Chuyên đề Giải pháp và kiến nghị nhằm mở rộng tín dụng xuất nhập khẩu tại Ngân hàng ngoại thương Hà Nội

biÖt chi nh¸nh ®· ¸p dông dÞch vô trän gãi (tõ më tµi kho¶n, cho vay, mua b¸n ngo¹i tÖ ®Õn thanh to¸n XNK...) cho kh¸ch hµng lín cña m×nh, ®iÒu nµy ®· ®­îc ®«ng ®¶o kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc hoan nghªnh. 2.3.2. Nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n 1/ Nh÷ng tån t¹i Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®· ®¹t ®­îc th× c«ng t¸c tÝn dông tµi trî XNK cña NHNT Hµ Néi vÉn cßn mét sè tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc: - Doanh sè cho vay c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vÉn nhá, cã thÓ thÊy trong doanh sè cho vay c¶ ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n th× doanh nghiÖp quèc doanh chiÕm tû lÖ lín (trung b×nh trªn 90% tæng doanh sè cho vay). §µnh r»ng rñi ro cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ rÊt cao, viÖc ®Þnh h­íng chiÕn l­îc cho vay XNK ®èi víi DNNN lµ kh¸ hîp lý v× nã ®¶m b¶o môc tiªu an toµn vµ lîi nhuËn cho Ng©n hµng. Tuy nhiªn, trong thêi gian gÇn ®©y, sè l­îng DNNN cã nî qu¸ h¹n t¹i Ng©n hµng còng kh¸ lín. §iÓn h×nh lµ trong n¨m 2000, cã ba DNNN ph¸t sinh nî qu¸ h¹n t¹i NHNT Hµ Néi: C«ng ty thiÕt bÞ vËt t­ du lÞch Hµ Néi. C«ng ty vËn t¶i biÓn XNK Seaprodex Hµ Néi, c«ng ty l©m ®Æc s¶n Hµ Néi. Bªn c¹nh ®ã, sè l­îng c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc ngoµi quèc doanh rÊt ®«ng ®¶o vµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng cã t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng lµnh m¹nh. Mét sè doanh nghiÖp lµm ¨n rÊt cã hiÖu qu¶ nh­ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh, 100% vèn n­íc ngoµi lµ nhãm kh¸ch hµng mµ Ng©n hµng ch­a cã ®ñ tin t­ëng ®Ó loi cuèn vµ chiÕm lÜnh ®­îc. ChÝnh v× vËy, tiÒm n¨ng cña lo¹i kh¸ch hµng nµy kh¸ lín, Ng©n hµng cÇn ph¶i t×m ra nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó c¸c doanh nghiÖp kinh tÕ ngoµi quèc doanh. - Tån t¹i lín nhÊt, khã kh¨n vµ l©u dµi nhÊt cho ho¹t ®éng tÝn dông cña chi nh¸nh ®ã lµ nî tån ®äng (bao gåm nî khoanh, nî chê xö lý) rÊt lín mµ ch­a cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt h÷u hiÖu. PhÇn lín c¸c kho¶n nî khoanh ®Òu bÞ gi¶m, xo¸, kh«ng cã nguån hç trî bï ®¾p, ngoµi viÖc b¸n tµi s¶n thÕ chÊp. Qu¸ tr×nh hoµn thiÖn thñ tôc ®­a tµi s¶n thÕ chÊp ra b¸n ®Êu gi¸ t¹i trung t©m b¸n ®Êu gi¸ thuéc së t­ ph¸p Hµ Néi vÉn cßn nhiÒu v­íng m¾c nh­ hå s¬ thÕ chÊp kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc gi¶ m¹o; con nî ch©y ú c¶n trë Ng©n hµng b¸n tµi s¶n, thêi h¹n khëi kiÖn ®· hÕt, c¸c tranh chÊp d©n sù ph¸t sinh c¶n trë viÑc ph¸t m¹i tµi s¶n ®Ó thu nî; thñ tôc b¸n ®Êu gi¸ cßn g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng nh­ møc lÖ phÝ ®Êu gi¸, tiÒn ®Æt cäc, t×nh tr¹ng bu«n Ðp gi¸ kiÕm lêi lµm ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý kh¸ch hµng kh«ng muèn ®­a tµi s¶n thÕ chÊp ra b¸n t¹i c¸c trung t©m. Bªn c¹nh ®ã, phÇn lín c¸c DNNN ch­a ®­îc cÊp giÊy chøng tõ nhËn chñ truyÒn tµi s¶n thuéc qu¶n lý cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n cña c¸c DNNN chØ mang tÝnh h×nh thøc, nªn khi doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ ®­îc nî th× viÖc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp cña Ng©n hµng sÏ rÊt khã kh¨n, kh«ng ®Ó gi¶i quyÕt nhanh chãng vµ thêi gian kÐo dµi, dÉn ®Õn ø ®äng vèn trong kinh doanh cña Ng©n hµng. - C¸c h×nh thøc cho vay tµi trî xuÊt nhËp khÈu cßn qu¸ ®¬n ®iÖu chñ yÕu lµ tæ chøc cæ ®iÓn, ch­a ¸p dông h×nh thøc cho vay míi nh­ bao thanh to¸n, cho thuª tµi chÝnh,... lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch hµng. H¬n n÷a, tron gkhi cho vay l¹i qu¸ tËp trung vµo kh©u l­u th«ng v× vËy rñi ro rÊt lín. - Chi nh¸nh vÉn ch­a cã c¬ së b¶o qu¶n hµng ho¸, ch­a n¾m ®­îc c¸c l« hµng thÕ chÊp mét c¸ch ch¾c ch¾n. Do vËy, khi kh¸ch hµng cè t×nh kh«ng hoµn tr¶ nî th× chi nh¸nh ®µnh chÞu. - C«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé cßn ch­a kÞp víi yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi, c¸c c¸n bé xö lý nghiÖp vô cßn lóng tóng, thiÕu kinh nghiÖm nh­ cho vay v­ît qu¸ quyÒn h¹n gi¶i quyÕt, cho vay kh«ng thÈm ®Þnh kü (kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp hoÆc nÕu cã l¹i kh«ng tù qu¶n lý mµ ®Ó kh¸ch hµng qu¶n lý, thËm chÝ më L/C kh«ng ®­a hÕt c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång...), n¾m b¾t th«ng tin ch­a nhanh nh¹y theo kÞp biÕn ®éng cña thÞ tr­êng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chi nh¸nh lu«n ph¶i ®èi phã víi sù lõa d¶o khi thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông tµi trî XNK. §©y lµ mét trng nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng thiÕu sãt, nh÷ng vô viÖc ®æ vì g©y ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña chi nh¸nh. - Bªn c¹nh ®ã, ph­¬ng thøc qu¶n lý c¸c mãn vay XNK ë Ng©n hµng ch­a hîp lý. QuyÕt ®Þnh vµ qu¶n lý c¸c mãn vay ë NHNT Hµ Néi lµ ph©n c«ng ®Òu cho c¸c c¸n bé tÝn dông. §iÒu nµy cã lîi lµ më réng tÇm hiÓu biÕt cho c¸c c¸n bé tÝn dông sang lÜnh vùc XNK. Nh­ng nh­ thÕ sÏ g©y c¶n trë lín cho c¸c mãn vay ®­îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ v× ®Ó thùc hiÖn mét kho¶n vay tÝn dông XNK ®ßi hái c¸n bé tÝn dông ph¶i cã hiÓu biÕt s©u vÒ thÞ tr­êng, luËt ph¸p quèc tÕ cña c¸c n­íc vÒ ho¹t ®éng XNK. Ngoµi ra, chi nh¸nh vÉn ch­a h¹ch to¸n ®éc lËp kÕt qu¶ tÝn dông XNK víi ho¹t ®éng tÝn dông kh¸c mÆc dï ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK lµ nhiÖm vô chÝnh cña Ng©n hµng. §iÒu nµy còng ¶nh h­ëng phÇn nµo ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kinh doanh vµ v¹ch ra ph­¬ng h­íng cña ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK t¹i Ng©n hµng trong thêi gian tíi. - HiÖn nay, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng chuyÓ dÞch c¸c nghiÖp vô tµi trî XNK sang c¸c Ng©n hµng n­íc ngoµi, c¸c Ng©n hµng liªn doanh, Ng©n hµng cæ phÇn th­¬ng m¹i. Do vËy, chi nh¸nh ph¶i chÞu sù c¹nh tranh khèc liÖt. NhiÒu dù ¸n cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu cµ phª, h¶i s¶n... ®· r¬i vµo chi nh¸nh Ng©n hµng n­íc ngoµi. §iÒu dã ®· ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK cña NHNT Hµ Néi. 2/ Nguyªn nh©n a- Nguyªn nh©n kh¸ch quan HÖ thèng NHNT ra ®êi t­ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ quan liªu bao cÊp, c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang h×nh thµnh víi nhiÒu thö th¸ch vµ phøc t¹p. HËu qu¶ cña khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, sù ®æ vì cña c¸c tæ chøc tÝn dông n¨m 1989 ®· ®Ó l¹i trong x· héi mét t­ t­ëng nÆng nÒ vÒ t©m lý. L­u th«ng hµng ho¸ tiÒn tÖ chËm, mét lo¹t doanh nghiÖp ph¸ s¶n. C¸c chÝnh s¸ch Nhµ n­íc thiÕu ®ång bé, m«i tr­êng ph¸p lý kh«ng ®¶m b¶o an toµn kinh doanh. Tõ sau ®æi míi, bªn c¹nh c¸c nh©n tè tÝch cùc, hµng lo¹t c¸c yÕu tè tiªu cùc xuÊt hiÖn cïng víi sù bung ra cña s¶n xuÊt x· héi, nhiÒu c«ng ty, xÝ nghiÖp h÷u danh v« thùc ra ®êi t×m mäi thñ ®o¹n chiÕm ®o¹t tµi s¶n Ng©n hµng. Thø nhÊt: M«i tr­êng ph¸p lý. M«i tr­êng ph¸p lý ch­a ®Çy ®ñ vµ thiÕu ®ång bé nªn ®· g©y ra nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c cho chi