Chuyên đề Giải pháp đẩy mạnh hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam chi nhánh Nghệ An

chế chứng từ này, quyền lợi của người bán sẽ được đảm bảo hơn Trình tự tiến hành nghiệp vụ nhờ thu kèm chứng từ cũng giống như nhờ thu phiếu trơn, chỉ khác ở khâu (1) là lập một bộ chứng từ nhờ ngân hàng thu hộ tiền. Bộ chứng từ gồm có hối phiếu và các chứng từ gửi hàng kèm theo, ở khâu (3) là ngân hàng đại lý chỉ trao chứng từ gửi hàng cho người mua nếu như người mua trả tiền hay chấp nhận trả tiền hối phiếu Tùy theo thời hạn trả tiền, phương thức này được chia làm hai loại: Nhờ thu trả tiền đổi chứng từ (Documents Against Payment - D/P): Được sử dụng trong trường hợp mua bán trả tiền ngay Nhờ thu chấp nhận đổi chứng từ (Documents Against Acceptance - D/A): áp dụng trong trường hợp nhờ thu trả sau 1.2.3. Phương thức tín dụng chứng từ (L/C) Phương thức tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận trong đó một ngân hàng (ngân hàng mở thư tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng (người yêu cầu mở thư tín dụng) sẽ trả một số tiền nhất định cho một người khác (người hưởng lợi của thư tín dụng) hoặc chấp nhận hối phiếu do người này ký phát trong phạm vi số tiền đó khi người này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ phù hợp với những quy định đề ra trong thư tín dụng. Một công cụ vô cùng quan trọng không thể thiếu được trong phương thức tín dụng chứng từ là thư tín dụng, nếu không mở được thư tín dụng thì phương thức thanh toán này cũng không được xác lập Thư tín dụng (Letter of Credit – L/C) là một bản cam kết dùng trong thanh toán, trong đó một ngân hàng (ngân hàng phục vụ người nhập khẩu) theo yêu cầu của người nhập khẩu tiến hành mở và chuyển đến cho ngân hàng ở nước ngoài (ngân hàng phục vụ người xuất khẩu) một L/C cho người hưởng (người xuất khẩu), cam kết sẽ thanh toán một số tiền nhất định trong phạm vi thời hạn quy định, với điều kiện người hưởng phải xuất trình đầy đủ các chứng từ phù hợp với những nội dung, điều kiện quy định như trong Thư tín dụng. Trên đây là những nội dung cơ bản về các phương thức thanh toán quốc tế hiện nay. Việc lựa chọn phương thức thanh toán nào là do hai bên xuất nhập khẩu quyết định dựa trên các điều kiện cụ thể nhằm thoả mãn quyền lợi của cả hai phía. Tuy nhiên, phương thức tín dụng chứng từ vẫn chiếm ưu thế, là một phương thức thanh toán chủ yếu. 1.3. Tín dụng chứng từ - Phương thức chủ yếu trong thanh toán quốc tế của NHTM 1.3.1. Cơ sở hình thành thư tín dung Ngày nay, việc mở rộng nền kinh tế và đa dạng hóa các mối quan hệ kinh tế quốc tế đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động ngoại thương phát triển tại các quốc gia. Hoạt động ngoại thương ngày càng phát triển xóa bỏ dần hàng rào buôn bán giữa các quốc gia. Các giao dịch thương mại không chỉ diễn ra giữa những khách hàng quen biết, có tín nhiệm cao. Trong khi người bán luôn ngần ngại khi chuyển giao hàng hóa của họ trước khi nhận được tiền, còn người mua lại muốn nắm được hàng hóa trước khi trả tiền thì phương thức nhờ thu và chuyển tiền rõ ràng đã bộc lộ những hạn chế của nó. Vì rất khó có thể làm cho việc trao đổi tiền và hàng được tiến hành đồng thời nên trên thực tế các bên thường thỏa thuận với nhau một biện pháp thỏa hiệp: trả tiền khi giao hàng tượng trưng, tức là giao chứng từ chuyển quyền sở hữu hay quyền kiểm soát hàng hóa. Trên cơ sở đó phương thức tín dụng chứng từ ra đời và nhanh chóng trở thành phương thức được sử dụng rộng rãi và phổ biến nhất trong thanh toán xuất nhập khẩu. Trong phương thức này, các ngân hàng không chỉ đóng vai trò là trung gian thu hộ mà được yêu cầu tham gia bằng cách cam kết chắc chắn sẽ trả tiền cho người bán khi họ xuất trình đầy đủ bộ chứng từ phù hợp với nội dung của thư tín dụng. Các bên tham gia cơ bản trong phương thức tín dụng chứng từ gồm có: Người xin mở thư tín dụng là người mua, người nhập khẩu hàng hoá hoặc là người mua ủy thác cho một người khác. Ngân hàng mở thư tín dụng là ngân hàng đại diện cho người nhập khẩu, nó cấp tín dụng cho người nhập khẩu Người hưởng lợi thư tín dụng là người bán, người xuất khẩu hay bất cứ người nào khác mà người hưởng lợi chỉ định. Ngân hàng thông báo thư tín dụng là ngân hàng ở nước người hưởng lợi 1.3.2. Các hình thức thư tín dụng a. Thư tín dụng có thể hủy ngang (Revocable L/C): là thư tín dụng mà sau khi L/C được mở thì người nhập khẩu có thể yêu cầu ngân hàng sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ bỏ bất cứ lúc nào mà không cần có sự đồng ý của người hưởng lợi L/C. b. Thư tín dụng không thể huỷ ngang (Irrevocable L/C): là loại thư tín dụng mà sau khi được mở thì người yêu cầu mở thư tín dụng sẽ không được tự ý sửa đổi, bổ sung hay huỷ bỏ những nội dung của nó nếu không được sự đồng ý của người hưởng thư tín dụng. Để đảm bảo được tính chất và tác dụng của thư tín dụng , ngày nay hầu hết thư tín dụng được mở theo hình thức không huỷ ngang c. Thư tín dụng không thể huỷ ngang có xác nhận (Irrevocable confirmed L/C): là loại Thư tín dụng không thể huỷ ngang được một ngân hàng thứ ba đứng ra đảm bảo thanh toán bên cạnh ngân hàng phát hành thư tín dụng. Loại thư tín dụng này thường được dùng khi hai bên mua-bán chưa có quan hệ tín nhiệm nhau, người bán chưa tin tưởng vào uy tín của người mua cũng như chưa tin tưởng vào uy tín của ngân hàng phát hanh d. Thư tín dụng không thể huỷ ngang có thể chuyển nhượng (irrevocable transferable L/C): là loại Thư tín dụng không huỷ ngang trong đó quy định quyền của người hưởng lợi thứ nhất có thể yêu cầu ngân hàng mở thư tín dụng hay ngân hàng chuyển nhượng thư tín dụng do ngân hàng mở thư tín dụng uỷ quyền chuyển nhượng toàn bộ hay một phần quyền thực hiện thư tín dụng cho một hay nhiều người khác. Thư tín dụng chỉ được phép chuyển nhượng một lần. Thư tín dụng chuyển nhượng thường được sử dụng trong mua bán hàng hoá tay ba, khi người hưởng lợi thứ nhất là đại lý của người bán cuối cùng. Tuy nhiên loại thư tín dụng này cũng ít được sử dụng vì chứa đựng nhiều rủi ro cho người mở thư tín dụng cũng như người được chuyển nhượng do không có sự hiểu biết lẫn nhau e. Thư tín dụng trả ngay (L/C at sight): là loại thư tín dụng trong đó người xuất khẩu sẽ được thanh toán ngay khi xuất trình các chứng từ phù hợp với điều khoản quy định trong thư tín dụng tại ngân hàng chỉ thị thanh toán. Trong trường