Chuyên đề Hoàn thiện kiểm toán Tài sản cố định trong kiểm toán báo cáo tài chính do AASC thực hiện

t×m ra qua kiÓm tra chi tiÕt t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ ®­îc tæng hîp l¹i vµo cuèi cuéc kiÓm to¸n. §èi víi C«ng ty EBT, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®èi chiÕu gi÷a b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi sæ c¸i tµi kho¶n 211, 213 vµ c¸c sæ chi tiÕt vµ kÕt qu¶ kiÓm tra ®­îc minh ho¹ qua giÊy tê lµm viÖc trong b¶ng 2.9. Theo kÕt qu¶ kiÓm tra, kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng TSC§ h÷u h×nh t¨ng trong kú kh«ng cã quyÕt to¸n vµ hå s¬ bµn giao cßn TSC§ v« h×nh ®¬n vÞ l¹i ch­a trÝch khÊu hao. Sau khi thu thËp b¶ng tæng hîp t¨ng gi¶m TSC§ trong kú kiÓm to¸n nh­ sè liÖu b¶ng 2.10, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt nghiÖp vô t¨ng TSC§. Trong kú kiÓm to¸n, t¹i C«ng ty H, TK 212, 213 kh«ng ph¸t sinh vµ kh«ng cã sè d­. ViÖc x¸c ®Þnh qui m« mÉu chän phô thuéc vµo ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn vÒ kh¶ n¨ng sai sãt. B¶ng 2.9: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty EBT Tham chiÕu: h1.1 Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/2001 Ng­êi thùc hiÖn: NQH Kho¶n môc: TSC§ Ng­êi so¸t xÐt: B­íc c«ng viÖc: KiÓm tra sè liÖu tæng hîp Ngµy thùc hiÖn: 5/4/02 TK 211 Sè d­ ®Çu kú: 268.611.000 ^ Ph¸t sinh Nî: 190.476.190 ^ Ph¸t sinh Cã: Sè d­ cuèi kú: 459.087.190ü ^ TK 213 Sè d­ ®Çu kú: Ph¸t sinh Nî: 2.390.919.989 ^ Ph¸t sinh Cã: Sè d­ cuèi kú: 2.390.919.989ü ^ ü : Khíp sè liÖu sæ chi tiÕt ^ : Khíp sè liÖu BC§KT Qua kiÓm tra, xem xÐt t×nh h×nh t¨ng, gi¶m TSC§, kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng C«ng ty H cã sè l­îng nghiÖp vô kh«ng qu¸ nhiÒu ®èi víi tõng bé phËn sö dông nªn thùc hiÖn kiÓm tra 100% nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ x¶y ra tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 11. Riªng ®èi víi nh÷ng nghiÖp vô t¨ng TSC§ do XDCB vµo th¸ng 12 mµ cã b¶ng tæng hîp chi phÝ do ®¬n vÞ cung cÊp kÌm theo th× kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm tra chän mÉu mét sè nghiÖp vô. C¸c nghiÖp vô cßn l¹i ®Òu ®­îc kiÓm tra d­íi h×nh thøc kiÓm tra bæ sung. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn yªu cÇu ®¬n vÞ cung cÊp c¸c tµi liÖu liªn quan vµ trùc tiÕp pháng vÊn Ban gi¸m ®èc nh÷ng chi tiÕt kh«ng râ rµng. C«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§ ®­îc thÓ hiÖn qua giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn t¹i b¶ng 2.11. Khi thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt, kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt tõng nghiÖp vô t¨ng trªn sæ chi tiÕt ®èi chiÕu l¹i víi c¸c chøng tõ t­¬ng øng víi c¸c c«ng viÖc gåm: kiÓm tra bé hå s¬ ph¸p lý liªn quan ®Õn tµi s¶n ®ã; kiÓm tra ®Þnh kho¶n cña kÕ to¸n, tÝnh to¸n l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n trªn c¸c chøng tõ; kiÓm tra tÝnh hîp lý vÒ thêi gian t¨ng, gi¶m vµ ®èi chiÕu lo¹i tµi s¶n ®ã víi qui ®Þnh hiÖn hµnh nh»m xem xem doanh nghiÖp ®· ®­a ra thêi gian sö dông ­íc tÝnh cña TSC§ hîp lý ch­a. B­íc c«ng viÖc nµy tho¶ m·n ®­îc c¸c môc tiªu ®¶m b¶o c¸c TSC§ t¨ng trong kú ®Òu cã c¨n cø hîp lý, ®­îc tÝnh to¸n vµ céng dån ®óng ®¾n, kh¼ng ®Þnh ®­îc quyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi TSC§ t¨ng trong kú. Bªn c¹nh ®ã, qua kiÓm tra chi tiÕt vµ c¸c nghiÖp vô TSC§, kiÓm to¸n viªn sÏ tÝnh to¸n ®­îc møc khÊu hao tµi s¶n t¨ng trong kú ®­îc ph©n bæ trong kú kiÓm to¸n phôc vô cho kiÓm to¸n kho¶n môc khÊu hao. B¶ng 2.10: T×nh h×nh t¨ng, gi¶m TSC§ vµ hao mßn TSC§ §¬n vÞ :VN§ ChØ tiªu Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc M¸y mãc thiÕt bÞ Ph­¬ng tiÖn t¶i TSC§ kh¸c Tæng céng I. Nguyªn gi¸ Sè ®Çu kú 14.908.322.202 22.721.937.541 2.007.823.918 613.192.755 40.251.276.416 T¨ng trong kú - Do mua s¾m, XDCB hoµn thµnh 1.839.639.017 1.511.302.648 13.561.200 3.364.502.865 Gi¶m trong kú 0 0 0 0 0 Sè cuèi kú 16.747.961.219 24.233.240.189 2.021.385.118 613.192.755 43.615.779.281 II. Hao mßn TSC§ Sè ®Çu kú 8.376.720.096 11.355.202.933 713.048.960 185.541.264 20.630.513.253 T¨ng trong kú - Do trÝch khÊu hao 576.984.594 1.112.706.305 104.237.419 34.191.847 1.828.120.165 Sè cuèi kú 8.953.704.690 12.467.909.238 817.286.379 219.733.111 22.458.633.418 III. Gi¸ trÞ cßn l¹i Sè d­ ®Çu kú 6.531.602.106 11.366.734.608 1.294.774.958 427.651.491 19.620.763.163 Sè d­ cuèi kú 7.794.256.529 11.765.330.951 1.204.098.739 393.459.644 21.157.145.863 B¶ng 2.11: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn (3trang) ( kh¶o s¸t chi tiÕt nghiÖp vô t¨ng TSC§ )  B¶ng tËp hîp chi phÝ XDCB hoµn thµnh t¨ng gi¸ trÞ TSC§ lµ mét c«ng cô kiÓm so¸t rÊt tèt mµ C«ng ty H duy tr×. Qua kiÓm tra chi tiÕt vÒ tÝnh hiÖu lùc cña HTKSNB, kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng HTKSNB cã thÓ tin cËy ®­îc nªn trong th¸ng 12, kiÓm to¸n viªn chØ chän mÉu mét sè nghiÖp vô cã sè tiÒn lín ®Ó kiÓm tra chi tiÕt. C¸c nghiÖp vô cßn l¹i ®­îc kiÓm tra trªn b¶ng kª do ®¬n vÞ cung cÊp nh­ ë b¶ng 2.12. Trªn giÊy tê lµm viÖc, kiÓm to¸n viªn chØ liÖt kª c¸c nghiÖp vô nµy. §èi víi nghiÖp vô gi¶m TSC§, trong b¶ng tæng hîp t×nh h×nh t¨ng, gi¶m nh­ b¶ng 2.10 th× trong kú kiÓm to¸n ®¬n vÞ kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô gi¶m TSC§ nµo. Tuy nhiªn qua kiÓm tra sæ c¸i vµ sæ chi tiÕt th× kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng cã mét bót to¸n gi¶m TSC§ do khÊu hao hÕt trong th¸ng 7 nh­ng bót to¸n nµy ®· ®­îc phôc håi l¹i trong th¸ng 12 (tham chiÕu H1.2). Sau khi tiÕn hµnh kiÓm tra chøng tõ nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ cña C«ng ty H, kiÓm to¸n viªn sÏ lËp trang giÊy tê lµm viÖc tæng hîp –b¶ng 