Chuyên đề Hoàn thiện công tác xúc tiến đầu tư tại trung tâm xúc tiến đầu tư phía Bắc

c tÕ, ®èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ cña t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc theo sù ph©n c«ng cña Côc §Çu t­ n­íc ngoµi. Trong tr­êng hîp Nhµ ®Çu t­ vµ c¸c c¬ quan liªn quan cã yªu cÇu, Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c ®­îc cung cÊp dÞch vô cã thu, bao gåm: cung cÊp th«ng tin liªn quan ®Õn dù ¸n ®Çu t­, tæ chøc ®ãn tiÕp, phiªn dÞch, t­ vÊn ph¸p luËt, lËp hå s¬ dù ¸n vµ c¸c dÞch vô kh¸c theo yªu cÇu cña Nhµ ®Çu t­ vµ c¸c c¬ quan liªn quan. Tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ cña Bé vµ Côc §Çu t­ n­íc ngoµi tæ chøc. Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kh¸c do Côc tr­ëng Côc §Çu t­ n­íc ngoµi giao. Theo ñy quyÒn cña Côc tr­ëng Côc §Çu t­ n­íc ngoµi, Gi¸m ®èc Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c ký mét sè v¨n b¶n th«ng b¸o ý kiÕn Côc tr­ëng, gi¶i thÝch h­íng dÉn thùc hiÖn quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ chñ tr­¬ng cña Bé; ký hîp ®ång tuyÓn dông mét sè nh©n viªn theo yªu cÇu c«ng viÖc cña Trung t©m, ngoµi sè biªn chÕ ®­îc Côc giao. Ngoài các chức năng, nhiệm vụ của mình trên địa bàn các tỉnh phía Bắc thì Trung tâm XTĐT phía Bắc cũng luôn hợp tác và phối hợp với các Trung tâm XTĐT miền Trung và Trung tâm Đầu tư nước ngoài phía Nam cũng như các địa phương khác khi có yêu cầu giúp đỡ và phối hợp trong công việc. Trung tâm XTĐT phía Bắc đóng vai trò là đơn vị phối hợp và giúp đỡ các Trung tâm XTĐT cấp tỉnh cũng như các phòng chức năng khác của Sở KHĐT, Ban quản lý. 1.3. C¬ cÊu tæ chøc cña Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c NhiÒu m« h×nh tæ chøc kh¸c nhau cña c¸c c¬ quan ®Çu t­ ®· ®­îc thiÕt lËp trªn thÕ giíi. CÇn x¸c ®Þnh c¬ cÊu thÝch hîp, vËn hµnh tèt nhÊt trong c¬ cÊu chÝnh phñ ®ang vËn hµnh. C¬ cÊu tæ chøc cña Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c gåm cã: Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức Trung tâm Xúc tiến đầu tư phía Bắc Phòng Xúc tiến Đầu tư Phòng tư vấn Phòng hành chính Ban giám đốc Ban Gi¸m ®èc Trung t©m gåm cã Vô tr­ëng – Gi¸m ®èc Trung t©m (sau ®©y gäi t¾t lµ Gi¸m ®èc) vµ c¸c Phã Gi¸m ®èc. Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Côc tr­ëng Côc ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ l·nh ®¹o vµ qu¶n lý toµn bé ho¹t ®éng cña Trung t©m; trùc tiÕp phô tr¸ch c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé, lµm chñ tµi kho¶n vµ c¸c ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c lín cña Trung t©m. Gi¸m ®èc ph©n c«ng nhiÖm vô cho c¸c Phã Gi¸m ®èc. C¸c Phã Gi¸m ®èc ®­îc Gi¸m ®èc ph©n c«ng phô tr¸ch mét sè m¶ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh ®ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Gi¸m ®èc vÒ m¶ng c«ng viÖc ®­îc giao. Khi Gi¸m ®èc v¾ng mÆt, Gi¸m ®èc ñy quyÒn b»ng v¨n b¶n cho mét Phã Gi¸m ®èc thay mÆt gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc cña Trung t©m. Phã Gi¸m ®èc ®­îc ñy quyÒn chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Gi¸m ®èc vÒ ho¹t ®éng cña Trung t©m trong thêi gian ®­îc ñy quyÒn. Bé m¸y gióp viÖc Gi¸m ®èc Bé m¸y gióp viÖc Gi¸m ®èc gåm cã: Phßng Xóc tiÕn ®Çu t­ Phßng T­ vÊn Phßng Hµnh chÝnh qu¶n trÞ. 2. Thực trạng công tác xúc tiến đầu tư đến năm 2008 2.1. Xây dựng chiến lược xúc tiến đầu tư Hiện chưa có một chiến lược xúc tiến FDI chính thức nào ở cấp quốc gia được xây dựng. Việc thiếu một chiến lược chung là yếu tố làm ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động xúc tiến đầu tư. Mặc dù Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định xây dựng Chương trình XTĐT quốc gia đến năm 2010 nhưng đó vẫn chỉ dừng lại ở mức 1 chương trình. Năm 2003, dưới sự tài trợ của tổ chức JICA, Trung tâm XTĐT phía Bắc đã giúp Price Waterhouse-Coopers nghiên cứu và hoàn thành chiến lược XTĐT tại nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Bài nghiên cứu này cho rằng các cơ quan tham gia XTĐT cần áp dụng và thực hiện một chiến lược xúc tiến có hiệu quả và xúc tiến có trọng điểm có thể giúp Việt Nam đạt được mục tiêu thu hút đầu tư nước ngoài của mình. Xu hướng xúc tiến FDI có trọng điểm hơn, tức là tập trung các nguồn lực phục vụ xúc tiến vào việc thu hút một phân nhánh cụ thể nào đó, điều đó có thể giúp đất nước đạt được các mục tiêu mang tính chiến lược liên quan đến những lĩnh vực như tuyển dụng, chuyển giao công nghệ, xuất khẩu và sự phát triển gắn kết theo cụm nhóm phù hợp. Đồng thời để phù hợp với xu hướng cạnh tranh trên phạm vi toàn thế giới về FDI ngày một gia tăng, đặc biệt theo định hướng xuất khẩu, cũng là một trong những mục tiêu mà các nền kinh tế nhỏ và kém phát triển đang hướng tới. Bên cạnh đó, xúc tiến trọng điểm liên quan tới hiệu quả chi phí, nhiều quốc gia đã nhận thức được rằng xây dựng hình ảnh và hoạt động hình thành đầu tư sẽ là không hiệu quả khi chúng không được thực hiện cùng nhau theo một chiến lược được định ra rõ ràng nhằm thu hút FDI cụ thể. Kết quả nghiên cứu cho thấy Chính phủ trước tiên nên tập trung vào những ngành trọng điểm như: dầu khí, hoá chất, may mặc, giày, sản phẩm da… Bản nghiên cứu này không mang tính pháp lý mà mới chỉ là một tài liệu mang tính chất tham khảo cho các cơ quan XTĐT, đặc biệt là cho Bộ Kế hoàch đầu tư, nhưng cũng đồng thời giúp một phần không nhỏ cho công cuộc đưa ra bản định hướng thu hút đầu tư FDI từ 2006 – 2010 với các định hướng cụ thể về ngành, sản phẩm; đối tác chiến lược và cả định hướng vùng và lãnh thổ. 2.2. Thiết lập các mối quan hệ đối tác Mối quan hệ đối tác có thể được xác định như là một thoả thuận phối hợp công việc giữa Trung tâm XTĐT với các cơ quan nhà nước hoặc tư nhân để phát triển hoặc chia sẻ các phần việc trong chương trình XTĐT. Nó nhằm để đạt được các mục tiêu đã đặt ra một cách hiệu quả hơn thông qua phối hợp công việc chung hơn là làm một mình. Mô hình tổ chức XTĐT ở Việt Nam theo mô hình như sau: Hình 2.2. Mô hình tổ chức XTĐT BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ CƠ QUAN XÚC TIẾN TẠI NƯỚC NGOÀI CỤC ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI Các Trung tâm XTĐT (Phía Bắc, Miền Trung, Phía Nam) SỞ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ UỶ BAN NHÂN DÂN Phòng chức năng phụ trách công tác XTĐT Trung tâm XTĐT Trung tâm XTĐT Trung tâm XTĐT phía Bắc thực hiện các nhiệm vụ do Bộ và Cục giao như: tổ chức các sự kiện XTĐT, hỗ trợ các nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội đầu tư, tổ chức đoàn đi công tác tại địa phương khu vực phía Bắc, tổ chức đào tạo