Chuyên đề Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp

Lời mở đầu Xây dựng cơ bản là ngành sản xuất vật chất có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc tạo ra cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân. Sản phẩm của ngành xây dựng cơ bản là công trình có giá trị lớn, thời gian sử dụng lâu dài. Ngoài ra sản phẩm xây dựng cơ bản còn thể hiện ý thức thẩm mỹ, phong cách kiến trúc còn có ý nghĩa lớn về văn hoá xã hội. Trong bối cảnh nước ta hiện nay đang thực hiện bước chuyển đổi cơ chế kinh tế, việc hiện đại hoá cơ sở hạ tầng trong thực tế đang diễn ra rất nhanh ở khắp mọi nơi làm thay đổi bộ mặt đất nước từng ngày. Điều đó không chỉ có ý nghĩa là khối lượng công việc của ngành xây dựng tăng lên mà song song với nó là số vốn đầu tư xây dựng cơ bản cũng có gia tăng. Do quá trình sản xuất của nghành xây lắp phải trải qua nhiều khâu, thời gian lại kéo dài vậy vấn đề đặt ra là làm sao để quản lý vốn một cách có hiệu quả, khắc phục tình trạng lãng phí thất thoát vốn . Cũng giống như các doanh nghiệp khác chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là thước đo trình độ công nghệ sản xuất và trình độ tổ chức quản lý sản xuất của doanh nghiệp kinh doanh xây lắp. Dưới góc độ doanh nghiệp việc hạch toán đúng chi phí sản xuất tính đúng giá thành sản phẩm sẽ giúp doanh nghiệp có cái nhìn đúng đắn về thực trạng khả năng của mình, từ đó có phương hướng và biện pháp quản lý chặt chẽ chi phí và giá thành sao cho tiết kiệm, hợp lý hơn. Đó cũng là biện pháp lâu dài để doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh và cuối cùng là nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm em đã chọn đề tài " Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp" để viết chuyên đề của mình. Bằng những kiến thức đã học và sự tìm hiểu thực tế ở Công ty xây dựng cấp thoát nước, em đã phân tích những điều còn tồn tại, góp phần nhỏ vào việc hoàn thiện công tác hạch toán ở đơn vị Nội dung của chuyên đề gồm 3 phần như sau: Phần 1: Cơ sở lý luận kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp Phần 2: Thực trạng hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty xây dựng cấp thoát nước Phần 3: Phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước. Phần 1 Cơ sở lý luận về tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp 1.1. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh xây lắp và những ảnh hưởng của nó đến việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp. Xây lắp là ngành sản xuất mang tính công nghiệp nhằm tạo ra cơ sở vật chất cho nền kinh tế quốc dân. Sản phẩm của ngành xây dựng cơ bản có những đặc điểm rất đặc biệt điều đó ảnh hưởng lớn tới việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp: Sản phẩm xây lắp là các công trình mang tính đơn chiếc có quy mô lớn kết cấu phức tạp thời gian sản xuất dài do đó việc tổ chức quản lý và hạch toán nhất thiết phải có các dự án thi công. Sản phẩm xây lắp cố định tại nơi sản xuất, nơi sản xuất cũng là nơi tiêu thụ sản phẩm còn các điều kiện sản xuất phải di chuyển theo địa điểm đặt sản phẩm. Sản phẩm xây lắp được bàn giao cho bên A theo giá dự toán đặt theo giá thoả thuận với bên chủ đầu trước khi thi công do đó tính chất hàng hoá của sản phẩm xây lắp không cao. Đối tượng hạch toán chi phí và đối tợng tính giá thành sản phẩm xây lắp là các công trình hạng mục công trình hoặc giai đoạn công việc có điểm dừng kĩ thuật đã hoàn thành bàn giao cho bên A. Từ những đặc điểm của sản phảm xây lắp mà công tác kế toán ở các đơn vị kinh doanh xây lắp nói trên phải đảm bảo yêu cầu phản ánh chung của một đơn vị sản xuất: Ghi chép tính toán đầy đủ chi phí và giá thành sản phẩm, vừa phải thực hiện phù hợp với ngành nghề đúng với chức năng kế toán của mình, nhằm cung cấp số liệu chính xác kịp thời, đánh giá đúng tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, cố vấn cho ban lãnh đạo trong việc tổ chức quản lý để đạt mục đích kinh doanh của công ty. 1.2. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp. 1.2.1. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất xây lắp theo phương pháp kê khai thường xuyên (KKTX). * Hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (NVLTT) Nguyên vật liệu trực tiếp trong các doanh nghiệp xây lắp bao gồm trị giá nguyên vật liệu sử dụng phục vụ trực tiếp cho thi công các công trình, hạng mục công trình trong đó có cả NVL sử dụng luân chuyển. Trong chi phí NVLTT không bao gồm trị giá NVL và thiết bị của bên chủ đầu tư cung cấp. Kế toán chi phí NVLTT trong doanh nghiệp xây lắp được phản ánh trên TK 621 "chi phí nguyên vật liệu trực tiếp". ã Khi xuất kho nguyên vật liệu sử dụng phục vụ cho xây lắp kế toán ghi: Nợ TK 621 : Trị giá NVL xuất dùng Có TK 152 : Trị giá NVL xuất dùng ã Trường hợp mua NVL chở thẳng đến công trình sử dụng phục vụ cho thi công kế toán ghi: Nợ TK 621 : Giá mua NVL (chưa có thuế GTGT) Nợ TK 133 : Thuế GTGT đầu vào Có TK 111, 112, 141, 311, 331: Tổng số tiền thanh toán cho người bán ã Cuối tháng nếu có NVL chưa sử dụng hết ở công trường đưa vào nhập kho: Nợ TK 152 : Trị giá nguyên vật liệu đưa vào nhập kho Có TK 621 : Trị giá nguyên vật liệu đưa vào nhập kho ã Trường hợp không nhập kho NVL còn lại ở công trường ở thời điểm cuối tháng mà để sử dụng cho tháng sau kế toán điều chỉnh lại sổ sách. (+) Cuối tháng này kế toán ghi: Nợ TK 152 : Trị giá NVL còn lại trên công trường dùng tháng sau Có TK 621: Trị giá NVL còn lại trên công trường để dùng tháng sau (+) Đầu tháng sau kế toán ghi: Nợ TK 621 : Trị giá NVL còn lại trên công trường tháng trước dùng cho tháng này Có TK 152: Trị giá NVL còn lại trên công trường tháng trước dùng cho tháng này ã Cuối tháng kế toán kết chuyển chi phí NVLTT sang TK 154 để tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp. Nợ TK 154 : Chi phí NVLTT Có TK 621: Chi phí NVLTT ã Đối với vật liệu sử dụng luân chuyển có thể sử dụng phục vụ thi công cho nhiều công trình, hạng mục công trình do đó: (+) Khi xuất dùng: Nợ TK 142 : Trị giá vật liệu xuất dùng Có TK 152 : (+) Khi tính phân bổ cho các công trình, hạng mục công trình Nợ TK 621 : Trị giá phân bổ cho các công trình Có TK 142 : * Kế toán chi phí nhân công trực tiếp (NCTT) ã Chi phí NCTT trong doanh nghiệp xây lắp bao gồm tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp thi công trên công trường và tiền thuê nhân công bên ngoài (nếu có). ã Do đặc điểm của hoạt động sản xuất xây lắp mà trong qui định của chế độ kế toán hiện hành tiền trích kinh phí công đoàn, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo số tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp thi công ghi vào chi phí sản xuất chung. ã Kế toán chi phí NCTT trong doanh nghiệp xây lắp được phản ánh trên TK 622 Chi phí nhân công trực tiếp. ã Được sự cho phép của Bộ tài chính, Bộ xây dựng đã mở chi tiết hai tài khoản cấp hai cho TK 334 để phản ánh tình hình thanh toán tiền lương, tiền công. TK 3341" Tiền phải trả CNV trong biên chế doanh nghiệp" TK 3342" Tiền thuê nhân công bên ngoài" ã Khi tính tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp thi công trên công trường Nợ TK 622 : Tiền lương phải trả Có TK 3341 : ã Trường hợp doanh nghiệp phải thuê nhân công bên ngoài. Nợ TK 622 : Tiền thuê nhân công bên ngoài Có TK 3342 : ã Cuối kỳ kết chuyển chi phí NCTT sang TK 154 để tính giá thành sản phẩm xây lắp Nợ TK 154 : Chi phí NCTT Có TK 622 : * Kế toán chi phí sản xuất chung ãChi phí sản xuất chung trong doanh nghiệp xây lắp bao gồm: (+) Chi phí nhân viên quản lí tổ đội thi công. (+) Chi phí tính trích kinh phí CĐ, BHXH, BHYT của công nhân trực tiếp thi công. (+) Chi phí công cụ dụng cụ sử dụng phục vụ cho thi công. (+) Chi phí khấu hao máy móc thiết bị thi công. (+) Chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ trực tiếp thi công. (+)Chi phí chuẩn bị mặt bằng thi công. (+) Chi phí tát nước, vét bùn khi có mưa hoặc mạch ngầm . (+) Chi phí đền bù hoa màu. (+) Chi phí làm đường phụ khi thi công các công trình giao thông thuỷ lợi. ã Kế toán chi phí sản xuất chung trong doanh nghiệp xây lắp được phản ánh trên TK 627: Chi phí sản xuất chung ã Khi phát sinh các khoản chi phí thuộc nội dung phạm vi chi phí sản xuất chung kế toán ghi: Nợ TK 627 : Chi phí sản xuất chung Có TK 334, 338, 153, 142, 214, 331, 111, 112 Ghi đơn Nợ TK 009: Số khấu hao đã tính ã Cuối kỳ kết chuyển chi phí sản xuất chung sang TK 154 để tính giá thành sản phẩm xây lắp: Nợ TK 154 : Chi phí sản xuất chung Có TK 627 : * Kế toán chi phí máy thi công: Trong các doanh nghiệp xây lắp nếu tiến hành thi công vừa bằng thủ công vừa bằng máy thì chi phí máy thi công được phản ánh vào TK 623 "chi phí máy thi công" ã Khi phát sinh các khoản chi phí sử dụng máy thi công Nợ TK 623 : Chi phí máy thi công Có TK 152, 334, 338, 214 : ã Cuối kỳ tính phân bổ chi phí máy thi công cho các công trình hạng mục công trình. Nợ TK 154 : Chi phí máy thi công Có TK 623 : * Tổng hợp chi phí và kết chuyển giá thành sản phẩm xây lắp Theo phương pháp KKTX việc tổng hợp chi phí và tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp được thực hiện trên TK 154. Các doanh nghiệp xây lắp khi vận dụng TK 154 phải mở chi tiết cho từng công trình hạng mục công trình. ã Cuối tháng kế toán tổng hợp: Nợ TK 154 : Chi phí NVLTT Có TK 621 : Nợ TK 154 : Chi phí NCTT Có TK 622 : Nợ TK 154 : Chi phí sản xuất chung Có TK 627 : Nợ TK 154 : Chi phí máy thi công Có TK 623 : ã Khi đựơc tính giá thành thực tế của công trình, hạng mục công trình, giai đoạn công việc có điểm dừng kỹ thuật đã hoàn thành bàn giao cho bên A kế toán ghi: Nợ TK 632 : Giá thành sản xuất xây lắp Có TK 154 : 1.2.2. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất xây lắp theo phương pháp kiểm kê định kỳ (KKĐK) * Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được phản ánh trên TK 621. ã Theo phương pháp KKĐK cuối tháng sau khi kiểm kê xác định và kết chuyển trị giá NVL sử dụng phục vụ thi công các công trình. Nợ TK 621 : Trị giá NVL sử dụng thi công các công trình Có TK 611 : ã Kế toán kết chuyển Chi phí NVLTT sang TK 631 để tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp. Nợ TK 631 : Chi phí NVL trực tiếp Có TK 621 : * Kế toán chi phí nhân công trực tiếp ã Tập hợp chi phí NCTT: tương tự phương pháp kê khai thường xuyên. ã Cuối kỳ kết chuyển chi phí NCTT sang TK 631 để tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp. Nợ TK 631 : Chi phí NCTT Có TK 622 : * Kế toán sử dụng máy thi công: ã Tập hợp chi phí sử dụng máy thi công: Tương tự phương pháp kê khai thường xuyên ã Cuối kỳ kết chuyển chi phí máy thi công sang TK 631 để tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp Nợ TK 631 : Chi phí sử dụng máy thi công Có TK 623 : * Kế toán chi phí sản xuất chung: ã Tập hợp chi phí sản xuất chung: Tương tự phương pháp KKTX ã Cuối kỳ kế toán kết chuyển chi phí sản xuất chung sang TK 631 để tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp Nợ TK 631 : Chi phí sản xuất chung Có TK 627 : * Tổng hợp chi phí và kết chuyển giá thành sản phẩm xây lắp ã Theo phương pháp KKĐK việc tổng hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm xây lắp được thực hiện trên TK 631 "giá thành sản xuất" ã Các doanh nghiệp xây lắp khi vận dụng TK 631 phải mở chi tiết cho từng đối tượng tập hợp chi phí nghĩa là theo từng công trình, hạng mục công trình. ã Cuối tháng kế toán tổng hợp Nợ TK 631 : Chi phí NVLTT Có TK 621 : Nợ TK 631 : Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 621 : Nợ TK 631 : Chi phí sản xuất chung Có TK 627 : ã Khi tính giá thành thực tế của công trình, hạng mục công trình, giai đoạn công việc nào đó có điểm dừng kỹ thuật đã hoàn thành bàn giao cho bên A, kế toán ghi: Nợ TK 632 : Giá thành thực tế sản phẩm xây lắp Có TK 631 : 1.3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp. Do đặc điểm của hoạt động sản xuất xây lắp đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành sản phẩm xây lắp mà phương pháp tính giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp được lựa chọn một cách phù hợp. Nhìn chung hiện nay phương pháp được áp dụng phổ biến là phương pháp tính trực tiếp: Giá thành thực tế của sản phẩm xây lắp = Chi phí khối lượng dở dang đầu kỳ + Chi phí xây lắp phát sinh trong kỳ - Chi phí khối lượng dở dang cuối kỳ Phần 2 Thực tế tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước 2.1. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh: Công ty xây dựng cấp thoát nước là doanh nghiệp Nhà nước thuộc Tổng công ty xuất nhập khẩu xây dựng Việt nam. Trụ sở chính của công ty đóng tại 52 Quốc Tử Giám - Đống Đa - Hà Nội. Công ty kinh doanh chủ yếu trên một số lĩnh vực sau: ã Xây nhà máy cấp nước và thoát nước. ã Xây dựng công trình công cộng, nhà ở và trang trí nội thất. ã Sản xuất cấu kiện bê tông, vật liệu xây dựng, thiết bị phụ tùng chuyên ngành cấp thoát nước. ã Tổ chức thực hiện các công trình, công tác khảo sát thiết kế, khoan giếng, xây lắp các công trình cấp thoá nước phục vụ cho các đô thị các khu công nghiệp, khu dân cư và nhu cầu sinh hoạt của nhân dân. ã Tư vấn đầu tư xây dựng chuyên ngành cấp thoát nước. Do tính chất đặc thù của công ty về công nghệ kỹ thuật và địa bàn hoạt động trong và ngoài nước. Công ty có các xí nghiệp đơn vị trực thuộc công ty, doanh nghiệp phụ thuộc đảm bảo các chức năng khác nhau của doanh nghiệp. Các đơn vị này được giao cho quản lý tài sản cố định, tài sản lưu động và các tài sản khác để tiến hành sản xuất kinh doanh. Công nghệ sản xuất của công ty cấp thoát nước là doanh nghiệp hoạt động kinh doanh chủ yếu về xây dựng. Công nghệ thi công xây dựng của công ty là thủ công kết hợp với cơ giới và là loại sản xuất giản đơn và thông qua 4 bước sau: Bước 1. Chuẩn bị mặt bằng xây dựng bằng máy san ủi và thủ công. Bước 2. Tập kết nguyên vật liệu, công nhân đến hiện trường xây dựng nguyên vật liệu được vận chuyển bằng máy cẩu, ô tô, hoặc bằng thủ công đối với vị trí xe máy không vào được. Bước 3. Thực hiện gia công xây lắp tại công trường xây dựng. Bước 4. Hoàn thiện, tiến hành nghiệm thu bằng các thiết bị đo lường. 