Chuyên đề Công việc kiểm toán chu trình mua hàng và thanh toán trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH kiểm toán và tư vấn tài chính quốc tế (IFC)

Ýnh to¸n dùa vµo møc ®é träng yÕu ®· x¸c ®Þnh vµ lu«n nhá h¬n møc ®é träng yÕu (th­êng b»ng 80% - 90% møc ®é träng yÕu). Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt ®­îc sö dông trong viÖc tÝnh to¸n sai sè chÊp nhËn ®­îc ®èi víi c¸c gi¸ trÞ chªnh lÖch ­íc tÝnh khi kiÓm tra, ph©n tÝch sè d­ mçi tµi kho¶n chi tiÕt. §èi víi C«ng ty ABC lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh th× doanh thu lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu rÊt quan träng vµ ®Æc biÖt ®èi víi chu tr×nh mua hµng thanh to¸n nªn KTV chän 2% ®é lín cña doanh thu ®Ó x¸c møc träng yÕu. Tæng doanh thu cña ABC trong n¨m 2004 lµ: 895.354.121.456 VN§ (theo b¸o c¸o KQH§KD). ¶nh h­ëng cña thuÕ lµ 32%, vµ gi¸ trÞ träng yÕu ®­îc x¸c ®Þnh b»ng 80% møc ®é träng yÕu. Møc ®é träng yÕu = 895.354.121.456 x 2% = 17.907.082.429 Møc ®é träng yÕu sau thuÕ = 17.907.082.429 x (1 – 32%) = 12.176.816.052 Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (MP) =12.176.816.052 x 80% = 9.741.452.841 Gi¸ trÞ nµy sÏ ®­îc ¸p dông trong kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n. Nh­ vËy sau khi kiÓm tra ph¸t hiÖn sai sãt cña tµi kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n chªnh lÖch h¬n 9.741.452.841 VN§ th× ®­îc xem lµ träng yÕu vµ yªu cÇu C«ng ty ph¶i ®iÒu chØnh. 6. §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n §Ó ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n, KTV thùc hiÖn ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t vµ rñi ro tiÒm tµng. Cã 6 rñi ro tiÒm tµng, bao gåm: c¸c sai sãt tiÒm tµng liªn quan ®Õn c¸c giao dÞch (tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh hîp lÖ, tÝnh ghi chÐp, tÝnh ®óng k×) vµ c¸c sai sãt tiÒm tµng liªn quan ®Õn viÖc lËp c¸c BCTC (®¸nh gi¸, tr×nh bµy). Qua t×m hiÓu ho¹t ®éng kinh doanh, t×m hiÓu hÖ thèng KSNB vµ thùc hiÖn ph©n tÝch s¬ bé t¹i C«ng ty ABC, KTV ®· nhËn ®Þnh c¸c sai sãt tiÒm tµng ®Òu cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï ®· ®­îc x¸c ®Þnh cho chu tr×nh nµy. C¸c rñi ro chi tiÕt ®· ®­îc x¸c ®Þnh liªn quan ®Õn tµi kho¶n nµy cÇn ®­îc chØ ra th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt ®­îc tãm t¾t d­íi ®©y. Ngoµi ra khi ta lËp kÕ ho¹ch dùa trªn c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t nh»m gi¶m bít rñi ro ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ vµ thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt ë møc ®é c¬ b¶n, chóng ta cÇn ph¶i ch¾c ch¾n r»ng c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®ã ®· ®­îc kiÓm tra vµ kÕt luËn tr­íc khi thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt. So¸t xÐt c¸c th«ng tin ®­îc tæng hîp d­íi ®©y vµ ®¶m b¶o r»ng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®¶m b¶o chØ ra ®­îc c¸c rñi ro. S¬ ®å 10 (b¶ng): §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm to¸n Details of Risk (rñi ro chi tiÕt) Potential Error (sai sãt tiÒm tµng) Audit Approach (so¸t xÐt) Substantive Audit Procedure (thñ tôc kiÓm to¸n c¸c kho¶n träng yÕu) Performed By, Comments, Reference ( Conclusion (kÕt luËn) 7. LËp vµ thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n KÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ c¸c dù kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn, kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc lËp cho tÊt c¶ c¸c kho¶n môc tµi kho¶n cô thÓ. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n nãi chung bao gåm : thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t, thiÕt kÕ c¸c thñ tôc ph©n tÝch vµ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. C¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi viÖc mua hµng vµ thanh to¸n liªn quan ®Õn kiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho vµ kiÓm to¸n vèn b»ng tiÒn v× vËy viÖc thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt chØ bao gåm néi dung nî ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. S¬ ®å11 (B¶ng): Ch­¬ng tr×nh kiÓm tra tæng thÓ C¸c TK, kho¶n môc Ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n Thñ tôc kiÓm to¸n TiÒn Chän mÉu Ph©n tÝch C¸c kho¶n ph¶i thu Chän mÉu Ph©n tÝch Hµng tån kho Chän mÉu §èi chiÕu c«ng nî TSL§ kh¸c Chän mÉu KiÓm tra chi tiÕt C¸c kho¶n ph¶i tr¶ Chän mÉu KiÓm tra chi tiÕt ThuÕ Chän mÉu KiÓm tra chi tiÕt Nguån vèn, quû Chän mÉu KiÓm tra chi tiÕt Sau khi thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc trªn th× Chñ nhiÖm KiÓm to¸n sÏ tiÕn hµnh so¹n th¶o ch­¬ng tr×nh kiÓm tra chi tiÕt. Nh­ng thùc tÕ th× t¹i C«ng ty IFC ®· x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh mÉu.Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt tµi kho¶n nµy. KTV tiÕn hµnh ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch kiÓm to¸n theo nh÷ng th«ng tin míi thu thËp ®­îc. Theo ®ã, c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt cña ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu ®èi víi phÇn hµnh nµy sÏ ®­îc bæ sung nh÷ng thñ tôc míi cÇn thiÕt (do KTV tù thiÕt kÕ) hoÆc lo¹i bá nh÷ng thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt. S¬ ®å 12(B¶ng): Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chi tiÕt cho tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¹i C«ng ty ABC.(Theo giÊy tê lµm viÖc cña KTV) STT Thñ tôc kiÓm to¸n tæng hîp Thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt Ng­êi so¸t xÐt Tham chiÕu 1 KiÓm tra c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vÒ tÝnh hîp lÖ, tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh ®óng k×.(TEST PAYABLES [Completeness, Validity, Recording, Cutoff]) A.Thu thËp B¶ng tæng hîp sè d­ Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng, ph¶n ¸nh sè d­ ®Çu kú vµ cuèi kú. KiÓm tra sè tæng céng vµ ®èi chiÕu víi Sæ c¸i vµ b¸o c¸o. KiÓm tra c¸c kho¶n chªnh lÖch (nÕu cã) tíi c¸c chøng tõ cã liªn quan. B. Chän mét sè nghiÖp vô thanh to¸n c«ng nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n tõ Sæ tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng cña kú tiÕp theo, thùc hiÖn: 1. KiÓm tra c¸c PhiÕu nhËp kho, Ho¸ ®¬n mua hµng vµ c¸c chøng tõ bæ trî kh¸c. 2. X¸c ®Þnh xem c¸c kho¶n thanh to¸n ®¹i diÖn cho mét kho¶n c«ng nî t¹i ngµy kÕt thóc n¨m tµi chÝnh cã ®­îc ph¶n ¸nh trªn B¶ng tæng hîp sè d­ ph¶i tr¶ hay kh«ng? C. Sau ®ã, chän c¸c ho¸ ®¬n mua hµng ch­a thanh to¸n, kiÓm tra xem c¸c ho¸ ®¬n nµy cã chØ ra mét kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ t¹i ngµy kÕt thóc n¨m kh«ng vµ nÕu cã th× ®· ®­îc ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. D. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra 2 KiÓm tra gi¸ trÞ vµ viÖc tr×nh bµy c¸c Kho¶n ph¶i tr¶.