2.13. C«ng viÖc nµy còng nh»m tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n sè d­ ®Çu kú vµ kÕt qu¶ kiÓm tra c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§ ®Ó x¸c ®Þnh sè d­ cuèi kú cña tµi kho¶n TSC§ . B¶ng 2.12:TrÝch b¶ng tæng hîp chi phÝ XDCB hoµn thµnh t¨ng gi¸ trÞ TSC§ ..... Më réng nhµ s¶n xuÊt thÞt ( KhÊu hao 3 n¨m) Nî 211: 8.584.732 Cã 241: 8.584.732 Th¸ng 3/01: Ph©n bæ lao vô tæ Nò 5.703.750 Th¸ng 3/01: Ph©n bæ lao vô c¬ khÝ 2.880.982 8.584.732 V¨n phßng PXCB4 (khÊu hao 4 n¨m) H§ 98206 nt 10/7: C«ng ty XLTS mua c¸t, ®¸, xi m¨ng söa ch÷a CB4 4.614.846 Nî 211: 87.887.761 Cã 241: 87.887.761 H§ 65225 nt10/7: Cty XLTSHC mua èng nhùa, keo söa ch÷a 93.561 10/7 Cty XLTSHL thanh to¸n 1 sè chi phÝ phô trî söa ch÷a nhµ lµm viÖc 2.226.973 87.887.761 ....... B¶ng 2.13: Tæng hîp kiÓm to¸n TSC§ Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty H Tham chiÕu: H1 Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/2001 Ng­êi thùc hiÖn: MT Kho¶n môc: TSC§ Ng­êi so¸t xÐt: B­íc c«ng viÖc: Tæng hîp Ngµy thùc hiÖn: 8/3/02 Sè theo kiÓm to¸n Sè sæ c¸i ®¬n vÞ Chªch lÖch Sè d­ ®Çu kú: 40.250.276.416 40.042.704.988 208.517.428 Ph¸t sinh Nî: 3.573.074.293 3.573.074.293 Ph¸t sinh Cã: Sè d­ cuèi kú: 43.824.350.709 43.615.779.281 (208.517.428) Qua kiÓm tra chi tiÕt, kiÓm to¸n viªn t×m ra lý do chªch lÖch sè d­ ®Çu kú lµ ®¬n vÞ ch­a ®iÒu chØnh c¸c bót to¸n t¨ng theo sè liÖu kiÓm to¸n kú tr­íc: Nî TK 211: 208.517.428® Cã TK 138: 208.517.428® §¬n vÞ ®· ®iÒu chØnh vµo th¸ng 7 lµm cho ph¸t sinh Nî TK 211 t¨ng 208.517.428®. Do ®ã, sè ph¸t sinh trong kú lµ : 3.573.074.293- 208.517.428=3.364.502.865® Sè liÖu ®óng sÏ lµ: Sè d­ ®Çu kú: 40.250.276.416 Ph¸t sinh Nî: 3.364.502.865 Ph¸t sinh Cã: Sè d­ cuèi kú: 43.615.779.281 Bót to¸n ®iÒu chØnh mµ kiÓm to¸n viªn ®­a ra theo c¸c ký hiÖu tham chiÕu:  V¸ch nh«m nhùa PXCB5 (tham chiÕu H1.3) Nguyªn gi¸: 2.615.428 ®· khÊu hao 290.604. ƒ §¬n vÞ t¨ng 20 m¸y ®iÒu hoµ gi¸ 4.952.380®/1c=99.047.600 ®· khÊu hao 2.740.328® Theo ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn, ®¬n vÞ cÇn ®­îc h¹ch to¸n tµi s¶n nµy vµo c«ng cô lao ®én g v× kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ TSC§ . KiÓm to¸n khÊu hao TSC§ : Sau khi kiÓm tra chi tiÕt sè d­ tµi kho¶n TSC§ , kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh kiÓm tra chi phÝ khÊu hao. C¸c môc tiªu vµ nguyªn t¾c kiÓm to¸n kho¶n môc khÊu hao ®· ®uîc tr×nh bµy trong b¶ng 2.6. Tr­íc hÕt, kiÓm to¸n viªn thu thËp b¶ng tæng hîp khÊu hao t¨ng vµ b¶ng tæng hîp khÊu hao gi¶m vµ b¶ng ph©n bæ khÊu hao theo ®èi t­îng sö dông. C¸c vÊn ®Ò mµ kiÓm to¸n viªn c©n quan t©m khi kiÓm to¸n khÊu hao TSC§ lµ: møc trÝch khÊu hao cña ®¬n vÞ cã phï hîp víi QuyÕt ®Þnh 166 hay c¸c v¨n b¶n ®­îc chÊp thuËn kh¸c hay kh«ng?; c¸c tµi s¶n sù nghiÖp, tµi s¶n phóc lîi cã trÝch khÊu hao vµ chi phÝ trong kú kh«ng; TSC§ kh«ng dïng, TSC§ chê thanh lý, TSC§ hÕt khÊu hao... ®¬n vÞ cã trÝch khÊu hao kh«ng?... Tuy nhiªn, t¹i C«ng ty H kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiÖn mét phÇn kiÓm to¸n khÊu hao khi kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§. Trong b­íc c«ng viÖc nµy, tr­íc hÕt, kiÓm to¸n viªn xÐt duyÖt l¹i c¸c chÝnh s¸ch khÊu hao do Ban gi¸m ®èc v¹ch ra. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c sæ, thÎ chi tiÕt tµi s¶n. Khi t¨ng TSC§ ®· cã quyÕt ®Þnh vÒ thêi gian ph©n bæ khÊu hao cho tõng tµi s¶n. Qua kiÓm tra, kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng qui ®Þnh vÒ thêi gian khÊu hao TSC§ rÊt râ rµng khi b¾t ®Çu ®­a tµi s¶n vµo sö dông. Sau khi xem xÐt b¶ng ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ khÊu hao trong n¨m (sè liÖu t¹i b¶ng 2.10) vµ qua kÕt qu¶ kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§, kiÓm to¸n viªn thu thËp sè liÖu tæng hîp vµ ghi giÊy tê lµm viÖc ë b¶ng 2.14. B¶ng 2.14: GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ( KiÓm tra tæng hîp) C«ng ty dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty H Tham chiÕu: H2.1 Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/2001 Ng­êi thùc hiÖn: MT Kho¶n môc: KhÊu haoTSC§ Ng­êi so¸t xÐt: B­íc c«ng viÖc: KiÓm tra sè liÖu tæng hîp Ngµy thùc hiÖn: 7/3/02 KiÓm to¸n Sè ®¬n vÞ Chªch lÖch Sè d­ ®Çu kú: 20.630.513.253 20.583.516.132 46.997.121 Ph¸t sinh Nî: Ph¸t sinh Cã: 1.827.829.561 1.891.881.785 (64.052.224) Sè d­ cuèi kú: 22.458.342.814 22.475.397.917 (17.055.203) Bót to¸n ®iÒu chØnh: - §· lµm gi¶m TS v¸ch ng¨n PXCB5 gi¶m hao mßn 290.604® KiÓm tra chi tiÕt møc khÊu hao lµ b­íc c«ng viÖc quan träng trong kiÓm to¸n khÊu hao. Trong b­íc c«ng viÖc nµy, kiÓm to¸n viªn kiÓm tra tû lÖ khÊu hao cña n¨m hiÖn hµnh vµ ®iÒu tra c¸c chªch lÖch. §ång thêi, kiÓm to¸n viªn tÝnh to¸n l¹i møc khÊu hao cho mçi tµi s¶n vµ lÇn theo sè liÖu cña nã trªn sæ c¸i. KiÓm to¸n viªn ®Æc biÖt chó ý nh÷ng tr­êng hîp tµi s¶n ®· khÊu hao hÕt nh­ng vÉn cßn tiÕp tôc tÝnh khÊu hao, tµi s¶n kh«ng dïng cho môc ®Ých kinh doanh hay nh÷ng tµi s¶n ®¬n vÞ kh«ng trÝch khÊu hao. ViÖc kiÓm tra chi tiÕt møc khÊu hao t¹i C«ng ty H ®­îc kiÓm to¸n viªn ghi chÐp l¹i trong b¶ng TSC§ cã sè khÊu hao tÝnh chªch lÖch so víi ®¬n vÞ- b¶ng 2.15. Sau khi kiÓm tra chi tiÕt, kiÓm to¸n viªn kiÓm tra viÖc ph©n bæ khÊu hao cho c¸c kho¶n môc chi phÝ vµ nguån vèn. Sè liÖu nµy ®­îc kiÓm to¸n viªn tæng hîp l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc trong b¶ng 2.16. §èi víi C«ng ty EBT, sè l­îng tµi s¶n trÝch khÊu hao trong kú kh«ng nhiÒu vµ khíp ®óng sè liÖu gi÷a c¸c sæ s¸ch nªn kiÓm to¸n viªn trùc tiÕp tÝnh to¸n l¹i c¸c nghiÖp vô khÊu hao vµ tæng hîp l¹i trong giÊy tê lµm viÖc – b¶ng 2.17. B¶ng 2.17: KiÓm to¸n kho¶n môc khÊu hao t¹i C«ng ty EBT D­ ®Çu kú: 57.403.166 ü Ph¸t sinh