2.2. Thực tế tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước. 2.2.1. Hạch toán chi phí sản xuất. Đối tượng hạch toán chi phí sản xuất sản phẩm xây lắp của công ty là các hạng mục công trình, công trình, các giai đoạn công việc hoàn thành. Để tính giá thành sản phẩm xây lắp, hiện nay công ty chia chi phí sản xuất xây lắp thành 4 khoản mục: chi phí NVLTT, chi phí NCTT, chi phí máy thi công và chi phí sản xuất chung. *Hạch toán chi phí nguyên vật liệu Do tính đa dạng về sản phẩm của công ty xây dựng cấp thoát nước nên nhu cầu về định mức nguyên vật liệu cho mỗi loại sản phẩm, mỗi công trình có sự khác nhau. Đối với sản phẩm xây lắp muốn tính tổng chi phí chính xác và đầy đủ thì phải chú ý đến chi phí về NVL mà cụ thể là việc xuất nhập NVL vào sản xuất thi công. Chứng từ ban đầu để hạch toán nguyên vật liệu xuất dùng là các phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ các hoá đơn mua NVL... Thông thường, nếu vật tư xí nghiệp mua xuất dùng cho các công trình tại kho xí nghiệp thì thường dùng phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ để vận chuyển hàng tới chân công trình chi phí thực tế tập hợp chính là giá theo phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ áp dụng dùng cho các vật tư chuyên ngành hạc xí nghiệp mua để đảm bảo chất lượng, kinh tế sau đó xuất cho các đội thi công. Đơn vị: Công ty XDCTN XN 104 Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ Ngày 14/12/2000 Căn cứ lệnh điều động số 126 ngày 10 tháng 12 năm 2000 của giám đốc XN 104 về việc mua vật liệu cho công trình Linh Đàm Họ tên người vận chuyển: Nguyễn Văn Quang hợp đồng số 18 Phương tiện vận chuyển: Ô tô Xuất từ kho: B12 - Trần Thị Nhung Đơn vị: 1000đ STT Tên, nhãn hiệu, quy cách phẩm chất vật tư (sản phẩm hàng hoá) Mã số ĐVT Số lượng Đơn giá Thành tiền T. xuất T. Nhập A B C D 1 2 3 4 1 Măng xông vi kinh cái 02 02 6000 12000 2 Thép hàn F 400 cái 03 03 340 1020 3 ống thép, F 4000 đen m 11 11 313 3443 4 Van cửa BB 400 cái 01 01 19.055 19.055 5 Miệng khoá cái 01 01 2000 2000 6 Vật tư thép N 200 - X 100 Bộ 48 48 3,8 182 35.900 Người lập phiếu Thủ kho Người vận chuyển Thủ trưởng đơn vị Phạm Ngọc Phượng Nguyễn Văn Quang Nghiêm Văn Bằng GĐ Phạm Tùng Xuất vật liệu từ kho xí nghiệp cho công trình căn cứ vào phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ kế toán định khoản. Nợ TK 621 - Công trình Linh Đàm : 35.900.000 Có TK 152 - Nguyên vật liệu: 35.900.000 Đối với công trình Linh Đàm có kết chuyển tổng chi phí nguyên vật liệu trực tiếp vào công trình: Nợ TK 1541 - Công trình Linh Đàm : 1.384.825.640 Có TK 621 - Công trình Linh Đàm: 1.384.825.640 *Hạch toán chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp cũng như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc thực hiện kế hoạch chi phí. Bởi vì sử dụng sức lao động hợp lý sẽ làm tăng năng suất lao động, giảm lượng hao phí lao động trên một khối lượng công việc, sẽ là cơ sở giảm giá thành, tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh. Do đó, hạch toán chi phí nhân công đầy đủ, chính xác sẽ tạo điều kiện nâng cao công tác quản lý lao động, sử dụng lao động có hiệu quả, khoa học, đồng thời tạo điều kiện tốt cho tái sản xuất sức lao động. Chi phí nhân công trong quá trình sản phẩm của công ty bao gồm: tiền lương chính của công nhân trực tiếp sản xuất thi công, tiền lương làm thêm giờ, lương ngoài, các khoản trợ cấp lương, lương phụ, BHXH, BHYT, KPCĐ tính theo tỉ lệ qui định. Chi phí nhân công không bao gồm tiền lương của bộ phận quản lý tổ đội sản xuất, quản lý xí nghiệp. Tại các xí nghiệp dựa vào loại công nhân trực tiếp sản xuất sẽ phát sinh các chứng từ thanh toán lương. + Đối với công nhân theo danh sách của xí nghiệp trực tiếp sản xuất sẽ thanh toán theo bảng chấm công, số tiền các đội thanh toán một lần vào hàng tháng. Bảng chấm công (chia lương) do đội trưởng thi công lập và nộp cho phòng kế toán xí nghiệp để thanh toán lương. Bảng chấm công chia lương Hạng mục: Đấu nối nước thô - Công trình Linh Đàm Tổ: Lắp đường ống - Tổ trưởng 7: Đinh Văn Cường Từ ngày 1/12 đến 31/12/ 2000 STT Họ và tên Số công Đơn giá Thành tiền Ký nhận 1 Đỗ Văn Mạnh 27 30.000 810.000 2 Phạm Văn Vinh 27 30.000 810.000 3 Nguyễn Văn Luyện 30 30.000 900.000 4 Hoàng Đình Hội 30 30.000 900.000 5 Đinh Văn Cường 30 30.000 900.000 6 Trần Thanh Hải 28 30.000 840.000 7 Đồng Tiến Minh 24 30.000 720.000 Ngày 31/12/2000 Đội trưởng thi công Người chấm công Nguyễn Xuân Thủy Đinh Văn Cường + Ngoài việc sử dụng nhân công trong các đội xây lắp tại xí nghiệp bên ngoài thanh toán theo hợp đồng khoán việc. Sau khi khối lượng công việc hoàn thành hai bên tiến hành nghiệm thu và thanh lí hợp đồng. Ví dụ: Xí nghiệp 104 thuộc công ty xây dựng cấp thoát thuê nhân công ngoài thực hiện các công việc sau (có làm hợp đồng thuê) - Kéo dây các loại H31 - H35, từ H37 - H39 đơn giá là 2.250 đ/m (tạm tính 8500m) - Bắt xà lên đầu cọc 5000đ/xà (tạm tính 80 xà) Khi thanh lý hợp đồng xí nghiệp phải thanh toán 19.540.000đ gồm (+) 19.125.000đ kéo dây các loại (8.500m x 2.250đ) (+) 415.000đ lắp xà lên cột (83 xà x 5000đ) Khi đó kế toán hạch toán các nghiệp vụ như sau: ã Xác định số lượng phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất ở các đội sản xuất dựa vào bảng chấm công. Nợ TK 622 - CT Linh Đàm- Đội XL 7: 87.654.000 Có TK 334: 87.654.000 ã Trích BHXH, BHYT, KPCĐ trên tổng số lương công nhân vào chi phí sản xuất: Nợ TK 622 - CT Linh Đàm - Đội XL 7: 16.654.260 Có TK 338 (3382, 3383, 3384): 16.654.260 ã Trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tiền lương công nhân trừ vào thu nhập của người lao động. Nợ TK 334: 525.924 Có TK 338 (3382, 3383, 3384): 255.924 ã Tính tiền lương trả cho công nhân thuê ngoài Nợ TK 622 - CT Linh Đàm: 19.540.000đ Có TK 331: 19.540.000đ ã Khi trả lương cho công nhân kế toán ghi Nợ TK 331: 19.594.000 (đối với công nhân thuê ngoài) Nợ TK 334: 87.128.076 (Đối với công nhân trong danh sách công ty) Có TK 111: 106.722.076 ã Kết chuyển tổng chi phí nhân công vào tài khoản tính giá thành: Nợ TK 1542 -CT Linh Đàm : 269.595.895 Có TK 622 - CT Linh Đàm: 269.595.895 *Hạch toán chi phí máy thi công ã Hạch toán chi phí máy thuê ngoài: Hiện nay, máy móc thi công của công ty còn hạn chế, máy móc thi công không còn có điều kiện vận chuyển đến những công trình xa khu vực xí nghiệp nên các máy có giá trị lớn trong quá trình thi công thì hầu như là thuê ngoài: Bảng kê chi phí máy thuê ngoài (Công trình Linh Đàm) Từ ngày 1/10 đến 31/12/2000 Đơn vị: VNĐ STT Nội dung Khối lượng Đơn giá Thành tiền 1 Cẩu 65 tấn 7ca 1.865.000 13.055.000 2 Cẩu 06 tấn 12 ca 678.218 81.368.616 3 2 máy nén khí 35 ca 369.000 12.915.000 4 Ô tô KAMA2 4 ca 6.200.000 24.800.000 5 4 máy hàn 4 mỏ 160 ca 176.000 28.160.000 82.903.654 Kế toán hạch toán chi phí máy thuê ngoài như sau:- Tính ra tiền thuê máy phải trả cho từng công trình, hạng mục công trình: Nợ TK 627 - CT Linh Đàm: 10.780.000 Có TK 3311: 10.780.000 - Khi thanh toán cho người thuê: Nợ TK 3311: 10.780.000 Có TK 1111: 10.780.000 ã Hạch toán chi phí máy thi công của công ty Tại các xí nghiệp cũng có một số máy móc thi công. Đối với số máy này, chi phí bao gồm chi phí nhân công điều khiển máy vật liệu cho máy chạy và các chi phí điện nước khác. - Tính ra chi phí nhân công phục vụ cho từng công trình. Nợ TK 627- CT Linh Đàm : 37.508.946 Có TK 152 : 18.500.000 Có TK 334 : 4.700.000 Có TK 338 (2, 3, 4) : 893.000 Có TK 1111 : 13.415.946 Cuối kỳ kế toán tính được tổng chi phí máy thi công phục vụ cho từng công trình tiến hành kết chuyển vào tài khoản tính giá thành Nợ TK 1543 - CT Linh Đàm: 120.412.000 Có TK 627 - CT Linh Đàm: 120.412.500(82.903.654 + 37.508.946) * Hạch toán chi phí sản xuất chung Để thi công công trình, ngoài chi phí trực tiếp ra còn phải kế đến chi phí sản xuất chung có liên quan đến các công trình khác không thể tập hợp trực tiếp vào đối tượng tính giá thành được mà phải tiến hành tập hợp chung cho toàn xí nghiệp rồi tiến hành phân bổ theo tiêu thức hợp lý cho các sản phẩm hàn thành trong kỳ. Tài khoản 627 tại công ty được chia thành 2 mảng: - Chi phí sản xuất chung phát sinh tại các tổ đội là phần chi phí được tập hợp theo dõi cho từng công trình, hạng mục công trình. - Chi phí sản xuất chung phát sinh tại bộ phận quản lý chung toàn doanh nghiệp. Tại công ty phần chi phí phát sinh tại từng tổ đội được hạch toán như sau: - Khi tính lương cho công nhân gián tiếp đội: Nợ TK 6271 - CT Linh Đàm: 19.900.000 Có TK 334: 19.900.000 - Trích BHXH, BHYT, KPCĐ Nợ TK 6278 - CT Linh Đàm : 3. 781.000 Có TK 338 (2, 3, 4) : 3.781.000 - Xuất nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ cho quản lý đội: Nợ TK 6272 - CT Linh Đàm Có TK 152 - Chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác Nợ TK 6278 - CT Linh Đàm :784.000 Có TK 1111: 784.000 ... Cuối kỳ kế toán tiến hành kết chuyển chi phí từng công trình hạng mục công trình Nợ TK 1544 - CT Linh Đàm: 39.755.500 Có TK 627 - CT Linh Đàm: 39.755.500 Đối với bộ phận chi phí sản xuất chung phát sinh tại bộ phận quản lý chung toàn doanh nghiệp. Chi phí sản xuất chung của xí nghiệp 104 phân bổ cho công trình Linh Đàm là 28.025.924(đ). Cuối kỳ kế toán tiến hành kết chuyển chi phí sản xuất vào tài khoản tính giá thành. Nợ TK 1544 - CT Linh Đàm: 28.025.925 Có TK 627 : 28.025.925 * Tổng hợp chi phí sản xuất : Để tiến hành tổng hợp chi phí sản xuất, công ty xây dựng cấp thoát nước sử dụng phương pháp trực tiếp. Các chi phí có liên quan trực tiếp đến đối tượng nào thì tập