tập huấn,… Bên cạnh đó Trung tâm XTĐT phía Bắc còn tham gia góp ý kiến cho các chính sách, chủ trương lớn như: Dự thảo đề cương báo cáo giữa kỳ tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2006-2010, rà soát các mẫu hồ sơ trong thủ tục đầu tư và thủ tục đăng ký kinh doanh, báo cáo chính sách Đầu tư của Việt Nam của UNCTAD; góp ý chủ trương phân cấp các dự án BOT/BT/BTO; góp ý xây dựng Nghị định Luật Thuế giá trị gia tăng và Thuế thu nhập doanh nghiệp, Thông tư hướng dẫn Thuế thu nhập cá nhân ... Tuy nhiên nhiệm vụ và quyền hạn chính của Trung tâm XTĐT phía Bắc là hỗ trợ các địa phương xây dựng chương trình, kế hoạch, danh mục các dự án kêu gọi đầu tư và tổ chức thực hiện XTĐT xây dựng phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn nhằm phối hợp chặt chẽ và hỗ trợ các cơ quan XTĐT của ngành, địa phương. Hiện nay, có 14 tỉnh phía Bắc đã có Trung tâm XTĐT, với 2 Trung tâm thuộc UBND tỉnh là Lào Cai và Hà Tĩnh, và 12 Trung tâm còn lại thuộc Sở KHĐT. Các Trung tâm XTĐT và Trung tâm tư vấn XTĐT này có thể nói là dễ vận hành vì tổ chức cơ cấu hiệu quả và chuyên sâu hơn về lĩnh vực XTĐT. Với mô hình hoạt động hiệu quả, các tỉnh phía Bắc còn lại cũng đang từng bước triển khai để thành lập các mô hình tương tự. Gần đây nhất, Trung tâm XTĐT phía Bắc cũng đã giúp đỡ các tỉnh như Lạng Sơn, Nam Định và Thái Bình thành lập Trung tâm XTĐT trực thuộc Sở KHĐT. Trung tâm XTĐT phía Bắc thường xuyên tổ chức đoàn đi công tác tại các địa phương khu vực phía Bắc: Ninh Bình, Hà Nam, Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Lạng Sơn, Điện Biên, Quảng Bình, Quảng Trị, Hà Tĩnh, Bắc Giang, Tuyên Quang. Qua đó phối hợp với Cục Đầu tư nước ngoài rà soát tình hình triển khai dự án lớn và thúc đẩy giải ngân FDI tại các địa phương. Ngoài ra Trung tâm còn phối hợp với địa phương tổ chức các lớp tập huấn đào tạo kỹ năng XTĐT, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác XTĐT. Đã có nhiều lớp đào tạo được tổ chức tại các tỉnh phía Bắc: Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c tæ chøc líp tËp huÊn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho 31 tØnh phÝa B¾c ngµy 16 vµ 17/8/2007 t¹i nhµ kh¸ch La Thµnh, Hµ Néi. - Địa phương chủ trì, Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c hỗ trợ lập chương trình, mời giảng viên cho líp tËp huÊn nhiÖm vô ®Êu thÇu vµo ngµy 29,30,31/3/2007. - Phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư Nghệ An tæ chøc líp tập huấn kỹ năng xúc tiến đầu tư ngµy 13 và 14/4/2007. - Phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư Nam Định tæ chøc líp tập huấn Luật đầu tư, Luật doanh nghiệp và Luật Đấu thầu tõ 17 đến 20/4/2007. Tổ chức lớp tập huấn về kỹ năng xúc tiến đầu tư tại Thái Nguyên và Thanh Hoá tháng 12/2008 - Tổ chức lớp đào tạo kỹ năng xúc tiến đầu tư với Sở kế hoạch và đầu tư tỉnh Hà Tây từ ngày 14-16/3/2008. - Phối hợp với VCCI Hải phòng tổ chức lớp tập huấn về Đầu tư nước ngoài với Trung Quốc tại Hải phòng tháng 4 năm 2008. - Phối hợp với Sở KHĐT Hà Tĩnh tổ chức lớp tập huấn về Đầu tư nước ngoài tại Hà Tĩnh tháng 4 năm 2008. - Phối hợp với Sở KHĐT Nghệ An tổ chức lớp tập huấn về Đầu tư nước ngoài tại Nghệ An tháng 5 năm 2008. - Hỗ trợ tỉnh Quảng Bình tổ chức lớp đào tạo và toạ đàm XTĐT ngày 13, 14 tháng 5/2008. - Ngày 20/10/2008 phối hợp với Sở KÕ ho¹ch ®Çu t­ Bắc Giang tổ chức lớp tập huấn về xúc tiến đầu tư tại Bắc Giang. Các khu công nghiệp và khu chế xuất cũng hoạt động rất hiệu quả công tác XTĐT. Các tỉnh phía Bắc hiện nayđã có 21 Ban quản lý khu công nghiệp và các mô hình tương đương với các tên gọi khác nhau. Ngoài việc hoạt động tốt trong khuôn khổ khu công nghiệp và khu chế xuất của mình, các Ban quan lý này cũng phối hợp chặt chẽ với các Sở KHĐT tham gia tích cực quá trình thu hút đầu tư của địa phương. Trung tâm XTĐT phía Bắc cũng đã thiết lập mối quan hệ hợp tác với các đơn vị này: - Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c đã ký kết biên bản hợp tác với Khu công nghiệp Bắc Thường Tín, Khu công nghiệp Nam Sơn – Hạp Lĩnh. - Thiết lập quan hệ đối tác với hệ thống các Khu công nghiệp trên khu vực phía Bắc như KCN Quế Võ, Quang Châu, Đại An, Xuân Trường ... Trung tâm XTĐT phía Bắc cũng luôn hợp tác và phối hợp với các Trung tâm XTĐT miền Trung và Trung tâm Đầu tư nước ngoài phía Nam cũng như các địa phương khác khi có yêu cầu giúp đỡ và phối hợp trong công việc. Ngoài các cơ quan trực tiếp tham gia vào công tác XTĐT trên, Trung tâm XTĐT phía Bắc còn thiết lập mối quan hệ với Bộ Ngoại giao, Bộ Giao thông, Bộ Lao động, Bộ Tài chính… Bộ Tài chính và các viện đào tạo quốc gia, các công ty tiện ích, các ngân hàng, các công ty vốn mạo hiểm, thành phần tư nhân trong nước… phối hợp với Trung tâm tạo ra các ưu đãi đầu tư và tài chính trong nước. Bộ Ngoại giao cũng được xem là một cơ quan gián tiếp thực hiện XTĐT nước ngoài vì Bộ Ngoại giao là cơ quan Chính phủ thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về lĩnh vực công tác ngoại giao nhằm bảo vệ chủ quyền và lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích pháp nhân và công dân Việt Nam, mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác cùng có lợi với các nước… và các nhiệm vụ khác. Bộ Ngoại giao có nhiệm vụ tạo ra môi trường quốc tế thuận lợi cho công cuộc xây dựng đất nước, cho việc thực hiện chính sách kinh tế đối ngoại của Nhà nước, nghiên cứu tình hình, cung cấp thông tin và tham mưu góp phần xây dựng chính sách kinh tế đối ngoại. Để thực hiện nhiệm vụ này, cũng như là các nhiệm vụ đặc trưng khác, Bộ có mạng lưới các Đại sứ quán của Việt nam tại các quốc gia. Các đại sứ quán này phối hợp thực hiện các hoạt động XTĐT với các cơ quan XTĐT của Việt Nam thông qua việc tạo điều kiện để bố trí, tổ chức các hội thảo, các đoàn XTĐT tại nước ngoài cũng như giới thiệu các nhà đầu tư quan tâm tới việc đầu tư nước ngoài về Việt Nam. Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao cũng có một Trung tâm thông tin kinh tế, chuyên xử lý và cung cấp thông tin, tư vấn cho đối tác trong và ngoài nước trên lĩnh vực XTĐT. Các hoạt động marketing đòi hỏi chi phí tốn kém và các kỹ năng sáng tạo có thể chưa có ở Trung tâm XTĐT. Vì vậy cần thiết phải tìm kiếm sự hỗ trợ trong việc phát triển và phân phối các sản phẩm và dịch vụ XTĐT. Trung tâm XTĐT phía Bắc đã thiết lập mối quan hệ với các đối tác tiềm năng như Bộ du lịch, các công ty tiện ích, cơ quan quản lý bất động sản, các ngân hàng, các hãng dịch vụ chuyên nghiệp, các công ty tư nhân, báo chí trong nước, Tổng cục Thống kê, các hiệp hội nghề nghiệp… nhằm tiến hành có hiệu quả các hoạt động XTĐT. Sự ra đời của kênh truyền hình tư vấn đầu tư InvestTV phát sóng trên Truyền hình cáp Việt Nam vào đầu quý I/2009 là kết quả của sự hợp tác giữa Đài truyền hình Việt Nam và Trung tâm Đầu tư phía Bắc. Đây có thể nói là một kênh thông tin rất hữu ích cho các nhà đầu tư, cũng như tăng hiệu quả quảng bá cho đất nước. Việc phối hợp với các văn phòng luật sư như Vilaf Hồng Đức, Visions & Associates… cũng giúp Trung tâm thực hiện công tác hỗ trợ pháp lý và tư vấn dự án hiệu quả. Trung tâm cũng đang nghiên cứu khả năng hợp tác với các tập đoàn hàng đầu thế giới về bất động sản như SAVILLS, CBRE; các quỹ đầu tư như VinaCapital, Indochina; các ngân hàng Standard&Charter, ngân hàng ACB, ngân hàng Sacombank... Các quan hệ đối tác này được xem xét định kỳ 6 tháng/lần nhằm đảm bảo tính hiệu quả và tăng khả năng thành công trong tương lai. Các mối quan hệ đối tác này thường không chỉ tăng hiệu quả hoạt động XTĐT mà còn đem lại lợi nhuận cho các tổ chức khác. 2.3. Xây dựng hình ảnh đất nước Để xác định những yếu tố trọng tâm trong chiến dịch xây dựng hình ảnh, cần xác định nhận thức của nhà đầu tư và mục tiêu xây dựng hình ảnh. Trung tâm XTĐT phía Bắc đã nghiên cứu các báo cáo quốc gia (country report) và tin tức trên mạng, báo chí, hay các tài liệu lưu trữ để xem xét hình ảnh Việt Nam đã và đang được giới thiệu với các nhà đầu tư nước ngoài như thế nào. Thường chính các báo cáo và tin tức đã tạo nên nhận thức chung của nhà đầu tư. Từ đó xác định cách tiếp cận tốt nhất tới các nhà đầu tư, hay định hướng giới thiệu Việt Nam ra nước ngoài. Với định hướng đó, Trung tâm XTĐT phía Bắc đã hỗ trợ các địa phương xây dựng các brochure giới thiệu và các tài liệu khác như hướng dẫn đầu tư, các tài liệu giới thiệu chung, tài liệu về luật, danh mục dự án gọi vốn, danh mục các khu công nghiệp, khu chế xuất,… Các tài liệu được chuẩn bị bằng các thứ tiếng khác nhau, chủ yếu là tiếng Anh, Hàn, Nhật, Trung… Bên cạnh đó, Trung tâm cũng hỗ trợ các tỉnh phía Bắc xây dựng Profile cho địa phương, thường xuyên xây dựng Profile cho các dự án trọng điểm. Các tỉnh như Nam Định, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hà Nam, Thái Nguyên, Thanh Hoá, Phú Thọ, Cao Bằng, Hoà Bình, Quảng Bình… đã có profile giới thiệu các dự án trọng điểm, còn một số tỉnh khác thành lập các bộ profile chuyên sâu cho riêng một vùng. Sự phối hợp của Trung tâm XTĐT phía Bắc với Đài truyền hình Việt Nam để xây dựng kênh truyền hình InvestTV thời gian vừa qua là một nỗ lực hiệu quả trong việc xây dựng hình ảnh đất nước. Trung tâm XTĐT phía Bắc tích cực tham gia các hội thảo và triển lãm quốc tế. Đây là cơ hội quảng bá hình ảnh tốt với chi phí thấp. Ngoài ra cũng 2.4. Hoạt động hình thành đầu tư Trung tâm XTĐT phía Bắc không chỉ tổ chức các sự kiện XTĐT của Bộ mà còn hỗ trợ các sự kiện XTĐT ở các địa phương. Hình thức chủ yếu là các hội nghị hội thảo về cơ hội đầu tư: Ngµy 26 th¸ng 10 n¨m 2007 t¹i Hµ Néi, Trung t©m tæ chøc héi th¶o “Xóc tiÕn ®Çu t­ khu vùc phÝa B¾c” nh»m t¹o ra diÔn ®µn trao ®æi c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch xóc tiÕn ®Çu t­, phèi hîp ho¹t ®éng, trao ®æi kinh nghiÖm xóc tiÕn ®Çu t­ gi÷a c¸c b«, ngµnh vµ 21 tØnh, thµnh phÝa B¾c vµ víi c¸c c¬ quan xóc tiÕn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam (Hµ Lan, §øc, Liªn bang Nga, NhËt B¶n, Hµn Quèc…). Héi th¶o diÔn ra trong bèi c¶nh Thñ t­íng ChÝnh phñ võa ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 1290/Q§ - TTg vÒ viÖc ban hµnh danh môc c¸c dù ¸n quèc gia kªu gäi ®Çu t­ giai ®o¹n 2006 – 2010 víi 163 dù ¸n träng ®iÓm. Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c phèi hîp víi Th«ng tÊn x· ViÖt Nam, HiÖp héi truyÒn th«ng Ch©u ¸ tæ chøc thµnh c«ng DiÔn ®µn kinh tÕ ViÖt Nam lÇn thø 2 vµo ngµy 19/9/2008. DiÔn ®µn víi chñ ®Ò “Duy tr× sù ph¸t triÓn”, ®· thể hiện quyết tâm của Chính phủ Việt Nam, các nhà đầu tư cùng nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức trong ngắn hạn, hướng tới mục tiêu phấn đấu duy trì tăng trưởng nhanh, bÒn v÷ng trong trung vµ dµi h¹n. Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c phèi hîp víi Ban chØ ®¹o T©y B¾c, ñy ban d©n téc, ñy ban nh©n d©n 6 tØnh miÒn nói phÝa B¾c tæ chøc DiÔn ®µn Xóc tiÕn ®Çu t­ vµo c¸c tØnh T©y B¾c 2008 vµo ngµy 14/10/2008 t¹i SaPa – Lµo Cai. Đây là diễn đàn xúc tiến đầu tư lớn nhất đến thời điểm ®ã, được tổ chức ở Tây Bắc nhằm kêu gọi vốn đầu tư, thúc đẩy sự phát triển của khu vực còn nhiều khó khăn này. Ngµy 24/10/2008 tæ chøc Héi th¶o tæng kÕt c«ng t¸c Xóc tiÕn ®Çu t­ khu vùc phÝa B¾c t¹i VÜnh Phóc. Héi nghÞ ®· ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc trong c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ thêi gian qua t¹i khu vùc phÝa B¾c vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng h¬n n÷a hiÖu qu¶ xóc tiÕn ®Çu t­ trong giai ®o¹n tíi. Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c phối hợp với Ban tổ chức Hội chợ triển lãm Thương mại Việt Nam - WTO tổ chức Hội thảo “Đầu tư trực tiếp nước ngoài - Bước song hành của WTO” vào ngµy 16/1/2008. Phối hợp với Kotra tổ chức Hội nghị bàn tròn với 40 doanh nghiệp Hàn Quốc vào tháng 3 năm 2008. Hỗ trợ Trung tâm XTĐT miền Trung tổ chức Hội thảo “Miền Trung - Vận hội mới cho Đầu tư và Phát triển” vào tháng 3 năm 2008. Hỗ trợ tỉnh Điện Biên tổ chức thành công Hội nghị XTĐT và Thương mại vào ngày 7-8/5/2008 tại thành phố Điện Biên. Hỗ trợ tỉnh Long An tổ chức hội thảo Xúc tiến đầu tư tại Hà Nội ngày 14/07/2008. Làm đầu mối tổ chức Hội thảo “Trà Vinh - Tiềm năng và cơ hội Đầu tư” vào ngày 20/5/2008. Hỗ trợ Hiệp hội Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tổ chức Hội thảo và Triển lãm VietTraffic 2008 tại Hà Nội từ 15-17/10/2008. Phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Pháp tổ chức buổi đối thoại giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư và cộng đồng doanh nghiệp Pháp và Châu âu tại thành phố Hồ Chí Minh vào 30/10/2008. C¸c c¸ nh©n vµ ®oµn t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ ë ViÖt Nam lu«n ®­îc Trung t©m tiÕp ®ãn vµ cung cÊp th«ng tin còng nh­ t­ vÊn ph¸p luËt. TÝnh riªng n¨m 2008 Trung t©m Xóc tiÕn ®Çu t­ phÝa B¾c tiếp đón, làm việc, tổ chức các cuộc gặp với khoảng 200 nhà đầu tư trong và ngoài nước, các tập đoàn, các tổ chức quốc tế, các Hiệp hội ngành nghề, các Ngân hàng, Thương vụ và Đại sứ quán các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Tây Ban Nha, A Rập Xê út, Italia, Canada, Hồng Kông, Đan Mạch, Đức, Malaysia, Iran... Internet còng lµ mét c«ng cô xóc tiÕn rÎ vµ hiÖu