.2.4. H×nh thøc l­¬ng s¶n phÈm luü tiÕn 29 II.2.2.5. L­îng s¶n phÈm cã th­ëng 30 II.2.3. TiÒn th­ëng 31 PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - b¾c ninh 34 I. NhËn xÐt chung 34 I.1. ¦u ®iÓm cña viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña xÝ nghiÖp. 34 I.1.1. VÒ t¹o nguån tiÒn l­¬ng 34 I.1.2. Ph©n phèi quü l­¬ng 35 I.1.2.1. §èi víi c¸c bé phËn s¶n xuÊt 35 I.1.2.2. §èi víi c¸ nh©n ng­êi lao ®éng 35 I.1.2.3. §èi víi bé m¸y gi¸n tiÕp 35 I.2. Nh÷ng mÆt tån t¹i 36 I.2.1. §¬n gi¸ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm 36 I.2.2. Tr¶ l­¬ng cho khèi gi¸n tiÕp 36 II. Hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng t¹i xÝ nghiÖp gièng gia sóc - gia cÇm - B¾c ninh 37 II.1. VÒ c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng nãi chung cña xÝ nghiÖp 37 II.2. VÒ chuyªn ®Ò c«ng t¸c qu¶n lý tiÒn l­¬ng 37 II.3. Mét sè kiÕn nghÞ ®Ò xuÊt 38 KÕt luËn 40 Tµi liÖu tham kh¶o 41