Chuyên đề Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Campuchia: thực trạng và giải pháp

¸c c©y cÇu råi gi÷a Pnom Penh ®Õn Batambong vµ Pnom Penh ®Õn Shihanoukvill ®Ó t¹o ra hÖ th«ng vËn t¶i víi gi¸ re h¬n,thËm chØ chÝnh phñ còng cè g¨ng thu hót vèn ®Çu t­ nhiÒu h¬n vµo giao th«ng vËn t¶i ;chung ta cã thÓ 5 dù ¸n tõ n¨m 1994-2004 víi v«n 61,852,360$. 2. C¸c ®èi t¸c ®Çu t­ cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi(FDI) vµo C¨mpuchia + §Çu t­ trong khu vùc tõ nh©n mét phÇn cña tæng ®Çu t­ cè ®Þnh trong n­íc ®¹t ®­îc 68.9% n¨m 2003,nh÷ng con sè nµy cÇn ®­îc xem xÐt thÊt träng vf nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi vÉn ph¶i ®èi mÆt d­íi nhiÒu vÊn ®Ò nghiªm träng vÒ cæ phÇn hãa c¸c tµi s¶n, do vËy nh÷ng con sè nµy cña k hu vùc ®Çu t­ trong n­íc ngoµi cã xu h­íng t ¨ng qu¸ møc.Uû b¶n ph¸t triÓn C¨mpuchia(CDC) cho biÕt r¨ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi(FDI) chiÕm 72% cña vèn ®¸ng kÓ n¨m2002, dùa trªn nh÷ng sù phª chuÈn tõ ®Çu t­ trùc t iÕp n­íc ngoµi FDI chiÕm 79% trong th¸ng 8 n¨m2000 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2003,Malaysia lµ n­íc ®Çu t­ dÉn vµo víi tû lÖ4 40%, sau ®ã lµ Mü 8% ,Ph¸p 7%.Tïy nhiªn nÕu dù ¸n vÒ lu lÞch cña Malaysia trÞ gi¸ 1,2tû USD kh«ng thµnh c «ng , vèn FDI cña Malaysia sÏ gi¶m tõ 1.7 tû USD xuèng 0.5 tû USD chØ chiÕm 16% cña vèn ®Çu t­. Dßng tiÒn vµo dù ¸n FDI theo kÕ ho¹ch ®· khuyÕn khÝch t¨ng tr­ëng cña ngµnh du lÞch vµ c¸c ngµnh khuyÕn khÝch lao ®éng nh­ m¸y mãc vµ chÕ biªn gç, vèn n­íc ngoµi FDI ®· tham gia ®Çu t­ vµo sù qu¶n lý së h÷u toµn diÖn vÒ ngµnh c«ng nghiÖp n¨ng lùc , phÇn phèi x¨ng dÇu vµ dung y tÕ trong th¸ng 8 n¨m 2000 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2003.PhÇn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ chiÕm Ýt h¬n 50% trong ngµnh phôc vô lµm ruéng b¨ng bß vµ tr©u(cattle farming), ngµnh lùc l­îng dÞch vô , n«ng nghiÖp ,c«ng nghiÕp kü s­ vµ cung cÊp y tÕ. Vèn cña C¨mpuchia chØ së h÷u t oµn diÖn vÒ lÜnh vùc cun g cÊp y tÕ vµ mechinics. NÕu dù ¸n du lÞch cña Malaysia t hÊt b¹i bÞ lo¹i trõ ,chÕ biªn gç sÏ thu ®­îc phÇn ®Çut­ nhiÒu nhÊt tro ng gi¶i ®o¹n th¸ng 8 n¨m 2000 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2003, sau ®ã lµ ngµnh x©y dùng , kh¸ch s¹n , du lÞch ,trång trät vµ m¸y mãc.Trong khi x©y dùng kh¸ch s¹n vµ du lÞch kh«ng ph¶i thuéc ngo¹i th­¬ng quèc tÕ, chÕ biªn gç ,®ån ®iÖn vµ ngµnh m¸y mãc lµ ngµnh xuÊt khÈu chÝnh cña C¨mpôchia , trong ®ã chØ ngµnh m¸y mãc lµ phô thuéc vµo c¸c ®Çu t­ vµo nhËp k hÈu nh­ sîi vµ v¶i. §Çu t­ t­ nh©n cã xu h­íng ®­îc t¸n t hµnh c hØ ra r»ng s¶n xuÊt cung cÊp nhiÒu viÖc lµm h¬n c¸c ngµnh kh¸c trong giai ®o¹n tõ th¸ng 8 n¨m 2000 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2003, c¸ dù ¸n dùa trªn ®­îc t¸n thµnh chØ ra s¶n xuÊt ®· t¹o ra h¬n 75% viÖc lµm míi.M¸y mãc lµ ngµnh t¹o ra n«ng nghiÖp chØ t¹o 10% viÖc lµm míi, trong ngµnh m¸y mãc trong th¸ng 6 tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6 n¨m 2003 cßn cao h¬n ®¹t ®­îc 61%.Ngµnh giÇy da còng lµ ngµnh cung cÊp viÖc lµm lín thø 2 cung nh­ m¸y mãc, nã còng khuyÕn khÝch lao ®éng.N«ng nghiÖp chØ t¹o ra 2% viÖc lµm míi trong s¸u th¸ng tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng6 n¨m2003.ThËm chÝ nÕu tÝnh to¸n xuèng ®Õn ë møc qua ®· nhËn thùc tÕ, vÝ dô trong kho¶ng 20% ®Õn 30% cña dù ¸n ®­îc th«ng qua ®· nhËn xÐt r»ng c«ng nghiÖp h­íng xuÊt khÈu liªn quan ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã thÓ gãp phÇn cung cÊp 20% c«ng viÖc lµm míi, mét nguån cung cÊp lín lao ®éng rÎ tiÒn còng nh­ GSP vµ sù miÔn thuÕ réng r·i còng khuyÕn khÝch FDI vµo c¸c ngµnh xuÊt khÈu nhiÒu lao ®éng trong nh÷ng n¨m 90 vµo C¨mpuchia. Nguån lîi lín tõ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gióp ®­îc chuyÓn ®æi c¬ cÇu th­¬ng m¹i cña C¨mpuchia,xuÊt khÈu vµ nhËp k hÈu chÝnh thùc t¨ng tõ 15triÖuUSD vµ 180 triÖuUSD, n¨m 1999 lªn 330 triÖu USD vµ 660 triÖu USD n¨m 2003 lµ kÕt qu¶ chÝnh cña ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt hµng hãa hçn hîp chiÕm 58.5% xuÊt khÈu 2001, nh÷ng phÇn cña nã gi¶m xuèng 44.6% n¨m 1999.Nguyªn liªu vµ s¶n phÈm gç còng gi¶m ®¸ng kÓ phÇn xuÊt khÈu cña nã gi¶m tõ 17.1% n¨m 2001 xuèng 9.7% n¨m 2002,gi¶m xuèng 42% s¶n phÈm qu©n ¸o vµ ®å phôc tïng kh¸c t¨ng tû lÖ xuÊt k hÈu tõ 6.4% n¨m 2001 lªn 20.2% n¨m 2002 vµ 52.55% n¨m 2003 s¶n xuÊt gç vµ nguyªn liÖu ®¹t møc t¨ng tõ 2% n¨m 2001 lªn 7.7% n¨m 2002. ThÞ tr­êng xuÊt k hÈu truyÒn thèng cña C¨mpuchia còng thay ®æi, sù phô thuéc ban ®Çu vµo ViÖt nam vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa tr­íc khi chuyÓn ®æi sang nÒn kinh t Õ thÞ tr­êng vµ nh÷ng n¨m 1996, víi ngo¹i th­¬ng lín h¬n víi c¸c n­íc kinh tÕ ASEAN.Th¸i lan vÉn gi÷ lµ th Þ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh , mÆc dï thÞ phÇn cña n ¬ gi¶m 42% tro ng n¨m 2001 xuèng 27% n¨m 2002 vµ 26.2% n¨m 2003,Th¸i lan lu«n lµ mét ®èi t¸c th­¬ng m¹i quan träng víi C¨mpuchai, thËm chÝ trong xuÊt khÈu chiªn tranh l¹nh tuú mét sè viÖc trao ®æi th­¬ng m¹i ®ã ®­îc thùc hiÖn kh«ng hîp ph¸p. Singapore lµ thÞ tr­êng xuÊt k hÈu lín thø hai, xuÊt khÈu cña nã t¨ng tõ 25.5% n¨m 2001 lªn 26.2% n¨m 2002 nh÷ng gi¶m lín xuèng 14.7% n¨m 2003 c¸c n­íc c h©u ©u còng dù ®Þnh më réng phÇn cña hä trong xuÊt khÈu tõ C¨mpuchia kho¶ng 6.2% n¨m 2001 lªn 14% n¨m 2003, trong khi phÇn ASEAN gi¶m tõ 72.8% xuèng cßn 50.3% trong cïng kú, sù héi nhËp cña C¨mpuchia vµo ASEAN c¶ chÝnhthøc lÉn kh«ng sau khi sù xÊp nhËp cña nã ®· trë nªn cã ý nghÜa quan träng viÖc toµn cÇu ho¸.Ph¸p lµ mét n­íc thèng trÞ C¨mpuchia tr­íc ®©y ,b©y gií lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh n¨m 2002 trong EU vµo C¨mpuchai tû lÖ cña nã lµ tõ 2.1% n¨m 2001 lªn 9.9% vµo n¨m 2002.Nh­ng l¹i gi¶m xuèng cßn 1,9% n¨m 2003 cã sù thay ®æi trong c¬ cÇu nhËp khÈu cña C¨mpuchia tõ giai ®o¹n thêi ký hiÖn nay. X¨ng dÇu , xe cé , dÖt m¸y. v¶i vãc, m¸y mãc cho c¸c ngµnh dÖt m¸y vµ ®­îc mÆt hµng nhËp khÈu lín nhÊt n¨m 2002 ,®· chiÕm t­¬ng ­¬ng tõ 11.3% , 7.9%, 4.5%. 3.5% vµ 3.6% n¨m 2001 ®Õn 14%, 13.8%,6.3%, 5.7% vµ 5% n¨m 2002.Ngoµi sù chiÕn ®æi tõ chiÕn tranh l¹nh ra kh«ng cso nhiÒu sù thay ®æi tû lÖ nhËp khÈu gi÷a c¸c n­íc vµo tro ng thêi ký 90s .Singapore chiÕm phÇn nhËp khÈu lín nhÊt vµo C ¡MPUCHIA n¨m 2001, dÕn 2002 tiÕp theo lµ Th¸i lan vµ ViÖt nam tû lÖ nhËp khÈu cña Singapore gi¶m tõ 17.4% n¨m 2001 xuèng 16.5% n¨m 2002 vµ 10.3% n¨m 2003 , nhËp k hÈu tõ Th¸i lan ®· v­ît qua Singapore n¨m 2003 do sù gi¶m mÊt gi¸ cña ®ång bath(TH¸i lan) so víi ®ång ®« la cña Singapore lµ cho nhËp khÈu tõ Th¸i lan rÎ h¬n, tû lÖ nhËp khÈu tõ ASEAN vÉn hín 40% trong giai ®o¹n 2001 ®Õn 2003 sù t¨ng nhËp khÈu nguyªn liÖu dÇu vµ ph­¬ng tiÖn ®­¬ng bé cho t hÊy sù t¨ng tr­ëng c¶u nh÷ng yªu cÇu hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ cña C¡MPUCHIA.Sù t¨ng tr­ëng trong nhËp khÈu dÖt m¸y chñ yÕu cho khu vùc may mÆt ®Þnh h­íng xuÊt khÈu do n­íc ngoµi s¬ h÷u rÊt nhiÒu nhµ m¸y xuÊt khÈu dïng sîi dÖt vµ v¶i nhËp khÈu trong khi sù ph¸t triÓn cña ngµnh s¶n xuÊt m¸y mãc kh«ng thÓ hiÖn yªu cÇu ph¸t triÓn cë së h¹ tÇng vµ x©y dùng mµ cßn s¶n xuÊt sù thay ®æi trong c¬ cÇu tæng nhËp khÈu thÓ hiÖn trong sù tr¸i qua c«ng nghiÖp sím cña C¨mpuchia ,gîi ý râ r¨ng sù chyÓn ®æi c¬ cÇu tõ s¶n xuÊt hµng ho¸ thiÕt yÕu. XuÊt khÈu s¶n phÈm cña C¨mpuchia còng t¨ng ®¸ng kÓ lµ mét phÇn cña tæng l­îng xuÊt khÈu may mãc vµ chÕ biÕn gç t¨ng t­¬ng ­íng tõ 6.6% vµ 18.9% vµo n¨m 2001 lªn 30.8% vµ 20.1% n¨m 2003, s¶n xuÊt may mÆc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi(FDI) t¨ng m¹nh n¨m 1990s, mang l¹i khuyªn khÝch lao ®éng l­¬ng thÊp cña viÖc s¶n xuÊt may mÆc vµ nhu cÇu thay ®æi viÖc thµnh lËp luËt ph¸p vÒ lao ®éng lµ vÊn ®Ò quan träng ®Ó n¨m b¶o hiÖu qu¶ trong viÖc qu¶n lý b¶o vÖ. Trong khi n«ng nghiÖp vÉn lµ ngµnh dÉn ®Çu , hµng xuÊt khÈu trë nªn quan träng , sù thiÕu vèn trong n­íc nh­ lµ sù ph¶n ¶nh vª møc tiÕt kiÖm thÊp ®· ®­îc ®¸p øng víi dßng FDI .Trong khi sù t¨ng tr­ëng nhµnh trong ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i t¹o ra sù t¨ng tr­ëng nhanh trong GDP vµ n¨m thêi ký 90 , mét sè trong nhiÒu vÊn ®Ò vÒ vÜ m« còng ®ang bao ®éng t¨ng tr­ëng nhanh cïng víi sù t¨ng tr­ëng tµi kho¸n hiÖn hµnh , tµi chÝnh chÝnh phñ vµ tiÕt kiÖm ®Çu t­ thÊm hót. B¶ng1: Sù ph©n tÝch vèn ®Çu t­ FDI vµo C¨mpuchia Dù ¸n ®· th«ng qu¶ tõ 01.01.2002 ®Õn 31.12.2002 Khuvùc Vån FDI($) Tµi s¶n cæ ®Þnh($) PhÇn tr¨m(%) Canada 2,200,000 3,178,080 1.34 ASEAN ViÖt Nam Malaysia Singapore Cambodia 14,000,000 3,000,000 1,000,000 10,000,000 20,680,000 26,171,755 24,165,095 1,006,660 1,000,000 93,064,570.80 11.01 10.17 0.42 0.42 39.16 EUROPE Netherland Anh 10,450,000 10,000,000 450,000 1,564,525 1,000,000 564,525 0.66 0.42 0.24 ASIA Han Quèc Trung Quèc §ai Loan NhËt B¶n H«ng K«ng 23,578,000 7,608,000 8,800,000 4,970,000 1,200,000 1,000,000 113,680,031.20 78,970,035.50 24,080,130.50 6,825,330.20 2,190,000 1,614,490 47.83 33.23 10.13 2.87 0.92 0.68 Tõ CDC/CIB B¶ng 2: Sù phÇn tÞch vån theo FDI Dù ¸n ®· th«ng qu¸ tõ 01.01.2003 ®Õn 31.12.2003 Khu vùc Vån FDI($) T¸i s¶n cè ®Þnh($) PhÇn tr¨m(%) ASEAN - Th¸i Lan Malaysia Singapore 10,050,000 3,100,000 3,650,000 3,330,000 15,706,047.25 6,868,512 5,132,485.25 3,705,05 6.28 2.75 2.05 1.48 EROUPE Ph¸p Anh Uc 2,837,000 1,747,000 500,000 590,000 2,837,000 1,747,000 500,000 590,000 2.77 2.27 0.2 0.27 ASIA and Other - Trung Quèc - H«ng K«ng - H¸n Quèc - §ai Loan 17,230,000 14,180,000 1,000,000 1,050,000 1,000,000 42,136,807 32,927,692 5,450,000 2,418,915 1,340,200 16.85 13.17 2.18 0.97 0.54 Tõ CDC/CIB B¶ng 3: Vèn FDI nhiÒu nhÊt vµo C¨mpuchia Tõ n¨m 1995-2003 theo th«ng tin CDC Sè N­íc Vèn FDI($) PhÇn tr¨m(%) 1 Malaysia 1,862,432,052 29.94 2 §ai Loan 500,659,618 8.05 3 Mü 434,201,401 6.98 4 Trung Quèc 292,535,287 4.7 5 H¸n Quèc 287,678,974 4.62 6 H«ng K«ng 237,190,703 3.81 7 Singapore 225,592,946 3.63 8 Th¸i Lan 198,674,735 3.19 9 Ph¸p 192,764,329 3.1 B¶ng 4: Sù ph©n biÖt ®Çu t­ FDI vµo C¨mpuchia (th«ng qua tõ ngµy 01.08 n¨m 1999 ®Õn 31.01.2003 Khu vùc Vån FDI($) PhÇn tr¨m(%) Americas Mü Canada Argentina 97,295,900 42,771,000 54,224,900 300,000 8.02 6.98 1.03 0 Asean - Malaysia Singapore Th¸i Lan Indonesia ViÖt Nam Phillinpine 1,887,333,423 1,530,132,473 166,437,100 130,852,350 54,485,500 4,126,000 1,300,000 38.24 29.95 3.63 3.19 1.05 0.41 0.02 Europe Ph¸p Anh Netherland Thuysü Swizeland Portugal Nga Bulgary Norway §øc 187,613,950 34,115,050 121,630,100 13,100,000 8,000,000 8,000,000 5,550,000 1,500,000 250,000 350,000 118,800 5.35 3.10 1.52 0.23 0.19 0.19 0.07 0.03 0.01 0 0 Other and other asia §ai loan Trung quèc H¸n quèc H«ng k«ng óc NhËt b¶n Macau Israel In®é Srilanka Newzeland 801,980,080 349,529,000 186,409,678 98,576,000 113,463,252 41,306,500 9,714,200 1,829,000 500,000 400,000 250,000 9,800 22.08 8.05 4.69 4.63 3.81 0.56 0.29 0.03 0.01 0.01 0 0 Nguån tõ CDC/CIB + FDI vµo Campuchia ë gÇn 1/3 ng©n s¸ch Campuchia ®­îc cung cÊp bëi c¸c FDI, t¹i héi nghÞ c¸c l·nh sù quan 6/2002, c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ cam kÕt cung cÊp 635 triÖu USD vèn ODA. Trung b×nh tõ n¨m 1992, c¸c nhµ tµi trî ®· cung cÊp gi¶i ng©n, kho¶ng 75% tæng sè tiÒn cam kÕt.NhËt lµ nhµ tµi trî lín nhÊt tiÕp theo lµ EC, World bank, ADB, vµ c¸c c¬ qu¶n ®¹i diÖn UN. Nhµ tµi trî víi møc ®é võa vµ quan träng gåm australia, US, France, UK, Germany, Sweden. C¸c quan FDI nµy nh»m gióp ®ì Campuchia x©y dùng l¹i c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô vËn t¶i giao hµng vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt, nh÷ng kh¶ n¨ng duy tr× lµ khã kh¨n. C¸c nguån FDI kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã hiÖu qu¶ vµ t¹o ra sù yÕu kÐm ®èi víi c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh phñ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C¸c nhµ tµi trî ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp nh÷ng ý t­ëng ,tri thøc vµ c¸c nguån lùc ®Ó söa ®æi hÖ thèng cai trÞ vµ viÖc xo¸ ®ßi gi¶m nghÌo. Cuèi cïng c¸c nhµ tµi trî muèn t¨ng c­êng tham gia trong th¶o luËt chÝnh s¸ch, ®èi khi liªn kÕt mét sè gi¶i cÊp trong ch­¬ng tr×nh m«i tr­êng lµm viÖc ®Ó khuyÕn khÝch h¬n n÷a viÖc c¶i tè hÖ thèng cai trÞ. C¸c héi nghÞ th­¬ng niªn cña CG lµ mét c¸ch thøc qu¶n träng cho viÖc th¶o luËt gi÷a chÝnh phñ hoµng gia campuchia víi c¸c ®èi t¸c cña hä trong viÖc ph¸t triÓn t¹o chÝnh s¸ch vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh. BiÖn ph¸p thùc hiÖn ®­îc l©p ra bëi sù phèi hîp gi÷a c¸c nhµ tµi trî vµ chÝnh phñ cho sù gi¸m s¸t, ®iÒu chØnh th«ng qua sù tiÕn hµnh cña CG ( CG process). Qu¸ tr×nh thùc hiÖn mèt sè biÖn ph¸p lµ kh«ng cã hiÖu qu¶, thËm chÝ chÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî cßn cho r»ng hä lµ mét môc tiªu biÖn thùc trong sè nh÷ng thêi gian h¹n chÕ. Mét sè nhµ tµi trî chÝnh ®ang lµm viÖc ®Ó c¶i tiÕn sù phèi hîp trong viÖc th¶o luËt chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh. Vµ óc ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn trªn. Sù tiÕn triÓn cña viÖc phèi hîp gi÷a chÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî lµ t­¬ng ®èi thuËn lîi trong ngµnh ý tÕ vµ giao dôc. ViÖc phèi hîp Ýt cã hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c ph¹m vi kh¸c bao gåm hÖ thèng cai trÞ, n«ng nghiÖp, vµ viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá. + FDI cña óc vµo campuchia Trong thêi kú 80, óc cung cÊp FDI nh©n ®¹o chñ yÕu th«ng qua NGO( Non government organisation) vµ c¸c tæ chøc ®a ph­¬ng. óc tuyªn bè trë l¹i FDI song ph­¬ng cho Campuchia vµo n¨m 1992, thËp niªn tr­íc, sù FDI cña óc chuyÓn tõ FDI khÈn cÊp sang nh÷ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n. ChiÕn l­îc quèc gia giai ®o¹n 1999-2001 h­íng vµo FDI campuchia tiÕn lªn thêi kú qu¸ ®é, lµm c¬ së chung cho sù ph¸t triÓn. Ngµnh n«ng nghiÖp lµ ngµnh chñ yÕu cña qu¸ tr×nh ®iÒu chÝnh, c¬ së quan träng cña ngµnh c«ng nghiÖp trong ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ chuyÓn trªn c¬ së chung. ChiÕn l­îc nµy cung ­u tiÕn trong ý tÕ, giao dôc vµo ®µo t¹o hÖ thèng bé m¸y cai trÞ (®Æc biÖt lµ xÐt xö téi ph¸p) vµ ph¸ min. Australia lµ n­íc cã vai trß quan träng trong ngµnh n«ng nghiÖp tõ khi