hợp trực tiếp vào đối tượng đó. Với chi phí không thể tập hợp trực tiếp được vì liên quan đến nhiều đối tượng, tới cuối kỳ hạch toán kế toán tiến hành phân bổ theo tiêu thức hợp lý. Cuối kỳ căn cứ vào số chi phí NVLTT, chi phí NCTT, chi phí máy thi công và chi phí sản xuất chung đã tập hợp các tài khoản chi phí được tổng hợp cho từng công trình hạng mục công trình. - Kết chuyển chi phí NVLTT: Nợ TK 1541 - CT Linh Đàm: 1.384.825.640 Có TK 621 - CT Linh Đàm: 1.384.825.640 - Kết chuyển chi phí NCTT Nợ TK 1542 - CT Linh Đàm: 269.595.895 Có TK 622 - CT Linh Đàm: 269.595.895 - Kết chuyển chi phí máy thi công Nợ TK 1543 - CT Linh Đàm: 120.412.500 Có TK 627 - CT Linh Đàm: 120.412.500 - Kết chuyển chi phí sản xuất chung Nợ TK 1544 - CT Linh Đàm: 67.781.424 Có TK 627 - CT Linh Đàm: 39.755.500 Có TK 627 : 28.025.924 2.2.2. Tính giá thành sản phẩm xây lắp: Chi phí giá thành theo khoản mục Tên công trình: Công trình 7 Linh Đàm Từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2000 STT Chi phí theo khoản mục CPSXDDĐK CPSXPS trong kỳ CPDD cuối kỳ Giá thành sản xuất 1 Chi phí NVLTT 218.752.000 1.384.825.640 0 1.603.577.640 2 184.402.000 269.595.895 0 453.997.895 3 67.280.120 120.412.500 0 187.692.620 4 45.724.000 67.781.424 0 113.505.424 5 Giá thành sản xuất 56.158.120 1.842.615.459 0 2.358.773.579 Nợ TK 632 - CT Linh Đàm : 2.358.773.579 Có TK 154 - CT Linh Đàm : 2.358.773.579 Phần 3 Phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước. 3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp. Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, doanh nghiệp hoạt động theo sự chỉ đạo trực tiếp từ cấp trên, được Nhà nước cấp vốn, nguyên vật liệu… cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết quả hoạt động của doanh nghiệp nếu lãi thì Nhà nước thu, nếu lỗ thì Nhà nước bù. Khi đất nước chuyển dịch nền kinh tế không còn chế độ bao cấp của Nhà nước nữa, doanh nghiệp phải hạch toán độc lập và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của mình song phải tuân theo các quy luật kinh tế thị trường, chính vì vậy mà tự doanh nghiệp sẽ quyết định sự tồn tại, phát triển hay diệt vong của mình. Hạch toán tốt chi phí sản xuất giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí có hiệu quả, sử lý kịp thời các tình huống và tính đúng tính đủ giá thành. Tính đúng, đủ giá thành cho biết phạm vi chi phí cần trang trải để xác định lợi nhuận thực tế tránh lãi giả, lỗ thật, có như vậy doanh nghiệp mới tồn tại được trong cơ chế thị trường . Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong cơ chế hiện nay gắn chặt với lợi nhuận mà doanh nghiệp sẽ nhận được cũng như các khoản lỗ mà doanh nghiệp phải chịu nên có ý nghĩa quan trọng đối với các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp xây lắp nói riêng. Mặt khác đó còn là căn cứ quan trọng để các nhà quản lý có chiến lược cạnh tranh bằng giá cả phù hợp với doanh nghiệp. Công ty xây dựng cấp thoát nước là một doanh nghiệp Nhà nước hạch toán độc lập với cơ quan chủ quản, mang đầy đủ chức năng nhiệm vụ của một doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Công ty đã xây dựng cho mình một mô hình quản lý hạch toán gọn nhẹ, khoa học và có hiệu quả.Tổ chức công tác kế toán tại công ty trong thời gian áp dụng chế độ kế toán mới có nhiều ưu điểm: - Hệ thống chứng từ ban đầu được tổ chức hợp pháp, hợp lí, hợp lệ, đầy đủ. -Cách thức hạch toán đúng với kê khai thường xuyên của chế độ kế toán hiện hành. - Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm được xác định phù hợp với đặc điểm sản phẩm sản xuất của công ty. Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm trên, việc tổ chức công tác kế toán nói chung, kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm nói riêng vẫn còn tồn tại một số hạn chế: * Thứ nhất: Việc tổ chức quản lý chi phí còn chưa được chặt chẽ, toàn diện vì thế mà giá thành sản phẩm chưa phản ánh đúng bản chất của nó. Trong sản phẩm của công ty vật liệu chiếm tỉ trọng lớn nên việc tiết kiệm nguyên vật liệu là một trong những phương hướng chính để hạ giá thành sản phẩm. Nguyên vật liệu là một khoản mục rất quan trọng trong việc tính toán giá thành sản phẩm. Trên thực tế tại công ty khi tập hợp chi phí nguyên vật liệu, kế toán công ty không theo dõi chi tiết tỉ trọng của nguyên vật liệu từ các nguồn do đó gây khó khăn cho việc phân tích. * Thứ hai: Công tác lập và sử dụng một số chứng từ kế toán tại công ty chưa được chú ý chính xác và hợp lệ. Một số chứng từ cần được kịp thời bổ sung để phục vụ tốt cho công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. *Thứ ba: Là vấn đề hạch toán, do phần hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của chế độ kế toán hiện