(TEST VALUATION AND PRESENTATION OF PAYABLES [Valuation, Presentation] ) A. So¸t xÐt b¶ng tæng hîp sè d­ c«ng nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¹i ngµy kho¸ sæ ®Ó x¸c ®Þnh xem liÖu cã sè d­ nî tµi kho¶n ph¶i tr¶ bÞ bï trõ trong sè d­ ph¶i tr¶ cuèi kú tr×nh bµy trªn BCTC hay kh«ng B. X¸c ®Þnh xem cã sè d­ kho¶ ph¶i tr¶ phi th­¬ng m¹i nµo ®­îc ph¶n ¸nh trong sè d­ Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n cuèi kú kh«ng C. X¸c ®Þnh c¸c kho¶n Ph¶i tr¶ tån ®äng l©u ngµy, xem xÐt viÖc tr×nh bµy vµ thuyÕt minh c¸c kho¶n c«ng nî nµy cña ®¬n vÞ. D. Yªu cÇu kh¸ch hµng cung cÊp vµ xem xÐt c¸c ®iÒu kho¶n cam kÕt trong c¸c hîp ®ång mua hµng quan träng cÇn tr×nh bµy trªn BCTC. E. Xem xÐt viÖc tr×nh bµy sè d­ ph¶i tr¶ c¸c bªn liªn quan F. Xem xÐt viÖc tr×nh bµy c¸c giao ­íc mua hµng quan träng G. Xem xÐt viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ víi thêi gian l©u h¬n mét n¨m. H. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra 3 Cã lý do nµo ®Ó tin r»ng tån t¹i c¸c Kho¶n ph¶i tr¶ bªn liªn quan träng yÕu (KiÓm tra EARLY CUTOFF cña hµng mua (C©u hái 1A - Purchase Invoices) [Cutoff] ) A. Chän mét sè nghiÖp vô mua hµng ph¶n ¸nh c«ng nî ph¶i tr¶ ghi sæ 15 ngµy sau ngµy kÕt n¨m tµi chÝnh. KiÓm tra ho¸ ®¬n, phiÕu nhËp kho nh»m kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n ®­îc h¹ch to¸n ®óng kú. B. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra. 4 Cã ph¶n ¸nh kÞp thêi c¸c kho¶n nî lóc cuèi kú (KiÓm tra LATE CUTOFF cña c¸c DEBIT NOTES (Tailoring Question 1 -Yes) [Cutoff] A. KiÓm tra c¸c nghiÖp vô hµng mua tr¶ l¹i ph¸t sinh trong kho¶ng 15 ngµy sau ngµy kho¸ sæ. Kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c kho¶n gi¶m trõ nî Ph¶i tr¶ ®· ®­îc h¹ch to¸n ®óng kú. B. Lùa chän mét sè nghiÖp vô ghi gi¶m Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n do tr¶ l¹i hµng ®­îc ghi sæ trong kho¶ng 15 ngµy tr­íc ngµy kho¸ sæ. KiÓm tra tíi phiÕu xuÊt hµng tr¶ l¹i vµ x¸c ®Þnh r»ng c¸c kho¶n nµy ®­îc h¹ch to¸n ®óng kú. C. So¸t xÐt c¸c kho¶n ghi gi¶m c«ng nî ph¶i tr¶ ®­îc ghi sæ trong kho¶ng 15 ngµy tr­íc ngµy kÕt thóc n¨m. KiÓm tra chøng tõ. D. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra. 5 X¸c nhËn c«ng nî ph¶i tr¶. ( KiÓm tra LATE CUTOFF cña c¸c DEBIT NOTES (Tailoring Question 1 -Yes) [Cutoff] ) A. Lùa chän mét sè nhµ cung cÊp chÝnh cã thÓ cã sè d­ c«ng nî ph¶i tr¶ t¹i ngµy cuèi n¨m (C¸c nhµ cung cÊp nµy cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh qua pháng vÊn hay xem xÐt c¸c chøng tõ thanh to¸n c«ng nî tõ nh÷ng n¨m tr­íc). B. Thu thËp c¸c Biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî hay c¸c ho¸ ®¬n mua hµng ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp ®­îc lùa chän trªn. C. NÕu kh«ng cã Biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî, lËp th­ x¸c nhËn c«ng nî vµ thùc hiÖn: 1. Göi th­ x¸c nhËn d­íi sù kiÓm so¸t cña kiÓm to¸n viªn 2. Göi l¹i lÇn 2 nÕu kh«ng nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi 3. §èi chiÕu sè ®­îc x¸c nhËn víi sè ghi sæ cña ®¬n vÞ. Gi¶i thÝch c¸c chªnh lÖch 4. §èi víi c¸c th­ x¸c nhËn kh«ng nhËn ®­îc th­ tr¶ lêi, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy khãa sæ kÕ to¸n hoÆc c¸c hãa ®¬n mua hµng trong kú ch­a ®­îc thanh to¸n vµ c¸c phiÕu nhËp hµng. Kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ c¸c kho¶n thanh to¸n cho c¸c kho¶n nî t¹i ngµy kÕt thóc n¨m ®Òu ®· ®­îc ph¶n ¸nh lµ kho¶n ph¶i tr¶ t¹i ngµy kho¸ sæ. D. Thu thËp hay lËp c¸c b¶ng ®èi chiÕu sè liÖu, gi¶i thÝch chªnh lÖch gi÷a sè trªn th­ x¸c nhËn hay hãa ®¬n víi sè ®­îc h¹ch to¸n trªn B¶ng tæng hîp sè d­ Ph¶i tr¶ t¹i ngµy kho¸ sæ. KiÓm tra c¸c kho¶n chªnh lÖch nµy tíi hãa ®¬n mua hµng, phiÕu nhËp, phiÕu thanh to¸n nî vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan kh¸c. E. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra 6 KiÓm tra viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n ph¶i tr¶ b»ng ngo¹i tÖ (C©u hái 6 - Yes) [Valuation] A. Thu thËp c¸c b»ng chøng x¸c ®Þnh nhµ cung cÊp n­íc ngoµi cã c¸c nghiÖp vô mua b¸n b»ng ngo¹i tÖ. X¸c ®Þnh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp nµy. X¸c ®Þnh c¸c tû gi¸ chuyÓn ®æi ®­îc ¸p dông vµ ®èi chiÕu víi tØ gi¸ chuyÓn ®æi theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. B. §èi chiÕu c¸c nghiÖp vô xö lý chªnh lÖch tû gi¸ víi sæ kÕ to¸n. C. KiÓm tra viÖc ®¸nh gi¸ sè d­ cã gèc ngo¹i tÖ t¹i ngµy kho¸ sæ, so s¸nh víi sè tÝnh to¸n l¹i cña kiÓm to¸n viªn. D. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra II. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n. Sau khi hoµn thµnh ®­îc ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC cña c«ng ty ABC, KTV tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn lµm trong giai ®o¹n thùc hiÖn theo ®óng c¸c thñ tôc ®· ®­a ra. GiÊy tê lµm viÖc lµ c¨n cø ®Ó chøng minh c¸c thñ tôc ®ã ®· hoµn thµnh. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n trong kiÓm to¸n BCTC do IFC thùc hiÖn gåm hai b­íc c¬ b¶n sau: 1. Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ (c¸c thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt) C¨n cø vµo b¶ng tæng hîp c«ng nî ph¶i tr¶ cña t¹i nhµ m¸y ABC KTV thÊy r»ng kho¶n nî ph¶i tr¶ cña c«ng ty t¨ng ®ét biÕn so víi n¨m tr­íc, cô thÓ lµ t¨ng (37.97%) ®­îc BG§ gi¶i thÝch lµ do C«ng ty ch­a thu håi ®­îc c¸c kho¶n nî ph¶i thu nªn ch­a cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c nhµ cung cÊp. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c«ng ty ®ang gÆp ph¶i vÊn ®Ò khã kh¨n do c«ng t¸c thu håi c«ng nî kh«ng tèt. Dùa trªn b¶ng ph©n tÝch ta trong n¨m 2004 cña C«ng ty ABC ta thÊy r»ng, ngoµi c¸c nhµ cung cÊp lín, th­êng xuyªn (nh­ C«ng ty Nhùa Sµi Gßn, c«ng ty C¬ khÝ H­ng Yªn …) ®¬n vÞ cßn cã nhiÒu nhµ cung cÊp nhá míi xuÊt hiÖn trong n¨m nay. §iÒu nµy cho thÊy viÖc mua nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cña doanh nghiÖp kh«ng thùc sù æn ®Þnh vµ ph¸t sinh nhiÒu nghi vÊn. Trong qu¸ tr×nh xem xÐt chñng lo¹i hµng ho¸ mua vµo ë c¸c nhµ cung cÊp nhá nµy, kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy ®©y lµ nh÷ng chñng lo¹i hµng ho¸ mµ c¸c nhµ cung cÊp lín lµ ban hµng th­êng xuyªn hoµn toµn cã thÓ cung cÊp víi sè l­îng kh«ng h¹n chÕ, chÊt l­îng tèt vµ gi¸ c¶ thÊp h¬n. VËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ t¹i sao doanh nghiÖp kh«ng mua cña c¸c nhµ cung cÊp lín mµ l¹i mua cña nh÷ng nhµ cung cÊp nhá nµy, kh«ng nh÷ng thÕ nh÷ng giao dÞch nµy cung kh«ng cã hîp ®ång mua b¸n, kiÓm to¸n viªn nghi ngê cã sù xuÊt hiÖn cña c¸c ho¸ ®¬n mua hµng khèng. KiÓm to¸n viªn sÏ tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp nµy. Trªn ®©y lµ mét sè thñ tôc ph©n tÝch mµ kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty IFC ¸p dông trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i c«ng ty ABC, viÖc ph©n tÝch ®­îc ¸p dông nh»m x¸c ®Þnh c¸c vïng rñi ro, sau ®ã tiÕn hµnh c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt víi c¸c kho¶n môc ®· ®­îc khoanh vïng. 2. Thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm tra chi tiÕt. C«ng viÖc nµy chiÕm phÇn lín thêi gian lµm viÖc cña c¸c KTV sau ®©y ta kh¸i qu¸t c¸c b­íc c«ng viÖc ®ã dôa trªn giÊy lµm viÖc cña c¸c KTV. 2.1. TiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a B¶ng kª chi tiÕt Tµi kho¶n 331 víi sè liÖu trªn BCTC ViÖc ®èi chiÕu sè liÖu trªn B¶ng kª sè ph¸t sinh Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n víi sè liÖu trªn BCTC ®­îc ph¶n ¸nh trªn giÊy tê lµm viÖc nh­ sau: S¬ ®å 13( b¶ng): GiÊy tê lµm viÖc cña KTV c«ng ty TNHH kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ Chuyªn nghµnh KiÓm to¸n –KÕ to¸n –T­ vÊn thuÕ vµ tµi chÝnh IFC Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Tel:(84.4)5566560 Email: ifco@vnn.vn Fax:(84.4)5566562 Kh¸ch hµng/Client: Kú kÕ to¸n/Period: Néi dung c«ng viÖc/Subject: Ng­êi so¸t xÐt/ Reviewed by: Ngµy so¸t xÐt/ Date: STT trang/ No: Môc tiªu: Tæng hîp sè d­ ph¶i tr¶ ®Çu n¨m, cuèi n¨m cña c¸c nhµ cung cÊp cã sè ph¸t sinh lín trong n¨m. §èi chiÕu víi sè liÖu trªn BCTC. Gi¶i thÝch c¸c chªnh lÖch nÕu cã. Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n 31/12/2003 31/12/2004 GC C«ng ty Nhùa Sµi Gßn 3.761.015.067 ü7.853.540.573 {a} TËp ®oµn LIFAN 13.132.540.018 16.861.540.899 {b} C«ng ty Th­¬ng m¹i Kim Liªn 0 ü3.179.691.125 C«ng ty TNHH Th¸i B×nh D­¬ng 0 ü1.745.467.840 {b} C«ng ty C¬ khÝ H­ng Yªn 1.801.434.778 1.608.774.820 {b} C«ng ty ThÐp hoµ Ph¸t 4.551.007.856 742.810.200 {b} Hîp t¸c x· Nhæn 22.071.070 ü551.297.024 C«ng ty TNHH xuÊt nhËp khÈu Hïng Anh 1.710.966.132 ü469.279.959 {c} §iÖn lùc TØnh Hµ T©y 140.357.897 221.742.363 C«ng ty CÊp tho¸t n­íc tØnh Hµ T©y 72.466.340 95.311.500 C«ng ty C¬ khÝ Phóc VÜnh 1.109.799.250 ü1.121.172.722 {b} C«ng ty Cæ phÇn c¬ khÝ Thµnh ViÔn 300.463.212 ü115.005.700 Nhµ m¸y L¾p r¸p xe m¸y B¾c S¬n 8.111.561673 8.111.561.673 C«ng ty Phã ( Trung Quèc ) 0 8.412.254.000 C«ng ty Lu (Trung Quèc ) 0 9.000.000.000 Tæng 34.691612223 60.089.450.398 Nguån sè liÖu: TËp hîp tõ B¶ng chi tiÕt Tµi kho¶n 331. C«ng ty cã thùc hiÖn ®èi chiÕu c«ng nî hµng th¸ng víi c¸c nhµ cung cÊp chñ yÕu KÕt luËn: Kh«ng cã chªnh lÖch gi÷a sè liÖu chi tiÕt vµ tæng hîp. {a}Khíp ®èi chiÕu c«ng nî tµi ngµy 31/12/2004gi÷a Nhµ m¸y vµ C«ng ty nhùa Sµi Gßn {b}Khíp biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî gi÷a c«ng ty t¹i ngµy 31/12/04 {c}KTV ®èi chiÕu khi kiÓm to¸n c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hïng Anh. Kh«ng cã chªnh lÖch. ü§· göi th­ x¸c nhËn 2.2. KiÓm tra chi tiÕt c«ng nî KiÓm tra Tµi kho¶n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n lµ kiÓm tra sè d­ cña tõng ®èi t­îng. Do vËy viÖc chän mÉu còng chän theo ®èi t­îng vµ thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt sè ph¸t sinh trong n¨m vµ sè d­ cuèi kú cho ®èi t­îng ®ã. KÕt qu¶ lµm viÖc ®­îc thÓ hiÖn trªn giÊy tê nh­ sau: S¬ ®å 14 (b¶ng): GiÊy tê lµm viÖc cña KTV c«ng ty TNHH kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ Chuyªn nghµnh KiÓm to¸n –KÕ to¸n –T­ vÊn thuÕ vµ tµi chÝnh IFC Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Tel:(84.4)5566560 Email: ifco@vnn.vn Fax:(84.4)5566562 Kh¸ch hµng/Client: Kú kÕ to¸n/Period: Néi dung c«ng viÖc/Subject: Ng­êi so¸t xÐt/ Reviewed by: Ngµy so¸t xÐt/ Date: STT trang/ No: Môc tiªu: B¶o ®¶m sè d­ c«ng nî cña c«ng ty C¬ khÝ Phóc VÜnh kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Thñ tôc: KiÓm tra 100% c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong n¨m vµ nghiÖp vô thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ. Ngµy Néi dung Nî Cã (1) (2) (3) 03/02/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 1.550.000.000 ü 29/04/03 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 500.000.000 ü 05/05/03 Thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n 600.000.000 ü 04/08/03 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 1.500.000.000 ü 10/10/01 Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt 450.000.000 ü 25/01/03 Mua cµng xe Dream II 1.625.321.900 ü 15/05/03 Mua tôc treo m¸y xe Ga 760.698.365 ü 25/08/03 Mua hép xÝch xe c¸c lo¹i. 2.365.369.752 ü 30/10/03 Mua b×nh x¨ng xe c¸c lo¹i. 977.610.864 ü Sè d­ ®Çu n¨m 1.109.799.250 Sè d­ cuèi n¨m 1.121.172.722 ü ü §· kiÓm tra ®óng. (1)KiÓm tra ho¸ ®¬n vµ B¶ng kª chi tiÕt, PhiÕu nhËp kho kÌm theo (2)KiÓm tra chøng tõ thanh to¸n (3)§· thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n (1.650.000.000) vµo th¸ng 01/2004, kiÓm tra chøng tõ thanh to¸n KÕt luËn: Kho¶n ph¶i tr¶ c«ng ty c¬ khÝ Phóc VÜnh kh«ng cã sai sãt träng yÕu 2.3. KiÓm tra tÝnh ®óng k× cña viÖc ghi nhËn c«ng nî 2.3.1. KiÓm tra tÝnh ®óng k× cña c¸c ho¸ ®¬n mua hµng, Thñ tôc nµy gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh c¸c giao dÞch thùc tÕ x¶y ra trong k× nµy ®· ®­îc ghi sæ nh­ thÕ nµo. Trong thùc tÕ, cã mét sè c«ng ty khi muèn khuÕch tr­¬ng t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh ®· ghi ho¸ ®¬n mua hµng cña n¨m nay vµo n¨m sau, ®©y lµ mét gian lËn th­êng thÊy. Do ®ã khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ lùa chän mét sè ho¸ ®¬n tr­íc vµ sau ngµy kho¸ sæ råi ®èi chiÕu víi sæ nhËt ký mua hµng th­êng lµ tõ 15 ngµy trë l¹i, sæ chi tiÕt ph¶i tr¶ ng­êi b¸n ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng k×. S¬ ®å 15 (b¶ng): GiÊy tê lµm viÖc cña KTV c«ng ty TNHH kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ Chuyªn nghµnh KiÓm to¸n –KÕ to¸n –T­ vÊn thuÕ vµ tµi chÝnh IFC Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Tel:(84.4)5566560 Email: ifco@vnn.vn Fax:(84.4)5566562 Kh¸ch hµng/Client: Kú kÕ to¸n/Period: Néi dung c«ng viÖc/Subject: Ng­êi so¸t xÐt/ Reviewed by: Ngµy so¸t xÐt/ Date: STT trang/ No: Môc tiªu: B¶o ®¶m c«ng nî ®­îc ghi nhËn ®óng k×. Thñ tôc: Chän c¸c PhiÕu nhËp kho ph¸t sinh 15 ngµy tr­íc ngµy kho¸ sæ (31/12/04), kiÓm tra ®Õn hãa ®¬n, chøng tõ kÌm theo: Chøng tõ Néi dung Sè tiÒn ü Sè Ngµy PN387 17/12/04 Mua t«n 2x236x542 60.321.354 ü PN388 18/12/04 Mua nhùa Trung Quèc 650.231.325 ü PN389 21/12/04 Mua c¸c lo¹i Bu l«ng èc vÝt cña Thµnh ViÔn 10.236.932 ü PN390 21/12/04 Mua èng x· (P« xe m¸y ) cña UMV 1.562.321.632 ü PN400 25/12/04 Mua thÐp Hoµ Ph¸t 2.156.456.900 ü PN401 26/12/04 Mua cäc l¸i CLC 2.132.456.645 ü PN402 28/12/04 Mua Tem cña c«ng ty Hoµ H¶i 9.100.000 ü PN403 29/12/04 Mua dan dÓ ch©n xe m¸y cña xý nghiÖp Lan Anh 35.123.500 ü PN404 30/12/04 Hµng tr¶ vÒ xe Force 125cc 75.000.000 ü ü ®· kiÓm tra chøng tõ nhËp hµng( so s¸nh phiÕu nhËp cïng thÎ kho , sæ chi tiÕt hµng nhËp vµ sá chi tiÕt ph¶i tr¶ ng­êi b¸n) KÕt luËn : c¸c kho¶n ®· ®­îc ghi sæ ®óng kú. 2.3.2. KiÓm tra tÝnh ®óng k× cña c¸c chøng tõ thanh to¸n C¸c chøng tõ thanh to¸n cã thÓ lµ ghi c¸c phiÕu chi cña k× sau vµo k× nµy, hoÆc lµ ghi c¸c phiÕu chi cña k× nµy vµo k× sau. ViÖc ghi chÐp kh«ng ®óng k× c¸c chøng tõ thanh to¸n sÏ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. §Ó kiÓm tra viÖc ghi sæ ®èi víi c¸c chøng tõ thanh to¸n, KTV còng chän mét sè phiÕu chi tõ tr­íc vµ sau ngµy kho¸ sæ råi ®èi chiÕu víi sæ chi tiÕt tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, nî ph¶i tr¶ ng­êi b¸n. Th­êng xem xÐt truíc vµ sau 15 ngµy kho¸ sæ cña n¨m tµi chÝch. S¬ ®å 16 (b¶ng): GiÊy tê lµm viÖc cña KTV c«ng ty TNHH kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ Chuyªn nghµnh KiÓm to¸n –KÕ to¸n –T­ vÊn thuÕ vµ tµi chÝnh IFC Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Tel:(84.4)5566560 Email: ifco@vnn.vn Fax:(84.4)5566562 Kh¸ch hµng/Client: Kú kÕ to¸n/Period: Néi dung c«ng viÖc/Subject: Ng­êi so¸t xÐt/ Reviewed by: Ngµy so¸t xÐt/ Date: STT trang/ No: Môc tiªu : C¸c kho¶n thanh to¸n vµ phiÕu chi ghi ®óng kú. Thñ tôc : Chän c¸c chu¸ng tõ thanh to¸n tõ 15 ngµy tr­íc khi kho¸ sæ (31/12/04) kiÓm tra chøng tõ kiÒm theo . Chøng tõ Néi dung Sè tiÒn ü Sè Ngµy PC823 28/12/04 Tr¶ tiÒn ®iÖn cho c«ng ty §iÖn lùc Hµ T©y 100.850.000 ü PC824 28/12/04 Tr¶ tiÒn (chuÓn kho¶n)mua nhùa Trung Quèc 650.231.325 ü PC825 29/12/04 Mua c¸c lo¹i Bu l«ng èc vÝt cña Thµnh ViÔn 10.236.932 ü PC826 29/12/04 Tr¶ tiÒn(chuyÓn kho¶n) mua èng x· cña UMV 1.562.321.632 ü PC827 30/12/04 Tr¶ tiÒn mua( b»ng TM) thÐp Hoµ Ph¸t 2.156.456.900 ü ü§· ®èi chiÕu víi sæ quü . KÕt luËn: C¸c kho¶n thanh to¸n ®· ghi ®óng kú. 2.4. KiÓm tra hµng mua tr¶ l¹i. §èi víi kh¸ch lµ c«ng ty ABC trong b­íc kh¶o s¸t chung KTV nhËn thÊy hµng mua tr¶ l¹i lµ rÊt nhiÒu mµ quy tr×nh xñ lý hµng mua tr¶ l¹i ch­a ®­îc khoa häc do ®ã rÊt cã thÓ tån t¹i trong nghiÖp vô nµy nhiÒu sai sãt träng yÕu. §©y còng lµ vÊn ®Ò mµ sau nµy c«ng ty IFC sÏ t­ vÊn cho ABC.Trong th¸ng 12 cã hai l« hµng mua tr¶ l¹i KTV sÏ kiÓm tra viÖc ph¶n ¸nh ghi chÐp ph¶n ¸nh cã trung thùc hîp lý hay kh«ng? S¬ ®å 17 (b¶ng): GiÊy tê lµm viÖc cña KTV c«ng ty TNHH kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ Chuyªn nghµnh KiÓm to¸n –KÕ to¸n –T­ vÊn thuÕ vµ tµi chÝnh IFC Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Tel:(84.4)5566560 Email:ifco@vnn.vn Fax:(84.4)5566562 Môc tiªu: §¶m b¶o c¸c NV hµng mua tr¶ l¹i ®­îc ghi chÐp ®óng kú. C«ng viÖc thùc hiÖn: ®èi chiÕu sè liÖu trªn Sæ c¸i hµng tån kho víi chøng tõ xuÊt STT Néi dung Sè tiÒn PhiÕu xuÊt kho USB VN Đ SH Ngµy th¸ng 1 Tr¶ l¹i hµng cho Trung Quèc 149.500 2.616.250.000 000486 14/12/04 ü 2 Tr¶ l¹i hµng cho Ph­¬ng Nhæn 10.255.000 000504 25/12/04 ü üOK KÕt luËn: Hµng mua tr¶ l¹i ®· ®­îc ghi nhËn ®óng kú. Göi th­ x¸c nhËn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n §èi víi thñ tôc göi th­ x¸c nhËn Kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n, KTV sÏ tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn më nghÜa lµ KTV sÏ ghi s½n con sè vµ nhµ cung cÊp chØ cÇn x¸c nhËn cã ®óng kh«ng. Lùa chän ph­¬ng thøc th­ x¸c nhËn nµy lµ do rñi ro ®èi víi tµi kho¶n nµy lµ th­êng bÞ ghi sæ thÊp h¬n so víi thùc tÕ. KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh chän 5 nhµ cung cÊp cã sè ph¸t sinh lín vµ cã biÕn ®éng bÊt th­êng trong n¨m ®Ó tiÕn hµnh göi th­ x¸c nhËn (theo giÊy tê lµm viÖc). ViÖc göi th­ x¸c nhËn ®­îc tiÕn hµnh cµng sím cµng tèt (th­êng vµo ngµy ®Çu tiªn ®Õn kh¸ch hµng) v× nÕu ®Ó rêi kh¸ch hµng mµ vÉn kh«ng nhËn ®­îc phóc ®¸p tõ phÝa nhµ cung cÊp cña kh¸ch hµng (kÓ c¶ sau khi ®· göi lÇn thø hai), KTV sÏ kh«ng thÓ quay trë l¹i kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc thay thÕ nh»m cã ®­îc b»ng chøng hîp lý ®¶m b¶o cho ý kiÕn cña m×nh vÒ kho¶n ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. Th­ x¸c nhËn còng nh­ phóc ®¸p ®Òu ®­îc göi vµ nhËn trùc tiÕp gi÷a KTV vµ nhµ cung cÊp ®Ó tr¸nh sù can thiÖp cña kh¸ch hµng. V× sù x¸c nhËn nµy lµ mét b»ng chøng cã gi¸ trÞ vµ lµm gi¶m thiÓu rÊt nhiÒu c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt. NÕu trong tr­êng hîp ®Õn ngµy kÕt thóc kiÓm to¸n mµ vÉn kh«ng nhËn ®­îc th­ phóc ®¸p, c¸c thñ tôc thay thÕ th­êng ®­îc KTV sö dông lµ: kiÓm tra thanh to¸n sau ngµy kho¸ sæ hoÆc kiÓm tra ®Õn chøng tõ nhËp vµ thanh to¸n trong k×. N¨m nhµ cung cÊp ®­îc lùa chon. S¬ ®å 18 (b¶ng): C¸c nhµ cung cÊp STT Nhµ cung cÊp Mua trong k× 1 C«ng ty c¬ khÝ H­ng Yªn 1.608.774.820 2 Hîp t¸c x· Nhæn 551.297.024 3 C«ng ty c¬ khÝ Thµnh ViÔn 115.005.700 4 C«ng ty Nhùa Sµi Gßn 7.853.540.573 5 §â v¨n Vò 38.175.166 Sau ®©y lµ mÉu th­ x¸c nhËn trªn giÊy tê lµm viÖc cña KTV: S¬ ®å 19 (b¶ng): GiÊy tê lµm viÖc cña KTV c«ng ty TNHH kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ Chuyªn nghµnh KiÓm to¸n –KÕ to¸n –T­ vÊn thuÕ vµ tµi chÝnh IFC Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Tel:(84.4)5566560 Email:ifco@vnn.vn Fax:(84.4)5566562 Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 03 n¨m 2005 Th­ x¸c nhËn sè d­ ph¶i tr¶ KÝnh göi: ¤ng/Bµ KÕ to¸n tr­ëng C«ng ty c¬ khÝ Thµnh ViÔn §Ó phôc vô cho môc ®Ých kiÓm to¸n BCTC cho n¨m tµi chÝnh kÕt thóc ngµy 31/12/2004 cña c«ng ty ABC chóng t«i ®Ò nghÞ QuÝ c«ng ty vui lßng x¸c nhËn trùc tiÕp tíi KTV cña chóng t«i c«ng ty KiÓm to¸n IFC, sè d­ c«ng nî gi÷a c«ng ty ABC vµ QuÝ c«ng ty t¹i ngµy 31/12/2005 thÓ hiÖn trªn sæ kÕ to¸n cña QuÝ c«ng ty theo mÉu d­íi ®©y. Th­ x¸c nhËn cña QuÝ c«ng ty sÏ rÊt thuËn lîi cho c«ng viÖc cña chóng t«i nÕu ®­îc tr¶ lêi nhanh nhÊt. Tr©n träng, (KÝ, ®ãng dÊu) (Ký ghi râ hä tªn ) Bïi ThÞ Lan Lª TuÊn Anh KÕ to¸n tr­ëng c«ng ty ABC KTV c«ng ty IFC KÝnh göi : C«ng ty KiÓm to¸n T­ VÊn Tµi ChÝch Quèc TÕ (IFC) Nhµ sè 3,L« 11,§­êng TrÇn Duy H­ng, Hµ Néi Ng­êi nhËn : KTV Lª TuÊn Anh Chóng t«i x¸c nhËn sè d­ c«ng nî C«ng ty ABC cßn ph¶i tr¶ chóng t«i thÓ hiÖn trªn sæ kÕ to¸n cña c«ng ty chóng t«i t¹i ngµy 31/12/2004 nh­ sau: Sè liÖu cña Nhµ m¸y ABC Sè liÖu cña chóng t«i Chªnh lÖch 115.005.700 115.005.700 0 Chóng t«i göi kÌm theo ®©y lµ sæ chi tiÕt cña chóng t«i (nÕu cã chªnh lÖch) Hµ Néi. ngµy 25 th¸ng 03 n¨m 2005 Gi¸m ®èc (KÝ, ®ãng dÊu) Ph¹m Quang Huy 2.5. KiÓm tra c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cã gèc ngo¹i tÖ lín C«ng ty ABC lµ doanh nghiÖp cã quan hÖ bu«n b¸n víi nø¬c ngoµi, cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng giao dÞch thanh to¸n liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ mµ ë ®©y chñ yÕu lµ ®ång §«la Mü (USD). V× vËy, viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy lµ tÊt yÕu. Môc ®Ých cña thñ tôc nµy lµ nh»m ®Ó kiÓm tra viÖc ¸p dông tû gi¸, c¸ch tÝnh to¸n vµ h¹ch to¸n chªnh lÖch tû gi¸ t¹i ®¬n vÞ xem cã tu©n thñ theo c¸c chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh hay kh«ng. Qua t×m hiÓu vÒ nguyªn t¾c chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ cña C«ng ty, KTV ®· biÕt ®­îc r»ng, C«ng ty ®· h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô mua hµng vµ thanh to¸n theo tû gi¸ thùc tÕ t¹i ngµy ph¸t sinh. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, KTV thùc hiÖn x¸c ®Þnh tû gi¸ ®­îc chuyÓn ®æi, ®èi chiÕu tû gi¸ nµy vµ tû gi¸ thùc tÕ cuèi kú xem cã phï hîp víi tû gi¸ do ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè kh«ng. §ång thêi, KTV tiÕn hµnh xem xÐt c¸c b»ng chøng cã liªn quan ®Õn c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cã gèc b»ng ngo¹i tÖ. Sau ®ã, kiÓm tra c¸c nghiÖp vô vµ ®èi chiÕu víi c¸c chøng tõ ®Ó x¸c ®Þnh r»ng c¸c nghiÖp vô cã liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ ®Òu cã chøng tõ hîp lÖ vµ ®­îc h¹ch to¸n ®óng. III. KÕt thóc kiÓm to¸n Sau khi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña chu tr×nh nµy vµ tr×nh lªn chñ nhiÖm kiÓm to¸n. Chñ nhiÖm kiÓm to¸n lµ ng­êi sÏ tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. Cô thÓ, kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty IFC sÏ thùc hiÖn c¸c b­íc c«ng viÖc sau: 1. Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n Sau khi ®· x¸c minh kh«ng cã sù kiÖn ph¸t sinh ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn Chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n tiÕn hµnh tËp hîp vµ so¸t xÐt toµn bé giÊy tê lµm viÖc cña KTV c¸c phÇn hµnh ®Ó lµm c¬ së cho viÖc lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ Th­ qu¶n lý. Theo ®ã, viÖc so¸t xÐt ph¶i ®¶m b¶o c¸c môc ®Ých sau: C¸c b»ng chøng ®· thu thËp, ®¸nh gi¸ m« t¶ ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n cña kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh kiÓm to¸n Chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n d· ®­îc thùc hiÖn theo ®óng nh÷ng ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty IFC vµ tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n ®­îc thõa nhËn. C¸c môc tiªu kiÓm to¸n x¸c ®Þnh chi phÝ ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n ®· ®­îc tho¶ m·n. C¸c giÊy tê lµm viÖc ®· chøa ®ùng ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó chøng minh cho kÕt luËn trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n sau nµy. Trong qu¸ tr×nh so¸t xÐt nÕu ph¸t hiÖn nh÷ng ®iÓm ch­a hoµn thiÖn, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra th× tr­ëng nhãm kiÓm to¸n sÏ yªu cÇu KTV phÇn hµnh söa ch÷a vµ bæ sung. Víi phÇn thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i coong ty ABC, sau khi so¸t xÐt tr­ëng nhãm kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ c«ng viÖc kiÓm to¸n ®· ®­îc KTV thùc hiÖn kh¸ ®Çy ®ñ, c¸c b»ng chøng thu thËp ®· m« t¶ ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ho¹t ®éng mua hµng vµ thanh to¸n cña kh¸ch hµng, ®ång thêi hoµn thµnh ®­îc c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®· ®Ò ra ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i c«ng ty nµy. 2. LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi tiÕn hµnh thu thËp th­ gi¶i tr×nh cña Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng vµ lËp b¶n tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, KTV lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n dù th¶o. B¸o c¸o dù th¶o nµy sÏ ®­îc göi cho kh¸ch hµng xem xÐt ®Ó ®i ®Õn thèng nhÊt sè liÖu vµ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. Cuèi cïng, c¨n cø vµo kÕt qu¶ thèng nhÊt víi kh¸ch hµng vµ kÕt qu¶ so¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc, KTV tiÕn hµnh lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n thÝch hîp ph¸t hµnh cho kh¸ch hµng. Nh­ vËy, tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc, hå s¬ kiÓm to¸n ph¶i tr¶i qua 3 lÇn so¸t xÐt chÆt chÏ: B1) So¸t xÐt cña mét KTV cao cÊp hoÆc chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi c¸c giÊy tê lµm viÖc cña nhãm kiÓm to¸n. B2) So¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi tr×nh Ban Gi¸m ®èc IFC so¸t xÐt lÇn cuèi. B3) So¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc IFC ®èi víi hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. 3. C«ng viÖc sau cuéc kiÓm to¸n Ngoµi ra cßn cã mét viÖc cuèi cïng mµ nhãm kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn lµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n, bao gåm viÖc ®¸nh gi¸ l¹i rñi ro cña cuéc kiÓm to¸n, so¸t xÐt hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dÞch vô cho kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng c«ng viÖc cña nh©n viªn. §ång thêi, KTV còng lu«n gi÷ mèi quan hÖ th­êng xuyªn víi kh¸ch hµng, n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thay ®æi lín cña kh¸ch hµng mµ cã thÓ ¶nh h­ëng tíi kÕ ho¹ch kiÓm to¸n n¨m sau. Ch­¬ng III Bµi häc kinh nghiÖm vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty TNHH KiÓm to¸n vµ T­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) I. NhËn xÐt vµ bµi häc kinh nghiÖm thùc tiÔn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy nay vµ xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× KiÓm To¸n ®· trë thµnh mét ngµnh kh«ng thÓ thiÕu. Míi ra ®êi vµ ho¹t ®éng ch­a ®­îc bao l©u nh­ng C«ng ty kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh quèc tÕ IFC ®· cã mét vÞ thÕ nhÊt ®Þnh trong ngµnh. Sè l­îng kh¸ch hµng mµ c«ng ty phôc vô rÊt ®a d¹ng vµ réng lín trªn rÊt nhiÒu lÜnh vùc. Nh÷ng thµnh c«ng ®ã lµ do sù næ lùc kh«ng mÖt mâi cña toµn thÓ nh©n viªn c«ng ty còng nh­ c«ng ty cã mét ®éi ngò KTV víi nhiÒu kinh nghiÖm. Do vËy ®­îc t×m hiÓu häc tËp t¹i c«ng ty IFC lµ mét c¬ héi tèt cho em. C«ng ty IFC cã ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh ®ã bëi c«ng ty ®· x©y dùng ®­îc cho m×nh mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tõ viÖc thiÕt kÕ lËp kÕ ho¹ch ®Õn thùc hµnh kiÓm to¸n lµ rÊt khoa häc, hîp lý d­¹ trªn c¸c nguyªn t¾c KÕ to¸n KiÓm to¸n còng nh­ c¸c chuÈn mùc ®· ®­îc ban hµnh. Cô thÓ nh­ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n ë C«ng ty IFC: Tõ viÖc lËp kÕ ho¹ch ®­îc tu©n thñ theo chuÈn mùc sè 300, quy tr×nh ph©n tÝch ®­îc lËp theo chuÉn mùc sè 520, hu thËp b»ng chøng theo chu©n mùc sè 500 … Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng C«ng ty cã nh÷ng thuËn lîi còn nh­ khã kh¨n nh­ng cã mét ®iÒu lµ C«ng ty ®· biÕt kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ ph¸t huy th÷ng thÕ m¹nh cña m×nh. Nh÷ng thuËn lîi cña C«ng ty IFC ®· cã: - §Çu tiªn lµ c«ng ty cã mét ®éi ngò nh÷ng KTV giµu kinh nghiÖm víi lßng nhiÖt huyÕt muèn ®em ®Õn cho kh¸ch hµng nh÷ng dÞch vô tèt nhÊt. Mét ®iÒu ®Æc biÖt n÷a lµ c¸n bé, nh©n viªn cña c«ng ty cã tuæi ®êi rÊt trÎ cã kiÕn thøc ham häc hái vµ s¸ng t¹o ®©y chÝnh lµ mét lîi thÕ cña C«ng ty IFC trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c C«ng ty kh¸c trªn lÜnh vùc kiÓm to¸n. - M«i tr­êng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ngµy nay ®· cã nhiÒu b­íc tiÕn, nhiÒu chÝnh s¸ch, chÕ ®é, chuÉn mùc cô thÓ ®· ®­îc ban hµnh t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý v÷ng ch¾c cho c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n. - §· cã nhiÒu kh¸ch hµng gi÷ mèi quan hÖ l©u dµi víi C«ng ty, xem C«ng ty nh­ mét ®èi t¸c tin cËy. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ khã kh¨n nhÊt ®Þnh: - Tr­íc hÕt ®ã lµ yÕu tè thÞ tr­êng : Do nghÒ kiÓm to¸n ngµy cµng ph¸t triÓn nªn kÐo theo sù ra ®êi cña hµng lo¹t c«ng ty KiÓm to¸n t­ nh©n còng nh­ c¸c h·ng KiÓm to¸n quèc tÕ vµo ho¹t ®éng nªn nã t¹o ra sù c¹nh tranh quyÕt liÖt. Tr­íc t×nh h×nh ®ã C«ng tchi phÝ IFC ®· cã c¸c ph­¬ng ¸n nh­ h¹ møc phÝ kiÓm to¸n, n©ng cao chÊt l­îng c¸c cuéc kiÓm to¸n ®a d¹ng ho¸ dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng. - M«i tr­êng ph¸p lý mÆc dï ®· cã nh÷ng ®iÒu tÝch cùc nhÊt ®Þnh nh­ng vÉn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh­: C¸c chuÉn mùc, c¸c chÕ ®é ch­a ®Çy ®ñ vÒ néi dung quy tr×nh còng nh­ ph­¬ng ph¸p vËn dông, nguån tµi liÖu thiÕu c¶ vÒ sè l­îng tÝnh ®ång bé, h¹n chÕ vÒ sè l­îng mang tÝnh chÊt h­íng dÉn. - VÒ phÝa kh¸ch hµng, ë n­íc ta cßn nhiÒu doanh nghiÖp ch­a nhËn thøc mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ c«ng viÖc kiÓm to¸n cho nªn dÉn tíi mét th¸i ®é bÊt hîp t¸c g©y khã kh¨n cho c¸c KTV lµm viÖc ®iÒu nµy sÏ cã ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng cña cuéc kiÓm to¸n nhÊt ®Þnh. Cã thÓ nãi c¸c quy tr×nh kiÓm tãan ®­îc x©y dùng t¹i c«ng ty IFC lµ tèt nã phï hîp víi c¸c chuÉn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam còng nh­ quèc tÕ ®­îc thõa nhËn.Cã thÓ nhËn xÐt vÒ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cña c«ng ty nh­ sau: 1. Giai ®o¹n tiÕp cËn vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n tæng qu¸t TiÕp cËn víi kh¸ch hµng lµ b­íc thùc hiÖn ®Çu tiªn trong quy tr×nh kiÓm to¸n BCTC cña IFC. ViÖc thùc hiÖn tèt ngay tõ c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng sÏ ®¶m b¶o cho viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña IFC ®¹t hiÖu qu¶ cao, t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho sù thµnh c«ng cña cuéc kiÓm to¸n. Do ®ã,IFC th­êng cö c¸c l·nh ®¹o cao cÊp cña m×nh tham gia vµo giai ®o¹n nµy nh­ tr­ëng phßng, Chñ nhiÖm KiÓm to¸n. Thùc tÕ cho thÊy c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng ®­îc IFC tiÕn hµnh nhanh chãng, kh«ng g©y khã kh¨n cho kh¸ch hµng, ®­a ra c¸c yªu cÇu phï hîp do ®ã viÖc ký kÕt hîp ®ång ®­îc diÔn ra mét c¸ch nhanh chãng. Thñ tôc ký kÕt hîp ®ång ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ, nghiªm tóc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt vÒ Hîp ®ång kinh tÕ vµ phï hîp víi ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210 - Hîp ®ång kiÓm to¸n. C«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n còng ®· ®­îc IFC tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng, khoa häc vµ hiÖu qu¶, tu©n thñ theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 - LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong b­íc nµy, KTV ®· rÊt chó träng thu thËp, t×m hiÓu c¸c th«ng tin chi tiÕt vÒ kh¸ch hµng th«ng qua viÖc quan s¸t, pháng vÊn, gÆp gì trùc tiÕp víi Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng. Víi c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng IFC lu«n tu©n thñ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310 vÒ thu thËp th«ng tin c¬ së khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n: “§Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n BCTC, KTV ph¶i cã hiÓu biÕt cÇn thiÕt, ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh kinh doanh nh»m ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch ®­îc c¸c sù kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n...”. §èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n viÖc lËp kÕ ho¹ch ®· tu©n thñ qua c¸c b­íc: - ChuÈn bÞ kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n. - Thu thËp th«ng tin c¬ së vÒ chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n. - Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi chu tr×nh mua hµnh vµ thanh to¸n. - §¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n trong chu tr×nh. - T×m hiÓu hÖ thèng KSNB vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi chu tr×nh. - LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n toµn diÖn vµ lËp ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n gióp cho KTV ph©n phèi c«ng viÖc mét c¸ch hiÖu qu¶ víi nhau, theo dóng ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n, t¹o c¨n cø thÝch hîp cho IFC ®­a ra kÕt luËn tr¸nh ®­îc nh÷ng bÊt ®ång víi kh¸ch hµng. 2. Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n Trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®· ®­îc lËp, c¸c KTV ®· ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch toµn diÖn. MÆc dï thêi gian thùc hiÖn cho cuéc kiÓm to¸n lµ h¹n chÕ nh­ng c¸c KTV ®· vËn dông mét c¸ch linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p kü thuËt ®Ó thu thËp b»ng chøng mét c¸ch ®Çy ®ñ. C«ng viÖc nµy lu«n ®¶m b¶o 3 b­íc: - Thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm so¸t. - Thùc hiÖn c¸c thñ tôc tu©n thñ. - Thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n, c¸c KTV cña C«ng ty IFC lu«n thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c b­íc nªu trªn. ViÖc thùc hiÖn ®ñ c¸c b­íc c¬ b¶n nµy lµ sù b¶o ®¶m h¹n chÕ tèi ®a rñi ro kiÓm to¸n, do ®i chÖch h­íng kiÓm to¸n hay do véi vµng ®­a ra kÕt luËn mµ thiÕu ®i c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt cÇn thiÕt. Chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ mét chu tr×nh quan träng vµ kÕt qu¶ kiÓm to¸n chu tr×nh nµy cã ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé cuéc kiÓm to¸n, c¸c b­íc kiÓm to¸n nªu trªn sÏ cho gióp cho kiÓm to¸n viªn thu thËp c¸c b»ng chøng thÝch hîp, ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu lùc lµm c¬ s¬ cho viÖc ®­a ra kÕt luËn sau nµy. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, c¸c KTV cña C«ng ty IFC ®· vËn dông linh ho¹t lý thuyÕt vµo thùc tÕ, cô thÓ KTV s¾p xÕp thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n mét c¸ch khoa häc, tèi thiÓu ho¸ sù kiÓm tra chång chÐo. Bªn c¹nh ®ã, KTV cßn th­êng sö dông triÖt ®Ó kÕt qu¶ cña c¸c b­íc kiÓm tra tr­íc trong viÖc thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra tiÕp theo. C¸c thñ tôc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ tæng qu¸t còng lu«n ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn sö dông trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n bëi tÝnh hiÖu qu¶ cña nã. Thùc tÕ ®· chøng minh “ph©n tÝch” lµ mét biÖn ph¸p nhanh chãng, Ýt tèn kÐm vÒ thêi gian, c«ng søc nh­ng b»ng chøng thu ®­îc l¹i cã tÝnh hiÖu lùc cao. ViÖc sö dông hiÖu qu¶ c¸c thñ tôc ph©n tÝch còng lµm gi¶m bít c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt vèn tèn nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ nhê ®ã ®Èy nhanh tiÕn ®é c«ng viÖc vµ gi¶m thiÓu chi phÝ kiÓm to¸n. Chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n cã liªn quan ®Õn nhiÒu chu tr×nh kh¸c nh­ chu tr×nh Hµng tån kho, Vèn b»ng tiÒn,Tµi s¶n cè ®Þnh... Cho nªn, khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n cÇn cã sù phèi hîp gi÷a c¸c chu tr×nh. §iÒu nµy sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn tr¸nh ®­îc sù lËp l¹i trong c¸c thñ tôc kiÓm to¸n, tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Cô thÓ, trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n c¸c KTV cña C«ng ty IFC ®· liªn hÖ víi kÕt qu¶ kiÓm to¸n c¸c chu tr×nh Hµng tån kho, Vèn b»ng tiÒn, Tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh cã thËt cña c¸c nghiÖp vô mua vµo còng nh­ c¸c nghiÖp vô thanh to¸n. Thªm vµo ®ã, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®èi víi chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lu«n b¸m s¸t c¸c môc tiªu ®Ò ra, ®iÒu nµy sÏ tr¸nh cho viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc kh«ng cã tÝnh hiÖu qu¶ hoÆc hiÖu qu¶ thÊp. §ång thêi khi ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt, gian lËn, KTV lu«n thËn träng xem xÐt b»ng chøng, trao ®æi víi kh¸ch hµng ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña nh÷ng sai sãt ®ã. TÊt c¶ nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn tÝch lòy ®­îc nhiÒu kinh ngiÖm trong viÖc ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c gian lËn, sai sãt. Bªn c¹nh ®ã, c¸c KTV cña C«ng ty IFC lu«n s½n sµng ®­a ra nh÷ng lêi t­ vÊn cÇn thiÕt gióp cho hÖ thèng KSNB víi chu tr×nh nµy nãi riªng vµ víi tÊt c¶ hÖ thèng nãi chung ho¹t ®éng mét c¸ch h÷u hiÖu nhÊt. ChÝnh sù nhiÖt t×nh vµ hiÓu biÕt cña KTV- C«ng ty IFC ®· t¹o ra kh«ng khÝ lµm viÖc tho¶i m¸i hiÖu qu¶ vµ chiÕm ®­îc nhiÒu c¶m t×nh cña kh¸ch hµng. §iÒu nµy ®· ®­îc chøng minh t¹i c«ng ty ABC. 3. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n - Th«ng qua c¸c b»ng chøng thu ®­îc C«ng ty IFC ®· ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n c¨n cø chuÉn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700 – B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh. Sau khi ®­a ra b¸o c¸o kiÓm to¸n th× c«ng ty IFC th­êng xem xÐt viÖc ph¸t hµnh b¸o c¸o cã ¶nh h­ëng träng yÕu g× kh«ng. NÕu ph¸t hiÖn ra c¸c khÝa c¹nh träng yÕu th× c«ng ty IFC xem xÐt mét c¸ch cÈn thËn vµ th«ng b¸o cho l·nh ®¹o c«ng ty kh¸ch hµng. C¸c c«ng viÖc nµy ®­îc thùc hiÖn ®Ó b¸o c¸o kiÓm to¸n ph¸t hµnh lµ ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi c¸c chuÉn mùc kiÓm to¸n. ChÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lµ mét kh¸i niÖm hoµn toµn míi mÎ vµ lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®­îc bµn t¸n s«i ®éng, nhÊt lµ khi hiÖn nay thÞ tr­êng kiÓm to¸n ®éc lËp ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­íc vµ quèc tÕ nh­ AASC, KPMG, VACO,... Víi ph­¬ng ch©m ®Æt chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n lªn hµng ®Çu do ®ã trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n nµy, IFC lu«n thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt l¹i toµn bé c«ng viÖc kiÓm to¸n cña c¸c giai ®o¹n tr­íc ®ã. ViÖc so¸t xÐt nµy tr­íc hÕt ®­îc thùc hiÖn bëi tr­ëng nhãm kiÓm to¸n (Chñ nhiÖm KiÓm to¸n) vµ sau ®ã lµ Ban Gi¸m ®èc C«ng ty tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. C«ng viÖc nµy ®· gióp cho C«ng ty cã thÓ ph¸t hiÖn ra ®­îc c¸c ®iÓm m¹nh còng nh­ ®iÓm yÕu cña m×nh ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. Thùc tÕ c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i IFC cho thÊy, C«ng ty ®· x©y dùng ®­îc c¬ chÕ kiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n nh­ yªu cÇu ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220 - KiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. C«ng viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n cña IFC thùc sù cã hiÖu qu¶ cao v× cã mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n khoa häc vµ chi tiÕt. ViÖc so¸t xÐt chÊt l­îng nµy tr¶i qua c¸c b­íc rÊt chÆt chÎ: So¸t xÐt cña mét KTV cao cÊp hoÆc chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi c¸c giÊy tê lµm viÖc cña nhãm kiÓm to¸n. So¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n ®èi víi toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi tr×nh Ban Gi¸m ®èc IFC so¸t xÐt lÇn cuèi. So¸t xÐt lÇn cuèi cña Ban Gi¸m ®èc IFC ®èi víi hå s¬ kiÓm to¸n tr­íc khi ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. B¸o c¸o kiÓm to¸n do IFC ph¸t hµnh lu«n tu©n thñ ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700 - B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh. Trong ®ã, c¸c kÕt luËn kiÓm to¸n ®­îc ®­a ra ®éc lËp kh¸ch quan, chÝnh x¸c víi thùc tÕ, mang tÝnh x©y dùng cao vµ t¹o ®­îc sù tin cËy cña nh÷ng ng­êi quan t©m. 4. Sù linh ho¹t, s¸ng t¹o cña KTV trong viÖc lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cho tõng kho¶n môc Mét ®iÒu n÷a ®ã lµ nh÷ng ®iÒu chØnh linh ho¹t cña KTV trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n trong tõng nghiÖp vô cô thÓ nh÷ng ®iÒu chØnh nµy mang tÝnh kinh nghiÖm vµ nghÒ nghiÖp cao chØ cã ë nh÷ng KTV cña c«ng ty IFC. KTV c¨n cø vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ cña tõng cuéc kiÓm to¸n ®Ó c©n nh¾c, lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp tõ c¸c thñ tôc cã s½n trong ch­¬ng tr×nhkiÓm to¸n mÉu, s÷a ®æi c¸c thñ tôc ®ã nÕu cÇn thiÕt. Tr­ëng nhãm kiÓm to¸n còng cã thÓ tù thiÕt kÕ c¸c thñ tôc bæ sung theo ®¸nh gi¸ cña nhãm kiÓm to¸n, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®­îc ®­a ra trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu lµ ch­a bao qu¸t ®­îc hÕt c¸c sai sãt tiÒm tµng cã liªn quan, hoÆc ch­a ®ñ c¸c h­íng dÉn cÇn thiÕt cho viÖc kiÓm tra tµi kho¶n. Tuy nhiªn còng cÇn thÊy vai trß cña ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu chØ mang tÝnh hæ trî. §Ó ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu trë nªn kh¶ thi cho tõng cuéc kiÓm to¸n ë tõng c«ng ty kh¸c nhau th× ®ßi hái ph¶i cã sô linh ho¹t, s¸ng t¹o cña KTV trong viÖc lùa chän vµ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc phï hîp. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy KTV ph¶i thùc sù hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, vµ ®Æc biÖt lµ ch­¬ng tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n. ViÖc n¾m b¾t ®­îc c¸c rñi ro cã thÓ xÈy ra víi chu tr×nh gióp KTV tËp trung vµo h­íng kiÓm tra thÝch hîp, lùa chän nh÷ng thñ tôc kiÓm tra hiÖu qu¶, gi¶m thiÓu chi phÝ vµ thêi gian kiÓm tra chi tiÕt. ViÖc cËp nhËt vµ vËn dông c¸c chuÈn môc kÕ to¸n, kiÓm to¸n trong thùc hiÖn c«ng viÖc lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c KTV cña c«ng ty IFC vµ còng nh­ nh÷ng ng­êi trong nghÒ kiÓm to¸n nãi chung. ViÖc n¾m b¾t vËn dông kÞp thêi c¸c chuÉn mùc sÏ ®¶m b¶o cho c«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn theo ®óng kÕ ho¹ch vµ yªu cÇu chung. II. Nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n cã vai trß quan träng trong ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt qu¶ cña chu tr×nh nµy ¶nh h­ëng trôc tiÕp tíi giai ®o¹n s¶n xuÊt vµ chi phÝ cho ho¹t ®éng mua hµng chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt, ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn rßng cña doanh nghiÖp. Do ®ã d­íi gãc ®é qu¶n lý chu tr×nh nµy cã mét vai trß hÕt søc quan träng. Theo quan ®iÓm cña KTV chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ ®èi t­îng cña kiÓm to¸n khi kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. KÕt qu¶ kiÓm to¸n cña chu tr×nh ¶nh h­ëng tíi kÕt qu¶ chung cña cuéc kiÓm to¸n. Do ®ã ®ßi hái c«ng t¸c kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc ph¸t hiÖn sai sãt mµ ph¶i ®­a ra ®­îc c¸c ý kiÕn mang tÝnh chÊt t­ vÊn cho Doanh nghiÖp trªn gi¸c ®é qu¶n lý. §©y lµ môc tiªu mµ c¸c nhµ qu¶n lý mong muèn tõ c¸c KTV. Víi vai trß quan träng nh­ v¹y cã thÓ thÊy viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n lµ kh«ng thÓ bá qua. Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do IFC thùc hiÖn lµ kh¸ h÷u hiÖu, cung cÊp mét ph­¬ng ph¸p lµm viÖc hiÖu qu¶ cao ®©y chÝnh lµ mét thÕ m¹nh cña C«ng ty. Qua nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ë trªn , cã thÓ thÊy r»ng ®©y lµ mét quy tr×nh kiÓm to¸n tèt mµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c nªn tham kh¶o vµ häc tËp. Song bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®¸ng chó ý ë trªn th× quy tr×nh kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n t¹i IFC vÉn cßn nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý sau: Thø nhÊt lµ t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ch­a ®­îc kü cµng. Thø hai lµ vÊn ®Ò KTV kh«ng kiÓm tra gi¸ thùc tÕ cña c¸c hµng mua mét c¸c ®óng møc. Thø ba lµ viÖc nªn ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó hæ trî c«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc tèt h¬n. 1. VÊn ®Ò t×m hiÓu vÒ HTKSNB cña kh¸ch hµng §©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t, lùa chän ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n vµ thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. Cô thÓ, khi mµ kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé kh«ng cã hiÖu lùc tøc lµ rñi ro kiÓm so¸t cao th× ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n sÏ chñ yÕu lµ sö dông c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Ng­îc l¹i, khi rñi ro kiÓm so¸t ®­îc ®¸nh gi¸ thÊp th× ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn kiÓm to¸n lµ sö dông mét sè l­îng lín c¸c thñ tôc kiÓm so¸t. Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t cña c«ng ty kh¸ch hµng, c¸c KTV cña c«ng ty IFC th­êng sö dông B¶ng t­êng thuËt vµ B¶ng ph©n tÝch so¸t xÐt hÖ thèng KSNB. B¶ng t­êng thuËt lµ mét d¹ng v¨n b¶n m« t¶ vÒ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng. ViÖc sö dông b¶ng nµy ®«i khi g©y khã kh¨n cho ng­êi ®äc trong viÖc h×nh dung mét c¸ch chi tiÕt c¸c c«ng ®o¹n vµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t sö dông trong c¸c c«ng ®o¹n ®ã. Theo ý kiÕn cña em cÇn cã c¸c l­u ®å kÌm theo trong viÖc m« t¶ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé bëi v× viÖc sö dông c¸c l­u ®å kÌm theo sÏ gióp cho ng­êi xem dÔ dµng h×nh dung h¬n nÕu chØ cã sù m« t¶ b»ng tõ ng÷. B¶ng ph©n tÝch so¸t xÐt lµ hÖ thèng c¸c c©u hái ®­îc so¹n th¶o theo mÉu c¨n cø theo c¸c môc tiªu cña hÖ thèng kiÓm so¸t n«i bé. ViÖc sö dông b¼ng nµy sÏ gióp kiÓm to¸n viªn cã thÓ tiÕn hµnh nhanh chãng vµ kh«ng bá sãt c¸c vÊn ®Ò quan träng nh­ng nh­îc ®iÓm lµ do thiÕt kÕ chung chung nªn kh«ng phï hîp víi mäi lo¹i h×nh c«ng ty do ®ã nªn kÕt hîp viÖc sö dông c¶ b¶ng m« t¶ t­¬ng thuËt, b¶n ph©n tÝch so¸t xÐt, l­u ®å vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. 2. KiÓm tra gi¸ trÞ hµng mua mét c¸ch ®óng møc Cã mét ®iÒu mµ ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nh­ c«ng ty ABC ®ã lµ hµng mua ngoµi ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng nhËp khÈu th­êng cã gi¸ cao h¬n thùc tÕ. DÉn tíi mét hiÖn t­îng cã sù gian lËn trong c«ng t¸c mua hµng: §ã lµ sô th«ng ®ång cña bé phËn mua hµng vµ nhµ cung cÊp . ViÖc ph¸t hiÖn c¸c gian lËn nµy kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm trùc tiÖp cña KTV bëi c¨n cø ®Ó KTV ®­a ra kÕt luËn lµ c¸c chøng tõ gèc, KTV kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸t hiÖn nh÷ng gian lËn n»m ngoµi ph¹m vi kiÓm to¸n. Tuy nhiªn ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña kh¸ch hµng còng nh­ ®èi víi viÖc t­ vÊn cho kh¸ch hµng vÒ ®iÒu nµy. §Ó ®¸nh gi¸ trung thùc cña gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo, kiÓm to¸n viªn cã thÓ tham kh¶o gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng hoÆc nhê c¸c chuyªn gia vÒ lÜnh vùc nµy x¸c minh. 3. ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin t¹i c«ng ty IFC §Ó thùc hiÖn tèt h¬n n÷a c«ng viÖc kiÓm to¸n còng nh­ ®Èy nhanh tiÕn ®é thêi gian trong c¸c cuéc kiÓm to¸n th× em thiÕt nghÜ c«ng ty IFC nªn cã mét phÇn mÒm chuyªn dông. ViÖc nµy gióp cho KTV hoµn thµnh tèt h¬n c«ng viÖc cña m×nh vµ cho chÊt l­îng cuéc KiÓm To¸n ®­îc tèt h¬n nã cßn t¹o sô c¹nh tranh cho c«ng ty víi cac c«ng ty KiÓm to¸n kh¸c . Trªn ®©y lµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn viÖc kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n. Tuy nhiªn nh÷ng kiÕn nghÞ nµy chØ xuÊt ph¸t tõ viÖc ®¸nh gi¸ c«ng t¸c kiÓm to¸n cña c«ng ty IFC t¹i kh¸ch hµng cô thÓ la C«ng ty ABC nªn cã thÓ ch­a thùc sù ®óng trong toµn bé c¸c cuéc kiÓm to¸n cña c«ng ty. H¬n n÷a, viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p nµy cßn tuú thuéc vµo nhiÒu nh©n tè chñ quan, kh¸ch quan trong c¸c cuéc kiÓm to¸n mµ c«ng ty IFC ®· thùc hiÖn. KÕt luËn Th«ng qua mét thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty TNHH KiÓm to¸n vµ T­ vÊn Tµi chÝnh (IFC), em ®· t×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò tæ chøc qu¶n lý cña C«ng ty còng nh­ c«ng t¸c ho¹t ®éng kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c t¹i c«ng ty IFC. Vµ em ®· ®­îc ®i thùc tÕ kiÓm to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng ®Ó t×m hiÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµ em ®· häc. VÒ tæ chøc qu¶n lý c«ng ty ®· nghiªn cøu vµ tæ chøc mét c¸ch khoa häc ®¶m b¶o ®­îc sù th«ng suèt tõ gi¸m ®èc ®Õn nh©n viªn. B¶o ®¶m c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ vÒ chÊt l­îng. §ã lµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t rÊt cÇn thiÕt trong mét cuéc kiÓm to¸n còng nh­ trong c«ng ty kiÓm to¸n IFC. VÒ c«ng viÖc ho¹t ®éng kinh doanh t¹i c«ng ty, do ngµnh kiÓm to¸n cßn rÊt míi mÎ ë n­íc ta hiÖn nay, thÞ tr­êng t­¬ng ®èi lín ®ã lµ mét ®iÒu hÕt søc thuËn lîi cho c«ng ty. MÆt kh¸c, c«ng ty cã mét ®éi ngò nh©n viªn trÎ, cã kiÕn thøc kh¸t khao v­¬n lªn chÝnh lµ søc m¹nh lµ ®éng lùc ®Ó c«ng ty v­¬n lªn thµnh mét trong nh÷ng c«ng ty kiÓm to¸n lín. §©y lµ nh÷ng kÕt qu¶ thu ®­îc tõ thùc tÕ t¹i C«ng ty IFC vµ vÒ viÖc kiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng – thanh to¸n t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng mµ c«ng ty IFC ®· thùc hiÖn . Trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. V× vËy em mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c b¹n vµ sù phª b×nh cña thÇy gi¸o, c« gi¸o,còng nh­ c¸c anh chÞ KTV trong c«ng ty IFC. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Sinh viªn thùc hiÖn Ph¹m §×nh Cao NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Hµ Néi, ngµy ….th¸ng 5 n¨m 2005. NhËn xÐt cña ®¬n vÞ thùc tËp: ……………………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Hµ Néi, ngµy …th¸ng 5 n¨m 2005. Danh môc tµi tµi liÖu tham kh¶o * * * KiÓm to¸n tµi chÝnh – Gs.Ts NguyÔn Quang Quynh – NXB Tµi chÝnh, 2001 Lý thuyÕt kiÓm to¸n – Gs.Ts NguyÔn Quang Quynh – NXB Tµi chÝnh, 2001 KiÓm to¸n – Alvin A.Arens, James K.Loebbecke – NXB Thèng kª, 2000 HÖ thèng ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam – Bé Tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam – Bé Tµi chÝnh – NXB Tµi chÝnh T×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam – Bïi V¨n Mai – NXB Tµi chÝnh, 1998 HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ – NXB tµi chÝnh, 2002 KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp – Ts. §Æng ThÞ Loan – NXB Gi¸o dôc, 2001 KiÓm to¸n – PTS V­¬ng §×nh HuÖ, PTS §µo Xu©n Tiªn – NXB Tµi chÝnh, 1996 KÕ to¸n – KiÓm to¸n vµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh – Ts. V­¬ng §×nh HuÖ – NXB Tµi chÝnh, 2000 Hå s¬ kiÓm to¸n cña c«ng ty IFC T¹p chÝ kiÓm to¸n, KÕ to¸n C¸c luËn v¨n, chuyªn ®Ò thùc tËp c¸c kho¸ K42, K41. Môc lôc Trang