hợp này người xuất khẩu sẽ ký phát hối phiếu trả ngay để yêu cầu thanh toán f. Thư tín dụng trả chậm (Deferred payment L/C): loại thư tín dụng này quy định việc thanh toán sẽ được tiến hành vào một thời điểm xác định trong tương lai. Khi chỉ định một ngân hàng thanh toán trả chậm, ngân hàng phát hành cho phép ngân hàng đó thực hiện thanh toán bộ chứng từ được xuất trình phù hợp với quy định trong thư tín dụng vào một thời điểm xác định trong tương lai đã nêu trong thư tín dụng. Đồng thời, ngân hàng phát hành cũng cam kết bồi hoàn cho ngân hàng thanh toán đúng thời hạn g. Thư tín dụng giáp lưng (Back to back L/C): là loại Thư tín dụng do người xuất khẩu yêu cầu ngân hàng phục vụ mình mở một thư tín dụng khác cho người khác hưởng căn cứ vào một thư tín dụng đã được mở trước đó làm đảm bảo. Nội dung của hai thư tín dụng là gần giống nhau, tuy nhiên nó lại hoàn toàn độc lập với nhau. Nghiệp vụ thư tín dụng giáp lưng rất phức tạp, đòi hỏi phải có sự kết hợp khéo léo và chính xác các điều kiện của thư tín dụng gốc và thư tín dụng giáp lưng. Loại thư tín dụng này thường được sử dụng trong mua bán hàng hoá qua trung gian, khi người bán cuối cùng hoặc người mua không chấp nhận một thư tín dụng chuyển nhượng h. Thư tín dụng đối ứng (Reciprocal L/C): là loại thư tín dụng không thể huỷ ngang chỉ có hiệu lực khi có một thư tín dụng đối ứng với nó cũng được mở. Loại Thư tín dụng thường được sử dụng khi hai bên mua bán có quan hệ mua bán hàng đổi hàng hoặc gia công hàng hoá i. Thư tín dụng tuần hoàn (Revolving L/C): là loại thư tín dụng không thể huỷ ngang, sau khi sử dụng xong hoặc đã hết hiệu lực thì nó lại tự động có giá trị như cũ và cứ như vậy nó tuần hoàn cho đến khi nào tổng giá trị được thực hiện hoàn tất. Thư tín dụng tuần hoàn thường được sử dụng khi các bên tin cậy lẫn nhau, mua hàng thường xuyên theo định kỳ j. Thư tín dụng điều khoản đỏ (Red clause L/C): là loại thư tín dụng có điều khoản đặc biệt, trong đó người hưởng Thư tín dụng thông qua ngân hàng phát hành đồng ý ứng trước một số tiền nhất định cho người hưởng trước khi họ xuất trình đầy đủ chứng từ hợp lệ theo đúng thời gian quy định. Loại thư tín dụng này thường được sử dụng trong quan hệ mua bán giữa công ty mẹ-con, tài trợ cho người bán để chuẩn bị hàng hoá k. Thư tín dụng dự phòng (Standby L/C): là loại thư tín dụng do ngân hàng của người xuất khẩu phát hành trong đó cam kết với người nhập khẩu là sẽ thanh toán cho họ trong trường hợp người xuất khẩu không hoàn thành nghĩa vụ giao hàng theo như Thư tín dụng đã quy định 2 1.3.3. Quy trình thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ 5 Ngân hàng phục vu người xuất khẩu NH phục vụ người nhập khẩu 7 6 3 6 8 1 5 4 Người xuất khẩu Người nhập khẩu Người nhập khẩu làm đơn xin mở thư tín dụng gửi đến ngân hàng của mình yêu cầu mở một thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng. Căn cứ vào đơn xin mở thư tín dụng, ngân hàng mở thư tín dụng sẽ lập một thư tín dụng và thông qua ngân hàng phục vụ người xuất khẩu thông báo việc mở thư tín dụng và chuyển thư tín dụng đến người xuất khẩu . Khi nhận được thông báo này, ngân hàng phục vụ người xuất khẩu đóng vai trò là ngân hàng thông báo sẽ thông báo cho người xuất khẩu toàn bộ nội dung thông báo về việc mở thư tín dụng đó và khi nhận được bản gốc của thư tín dụng thì chuyển ngay cho người xuất khẩu. Người xuất khẩu nếu chấp nhận thư tín dụng thì tiến hành giao hàng, nếu không thì tiến hành đề nghị ngân hàng mở L/C sửa đổi, bổ sung thư tín dụng cho phù hợp với hợp đồng. Sau khi giao hàng, người xuất khẩu lập bộ chứng từ theo yêu cầu của thư tín dụng xuất trình thông qua ngân hàng phục vụ mình (có thể là ngân hàng thông báo hoặc ngân hàng khác) cho ngân hàng mở thư tín dụng xin thanh toán Ngân hàng mở thư tín dụng kiểm tra bộ chứng từ nếu thấy phù hợp với thư tín dụng thì tiến hành trả tiền cho người xuất khẩu. Nếu thấy không phù hợp, ngân hàng từ chối thanh toán và gửi trả lại toàn bộ chứng từ cho người xuất khẩu (nếu người nhập khẩu chấp nhận thanh toán thì ngân hàng mở thư tín dụng vẫn thanh toán và trừ phí sai sót của bộ chứng từ) Ngân hàng mở thư tín dụng đòi tiền người nhập khẩu và chuyển bộ chứng từ cho người nhập khẩu sau khi người nhập khẩu trả tiền hoặc chấp nhận thanh toán Người nhập khẩu kiểm tra chứng từ, nếu thấy phù hợp với thư tín dụng thì trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền, nếu không phù hợp thì có quyền từ chối trả tiền. Những chứng từ chủ yếu theo Thư tín dụng bao gồm: Hối phiếu (Draft): theo công ước quốc tế về Hối phiếu (Uniform Law for Bills of Exchange – ULB) năm 1930, Hối phiếu được hiểu là một tờ lệnh trả tiền vô điều kiện do một người ký phát cho người khác, yêu cầu người này khi nhìn thấy hối phiếu, hoặc đến một ngày nhất định ghi trên hối phiếu phải trả một số tiền nhất định cho một người nào đó, hoặc theo lệnh của người này trả cho người khác hoặc trả cho người cầm hối phiếu. Hoá đơn thương mại (Commercial Invoice): là chứng từ do người bán lập để đòi tiền người mua, chứa đựng những thông tin quan trọng về chuyến hàng như tên hàng, số lượng, đơn giá, giá trị thanh toán... Đây được coi là một trong những chứng từ quan trọng nhất, không thể thiếu trong những chứng từ xuất trình. Chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin): là chứng từ chỉ rõ nguồn gốc, xuất xứ của hàng hoá xuất khẩu. Chứng từ này thường do Phòng Thương mại cấp trên cơ sở kê khai của người bán hoặc một bên trung gian nào đó. Chứng nhận bảo hiểm (Certificate of Insurance): Chứng từ này do công ty Bảo hiểm hoặc đại lý của họ lập ra để bảo hiểm cho lô hàng xuất nhập khẩu dựa trên hợp đồng bảo hiểm và tuỳ thuộc vào điều kiện giao hàng. Chứng từ vận tải: Vận đơn đường biển (Bill of Lading), vận đơn hàng không (Airway Bill) hoặc vận đơn đường sắt (Railway Bill): là chứng từ được hãng vận tải phát hành, là bằng chứng về việc giao hàng của người bán. Đối với phương thức giao hàng bằng đường biển thì vận đơn được xem là chứng từ quan trọng nhất, vừa là bằng chứng xác nhận hợp đồng chuyên chở, vừa là biên lai của Người chuyên chở xác nhận đã nhận hàng, vừa là chứng từ xác thực quyền sở hữu đối với hàng hoá. Chứng từ vận tải thường có những nội dung như tên tàu, số vận đơn, ngày phát hành vận đơn... Phiếu đóng gói (Packing list): nội dung của chứng từ này thường mô tả chi tiết về chuyến