qu¶, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu truy cËp th«ng tin hiÖn ®¹i. HiÖn nay trang th«ng tin cña Côc §Çu t­ n­íc ngoµi ( ®­îc cËp nhËt kh¸ ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ FDI t¹i ViÖt Nam, còng nh­ cã nh÷ng h­íng dÉn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ m«i tr­êng, chÝnh s¸ch vµ c¬ héi ®Çu t­ ë ViÖt Nam. C¸c ®Þa ph­¬ng còng cã nh÷ng chuyªn trang vÒ ho¹t ®éng XT§T kh¸ hiÖu qu¶. Trung t©m XT§T phÝa B¾c còng ®· x©y dùng, vËn hµnh trang th«ng tin ®iÖn tö cña Trung t©m tÝch hîp vµo Cæng th«ng tin ®iÖn tö cña Bé KH§T. 2.5. Cung cÊp dÞch vô cho c¸c nhµ ®Çu t­ Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn tÇm quan träng cña ho¹t ®éng dÞch vô ®Çu t­, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®¸p øng tho¶ ®¸ng nh÷ng nhu cÇu c¸c nhµ ®Çu t­ lµ nh÷ng ho¹t ®éng xóc tiÕn hiÖu qu¶. Nh»m cung cÊp dÞch vô tèt h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, Trung t©m XT§T phÝa B¾c ®· thµnh lËp bé phËn hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ song ph­¬ng vµ cã nhiÒu ho¹t ®éng hç trî tÝch cùc: Phèi hîp víi Kotra (Trung t©m xóc tiÕn ®Çu t­ Hµn Quèc) thµnh lËp Bé phËn Korea Desk ®Ó hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ Hµn Quèc, t×m kiÕm, thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. - Thµnh lËp bé phËn th­êng trùc Japan Desk vµo ®Çu th¸ng 7/2008, lµ n¬i gi¶i quyÕt c¸c kiÕn nghÞ, v­íng m¾c nh»m thùc hiÖn s¸ng kiÕn chung ViÖt Nam – NhËt B¶n giai ®o¹n 3. C¸c ho¹t ®éng chÝnh cña Japan Desk: + Hç trî vµ tiÕp nhËn th«ng tin tõ c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh vµ m«i tr­êng ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. + Trao ®æi ý t­ëng ®Þnh kú víi HiÖp héi doanh nghiÖp NhËt B¶n + Tæ chøc héi th¶o ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam vµ c¸cdoanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng t¹i NhËt B¶n. + Phèi hîp víi §¹i sø qu¸n NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam, c¸c c¬ quan liªn quan cña ChÝnh phñ NhËt B¶n (JETRO, JICA, JBIC…) vµ c¸c c¬ quan liªn quan cña ChÝnh phñ ViÖt Nam. + Hç trî c¸c ho¹t ®éng trong khu«n khæ S¸ng kiÕn chung ViÖt Nam – NhËt B¶n. + Tham dù cuéc häp cña c¸c Bé, ngµnh phÝa ViÖt Nam ®Ó bµn vÒ ch­¬ng tr×nh lµm viÖc vµ ph­¬ng thøc th¶o luËn víi phÝa NhËt B¶n ®Ó chuÈn bÞ th¶o luËn, ®µm ph¸n c¸c néi dung cña Giai ®o¹n III S¸ng kiÕn ViÖt – NhËt ngµy 24/6/2008. C¸c ho¹t ®éng hç trî ph¸p lý vµ t­ vÊn dù ¸n nh­ sau: - Tư vấn xin cấp giấy chứng nhận đầu tư cho dự án Cổ phần hoá công ty Xuyên á Việt Nam. - Tư vấn lập Hồ sơ xin cấp Giấy Chứng nhận đầu tư cho dự án Khu đô thị Hoà Bình và dự án Đua ngựa Hà Nội.. - Hỗ trợ nhà đầu tư Hàn Quốc xin thành lập Khu công nghiệp tại tỉnh Hà Tĩnh. - Hỗ trợ Đại sứ quán Đan Mạch thủ tục thành lập Khu công nghiệp Đan Mạch tại Khu công nghệ cao Hoà Lạc. - Tham gia hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp phụ trợ SamSung Mobile đầu tư tại Bắc Ninh. - Tư vấn qua điện thoại các thủ tục pháp lý liên quan đến chính sách đầu tư. 3. Đánh giá công tác XTĐT tại Trung tâm XTĐT phía Bắc 3.1. Hiệu quả Khi mới thực thi Luật Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam nên cả nước mới chỉ có 211 dự án với tổng vốn đăng ký cấp mới 1,6 tỷ USD. Đây là một kết quả hết sức khiêm tốn, và FDI chưa tác động đến tình hình kinh tế-xã hội đất nước. Trong thời kỳ 1991-1995, vốn ĐTNN đã tăng lên với 1.409 dự án, tổng vốn đăng ký cấp mới gần 18 tỷ USD và có tác động tích cực đến tình hình kinh tế-xã hội đất nước. Thời kỳ 1991-1996 được xem là thời kỳ “bùng nổ” ĐTNN tại Việt Nam (có thể coi như là “làn sóng ĐTNN” đầu tiên vào Việt Nam) với 1.781 dự án được cấp phép có tổng vốn đăng ký 28,3 tỷ USD. Đây là giai đoạn mà môi trường đầu tư - kinh doanh tại Việt Nam đã bắt đầu hấp dẫn nhà đầu tư do một số lợi thế cạnh tranh của Việt Nam so với một số nước trong khu vực: lực lượng lao động dồi dào, giá nhân công rẻ, thị trường mới. Vì vậy, ĐTNN tăng trưởng nhanh chóng, có tác động lan tỏa tới các thành phần kinh tế khác và đóng góp tích cực vào thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước. Năm 1995 thu hút được 6,9 tỷ USD vốn đăng ký, tăng gấp 5,3 lần năm 1991 (gần 1,3 tỷ USD). Năm 1996 thu hút được 10,1 tỷ USD vốn đăng ký, tăng 45% so với năm trước. Trong 3 năm 1997-1999 có 961 dự án được cấp phép với tổng vốn đăng ký hơn 13 tỷ USD; nhưng vốn đăng ký của năm sau ít hơn năm trước (năm 1998 chỉ bằng 81,8% năm 1997, năm 1999 chỉ bằng 46,8% năm 1998), chủ yếu là các dự án có quy mô vốn vừa và nhỏ. Cũng trong thời gian này nhiều dự án ĐTNN được cấp phép trong những năm trước đã phải tạm dừng triển khai hoạt động do nhà đầu tư gặp khó khăn về tài chính (đa số từ Hàn Quốc, Hồng Kông). Đây là thực trạng chung của các nước trong khu vực do hậu quả của cuộc Khủng hoảng Tài chính Châu á 1997 mang lại. Từ năm 2000 đến 2003, dòng vốn ĐTNN vào Việt Nam bắt đầu có dấu hiệu phục hồi chậm. Vốn đăng ký cấp mới năm 2000 đạt 2,8 tỷ USD, tăng 21% so với năm 1999; năm 2001 tăng 18,2% so với năm 2000; năm 2002 vốn đăng ký giảm, chỉ bằng 91,6% so với năm 2001, năm 2003 (đạt 3,1 tỷ USD), tăng 6% so với năm 2002. Và có xu hướng tăng nhanh từ năm 2004 (đạt 4,5 tỷ USD) tăng 45,1% so với năm trước; năm 2005 tăng 50,8%; năm 2006 tăng 75,4% và năm 2007 đạt mức kỷ lục trong 20 năm qua 20,3 tỷ USD, tăng 69% so với năm 2006, và tăng hơn gấp đôi so với năm 1996, năm cao nhất của thời kỳ trước khủng hoảng. Trong giai đoạn 2001-2006, với sự phục hồi của nền kinh tế sau khủng hoảng, với những nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư và việc quan tâm, chu trọng và đẩy mạnh công tác xúc tiến FDI, thu hút vốn cấp mới (kể cả tăng vốn) đạt 20,8 tỷ USD vượt 73% so với mục tiêu tại Nghị quyết 09/2001/NQ-CP ngày 28/8/2001 của Chính phủ, vốn thực hiện đạt 14,3 tỷ USD tăng 30% so với mục tiêu. Nhìn chung trong 5 năm 2001-2005, vốn ĐTNN cấp mới đều tăng đạt mức năm sau cao hơn năm trước (tỷ trọng tăng trung bình 59,5%), nhưng đa phần là các dự án có quy mô vừa và nhỏ. Đặc biệt trong 2 năm 2006-2007, dòng vốn ĐTNN vào nước ta đã tăng đáng kể (32,3 tỷ USD) với sự xuất hiện của nhiều dự án quy mô lớn đầu tư chủ yếu trong lĩnh vực công nghiệp (sản xuất thép, điện tử, sản phẩm công nghệ cao,...) và dịch vụ (cảng biển, bất động sản, công nghệ thông tin, du lịch - dịch vụ cao cấp .v.v.) Năm 2007, cả nước có hơn 9.500 dự án ĐTNN được cấp phép đầu tư với tổng vốn đăng ký khoảng 98 tỷ USD. Năm 2008 1.171 dự án FDI được cấp phép đầu tư vào Việt Nam với tổng số vốn đăng ký đạt hơn 60,2 tỷ USD, tăng  222% so với năm 