nh¸nh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c NHNT hiÖn nay ho¹t ®éng d­íi sù ®iÒu chØnh cña luËt Ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông, hÖ thèng luËt vµ d­íi luËt cña chÝnh phñ. Mét sè quy ®Þnh trong luËt cßn xa rêi víi thùc tiÔn nh­: - ThÓ lÖ tÝn dông cña c¸c Ng©n hµng cßn nhiÒu v­íng m¾c. Thø nhÊt, kh«ng cho phÐp doanh nghiÖp cã nî qu¸ h¹n vay. §èi víi c¸c doanh nghiÖp khi gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh th× vèn lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt mäi ¸ch t¾c l¹i kh«ng ®­îc ®¸p øng. Ng©n hµng cho vay ®Ó cøu doanh nghiÖp nÕu thµnh c«ng th× cã thµnh tÝch, cßn nÕu rñi ro th× bÞ truy téi cè ý lµm tr¸i hoÆc Ýt nhÊt còng lµ thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. Thø hai, theo quy ®Þnh, nÕu NHNT nµo thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh më L/C mµ ph¸t sinh nî qu¸ h¹n th× sÏ kh«ng ®­îc thùc hiÖn nghiÖp vô nµy cho ®Õn khi gi¶i quyÕt song sè nî qu¸ h¹n ®ã. ChÝnh v× vËy, trong n¨m 1991, NHNT Hµ Néi cã nî qu¸ h¹n ph¸t sinh tõ nghiÖp vô nµy nªn ®Õn nay Ng©n hµng vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô b¶o l·nh më L/C tr¶ chËm do ch­a thu håi ®­îc nî. - Quy chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc trong viÖc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp cßn nhiÒu bÊt cËp nh­ Ng©n hµng kh«ng thÓ tù ®øng ra b¸n tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó thu nî mµ ph¶i ®­îc sù ®ång ý vµ cã giÊy uû quyÒn cña tµi s¶n. Trªn thùc tÕ, khi gÆp con nî ch©y ú kh«ng hîp t¸c th× Ng©n hµng chØ cßn c¸ch khëi kiÖn t¹i toµ ¸n. ViÖc xö lý sÏ kÐo dµi thËm chÝ ®i ®Õn chç bÕ t¾c nÕu con nî liªn quan ®Õn vô ¸n h×nh sù hoÆc bá trèn. Theo quy ®Þnh th× Ng©n hµng chØ ®­îc gi¶i chÊp tµi s¶n nÕu ng­êi vay tr¶ hÕt nî hoÆc cã tµi s¶n thÕ chÊp bæ sung cho kho¶n nî cßn thiÕu. Tuy nhiªn, ®¹i ®a sè kh¸ch hµng yªu cÇu Ng©n hµng gi¶i chÊp ®Ó hä tù b¸n tµi s¶n tr¶ nù Ng©n hµng, trong khi trÞ gi¸ b¸n tµi s¶n tr¶ nî Ng©n hµng, trong khi trÞ gi¸ b¸n tµi s¶n thÕ chÊp thÊp h¬n nhiÒu so víi nî vay vµ nguån vay kh«ng cã tµi s¶n nµo kh¸c ®Ó thÕ chÊp cho Ng©n hµng, hoÆc hä ®· ngõng s¶n xuÊt kinh doanh chuÈn bÞ ph¸ s¶n. + Quy chÕ lËp quü dù phßng rñi ro kh«ng phï hîp. Quü dù phßng rñi ro ®­îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn rßng, tæ chøc tÝn dông trong khi lîi nhuËn cña Ng©n hµng cßn thÊp ch­a kÓ mét sè Ng©n hµng bÞ thua lç. Tû lÖ nµy lµ 10% th× qu¸ th¸p kh«ng hÓ ®ñ bï ®¾p rñi ro tÝn dông vµ sù mÊt m¸t cña c¸c tµi s¶n cã cña Ng©n hµng. MÆt kh¸c, theo quy ®Þnh, quü rñi ro chØ ®­îc bï ®¾p cho c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan, trong khic¸c kÕt hîp kho¶n rñi ro do nguyªn nh©n kh¸ch quan th× phÇn lín kh«ng thu håi ®ñ vèn sau khi truy cøu tr¸ch nhiÖm båi th­êng dÉn ®Õn mÊt vèn cña Ng©n hµng mµ thùc chÊt lµ tiÒn göi kh¸ch hµng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña Ng©n hµng. + Ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK liªn quan ®Õn nhiÒu ban ngµnh trong n­íc nh­ Bé Th­¬ng m¹i, Tæng côc h¶i quan, Bé c«ng nghiÖp ViÖt Nam... V× vËy, nã chÞu sù ®iÒu chØnh cña nhiÒu luËt mµ c¸c luËt ë n­íc ta cßn cã sù ®an chÐo, g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c quyÕt ®Þnh cña träng tµi quèc tÕ trong n­íc vµ vô kiÖn. + ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña Nhµ n­íc ch­a thùc sù nhÊt qu¸n. NhiÒu h×nh thøc cÊp b¸ch ban hµnh ch­a l©u ®· thay ®æi, lóc th× khuyÕn khÝch nhËp khÈu mÆt hµng nµy, lóc th× cÊp h¹n ng¹ch thuÕ cao ®Ó h¹n chÕ nã. §iÒu nµy ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro cho ho¹t ®éng Ng©n hµng nh­ ø ®äng vèn, kh«ng thu håi ®­îc vèn vÒ. Thø hai: ChÝnh s¸ch l·i suÊt vµ tû gi¸ L·i suÊt cho vay vÉn lµ vÊn ®Ò bøc xóc khiÕn hÖ thèng Ng©n hµng ta ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt. MÆc dï ®· tæ chøc ®­îc nhiÒu cuéc th¶o luËn xoay quanh vÊn ®Ò nµy song cho ®Õn nay l·i suÊt cho vay cña hÖ thãng Ng©n hµng n­íc ta vÉn cßn cao so víi chi phÝ l¹m ph¸t vµ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng khu vùc. Trong ®iÒu kiÖn tû gi¸ æn ®Þnh nhiÒu doanh nghiÖp ®· chÊp nhËn nî qu¸ h¹n ngo¹i tÖ ®Ó sö dông ngo¹i tÖ ngoµi sù kiÓm so¸t cña Ng©n hµng. Ngo¹i tÖ th«ng qua NHTM ®· biÕn thµnh néi tÖ. Doanh nghiÖp kiÓm so¸t cña Ng©n hµng. Ngo¹i tÖ NHTM ®· biÕn thµnh néi tÖ. Doanh nghiÖp lîi dông ®iÒu nµy ®Ó kinh doanh trªn l­ng Ng©n hµng víi h×nh thøc tinh vi nh­ cho doanh nghiÖp kh¸c vay thËm chÝ lµ cho chÝnh Ng©n hµng vay l¹i mét néi tÖ víi l·i suÊt cao ®Ó h­ëng chªnh lÖch. TÊt c¶ ®iÒu nµy ®Òu t¹o ra rñi ro tiÒn mÆt cho nguån vèn ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, kÕt qu¶ lµ ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông. Thø ba: M«i tr­êng kinh doanh HiÖn nay, ®iÒu kiÖn ViÖt Nam ch­a cho phÐp më réng c¸c h×nh thøc tÝn dông XNK: + Th­¬ng phiÕu lµ c«ng cô cæ ®iÓn ®­îc sö dông l©u ®êi trong quan hÖ th­¬ng m¹i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, nh­ng ®Õn nay, ë ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc sö dông. + ThÞ tr­êng hèi ®o¸i ch­a ph¸t triÓn, c¸c nghiÖp vô mµ c¸c Ng©n hµng, nhµ xuÊt khÈu cã thÓ tham gia ®Ó phßng tr¸nh rñi ro nh­ forward, options, future ch­a h×nh thµnh. + Nhµ n­íc ch­a cã chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc ®ñ m¹nh ñng hé ho¹t ®éng XNK nh­ cung cÊp th«ng tin, ph¸t triÓn m¹ng l­íi tin häc, viÔn th«ng t¹o tiÒn ®Ò cho ho¹t ®éng XNK. Bªn c¹nh ®ã, trong n¨m 2002, ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¶ n­íc nãi chung vµ thñ ®« Hµ Néi nãi riªng tiÕp tôc chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng khã kh¨n cña kinh tÕ thÕ giíi. ThÞ tr­êng trong n­íc cã søc mua gi¶m sót, hµng ho¸ chËm lu©n chuyÓn t¹o ra nguy c¬ gi¶m ph¸t trong nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ ®«i ngo¹i cã mét sè khã kh¨n míi: thÞ tr­êng XNK gi¸ c¶ gi¶m sót, ®Çu t­ n­íc ngoµi bÞ thu hÑp... ®· t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng Ng©n hµng. §Æc biÖt ®èi víi NHNT Hµ Néi, ®iÒu nµy cßn khã kh¨n h¬n nhiÒu v× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu lµ kinh tÕ ®Þa ph­¬ng víi quy m« s¶n xuÊt kinh doanh nhá, kh¶ n¨ng hÊp thô vèn thÊp... Tû gi¸ mét ®ång ngo¹i tÖ thay ®æi thÊt th­êng, ®Æc biÖt tû gi¸ ®ång ®« la t¨ng nhanh ¶nh h­ëng ®Õn nhËp khÈu phôc vô s¶n xuÊt trong n­íc. MÆt kh¸c mét sè mÆt hµng n«ng s¶n xuèng gi¸ liªn tôc còng ¶nh h­ëng lín ®Õn xuÊt khÈu vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu gÆp khã kh¨n. Thø t­: Thiªn tai lò lôt Thiªn tai lò lôt h¹n h¸n còng lµ nguyªn nh©n g©y ra rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng cho doanh nghiÖp, nã ®em l¹i thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ vµ e ng¹i vÒ t©m lý cho c¸c tæ chøc kinh doanh vµ c¸ nh©n. Nh÷ng thiÖt h¹i nµy khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp vèn ®· lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶ ®Ó tr¶ gèc lÉn l·i cho kho¶n vay khi ®Õn l¹i cµng gÆp khã kh¨n nghiªm träng h¬n. Do vËy tû lÖ nî qu¸ h¹n cña Ng©n hµng t¨ng lªn lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng tÝn dông cña Ng©n hµng. Thø n¨m: VÒ phÝa doanh nghiÖp XNK + Vèn tù cã cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu nhá: phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c doanh nghiÖp tån t¹i vµ ho¹t ®éng dùa vµo nguån vãn Ng©n hµng lµ chÝnh. V× vËy, khi ®­îc Ng©n hµng cho vay th× lîi nhuËn sinh lêi kh«ng ®ñ tr¶ l·i cho Ng©n hµng. Ngoµi ra cßn v× nhiÒu doanh nghiÖp cã vèn tù cã thÊp nh­ng Ng©n hµng b¾t buéc ph¶i cho vay ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chÝnh phñ. Vµ khi c¸c doanh nghiÖp nµy lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qña th× Ng©n hµng ph¶i tù ganh chÞu rñi ro. + Ph­¬ng ¸n kinh doanh cña nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng hîp lý: Sù bÊt hîp lý thÓ hiÖn qua viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng, dù ®o¸n møc tiªu thô kh«ng chÝnh x¸c, ®¸n gi¸ l¹i c«ng suÊt, m¸y mãc kh«ng khíp víi nguyªn liÖu ®Çu vµo dÉn ®Õn kh«ng hoµn thµnh lÞch tr¶ nî cho Ng©n hµng. C¸c doanh nghiÖp nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ b»ng tr¶ chËm cßn nhiÒu vèn x©y dùng c¬ b¶n do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp. Song do nguån vèn nµy ®­îc cÊp kh«ng ®óng h¹n hoÆc bÞ c¾t gi¶m nªn kh«ng ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é thi c«ng, ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî ®óng han cña doanh nghiÖp. + Do míi chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, kiÕn thøc cña doanh nghiÖp vÒ ho¹t ®éng tÝn dông, vÒ hîp ®ång th­¬ng m¹i cßn h¹n chÕ g©y bÊt lîi cho Ng©n hµng (doaNg©n hµng nghiÖp bÞ Ðp mua víi gi¸ cao, chÊt l­îng kh«ng ®¶m b¶o, c«ng nghÖ l¹c hËu thiÕu ®ång bé, quy ®Þnh ph­¬ng ¸n tr¶ nî kh«ng hîp lý dÉn ®Õn nguån thu kh«ng ®­îc bï ®¾p vµ tr¶ nî Ng©n hµng). Ngoµi mét sè doanh nghiÖp cßn kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt khi vay vèn nh­ kh«ng mua b¶o hiÓm tµi s¶n, sö dông vèn sai môc ®Ých. b- Nguyªn nh©n chñ quan Thø nhÊt : N¨ng lùc cho vay cña Ng©n hµng Do NHNT Hµ Néi lµ chi nh¸nh trùc thuéc NHNT ViÖt Nam nªn phÇn lín nh÷ng dù ¸n cho vay tµi trî XNK cña Ng©n hµng ®Òu ph¶i th«ngqua NHNT ViÖt Nam xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh. §ång thêi theo quy ®Þnh, NHNT Hµ Néi chØ ®­îc cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thñ ®«. Nh­ng phÇn lín nh÷ng doanh nghiÖp nµy l¹i lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn còng rÊt h¹n chÕ quy m« cho vay cña Ng©n hµng. Thø hai: Tr×nh ®é bÊt cËp cña c¸n bé Ng©n hµng trong kinh tÕ thÞ tr­êng NhËn thøc vÒ b¶n chÊt tÝn dông kh«ng ®Çy ®ñ dÉn ®Õn ®¬n gi¶n, s¬ sµi trong chÊp hµnh quy ®Þnh. C¸n bé tÝn dông thiÕu tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt, thÓ lÖ tËp b¸n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nghiÖp vô. Mét c¸n bé qu¶n lý tÝn dông XNK nÕu tÝnh theo d­ nî th× b»ng hµng chôc c¸n bé qu¶n lý cho vay hé s¶n xuÊt (n¨m 2000, d­ nî cho vay XNK t¹i chi nh¸nh chiÕm 71% tæng d­ nî), ®iÒu ®ã thÓ hiÖn hiÖu qu¶ ®Çu t­ XNK nh­ng tr¸i l¹i còng thÓ hiÖn kh¶ n¨ng rñi ro lín nÕu nh­ c¸n bé tÝn dông ®ã kh«ng ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc tæng hîp vµ kinh nghiÖm ®¹o ®øc kinh doanh. Ng©n hµng ch­a cã ®éi ngò chuyªn gia giái vÒ lÜnh vùc khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ míi nªn lóng tóng trong viÖc thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n lín, nhÊt lµ c¸c dù ¸n n¨ng suÊt cã vèn ®Çu t­ vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ n­íc ngoµi. Thùc tr¹ng ®éi ngò c¸n bé tÝn dông NHNT Hµ Néi hiÖn nay lµ vÊn ®Ò ®¸ng ®­îc l­u t©m, sè c¸n bé cã th©m niªn trªn 10 n¨m th× ch­a ®­îc ®µo t¹o l¹i ®Ó cã ®ñ kiÕn thøc kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, sè c¸n bé míi vµo th× cßn thiÕu kinh nghiÖm vµ tri thøc thùc tÕ trong thÞ tr­êng ch»ng chÞt nh÷ng mèi quan hÖ phøc t¹p. Thø ba: ChÊp hµnh thÓ lÖ tÝn dông vµ quy tr×nh nghiÖp vô Nh÷ng tr­êng hîp rñi ro trong tÝn dông cã nguyªn nh©n quan träng lµ viÖc chÊp hµnh kh«ng nghiªm chØnh thÓ lÖ tÝn dông vµ quy tr×nh nghiÖp vô cña c¸n bé Ng©n hµng. ThÓ hiÖn trong viÖc thÈm ®Þnh vµ lËp hå s¬ vay vèn. Cã tr­êng hîp c¸n bé lËp hå s¬ gi¶i khai t¨ng tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó rót vèn Ng©n hµng vµ vay kÐ, lµ kÕt qu¶ cña hai nguyªn nh©n s©u xa sau ®©y: + ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp do c¸n bé Ng©n hµng t hùc hiÖn mang tÝnh chñ quan. + ViÖc lËp hå s¬ cho vay vµ hå s¬ tµi s¶n thÕ chÊp kh«ng ®­îc t¸ch ®éc lËp víi chøc n¨ng tÝn dông. Qu¶n lý nî vay cßn thÓ hiÖn vµ hå s¬ tµi s¶n thÕ chÊp kh«ng ®­îc t¸ch ®éc lËp víi chøc n¨ng tÝn dông.Qu¶n ý nî vay cßn thÓ hiÖn thiÕu tr¸ch nhiÖm, gia h ¹n nî, chuyÓn nî qu¸ h¹n kh«ng ®óng quy tr×nh nghiÖp vô, ®¶o nî néi tÖ víi ngo¹i tÖ (vay ®ång tiÒn nµy ®Ó tr¶ nî ®ång tiÒn kh¸c), dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî xÊu ch¹y vßng quanh, nguy c¬ mÊt vèn Ng©n hµng ngµy cµng lín. Thø t­: C¬ së vËt chÊt vµ giê lµm viÖc Chi nh¸nh NHNT Hµ Néi x©y dùng trô së n¨m 1992. Sang n¨m 2001, trô së ®· trë nªn chËt chéi. §iÒu nµy tr­íc tiªn sÏ ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng®Õn víi Ng©n hµng sÏ tin cËy h¬n nÕu Ng©n hµng cã c¬ së vËt chÊt tèt. Song ë ®©y phßng tÝn dông kh«ng ®ñ diÖn tÝch ®Ó kª bµn tiÕp kh¸ch. H¬n n÷a, c¬ së vËt chÊt nh­ vËy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña Ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã, giê lµm viÖc cña chi nh¸nh sÏ kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi Ng©n hµng n­íc ngoµi. V× vËy Ng©n hµng ®ãng cöa vµo lóc 16 giê trong khi giê ®ãng cöa cña hµng n­íc ngoµi lµ 18 giê. Trong thêi gian tíi, nÕu chi nh¸nh NHNT Hµ Néi kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i sau ®©y th× chi nh¸nh sÏ lu«n lµ ng­êi b¹n tin cËy cña kh¸ch hµng trong lÜnh vùc tµi trî XNK nãi riªng vµ lÜnh vùc kinh doanh nãi chung Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m më réng tÝn dông xuÊt nhËp khÈu t¹i NHNT Hµ Néi 3.1 Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng c«ng t¸c nhiÖm vô c«ng t¸c n¨m 2003 cña NHNT Hµ Néi 1/ Ph­¬ng h­íng chung §Ó cã ®­îc kÕt qu¶ kinh doanh tèt h¬n trong n¨m 2003, chi nh¸nh sÏ tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn theo c¸c ®Þnh h­íng sau: a- TiÕp tôc b¸m s¸t ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña NHNT ViÖt Nam còng nh­ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thµnh phè. TiÕp tôc ®Èy m¹nh huy ®éng vèn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc:§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm víi chÊt l­îng cao,më réng ph¸t triÓn mµng l­íi,duy tr× viÖc ®¸nh gi¸ ph©n lo¹i kh¸ch hµng tiÒn göi ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p thu hót kh¸ch hµng,khuyÕch tr­¬ng vµ qu¶ng b¸ c¸c s¶n phÈm míi.PhÊn ®Êu tèc ®é t¨ng tr­ëng nguån vèn huy ®éng t¨ng 15% so víi n¨m 2002, ®Æc biÖt lµ nguån vèn ngo¹i tÖ. b- §Èy m¹nh c«ng t¸c sö dông vèn cña chi nh¸nh. Më réng tÝn dông ®Ó ®æi míi n©ng cao chÊt l­îng ®Çu t­ tÝn dông nhiÒu biÖn ph¸p vµ lu«n ®¶m b¶o ph­¬ng ch©m “an toµn, hiÖu qu¶”. TËp chung xö lý nî qu¸ h¹n, h¹n chÕ tèi ®a rñi ro trong kinh doanh, gi¶i quyÕt tèt mua b¸n ngo¹i tÖ, ®¸p øng c¬ b¶n nhu cÇu cña kh¸ch hµng theo ®óng h­íng ho¹t ®éng vµ s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc. PhÊn ®Êu møc d­ nî tíi n¨m 2002 t¨ng 26% so víi n¨m 2000. TiÕp tôc b¸m s¸t c¸c ®¬n vÞ cã nî qu¸ h¹n vµ c¸c cÊp chñ quan cña ®¬n vÞ ®Ó cïng xö lý thu håi nî. Môc tiªu cña n¨m 2001 lµ møc d­ nî qu¸ h¹n xuèng d­íi 2,5%. c- æn ®Þnh tæ chøc vµ vËn hµnh theo m« h×nh míi - Ng©n hµng b¸n lÎ. TiÕp tôc quan t©m ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé kÕt hîp víi viÖc nghiªn cøu khoa häc. Bæ sung thªm c¸n bé míi tuyÓn dông vµo c¸c phßng nghiÖp vô vµ thùc hiÖn tèt c¸c giao dÞch trong ch­¬ng tr×nh míi. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé häc thªm kiÕn thøc chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ vµ tr×nh ®é ®Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kinh doanh. d- TriÓn khai ®Çu t­ x©y dùng míi: Xóc tiÕn viÖc c¶i t¹o söa ch÷a nhµ 344 Bµ triÖu,®Ó chuyÓn ho¹t ®éng cña chi nh¸nh vÒ ®©y vµ triÓn khai dù ¸n x©y dùng míi l¹i trô së chÝnh 78 NguyÔn Du,®¸p øng nhu cÇu phôc vô ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng trong thiªn niªn kû míi. 2/ Ph­¬ng h­íng trong ho¹t ®éng tµi trî xuÊt nhËp khÈu Mét Ng©n hµng muèn thµnh c«ng trong ho¹t ®éng kinh doanh th× mäi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng ph¶i nç lùc, chung søc gãp phÇn t¹o uy tÝn cho Ng©n hµng. Khi ®ã Ng©n hµng sÏ cã nhiÒu kh¸ch hµng quen. C¸c kh¸ch hµng nµy sö dông dÞch vô cña Ng©n hµng tõ ®ã sÏ mang l¹i lîi Ých cho tõng lÜnh vùc mµ Ng©n hµng kinh doanh. T¹i NHNT Hµ Néi còng vËy, mét ®Þnh h­íng chung nh­ thÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK. §Ó hoµn thiÖn ho¹t ®éng nµy chi nh¸nh ®Ò ra ®Þnh h­íng: §Èy m¹nh ®Çu t­ cho nhãm kh¸ch hµng chiÕn l­îc, më réng t×m kiÕm c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶, phôc vô kinh doanh XNK vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña thñ ®« ®Ó ®Çu t­. TiÕn tíi ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tÝnh dông tµi trî XNK nh»m khai th¸c tèi ­u nguån vèn hiÖn cã. 3.2. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK t¹i NHNT Hµ Néi Qua viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông XNK cña chi nh¸nh NHNT Hµ Néi trong vµi n¨m gÇn ®©y, chóng ta thÊy r»ng bªn c¹nh nh÷ng ho¹t ®éng ®¹t ®­îc ho¹t ®éng tÝn dông nãi chung vµ ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK nãi riªng vÉn tån t¹i nh÷ng v­íng m¾c cÇn gi¶i quyÕt. C¨n cø vµo môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, dùa vµo ph­¬ng h­íng nhiÖm vô ho¹t ®éng trong nh÷ng n¨m tíi cña chi nh¸nh vµ tõ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña NHNT Hµ Néi, em xin m¹nh d¹n nªu ra mét sè gi¶i ph¸p vµ ®Ò xuÊt sau. 3.2.1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ qu¶n trÞ ®iÒu hµnh 1/ §Èy m¹nh ho¹t ®éng huy ®éng vèn §Þnh h­íng tÝn dông XNK cña chi nh¸nh ph¶i phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Nhµ n­íc vµ n»m trong chiÕn l­îc kinh doanh cña Ng©n hµng. §iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng tÝn dông lµ t¨ng tr­ëng nguån vèn. Cã huy ®éng vèn ®­îc nhiÒu th× Ng©n hµng míi cã thÓ cho vay hoÆc ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh phôc vô kh¸ch hµng vµ ng­îc l¹i, viÖc sö dông vèn khuyÕn khÝch Ng©n hµng ®Èy m¹nh ®a d¹ng c¸c h×nh thøc huy ®éng. ChÝnh v× vËy, chi nh¸nh ph¶i tiÕp tôc më réng khai th¸c c¸c nguån vèn theo c¸c h­íng: - X©y dùng ®Ò ¸n ph¸t hµnh kú phiÕu ra n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng vèn quèc tÕ: NHNTHµ Néi ®· cã uy tÝn trong hÖ thèng Ng©n hµng quèc tÕ vµ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. §©y lµ c¬ së quan träng nhÊt ®Ó huy ®éng vèn b»ng kú phiÕu vµ kinh doanh trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n quèc tÕ. VÊn ®Ò quyÕt ®Þnh thµnh c«ng trong nghiÖp vô nµy lµ ®éi ngò nh©n viªn cã ®ñ tr×nh ®é kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp. Tr­íc hÕt nªn ph¸t hµnh kú phiÕu trung gian víi c¸c Ng©n hµng ®¹i lý cã uy tÝn. MÆc dï thùc hiÖn mua mçi giíi hiÖu qu¶ ch­a cao nh­ng nghiÖp vô ®¶m b¶o an toµn vµ lµm tiÒn ®Ò cho chiÕn l­îc kinh doanh l©u dµi. Sau khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng tiÒn tÖ, lùa chän vµ thö nghiÖm, Ng©n hµng sÏ tõng b­íc thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn vµ chi nh¸nh t¹i c¸c thÞ tr­êng nµy ®Ó nhanh chãng hoµn hËp víi céng ®ång Ng©n hµng quèc tÕ. - TiÕp tôc khuyÕn khÝch d©n c­ göi tiÒn vµo chi nh¸nh b»ng c¸c chÝnh s¸ch t¨ng l·i xuÊt tiÒn göi c¶ VN§ lÉn ngo¹i tÖ, c¶ ng¾n h¹n lÉn trung vµ dµi h¹n. §èi víi kh¸ch hµng truyÒn thèng, Ng©n hµng nªn cã c¸c phÇn th­ëng xøng ®¸ng, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i riªng. - Chi nh¸nh cÇn sö dông thÕ m¹nh uy tÝn cña m×nh ®Ó tranh thñ nguån vèn ®Çu t­ cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc dµnh cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh XNK.. vµ th«ng qua mèi quan hÖ ®èi ngo¹i cña hÖ thèng NHNT, chi nh¸nh nªn ®Èy m¹nh vèn vay dµi h¹n ë c¸c tæ chøc quèc tÕ. 2/ §Þnh h­íng chiÕn l­îc tµi trî ChuyÓn h­íng tµi trî tõ cho vay th­¬ng vô cã tÝnh chÊt riªng lÎ thô ®äng sang cho vay theo dù ¸n khÐp kÝn chu tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô. ViÖc lùa chän vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ trë thµnh nh©n tè cã ý nghÜa quan träng nhÊt ®èi víi sù thµnh c«ng cña Ng©n hµng. Mét dù ¸n mÆc dï ®¸ ®­îc c¸c c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt, nh­ng tr­íc khi quyÕt ®Þnh cho vay, Ng©n hµng cÇn ph¶i thÈm ®Þnh xem xÐt l¹i: - TÝnh ph¸p lý cña bé hå s¬ bao gåm hå s¬ dù ¸n vµ hå s¬ x©y dùng theo ®iÒu kiÖn x©y dùng cña Nhµ n­íc, hå s¬ mua s¾m thiÕt bÞ theo quy chÕ ®Êu thÇu vµ quy ®Þnh cña bé th­¬ng m¹i (nÕu cã thiÕt bÞ nhËp khÈu), hå s¬ tÝn dông theo quy ®Þnh cña Ng©n hµng. - Ph­¬ng ¸n vay vµ tr¶ nî cña dù ¸n tÝnh to¸n c¸c nguån vèn vµ nguån tµi trî, dù kiÕn biÕn ®éng cña c¸c th«ng sè ¶nh h­ëng ®Õn nguån tr¶ nî. - ThÈm ®Þnh nhãm chi tiªu hiÖu qu¶: thêi gian hoµn vèn, hiÖu qu¶ rßng (NPV), thÓ lÖ hoµn vèn néi bé, tû suÊt lîi nhuËn... §èi víi dù ¸n cã gi¸ trÞ lín v­ît giíi h¹n tû lÖ vèn cã cña doanh nghiÖp vµ Ng©n hµng, nªn sö dông h×nh thøc cho vay ®ång tµi trî thay b»ng viÖc cho vay doanh nghiÖp cã d­ nî t¹i Ng©n hµng hiÖn nay. 3.2.2 Gi¶i ph¸p vÒ nghiÖp vô tÝn dông tµi trî XNK a-§æi møoi nhËn thøc tÝn dông trong c¬ chÕ thÞ tr­êng Thùc tiÔn tÝn dông ng©n hµng sau 10 ®æi míi lµ b»ng chøng chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Tuy nhiªn nh­ nhiÒu nhµ kinh doanh ®¸nh gi¸, vÉn cßn nhiÒu biÓu hiÖn t­ t­ëng bao cÊp, nhËn thøc kh«ng ®óng vÒ tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Theo nguyªn t¾c cña thÞ tr­êng "ng©n hµng ph¶i b¸n nh÷ng g× thÞ tr­êng cÇn chø kh«ng b¸n nh÷ng thø mµ ng©n hµng cã", bëi vËy tr­íc hÕt lµ c¸c ®iÒu kiÖn sö dông vèn quyÕt ®Þnh quy m«, tÝnh chÊt vµ thêi h¹n nguån vèn. Hay nãi c¸ch kh¸c, x©y dùng thÞ tr­êng ®Çu ra æn ®Þnh l©u dµi lµ quyÕt ®Þnh th¾ng lîi chiÕn l­îc kinh doanh cña ng©n hµng. Trong thêi gian qua, nhiÒu thêi kú ng©n hµng ®äng vèn hµng tû ®ång, vèn huy ®éng lu©n chuyÓn chËm, võa g©y l·ng phÝ cho nÒn kinh tÕ võa lµm mÊt vèn ViÖt Nam v× vèn vay ph¶i tr¶ l·i vµ phÝ ®Çu vµo. Do ®ã gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong nghiÖp vô tÝn dông lµ: - §æi míi c¸ch tiÕp cËn kh¶ n¨ng vay vèn cña doanh nghiÖp. ChØ cã nh÷ng ph¸p nh©n, thÓ nh©n cã quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ, tù chñ vÒ tµi chÝnh míi cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý ®Ó vay vèn ng©n hµng. Nh÷ng dù ¸n cho vay chØ ®Þnh, ®­îc chÝnh phñ cho phÐp ­u ®·i vÒ c¸c ®iÒu kiÖn vay nh­ miÔn thÕ chÊp tµi s¶n, miÔn ký quü kh«ng c¨n cø vµo tû lÖ vèn tù cã cña ng©n hµng vµ doanh nghiÖp còng ph¶i yªu cÇu lµm râ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan: + C¬ quan thÈm ®Þnh dù ¸n + C¬ quan phª duyÖt cÊp c¸c lo¹i hå s¬ giÊy phÐp + C¬ quan b¶o hµnh + Héi ®ång xÐt vµ phª duyÖt ®Êu thÇu x©y dùng vµ mua s¾m thiÕt bÞ Kiªn quyÕt kh«ng cho vay c¸c dù ¸n kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî kÓ c¶ nh÷ng kho¶n cã sù chØ ®¹o, ®Þnh h­íng cña c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn, ®Þa ph­¬ng, bé ngµnh. b- N©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh dù ¸n XNK Còng nh­ ®èi víi c¸c lo¹i tÝn dông kh¸c, quy tr×nh tÝn dông XNK ®­îc chia thµnh 3 giai ®o¹n theo thêi gian vµ tÝnh chÊt kho¶n vay. * Giai ®o¹n thÈm ®Þnh tr­íc khi cho vay §©y lµ giai ®o¹n khëi ®Çu vµ quan träng nhÊt thÓ hiÖn kh¶ n¨ng tiÕp cËn dù ¸n vµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp truyÒn thèng cã quan hÖ uy tÝn ®­îc c¸n bé tÝn dông th­êng xuyªn theo dâi th× chØ cÇn tËp trung thÈm ®Þnh ph­¬ng ¸n kinh doanh cña kh¸ch hµng. Dï lµ ph­¬ng ¸n cho vay vèn l­u ®éng hay cè ®Þnh th× nh÷ng néi dung c¬ b¶n cÇn xem xÐt lµ: + Kh¼ng ®Þnh thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ dÞch vô trong ph­¬ng ¸n kinh doanh víi c¸c yÕu tè khu vùc thÞ tr­êng tiªu thô, gi¸ c¶, chÊt l­îng c¹nh tranh, quan hÖ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, c¸c ®èi t¸c b¸n hµng vµ mua hµng, thu thËp th«ng tin cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c, sö dông hÖ thèng th«ng tin phßng ngõa rñi ro b»ng ph­¬ng ph¸p thèng kª, so s¸nh, tæng hîp vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm trong mèi quan hÖ víi chÝnh s¸ch Nhµ n­íc cã so s¸nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. + ThÈm ®Þnh l¹i toµn bé sè liÖu, d÷ liÖu vµ c¸c chØ tiªu cña dù ¸n kinh doanh theo hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p vµ c«ng thøc cã s½n hoÆc n¹p d÷ liÖu cho m¸y tÝnh theo ch­¬ng tr×nh ®­îc cµi ®Æt s·n. * Giai ®o¹n phª duyÖt vµ gi¶i ng©n MÆc dï hå s¬ vay ®­îc c¸cn bé tÝn dông thÈm ®Þnh ®Çy ®ñ, nh­ng kh©u xem xÐt phª duyÖt lµ kh«ng thÓ thiÕu. V× thùc tÕ, kh«ng thÓ cã mét c¸n bé tÝn dông lý t­ëng l¹i sù hiÓu biÕt toµn diÖn ®­îc c¶ nghiÖp vô ng©n hµng vµ kiÕn thøc tæng hîp vÒ thÞ tr­êng, khoa häc kü thuËt, luËt ph¸p,... nªn kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ cña hä kh«ng thÓ ®Çy ®ñ vµ hoµn toµn ®óng. KÕ to¸n lµ ng­êi kiÓm so¸t cuèi cïng tr­íc khi gi¶i ng©n kiªm tra vµ l­u tr÷ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, hîp ®ång tÝn dông vµ khª ­íc vay tiÒn, tr­íc khi ph¸t tiÒn vay hoÆc chuyÓn tiÒn thanh to¸n vµ l­u hå s¬ gi¶i ng©n nh­ c¸c lo¹i chøng tõ cã gi¸. * Giai ®o¹n kiÓm tra sau §©y lµ giai ®o¹n kiÓm nghiÖm tÝnh chÝnh x¸c, kh¸ch quan cña ph­¬ng ¸n kinh doanh ®· ®­îc ng©n hµng thÈm ®Þnh: + KiÓm tra môc ®Ých sö dông vèn vay: vÒ nguyªn t¾c, vèn vay chØ ®­îc sö dông ®óng môc ®Ých trong ph­¬ng ¸n kinh doanh. ViÖc ph¸t triÓn tiÒn vay b»ng tiÒn mÆt, ng©n phiÕu, sec, sÏ g©y khã kh¨n cho kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña ng©n hµng. Gi¶i ph¸p tèt nhÊt lµ gi¶i ph¸p vèn vay qua tµi kho¶n cho kh¸ch hµng vay lµ b¾t buéc ®èi víi doanh nghiÖp vµ khuyÕn khÝch c¸ nh©n hé s¶n xuÊt. + Thu håi vµ xö lý nî §èi víi nî qu¸ h¹n, sè tiÒn thu nî tõ kh¸ch hµng bao gåm trÞ gi¸ cña phÇn vèn gèc vµ phÇn l·i. NÕu h¹ch to¸n thu gèc toµn bé tiÒn thu th× ng©n hµng sÏ gi¶m ®­îc d­ nî qu¸ h¹n nh­ng kh«ng cã thu nhËp, cßn nÕu h¹ch to¸n thu l·i tr­íc th× sÏ mÊt vèn. Bëi vËy, theo nguyªn t¾c b¶o toµn vèn th× ng©n hµng cÇn thu gèc tr­íc, ®¬n vÞ ng©n hµng nµo cßn cã nî qu¸ h¹n th× kh«ng cã thu nhËp. HiÖn nay, mét sè ng©n hµng h¹ch to¸n thu nî qu¸ h¹n c¶ gèc vµ l·i theo tû lÖ 50/50 lµ kh«ng hîp lý. c- Qu¶n lý tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè - X©y dùng hÖ thèng kho tµng ®ñ tiªu chuÈn qu¶n lý vËt tù, hµng ho¸... dïng lµm tµi s¶n thÕ chÊp. Ho¹t ®éng kinh doanh kho b·i ®­îc thùc hiÖn theo c¸c chÕ ®é kho¸n tµi chÝnh cña c«ng ty thu mua. VÒ nguyªn t¾c, tµi s¶n thÕ chÊp cÇm cè cho kho¶n vay ph¶i lµ nh÷ng tµi s¶n ®­îc h×nh thµnh tr­íc vµ ®éc lËp víi vèn vay. Nh­ng nÕu ng©n hµng cã kho b·i ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn an toµn, cã thÓ chÊp nhËn tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ®Ó lµm hµng ho¸ vËt t­ ®¶m b¶o viÖc gi¶i chÊp trªn c¬ së thanh to¸n cña ng­êi vay. - B¶o hiÓm tµi s¶n, hµng ho¸ ®Ó phßng ngõa rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng nh­ thiªn tai, lò lôt, ho¶ ho¹n,... tµi s¶n do ng©n hµng qu¶n lý cÇn ®­îc b¶o hiÓm. Ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn b»ng hîp ®ång tho¶ thuËn víi c¸c tæ chøc b¶o hiÓm trong n­íc vµ ngoµi n­íc buéc ng­êi vay ph¶i mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ thÕ chÊp cÇm cè víi ng©n hµng. - Thµnh lËp c¸c c«ng ty mua b¸n, khai th¸c tµi s¶n thÕ chÊp tån ®äng cña c¸c tæ chøc tÝn dông. C¨n cø vµo thùc tr¹ng gi¸ trÞ cña tµi s¶n tån ®äng vµ kh¶ n¨ng cña c«ng ty, tæ chøc tÝn dông chuyÓn giao tµi s¶n tån ®äng cho c«ng ty d­íi h×nh thøc uû th¸c hoÆc trªn c¬ së hîp ®ång chuyÓn nh­îng theo tho¶ thuËn, gióp tæ chøc tÝn dông thu håi vèn vµ khai th¸c sö dông tµi s¶n tån ®äng cã hiÖu qu¶. ViÖc xö lý cÇn tËp trung th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c vÒ c¬ chÕ thñ tôc ph¸p lý: cã c¬ chÕ cho phÐp ng©n hµng ®­îc ®Ó l¹i tµi s¶n thÕ chÊp cho doanh nghiÖp tiÕp tôc khai th¸c theo ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh míi, gióp doanh nghiÖp cã nguån tr¶ nî; ng©n hµng ®­îc quyÒn trùc tiÕp ký hîp ®ång uû quyÒn b¸n tµi s¶n víi trung t©m b¸n ®Êu gi¸, kh«ng qua c¸c trung gian nh÷ng tµi s¶n thuéc diÖn xö lý cña toµ ¸n. d- Qu¶n lý rñi ro trong tÝn dông tµi trî XNK Ngoµi nh÷ng nh©n tè rñi ro kh¸ch quan vµ chñ quan trong tÝn dông th«ng th­êng, tÝn dông tµi trî XNK cßn chÞu ¶nh h­ëng lín cña hai nh©n tè l·i suÊt vµ tû gi¸ cña c¸c ®ång tiÒn giao dÞch. Sù biÕn ®éng th­êng xuyªn cña hai nh©n tè, nÕu t¹o thªm thuËn lîi cho ng©n hµng trong nghiÖp vô tÝn dông th× sÏ g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng vµ ng­îc l¹i. §Ó qu¶n lý rñi ro ®èi víi l·i suÊt vµ tû gi¸, c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p nghiÖp vô kinh doanh hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ víi c¸c c«ng cô chñ yÕu sau: + Hîp ®ång mua b¸n kú h¹n + NghiÖp vô SWAP vÒ l·i suÊt + Hîp ®ång quyÒn chän vÒ l·i suÊt vµ tû gi¸ Víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ con ng­êi vµ c¬ së vËt chÊt, th«ng tin vµ c¸c quan hÖ uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ hiÖn nay. NHNT Hµ Néi cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc kinh doanh nµy nh»m t¨ng thu nhËp vÒ dÞch vô, ®ång thêi qu¶n lý ®­îc c¸c rñi ro vÒ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. §Ó triÓn khai ®­îc c¸c nghiÖp vô nµy, ng©n hµng cÇn cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn chñ quan sau: 1. §Ò ¸n kinh doanh hiÖu qu¶ vµ c¸c gi¶i ph¸p b¶o ®¶m an toµn phßng ngõa c¸c rñi ro. 2. Cã quy tr×nh phï hîp víi c¸c quy chÕ cña ng©n hµng Nhµ n­íc vµ thùc tiÔn kinh doanh cña ng©n hµng. Quan träng nhÊt lµ ®¶m b¶o qu¶n lý chÆt chÏ ph¸n quyÕt, tr¹ng th¸i hèi ®o¸i, hÖ thèng kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ th«ng tin tiÕp thÞ. 3. Cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ con ng­êi vµ trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ ng©n hµng e- §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tÝn dông tµi trî XNK HiÖn nay, NHNT Hµ Néi ch­a thùc hiÖn tµi trî XNK d­íi c¸c h×nh thøc nh­ ph¸t hµnh th­ b¶o l·nh víi ng­êi n­íc ngoµi, bao thanh to¸n, thuª mua tµi chÝnh.... Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ giíi h¹n nguån vèn kinh doanh cña m×nh, NHNT Hµ Néi kh«ng thÓ ¸p dông ngay ®­îc c¸c h×nh thøc nµy. Song, trong nh÷ng n¨m tíi, ng©n hµng nªn cè g¾ng ¸p dông tèt h×nh thøc tÝn dông b¶o l·nh vµ tÝn dông tr¶ gãp. VÒ tÝn dông tr¶ gãp: §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ tõ n­íc ngoµi, thêi gian sö dông kh¸ l©u nªn nhu cÇu vay vèn trung vµ dµi h¹n lín. §Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp nµy chi nh¸nh cÊp tÝn dông cho hä theo ®ã c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc phÐp tr¶ dÇn theo sè tiÒn vay theo ®Þnh kú. Së h÷u kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cïng vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp nµy vay mµ cã thÓ dïng vèn ng¾n h¹n (nguån vèn mµ chi nh¸nh cã ­u thÕ nhÊt) ®Ó cho vay v× c¸c doanh nghiÖp sÏ tr¶ ®Þnh kú theo tho¶ thuËn víi chi nh¸nh. VÒ nghiÖp vô b¶o l·nh: Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 196 Q§-NH14 ngµy 16/9/1994 vÒ viÖc "Quy chÕ vµ nghiÖp vô b¶o l·nh cho c¸c ng©n hµng". QuyÕt ®Þnh sè 196 Q§-NH14 h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c lo¹i b¶o l·nh dù thÇu, b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o ®¶m hoµn tr¶ tiÒn øng tr­íc, b¶o ®¶m thanh to¸n, b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm theo hîp ®ång, ®¶m b¶o hoµn tr¶ vèn vay. Trong nh÷ng n¨m võa qua thùc hiÖn c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh theo quyÕt ®Þnh 196, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· b¶o l·nh cho rÊt nhiÒu doanh nghiÖp tham gia ®Êu thÇu thùc hiÖn hîp ®ång.... gióp cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n, thu hót vèn vµ c«ng nghÖ cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®­îc ®ã, qua h¬n 8 n¨m thùc hiÖn quy chÕ b¶o l·nh theo quyÕt ®Þnh 196 NH - Q§14 ®· béc lé mét sè tån t¹i bÊt hîp lý. Víi nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c ng©n hµng kh¸c trong viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô nµy vµ bµi häc cña b¶n th©n m×nh, NHNT Hµ Néi cÇn ph¶i cã nhËn thøc ®óng vÒ h×nh thøc tÝn dông b¶o l·nh. §©y lµ h×nh thøc tÝn dông cã tÇm quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn vµ ®Èy m¹nh tèc ®é l­u th«ng hµng ho¸, nh­ng mÆt tr¸i cña nã lµ g©y ra hËu qu¶ nghiªm träng nªu kh«ng hiÓu ®óng b¶n chÊt vµ tÝnh phøc t¹p cña lo¹i h×nh tÝn dông nµy. Khi nghiªn cøu vÒ t­ b¶n ng©n hµng, C.M¸c ®· coi tÝn dông b¶o l·nh lµ lo¹i ®Æc biÖt - lo¹i tÝn dông ch÷ ký, mÆc dï ng©n hµng kh«ng xuÊt tiÒn vay nh­ng l¹i chÞu rñi ro nh­ ®èi víi sè tiÒn vay cïng lo¹i. ThËt ®¸ng tiÕc lµ hiÖn nay vÉn nhiÒu ng©n hµng quan niÖm kh«ng ®óng vÒ b¶o l·nh, coi ®ã chØ lµ dÞch vô ng©n hµng. Møc chi phÝ dÞch vô b¶o l·nh hiÖn nay trung b×nh kho¶ng 1,2%/n¨m t­ëng r»ng ®· cao v× ng©n hµng kh«ng ph¶i bá vèn, nh­ng xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ th× møc phÝ nµy thÊp h¬n so víi l·i suÊt tÝn dông, trong khi vÒ møc rñi ro cho vay vµ b¶o l·nh lµ nh­ nhau. Ch­a kÓ ng©n hµng ph¶i bá ra mét tû lÖ vèn nhÊt ®Þnh tõ nguån vèn kinh doanh ®Ó trÝch lËp quü b¶o l·nh nh»m phßng ngõa rñi ro.Mét sè ng©n hµng thùc hiÖn b¶o l·nh cho doanh nghiÖp nhËp khÈu hµng tõ n­íc ngoµi, sau ®ã l¹i tiÕp tôc b¶o l·nh cho doanh nghiÖp mua hµng trong n­íc, trong khi viÖc kiÓm so¸t hµng ho¸ kh«ng thÓ chÆt chÏ v× qu¸ nhiÒu con nî tõ b¸n bu«n ®Õn b¸n lÎ chÞu. Cã khi th­ b¶o l·nh ph¸t hµnh ®i råi nh­ng bÞ l·ng quªn khi ®Õn h¹n thanh to¸n míi hay tµi s¶n mµ ng©n hµng chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ thay kh«ng biÕt ®ang n»m ë nh÷ng ®©u.Bªn c¹nh ®ã, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng biÕt h¹ch to¸n tr¶ thay doanh nghiÖp, h¹ch to¸n ký quü b¶o l·nh vµ quü rñi ro b¶o l·nh vµo tµi kho¶n nµo. Do ®ã, khi NHNT Hµ Néi ¸p dông h×nh thøc b¶o l·nh XNK th× cÇn l­u ý c¸c ®iÒu trªn vµ thùc hiÖn quy tr×nh nghiªm ngÆt nh­ mét kho¶n cho cho vay cïng lo¹i: + ThÈm ®Þnh vµ lËp ®ñ hå s¬ tÝn dông + Ph©n kú kÕ ho¹ch thu nî + KiÓm tra qu¶n lý vèn nh­ quy tr×nh tÝn dông + Tæ chøc h¹ch to¸n néi b¶ng vµ ngo¹i b¶ng ®Çy ®ñ. 3.2.3. ChiÕn l­îc con ng­êi vµ c«ng nghÖ ng©n hµng a- HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng C«ng nghÖ ng©n hµng lµ mét yÕu tè quan träng t¹o nªn søc c¹nh tranh cña mét ng©n hµng th­¬ng m¹i, thÓ hiÖn: - TiÕt kiÖm chi phÝ, ®Èy m¹nh tèc ®é thanh to¸n vµ l­u chuyÓn tiÒn tÖ, tËp trung vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn kinh doanh. Thùc hiÖn kÕ to¸n giao dÞch tøc thêi t¹i quÇy, kiÓm tra kiÓm so¸t tõ xa c¸c nghiÖp vô thÞ tr­êng liªn ng©n hµng, qu¶n lý th«ng tin b¸o co¸ thèng kª vµ th«ng tin phßng ngõa rñi ro, qu¶n lý l­u tr÷ hå s¬ tÝn dông, kÕ to¸n ng©n hµng. §¶m b¶o an toµn hiÖu qu¶ nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ, kinh doanh ngo¹i tÖ. C«ng nghÖ tin häc cña thÕ giíi ngµy nay ®ang më ra nh÷ng c¬ héi thuËn lîi cho ng©n hµng ngo¹i th­¬ng Hµ Néi trong chiÕn l­îc hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng. Trong n¨m tíi, ng©n hµng cÇn tËp trung thùc hiÖn tõng b­íc chiÕn l­îc ®ã nh­ sau: Thø nhÊt: TriÓn khai m¹nh thanh to¸n trùc tiÕp víi hÖ thèng SWIFT, ®¶m b¶o lu©n chuyÓn vèn, chøng tõ nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ qu¶n lý vèn ngo¹i tÖ tËp trung, cñng cè hÖ thèng thanh to¸n liªn hoµn néi bé qua m¹ng vi tÝnh, ®¶m b¶o th«ng tin cËp nhËt. Thùc hiÖn thÝ ®iÓm nèi m¹ng víi mét sè doanh nghiÖp lín vµ dÇn dÇn nh©n réng cho m¹ng l­íi kh¸ch hµng cã ®iÒu kiÖn. Thø hai: Tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn. Sö dông thÎ thanh to¸n cña ng©n hµng vµ doanh nghiÖp, thÎ rót tiÒn tù ®éng, ®¶m b¶o cho kh¸ch hµng göi tiÒn mét n¬i mµ cã thÓ rót tiÒn bÊt cø chi nh¸nh nµo trong c¶ n­íc. Thø ba: N©ng cÊp c¬ së ho¹t ®éng vµ c¸c ph­¬ng tiÖn lµm viÖc cña ng©n hµng b- §µo t¹o, tuyÓn chän c¸n bé tÝn dông Con ng­êi lu«n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi. Chóng ta chuyÓn ®ái tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN vµ b¾t ®Çu sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái: "x©y dùng ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng cã phÈm chÊt tèt, kÕn thøc vµ n¨ng lùc vÒ nghiÖp vô ng©n hµng, ¸p dông ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ng©n hµng". §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu ®ã, NHNT Hµ Néi cÇn tËp trung vµo chiÕn l­îc con ng­êi víi néi dung c¬ b¶n sau: Thø nhÊt: c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÊt l­îng tÝn dông toµn ngµnh thÊp lµ do chuyªn m«n nghiÖp vô ch­a cao, nhËn thøc kh«ng ®Çy ®ñ vÒ quy luËt thÞ tr­êng vµ s¶n xuÊt