hàng đã giao như số Container, trọng lượng tịnh, trọng lượng cả bì, ... Các chứng từ khác: như phiếu khử trùng, kiểm định thực vật, giấy chứng nhận chất lượng, số lượng... Việc lập được một bộ chứng từ hoàn hảo (sạch) theo thư tín dụng phải theo một chuẩn mực quốc tế và thực tiễn thực hành được các nước tham gia công nhận. 1.3.4. Đặc điểm của thư tín dụng chứng từ Thư tín dụng hình thành trên cơ sở hợp đồng mua bán, nhưng sau khi ra đời lại hoàn toàn độc lập với hợp đồng mua bán. Người mua căn cứ vào hợp đồng để làm đơn yêu cầu mở Thư tín dụng. Người bán căn cứ vào các điều kiện của Thư tín dụng tiến hành giao hàng và nếu xuất trình được các chứng từ có phù hợp với hợp đồng hay không không phải là trách nhiệm của ngân hàng và không ảnh hưởng đến trách nhiệm thanh toán của ngân hàng. Tính độc lập của Thư tín dụng không huỷ bỏ trách nhiệm của ngân hàng phát hành khi hợp đồng mua bán đã được huỷ bỏ nhưng Thư tín dụng vẫn còn hiệu lực. Do đó người bán khi nhận được Thư tín dụng phải kiểm tra kỹ các điều khoản của Thư tín dụng, nếu có điều khoản nào chưa phù hợp phải yêu cầu người mua tiến hành sửa đổi Thư tín dụng cho phù hợp trước khi thực hiện giao hàng. Trong nghiệp vụ tín dụng chứng từ, các ngân hàng chỉ giao dịch căn cứ vào chứng từ, chứ không liên quan đến hàng hoá. Ngân hàng cam kết thanh toán cho người hưởng khi họ xuất trình được bộ chứng từ mà thể hiện trên bề mặt là phù hợp với các điều khoản của Thư tín dụng mà hoàn toàn không phụ thuộc vào việc người mua đã nhận được hàng hoá hay chưa, hàng hoá có đúng quy cách hay không. Do đó, quyền lợi của người bán sẽ được đảm bảo nếu họ xuất trình được bộ chứng từ hoàn toàn phù hợp với các điều khoản, điều kiện của thư tín dụng 1.3.5. Vai trò của ngân hàng trong quá trình thực hiện nghiệp vụ tín dụng chứng từ Đối với nhà nhập khẩu: Khi nhà nhập khẩu chưa có uy tín với nhà xuất khẩu, nhà xuất khẩu chắc chắn không muốn giao hàng trước khi nhận được tiền. Ngược lại, nhà nhập khẩu khi chưa nhận được hàng cũng không hề muốn trả tiền trước, một mặt sẽ có rủi ro nếu nhà xuất khẩu không giao được hàng, mặt khác vốn sẽ bị chiếm dụng trong một thời gian dài, nhất là những hàng mà nhà xuất khẩu phải sản xuất rồi mới giao được hàng. Sử dụng phương thức thanh toán quốc tế là tín dụng chứng từ sẽ giải quyết được mâu thuẫn đó. Ngân hàng, bằng uy tín của mình sẽ đứng ra cam kết thanh toán. Nhà nhập khẩu sẽ được tư vấn về những điều khoản trong hợp đồng để xây dựng một Thư tín dụng chặt chẽ, có lợi cho nhà nhập khẩu. Nhà nhập khẩu cũng kiểm soát được hàng hoá thông qua việc nhà xuất khẩu sẽ phải xuất trình những chứng từ chứng nhận xuất xứ, kiểm định chất lượng do những cơ quan kiểm định độc lập phát hành. Ngân hàng sẽ kiểm tra bộ chứng từ đó có phù hợp với thông lệ quốc tế và luật pháp của từng nước hay không, việc kiểm tra này đòi hỏi kinh nghiệm và sự chuyên nghiệp cao. Ngoài ra, nếu nhà nhập khẩu đã có uy tín với ngân hàng thì thường các ngân hàng sẽ cấp một hạn mức miễn ký quỹ mở Thư tín dụng cho khách hàng. Đây là một trong những ưu việt chỉ có được khi áp dụng phương thức tín dụng chứng từ. Nhà nhập khẩu bằng việc tận dụng uy tín của ngân hàng đã tránh được việc ứ đọng vốn. Đối với nhà xuất khẩu: Chính từ đặc điểm của phương thức tín dụng chứng từ là ngân hàng chỉ làm việc dựa trên chứng từ, nên khi nhà xuất khẩu đã giao hàng và tập hợp được bộ chứng từ hoàn hảo, việc được thanh toán là chắc chắn. Dù trên đường hàng hoá có gặp rủi ro thì việc hai bên giải quyết với bên bảo hiểm cũng không ảnh hưởng tới việc ngân hàng phát hành phải thanh toán. Hoặc nhà nhập khẩu gặp rủi ro, mất khả năng thanh toán, nhà xuất khẩu vẫn chắc chắn nhận được tiền của ngân hàng. Như vậy tất cả chỉ phụ thuộc vào việc nhà xuất khẩu có xuất trình được bộ chứng từ có hoàn hảo hay không, điều này nhà xuất khẩu sẽ được ngân hàng phục vụ mình tư vấn. Ngoài ra, nhà xuất khẩu còn tránh được rủi ro về quản lý ngoại hối của nước người nhập khẩu, vì khi Thư tín dụng đã được mở thì người nhập khẩu đã phải có giấy phép chuyển ngoại tệ ra nước ngoài của cơ quan quản lý ngoại hối. Đối với những phương thức khác như chuyển tiền (sau khi nhận hàng) hay nhờ thu, tại thời điểm thanh toán nếu nước người nhập khẩu có sự thay đổi về quản lý ngoại hối liên quan đến ngoại tệ hai bên đã thoả thuận thì rủi ro này hoàn toàn thuộc về nhà xuất khẩu. Khi đã có được bộ chứng từ, nhà xuất khẩu còn có thể để nghị ngân hàng phục vụ mình chiết khấu (đối với bộ chứng từ trả ngay) hay bán trước hạn các hối phiếu đã được chấp nhận (đối với bộ chứng từ trả chậm), do đó có thể nhanh chóng thu hồi vốn tái đầu tư. Tóm lại, lợi ích lớn nhất của phương thức thanh toán tín dụng chứng từ là thông qua đó có thể đạt tới sự thoả thuận chấp nhận được giữa những lợi ích đối kháng của nhà nhập khẩu và nhà xuất khẩu thông qua việc làm cho thời gian trả tiền phù hợp với thời hạn giao hàng. Ta cũng đã biết dịch vụ này mang lại rất nhiều lợi ích cho ngân hàng. Tuy nhiên ngân hàng cũng phải hết sức thận trọng khi thực hiện phương thức thanh toán này do có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng tới nó, có thể tạo thuận lợi mà cũng có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro cho ngân hàng 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của phương thức tín dụng chứng từ 1.4.1. Các nhân tố bên trong Ngân hàng * Các hoạt động hỗ trợ thanh toán xuất nhập khẩu Có thể nói các hoạt động hỗ trợ thanh toán xuất nhập khẩu như cho vay xuất nhập khẩu hay bảo lãnh ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả công tác thanh toán xuất nhập khẩu qua ngân hàng. Ngân hàng có thể hỗ trợ nhà xuất nhập khẩu dưới các hình thức cho vay ký quỹ mở L/C, chiết khấu bộ chứng từ gửi hàng hay bảo lãnh nhận hàng hoặc bảo lãnh mở L/C trả chậm. * Năng lực của nhân viên Ngân hàng trong quá trình tiếp xúc giữ vai trò chủ đạo và tích cực, thể hiện ở phong cách giao tiếp, tạo ra cho khách hàng ấn tượng tôt đẹp về Ngân hàng. Tính tự tin và xử lý thành thạo các nghiệp vụ: nhận biết được nhu cầu và mong đợi của khách hàng khi sử dụng dịch vụ (do họ nhận thức kém hoặc các dịch vụ có trình tự và kỹ thuật xử lý phức tạp...) * Khả năng trang bị các phương tiện vật chất kỹ thuật Ngân hàng là các phương tiện hữu hình mà các khách hàng có thể nhận biết được tính hiện đại của Ngân hàng.Nó thể hiện ở cấu trúc giao dịch