2007. Bên cạnh đó, trong năm 2008, có 311 dự án đăng ký tăng vốn, tổng số vốn tăng thêm đạt 3,74 tỷ USD. - Những nỗ lực XTĐT bước đầu đã góp phần giúp thế giới nhìn nhận lại Việt Nam, cải thiện được hình ảnh của Việt Nam. Việt Nam không có nghĩa là chiến tranh. Việt Nam là một quốc gia có nền chính trị ổn định, một quốc gia đã và đang đạt được những thành tựu đáng khen ngợi trong quá trình phát triển kinh tế, vị thế chính trị ngày một nâng cao trên trường quốc tế, một điểm hấp dẫn đầu tư trên thế giới. Kết quả là, đã có những ý kiến của các chuyên gia kinh tế nước ngoài ví von nền kinh tế Việt Nam như “con hổ của Châu Á”, hay “Việt Nam – Ngôi sao đang lên của Châu Á”, … được đăng tải trên các tạp chí lớn và uy tín trên thế giới. - Các tài liệu phục vụ cho hoạt động hình thành đầu tư đã được quan tâm đầu tư xây dựng, các tài liệu hàm chứa nội dung thông tin đầy đủ hơn, chi tiết hơn, cập nhật hơn, hướng tới nhu cầu thông tin của nhà đầu tư nhiều hơn, góp phần cung cấp thông tin tốt hơn cho các nhà đầu tư. - Các CQXTĐT đã dần làm quen với Internet như một công cụ rẻ, hiệu quả để thực hiện công tác xúc tiến đầu tư. Hầu hết các CQXTĐT đều đã đưa mảng nội dung xúc tiến FDI lên trang web chính thức. Bước đầu đã cung cấp thông tin cho các nhà đầu tư nước ngoài qua phương tiện mà họ dễ tiếp cận nhất. - Các chuyến đi công tác, hội thảo ở nước ngoài của cấp TW, hoặc địa phương cũng đã mang lại những hiệu quả nhất định trong việc xây dựng hình ảnh Việt Nam, cũng như tiếp thị, quảng bá môi trường đầu tư của Việt Nam, thúc đẩy quá trình hình thành đầu tư. - Các CQXTĐT đã làm quen với việc sử dụng đa dạng các công cụ xúc tiến FDI. - Các hoạt động dịch vụ nhà đầu tư cũng đã có những bước chuyển biến tích cực. Đặc biệt là dịch vụ trước cấp phép và dịch vụ cấp phép nhà đầu tư. Quy trình cấp phép đã đơn giản, nhanh gọn hơn nhiều tạo tâm lý tin tưởng và phấn khởi cho các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các nhà đầu tư lần đầu đến tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Việt Nam 3.2. Hạn chế - Chưa xây dựng được một hình ảnh rõ nét, nhất quán về Việt Nam trước cộng đồng quốc tế. Mặc dù có sự tham gia tích cực của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước với những tuyên bố cải cách mạnh mẽ nhưng thực sự Việt Nam thiếu những thông điệp nhất quán, tới những đối tượng cụ thể và tuyên truyền chúng một cách rộng rãi, đặc biệt là trong cộng đồng kinh doanh. - Một thực trạng đang xảy ra là hầu hết các tài liệu được các CQXTĐT xây dựng có số lượng không nhiều, chưa cập nhật, chưa đáp ứng được nhu cầu thông tin của nhà đầu tư và chưa tới được tay các nhà đầu tư thực dự quan tâm. - Hệ thống cung cấp thông tin qua các trang điện tử có chất lượng thấp. Nhìn chung các trang thông tin và các nội dung liên quan đến XTĐT thiếu trầm những bản tin nóng hổi về tình hình đầu tư, các mục trả lời trực tuyến các thắc mắc của nhà đầu tư, phân tích về các thế mạnh của địa phương, .... Những trang web này mới chỉ nhằm mục đích giới thiệu chung chung về địa phương mà chưa tạo được hình ảnh tốt về địa phương, chưa tạo ra tác động tích cực để hình thành đầu tư. Các trang này được xây dựng nên nhưng chưa được duy trì tốt. - Các chuyến vận động đầu tư ở nước ngoài vẫn chưa bài bản, chưa chuyên nghiệp, chưa nhắm được tới nhu cầu thông tin của các nhà đầu tư nước ngoài. - Các công cụ xúc tiến FDI khác thực hiện không mang lại hiệu quả. - Các dịch vụ sau cấp phép còn nhiều vấn đề. Đây vẫn là khâu yếu nhất. Quy trình một cửa đối với các dịch vụ sau cấp phép chỉ tồn tại trong các KCN và KCX, nơi mà BQL có thể đảm nhiệm được phần lớn các thủ tục sau cấp phép. Đối với các nhà đầu tư ngoài các KCN, KCX thì nhà đầu tư phải liên hệ trực tiếp với các cơ quan chức năng. Ngoài ra, còn tồn tại nhiều vướng mắc khác như: giải phóng mặt bằng, hải quan, lao động, thuế, … đã và đang gây không ít khó khăn cho các nhà đầu tư. - Các cơ quan xúc tiến FDI vẫn còn thiếu định hướng thị trường. Từ việc xác định thông tin, dịch vụ cần cung cấp cho nhà đầu tư cho đến việc xây dựng Danh mục các dự án kêu gọi FDI đều chưa chú trọng tới công tác nghiên cứu, tìm hiểu nhu cầu của nhà đầu tư, họ mới chỉ chung cấp những gì mình có. Do đó hoạt động tiếp thị chưa hiệu quả.) Chương 3 Các giải pháp nhằm hoàn thiện các công tác xúc tiến FDI tại Trung tâm XTĐT phía Bắc 3.1. Định hướng, mục tiêu thu hút FDI đến năm 2010 3.1.1. Mục tiêu thu hút FDI của Việt Nam giai đoạn 2009 - 2010 Trên cơ sở đánh giá tiềm năng của đất nước cũng như những nhân tố mới có tác động đến dòng vốn đầu tư nước ngoài, có thể dự báo rằng, nếu giải quyết tốt những vấn đề kết cấu hạ tầng, chất lượng nguồn nhân lực, thủ tục hành chính, thì dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam sẽ tiếp tục xu hướng gia tăng. Một số chỉ tiêu chủ yếu của ĐTNN giai đoạn 2009-2010: - Vốn FDI thực hiện: đạt khoảng 24 - 25 tỷ USD (tăng 70-75% so với giai đoạn 2001 -2005) chiếm khoảng 17,8% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. - Vốn đăng ký: Tổng vốn FDI đăng ký cấp mới và tăng vốn trong 5 năm 2006-2010 đạt khoảng 38-40 tỷ USD (tăng khoảng hơn 80% so với giai đoạn 2001 – 2005), trong đó vốn đăng ký cấp mới đạt khoảng 28 tỷ USD, vốn tăng thêm đạt khoảng 10-12 tỷ USD. - Doanh thu: khoảng 216 tỷ USD - Xuất - nhập khẩu: xuất khẩu đạt khoảng 106,5 tỷ USD (không kể dầu thô); nhập khẩu đạt 131,3 tỷ USD. - Nộp ngân sách nhà nước: khoảng 8,7 tỷ USD. - Cơ cấu vốn thực hiện theo ngành: vốn FDI thực hiện trong ngành công nghiệp chiếm khoảng 60%, nông-lâm-ngư nghiệp khoảng 5% và dịch vụ khoảng 35%. 3.1.2. Định hướng thu hút vốn đầu tư theo ngành, đối tác và vùng lãnh thổ 3.1.2.1. Định hướng ngành: Trên cơ sở chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của đất nước đến năm 2010 và định hướng trở thành nước công nghiệp vào năm 2020 cần ưu tiên thu hút ĐTNN vào các ngành có tác động lớn trên các phương diện như: thúc đẩy chuyển giao công nghệ nhất là công nghệ cao, công nghệ nguồn; gia tăng xuất khẩu; tạo việc làm; phát triển công nghiệp phụ trợ; các dự án sản xuất các sản phẩm, dịch vụ có sức cạnh tranh; các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng. Một số định hướng cụ thể: a. Ngành Công nghiệp-Xây dựng: - Các ngành đặc biệt khuyến khích đầu tư gồm công nghệ thông tin, điện tử, vi điện tử, công nghệ sinh học…; chú trọng công nghệ nguồn từ các nước công nghiệp phát triển như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản; hết sức coi trọng thu hút FDI gắn với nghiên cứu phát triển và chuyển giao công nghệ. - Công nghiệp phụ trợ: Khuyến