hành được xây dựng trên cơ sở mô hình doanh nghiệp công nghiệp, chịu sự chi phối của đặc điểm sản xuất công nghiệp nên việc vận dụng vào doanh nghiệp xây dựng cơ bản còn nhiều khó khăn. Cụ thể là khi lập dự toán thi công, đơn vị xây lắp căn cứ vào khối lượng công việc phải làm nhân với đơn giá xây dựng cơ bản của từng công việc đó. Đơn giá xây dựng cơ bản là tính lượng chi phí về vật liệu, nhân công, máy thi công để hoàn thành một khối lượng công việc. Trong quá trình hạch toán, chi phí sản xuất phát sinh được tập hợp chi tiết cho từng công trình, hạng mục công trình theo các tài khoản tiểu khoản ảnh hưởng tới hiệu quả phản hồi của thông tin kế toán trong việc so sánh với dự toán đã lập. - Chi phí máy thi công của công ty được kế toán tập hợp vào tài khoản 627 - chi phí máy thi công. Đối với trường hợp hạch toán chi phí máy thi công như vây là thiếu chính xác, bởi vì khi đó chi phí nhiên liệu, vật liệu phục vụ máy, chi phí nhân công điều khiển máy cần phải hạch toán vào tài khoản 621 và tài khoản 622. Việc hạch toán như vậy sẽ phức tạp hơn nhưng đúng theo chế độ qui định và giúp tính đúng khoản mục chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp làm cơ sở cho việc tính đúng các khoản mục trong giá thành cũng như tiền lương, bảo hiểm cho công nhân trực tiếp sản xuất. - Đối với khoản mục chi phí sản xuất chung, thông thường đến cuối kỳ báo cáo công ty sẽ tiến hành phân bổ theo một tiêu thức nào đó thích hợp, như vậy là hợp lý. Nhưng nếu như những tiêu thức bị tính toán thiếu chính xác thì dẫn đến cả khoản mục này sẽ bị phân bổ sai, cho nên tốt nhất vẫn cần phân bổ theo tiêu thức đơn giản mà khá ổn định giữa các kỳ báo cáo. Việc phân bổ theo các tiêu thức khác nhau sẽ gây ra sự chênh lệch lớn về chi phí này 3.2. Phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp. Từ những phân tích trên chúng ta đã nhận thức được tầm quan trọng của việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành đối với mỗi doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra với mỗi doanh nghiệp là phải tính đúng, tính đủ chi phí từ đó có biện pháp phấn đấu hạ thấp chi phí và giá thành điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh . Để làm được điều đó đòi hỏi sự nỗ lực cố gắng của toàn thể cán bộ công nhân viên trong đơn vị, sự quan tâm giúp đỡ từ phía Nhà nước. Cụ thể: Đối với doanh nghiệp: Phương hướng chung để hoàn thiện công tác hạch toán là tiếp tục những ưu điểm hiện có, tìm các biện pháp khắc phục các tồn tại bảo đảm hạch toán đúng chế độ kế toán nhà nước qui định. Qua việc tìm hiểu các tồn tại trong công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong công ty xây dựng cấp thoát nước em xin mạnh dạn nêu lên một số đề xuất + Về việc lập và sử dụng chứng từ kế toán: Tổ chức chứng từ kế toán là phần rất quan trọng đối với người làm công tác kế toán. Để có thể tổ chức tốt chứng từ kế toán, kế toán không chỉ phải chú ý vận dụng đúng những chứng từ mang tính bắt buộc theo mẫu qui định mà còn phải biết vận dụng những nguyên tắc tài chính kế toán lập nên những chứng từ phục vụ cho công việc của đơn vị mình. Đối với trường hợp xuất kho vật tư chi cho thi công công ty cần sử dụng chứng từ theo đúng nội dung nghiệp vụ phát sinh ở đây là phiếu xuất kho. Phiếu xuất kho dùng để theo dõi chặt chẽ số lượng vật tư sản phẩm, hàng hoá xuất kho cho các đơn vị sử dụng trong đơn vị, làm căn cứ để hạch toán chi phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm và kiểm tra việc sử dụng, thực hiện định mức tiêu hao vật tư. Tránh mắc sai lầm lần sau. + Về phương pháp hạch toán chi phí Đối với khoản mục chi phí máy thi công của công ty phục vụ cho các công trình: Khi xuất máy sử dụng cho các công trình: - Chi phí NVLphục vụ máy thi công, kế toán ghi: Nợ TK 621 - Chi phí máy thi công Có TK 152, 111, 112... - Lương và các khoản trích theo lương cho công nhân vận hành máy Nợ TK 622 - Chi phí máy thi công Có TK 334, 338... - Chi phí khấu hao máy thi công, sửa chữa bảo dưỡng hạch toán riêng và chi phí khác. Nợ TK 627 - Chi phí máy thi công Có TK - 214, 111, 112, 334... Nếu như đơn vị đăng ký mức trích khấu hao cho toàn bộ tài sản cố định của công ty, thì cần phải loại trừ phần máy thi công của đơn vị ra khỏi mục chi phí sản xuất chung. Còn nếu máy thi công phục vụ cho nhiều công trình thì sẽ có biện pháp phân bổ hợp lý. - Cuối kỳ căn cứ vào tổng số ca máy làm việc hoặc khối lượng công việc hoàn thành của máy thi công cho từng công trình, hạng mục công trình, kế toán kết chuyển chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ. Nợ TK 154 - Chi tiết từng công trình, hạng mục công trình Có TK 621, 622, 627 - chi phí máy thi công. Công ty ngoài việc thiết kế sổ chi tiết