cũng như các phương tiện phục vụ khách hàng (mạng vi tính, máy móc thanh toán ..v..v..) các phương tiện này trở thành nhân tố chính trong các Ngân hàng hiện đại để nâng cao chất lượng dịch vụ tạo độ tin cậy và chất lượng thông tin đến khách hàng. * Xuất phát từ việc xem xét hiệu quả do ảnh hưởng của hoạt động thanh toán tới các hoạt động khác của Ngân hàng như cho vay XNK hay bảo lãnh thì nhân tố thông tin không cân xứng một trong những nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả công tác thanh toán. Thông tin về khách hàng chính xác và độ tin cậy của thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá rủi ro. Tuy nhiên trong quá trình giao dịch vấn đề nổi cộm là những người tham gia thường không có đầy đủ thông tin về nhau chính vì thông tin không cân xứng dẫn tới lựa chọn đối nghịch xảy ra trước khi giao dịch và rủi ro đạo đức sau khi giao dịch xảy ra * Cán bộ Ngân hàng cố ý làm sai Một số cán bộ thanh toán chưa tuân thủ quy trình thanh toán của Ngân hàng đề ra và thông lệ quốc tế nên vẫn tiếp tục bảo lãnh hay mở L/C cho nhữngkhách hàng vi phạm nguyên tắc thanh toán của hệ thống Ngân hàng. 1.4.2. Các nhân tố từ phía khách hàng. * Năng lực tham gia quá trình cung ứng dịch vụ Khả năng diễn đạt đầy đủ, chính xác, rõ ràng nhu cầu của họ đối với Ngân hàng và sự am hiểu về trình tự xử lý nghiệp vụ..v..v.. * Uy tín của khách hàng Có thể hiểu uy tín của khách hàng ở đây chính là sự kiên quyết thực hiện tất cả các giao ước trong các điều khoản hợp đồng. Một người có tư cách đạo đức tốt thì Ngân hàng sẽ bớt rủi ro, ngược lại Ngân hàng sẽ gặp rủi ro khi khách hàng cố tình lừa đảo, trốn tránh nhiệm vụ. * Năng lực, kinh nghiệm kinh doanh của khách hàng. Có thể nói đây là yếu tố quan trọng hỗ trợ quá trình cung ứng dịch vụ của Ngân hàng đựơc trọn vẹn. Nhà nhấp khẩu dù có uy tín đến mấy nhưng hiệu quả hoạt động kinh doanh của đơn vị họ kém thì khó khăn trong việc hoàn trả nợ vay ký quỹ L/C..v..v.. 1.4.3 Các nhân tố thuộc về môi trường khách quan * Môi trường pháp lý Khi có sự thay đổi lớn của môi trường pháp lý, đặc biệt là những nước có hệ thống pháp luật chưa ổn định, thường xuyên sửa chữa, bổ sung rủi ro thường liên quan tới việc các quốc gia áp đặt các giứo hạn xuất nhập khẩu. Trong thực tế những thay đổi này thường khiến các bên xuất nhập khẩu và Ngân hàng không thể thực hiện được nghĩa vụ của mình làm cho L/C huỷ bỏ, nhiều khi gây thiệt hại cho các bên. Sự phong tỏa kinh tế vì các mục đích chính trị như của Ireq hay Cuba sẽ mang lại các rủi ro tương tự. Bên cạnh đó là các cuộc nổi loạn, biểu tình (hay chiến tranh cũng có thể gây ra rủi ro cho quá trình thanh toán) * Môi trường kinh tế Sự thay đổi tỷ giá hay các biến động kinh tế có ảnh hưởng trực tiếp tới giá trị đồng tiền các quốc gia là nguy cơ gây ra thiệt hại lớn cho các bên tham gia thanh toán. * Môi trường tự nhiên Có thể dẫn tới những rủi ro bất khả kháng như thiên tai, hoả hoạn..v..v.. làm cho các bên không thể thực hiện được nghĩa vụ của mình do đó ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động thanh toán giữa các bên liên quan PHẦN 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN NGHỆ AN 2.1. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nghệ An trong năm 2006 - 2007 Tình hình kinh tế xã hội trên địa bàn Mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề do thiên tai, dịch bệnh, giá cả nguyên vật liệu tăng cao nhưng với sự nỗ lực phấn đấu của các cấp, các ngành, nhân dân tỉnh Nghệ An và cộng đồng các doanh nghiệp, tình hình kinh tế xác hội của Tỉnh tiếp tục giữ được tăng trưởng khá cao, hầu hết các chỉ tiêu chủ yếu về kinh tế, xã hội đều đạt và vượt kế hoạch đề ra. Tốc độ tăng trưởng GDP cả năm đạt 10,5% Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực: Nông nghiệp giảm từ 33,09% năm 2006 xuống 31,03%, công nghiệp xây dựng tăng từ 30,34% lên 32,01%, dịch vụ tăng 36,57% lên 36,96% Giá trị sản xuất nông nghiệp tăng 3,36%/KH 5-5,5%. Sản lượng lương thực đạt 1,053 tr tấn/KH 1tr tấn Sản xuất công nghiệp xây dựng đạt KH và tăng hơn so với năm trước. GTSX công nghiệp xây dựng ước đạt 11.538 tỷ đồng tăng 18,24%/KH 18-19%. Tính riêng GTSX công nghiệp ước đạt 5.710 tỷ đồng, tăng 17,5% so cùng kỳ/KH 17-18%. Nhiều sản phẩm tăng cao so với năm 2006 Khu vực dịch vụ tăng khá đạt và vượt kế hoạch. Giá trị sản xuất dịch vụ đạt 6,878 tỷ, tăng 11,9%/KH 11-12%. Kim ngạch xuất khẩu cả năm dự kiến đạt 195 triệu USD/KH 185 triệu USD, tăng 34,02 % so cùng kỳ, trong đó xuất khẩu hàng hóa đạt 120 tr USD tăng 21,77%. Doanh thu du lịch ước đạt 540 tỷ đồng, tăng 28,7% Thu chi Ngân sách vượt kế hoạch đề ra: Tổng thu cả năm đạt 2.010 tỷ đồng/ KH 1.923 tỷ tăng 16,6%, trong đó thu nội địa 1.460 tỷ/ KH 1.433 tỷ tăng 12,5%, thu từ xuất nhập khẩu 550 tỷ/ KH 490 tỷ đồng tăng 28,9%. Tổng chi ngân sách 4.932 tỷ đồng Hoạt động của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn Hoạt động của thị trường tài chính tiền tệ năm 2007 có những biến chuyển mạnh mẽ. Thị trường chứng khoán: có nhiều doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa và thực hiện niêm yết trên thị trường chính thức tạo ra nguồn vốn trong đầu tư trung dài hạn. Những tháng cuối năm giá vàng tăng mạnh, tỷ giá USD được nới lỏng biên độ, nguồn cung USD dồi dào do nguồn kiều hối và đầu tư nước ngoài chuyển vào Việt Nam tăng mạnh trong khi nhu cầu VNĐ phục vụ thanh toán cũng tăng đã đẩy USD liên tục giảm giá so với VNĐ Nắm bắt các chủ trương phát triển kinh tế Nghệ An của Đảng và Nhà nước trong giai đoạn từ năm 2003 đến năm 2020, bằng nhiều chính sách kinh tế - xã hội, trong các năm qua Nghệ An đã thu hút một số dự án đầu tư và hình thành các khu công nghiệp và các tiểu vùng kinh tế tập trung như khu công nghiệp Bắc Vinh, Cửa Lò, Nam Cấm, Hoàng Mai… Đây là những cơ hội lớn tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng trong việc đầu tư và cung cấp dịch vụ. Mặt khác, sau khi Việt Nam gia nhập WTO, thực hiện chiến lược mở rộng mạng lưới, trước sự xuất hiện của Ngân hàng nước ngoài, các Ngân hàng thương mại cổ phần thành lập thêm các chi nhánh tại địa bàn thành phố Vinh tạo sự cạnh tranh gay gắt giữa các Ngân hàng về công nghệ, quản lý, cung cấp dịch vụ và nguồn lao động có chất lượng cao. Từ cuối năm 2006 và trong năm 2007 đã có 5 NHTM cổ phần được thành lập tại địa bàn TP Vinh Các Ngân hàng thương mại quốc doanh, bên cạnh