khích thu hút FDI vào ngành công nghiệp phụ trợ nhằm giảm chi phí đầu vào về nguyên-phụ liệu của các ngành công nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm sản xuất trong nước. Để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, cần tạo điều kiện để các dự án sản xuất lắp ráp các sản phẩm công nghiệp nhanh chóng mở rộng quy mô và thị trường tiêu thụ. b. Ngành Dịch vụ: - Ngành dịch vụ còn dư địa lớn để đầu tư phát triển góp phần quan trọng trong nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế. Từng bước mở cửa các lĩnh vực dịch vụ theo các cam kết quốc tế, tạo động lực thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển như dịch vụ ngân hàng, tài chính; dịch vụ vận tải, bưu chính-viễn thông, y tế, văn hoá, giáo dục, đào tạo và các lĩnh vực dịch vụ khác. Với định hướng trên, tiến hành xem xét, giảm bớt các lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh có điều kiện đối với ĐTNN có tính tới các yếu tố hội nhập và toàn cầu hóa theo lộ trình “mở cửa”; tạo bước đột phá trong thu hút ĐTNN bằng việc xem xét đẩy sớm lộ trình mở cửa đối với một số lĩnh vực dịch vụ, khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hạ tầng. Cụ thể là: - Khuyến khích mạnh vốn ĐTNN vào các ngành du lịch, y tế, giáo dục-đào tạo. Mở cửa theo lộ trình các lĩnh vực dịch vụ “nhạy cảm” như ngân hàng, tài chính, vận tải, viễn thông, bán buôn và bán lẻ và văn hoá. - Khuyến khích ĐTNN tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật bằng các phương thức thích hợp gồm BOT, BT để xây dựng cảng biển, cảng hàng không, đường cao tốc, đường sắt, viễn thông, cấp nước, thoát nước… nhằm góp phần nâng cấp hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật đáp ứng được yêu cầu tăng trưởng nhanh của nền kinh tế. c. Ngành Nông-Lâm-Ngư nghiệp: - Khuyến khích các dự án đầu tư về công nghệ sinh học để tạo ra các giống cây, con có năng suất, chất lượng cao đưa vào sản xuất đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. - Khuyến khích dự án đầu tư cho công nghệ chế biến thực phẩm, bảo quản sau thu hoạch để nâng giá trị sản phẩm, tạo ra thị trường tiêu thụ nông sản ổn định, đặc biệt xuất khẩu. - Khuyến khích FDI tham gia đầu tư xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ nông, lâm nghiệp như các công trình thủy lợi, sản xuất phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hệ thống giao thông nội đồng... 3.1.2.2. Định hướng vùng: Trong những năm tới, dự báo vốn FDI vẫn sẽ tập trung chủ yếu vào những địa phương có điều kiện thuận lợi về địa lý-tự nhiên, nhất là các vùng kinh tế trọng điểm. Để tăng cường thu hút ĐTNN tại những vùng có điều kiện kinh tế xã hội còn khó khăn, thu hẹp dần khoảng cách về trình độ phát triển giữa các vùng, bên cạnh những ưu đãi của đối với FDI tại các vùng đó đòi hỏi phải tăng cường đầu tư xây dựng nhanh cơ sở hạ tầng kỹ thuật, đường giao thông, điện, nước ở các vùng kinh tế khó khăn bằng nguồn vốn nhà nước, vốn ODA và nguồn vốn tư nhân. Tập trung thu hút đầu tư vào các khu kinh tế, Khu Công nghiệp đã được Chính phủ phê duyệt (như Chu Lai, Nhơn Hội…) góp phần đẩy nhanh việc thu hẹp khỏang cách phát triển giữa các vùng). a. Định hướng đối tác: (i) Chú trọng thu hút FDI từ các tập đoàn đa quốc gia (TNCs): FDI trên thế giới chủ yếu là vốn của TNCs; hoạt động của các công ty này có tác động quan trọng đối với những nước tiếp nhận vốn FDI. Do đó việc thu hút các TNCs được khuyến khích cả hai hướng: Thực hiện những dự án lớn, công nghệ cao hướng vào xuất khẩu; tạo điều kiện để một số TNCs xây dựng các Trung tâm nghiên cứu, phát triển, vườn ươm công nghệ gắn với đào tạo nguồn nhân lực. (ii) Ba đối tác chính - Nhật Bản Dự báo từ nay đến 2010 Nhật Bản sẽ tiếp tục giữ vai trò quan trọng hàng đầu trong đầu tư tại Việt Nam, tiếp theo là Hoa Kỳ và các nước EU. Nhật Bản là quốc gia có vốn FDI thực hiện lớn nhất trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Nhật Bản cũng là nước viện trợ nhiều ODA nhất cho Việt Nam. Việt Nam và Nhật Bản đang xây dựng quan hệ đối tác chiến lược sau chuyế n thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vào tháng 10/2006. Chính phủ Nhật đang có những chính sách hỗ trợ, thúc đẩy đầu tư ra nước ngoài, trong đó coi Việt Nam là một địa bàn đầu tư quan trọng trong khu vực. Các tập đoàn xuyên quốc gia của Nhật đang thực hiện chiến lược dịch chuyển đầu tư từ Trung Quốc sang một số nước trong khu vực theo mô hình “ Trung Quốc + 1”, tạo cơ hội cho Việt Nam tăng cường thu hút đầu tư của Nhật. Việt Nam và Nhật Bản đang thực hiện Chương trình hành động Sáng kiến chung Việt – Nhật giai đoạn II nhằm giải quyết những vướng mắc, nâng cao khả năng cạnh tranh của môi trường đầu tư. Trong thời gian tới, cần tập trung xúc tiến đầu tư của Nhật Bản vào các dự án công nghệ cao, chuyển giao công nghệ và kỹ thuật tiên tiến; chú trọng thu hút FDI của Nhật vào Khu công nghệ cao Hòa Lạc theo thỏa thuận của hai Chính phủ trong chuyến thăm Nhật Bản của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam. Tiến hành vận động đầu tư tại Nhật Bản theo hình thức mới, chọn các dự án trọng điểm để vận động các tập đoàn cụ thể của Nhật Bản đầu tư. Tổ chức cho đoàn doanh nghiệp hai nước thăm và tìm hiểu cơ hội đầu tư lẫn nhau. Thúc đẩy và hỗ trợ các dự án lớn của Nhật Bản hiện đang trong quá trình đàm phán hoặc hình thành dự án. Giải quyết tốt các vướng mắc cho các doanh nghiệp Nhật Bản hoạt động tại Việt Nam nhằm tạo thêm lòng tin của các nhà đầu tư Nhật Bản. - Hoa Kỳ Hoa Kỳ là nước xuất khẩu tư bản lớn nhất thế giới. Việt Nam và Hoa Kỳ đã ký kết và đang thực hiện Hiệp định Thương mại (BTA). Mới đây Quốc hội Hoa Kỳ thông qua Quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) với Việt Nam. Hai nước cũng đã thành lập Hội đồng Tư vấn cấp cao Việt Nam – Hoa Kỳ. Năm 2006, Hoa Kỳ đã có một số dự án đầu tư lớn tại Việt Nam, trong đó có dự án trị giá 1 tỷ USD của Tập đoàn Intel. Dự báo trong các năm tới, đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam sẽ tăng nhanh hơn các năm trước và Hoa Kỳ có thể vươn lên đứng hàng thứ hai sau Nhật Bản về vốn đầu tư vào Việt Nam. Để thúc đẩy hợp tác đầu tư Việt Nam-Hoa Kỳ cần tổ chức triển khai các hoạt động sau: - Tập trung vận động đầu tư đối với từng lĩnh vực, dự án trọng điểm và đối tác tiềm năng. Mở rộng, nâng cao hiệu qủa hợp tác xúc tiến đầu tư với các công ty tư vấn, xúc tiến đầu tư, các tổ chức chính phủ và phi chính phủ của Hoa Kỳ. Thành lập tổ công tác liên ngành để thúc đẩy đàm phán, chuẩn bị một số dự án quan trọng. - Hỗ trợ các dự án đầu tư của Hoa Kỳ đã được cấp giấy phép