TK 627 - khoản mục chi phí sản xuất chung, nên có sổ chi tiết mở riêng cho TK 627 - chi phí máy thi công. Bởi vì đây có thể là khoản chi phí máy thi công cần phải phân bổ cho nhiều công trình. Đối với khoản mục chi phí sản xuất chung, cũng như tất cả các doanh nghiệp khác, công ty cần xác định tiêu thức phân bổ rõ ràng để theo dõi được thực chất của chi phí. Cần loại bỏ một số chi phí không đúng với nội dung ra khỏi chi phí sản xuất chung, có như vậy mới đảm bảo tính chính xác cho công tác tính giá thành. Công ty có thể tìm cho mình một cách tính phân bổ thích hợp chi phí máy cho các công trình như sau: (+) Xác định hệ số phân bổ cho các công trình, dự toán công trình H = Tổng chi phí phân bổ Tổng chi phí NCTT trong dự toán các CT (+) Xác định mức phân bổ cho các công trình Ci = H x khoản mục NCTT trong dự toán công trình Việc phân bổ như trên vừa đảm bảo đơn giản, dễ thực hiện và khá chính xác bởi vì chi phí nhân công dự toán là tương đối chính xác đối với các công trình, nó giúp cho việc hạch toán được dễ dàng hơn. *Đối với Nhà nước : Cần có sự quan tâm và các biện pháp, chính sách thích hợp tạo hành lang pháp lý và các điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình hoạt động. Theo em thấy vẫn còn một số chính sách chưa hợp lý, gây khó khăn cho doanh nghiệp chẳng hạn như chính sách thuế VAT. Hiện nay nhiều doanh nghiệp trong đó có công ty xây dựng cấp thoát nước nhiều khi phải vay vốn để đóng thuế cho nhà nước và phải chịu lãi suất sau đó đến khi tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ mới được hoàn thuế. Điều này đã gây ra khó khăn cho doanh nghiệp vì đã làm tăng chi phí cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Trên đây là một vài ý kiến đề xuất của em, hy vọng với bài viết này sẽ giúp được phần nào cho việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong công ty xây dựng cấp thoát nước đạt hiệu quả cao hơn. Kết luận Cơ chế thị trường đã và đang tạo ra những cơ hội và nguy cơ cho mỗi doanh nghiệp. Bất kỳ một doanh nghiệp nào đều phải đặt ra cho mình câu hỏi: Sản xuất kinh doanh như thế nào để lấy thu bù chi và có lãi. Để thực hiện được mục tiêu trên thì một trong các vấn đề quan trọng hàng đầu là phải tính đúng tính đủ các chi phí trong quá trình sản xuất kinh doanh. Do phạm vi giới hạn nên chuyên đề của em chỉ nêu ra được những nét khái quát về thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong công ty xây dựng cấp thoát nước cùng một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác này ở doanh nghiệp. Qua chuyên đề này giúp em nhận thức và hệ thống hoá thêm phần kiến thức đã được học, hiểu được phần nào về công tác kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nói chung, công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp nói riêng. Tuy nhiên, do trình độ nhận thức còn hạn chế, kiến thức thực tế còn ít và thời gian thu thập số liệu không nhiều nên khó tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Em mong nhận được sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các thầy cô để chuyên đề được hoàn thiện hơn. Tài liệu tham khảo 1. Kế toán tài chính trong các doanh nghiệp. PTS. Đặng Thị Loan - Đại học KTQD 2. Hướng dẫn nghiệp vụ kế toán trong các doanh nghiệp PTS. Nguyễn Văn Công - Đại học KTQD 3. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm GS. Vũ Huy Cẩm - Đại học Tài chính kế toán Hà Nội. 4. Lý thuyết hạch toán kế toán NXB Tài chính. 5. Lý thuyết và thực hành kế toán tài chính. PTS. Nguyễn Văn Công - Đại học KTQD 6. Tạp chí kế toán tài chính (20002). 7. Thông tư hướng dẫn thi hành luật Thuế GTGT của Bộ Tài Chính. Mục lục Trang Lời mở đầu Phần 1: Cơ sở lý luận về tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp 1.1. Đặc điểm của hoạt động kinh doanh xây lắp và những ảnh hưởng của nó đến việc hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp. 1.2. Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp 1.2.1 Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất xây lắp theo phương pháp kê khai thường xuyên 1.2.2 Phương pháp hạch toán chi phí sản xuất xây lắp theo phương pháp kiểm kê định kỳ 1.3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm xây lắp Phần 2: Thực tế tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước 2.1. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và thực tế hạch toán 2.2.Thực tế tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước 2.1.Hạch toán chi phí sản xuất 2.2. Tính giá thành sản phẩm xây lắp Phần 3: Phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng cấp thoát nước 3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp 3.2. Phương hướng hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp Kết luận