việc mở rộng mạng lưới đồng thời chuẩn bị cổ phần hóa. Hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nghệ An Nhận thức năm 2007 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với hoạt động của toàn hệ thống BIDV vừa thực hiện kế hoạch kinh doanh vừa chuẩn bị các điều kiện cần thiết để cổ phần hóa và hình thành tập đoàn tài chính Ngân hàng Việt Nam, trong năm qua chi nhánh đã phấn đấu hoàn thành toàn diện và vượt mức các chỉ tiêu kinh doanh năm 2007. Kết quả kinh doanh được chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam tặng cờ thi đua đặc biệt xuất sắc. Các chỉ tiêu kinh doanh hoàn thành như sau: Tổng tài sản 1.749 tỷ Tổng dư nợ 850 tỷ Huy động vốn 1.604 tỷ Thu dịch vụ ròng 7,5 tỷ Chênh lệch thu chi trước trích dự phòng rủi ro đạt 28 tỷ Tỷ lệ nợ xấu 10% theo điều 7 QĐ 493 Nợ quá hạn 1% Tỷ trọng dư nợ trung dài hạn 40%, tỷ trọng dư nợ ngoài quốc doanh 31%, tỷ trọng dư nợ có tài sản đảm bảo 60% Thu hồi 4,2 tỷ nợ xấu đã chuyển ngoại bảng Doanh thu khai thác phí bảo hiểm 1,6 tỷ Tỷ lệ giảm lãi treo so với năm trước đạt 55% Công tác huy động vốn Thực hiện chương trình quản lý vốn tập trung: Đây là năm đầu tiên các chi nhánh trong hệ thống thực hiện cơ chế mua vốn, bán vốn với Hội sở chính thay thế cơ chế nhận gửi, đi vay, đầu tư tài sản nội ngành không tính lãi trước đây. Lãi suất huy động vốn của chi nhánh hoàn toàn phụ thuộc vào lãi suất mua vốn của Hội sở chính. Vì vậy trong năm qua lãi suất huy động vốn của chi nhánh Nghệ An thấp hơn các NHTM trên địa bàn. Đây là nguyên nhân chính nguồn vốn năm 2007 chỉ ở mức ổn định không tăng trưởng. Trong chỉ đạo điều hành Ban giám đốc Chi nhánh đã chuyển hướng kịp thời bằng cách thành lập ban nghiên cứu thị trường, tăng cường tiếp thị nguồn tiền gửi tổ chức kinh tế bù đắp kịp thời sự sụt giảm nguồn tiền gửi dân cư. Kết quả tăng trưởng 40% tiền gửi tổ chức kinh kế đã thực hiện được hai mục tiêu: cơ bản ổn định nguồn vốn và tăng thu nhập. Hoạt động tín dụng Thực hiện định hướng chung của Hội sở chính kiểm soát chặt chẽ tăng trưởng tín dụng đi đôi với chuyển dịch cơ cấu. Tập trung xử lý nợ xấu, thu hồi nợ hạch toán ngoại bảng, tăng dư nợ ngoài quốc doanh. Trong năm, chi nhánh tập trung chủ yếu vào tăng trưởng tín dụng thương mại với mức tăng trưởng 10%. So với địa bàn mức tăng trưởng thấp do giành nhiều thời gian cho công tác xử lý nợ, thu hồi nợ xấu, cơ cấu lại nợ. Kết quả đã xử lý nợ đối với công ty nạo vét biển 2 với số tiền 68 tỷ nhằm tách tín dụng chỉ định nhà nước khỏi hoạt động tín dụng thương mại tạo sự công khai, minh bạch về nguồn vốn cũng như danh mục đầu tư đáp ứng yêu cầu cần thiết cho cổ phần hóa. Là năm cuối cùng thực hiện xong việc thu hồi vốn các dự án đầu tư bằng nguồn vốn kế hoạch nhà nước. Đồng thời tích cực thu hồi 4,2 tỷ nợ ngoại bảng nhằm bổ sung hợp lý nguồn vốn cho BIDV. Rút kinh nghiệm hợp tác thành công trong cho vay đường tránh Vinh, tiếp tục phát huy những kinh nghiệm đầu tư, chi nhánh đã ký hợp đồng cho vay đồng tài trợ với các Ngân hàng bạn một số dự án lớn như: Thủy điện Lâm Đồng, Thủy điện Bản Vẽ, nhà máy xi măng Đô Lương, thẩm định xi măng 12/9, xi măng 19/5, chung cư Cửa Tiền… Phát triển cho vay sang lĩnh vực tiêu dùng, nhà ở, cho vay xuất khẩu lao động… Áp dụng cho vay thấu chi tạo tính chủ động linh hoạt và an tâm đối với khách hàng khi tài khoản hết số dư. Thực hiện cam kết cùng chia sẻ khó khăn đối với những đơn vị chậm thanh toán, chi nhánh chủ động cùng đơn vị rà soát lại khối lượng có nguồn đảm bảo thanh toán để thực hiện lại cơ cấu nợ hợp lý Công tác dịch vụ Ngoài những sản phẩm dịch vụ truyền thống như chuyển tiền trong và ngoài nước, trong năm , hưởng ứng chỉ thị 20 của Chính phủ về việc trả lương qua tài khoản cho các đối tượng hưởng lương từ Ngân sách Nhà nước. Kết quả chi nhánh đã tiếp thị 40 đơn vị trong đó ký hợp đồng với 14 đơn vị thanh toán lương trong quý 1 năm 2008. Để đảm bảo việc thực hiện chỉ thị 20, chi nhánh đã lắp thêm 5 máy ATM và 5 điểm thanh toán POS. Nhận làm đại lý thanh toán hóa đơn cho Viettel, thu tiền đối với một số đơn vị theo hợp đồng cung cấp dịch vụ của hội sở chính như: AIA, FPT, Dược phẩm 3A, Bitis, Honda… Kết quả thu phí dịch vụ tăng 42% so năm trước. Nhận thức đầy đủ về việc giao chỉ tiêu thu phí bảo hiểm từ đó tích cực tiếp cận, giới thiệu, bán chéo các sản phẩm bảo hiểm của công ty BIC để vừa thực hiện tốt chỉ tiêu doanh thu khai thác phí bảo hiểm vừa tăng thu phí dịch vụ đồng thời quảng cáo kinh doanh bảo hiểm của BIDV với khách hàng. Công tác quản trị điều hành Bám sát chỉ đạo các hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chỉ đạo kinh doanh đúng hướng theo lộ trình chung của hệ thống. Phối hợp chặt chẽ với các cấp chính quyền địa phương thông qua các văn bản cũng như sự gặp gỡ trực tiếp để tìm ra các dự án đầu tư nhằm thực hiện phát triển kinh tế tỉnh nhà và phục vụ kinh doanh. Đổi mới tư duy trong điều kiện cạnh tranh: Trước đây khách hàng tìm đến Ngân hàng, nay Ngân hàng chủ động tìm đến khách hàng. Định ra chính sách khách hàng hợp lý về lãi suất, phí dịch vụ, cung cấp sản phẩm mới tạo sự lựa chọn và tin tưởng khách hàng. Mọi thông tin về lãi suất, tỷ giá đều được niêm yết công khai. Những đơn vị có yêu cầu thu tiền tại quầy được chi nhánh phục vụ chu đáo an toàn hạn chế rủi ro và tạo sự an tâm cho khách hàng. Luôn lắng nghe và xử lý kịp thời những phàn nàn của khách hàng về chất lượng dịch vụ và thái độ phục vụ. Ngoài việc chủ động đổi mới công nghệ thông tin, phong cách giao tiếp, điều kiện phục vụ thông qua báo, đài, quảng cáo thường xuyên các hoạt động của chi nhánh để khách hàng được biết và đến với Ngân hàng. Trong điều kiện cạnh tranh về nguồn nhân lực, việc chăm lo đời sống người lao động trở thành mối quan tâm của Ban lãnh đạo. Ngoài việc phổ biến đầy đủ chủ trương và các thông tin về hoạt động của BIDV tới người lao động để cán bộ công nhân viên hiểu và tin tưởng vào sự phát triển bền vững của hệ thống, chi nhánh còn thực hiện nộp BHYT – BHXH đầy đủ, thanh tóan kịp thời các khoản cán bộ công nhân viên được hưởng. Thông qua nội quy lao động, thỏa ước lao động, chế độ tài chính công khai, phân phối kết quả lao động được đưa ra hội đồng tham gia lựa chọn phương án ăn chia đảm bảo minh bạch, công bằng và khuyến khích người lao động. Tìm kiếm dự án để tham gia đầu tư tăng thu nhập hợp phát cho người lao động gắn