đầu tư hoặc đang đàm phán, chuẩn bị đầu tư bằng cách giải quyết sớm các vướng mắc trong hoạt động của các dự án đầu tư đã được cấp giấy phép. - Tăng cường hợp tác nhằm nâng cao hiệu qủa thực hiện Hiệp định thương mại Việt Nam- Hoa Kỳ nhằm khai thác tối đa những lợi ích từ việc triển khai Hiệp định này, giảm thiểu những tác động tiêu cực, đồng thời tăng cường thu hút đầu tư của Hoa Kỳ trên cơ sở đảm bảo sự quản lý của nhà nước đối với hoạt động này. - Tiếp tục tận dụng hoạt động của Hội đồng tư vấn Việt Nam - Hoa Kỳ để nghiên cứu, đề xuất cơ chế hợp tác mới nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Hoa Kỳ và giữa các doanh nghiệp hai nước. Nghiên cứu, đề xuất về các vấn đề tăng cường cạnh tranh và thúc đẩy quan hệ kinh tế song phương Việt Nam Hoa Kỳ, nhất là đẩy mạnh thu hút đầu tư của các công ty Hoa Kỳ và Việt Nam.. - Hiện nay, có khoảng 1,5 triệu Việt kiều đang sinh sống, làm ăn tại Hoa Kỳ. Nhiều người Việt đã trở thành những nhà kinh doanh thành đạt có khả năng đầu tư về nước; một số khác có trình độ kỹ thuật cao, đặc biệt trong các ngành khoa học tự nhiên, công nghệ... Do vậy, cần đẩy mạnh thu hút đầu tư của cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ theo hướng: (i) tiếp tục tăng cường các ưu đãi khuyến khích Việt kiều đầu tư về nước, đặc biệt trong các ngành công nghệ thông tin, giáo dục, y tế, nghiên cứu phát triển, du lịch, kinh doanh bất động sản....; (ii) tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho việc nhập cảnh, cư trú, đi lại và sinh hoạt của Việt kiều tại Việt Nam. - Các nước EU Liên minh châu Âu (EU) coi trọng phát triển quan hệ hợp tác toàn diện với Việt Nam qua việc tăng viện trợ hợp tác phát triển, về thương mại và đầu tư trực tiếp. EU cũng là những nước kết thúc sớm nhất đàm phán với Việt Nam gia nhập WTO. Tuy nhiên đầu tư của EU vào Việt Nam cho đến nay chưa lớn. Dự báo trong các năm tới, đầu tư từ các nước EU sẽ gia tăng nhưng tốc độ gia tăng chậm hơn đầu tư từ Nhật Bản và Hoa Kỳ. Chủ yếu do dòng vốn đầu tư đang tập trung vào các thành viên mới của EU và do ở xa Việt Nam, chi phí vận chuyển cao, hiểu biết của cộng đồng doanh nghiệp các nước EU về Việt Nam còn ít. - Định hướng thu hút đầu tư từ EU tập trung vào việc thu hút đầu tư của các công ty đa quốc gia (TNCs) vì các công ty này có khả năng tài chính mạnh, mạng lưới sản xuất và cung ứng sản phẩm toàn cầu. Trong EU cần tiếp tục thu hút ĐTNN từ các nước công nghiệp hàng đầu như Pháp, Anh, Đức. - Tăng cường giới thiệu về chính sách và cơ hội đầu tư tại Việt Nam; tiếp tục xúc tiến các dự án mà các tập đoàn EU đi cùng Lãnh đạo các nước vào Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp chế tạo, năng lượng, hoá chất, xây dựng, dịch vụ. Tăng cường công tác tổ chức hội thảo XTĐT tại Việt Nam cũng như tại một số nước EU, thực hiện việc tăng cường đại diện XTĐT tại một số nước EU. - Thực hiện việc mở cửa lĩnh vực dịch vụ theo đúng cam kết; đối với một số dự án cụ thể, có thể xem xét cho phép đầu tư sơm hơn, đổi lại phía ta tranh thủ sự ủng hộ của Chính phủ và của các TNC's EU trong việc cung cấp ODA và các lợi ích thương mại. (iii) Một số đối tác truyền thống - Đài Loan Đài Loan tăng cường thực hiện Chính sách Hướng Nam, trong đó Việt Nam được coi là thị trường quan trọng về đầu tư và thương mại. Đây là thời cơ mới trong thu hút đầu tư của Đài Loan để có thể đẩy quy mô và hiệu quả của các dự án đầu tư sắp tới lên trình độ mới theo định hướng của ta. Tuy nhiên, việc tăng cường phát triển mối quan hệ nói trên luôn luôn gặp phải trở ngại từ phía Trung Quốc, điều này dự báo là công tác thu thút đầu tư và phát triển thương mại của Việt Nam từ Đài Loan sẽ gặp khó khăn hơn so với hơn 10 năm qua. Trên cơ sở thế mạnh của Đài Loan, tập trung thu hút các nhà đầu tư Đài Loan vào các lĩnh vực sản xuất thép, cơ khí chế tạo, xe máy, xe đạp; các thiết bị điện, điện tử, linh kiện máy tính; xi măng; sợi tổng hợp, dệt, may, giày thể thao xuất khẩu; trồng và chế biến sản phẩm nông, lâm, ngư nghiệp và chế biến thực phẩm phục vụ xuất khẩu. Đối với Đài Loan, cùng với việc tiếp tục chú trọng thu hút các Tập đoàn lớn cần coi trọng thu hút đầu tư của các xí nghiệp vừa và nhỏ của Đài Loan vì quy mô vốn và trình độ kỹ thuật của các xí nghiệp vừa và nhỏ của Đài Loan lớn hơn nhiều so với xí nghiệp cùng loại của Việt Nam. Việc tăng cường thu hút các xí nghiệp vừa và nhỏ của Đài Loan cũng phù hợp với Chính sách Công nghiệp hoá và tăng cường xây dựng ngành Công nghiệp phụ trợ của ta; đẩy mạnh hơn công việc hợp tác trong giáo dục đào tạo, nhất là trong lĩnh vực đào tạo kỹ thuật và quản lý xí nghiệp để tạo điều kiện nâng cao chất lượng đầu tư tại Việt Nam Tiếp tục xây dựng và phát triển các mối quan hệ hợp tác hai bên cùng có lợi giữa các cơ quan Chính phủ quản lý đầu tư cũng như các tổ chức phi Chính phủ hai Bên. Tăng cường phối hợp công tác với Văn phòng Kinh tế Văn hoá Đài Bắc tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, với Hiệp hội Thương nhân Đài Loan tại Việt Nam để hỗ trợ tháo gỡ những khó khăn, trở ngại của các nhà đầu tư Đài Loan trong quá trình đầu tư và kinh doanh tại Việt Nam. Thông qua những biện pháp này để khuyến khích họ mở rộng đầu tư, đầu tư mới và thu hút các doanh nghiệp mới của Đài Loan đầu tư vào Việt Nam. - Hàn Quốc Vài năm gần đây Chính phủ Hàn Quốc kêu gọi mạnh mẽ các doanh nghiệp Hàn Quốc đầu tư vào Việt Nam và quyết định tăng ODA cho Việt Nam. Các doanh nghiệp Hàn Quốc rất quan tâm tới Việt Nam thể hiện qua số lượng khách Hàn Quốc vào Việt Nam tìm kiếm cơ hội đầu tư, kinh doanh ngày càng tăng. Năm 2006, Hàn Quốc dẫn đầu về đầu tư tại Việt Nam. Do có một số dự án lớn, trong đó có dự án trị giá 1,12 tỷ USD của Tập đoàn sản xuất thép POSCO. Trong những năm tới cần coi trọng thu hút đầu tư từ Hàn Quốc nhất là vào lĩnh vực công nghiệp chế tạo và công nghiệp phụ trợ. Cũng như các nhà đầu tư Nhật Bản, các nhà đầu tư Hàn Quốc chịu ảnh hưởng của những nhà đầu tư đi trước, vì vậy, cần có biện pháp tích cực hỗ trợ các nhà đầu tư hiện đang kinh doanh ở Việt Nam, tạo tác động tích cực với các nhà đầu tư mới. - Singapore Hiện có hơn 1.600 tập đoàn xuyên quốc gia (TNCs) đặt trụ sở tại Singapore, cần khuyến khích các tập đoàn này đầu tư vào Việt Nam. Với điều kiện cơ sở hạ tầng phát triển (sân bay, cảng biển ...), Singapore có thể đóng vai trò điểm kết nối cho các nhà đầu tư nước ngoài tới Việt Nam và cũng như cho các nhà xuất khẩu Việt Nam đến các thị trường quốc tế. Việt Nam và Singapore đang triển khai nghiên cứu đề án kết nối hai nền kinh tế. Hai nước cũng đã thỏa thuận thực hiện