Nî: Ph¸t sinh Cã 51.891.660 *ü D­ cuèi kú: 109.294.819 ^ü *: Khíp sè liÖu khÊu hao tÝnh vµo chi phÝ ^: Khíp sè liÖu B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ü: Khíp sè liÖu sæ chi tiÕt Tuy nhiªn cã mét sè TSC§ ®¬n vÞ ch­a trÝch khÊu hao vµo chi phÝ trong n¨m. Theo kiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn th× mét sè TSC§ ®¬n vÞ ch­a trÝch khÊu hao gåm: TSC§ Nguyªn gi¸ Thêi gian sö dông Thêi gian khÊu hao Sè th¸ng khÊu hao KhÊu hao n¨m 2001 T­êng rµo 190.476.190 5/01 5 n¨m 7 22.222.000 Chi phÝ thµnh lËp 1.824.554.132 00 5 12 364.910.826 Nhµ b¶o vÖ 23.163.810 10/01 5 2 772.127 Céng 387.906.954 B¶ng 2.16: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn C«ng ty dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty H Tham chiÕu: H2.2 Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/2001 Ng­êi thùc hiÖn: MT Kho¶n môc: TSC§ Ng­êi so¸t xÐt: B­íc c«ng viÖc: Tæng hîp sè liÖu trªn sæ c¸i Ngµy thùc hiÖn: 7/3/02 Ph¸t sinh Nî TK 214/Cã TK kh¸c: TK 138 TK 154b TK627 TK 4312 TK642 Tæng céng T7 8.440.060 15.971.530 223.744.529 33.246.139 49.040.525 330.442.783 T8 7.676.000 15.971.530 225.809.451 6.789.542 39.098.316 295.344.839 T9 8.176.000 15.783.462 227.298.068 6.789.542 38.684.646 296.731.718 T0 10.976.000 15.783.642 244.312.702 13.580.084 40.669.628 325.321.876 T11 9.976.000 15.568.038 248.382.494 6.789.542 41.889.407 322.605.482 T12 9.976.000 15.567.777 247.212.360 6.789.542 41.889.408 312.435.087 Céng 55.220.060 94.645.799 1.416.759.604 73.984.391 251.271.931 1.891.881.785 Sè trÝch ®iÒu chØnh 6 th¸ng ®Çu n¨m 33.246.139 13.750.982 46.997.121 Sè thùc trÝch 6 th¸ng cuèi n¨m cña ®¬n vÞ (8) 55.220.060 94.645.799 1.416.759.604 40.738.252 237.520.949 1.844.884.664 Sè trÝch 6 th¸ng cuèi n¨m cña kiÓm to¸n (8)-(9) 25.220.060 113.661.612 1.391.156.428 37.465.552 260.325.909 1.827.829.561 PXCB1 (10.983.980) (33.246.139) 5.781.278 PXCB2 (4.145.486) PXCB3 (2.750.439) PXCB4 (11.136.110) PXCB5 3.412.839 N®iÖn (3.000.000) Nl¹nh 34.615.813 Nin (2.000.000) §éi xe (10.000.000) CNMNam (30.000.000) 5.785.278 VP 13.750.982 Sè 6 t (9) (30.000.000) 19.015.813 (25.603.176) (33.246.139) 19.532.260 (17.055.103) Sau khi kiÓm tra chi tiÕt, kiÓm to¸n viªn tæng hîp toµn bé kÕt qu¶ cña kiÓm to¸n khÊu hao TSC§ vµ ®­a ra c¸c kiÕn nghÞ ®èi víi kho¶n môc. B­íc c«ng viÖc nµy ®­îc minh ho¹ b»ng giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn trong b¶ng 2.18. B¶ng 2.18: TrÝch giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ( tæng hîp TSC§ t¹i C«ng ty H ) C«ng ty dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty H Tham chiÕu: H2 Niªn ®é kÕ to¸n: 31/12/2001 Ng­êi thùc hiÖn: MT Kho¶n môc: TSC§ Ng­êi so¸t xÐt: B­íc c«ng viÖc: Tæng hîp Ngµy thùc hiÖn: 8/3/02 Bót to¸n ®iÒu chØnh: §· lµm gi¶m tµi s¶n v¸ch ng¨n CB5 nªn hao mßn gi¶m 290.604 Sè cßn gi¶m hao mßn 17.055.103-290.604=16.764.499 (khÊu hao trÝch qu¸) Nî TK 214: 5.585.272 Cã TK 1388: 30.000.000 Cã TK 627: 25.603.176-290604=25.312.572 Cã TK 4312: 3.272.700 (*) Nî TK 642: 19.532.260+3.272.700(*)=22.804.960 Nî TK 154b: 19.015.813 Cã TK 214: 41.820.773 (*) TSC§ kh«ng thuéc quÜ phóc lîi, thô«c Tµi s¶n. M¸i nhµ trÎ: 32.727.000® Cuèi cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn phÇn hµnh TSC§ hoµn thiÖn giÊy tê lµm viÖc vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i theo h­íng xem xÐt l¹i toµn bé c«ng viÖc m×nh ®· thùc hÞÖn vµ ®¸nh gi¸ b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp. Sau ®ã, kiÓm to¸n viªn ®­a ra c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. Nh÷ng nhËn xÐt, kiÕn nghÞ trong ph¹m vi phÇn hµnh cña m×nh ®­îc ®­a ra trªn b¶ng tæng hîp nhËn xÐt cho c¸c kho¶n môc thùc hiÖn lµm c¬ së cho tr­ëng nhãm kiÓm to¸n kiÕm tra vµ lËp th­ qu¶n lý. NhËn xÐt, kiÕn nghÞ cña kiÓm to¸n viªn ®èi víi C«ng ty H nh­ sau: Sæ tµi s¶n ghi ®Çy ®ñ chi tiÕt c¸c tµi s¶n C¸c tµi s¶n trong kú cã c¸c phiÕu nhËp, xuÊt kho, ho¸ ®¬n vµ nÕu lµ TSC§ XD do bªn ngoµi lµm ®Òu cã quyÕt to¸n, dù to¸n, biªn b¶n bµn giao. C¸c c«ng tr×nh tù lµm ®­îc tËp hîp tiÒn l­¬ng, vËt liÖu trªn TK 241. Khi cã biªn b¶n bµn giao c«ng tr×nh, kÕ to¸n c¨n cø quyÕt to¸n cã ch÷ ký cña ph©n x­ëng sö dông vµ ng­êi lµm t¨ng tµi s¶n + Trong kú ®¬n vÞ t¨ng TSC§ : v¸ch nh«m PXCB5, Nguyªn gi¸ : 290.604 vµ ®· trÝch khÊu hao 290.604 KiÓm to¸n viªn ®· ®Ò nghÞ h¹ch to¸n c«ng cô dông cô lo¹i ph©n bæ 100%: Nî TK 627: 2.324.824 Nî TK 214: 290.604 Cã TK 211: 2.615.428 + Trong kú ®¬n vÞ ®· trÝch khÊu hao tµi s¶n thuéc nguån vèn kinh doanh cña ®¬n vÞ. KÕ to¸n ®· h¹ch to¸n nhÇm tµi s¶n quÜ phóc lîi (söa ch÷a nhµ trÎ), gi¶m quÜ phóc lîi lµ 3.272.700 §Ò nghÞ h¹ch to¸n l¹i: Nî 642: 3.272.700 Cã 4312: 3.272.700 + Sè khÊu hao ®· trÝch qu¸ trong kú: 55.312.572 (58.585.585.272-3.272.700) Nî 214: 55.312.572 Cã 1388: 30.000.000 Cã 627: 25.312.572 + Sè khÊu hao ph¶i trÝch thªm: Nî 642: 19.532.260 Nî 154b: 19.015.813 Cã 214: 38.548.673 §èi víi C«ng ty EBT, kiÓm to¸n viªn ®Ò nghÞ ®¬n vÞ ®iÒu chØnh: + §iÒu chØnh t¨ng khÊu hao: Nî TK 142: 387.906.954 Cã TK 214: 387.906.954 + §iÒu chØnh gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng TSC§ v« h×nh: Nî TK 142: (23.163.810) Cã TK 111: (23.163.810) Nî TK 211: 23.163.810 Cã TK 111: 23.163.810 + §iÒu chØnh t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh: Nî TK 213: 66.681.062.626 Cã TK 411: 66.681.062.626 2.2.4.KÕt thóc kiÓm to¸n Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, ®©y lµ b­íc cuèi cïng hoµn tÊt cho mét cuéc kiÓm to¸n. Th«ng th­êng, viÖc kÕt thóc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn t¹i AASC theo tr×nh tù nh­ sau: So¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Xem xÐt c¸c sù kiÖn sau ngµy lËp B¸o c¸o tµi chÝnh LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th­ qu¶n lý 2.2.4.1. So¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn Sau khi c¸c kiÓm tãan viªn hoµn thµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n phÇn hµnh cña m×nh, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÓm tra, so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc mµ c¸c kiÓm to¸n viªn ®· lËp ®Ó tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ b»ng chøng kiÓm to¸n. Tr­ëng phßng kiÓm to¸n còng thùc hiÖn viÖc so¸t xÐt, gi¸m s¸t cuéc kiÓm to¸n th«ng qua viÖc t×m hiÓu c¸c giÊy tê lµm viÖc, ph¸t hiÖn ra nh÷ng ®iÓm ch­a hoµn thiÖn cÇn kiÓm to¸n viªn tiÕp tôc söa ch÷a hay bæ sung. Trong tr­êng hîp quan träng, Ban gi¸m ®èc AASC sÏ trùc tiÕp xem xÐt nh÷ng tµi liÖu, giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn liªn quan tíi nh÷ng môc tiªu kiÓm to¸n träng t©m. ChÝnh v× thÕ, nh÷ng cuéc kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng cña AASC th­êng ®­îc thùc hiÖn víi sù thËn träng nghÒ nghiÖp cao. Môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra, so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn nh»m ®¸nh gi¸: Sù phï hîp gi÷a t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh thùc tÕ cña kh¸ch hµng víi kÕt qu¶ kiÓm to¸n ViÖc tu©n thñ quy tr×nh kiÓm to¸n cña AASC trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n còng tu©n thñ c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n cña ViÖt Nam vµ c¸c chuÈn mùc kh¸c ®­îc thõa nhËn. KÕt qña ®¹t d­îc cña c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®Ò ra vµ tÝnh ®Çy ®ñ, thÝch hîp cña c¸c giÊy tê lµm viÖc ®­îc sö dông lµm b¨ng chøng kiÓm to¸n. Ngoµi ra, kÕt qu¶ thu ®­îc tõ viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¸c giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn chÝnh lµ c¨n cø ®Ó lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c khi kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n. §èi víi C«ng ty H vµ C«ng ty EBT, sau khi thùc hiÖn so¸t xÐt, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n thÊy r»ng kho¶n môc TSC§ vµ khÊu hao TSC§ ®­îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn tèt , kh«ng cã ®iÓm nµo ph¶i bæ sung. §ång thêi víi viÖc xo¸t xÐt c¸c kho¶n môc kh¸c, tr­ëng nhãm kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n cña toµn bé c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh vµ ®­a ra ý kiÕn nhËn xÐt cuèi cïng vÒ toµn bé B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n. 2.2.4.2.Xem xÐt c¸c sù kiÖn sau ngµy lËp B¸o c¸o tµi chÝnh §èi víi c¶ hai c«ng ty C«ng ty H vµ C«ng ty EBT , c¸c kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng kh«ng cã sù kiÖn nghiªm träng nµo x¶y ra, t×nh h×nh cña kh¸ch hµng ®­îc ®¸nh gi¸ tèt. Do vËy, c¸c sù kiÖn nµy kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c kh¸ch hµng kÕt thóc ngµy 31/12/2001. 2.2.4.3. LËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th­ qu¶n lý KÕt thóc qua tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn tæng hîp b»ng chøng kiÓm to¸n ®· thu thËp ®ång thêi tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh göi cho kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng vµ C«ng ty kiÓm to¸n sÏ ®¹t ®­îc tho¶ thuËn chung vÒ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh vµ thèng nhÊt vÒ sè liÖu cña B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc ph¸t hµnh. Theo hîp ®ång ®· ký kÕt gi÷a c«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng, AASC sÏ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th­ qu¶n lý nÕu cã theo ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång kiÓm to¸n. §èi víi C«ng ty H, B¸o c¸o kiÓm to¸n cña AASC bao gåm: B¸o c¸o cña Ban gi¸m ®èc B¸o c¸o kiÓm to¸n B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m tµi chÝnh kÕt thóc 31/12/2001 B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú kiÓm to¸n 1/7/2001 ®Õn 31/12/2001 B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ ThuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh §èi víi C«ng ty EBT, B¸o c¸o kiÓm to¸n cña AASC bao gåm: B¸o c¸o cña Ban gi¸m ®èc B¸o c¸o kiÓm to¸n B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m tµi chÝnh kÕt thóc 31/12/2001 ThuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh Nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña kiÓm to¸n viªn nh»m hoµn thiÖn HTKSNB cô thÓ lµ nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ mét sè tån t¹i trong chÝnh s¸ch kÕ to¸n cña ®¬n vÞ sÏ ®­îc kiÓm to¸n viªn tËp hîp vµ ®Ò cËp trong Th­ qu¶n lý víi mÉu ë phô lôc 1. §©y lµ nh÷ng ý kiÕn mang tÝnh chÊt t­ vÊn cho kh¸ch hµng trong c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n nh»m gióp cho ho¹t ®éng nµy ®­îc thùc hiÖn ngµy cµng tèt h¬n trong n¨m tµi chÝnh tiÕp theo. C¸c vÊn ®Ò trong th­ qu¶n lý liªn quan ®Õn phÇn hµnh TSC§ t¹i C«ng ty H ®­îc minh ho¹ trong b¶ng 2.19. B¶ng 2.19: TrÝch th­ qu¶n lý cña kiÓm to¸n viªn STT C¸c ®Ò xuÊt Møc ®é ­u tiªn A B 1 VÒ chøng tõ, sæ kÕ to¸n vµ BC§KT 1.1 VÒ chøng tõ kÕ to¸n ü 1.2 VÒ sæ kÕ to¸n vµ BCKT ü 2 KiÓm kª thùc tÕ cuèi kú ü 3 Qu¶n lý, theo dâi vµ h¹ch to¸n TSC§ ü 4 Qu¶n lý theo dâi tiÒn vay ü 5 KÕ to¸n chi phÝ s¶n suÊt chung ü 6 KÕ to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ü 7 Mèi quan hÖ gi÷a C«ng ty vµ c¸c trung t©m tiªu thô ü 8 VÊn ®Ò kh¸c ü Møc ®é ­u tiªn: A: biÖn ph¸p thùc hiÖn ngay B: biÖn ph¸p thùc hiÖn cµng sím cµng tèt D­íi ®©y lµ trÝch mét phÇn trong th­ qu¶n lý vÒ ®Ò xuÊt ®èi víi kho¶n môc TSC§ cña C«ng ty H: “... 