bó với doanh nghiệp. Kiện toàn công tác tổ chức, nhân sự, mô hình tổ chức Đảng, Đoàn thanh niên sau khi nâng cấp ba chi nhánh cấp 1. Trong năm 2007, Ban chấp hành đảng ủy phối hợp Ban lãnh đạo chi nhánh cùng các đoàn thể thống nhất triển khai các giải pháp, biện pháp thiết thực để hoàn thành tốt kế hoạch kinh doanh. Kinh doanh có hiệu quả, chi nhánh có điều kiện tham mưu cho Hội sở thực hiện phong trào xây dựng quê hương, phong trào đền ơn đáp nghĩa. Thể hiện sự đóng góp thiết thực của ngành vào một số di tích lịch sử như: Nhà khách quảng trường Hồ Chí Minh, khu di tích Kim Liên, hai trường học Kỳ Sơn, Quế Phong; di tích Truông Bồn; Ủng hộ đồng bào bị bão lụt do cơn bão số 5, Quảng trường Hồ Chí Minh đợt 2… Tồn tại, hạn chế Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong việc thực hiện kế hoạch kinh doanh năm 2007 nhưng chi nhánh nhận thấy còn một số tồn tại. Về cho vay xuất nhập khẩu, xuất khẩu lao động: BIDV Nghệ An đã tiếp thị đối với khách hàng nhưng kết quả chưa cao. Năng suất lao động chưa cao so với điều kiện kinh doanh Các mặt hoạt động về sáng kiến, cách làm mới để đóng góp chung cho chi nhánh đã có nhưng còn hạn chế. Tính liên kết các chi nhánh tập trung vào dự án đồng tài trợ Trong bối cảnh môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các Ngân hàng trên địa bàn thị phần có xu hướng giảm. 2.2. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An Thực hiện nghiệp vụ thanh toán quốc tế, chuyển tiền đến (kiều hối) và thực hiện mua bán ngoại tệ cho khách hàng thanh toán xuất nhập khẩu tại phòng Thanh toán quốc tế Tiếp thị và tư vấn khách hàng trong lĩnh vực thanh toán xuất nhập khẩu, chuyển tiền nước ngoài và các sản phẩm mới Phân công cụ thể và mở sổ sách theo dõi đầy đủ, đúng chế độ, số liệu hạch toán ngày càng chính xác. Kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy trình, chế độ một cách nghiêm ngặt. Động viên, khuyến khích cán bộ đổi mới tư duy, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và phục vụ khách hàng một cách nhanh nhất. Kết quả cụ thể như sau: Nội dung Năm 2006 Năm 2007 Số món Doanh số (ngàn USD) Phí thu được (Tr đồng) Số món Doanh số (ngàn USD) Phí thu được (Tr đồng) 1. TTQT 23.194 424 9.316 269 L/C hàng xuất Thông báo L/C TT L/C Chiết khấu 12 08 04 2.005 1.206 799 17 10 04 03 493 341 88 64 L/C hàng nhập Mở L/C TT L/C Chấp nhận hối phiếu trả chậm Sửa đổi 62 27 35 7.498 3.919 3.579 76 31 35 07 03 5.411 3.166 2.245 200 Thanh tóan TTR Mậu dịch Phi mậu dịch 36 29 07 9.248 9.203 45 33 20 13 989 861 67 Chuyển tiền đến Mậu dịch Phi mậu dịch Mục đích khác 4.439 1.212 3.227 509 14 485 10 2.485 342 1.685 458 Nhờ thu đến 02 4 2. Mua bán ngoại tệ 12.827 3. Phát hành thẻ 330 4. Tăng trưởng khách hàng 6 khách hàng mới 10 khách hàng mới Dựa vào số liệu hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nghệ An ta thấy: Năm 2006, tổng doanh số đạt 23.194 ngàn USD với doanh số L/C hàng xuất là 2.005 ngàn USD, L/C hàng nhập là 7.498 ngàn USD, thanh toán TTR là 9.248 ngàn USD, chuyển tiền đến 4.439 ngàn USD, nhờ thu đến 4 ngàn USD, mua bán ngoại tệ 12.827 ngàn USD; phí dịch vụ thu được là 424 triệu đồng. Tuy nhiên, sang năm 2007, doanh số hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu giảm mạnh xuống chỉ còn 9.316 ngàn USD (giảm 59,8%) với doanh số L/C hàng xuất là 493 ngàn USD giảm tương đương với 75,4% , L/C hàng nhập là 5.411 ngàn USD giảm tương đương với 27,8%, thanh toán TTR là 989 ngàn USD (giảm 89,3%) và chuyển tiền đến là 2.485 ngàn USD (giảm 44%), nguyên nhân cơ bản là việc tách các chi nhánh trực thuộc Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Nghệ An thành chi nhánh cấp I, phân tách họat động và phân chia doanh số thanh toán quốc tế của Ngân hàng. Tuy nhiên, ngoài nguyên nhân kể trên, không thể không đề cập đến một số các nhân tố khác làm ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng như chưa có sự kết hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, nghiệp vụ thanh toán quốc tế phải gắn liền với cung ứng tín dụng, bảo lãnh và mua bán ngoại tệ, song trên thực tế, việc cung ứng các sản phẩm đó vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của khách hàng, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh tăng so với năm trước nhưng chi nhánh vẫn chưa tận dụng được thế mạnh và cơ hội để tăng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu của mình. Phí dịch vụ do đó cũng bị giảm mạnh từ 424 triệu đồng năm 2006 đã giảm xuống còn 269 triệu đồng trong năm 2007, tương đương với 36,6%. PHẦN 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU THEO PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN NGHỆ AN 3.1 Định hướng hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An a. Mục tiêu chung Phấn đấu hoàn thành 110% kế hoạch kinh doanh năm 2008 góp phần cùng hệ thống hòan thành công tác cổ phần hóa, tạo chuyển biến trong kinh doanh đảm bảo ổn định thị phần và đời sống cán bộ công nhân viên. Chỉ tiêu cụ thể Chỉ tiêu chính: Chênh lệch thu chi (không bao gồm thu nợ hạch toán ngoại bảng): 30 tỷ Dư nợ tín dụng cuối kỳ: 1.000 tỷ Tỷ lệ nợ xấu: 10% Tỷ trọng dư nợ tín dụng bán lẻ trong tổng dư nợ: 12% Thu dịch vụ ròng: 10,2 % Doanh thu khai thác phí bảo hiểm: 3,3 tỷ Chỉ tiêu tham chiếu: Trích dự phòng rủi ro: 8 tỷ Tỷ trọng trung dài hạn trên tổng dư nợ: 45% Tỷ trọng dư nợ ngoài quốc doanh trên tổng dư nợ: 39% Tỷ trọng dư nợ có tài sản đảm bảo trên tổng dư nợ: 60% Tỷ lệ giảm dư lãi treo của dư nợ nội bảng: 109% b. Mục tiêu hoạt động thanh tóan quốc tế Hoạt động thanh toán quốc tế ngày càng trở nên quan trọng, gắn bó mật thiết với các hoạt động kinh doanh khác của ngân hàng thương mại. Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An xác định mục tiêu phải tăng cường uy tín trong hoạt động đối ngoại của Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam, nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế về thanh toán quốc tế, xác lập điều kiện và hiện đại hoá công nghệ ngân hàng để hội nhập với cộng đồng tài chính quốc tế. Để cụ thể hoá mục tiêu trên, Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam đã đề ra kế hoạch triển khai bao gồm các nội dung chính sau: (1) Cơ cấu lại các mảng hoạt động thanh toán quốc tế theo mô hình tiên tiến, hiện đại. (2) Từng bước mở rộng hoạt động ngân hàng kể cả hoạt động thanh toán quốc tế tại một số vùng biên giới có tiềm năng về hàng mậu dịch cũng như tại một số trung tâm tài chính quốc tế lớn. (3) Nâng cao trình độ về thanh toán quốc tế của Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An bắt kịp với các chuẩn mực quốc tế và tập quán ngân hàng quốc tế trong từng lĩnh vực. Định hướng cho việc tập trung phát triển một số nghiệp vụ của ngân hàng quốc tế mà Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam đã có thế mạnh. (4) Củng cố và không ngừng mở rộng quan hệ đối ngoại với các ngân hàng, tổ chức tín dụng quốc tế kể cả việc mở rộng quan hệ đại lý với các ngân hàng khắp các địa lục và vùng lãnh thổ nhằm đáp ứng nhu cầu xúc tiến thương mại và đẩy mạnh xuất khẩu hàng hoá dịch vụ của nước ta sang các nước thuộc khu vực này cũng như đáp ứng nhu cầu mở rộng hoạt động đầu tư tài chính quốc tế của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Để thực hiện được những mục tiêu trên, Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An cần hoàn thiện hoạt động thanh toán quốc tế nói chung và theo phương thức tín dụng chứng từ nói riêng, đưa ra các giải pháp cụ thể, khả thi, đồng thời có những kiến nghị lên Ngân hàng Đầu tư Phát triển Việt Nam cũng như với khách hàng. 3.2. Một số giải pháp đẩy mạnh hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu theo phương thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An 3.2.1. Hoàn thiện quy trình thanh toán tín dụng chứng từ Hoàn thiện qui trình thanh toán L/C hàng nhập *Định mức ký quỹ một cách hợp lý Nếu định mức kí quỹ thấp rất có thể mang tới rủi rokhông thanh toán hay rủi ro tỷ giá. Nhưng nếu định mức trên cao sẽ gây khó khăn cho nhà nhập khẩu, nhà nhập khẩu sẽ sẵn sáng từ bỏ ngân hàng chuyển sang quan hệ với ngân hàng khác chấp nhận mức ký quỹ thấp hơn. Chính vì vậy khi xác nhận định mức kí quỹ ngân hàng cần dựa vào những yếu tố sau đây: Uy tín và khả năng thanh toán của nhà nhập khẩu. Nếu nhà nhập khẩu là khách hàng quan hệ lâu nam, có uy tín thanh toán đối với ngân hàng thì có thể qui định mức kí quỹ thấp. Ngược lại nếu khách hàng lần đầu tiên đến quan hệ mở L/c thì phải yêu cầu ký quỹ cao có thể lên tới 100% trị giá thanh toán hoặc phải có tài sản đảm bảo hay tìm nguươì bảo lãnh. Khả năng tiêu thụ sản phẩm Hiệu quả kinh tế của lô hàng nhập về: định mức ký quỹ phải cao hơn tỷ suất lợi nhuận lô hàng mang lại. Vì trong trường hợp nhà nhập khẩu thế chấp bằng cả lô hàng không có khả năng thanh toán cho ngân hàng mở thì ngân hàng sẽ được quyền định đoạt đối với hàng hoá. Giá chuyển nhượng phải bảo đảm cho ngân hàng thanh toán với nước ngoài. Biến động về tỷ giá: thời kỳ tỷ giá biến động mạnh, ngân hàng phải điều chỉnh tỷ lệ ký quỹ tránh rủi ro về tỷ giá. * Cân nhắc các điều kiện thanh toán Khi hàng hoá đến trước bộ chứng từ thanh toán, nếu để quá thời hạn nhà nhập khẩu phải chịu thêm phí lưu kho nên họ thường yêu cầu ngân hàng cho phép gửi 1/3 bộ chứng từ trực tiếp tới người mở L/C và 2/3 còn lại gửi qua ngân hàng. Trong trường hợp này nếu chấp nhận điều kiện đó thì vận đơn phải theo lệnh của ngân hàng mở để đảm bảo quyền định đoạt và kiểm soát bộ chứng từ cho ngân hàng thông qua hình thức ký hậu. Nếu nhà nhập khẩu yêu cầu vận đơn theo lệnh của nhà nhập khẩu thì phải có biện pháp quản lý chặt tài khoản tiền gửi và tiền vay của khách hàng. * Xem xét các điều kiện đòi tiền Đòi tiền bằng điện là hình thức trong đó bảo lưu quyền đòi lại. Nghĩa là sau khi chuyển tiền bằng điện thanh toán cho người bán, nếu bộ chứng từ có lỗi và nhà nhập khẩu từ chối thanh toán thì ngân hàng mở có quyền đòi nhà xuát khẩu hoàn tiền lại. Nhưng thực tế khả năng hoàn tiền của nhà xuất khẩu là rất khó, khó tránh khỏi tranh chấp . Do vậy trước khi quyết định mở L/C với những hình thức đòi tiền nhất định Ngân hàng phải nghiên cứu kỹ lưỡng. Hoàn thiện qui trình thanh toán L/C hàng xuất Ngân hàng thông báo sau khi nhận được L/C bằng điện không đầy đủ và không rõ ràng có thể không xác định được mấu điện. Trong trường hợp này ngân hàng thông báo phải yêu cầu ngân hàng mở thư tín dụng mở lại hoặc cung cấp mã test chính xác. Nếu Ngân hàng được yêu câu thông báo L/C cho nhà xuất khẩu ở nước thứ ba không phải nước ngân hàng thông báo đang hoạt động, nếu không muốn thông báo thì phải gửi ngay quyết định cho ngân hàng mở. Ngoài dịch vụ thông báo L/c thu phí, Ngân hàng có thể yêu cầu xác nhận L/C. Nghiệp vụ này thường chỉ được thực hiện với nhứng ngân hàng mở có uy tín. Tuy nhiên vẫn có thể thực hiện xác nhận đối với các ngân hàng mở không phải khách hàng quen thuộc nhưng phải nghiên cứu kỹ khách hàng. Thực hiện chiết khấu bộ chứng từ và trước khi chiết khấu Ngân hàng cần nghiên cứu: Tình hình kinh tế chính trị của nhà nước nhập khẩu Xem xét khả năng thanh toán của nhà xuất khẩu, ngân hàngmở và nhà nhập khẩu Trong ngiệp vụ chiết khấu chứng từ, Ngân hàng thực hiện chiết khấu theo hai kiểu: chiết khấu truy đòi và chiết khấu miễn truy đòi. Nhưng thực ra đến nay ngân hàng mới chỉ thực hiện chiết khấu truy đòi vì chiết khấu miễn truy đòi theo kiểu mua đứt bán đoạn đem lại rủi ro rất cao… Tuy nhiên không phải vì thế mà Ngân hàng bỏ qua nghiệp vụ này. Trong môi trường cạnh tranh như hiện nay điều đó có thể tạo nên lỗ hổng để các ngân hàng khác có cơ hội chiếm lĩnh thị trường. Như vậy rủi ro với BIDV lúc này không chỉ là bộ chứng từ có được thanh toán hay không mà nguy hiểm hơn là khách hàng có còn tín nhiệm xuất trình chứng từ qua BIDV nữa hay không. Chính vì vậy để ngăn ngừa những rủi ro trong nghiệp vụ chiết khấu BIDV nên xây dựng cho mình một hệ thống thông tin hoàn chỉnh gồm kênh nội bộ và ngoài ngân hàng. thông tin giữa BIDV và các ngân hàng khác về tình hình vay nợ, uy tín của doanh nghiệp và bộ máy thông tin giữa các ngân hàng đại lý để có nhứng thông tin chính xác về ngân hàng mở L/C xuất khẩu. 3.2.2. Tăng cường công tác cố vấn cho khách hàng * Đối với đơn vị xuất khẩu Các đơn vị xuất khẩu thường gây ra rủi ro cho ngân hàng thông báo, ngân hàng chiết khấu khi họ lập một bộ chứng từ không hoàn hảo và bị từ chối thanh toán. Để tránh rủi ro trên ngân hàng có thể cố vấn giúp họ những vấn đề sau: Cố vấn cho họ yêu cầu bên mua mở cho mình mình một L/C bảo đảm nhất. Hiện nay là loại L/c không hủy ngang có xác nhận và miễn truy đòi. Cố vấn cho nhà xuất khẩu chọn ngân hàng mở L/C, ngân hàng thanh toán có uy tín, quan hệ tốt và thường xuyên thanh toán sõng phẳng. Cố vấn