chương trình hợp tác xúc tiến và thúc đẩy đầu tư của nước thứ ba vào Việt Nam và Singapore mà cụ thể là Nhật Bản. Đây là yếu tố thuận lợi để thúc đẩy đầu tư của Singapore vào Việt Nam trong những năm tới. Các lĩnh vực cần ưu tiên thu hút đầu tư từ Singapore là: công nghiệp điện tử, tin học, công thệ thông tin; các dự án công nghiệp dịch vụ có tỷ suất sinh lời cao như khách sạn - du lịch, bất động sản. 3.2. Kiến nghị các giải pháp 3.2.1. Về môi trường chính trị - kinh tế: - Cần dần hoàn thiện hệ thống luật pháp, Quốc hội cần đặt trọng tâm giải quyết công việc theo hướng ưu tiên việc cần làm trước như luật sở hữu trí tuệ, đất đai, môi trường, ... - Các quy định về thủ tục thuế, hải quan cần được các cơ quan chức năng rà soạt lại, chỉnh sửa hai sao cho không bỏ sót đối tượng nhưng tránh gây phiền phức cho doanh nghiệp. Nên tiếp tục phát huy việc sử dụng quy trình một cửa, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác của hai đơn vị này. 3.2.2. Về cơ sở hạ tầng - Nhanh chóng hoàn thiện cơ sở hạ tầng kinh tế, nâng cấp các công trình hiện có hoặc xây mới những công trình thiết yếu phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Ngoài nguồn kinh phí ngân sách có hạn, nên kêu gọi các doanh nghiệp bên ngoài đầu tư (phát huy chủ trương “xã hội hoá”) theo các hình thức B – T hay BOT, phát huy tối đa mọi nguồn lực xã hội vào công tác này. Đồng thời mở cửa có lộ trình những ngành dịch vụ sương sống mà trước kia cấm hoặc hạn chế tư nhân như: điện, bưu chính - viễn thông, y tế, bảo hiểm, ... nhằm nâng cao chất lượng các dịch vụ này. - Công tác quy hoạch đất đai, giải phóng mặt băng, đền bù cần có nghiên cứu đầy đủ và mạnh tay thực hiện nhằm tạo bước đột phá. Trong công tác này cần phải có sự phối kết hợp của nhiều cơ quan chức năng. Nên tổ chức các cuộc hội thảo tầm cỡ quốc gia để đánh giá tình hình, và đưa ra các kiến nghị giải quyết vấn đề (phải có sự tham dự của nhiều bên: các cơ quan chức năng, nhà khoa học trong và ngoài nước, ...). 3.2.3. Về Chiến lược xúc tiến đầu tư quốc gia Cần lên kế hoạch và thực hiện có bài bản, đầy đủ quy trình xây dựng Chiến lược XTĐT quốc gia trên cơ sở nhận thức đầy đủ tầm quan trọng cũng như những bức xúc hiện nay khi thiếu một Chiến lược như vậy. Trong thời gian chờ đợi, cần sớm hoàn thiện và đưa vào hiện thực Chương trình XTĐT quốc gia theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ ngay trong năm nay để hàn gắn sự thiếu tính định hướng trong công tác XTĐT nói chung và xúc tiến FDI nói riêng. 3.2.4. Về Cơ quan XTĐT - Cần đặt cho các CQXTĐT một vị trí quan trọng hơn và độc lập với Chính quyền các cấp. - Trong cơ cấu tổ chức cần có sự thống nhất theo ngành dọc từ TW đến địa phương giữa các CQXTĐT, tạo sự phân quyền, gắn kết giữa các cơ quan này trong qúa trình hoạt động. - Nên đặt các CQXTĐT đại diện tại các khu vực có các đối tác chính (Nhật Bản, Hoa Kỳ, EU), các đối tác truyền thống (Đài Loan, Hàn Quốc, Singapore), ở các khu vực tiềm năng khác. - Cần giữ liên lạc chặt chẽ, phối hợp trong hoạt động với các Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài, các tổ chức XTĐT của các nước khác, các công ty nghiên cứu chuyên nghiệp của nước ngoài trong quá trình tiến hành thực hiện các kỹ thuật xúc tiến FDI. 3.2.5. Về cơ chế hành chính Trong thời gian vừa qua đã đạt được những cải cách đáng kể trong cơ chế hành chính. Tuy nhiên trong thời gian tới cần tiến hành đẩy mạnh công tác chỉ đạo, điều hành cải cách hành chính ở các cấp, các ngành chưa tập trung và thật sự quyết liệt; cần đề cao trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu, nhất là trong việc thanh tra, kiểm tra thi hành công vụ, xiết chặt và duy trì kỷ luật, kỷ cương hành chính trong bộ máy. Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện quy trình một cửa, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác hành chính. 3.2.6. Về vấn đề nguồn lực con người - Tổ chức thi tuyển, tuyển dụng các nhân viên, chuyên viên XTĐT có đầy đủ năng lực và phẩm chất đã đề ra. Bổ sung lực lượng cần thiết cho các CQXTĐT. - Thường xuyên tổ chức các khoá bồi dưỡng, nâng cao trình độ của các cán bộ của các CQXTĐT tuỳ theo nhu cầu từng đơn vị, đồng thời nâng cao chất lượng các khoá học, tránh tính hình thức. Ngoài ra nên gửi các cán bộ có đầy đủ điều kiện đi tu nghiệp nước ngoài. - Có chế độ khen thưởng hợp lý, chế độ đãi ngộ thích đáng nhằm động viên các cán bộ XTĐT hứng khởi trong công tác, không ngừng nâng cao trình độ, đồng thời giữ chân người tài. Kết luận Hội nhập và hợp tác là xu hướng tất yếu, khách quan. Bất cứ quốc gia nào trên thế giới cũng không thể đứng ngoài trào lưu này. Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới, mở cửa và hội nhập với thế giới từ năm 1986 bằng các hoạt động thu hút FDI và đã đạt được những thành tựu quan trọng, đáng tự hào trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Là một nước đang phát triển, Việt Nam đang nổi lên như một điểm hấp dẫn đầu tư mới đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Hơn ai hết, Việt Nam hiểu rõ vai trò quan trọng của FDI với sự phát triển của đất nước, và tình thế đang phải cạnh tranh gay gắt với các nước khác trong cuộc đua thu hút FDI, nên Việt Nam đã không ngừng cải cách thể chế kinh tế, kết quả là đã gặt hái được những kết quả đáng ghi nhận nhưng trên thực tế còn nhiều vấn đề bất cập cần giải quyết. Đề tài này tập trung khảo sát thực tiễn việc thực hiện công tác XTĐT tại Trung tâm XTĐT phía Bắc đã rút ra những vấn đề như sau: Thứ nhất, đề tài đã trình bày một số vấn đề lý luận cơ bản về đầu tư trực tiếp nuớc ngoài, xúc tiến FDI, các kỹ thuật xúc tiến đầu tư. Thứ hai, đề tài đi sâu vào thực trạng việc thực hiện công tác xúc tiến FDI, từ đó đánh giá hiệu quả và hạn chế. Thứ ba, đề tài đề nghị một số giải pháp có tính hệ thống nhằm hoàn thiện công tác xúc tiến FDI. Danh mục tài liệu tham khảo PricewaterhouseCoopers (Vietnam) Ltd. (2003), Nghiên cứu về chiến lược xúc tiến FDI của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Hà Nội Public Marketing of Foreign Investment: Successful International Offices Stand Alone - Alvin G. Wint, năm 1992 Foreign Direct Investment and Development: The new policy agenda for Developing Countries and Economies in Transition (1998) - Theodore H. Moran NghÞ ®Þnh sè 31/2003/N§-CP ngày 06/06/2003. QuyÕt ®Þnh sè 523/Q§-BKH Bộ Kế hoạch và đầu tư, Báo cáo tình hình và giải pháp tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài trong giai đoạn tới, Tài liệu phục vụ Hội nghị đầu tư nước ngoài 30/03/2004. Một số Website: Xác nhận của đơn vị thực tập Mục lục