hµng ho¸. Do ®ã, ®©y lµ nh÷ng môc tiªu ®Ó chi nh¸nh x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p trong bé trong ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé nh©n viªn. Tr­íc hÕt lµ c«ng t¸c quy ho¹ch c¸n bé c¸c cÊp, cÇn ph¶i trang bÞ l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n theo hai h×nh thøc ®µo t¹o tËp trung vµ ®µo t¹o ®Þnh h­íng, gióp c¸n bé, c«ng nh©n viªn ng©n hµng tù häc ®Ó cã ®ñ tr×nh ®é phï hîp víi c­¬ng vÞ ®· ®¶m nhËn. CÇn ph¸ bá triÖt ®Ó t­ t­ëng cho ®i häc c¸c ®èi t­îng kh«ng n»m trong quy ho¹ch nh­ s¾p xÕp nghØ h­u, søc khoÎ hoÆc n¨ng lùc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn lµm viÖc, c¸n bé kû luËt,... C¸c ®èi t­îng ®µo t¹o theo h­íng tËp trung, chuyªn ngµnh. Tr­íc hÕt ­u tiªn cho c¸n bé tÝn dông, kÕ to¸n vµ triÓn khai ch­¬ng tr×nh phæ cËp tin häc. §µo t¹o hoÆc tuyÓn dông tæ chuyªn gia tin häc cã kh¶ n¨ng x©y dùng c¸c ®Ò ¸n tin häc vµ lËp tr×nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh cña ng©n hµng. KhuyÕn khÝch häc ngo¹i ng÷ ®èi víi c¸n bé chuyªn m«n, häc chuyªn m«n ®èi víi c¸n bé chuyªn ng÷ vµ c¸n bé nghiªn cøu khoa häc ngoµi giê b»ng c¸c h×nh thøc khen th­ëng vËt chÊt hoÆc n©ng møc l­¬ng. Thø hai: C«ng t¸c tuyÓn chän vµ sö dông c¸n bé TuyÓn chän vµ sö dông c¸n bé lµ nh÷ng néi dung quan träng trong tiªu chuÈn ho¸ vµ trÎ ho¸ c¸n bé. Kh¸c víi nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, cµng kh¸c xa víi thêi kú kinh tÕ bao cÊp, hÇu hÕt sè ng­êi ®­îc ®µo t¹o trong tr­êng ch­a thÓ cã ®ñ ngay kiÕn thøc tæng hîp, thËm chÝ ch­a ®¸p øng ®­îc c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn hiÖn ®¹i, ch­a nãi ®Õn sù ph¸t triÓn tron t­¬ng lai. ViÖc tuyÓn chän c¸n bé trÎ thay thÕ líp ng­êi s¾p nghØ h­u cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong t­¬ng lai ph¸t triÓn cña ng©n hµng. Kinh nghiÖm tõ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi cho thÊy, h×nh thøc tµi trî cho sinh viªn vµ c¸c c¬ së ®µo t¹o: tr­êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu, trung t©m ®µo t¹o,... ®· mang l¹i kÕt qu¶ tèt cho Ng©n hµng vÒ ®éi ngò nh©n tµi trÎ cã n¨ng lùc vµ yªu cÇu. Ng©n hµng cÇn thùc hiÖn tèt chÕ ®é thi tuyÕn ®Ó cã líp ng­êi míi thùc sù vÒ chÊt. Nh÷ng n¨m qua, viÖc thi tuyÓn chñ yÕu tËp trung vµo ngo¹i ng÷ cÇn ph¶i ®­a ra c¸c m«n thi chuyªn ngµnh kh¸c ®Ó lùa chän cho c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc toµn diÖn vÒ chuyªn m«n vµ nhËn thøc x· héi. Cã ®­îc líp ng­êi míi, sè ng­êi cò sÏ tù ®µo th¶i nÕu kh«ng cã ý thøc v­¬n lªn vµ thiÕu ý thøc trong c«ng viÖc. Lµm tèt c«ng t¸c tuyÓn chän c¸n bé, chi nh¸nh sÏ dÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng võa thõa võa thiÕu c¸n bé nh­ hiÖn nay. Thø ba: §èi víi c¸n bé lµm tÝn dông XNK th× c¸c yªu cÇu vµ tiªu dïng chuÈn vÒ n¨ng lùc cao h¬n kh«ng nh÷ng kiÕn thùc nghiÖp vô mµ cÇn trang bÞ cho hä tr×nh ®é c¬ b¶n vÒ th­¬ng m¹i, ph¸p luËt, ngo¹i ng÷... n¬i nµo ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ c¸n bé th× kiªn quyÕt kh«ng cho thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ. 3.2.4. ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng Kh¸ch hµng lµ nguyªn nh©n tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña NHTM. Nªn kh¸ch hµng quyÕt ®Þnh c¬ cÊu, quy m« nguån vèn vµ sö dông vèn cña ng©n hµng, thÓ hiÖn uy tÝn vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. §Ó thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch kh¸ch hµng, ng©n hµng cã thÓ vËn dông c¸c h×nh thøc, biÖn ph¸p sau ®©y: Thø nhÊt: Ph©n lo¹i kh¸ch hµng §¸nh gi¸ ®óng kh¸ch hµng tr­íc hÕt dùa vµo quan hÖ tÝn dông cña hä víi Ng©n hµng. C¨n cø chñ yÕu ®Ó ph©n lo¹i kh¸ch hµng lµ n¨ng lùc tµi chÝnh vµ kinh doanh. CÇn ph¶i ph©n tÝch kh¸ch quan vµ ®óng ®¾n c¸c lo¹i nî qu¸ h¹n ®Ó ph©n lo¹i kh¸ch hµng, nh­ng quan träng nhÊt vÉn lµ viÖc thùc hiÖn cña c¸c chi nh¸nh ng©n hµng c¬ së cho tõng ®èi t­îng phï hîp víi thùc tiÔn sinh ®éng. Sö dông c¬ chÕ l·i suÊt ­u ®·i cho c¶ ®èi t­îng kh¸ch hµng lín, truyÒn thèng còng nh­ kh¸ch hµng ®ang gÆp khã kh¨n. Thø hai: Tæ chøc héi nghÞ kh¸ch hµng §©y lµ h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cho c¶ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Th«ng qua c¸c héi nghÞ kh¸ch hµng, kh¸ch hµng cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc vµ trao ®æi th«ng tin víi nhau, ®ång thêi t¹o c¬ héi cho hä vµ ng©n hµng hiÓu vÒ khã kh¨n v­íng m¾c ®Ó cã c¸c gi¶i ph¸p cïng nhau th¸o gì. Tæ chøc mét héi nghÞ kh¸ch hµng còng cÇn ph¶i coi träng vÒ kh©u chÊt l­îng, tr­íc hÕt lµ c«ng t¸c thÈm ®Þnh lùa chän kh¸ch hµng, th¨m dß vµ x©y dùng néi dung héi nghÞ ®Ó cã ®Ò tµi träng tËm, ®ång thêi t¹o ®­îc kh«ng khÝ cëi më ®Ó th«ng qua kh¸ch hµng mµ ®¸nh gi¸ n¨ng lùc, phÈm chÊt cña c¸n bé ng©n hµng. Mét h×nh thøc héi nghÞ phæ biÕn hiÖn nay cña c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi lµ héi th¶o chuyªn ®Ò do mét ng©n hµng chñ tr× víi sù tham gia cña c¸c b¹n hµng lµ ng©n hµng vµ doanh nghiÖp víi nhiÒu néi dung phó nh­: trao ®æi kinh nghiÖm, tæ chøc th¶o luËn vÒ nghiÖp vô míi vµ vÒ biÖn ph¸p qu¶n lý rñi ro. Thø ba: Tõ t­ vÊn tiÕp thÞ ®Õn hîp t¸c kinh doanh. Ng©n hµng lµ ng­êi t­ vÊn cã hiÖu qu¶ nhÊt vÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh cho dù ¸n kinh doanh cña kh¸ch hµng. Trong ngo¹i th­¬ng, vai trß tiÕp thÞ cña ng©n hµng rÊt quan träng, gióp kh¸ch hµng t×m kiÕm thÞ tr­êng, b¹n hµng vµ s¶n phÈm míi. Tham gia cÊp tÝn dông vµ b¶o l·nh tÝn dông hµng ho¸ xuÊt khÈu. Trong c¸c n­íc t­ b¶n, tõ l©u t­ b¶n ng©n hµng ®· th©m nhËp vµo t­ b¶n c«ng nghiÖp vµ th­¬ng nghiÖp, qu¶n lý khÐp kÝn toµn bé c¸c kh©u s¶n xuÊt vµ l­u th«ng. Sù s¸t nhËp ®ã t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp cña tËp ®oµn vÒ tµi chÝnh, kinh doanh vµ tiªu thô hµng ho¸. 3.3. KiÕn nghÞ 3.3.1 §èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« NÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i cã mét m«i tr­êng ph¸p lý æn ®Þnh vµ ®ång bé, ®¶m b¶o cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi ®­îc ®iÒu chØnh theo ®Þnh h­íng XHCN. Thø nhÊt: Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý æn ®Þnh ®ång bé vµ nhÊt qu¸n Tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh chÝnh vµ kinh tÕ cÇn ®­îc quy ®Þnh râ rµng ®èi víi c¸c c¬ quan, c¸ nh©n ban hµnh v¨n b¶n, ra quyÕt ®Þnh nh­ quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp, cÊy giÊy phÐp kinh doanh, thÈm ®Þnh phª duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t­ ký xÐt duyÖt c¸c hå s¬ ®Ò nghÞ b¶o l·nh vay vèn, cÊp vèn... Tõng b­íc ®­a ra c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt x· héi b»ng viÖc triÓn khai nghiÖm minh vµ ®ång bé gi÷a c¸c c¬ quan hµnh ph¸p, b¾t ®Çu tõ c«ng an, h¶i quan, biªn phßng, thuÕ vô. TriÖt ®Ó ng¨n chÆn c¸c ho¹t ®éng bu«n lËu trèn thuÕ, lµm hµng gi¶ g©y hËu qu¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn tÝn dông ng©n hµng. Theo ®iÒu 12 N§ 178 vÒ viÖc gi÷ tµi s¶n vµ giÊy tê cña tµi s¶n cÇm cè thÕ chÊp cã quy ®Þnh "NÕu tµi s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u... tæ chøc tÝn dông ph¶i gi÷ b¶n chÝnh giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n". Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c tæ chøc tÝn dông ch­a n¾m râ ®­îc danh môc c¸c tµi s¶n theo quy ®Þnh ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u vµ c¬ quan chøc n¨ng cÊp chøng nhËn quyÒn së h÷u ®ã. V× vËy, ChÝnh phñ cÇn ban hµnh v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh cô thÓ vÒ ®¨ng ký quyÒn së h÷u tµi s¶n. §Ó ®¶m b¶o tÝn dông tµi trî XNK cña NHTM cã hiÖu qu¶, tr­íc hÕt chÝnh s¸ch XNK cÇn ®­îc hoµn thiÖn ®ång bé víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ kÕ ho¹ch cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Rµ so¸t l¹i kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp cã giÊy phÐp kinh doanh XNK vµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã hµng XNK æn ®Þnh ®­îc phÐp XNK trùc tiÕp. Bé th­¬ng m¹i cÇn quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho c¸c c¬ quan cÊp giÊy phÐp ®èi víi chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ. Thø hai: ChÝnh s¸ch trî gi¸ vµ b¶o hiÓm XNK Cã thÓ nãi, mét sè hµng xuÊt khÈu cña ta hiÖn nay chÞu thua thiÖt nhiÒu do thiÕu vèn vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ mÆt hµng n«ng s¶n: g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu,... Nh÷ng dù ¸n nhËp khÈu thiÕt bÞ ®ßi hái ph¶i ®­îc ®Çu t­ ®ång bé tr¸nh t×nh tr¹ng nh­ nhiÒu dù ¸n do chi nh¸nh cho vay ®Òu chËm tiÕn ®é thi c«ng, c¸c nguån ®Çu vµo (nguyªn liÖu, nh©n lùc, c¸n bé chuyªn gia lµnh nghÒ) ch­a ®­îc quy ho¹ch hîp lý trong khi h¹n vay cña c¸c kho¶n tÝn dông trong n­íc ®· hÕt h¹n, g©y khã kh¨n cho ng©n hµng. Nh»m b¶o hiÓm vµ khuyÕn khÝch ho¸ XNK ViÖt Nam, nhÊt lµ ®èi víi hµng n«ng s¶n cÇn nhanh chãng thµnh lËp tæ chøc b¶o hiÓm xuÊt khÈu víi c¸c thµnh viªn chñ yÕu tõ ChÝnh phñ, c¸c ng©n hµng, Bé Th­¬ng m¹i vµ c¸c bé ngµnh liªn quan thùc hiÖn hai chøc n¨ng c¬ b¶n sau: + T­ vÊn vµ th«ng tin tiÕp thÞ cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh XNK + CÊp tÝn dông ng­êi mua vµ b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam Thø ba: Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng thùc thi c¸c biÖn ph¸p xö lý tµi s¶n thÕ chÊp HiÖn nay sè l­îng tµi s¶n thÕ chÊp ë ng©n hµng khã lín, g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. Theo nghÞ ®Þnh 178/1999/N§-CP, khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî th× tæ chøc tÝn dông ®­îc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp thu håi vèn. Tuy nhiªn, hiÖn nay viÖc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp theo ®óng tr×nh tù ph¸p luËt ®Ó ng©n hµng thu håi vèn hiÖn cßn rÊt phøc t¹p, nªn hÇu hÕt viÖc xö lý tµi s¶n thÕ chÊp ®Òu ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc tho¶ thuËn gi÷a tæ chøc tÝn dông vµ kh¸ch hµng vay, ®Ó kh¸ch hµng tù nguyÖn b¸n tµi s¶n thÕ chÊp tr¶ nî ng©n hµng... song sè l­îng nµy kh«ng nhiÒu. Nhµ n­íc cÇn th­êng xuyªn gi¸m s¸t, thanh tra c¸c ho¹t ®éng tÝn dông cña ng©n hµng tõ kh©u ®Çu cho ®Õn kh©u th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong xö lý tµi s¶n thÕ chÊp. CÇn ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ph¸p lý ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho tµi s¶n ®­îc mua b¸n chuyÓn nh­îng dÔ dµng, gãp phÇn gi¶m nî qu¸ h¹n cña ng©n hµng xuèng ®Õn møc cho phÐp tµi s¶n mang tÝnh h×nh thøc thñ tôc trong viÖc vay vèn cña ng©n hµng. 3.3.2. §èi víi NHNT ViÖt Nam Víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ v­ît bËc nh­ hiÖn nay, mèi quan hÖ kinh doanh hiÖn nay, nhÊt lµ lÜnh vùc tµi trî XNK kh«ng ng­ng ®­îc më réng sang c¸c n­íc, c¸c khu vùc míi. V× vËy, NHNT Hµ Néi ph¶i tËn dông mäi c¬ héi ®Ó t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ ®¹i lý c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi. NHNT ViÖt Nam ®· cã 35 n¨m kinh nghiÖm ph¸t triÓn. Víi thêi gian ph¸t triÓn nh­ vËy, Ng©n hµng ®· t¹o ®­îc quan hÖ víi 1600 ng©n hµng n­íc ngoµi. V× thÕ, NHNT ViÖt Nam cÇn gióp ®ì NHNT Hµ Néi, ®Ó chi nh¸nh t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ ®¹i lý cña m×nh, h¹n chÕ nh÷ng khã kh¨n do vÊn ®Ò nµy g©y nªn. NHNT ViÖt Nam cÇn ®Þnh kú trao ®æi kinh nghiÖm nghiÖp vô trong toµn hÖ thèng ®Ó ®óc rót kinh nghiÖm n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c, gãp phÇn gi÷ v÷ng thÞ phÇn cña ng©n hµng ngo¹i th­¬ng trong ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî XNK. 3.3.3. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh XNK ë n­íc ta hiÖn nay, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ tÝn dông ng©n hµng cho ho¹t ®éng XNK th× bªn c¹nh nh÷ng kiÕn nghÞ ®­a ra ®èi víi c¬ quan qu¶n lý vÜ m«, ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam th× nhÊt thiÕt ph¶i ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp XNK - mét t¸c nh©n quan träng trong mèi quan hÖ tÝn dông ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Do tr×nh ®é cßn non kÐm trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng cña c¸c c¸n bé t¹i doanh nghiÖp XNK nªn ®· t¹o nh÷ng bÊt lîi cho chÝnh doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm nµy kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ c¸c kh¸ch hµng ph¶i tù n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cña m×nh nh­: + C¸c nhµ kinh doanh XNK ph¶i cã tr×nh ®é vÒ ngo¹i th­¬ng vµ thanh to¸n quèc tÕ. + §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé trÎ cã n¨ng lùc, nghiÖp vô chuyªn m«n cao, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ tèt ®Ó cã thÓ tiÕp cËn víi nh÷ng ph­¬ng tiÖn tÝn dông quèc tÕ hiÖn ®¹i. + Cö c¸n bé di dù c¸c líp n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô do c¸c tr­êng ®¹i häc hoÆc tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc ®µo t¹o. Mêi chuyªn gia vÒ gi¶ng d¹y, t­ vÊn trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng. + CÇn cã chÕ ®é th­ëng ph¹t vµ kÝch thÝch tinh thÇn lµm viÖc cña c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp XNK cÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng Marketing XNK ®Ó h¹n chÕ rñi ro dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n víi ng©n hµng. Nh÷ng diÔn biÕn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi phøc t¹p khã cã thÓ l­êng tr­íc, h¬n n÷a c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp ch­a ®ñ søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Do vËy, cã ®­îc mét chiÕn l­îc marketing hiÖu qu¶, hîp lý lµ cÇn thiÕt. Trªn c¬ së n¾m b¾t th«ng tÝn, doanh nghiÖp sÏ cã ph­¬ng thøc, chiÕn l­îc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng XNK, sÏ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ s¶n phÈm, gi¸ c¶ ®óng ®¾n gãp phÇn më réng vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng kinh doanh XNK cña m×nh. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng cho doanh nghiÖp XNK sÏ cã hiÖu qu¶ cao nÕu c¸c doanh nghiÖp XNK chÊp hµnh tuyÖt ®èi c¸c nguyªn t¾c ®iÒu kiÖn tho¶ thuËn khi vay vèn ng©n hµng. Cô thÓ, lµ ph¶i sö dông vèn ®óng môc ®Ých nh­ cam kÕt trong ®¬n xin vay vèn. Nh÷ng tµi s¶n mµ doanh nghiÖp ®· mang thÕ chÊp cÇm cè t¹i chi nh¸nh th× kh«ng ®­îc quyÒn chuyÓn nh­îng, cÇm cè hay b¸n cho c¸c c¸ nh©n kh¸c khi ch­a tr¶ ®ñ nî cho Ng©n hµng. NÕu doanh nghiÖp cßn d­ nî th× kh«ng ®­îc b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c thiÕu trung thùc ®Ó ®­îc tiÕp tôc vay vèn t¹i Ng©n hµng. KÕt luËn