cho đơn vị cách thức đòi tiền bằng điện hay bằng thư. Cố vấn cho khách hàng nhứng điều khoản quan trọng như thời hạn giao hàng, thời hạn L/C. Ngoài ra Ngân hàng cũng nên cố vấn cho khách hàng giải quyết bộ chứng từ có sai sót, xem xét kỹ lí do ngân hàng mở từ chối thanh toán. Nếu chứng từ có sai sót nghiêm trọng nên cố vấn cho khách hàng chuyến sang hình thức thanh toán khác. Trong trường hợp khách hàng từ chối thanh toán đối với nhà xuất khẩu BIDV có thể cố vấn cho họ trong ciệc tìm nguồn tiêu thụ. * Đối với đơn vị nhập khẩu Nhà nhập khẩu có thể gây ra rủi ro cho ngân hàng khi họ mất khả năng thanh toán hoặc vi phạm cam kết. Để đem lại lợi ích cho họ và bảo vệ quyền lợi cho ngân hàng thì BIDV cần cố vấn cho họ một số vấn đề sau: Cố vấn xem nên mở L/C loại nào, các điều khoản trong L/C chú ý không nên đưa quá nhiều điều khoản vào L/C, dẫn đến sai sót. Cố vấn cho họ biết khi nào nên chấp nhận các yêu cầu của bên bán khi mở L/c, sửa đổi L/C để không tổn hại tới lợi ích của mình. 3.2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Xây dựng môi trường làm việc thoải mái, đoàn kết từ cấp lãnh đạo đến nhân viên, từ trung ương cho đến nhánhcông ty trực thuộc. Nâng cao trình độ nhiệp vụ chuyên môn, ngoại ngữ, có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào công việc đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của tốc độ phát triển kinh tế và thanh toán xuất nhập khẩu qua ngân hàng. Để có một đội ngũ cán bộ đủ mạnh, BIDV cần có một chiến lược đào tạo chung chú trọng cả về kiến thức nghiệp vụ lẫn việc giáo dục đào đức nghề nghiệp. Trong công tác này BIDV đã thực hiện nhiều biện pháp như tổ chức các lớp học nghiệp vụ ngắn hạn và dài hạn, cử cán bộ đi học nước ngoài, mời chuyên gia vềe đạo tạo nghiệp vụ cho thanh toán viên. Trong thời gian tới các công tác này cần được tăng cường hơn nữa để có thể theo kịp diễn biến phức tạp của công tác thanh toán xuất nhập khẩu. 3.2.4. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và mở rộng mạng lưới kinh doanh. Hoàn thiện cơ cấu phòng ban, tránh chồng chéo hoặc bỏ xót. Thủ tục gọn nhẹ chưa đủ để lôi kéo khách hàng nếu như cán bộ thanh toán áp dụng một cách máy móc yêu cầu của quy định thanh toán: tài khoản ngoại tệ phải đủ số dư qui định, số dư của L/C chưa thanh toán đã vượt hạn mức hay chưa, rất khó cho khách hàng khi điều kiện tài chính eo hẹp không giả quyết vay vốn do đó cần có sự kết hợp giữa phòng thanh toán và phòng tín dụng để giải quyết khó khăn trên. Mở rộng mạng lưới hoạt động của ngân hàngtrong và ngoài nước. Ngân hàng nên mở thêm các chi nhánh trên địa bàn trọng điểm trong nước, nghiên cứu củng cố thêm chi nhánh ở nước ngoài, đặc biệt là trên các địa bàn nóng trên thế giới như Pháp, Mỹ… 3.2.5. Tiếp tục đổi mới công nghệ ngân hàng. Ứng dụng máy tính, kỹ thuật hiện đại để đáp ứng yêu cầu ngày càng phức tạp, đa dạng của hoạt động thanh toán. 3.2.6. áp dụng hoạt động Maketing ngân hàng, để đẩy mạnh, mở rộng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu đặc biệt là L/C. 3.3. Một số kiến nghị 3.3.1. Kiến nghị đối với doang nghiệp xuất nhập khẩu * Thận trọng trong việc lựa chọn đối tác Thu thập thông tin về đối tác qua các nguồn khác nhau như ngân hàng, cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, báo chí, qua phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam. * Nâng cao nghiệp vụ ngoại thương và nghiệp vụ thanh toán quốc tế để có thể đảm bảo hiệu quả khi ký kết các hợp đồng ngoại thương. * Một số kinh nghiệm rút ra từ thực tế Đối với nhà nhập khẩu để giảm bớt rủi ro khi mở L/C cần bám sát hợp đồng, ghi rõ ràng cụ thể trách nhiệm giao hàng cung cấp hàng của người bán, đặc biệt điều khoản về hàng hoá, chủng loại, phảm chất, đơn giá phải ngắn gọn, rõ ràng tránh để người bán cố tình hiểu sai. Đối với nhà xuất khẩu khi nhận đựoc L/C cần xem xét kỹ, phát hiện kịp thời những chỗ mập mờ, điều khoản bất lợi khó thực hiện, những điều khảon khác với hợp đồng đề nghị sửa đổi ngay L/C. Khi lập chứng từ thanh toán theo L/C theo những mẫu sẵn có vừa đẹp vừa khoa học, dễ theo dõi, tránh sai sót. 3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Ngân hàng có thể giới thiệu cho khách hàng một bộ mẫu chuẩn, đẹp để họ căn cứ vào vào đó lập theo tránh chứng từ sai sót, trình bày lộn xộn, tránh gây phiền hà cho ngân hàng (chỉ càn giới thiệu một làn, sau đó họ có thể tự lập). Khi BIDV mở L/C thường trước khi bên bán rút tiền theo chứng từ ngân hàng nên liên hệ với người mua để năm vững thông tin bên bán đã giao hàng như thế nà, bên mua có chấp nhận trả tiền không để đè phòng rủi ro. Muốn làm được như vậy BIDV trong vòng 7 ngày phải chỉ ra lỗi chứng từ và thông báo ngay. Đó chính là thời gian BIDV nhận chỉ thị từ người mua. Vận đơn được coi là chứng từ quan trọng của bộ chứng từ. Do đó cần chú trọng với việc kiểm tra và từ chối trong các trường hợp sau: Bảo lãnh xuất trình muộn, không sạch nội dung không đúng quy định, người ký không chỉ rõ năng lực, do công ty vận tải không có tư cách phát hành… KẾT LUẬN Có thể nói hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An đã góp phần không nhỏ vào quá trình thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu của cả nước. Tuy nhiên, trước sự đổi biến đổi mạnh mẽ, liên tục của môi trường chính trị, kinh tế, xã hội Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An đã và đang phải đối mặt không ít nhứng khó khăn, trở ngại, đó chính là những nhân tố làm giảm “ hiệu quả” công tác thanh toán xuất nhập khẩu, đặc biệt là bằng phương thức tín dụng chứng từ - một phương thức đang được áp dụng phổ biến. Trước tình hình đó ban lãnh đạo và các cán bộ ngân hàng cần phải phát huy hơn nữa uy tín, thế mạnh và những thành quả đã đạt được. Giải quyết những vướng mắc, tồn tại trong việc nâng cao hiệu quả công tác thanh toán xuất nhập khẩu, củng cố và nâng cao hơn nữa vị thế của ngân hàng. Do thời gian nghiên cứu không lâu, trình độ nhận thức còn hạn chế nên bài viết không tránh khỏi những sai sót, em hy vọng sẽ có sự đóng góp ý kiến của thầy cô và các bạn để kiến thức của em về vấn đề này được hoàn chỉnh hơn Một lần nữa xin gửi lời cảm ơn tới cô chú, anh chị phòng thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Nghệ An đã nhiệt tình giúp đỡ để luận văn hoàn thành. Xin chân thành cảm ơn thầy giáo PGS.TS Nguyễn Như Bình đã hướng dẫn em hoàn thành đề tài này!