Australia FDI cho nhãm c¸c nhµ kho¸ häc, Australia nghiªn cøu lóa g¹o quèc tÕ vµ Campuchia b¾t ®Çu 1987, IRRI (international rice research institute) FDI lËp l¹i c¸c c¬ quan nghiªn cøu vÒ lóa g¹o, vÒ ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn kho¸ häc c«ng nghÖ, t¹o ra sù FDI quan träng cho sù chuyÓn ®èi cña campuchia tõ n­íc nhËp khÈu sang nø¬c s¶n xuÊt thõa l­¬ng thøc. Lîi thuÇn cuèi cïng ®èi víi n«ng d©n coi nh­ lµ Ých kÕt qu¶ sù FDI cña Australia ­íc kho¶ng 40 triÖu USD mü mçi n¨m. Australia cßn cã sù FDI quan träng cho viÖc ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt më réng cña ngµnh n«ng nghiÖp vµ ®ang gióp ®ì viÖc thùc hiÖn chØ ®Þnh nh÷ng sù h¹n chÕ chÝnh ®èi víi ngµnh n«ng s¶n vµ thÞ tr­êng. §Õn cuèi n¨m 2005, Australia sÏ dïng xÊp xØ 41 triÖu USD vµo ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng trong viÖc ph¸ min. Sù FDI th«ng qua phÝ chÝnh óc ®­îc thùc hiÖn sù FDI cÊp chÝnh phñ . NGO ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc x©y dùng l¹i Campuchia, FDI tµi ®Þnh c­ v« cïng cÊp nh­ng dÞch vô cÇn thiÕt cho héi ®ång ng­êi nghÌo, gióp ®Ó ®Æc biÕt cho nh­ng ng­êi bÊt h¹i nh­ trÎ em ®­¬ng phè vµ tµn tËt FDI ph¸t triÓn kü n¨ng. FDI cña ChÝnh phñ óc cho campuchia lµ liªn kÕt song ph­¬ng, khu vùc vµ c¸c nhµ ®Çu t­ cung cÊp c¸c kho¶n tµi trî trong qua NGO cña óc, ch­¬ng tr×nh tù nguyÖn tæng FDI cho chÝnh phñ campuchia vµo n¨m 2003-2004 ­íc kho¶ng 44,4 triÖu USD. Ngoµi ra cßn cã ch­¬ng tr×nh FDI song ph­¬ng 24,5 triÖu, chÝnh phñ cña campuchia sÏ nhËn ®­îc m«t kho¶ng 19.9 USD tõ c¸c nguån kh¸c nh­ FDI ph¸t triÓn nh©n lùc, dù ¸n khu vùc, NGO FDI vµ tµi trî chÝnh phñ óc. III.§¸nh gi¸ tÝnh hÝnh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia 1. §¸nh gi¸ FDI vµo C¨mpuchia - ChØ tiªu cho ®Çu t­ ®¹t ®­îc 5% vµo n¨m 2003 vµ gi¶m tõ møc 18% so víi n¨m 2002 , lý do lµ sù t¨ng tr­ëng chËm h¬n ë c¶ hai khu vùc ®Çu t­ c«ng céng vµ t­ nh©n. §Çu t­ c«ng céng t¨ng 5% chËm h¬n ®¸ng kÓ so víi n¨m 2002 khi møc ®¹t 24% t¨n g tr­áng gi¶m kh«ng liªn quan ®Õn chÝnh trÞ nh÷ng liªn quan ®Õn møc thùc hiÖn luËt chÝnh s¸ch theo luËt chÝnh s¸ch cña mçi n¨m 2001,2002,2003 ®Çu t­ c«ng céng ph¶i t¨ng 0.5% n¨m 2002 vµ 0.9% n¨m 2003 tû lÖ t¨ng tr­ëng cao cña ®Çu t­ c«ng céng n¨m 2002 ë møc 24%. Ngyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc sö dông chi tiªu ng©n s¸ch vµo n¨m 2001 ®­îc viÖc trî tµi chÝnh tõ vån n­íc ngoµi FDI , chØ ®¹t ®­îc 83% cña môc , mµ khi ®ã sö dông vèn n¨m 2002 ®¹t 117% møc t¨ng tr­ëng cña ®Çu t­ n¨m 2003 mµ cao hín môc tiªu 0.9% bÞ t¸c ®éng cña viÖc sö dông vèn ®¹t 123% môc tiªu. Còng vËy ®Çu t­ t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc t¨ng tr­ëng chËm h¬n g i¶m tõ 13% n¨m 2002 xuèng 10% n¨m 2003 , nguyªn nh©n chÝnh lµ do sù gi¶m vèn 152 triÖu USD n¨m 2002, cã hai lý do c¬ b¶n cho viÖc gi¶m ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI vµo C¨mpuchia lµ sù håi phôc kinh tÕ chËm ch¸p cña khu vùc ®«ng n¨m ¸ mµ phÇn lín lµ c¸c ®Çu t­ cña C¨mpuchia ë ®©y vµ sù n©ng cao nhanh h¬n cña m«i tr­êng ®Çu t­ ë c¸c n­íc c¹nh tranh nh­ ViÖt Nam, Phillipine, Trung Quèc, Th¸i Lan, tiÕn tr×nh n©ng cao c¬ së vËt chÊt vµ m«i tr­êng tæ chøc ë C¨mpuchia vÉn kh«ng b»ng c¸c n­íc c¹nh tranh .V× dô nh­ ViÖt Nam ®· n©ng cao giao thèng, ®iÖn , hÖ th«ng t­êi tiªu vµ hÖ thèng tæ chøc c¬ quan ë mùc mµ C¨mpuchia vÉn ch­a ®¹t ®­îc hiÖn nµy. C¨mpuchia tôt hËu sau nh÷ng n­íc c¹nh tranh trong viÖc thiÕt lËp m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi h¬n, FDI hÇu nh­ khong thÓ t¨ng ,®iÒu nµy yªu cÇu ®ßi hái mét næ lùc to lín cña chÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch c¶i tæ cÇn thiÕt , ®Æc biÖt nh÷ng chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn hµnh chÝnh vµ cuéc ®Çu tranh chèng l¹i tham nhòng , mét chÝnh s¸ch kinh tÕ míi nhÊn m¹nh mét nh÷ng nhÊt ®Þnh trªn .C¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n trong n­íc mµ s¶n xuÊt cho trong n­íc hoÆc cho xuÊt khÈu nªn ®­îc coi lµ nh÷ng ho¹t ®éng chiÕn l­îc mµ cã thÓ thóc ®Èy nh÷ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ bªn v÷ng. 2.Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nÒn kinh tÕ C¨mpuchia - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi vµo V­¬ng Quèc C¨mpuchia - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®Ó gãp phÇn khai th¸c c¸c nguån tµi nguyÒn thiªn nhiªn cña C¨mpuchia t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ thu nhËp cho ng­êi lao ®éng . - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thµnh to¸n quèc tÕ vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn hoµn thiÖn m«i tr­êng thÓ chÕ ë C¨mpuchia ,®Æc biÖt lµ hÖ thèng luËt ph¸p - §Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ c¬ së ®Ó ®µo t¹o ®éi ng÷ c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ , c¸n bé kü thuËt ,c«ng nh©n..... - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp t¹i V­¬ng Quèc C¨mpuchia , c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch qu¶n lý, còng nh­ ®éi ngò doanh nh©n C¨mpuchia cã dÞp thö nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng thùc tÕ cña m×nh rót ra nh÷ng bµi häc cÇn thiÕt cho viÖc ®Þnh chÝnh s¸ch ®Çu t­ trong gi¶i ®o¹nh tiÕp theo . 3. H¹n chÕ vµ ¶nh h­ëng tiªu cùc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi C¨mpuchia - NhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao vµo C¨mpuchia c«ng nghÖ l¹c hËu víi gi¸ c¶ cao. Trong mét sè tr­êng hîp do tinh h×nh chÝnh trÞ ..... viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng thiÖn chÝ ®Çu t­ vµ lµm ¨n l©u dµi ë C¨mpuchia lµ nguyªn nh©n lµm cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ kh«ng thÓ triÓn khai hoÆc triÓn kh¸i kh«ng cã kÕt qu¶. - Mét sè chÝnh s¸ch ch­a ®­îc x¸c ®Þnh râ nªn ch­a thÓ chÕ ho¸ hoÆc ®· cã chÝnh s¸ch lµm c¬ së nh­ng v¨n b¶n ph¸p quy ban hµnh chËm. - Mét sè luËt kinh tÕ liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi chËm ban hµnh nh­ luËt lao ®éng ,luËt bÊt ®éng s¶n.... - Ph¸p luËt ch­a ®ång bé , hoµn chØn ,nghiÖm träng h¬n lµ viÖc thi hµnh ph¸p luËt chÝnh s¸ch nhiÒu khi kh«ng nghiÖm tóc. Anh h­ëng nhiÒu ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh triÓn kh¸i dù ¸n , thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh , t h­¬ng m¹i vµ mét lo¹t c¸c vÇn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng. TÊt c¶ nh÷ng mèi quan t©m cã tÝnh ph¸p lý trªn ®©y còng ®Òu nh»m vµo môc ®Ých cuèi cïng lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng kinh tÕ nµy ë C¨mpuchia. CH¦¥NG III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) I. §Þnh h­íng thu hót FDI trong giai ®o¹n hiÖn nay 1. Quan ®iÓm cña nhµ n­íc C¨mpuchia vÒ thu hót FDI C¸c quan ®iÓm cña ChÝnh phñ Hoµng gia C¨mpuchia vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc tíi n¨m 2010 lµ : - Quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña khu vùc t­ nh©n ,coi nh­ lµ ®éng c¬ cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ lµ ®èi t¸c chñ yÕu cña ChÝnh phñ trong viÖc ph¸t triÓn ®Êt n­íc . - Thùc hiÖn chiÕn l­îc (Tam gi¸c cña ChÝnh phñ Hoµng gia): + §iÓm thø nhÊt: b¶o ®¶m hoµ b×nh, æn ®Þnh vµ an ninh cho ®Êt n­íc vµ nh©n d©n- lµ ®iÓm quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc . + §iÓm thø hai: Héi nhËp vµo trong khu vùc vµ th«ng th­¬ng ho¸ quan hÖ víi céng ®ång quèc tÕ .ViÖc nµy sÏ ®¶m b¶o cho C¨mpuchia thu hót ®­îc viÖc tµi trî n­íc ngoµi vµ FDI nhiÒu h¬n ®Ó phôc vô cho môc ®Ých ph¸t triÓn ®Êt n­íc . + §iÓm thø ba: Ph¸t triÓn ®Êt n­íc trªn c¬ së ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhËn ®­îc tõ viÖc thùc hiÖn tèt hai ®iÓm trªn §ång thêi, tõ viÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ ®Æc tr­ng quan träng cña thêi ®¹i hiÖn nµy lµ xu h­êng quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ diÔn ra m¹nh mÏ. ChÝnh phñ C¨mpuchia ®· chñ tr­¬ng më cöa nÒn kinh tÕ nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ ë trong n­íc vµ gi÷a trong n­íc ngoµi th«ng qua viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc thÕ giíi trong ®ã cã hîp t¸c ®Çu t­. D­íi ®©y lµ nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cña ChÝnh phñ Hoµng gia C¨mpuchia vÒ t¸c ®éng cña FDI ®èi víi kinh tÕ x· héi. - §¸nh gi¸ ®óng vÝ trÞ cña FDI trong nÒn kinh tÕ quèc d©n .Trong qu¸ tr×nh thu hót FDI ph¶i tr¸nh nh÷ng quan ®iÓm sai lÇm, coi nhÑ, thËm chÝ lªn ¸n FDI nh­ mét nh©n tè cã h¹i cho nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ hoÆc ¶o t­ëng vÒ tÝnh mµu nhiÖm cña FDI, g¸n cho nã mét vai trß tÝch cùc tù nhiªn, bÊt chÊp ®iÒu kiÖn bªn trong cña ®Êt n­íc, t¸ch rêi nh÷ng cè g¾ng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­. - Quan ®iÓm “më” vµ” che ch¾n” trong chÝnh s¸ch thu hót FDI më cöa cho bªn ngoµi nh­ng kh«ng quªn nh÷ng biÖn ph¸p che ch¾n cÇn thiÕt cho an ninh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, mÆt kh¸c, còng kh«ng thÓ chØ quan t©m tíi nh÷ng biÖn ph¸p “ che ch¾n” lµm gi¶m hoÆc triÖt tiªu søc hÊp dÉn cña chÝnh s¸ch ®èi víi FDI; réng r·i hay che ch¾n ®Òu ph¶i lµ trªn c¬ së tu©n theo ph¸p luËt .tu©n theo nguyªn t¾c b×nh ®¼ng ,còng cã lîi ,phñ hîp víi th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ, hîp lý, cã søc thuyÕt phôc. - Gi¶i quyÕt hîp lý c¸c mèi quan hÖ vÒ lîi Ých gi÷a c¸c bªn trong qu¸ trÝnh thu hót FDI. - HiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi ®­îc coi lµ tiªu chuÈn cao nhÊt trong hîp t¸c ®Çu t­ . - §a d¹ng hãa h×nh thøc FDI, thu hót d­íi h×nh thøc “ hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh,xi nghiÖp liªn doanh, xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, hîp ®ång BOT. - Xö lý ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a qu¶n lý cña ChÝnh phñ vµ quyÒn tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp cã FDI. Trªn c¬ së quan ®iÓm c¬ b¶n cña ChÝnh phñ vÒ t¸c ®éng cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ – x· héi C¨mpuchia , ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i C¨mpuchia sÏ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c h­íng chÝnh sau ®©y: C¸c ngµnh vµ lÜnh vùc ­u tiªn lµ n«ng nghiÖp ,chÕ biÕn l­¬ng thùc ,®iÖn vµ ®iÖn tö, du lÞch; c¸c vïng ®­îc ­u tiªn lµ c¸c vïng miÒn nói, vïng s©u, vïng xa, khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp nhiÒu khu c«ng nghiÖp ë ngo¹i thµnh hoÆc theo däc quèc lé sè 4 hoÆc c¸c tØnh cã vÞ trÝ thuËn lîi. Dµnh sù quan t©m thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c dù ¸n cã ý nghÜa quan träng gãp phÇn thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÇu kinh tÕ, c«ng nghiÖp hãa ®Êt n­íc; th«ng qua hîp t¸c ®Çu t­ trùc t iÕp n­íc ngoµi ®Ó t iÕp cËn víi c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i, tiÕp thu tr×nh ®é qu¶n lý vµ kü thuËt tiÕp cËn thÞ tr­êng. MÆt kh¸c cÇn ph¶i tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ång thêi ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã sö dông nhiÒu lao ®éng t¹i chç. VÒ ph­¬ng diÖn nµy th× sù chuyÒn giao c«ng nghÖ theo kiÓu lµn sãng cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi C¨mpuchia. 2. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót FDI §¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng cña FDI, chÝnh phñ C¨mpuchia ®· ban hµnh chÝnh s¸ch thu hót FDI vµo môc tiªu chÝnh lµ tranh thñ nguyªn t¾c kü thuËt c«ng nghÖ, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn, më réng thÞ tr­êng nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ. Môc tiªu cô thÓ trong n¨m 5 n¨m lµ ph¶i thu hót tõ 4 tûUSD ®Õn 5 tû USD vèn FDI. Môc tiªu thu hót FDI nµy lµ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ C¨mpuchia ®· tranh nguy c¬ tôt hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ c¨n cø vµo thùc tiÖn huy ®éng FDI trong thêi gian gÇn ®©y còng nh­ xu h­íng vèn FDI trªn thÕ giíi vµ xu h­íng gia t¨ng FDI vµo khu vùc §ång Nam ¸ nh÷ng n¨m qua. Môc tiªu cô thÓ trªn lµ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2002, hai n¨m trong kÕ ho¹ch 2002-2007 ®· ®¹t 1,8671tûUSD dù kiÕn ®Õn n¨m 2007 cã thÓ ®¹t ®­îc 4 tû USD nÕu tû lÖ FDI thùc hiÖn trung b×nh 40% vèn ®¨ng ký nh­ tr­íc. Môc tiªu cô thÓ víi thu hót FDI ®­îc ®Þnh gi¸ c¬ së tÝnh to¸n kh¶ n¨ng huy ®éng nguån vèn FDI trong n­íc.Theo nguyªn t¾c tiÕp nhËn FDI th× C¨mpuchia ph¶i cã l­îng vèn ®èi øng, nh÷ng thµnh tùu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh­ trong viÖc thu hót FDI trong gi¶i ®o¹n qua kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mµ nhµ n­íc ®· ®Ò ra .T¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho giai ®o¹n tiÕp theo, trong chÆng tiÕp theo chóng ta sÏ tiÕp tôc ®èi míi ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ theo ph­¬ng h­ãng chiÕn l­îc kinh tÕ ®· ®Ó ra.Trªn c¬ së ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®ã th× huy ®éng FDI còng ®­îc thùc hiÖn hiÖn nay. II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña C¨mpuchia trong thu hót FDI 1.ThuËn lîi cña FDI ChÝnh phñ C¨mpuchia biÕt r»ng C¨mpuchia cßn mét thêi gian dµi ®Ó b¾t kÞp víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. Quan träng h¬n lµ chÝnh phñ nhËn thøc r»ng nã sÏ kh«ng bao giê lµm nh­ vËy mµ kh«ng cã sù tham gia cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc ®a ph­¬ng, kh«ng cã sù mét tranh luËn trong n­íc nµo vÒ viÖc nÒn kinh tÕ cÇn bao nhiªu ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¨mpuchia muèn cµng nhiÒu cµng tèt, bëi vËy nã ®ang cã b­íc ®i quan träng vµ v÷ng ch¾c ®Ó t¹o cho m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi.ChÝnh phñ biÕt r»ng FDI gi÷ vai trß chñ ®¹o ®èi víi sù ph¸t triÓn cña C¨mpuchia ë mét tèc ®é nhanh. Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng ®èi víi chÝnh phñ lµ cÇn nhËn thÊy r»ng khung tæ chøc mµ sÏ FDI chÝnh phñ ®Ó thu hót ®Çu t­ nªn ®­îc ®Æt hîp lý. Mét yÕu tè cÊu thµnh quan träng cña khung tæ chøc FDI lµ n¨ng lùc c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¶ kinh tÕ lÉn tµi chÝnh ®Ó lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, luËt ph¸p vµ quy ®Þnh t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong c¸c ngµnh kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. Trong c¬ cÊu tæ chøc vÒ c¸c chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ®Çu t­ cña chÝnh phñ hoµn toµn tËp trung ë héi ®ång ph¸t triÓn C¨mpuchia (CDC). Nã lµ cÊp quyÕt ®Þnh cao nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh khung chiÕn l­îc ®Çu t­ vµ trong viÖc chÊp nhËn hoÆc ph¶n ®èi c¸c môc ®Ých ®Çu t­ trong c¸c tr­ßng hîp cô thÓ. Uû ban ®Çu t­ C¨mpuchia(CIB) nhËn ®¸nh gi¸ c¸c môc ®Þnh ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ gîi ý trong mét tr­êng hîp víi sù ®¸nh gi¸ vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt. CIB nµy còng cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc xóc ®Èy ®Çu t­ ë trong n­íc vµ quèc tÕ, ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi nã ®· thùc hiÖn mét nghiªn cøu vÒ c¸c lîi thÓ c¹nh tranh toµn diÖn vµ còng thùc hiÖn mét chiÕn dÞch thóc ®Èy trong c¸c trung t©m kinh doanh lín vµ c¸c trung t©m lín trªn thÕ giíi th«ng qua chiÕn dÞch qu¶ng cao. Chøc n¨ng quan träng nhÊt cña uû ban nµy lµ nã thµnh lËp mét dÞch vô cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó cung cÊp cho hä tÊt c¶ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt trî gióp vµ h­íng dÉn ®Ó hä ®¹t ®­îc cµng nhanh cµng tèt sù gi¶i ph¸p ®¨ng ký cÇn thiÕt. KÕt qu¶ nh÷ng nç lùc cña chÝnh phñ vµ CIB C¨mpuchia ®· nhanh chãng trë thµnh mét khu vùc hîp dÉn ®Ó ®Çu t­ víi chi phÝ thÊp, cÇn nhiÒu nh©n c«ng, s¶n xuÊt ®Þnh h­íng xuÊt khÈu. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt sÏ cã lîi nhÊt cña c¸c ®iÒu nµy. Trong khi tham gia nh÷ng ®ang lan trµn ë mäi cÊp trong x· héi C¨mpuchia vµ th­êng xuyªn lµ thùc tÕ cña c¸c cuéc sèng doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë ®©y. §Ó thu hót FDI ,chÝnh phñ C¨mpuchia ®· ph¸t triÓn c¸c giÊy phÐp ®Çu t­ mét c¸ch nhanh chãng vµ kh«ng mét tiÕn tr×nh thÊy cho c¸ dù ¸n ®· thùc hiÖn nh÷ng chñ yÕu ®Ó x¸c ®Þnh; luËt ®Çu t­ cung cÊp sù khuyÕn khÝch ®Çu t­ hµng ho¸ bao gåm thuÕ thu nhËp c«ng ty 9% vµ miÔn thuÕ lîi nhuËn 8 n¨m. Dßng ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc tÕ ch¹y vµo C¨mpuchia t¨ng hµng n¨m, phÇn lín c¸c quy ®Þnh ®Çu t­ n­íc ngoµi tËp trung môc tiªu vµo c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ truyÒn thèng nh­ thuèc l¸, s¶n xuÊt bia, tµi s¶n, du lÞch vµ dÖt may. C¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi còng tham gia vµo lÜnh vùc gç vµ ®¸ quý vµ b¾t ®Çu t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó t¹o dùng c¬ së vËt chÊt cho C¨mpuchia nh­ Trung Quèc, H«ng K«ng ,Th¸i Lan vµ Malaysia lµ c¸c nhµ ®Çu t­ dÉn ®Çu vµo C¨mpuchia . Dßng FDI hµng n¨m vµo C¨mpuchia N¨m DßngFDI(§¬n vÞ triÖu USD) 1996 293.6 1997 168 1998 121 1999 135.5 2000 153 2001 120 2002 134.5 2003 267.7 02/2004 340.58 Nguån :B¸o c¸o ®Çu t­ thÕ giíi 2. Sù khã kh¨n cña FDI Chóng ta biÕt ®Êt n­íc C¨mpuchia lµ ®Êt n­íc míi "ngñ dËy" tõ néi chiÕn vµ ®Êt n­íc ®ang ph¸t triÓn theo c¸c n­íc l¸ng giÒng còng nh­ c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN, vËy lµm cho vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gÆp vÇn ®Ò nh­ sau : - NhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao vµo Campuchia c«ng nghÖ l¹c hËu víi gi¸ c¶ cao. Trong mét sè tr­êng hîp do t×nh h×nh chÝnh trÞ ... viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng thiÖn chÝ ®Çu t­ vµ lµm ¨n l©u dµi ë C¨mpuchia lµ nguyªn nh©n lµm cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ kh«ng thÓ triÓn khai hoÆc triÓn khai kh«ng cã kÕt qu¶. - Mét sè chÝnh s¸ch ch­a ®­îc x¸c ®Þnh râ nªn ch­a thÓ chÕ hãa hoÆc ®· cã chÝnh s¸ch lµm c¬ së nh­ng v¨n b¶n ph¸p quy ban hµnh chËm. - Mét sè luËt vÒ kinh tÕ liªn quan ®Õn ®Çu t­ n­íc ngoµi chËm ban hµnh nh­ luËt lao ®éng, luËt bÊt ®éng s¶n...... - Ph¸p luËt ch­a ®ång bé hoµn chØnh nghiªm träng h¬n lµ viÖc thi hµnh ph¸p luËt ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong qóa tr×nh triÓn khai dù ¸n, thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh , th­¬ng m¹i vµ mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn qu¶n lý v µ sö dông lao ®éng.TÊt c¶ nh÷ng mèi quan t©m cã tÝnh ph¸p lý trªn ®©y còng ®Òu nh»m vµo môc ®Ých cuèi cïng lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù v©n ®éng vµ ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng kinh tÕ nµy ë C¨mpuchia. III. Mét sè gi¶i ph¸p nh¾m t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ 1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ thu hót ®Çu t­ FDI 1.1. Nhãm gi¶i ph¸p chung cña FDI CÇn cã sù nh©n thøc ®Çy ®ñ vµ nhÊt qu¸n vÒ néi dung, tÝnh ®Æc thï cña FDI vµ tÇm quan träng nhiÒu mÆt cña FDI ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña chóng ta hiÖn nay còng nh­ trong nh÷ng n¨m tíi. §Æc biÖt cÇn ®¸nh gi¸ ®óng vai trß FDI, xem ®ã lµ ®Çu nguån cña dßng th¸c FDI vµo Ch©u ¸ nãi chung vµ vµo C¨mpuchia nãi riªng. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia tr¶i qua h¬n 10 n¨m thùc hiÖn nh­ng sù thùc vÉn lµ lÜnh vùc rÊt míi; quan niÖm cña chóng ta vÒ FDI, kinh nghiÖm tiÕp nhËn qu¶n lý FDI còng cßn nhiÒu bÊt cËp. V× vËy cÇn cã th«ng tin, tæ chøc t×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng FDI, trong ®ã vèn FDI cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n ®èi víi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ kh¸c kh«ng chØ ë quyÒn ®iÒu hµnh ®èi tµi s¶n ®Çu t­ mµ nã cßn lµ h×nh thøc chuyÒn giao vÒ c«ng nghÖ FDI kh«ng chØ cã t¸c dông tÝch cùc víi n­íc ®Çu t­ còng nh­ n­íc nhËn ®Çu t­ mµ nã cßn lµ t¸c ®éng tiªu cùc, nhÊt lµ víi n­íc ®Çu t­.§èi víi chóng ta , n­íc nhËn ®Çu t­ sÏ cã lîi nh­ gia t¨ng nguån vån; tiÕp nhËn ®­îc c«ng nghÖ kü thuËt vµ qu¶n lý tiªn tiÕn; khai th¸c, ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng kinh tÕ cña c¸c vïng, ngµnh qua ®ã gi¶i quyÕt ®­îc lao ®éng, t¨ng thu nhËp còng nh­ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh gãp phÇn vµo c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n....... g¾n liÒn víi nã lµ nguy c¬ phô thuéc n­íc ngoµi vÒ c«ng nghÖ , nguån vån , chÞu sù can thiÖp cña bªn ngoµi ®èi víi c¸c quyÕt s¸ch vÒ kinh tÕ. §¸ng chó ý n÷a lµ nh÷ng t¸c ®éng vÒ v¨n hãa – x· héi cã thÓ lµm thay ®æi c¸c gi¸ trÞ chuÈn mùc x· héi, nhÊt lµ víi n­íc ®ang h­íng tíi ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng cña n­íc th× cµng cÇn chó ý ®Õn t¸c ®éng vÒ mÆt nµy. NhËn thøc vÒ t¸c ®éng hai mÆt cña FDI cho phÐp ta cã nh÷ng quyÕt chÝnh s¸ch trong qu¸ tr×nh thu hót FDI, ®i cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p thu hót cÇn thiÕt lËp nh÷ng bé luËt phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ®Ó h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc. §èi víi n­íc C¨mpuchia FDI tõ NhËt vµ óc... lµ nhµ ®Çu t­ quèc tÕ hµng ®Çu trªn thÕ giíi, nguån FDI ®æ vµo khu vùc ch©u ¸ ngµy cµng lín. Chóng ta cÇn nhËn thøc râ vai trß ®Çu nguån cña dßng FDI , v× vËy; cÇn cã chÝnh s¸ch tæng thÓ trong quan hÖ dµi h¹n, chóng ta cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu t×m hiÓu s©u vÒ c¸ch thøc lµm ¨n cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia trong ®ã chó ý th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cña C¨mpuchia cho c¸c doanh nh©n n­íc ngoµi. Trong cuéc ®iÒu tra hµng n¨m cña ng©n hµng xuÊt – nhËp khÈu cña n­íc ngoµi th× vÊn ®Ò c¬ së h¹ tÇng x· héi nghÌo nµn cña C¨mpuchia lµ vÊn ®Ò næi cém trong m«i tr­êng ®©u t­ cña n­íc ta. §Ó gia t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong viÖc thu hót FDI nãi chung, kh«ng thÓ kh«ng tËp trung n©ng cÊp c¬ së h¹ t©ng. HiÖn nµy, chóng ta ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp ,nh­ng trong s è ®ã chØ cã sè Ýt lµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ , trong viÖc x©y dùng nh÷ng khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, trµn la n kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña c¸c n hµ ®Çu t­ , do ®ã ®· kh«ng thu hót ®­îc hä. Trong ®iÒu kiÖn h¹ tÇng x· héi cßn yÕu, l¹i ch­a ®Òu gi÷a c¸c vïng th× cÇn cã quy ho¹ch phï hîp vÒ ph¸t triÓn ngµnh, lÜnh vùc. Kh«ng cø nhÊt thiÕt tÊt c¶ c¸c tØnh ph¶i cã ®Çu t­ n­íc ngoµi, cÇn t¹o s ù b×nh ®¼ng vÒ mäi mÆt gi÷a c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi n­íc, gi÷a ng­êi C¨mpuchia víi ng­êi n­íc ngoµi, trong ®iÒu kiÖn dÞch vô kÐm chóng ta l¹i thi hµnh chÝnh s¸ch gi¸ ph©n biÖt vµ qu¸ cao ®èi víi ngoµi n­íc ngoµi qu¶ lµ bÊt hîp lý, kh«ng nh÷ng kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc c¸c ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt mµ c¶ ho¹t ®éng du lÞch còng bÞ h¹n chÕ. Trong lÜnh vùc ®µo t¹o nguån nh©n lùc cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o lùc l­îng lao ®éng phôc vô cho khu vùc FDI nãi chung vµ khu vùc FDI, trong ®ã kh«ng chØ chó ý n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt mµ ph¶i biÕt ngo¹i ng÷, cã kiÕn thøc tèi thiÓu vÒ nÒn v¨n hãa , ®Æc biÖt trong kinh doanh cña c¸c ®èi t¸c. CÇn tiÕp tôc nghiÒn cøu söa ®æi luËt ®Çu t­ theo h­íng th«ng tho¸ng h¬n, kÕt hîp ban hµnh c¸c quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn FDI ®Ó t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý hÊp dÉn, cã sù c¹nh tranh.Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý, ®¶m b¶o hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t ­ n­íc ngoµi b»ng nh÷ng ®iÒu kho¶n cã tÝnh chÊt ­u ®·i vÒ mÆt lîi Ých kinh tÕ cña hä vµ ®¶m b¶o an toµn vÒ vèn cho hä, x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, ®¶m b¶o thi hµnh ph¸p luËt nghiªm minh, cÇn cã mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp râ rµng, mét c¬ quan toµ ¸n nghiªm minh vµ c«ng b»ng. 1.2. Nhãm gi¶i ph¸p c¶i thiÖn t¨ng c­êng FDI - T¹o lËp vµ lùa chän c¸c ®èi t¸c, lùa chän h×nh thøc thu hót, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­. - T¹o lËp vµ lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­ : vÒ l©u dµi ph¶i ®Æt träng t©m vµo c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia v× ®ã míi chÝnh lµ nh÷ng ®èi t¸c cã vèn, kü thuËt tiªn tiÕn, kinh nghiÖm qu¶n lý vµ nh×n chung träng “ danh dù ” cña nhµ bu«n b¸n, lùa chän ®èi t¸c ®Çu t­ cÇn chó ý tíi c¸c tiªu chuÈn sau: kiªn quyÕt lo¹i trõ c¸c ®èi t¸c cã t­ t­ëng lµm ¨n chép giËt, chän c¸c ®èi t¸c cã n¨ng lùc cÇn thiÕt vÒ tµi chÝnh, cã kh¶ n¨ng kinh nghiÖm trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ s½n sµng chuyÓn giao c«ng nghÖ cÇn thiÕt vµo C¨mpuchia. - Më réng c¸c h×nh thøc ®Ó thu hót ®Çu t­ : Më réng h×nh thøc chÝnh lµ biÖn ph¸p thu hót ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, nh÷ng h×nh thøc thu hót cÇn më réng lµ hîp t¸c gia c«ng, xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, xÝ nghiÖp liªn doanh, h×nh thøc BOT, thiÕt lËp c¸c khu c«ng nghiÖp (trong ®ã cã khu chÕ xuÊt ), khu mËu dÞch tù do.... nh÷ng h×nh thøc nµy hÕt søc phong phó vµ cã vai trß kh«ng gièng nhau trong thu hót ®Çu t­ FDI. - ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­: §èi víi C¨mpuchia trong nh÷ng n¨m qua, kÓ tõ khi luËt ®Çu t­ ra ®êi, C¨mpuchia cã nhiÒu c¶i tiÕn vÒ chÝnh s¸ch thuÕ, gi¸ thuÕ ®Êt... song cho ®Õn nay vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i tÝnh toµn l¹i, ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­, ngoµi nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c, gi¶i ph¸p kh¸c, gi¸ thuÕ ®Êt, gi¸ dÞch vô, tû xuÊt thuÕ lîi tøc, thuÕ kinh doanh, thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc... ph¶i ®­îc xem xÐt söa ®æi cho phï hîp ®¶m b¶o ®é kÝch thÝch cao. 2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI vµo C¨mpuchia 2.1. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi §æi víi C¨mpuchia tõ sau khi tæng tuyÓn cö (th¸ng 05/1993) thùc hiÖn ®æi míi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ b¾t ®Çu ®­îc ®¶m b¸o, tuy nhiªn vÉn cßn sù m©u thuÉn vµ sù ph¸ ho¹i cña c¸c t hÕ lùc ph¶n ®éng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ. V× vËy, chÝnh phñ C¨mpuchia vÉn lu«n c¶nh gi¸c, ®ång thêi tiÕp tôc duy tr× vµ t¨ng c­êng sù æn ®Þnh h¬n n÷a, yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng, ®ã lµ t¨ng c­êng vai trß nhµ n­íc tù do, d©n chñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, kÞp thêi ng¨n chÆn mäi ©m m­u ch¶u c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, ®¶m b¶o quèc phßng, an ninh, b¶o vÖ chu quyÒn Quèc gia, cïng víi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ chÝnh s¸ch ngo¹i giao mÒm dÎo. §¶m b¶o nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, ®a ph­¬ng hãa trong quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi v× hãa b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn. 2.2. §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­ëng vµ thiÕt lËp thÞ tr­ëng ®ång bé: §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cã hiÖu qu¶ C¨mpuchia tiÕp tôc ®æi míi t­ duy chÝnh trÞ, kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ph¶i nhËn thøc ®Çy dñ h¬n mèi quan hÖ gi÷a ®éc lËp d©n téc, d©n chñ, víi hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn, x©y dùng n©ng lùc néi sinh ®Ó cã thÓ hÊp thu ®­îc nh÷ng yÕu tè quèc tÕ, ®Æc biÖt n¨ng lùc khoa häc c«ng nghÖ, tµi nguyªn vµ nh©n lùc. Muèn vËy ph¶i kiªn tr× d­êng lèi ®æi míi, thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc së h÷u, thùc hiÖn c¶i c¸ch nÒn tµi chÝnh quèc gia, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÈn hãa, ®ång thêi hoµn tÊt viÖc chuÈn bÞ cë së h¹ tÇng kinh tÕ vµ luËt ph¸p, chuÈn bÞ tèt n¨ng lùc qu¶n lý, tiÕn hµnh thö nghiÖm viÖc thµnh lËp thÞ tr­êng chøng kho¸n ë thµnh phè lín. 2.3.X©y dùng bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh vÒ mäi mÆt: §Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn khÈn tr­¬ng kiÖn toµn bé m¸y hîp t¸c ®Çu t­ ë cÊp cao, ®Þa ph­êng vµ c¸c ngµnh theo h­íng gän nhÑ, cã hiÖu lùc, hiÖu lùc cña c¸c cÊp chÝnh phñ ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trªn viÖc x©y dùng nh»m b¶o tån vµ ph¸t huy truyÒn thèng tèt ®Ñp ña d©n téc theo h­íng nhµ n­íc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n. 2.4. C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh: ë C¨mpuchia cung víi luËt, Thñ t­íng ChÝnh phñ, c¸c bé, c¸c ngµnh ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nh»m cô thÓ hãa vµ h­íng dÉn thi hµnh luËt, tuy nhiªn vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc tiÕp tôc söa ®æi bæ sung nh­ hÖ thæng ph¸p lý cña C¨mpuchia ch­a kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu kinh doanh, g©y nªn nh÷ng khã kh¨n cho nhµ ®Çu t­ , ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­, c¸c c¬ quan h÷u quan cÇn chuÈn bÞ cho ra ®êi luËt th­¬ng m¹i, luËt kinh doanh bÊt ®éng s¶n, bæ sung hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ tù do, quy c hÕ ®Çu thÇu, m«i sinh, m«i tr­êng, chuyÓn giao c«ng nghÖ.... ®©y lµ nh÷ng v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt rÊt cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña vc¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2.5. T¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia T¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÒn ®Çu t­ theo h­íng ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc xóc tiÕn ®Çu t­ nh»m ®¸p øng môc tiªu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, ®ång thêi cñng cè xóc tiÕn ®Çu t­ ®ñ m¹nh vÒ ®éi ngò, tr×nh ®é, t¨ng c­êng vµ cã kÕ ho¹ch ®­a c¸c bé, viÖn, tr­êng vµ c¸c c¬ quan c«ng t¸c ®èi ngo¹i vµo ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­. KÕt luËn Quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ lµ mét xu h­íng kh¸ch quan, lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, trªn c¬ së sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Xu h­íng nµy ®· l«i kÐo tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, dï muèn hay kh«ng còng ph¶i tõng b­íc héi nhËp vµo quü ®¹o cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ quèc tÕ, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi cã vÞ trÝ vµ vai trß ngµy cµng quan träng, nã ®· vµ ®ang lµ nh©n tè c¬ b¶n cÇu thµnh vµ quy ®Þnh xu h­íng ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, mét mÆt ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, mÆt kh¸c nã lµ nh©n tè thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ thÕ giíi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. KÓ tõ khi xuÊt hiÖn c¸ch ®©y hµng thÕ kû, tr¶i qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Çy biÕn ®éng , mÆc dï cã nhiÒu thay ®æi nh­ng ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vÉn kh«ng ngõng ph¸t triÓn.Sè l­îng vèn ®©u t­ n­íc ngoµi ngµy cµng t¨ng lªn m¹nh mÏ, h×nh thøc ®Çu t­ ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng vµ ngµy cã nhiÒu quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng nµy, c¶ víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Çu t­ vµ ng­êi nhËn ®Çu t­. Ban ®Çu, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi do c¸c n­íc chÝnh quèc tiÕn hµnh ë c¸c n­íc thuéc ®Þa ®Ó v¬ vÐt tµi nguyªn vµ bãc lét nh©n d©n ë thuéc ®Þa, sau ®ã dßng vèn ®Çu t­ quèc tÕ cã xu h­íng ch¶y vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp lµ chñ yÕu. HiÖn t­îng ®Çu t­ lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kÐo dµi m·i cho ®Õn nh÷ng thËp kû70-80 míi cã h­íng dÞch chuyÓn dÉn sang c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ cho ®Õn thËp kû nµy xu h­íng ®ã míi t¨ng m¹nh. Vµ ®· xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t­îng míi nh­ hiÖn t­îng “hai chiÒu”, "®a cùc vµ ®a biªn”....trong ®Çu t­ quèc tÕ. Tr¶i qua mét qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi vµ b»ng nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc r»ng, nh÷ng t¸c ®éng kinh tÕ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn , n¬i cã nh÷ng tiÒm n¨ng to lín vÒ lao ®éng, tµi nguyªn nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn kh¸i th¸c. §èi víi c¸c n­íc nµy, khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n lµ thiÕu vèn vµ kü thuËt c«ng nghÖ. Sù khao kh¸t ®Çu t­ tõ phÝa c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· gÆp ®­îc nhu cÇu ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Sù kÕt hîp hai nhu cÇu Êy l¹i víi nhau ®· mang l¹i sù “tho¶ m·n” cho c¶ hai phÝa vµ sù thËt, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi chØ ph¸t huy hiÖu qu¶ cao khi nã mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn, bªn ®Çu t­ t×m kiÕm ®­îc lîi nhuËn, thÞ tr­êng... cßn bªn nhËn ®Çu t­ ®ã lµ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, më réng thÞ tr­êng ,thu tµi chÝnh vµ t¹o thªm chç lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. Do hoµn c¶nh ®Æc thï mµ C¨mpuchia tham gia vµo ho¹t ®éng s«i ®éng nµy cña thÕ giíi h¬i muén mét chót. Sau tæng tuyÓn cö trong c«ng quèc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. C¨mpuchia ®· nhËn thøc ®­îc vai trß lín ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ mÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i, lín nhÊt lµ trë ng¹i vÒ nhËn thøc, th¸ng 08 n¨m 1994 LuËt ®Çu t­ t¹i C¨mpuchia ®­îc ban hµnh vµ ®Çu t­ më réng ra mét trang míi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia. Sau s¸u n¨m kÓ tõ khi ban hµnh luËt ®Çu t­.Mét kho¶ng thêi gian kh«ng dµi so víi cuéc ®êi cña mçi con ng­ßi, nh­ng C¨mpuchia ®· ®¹t ®­îc nh÷ng th¾ng lîi b­íc ®Çu t­ kh¸ quan träng, sè l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m, tèc ®é t¨ng trung b×nh h¨ng n¨m lµ 50% .TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2003, sè vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®­îc thùc hiÖn kho¶ng 4345,544triÖu USD, chiÕm kho¶ng 40.08% tæng sè vèn ®Çu t­ trong toµn bé nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn quan träng vµo sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña C¨mpuchia ®Ó cã thÓ tho¸t ra khái c¸i vßng luÈn qu¶n vµ tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu ph¸t triÓn so víi c¸c n­íc kh¸c. Khi thùc hiÖn hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ,C¨mpuchia còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÊt m¸t, thiÖt h¹i. C¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho viÖc m­în søc ng­êi cã thÓ rÊt lín nÕu C¨mpuchia non kÐm vÒ tr×nh ®é hay m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm nghiªm träng trong qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh vÜ m«.Ng­îc l¹i ,C¨mpuchia cã thÓ h¹n chÕ ®­îc t¸c h¹i cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, nÕu C¨mpuchia biÕt kh«n khÐo xö lý tèt c¸c t×nh huèng vµ ph¶i cã kh¶ n¨ng ®ª thùc hiÖn quan hÖ hîp t¸c ®©u t­ víi n­íc ngoµi. §Ó t¨ng tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ liªn tôc cao vµ ®Ó biÕn C¨mpuchia thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp trong t­¬ng lai.ViÖc thu hót ®Çu t­ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã ý nghÜa vµ vai trß ®Æc biÕt quan träng.C¨mpuchia ph¶i coi nhiÒu vô thu hót vµ n¨ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ c«ng viÖc võa cã tÝnh cÊp b¸ch võa cã tÝnh chiÕn l­îc l©u dµi. C¬ héi thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña C¨mpuchia trong nh÷ng n¨m tíi lµ rÊt thuËn lîi, vÒ phÝa m×nh C¨mpuchia cã c¶ nh÷ng lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ t­¬ng ®èi .Nh÷ng ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, yªu cÇu C¨mpuchia ph¶i gi¶i quyÕt nhiÒu vÇn ®Ò bøc xóc nh­ viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý,æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« t¹o vµ x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng , n©ng cao n¨ng lùc tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi....vµ ph¶i v­ît qua ®­îc nh÷ng th¸ch thùc ®ang ®Æt ra tr­íc C¨mpuchia. B»ng sù nç lùc cña chÝnh m×nh ®ång biÕt kh¶i th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc bªn ngoµi.Trong ®ã phÇn chñ yÕu lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, sÏ cho phÐp C¨mpuchia thùc hiÖn thµnh c«ng nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®· ®¹t ra trong t­¬ng lai. Danh môc c¸c ch÷ c¸i viÕt t¾t Ch÷ viÕt t¾t Tªn tiÕng Anh Tªn tiÕng ViÖt AFTA Asean Free Trade Area Khu vùc mËu dÞch tù do Ch©u ¸ ASEAN Association of South East Asia Nations HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ADB Asean Development Bank Ng©n hµng ph¸t triÓn §«ng nam ¸ CDC The council of the Development of cambodai Uû b¶n ph¸t triÓn cña campuchia CIB The Cambodian investment Board Ban ®Çu t­ campuchia CRDC The Cambodian Rehabilitation And Development Board Ban ph¸t triÓn vµ Phô håi Campuchia CFSP Common Foreingn and Security Policy ChÝnh s¸ch chung vÒ An ninh vµ §èi ngo¹i EU European Union Liªn minh Ch©u ©u EC European Community Céng ®ång Ch©u ©u EEC European Economic Community Céng ®ång kinh tÕ Ch©u ©u EEA European Economic Area Kh«ng gian kinh tÕ Ch©u ©u EFT European Free Trade HiÖp héi mËu dÞch tù do Ch©u ©u EIB Eropean Investment Bank Ng©n hµng ®©u t­ Ch©u ©u ECSC European Coal and Steel Community Céng ®ång than vµ thÐp Ch©u ©u FDI Foreign Direct Investment §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi GSP Generalisd System of Preference HÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cÊp MFN Most – favoured Nation Quy chÕ tèi thuÖ quèc ODA Official Development Assistance FDI ph¸t triÓn chÝnh thøc WTO World Trade Organization Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh ®Çu t­ t¹i C¨mpuchia xuÊt b¶n n¨m 2003 2. Gi¸o tr×nh AFTA and the Cambodian labor market , published by Cambodian institute for cooperation and peace, issue No 3,Pnom Penh, Kindom of Cambodia ,july 2003 Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ c¨mpuchia Bé kÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Gi¸o tr×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI(Invesment in Cambodia) Giao tr×nh Cambodia’s Invesment Potential ,challenges and prospects by doctor Hing Thoraxy ,Phom Penh Kindom of Cambodia 2003 Gi¸o tr×nh Cambodia’s Annual Economic Review by Kang Chandarot and Chan sopal ,september 2003 Gi¸o tr×nh The Economy and Development of Cambodia society by Hinh Thoraxy ,2003 Gi¸o tr×nh Law and Regulation on Investment in the Kindom of Cambodia Gi¸o tr×nh §Çu t­ ph¸t triÓn Campuchia (Council for the development of cambodia ,Cambodian Investment Board) Gi¸o tr×nh Cambodia Development Resourse Institute 12.08.2003 Gi¸o tr×nh Nghiªn cøu c¸c n­íc ®«ng nam ¸ sè 1/2003 Th«ng tin tµi chÝnh sè 14.2003 Kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng xuÊt b¶n tõ n¨m 2003 Trang web .www.everyday.com.kh Trang web. www. Moc.gov.kh Trang web. www. Khmer .com Trang web. www. Investment.gov.kh Trang web. www.google.com Môc lôc Lêi c¶m ¬n 1 LêI Më §ÇU 2 Ch­¬ng I: c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ®Çu tõ trùc tiÕp n­íc ngoµI (FDI) 4 I. C¬ së lý luËn vÒ FDI 4 1. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt , ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña FDI 4 1.1. Kh¸i niÖm 4 1.1.1.Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ 4 1.1.2.Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi(FDI) 5 1.1.3. Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña FDI 5 1.2. §Æc ®iÓm cña FDI 6 1.3. C¸c h×nh thøc FDI 7 1.3.1 Doanh nghiÖp liªn doanh 7 1.3.2 Doanh nghiÖp 100% cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI(FDI) 8 II. Mét sè lý thuyÕt cña FDI 8 A.1. Lý thuyÕt chu kú sèng 8 A.2. Lý luËn vÒ quyÒn lîi thÞ tr­êng 9 A.3. Lý thuyÕt vÒ tÝnh kh«ng hoµn h¶o cña thÞ tr­êng 9 B. C¸c lý luËn kh¸c vÒ FDI 10 B.1.Lý luËn vÒ chu kú s¶n phÈm 10 B.2.QuyÕt cÇu thµnh h÷u c¬ cña ®Çu t­ 10 B.3.Lý luËn vÒ ph©n t¸n rñi ro 10 C.Lý thuyÕt chiÕt trung 11 III. vai trß ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI 11 IV. Xu h­íng vËn ®éng cña FDI 13 1. FDI t¨ng nhanh vµ chiÕm tû träng ngµy cµng lín trong tû träng vèn ®Çu t­ 13 2.Sù ph©n bè FDI kh«ng ®Òu cho c¸c khu vùc ®Þa lý 15 3.Sù chuyÓn h­íng ®Çu t­ trong thêi gian gÇn ®©y 16 4. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 18 4.1. Nh÷ng xu h­íng chñ yÕu vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn thÕ giíi 18 4.2.Kinh nghiÖm thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña mét sè n­íc trong khu vùc 18 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia 20 I. §Æc ®iÓm kinh tÕ – x· héi- tiÒm n¨ng vµ triÓn väng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¨mpuchia 20 1. §Æc ®iÓm kinh tÕ vµ x· héi 20 2.LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn vÒ ®©u t­ trôc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ë C¨mpuchia 23 3. TiÒm lùc kinh tÕ vµ khãa häc c«ng nghÖ cña ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia 24 II.Thùc tr¹ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia 25 1.Kh¸i qu¸t FDI t¹i C¨mpuchia 25 1.1.Theo nhÞp ®é ®Çu t­ vµ t×nh h×nh thùc hiÖn 25 1.2.Theo ngµnh kinh tÕ 26 1.3.Theo h×nh thøc ®Çu t­ 32 2. C¸c ®èi t¸c ®Çu t­ cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi(FDI) vµo C¨mpuchia 45 III. §¸nh gi¸ tÝnh hÝnh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia 54 1. §¸nh gi¸ FDI vµo C¨mpuchi 54 2.Nh÷ng t¸c ®éng cña ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nÒn kinh tÕ CÆmpuchia 55 3. H¹n chÕ vµ ¶nh h­ëng tiªu cùc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi C¨mpuchia 56 CH¦¥NG III: Mét sè gi¶i ph¸p nh¾m t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi(FDI) 57 I.§Þnh h­íng thu hót FDI trong giai ®o¹n hiÖn nµy 57 1. Quan ®iÓm cña nhµ n­íc C¨mpuchia vÒ thu hót FDI 57 2. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót FDI 59 II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña C¨mpuchia trong thu hót FDI 60 1.ThuËn lîi cña FDI 60 2. Sù khã kh¨n cña FDI 62 III. Mét sè gi¶i ph¸p nh¾m t¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ 63 1.Nhãm gi¶i ph¸p vÒ thu hót ®Çu t­ FDI 63 1.1. Nhãm gi¶i ph¸p chung cña FDI 63 1.2. Nhãm gi¶i ph¸p c¶i thiÖn t¨ng c­êng FDI 65 2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI vµo C¨mpuchia 66 2.1. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi 66 2.2. §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ thiÕt lËp thÞ tr­êng ®ång bé 66 2.3. X©y dùng bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh vÒ mäi mÆt 67 2.4. C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh: 67 2.5. T¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo C¨mpuchia 67 KÕt luËn 68 Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t Danh môc tµi liÖu tham kh¶o