3. VÒ qu¶n lý, h¹ch to¸n TSC§ vµ khÊu hao TSC§ : Qui ®Þnh: - C¸c t­ liÖu lao ®éng cã thêi gian sö dông trªn 1 n¨m vµ gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn th× ®­îc coi lµ TSC§ Mäi tµi s¶n cã t¹i ®¬n vÞ ph¶i ®­îc qu¶n lý, theo dâi vµ ph¶n ¸nh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi nhËn t¹i ®¬n vÞ: - Cã mét sè tµi s¶n cã gi¸ trÞ nhá h¬n 5 triÖu ®ång ®ang ®­îc ®¬n vÞ h¹ch to¸n vµ theo dâi lµ TSC§ - C¸c TSC§ t¹i c¸c trung t©m tiªu thô kh«ng ®­îc tËp hîp trªn B¸o c¸o tµi chÝnh toµn c«ng ty - §¬n vÞ ch­a thùc hiÖn kiÓm kª thùc tÕ TSC§ t¹i 31/12/2001 ¶nh h­ëng: Gi¸ trÞ TSC§ ph¶n ¸nh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ch­a phï hîp víi TSC§ thùc tÕ t¹i®¬n vÞ, c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ ë ®¬n vÞ ch­a ®¶m b¶o theo qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. ý kiÕn kiÓm to¸n viªn : - §¬n vÞ cÇn thùc hiÖn kiÓm kª TSC§ vµo cuèi mçi kú kÕ to¸n theo qui ®Þnh cña Nhµ n­íc. - Nh÷ng tµi s¶n kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ TSC§ ®Ò nghÞ ®¬n vÞ rµ so¸t vµ h¹ch to¸n vµo c«ng cô lao ®éng vµ ®iÒu chØnh l¹i chi phÝ khÊu hao TSC§ trÝch trong kú. ..” Sau khi trao ®æi thèng nhÊt víi kh¸ch hµng vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ Th­ qu¶n lý, AASC sÏ ph¸t hµnh dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n. Sau mçi cuéc kiÓm to¸n, ®oµn kiÓm to¸n th­êng cã cuéc häp ®¸nh gi¸ sau kiÓm to¸n t¹i C«ng ty kh¸ch hµng trao ®æi víi kh¸ch hµng vÒ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n ®· tiÕn hµnh. Trong cuéc häp, c¶ AASC vµ kh¸ch hµng cã thÓ nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i vµ cïng nhau gi¶i quyÕt trong ®ã AASC sÏ ®­a ra nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn cho kh¸ch hµng. PhÇn hµnh TSC§, sau khi cã sù thèng nhÊt gi÷a ®oµn kiÓm to¸n vµ c«ng ty H, B¸o c¸o kiÓm to¸n sÏ thÓ hiÖn ý kiÕm chÊp nhËn toµn phÇn. KÕt thóc giai ®o¹n nµy, AASC sÏ ph¸t hµnh B¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc göi cho kh¸ch hµng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi b¸o c¸o ph¸t hµnh. B¸o c¸o kiÓm to¸n cña AASC ®­îc lËp theo mÉu qui ®Þnh cña ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam ®· ban hµnh (phô lôc sè 2). Trªn ®©y lµ toµn bé c¸c b­íc trong qui tr×nh kiÓm to¸n ®­îc AASC thùc hiÖn t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau th× viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i theo qui tr×nh ®ã mµ vËn dông mét c¸ch linh ho¹t. §øng tr­íc sù ph¸t triÓn nhanh chãng dÞch vô kiÓm to¸n, viÖc hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n ngay tõ tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n lµ yªu cÇu v« cïng cÇn thiÕt gi¶m thiÓu rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô. PhÇn III Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AASC 3.1.Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn kiÓm to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i AASC Qua thùc tiÔn kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i hai kh¸ch hµng cña AASC lµ C«ng ty H vµ C«ng ty EBT cho thÊy: Thùc tÕ kiÓm to¸n TSC§ trong qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc thùc hiÖn thèng nhÊt trªn c¬ së qui tr×nh kiÓm to¸n do AASC x©y dùng. Tuy nhiªn, do nÐt ®Æc thï riªng cña tõng kh¸ch hµng nªn néi dung cña tõng b­íc c«ng viÖc ®· ®­îc kiÓm to¸n viªn vËn dông linh ho¹t cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ. §­îc t×m hiÓu thùc tÕ vµ ®­îc sù gióp ®ì cña ban gi¸m ®èc, c¸c anh, chÞ phßng T­ vÊn- §µo t¹o nghiÖp vô cña AASC, em cã mét vµi nhËn xÐt chung vÒ kiÓm to¸n TSC§ trong qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nh­ sau: Giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n Trong giai ®o¹n chuÈn bÞ kiÓm to¸n, c¸c b­íc c«ng viÖc kiÓm to¸n viªn cÇn thùc hiÖn gåm cã: tiÕp cËn víi kh¸ch hµng, x©y dùng chiÕn l­îc kiÓm to¸n vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. AASC chñ tr­¬ng thùc hiÖn tèt ngay tõ c«ng t¸c tiÕp cËn víi kh¸ch hµng nh»m ®¶m b¶o cho c«ng t¸c x©y dùng chiÕn l­îc vµ lËp kÕ ho¹ch ®¹t hiÖu qu¶ cao t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho thµnh c«ng cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n. C«ng t¸c tiÕp cËn kh¸ch hµng ®­îc AASC thùc hiÖn nhanh, gän th«ng qua quan s¸t, pháng vÊn vµ thu thËp tµi liÖu vÒ kh¸ch hµng. Khi tiÕn hµnh lËp chiÕn l­îc kiÓm to¸n, tÝnh thËn träng nghÒ nghiÖp ®ßi hái kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ b­íc c«ng viÖc trong giai ®o¹n nµy, lÊy ®ã lµm c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cô thÓ, ®¶m b¶o tÝnh khoa häc vµ hiÖu qu¶. Trong b­íc nµy, AASC kÕt hîp viÖc thu thËp th«ng tin vÒ HTKSNB vµ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng víi c¸c biÕn ®éng nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan ®Õn kh¸ch hµng tõ ®ã x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ lùa chän thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp. Nhê chiÕn l­îc kiÓm to¸n vµ c¸ch tiÕp cËn phï hîp nªn AASC lu«n duy tr× ®­îc sù ®¸nh gi¸ cao tõ phÝa kh¸ch hµng. §èi víi kh¸ch hµng th­êng xuyªn nh­ C«ng ty H, kiÓm to¸n viªn cã thÓ bá qua nh÷ng b­íc c«ng viÖc phô trî cho c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch v× ®Þnh h­íng ®· ®­îc thùc hiÖn tõ lÇn kiÓm to¸n tr­íc. Tuy nhiªn, kiÓm to¸n viªn vÉn thu thËp ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin ph¶n ¸nh vµ kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i, tÝnh hiÖu qu¶ cña HTKSNB, nh÷ng thay ®æi trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ chiÕn l­îc kinh doanh cña C«ng ty H cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh trong n¨m kiÓm to¸n. §iÒu nµy thÓ hiÖn sù linh ho¹t, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña AASC phï hîp víi ®èi t­îng kiÓm to¸n nh­ng vÉn b¸m s¸t vµ thùc hiÖn tèt c¸c qui ®Þnh cña ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310. Trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, nhãm kiÓm to¸n ®· tiÕp cËn víi cuéc kiÓm to¸n qua c¸c kho¶n môc cô thÓ vµ ph©n chia nhiÖm vô, thêi gian cho c¸c kiÓm to¸n viªn vµ trî lý kiÓm to¸n thùc hiÖn. Trong c«ng t¸c ph©n c«ng c«ng viÖc, AASC lu«n cè g¾ng duy tr× cïng kiÓm to¸n viªn cho mét kh¸ch hµng qua c¸c n¨m . Giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n Trªn c¬ së lËp kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ vÒ thêi gian, môc tiªu, ph¹m vi tiÕn hµnh kiÓm to¸n vµ dùa trªn ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chuÈn cña m×nh, AASC tiÕn hµnh kiÓm to¸n chi tiÕt mét c¸ch toµn diÖn. Tr­ëng nhãm kiÓm to¸n lu«n b¸m s¸t c«ng viÖc cña c¸c trî lý vµ kiÓm tra c«ng viÖc cô thÓ cña c¸c trî lý. C¸c vÊn ®Ò ph¸t hiÖn lu«n ®­îc th¶o luËn kü cµng cïng thèng nhÊt c¸ch gi¶i quyÕt. C¸c tµi liÖu thu thËp ®­îc, ®­îc ®¸nh sè tham chiÕu mét c¸ch hÖ thèng gióp cho kiÓm to¸n viªn vµ ng­êi so¸t xÐt lu«n cã b»ng chøng khi tra cøu. KiÓm to¸n c¸c kho¶n môc träng yÕu nh­ TSC§ lu«n ®­îc kiÓm to¸n viªn trùc tiÕp thùc hiÖn. Tuy vËy, c¸c thñ tôc kiÓm tra HTKSNB , kiÓm tra ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn ë møc ®é kh¸c nhau ë mçi c«ng ty kh¸ch hµng. §èi víi C«ng ty H, c¸c nghiÖp vô TSC§ vµ khÊu hao TSC§ kh¸ nhiÒu th× kiÓm to¸n viªn kiÓm tra toµn bé vµ cã thÓ kiÓm tra chän mÉu ®èi víi th¸ng x¶y ra nhiÒu nghiÖp vô nh­ng vÉn thùc hiÖn thªm c¸c thñ tôc kiÓm to¸n bæ sung ®èi víi nh÷ng nghiÖp vô kh«ng kiÓm tra chi tiÕt. §èi víi C«ng ty EBT, c¸c nghiÖp vô TSC§ x¶y ra rÊt Ýt trong kú kiÓm to¸n vµ mçi nghiÖp vô b¶n th©n mang tÝnh träng yÕu th× kiÓm to¸n viªn kiÓm tra chi tiÕt 100% theo h­íng b¾t ®Çu tõ dù to¸n t¨ng, gi¶m TSC§, qu¸ tr×nh mua ®Õn viÖc h¹ch to¸n vµ trÝch khÊu hao. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, mÆc dï tiÕp cËn c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n theo kho¶n môc nh­ng kiÓm to¸n viªn ®· kÕt hîp chÆt chÏ c¸c kho¶n môc cã liªn quan lµm gi¶m bít thêi gian kiÓm to¸n cho tõng kho¶n môc vµ g¾n kÕt c¸c mèi quan hÖ. Khi kiÓm to¸n c¸c nghiÖp vô t¨ng TSC§, kiÓm to¸n viªn kÕt hîp kiÓm tra møc tÝnh khÊu hao nªn khi kiÓm tra kho¶n môc khÊu hao, c«ng viÖc sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu mµ chØ tËp trung vµo c¸c TSC§ tõ n¨m tr­íc chuyÓn sang. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n Sau mçi cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn chÝnh ®Òu thùc hiÖn tæng hîp vµ so¸t xÐt c«ng viÖc cña tõng trî lý kiÓm to¸n viªn vµ so s¸nh víi ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh»m ®¶m b¶o kh«ng cßn kho¶n môc nµo trªn B¸o c¸o tµi chÝnh mµ ch­a ®­îc kiÓm to¸n. §¸nh gi¸ vÒ tÝnh ®Çy ®ñ vµ hîp lý cña b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp lu«n ®­îc tr­ëng nhãm kiÓm to¸n chó ý. VÝ dô nh­ c¸c b¶ng kª chi phÝ h×nh thµnh TSC§, sæ chi tiÕt TSC§ trÝch khÊu hao lÖch so víi sè liÖu kiÓm to¸n... ®Òu ®­îc kiÓm to¸n viªn thu thËp vµ l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, cho dï kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ cã kinh nghiÖm th× trong bÊt cø cuéc kiÓm to¸n nµo vÉn cã thÓ x¶y ra nh÷ng sai sãt mµ kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ ph¸t hiÖn ®­îc hoÆc nÕu cã xö lý nh­ng còng kh«ng ®¹t ®­îc møc hoµn h¶o. Bªn c¹nh ®ã, c¸c yÕu tè kh¸ch quan còng cã thÓ t¸c ®éng theo chiÒu h­íng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®Õn chÊt l­îng cuéc kiÓm to¸n. NhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy, ®éi ngò kiÓm to¸n viªn cña AASC bao giê còng thùc hiÖn ®¸nh gi¸, nhËn xÐt tr­íc khi kÕt thóc mét cuéc kiÓm to¸n nh»m t×m ra sai sãt cßn tån t¹i ®Ó cã h­íng kh¾c phôc, hoµn thiÖn. Ho¹t ®éng nµy ®ãng vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao kh«ng ngõng hiÖu qu¶ kiÓm to¸n, ®ång thêi qua ®ã tr×nh ®é chuyªn m«n, kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn ®­îc dÇn n©ng cao. Qui tr×nh kiÓm to¸n cña bÊt cø cuéc kiÓm to¸n nµo còng bao gåm ba giai ®o¹n chÝnh lµ chuÈn bÞ, thùc hiÖn vµ kÕt thóc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, yÕu tè nµo ®· gióp cho C«ng ty cã mét qui tr×nh kiÓm to¸n phï hîp vµ mang l¹i thµnh c«ng cho mçi cuéc kiÓm to¸n ? Thø nhÊt, sù l·nh ®¹o cña Ban gi¸m ®èc C«ng ty Ban gi¸m ®èc cña AASC ®Òu lµ nh÷ng ng­êi ®­îc cÊp chøng chØ kiÓm to¸n viªn ®µu tiªn t¹i ViÖt Nam, cã kinh nghiÖm l©u n¨m vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cao trong lÜnh vùc kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n, lu«n gi¸m s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n. Trong nhiÒu tr­êng hîp, Ban gi¸m ®èc cßn tham gia trùc tiÕp vµo giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch chiÕn l­îc vµ lªn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cho c¸c phßng nghiÖp vô. Môc ®Ých ë ®©y nh»m ®¶m b¶o cho cuéc kiÓm to¸n diÔn ra ®óng tiÕn ®é vµ theo hîp ®ång ®· ký kÕt gi÷a C«ng ty víi kh¸ch hµng. §Þnh kú, Ban gi¸m ®èc thùc hiÖn häp, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vµ gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô t¹i c¸c phßng nghiÖp vô. Thø hai, kiÕn thøc kü n¨ng cña kiÓm to¸n viªn Thµnh c«ng cña AASC kh«ng thÓ kh«ng nãi tíi ®éi ngò nh©n viªn. §éi ngò nh©n viªn cña C«ng ty lµ mét ®éi ngò nh©n viªn trÎ, n¨ng ®éng, cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng chuyªn m«n, s¸ng t¹o trong c«ng viÖc vµ say mª t×m tßi, häc hái. Tham gia vµo c¸c cuéc kiÓm to¸n ®Òu lµ nh÷ng kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng cã kh¶ n¨ng xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp. Ngoµi nh÷ng kiÕn thøc cËp nhËt th­êng xuyªn do ®ßi hái cña c«ng viÖc, hµng n¨m nh©n viªn C«ng ty ®Òu ®­îc ®µo t¹o, båi d­ìng vµ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n qua c¸c kho¸ tËp huÊn do C«ng ty tæ chøc. Mçi ng­êi trong AASC ®Òu tù ý thøc ®­îc tr¸ch nhiÖm vµ nhiÖm vô cña m×nh trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô cung cÊp vµ t¹o uy tÝn cho C«ng ty. Thø ba, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n chÊt l­îng, hiÖu qu¶ Víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao, sù vËn dông s¸ng t¹o cña kiÓm to¸n viªn trong ho¹t ®éng thùc tÕ vµ viÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tiªn tiÕn ®· mang l¹i hiÖu qu¶ cao cña dÞch vô kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AASC. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a viÖc vËn dông c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n ®­îc thõa nhËn, c¸c qui ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc víi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn t¹i AASC, C«ng ty ®· x©y dùng cho m×nh mét qui tr×nh kiÓm to¸n chuÈn, lÊy ®ã lµm nÒn t¶ng cho kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Nh­ng do yªu cÇu thùc tÕ vµ kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn, qui tr×nh kiÓm to¸n trong thùc tÕ cña AASC linh ho¹t h¬n nhiÒu nh»m tèi thiÓu ho¸ thêi gian vµ chi phÝ cho cuéc kiÓm to¸n. Nhê ®ã mµ AASC ®· t¨ng ®­îc søc c¹nh tranh vµ t¹o ®­îc mét vÞ thÕ quan träng trªn thÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam ®ång thêi më ra mét h­íng ®i xa h¬n trªn thÞ tr­êng kiÓm to¸n khu vùc vµ quèc tÕ. 3.2.Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®èi víi AASC : Tr¶i qua h¬n 10 n¨m ho¹t ®éng, dï ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam song AASC cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc trong qua tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp. M«i tr­êng ph¸p lý kh«ng æn ®Þnh Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn nay, khung ph¸p lý vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, míi cã 4 chuÈn mùc kÕ to¸n ®­îc ban hµnh vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n míi ban hµnh ®­îc 10 chuÈn mùc ®Çu tiªn, m« h×nh ph¸p lý cña kÕ to¸n ®ang trong qu¸ tr×nh thay ®æi. VÝ dô nh­ ®èi víi TSC§, trong vßng ba n¨m, c¸c qui ®Þnh liªn quan ®Õn TSC§ ®· thay ®æi 2 lÇn. §©y sÏ lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi chiÕn l­îc ®µo t¹o nh©n viªn cña C«ng ty. Bëi nÕu kh«ng cËp nhËt sù thay ®æi nµy kÞp thêi, C«ng ty sÏ gÆp ph¶i rñi ro trong nghÒ nghiÖp vµ gi¶m bít uy tÝn cña C«ng ty ®ång thêi ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc thay ®æi trong qui tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty. VÒ phÝa kh¸ch hµng Qua thùc tÕ kiÓm to¸n cho thÊy tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i nhiÒu ®¬n vÞ kh¸ch hµng cßn kÐm. HTKSNB cña kh¸ch hµng chØ x©y dùng mét c¸ch ®¬n gi¶n, ch­a thÓ bao trïm hÕt c¸c ho¹t ®éng ph¸t sinh t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng. §Æc biÖt, mét sè ®¬n vÞ cßn sö dông kÕ to¸n thñ c«ng hoÆc chØ ¸p dông kÕ to¸n m¸y ®èi víi mét sè phÇn hµnh kÕ to¸n. §iÒu nµy còng ®ang g©y ra nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá ®èi víi kiÓm to¸n viªn C«ng ty trong qóa tr×nh thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã, ý thøc vÒ ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng ch­a ®Çy ®ñ. Trong nhiÒu tr­êng hîp, c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh vµ c¸c kiÕn nghÞ cña kiÓm to¸n viªn ch­a ®­îc kh¸ch hµng thùc hiÖn kÞp thêi mÆc dï ®· cã sù thèng nhÊt gi÷a hai bªn. §iÒu nµy g©y nh÷ng c¶n trë nhÊt ®Þnh cho tiÕn ®é ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ khã kh¨n cho kú kiÓm to¸n sau cña kiÓm to¸n viªn . VÒ b¶n th©n néi bé C«ng ty §iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, nguån nh©n lùc cho cuéc kiÓm to¸n cña C«ng ty vÉn cßn thiÕu. HÖ thèng trang thiÕt bÞ kü thuËt cßn ch­a ®¸p øng ®­îc ®ßi há c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn. C¬ së h¹ tÇng ch­a thùc sù ®Çy ®ñ ®Æc biÖt khi C«ng ty më réng qui m« vµ lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp. Sè l­îng kiÓm to¸n viªn hiªn nay còng cßn ch­a ®¸p øng ®uîc nhu cÇu kiÓm to¸n, c¸c kiÓm to¸n viªn ®­îc cÊp chøng chØ kiÓm to¸n viªn ch­a nhiÒu vµ tû lÖ c¸n bé tr×nh ®é trªn ®¹i häc cßn thÊp. Do ®ã, viÖc huy ®éng kiÓm to¸n viªn vµo c¸c cuéc kiÓm to¸n ®ét xuÊt, bÊt th­êng cßn gÆp khã kh¨n nhÊt lµ vµo thêi ®iÓm mïa kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, khi héi nhËp lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n th× vÊn ®Ò ®µo t¹o nh©n viªn cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô cho c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c nhau vµ cã kh¶ n¨ng hîp t¸c víi c¸c kiÓm to¸n viªn n­íc ngoµi lµ c«ng viÖc mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc. §©y cßn ®ang lµ th¸ch thøc lín ®èi víi C«ng ty trong qu¸ tr×nh héi nhËp. 3.3.Hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh trong qui tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AASC 3.3.1.Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i AASC Mét qui tr×nh kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶ lu«n lµ mét lîi thÕ ®èi víi bÊt cø mét C«ng ty kiÓm to¸n nµo. Nã kh«ng nh÷ng cho phÐp c«ng ty kiÓm to¸n gi¶m bít chi phÝ mµ cßn gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n ®ång thêi t¹o ®­îc uy tÝn cña C«ng ty ®èi víi dÞch vô cung cÊp. MÆt kh¸c, khi c¸c vÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ nh­ hîp ®ång cña ph¸p nh©n , hîp ®ång cña thÓ nh©n, chÊp nhËn dÞch vô qua biªn giíi, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ra n­íc ngoµi.. lµm cho nhu cÇu héi nhËp kinh tÕ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i ®· vµ ®ang ®Æt ra c¬ héi vµ th¸ch thøc lín ®èi víi lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n. Lµm thÕ nµo ®Ó c¸c C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c C«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi khi c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i quèc tÕ cã hiÖu lùc t¹i ViÖt Nam. §ã chØ cã thÓ lµ néi lùc cña chÝnh b¶n th©n c¸c c«ng ty. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®ã, nhu cÇu hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n sao cho khoa häc h¬n, phï hîp h¬n lu«n ®­îc AASC quan t©m. Muèn hoµn thiÖn ®­îc qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung th× ph¶i hoµn thiÖn ngay tõ qui tr×nh kiÓm to¸n c¸c chu tr×nh, kho¶n môc. KiÓm to¸n TSC§ vµ khÊu hao TSC§ lµ mét phÇn quan träng trong qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, cã vai trß quan träng vµ ¶nh h­ëng lín ®Õn kÕt qu¶ toµn bé cuéc kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, víi mçi cuéc kiÓm to¸n cho dï kh¶ n¨ng ph¸n xÐt vµ tr×nh ®é nghiÖp vô cña kiÓm to¸n viªn cao th× vÉn cã kh¶ n¨ng cßn nh÷ng khiÕm khuyÕt. ViÖc tù nh×n nhËn l¹i c«ng viÖc m×nh thùc hiÖn, rót ra bµi häc kinh nghiÖm lµ mét ®iÒu v« cïng cÇn thiÕt ®Ó tù hoµn thiÖn m×nh. H¬n thÕ n÷a, qua thùc tÕ kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ vµ khÊu hao TSC§ trong qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AASC nãi riªng vµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam nãi riªng ta thÊy c¸c c«ng ty míi chØ tËp trung vµo viÖc kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc, hîp lý, hîp lÖ cña sè d­ vµ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh trong kú kiÓm to¸n mµ ch­a h×nh thµnh râ qui tr×nh kiÓm to¸n cô thÓ cho tõng ®¬n vÞ kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh kiÓm to¸n chñ yÕu dùa trªn xÐt ®o¸n nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn chø ch­a ®­a ra c¬ së vµ ghi chÐp trªn giÊy tê lµm viÖc. H¬n n÷a, qui tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty ®­îc thiÕt kÕ chung cho mäi kh¸ch hµng nªn kh«ng thÓ bao qu¸t hÕt c¸c lo¹i h×nh kh¸ch hµng cã tÝnh chÊt ®Æc thï vµ qui tr×nh nµy ®ang cßn nh÷ng ®iÓm ch­a hoµn thiÖn kÞp víi nh÷ng thay ®æi c¸c qui ®Þnh cña Nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy, hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n phÇn hµnh TSC§ còng nh­ toµn bé c¸c phÇn hµnh trªn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi AASC còng nh­ bÊt cø c«ng ty kiÓm to¸n nµo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. Trªn c¬ së ®ã, qua thêi gian häc tËp t¹i tr­êng vµ thêi gian tiÕp xóc víi thùc tÕ ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i AASC , em xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo qu¸ tr×nh hoµn thiÖn kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ vµ khÊu hao TSC§ t¹i ®¬n vÞ. 3.3.2.Mét sè ph­¬ng h­íng nh»m hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n Tµi s¶n cè ®Þnh t¹i AASC 3.2.2.1. §¸nh gi¸ HTKSNB ph¶i ®­îc ghi chÐp trªn giÊy tê lµm viÖc C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Trong mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, kh¶o s¸t HTKSNB cña kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t lµ b­íc c«ng viÖc cÇn thiÕt. C¸c vÊn ®Ò mµ AASC quan t©m khi thùc hiÖn kh¶o s¸t nµy gåm: - M«i tr­êng kiÓm so¸t - HÖ thèng kÕ to¸n - C¸c thñ tôc kiÓm so¸t §èi víi kh¸ch hµng, HTKSNB ph¶i cã lîi vÒ mÆt chi phÝ, tøc lµ chi phÝ ®Ó thiÕt kÕ vµ duy tr× HTKSNB ph¶i t­¬ng xøng víi hiÖu qu¶ mµ nã mang l¹i. Cßn ®èi víi kiÓm to¸n viªn viÖc ®¸nh gi¸ HTKSNB nh»m xem xÐt xem hÖ thèng nµy cã hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ dùa vµo vµ gi¶m bít c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n kh«ng. T¹i AAS C, c«ng viÖc ®¸nh gi¸ HTKSNB ®­îc thiÕt kÕ trªn ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n nh­ng thùc tÕ c«ng viÖc nµy chØ ®­îc thùc hiÖn ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng lín vµ cã bªn thø ba so¸t xÐt chÊt l­îng thùc hiÖn kiÓm to¸n. C«ng viÖc nµy ®­îc thùc hiÖn tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Trong nhiÒu cuéc kiÓm to¸n, c¸c kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ HTKSNB kh«ng ®­îc ghi chÐp trªn giÊy tê lµm viÖc mµ chØ l­u c¸c b»ng chøng thu thËp. Qua kiÓm to¸n t¹i C«ng ty H vµ C«ng ty EBT, hå s¬ kiÓm to¸n chØ l­u l¹i c¸c giÊy tê liªn quan nh­ c¸c biªn b¶n häp Héi ®ång qu¶n trÞ, b¸o c¸o cña Ban kiÓm so¸t, qui chÕ qu¶n lý tµi chÝnh...mµ kiÓm to¸n viªn ch­a tæng hîp c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc d­íi d¹ng ch¾t läc c¸c th«ng tin quan träng nhÊt ®Ó lµm b»ng chøng ®¸nh gi¸ HTKSNB vµ còng lµm tµi liÖu cho kú kiÓm to¸n sau. NÕu c¸c ®¸nh gi¸ HTKSNB ®­îc ghi chÐp l¹i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c kiÓm to¸n viªn phÇn hµnh theo dâi HTKSNB liªn quan ®Õn phÇn hµnh c«ng viÖc cña m×nh vµ thùc hiÖn c«ng viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n ®ång thêi gi¶m bít thêi gian cho c«ng viÖc t×m hiÓu HTKSNB cho kú kiÓm to¸n sau ®Æc biÖt khi c«ng viÖc ®­îc giao cho kiÓm to¸n viªn kh¸c. b. Gi¶i ph¸p: §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy nªn ch¨ng trong kh©u lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n kiÓm to¸n viªn thiÕt kÕ nhanh hÖ thèng c©u hái vÒ HTKSNB dùa trªn nh÷ng thñ tôc ®¸nh gi¸ HTKSNB trong qui tr×nh chuÈn cña C«ng ty. Nh÷ng c©u tr¶ lêi kh«ng lµ thÓ hiÖn ®­îc yÕu ®iÓm cña HTKSNB. ViÖc ¸p dông b¶ng c©u hái nµy gióp kiÓm to¸n viªn thÊy ®­îc râ nhÊt yÕu ®iÓm HTKSNB vµ ®Þnh h­íng cho c«ng viÖc kiÓm to¸n viªn phÇn hµnh. B¶ng tãm t¾t c¸c tµi liÖu kiÓm to¸n viªn ®· thu thËp liªn quan ®Õn tÝnh h÷u hiÖu HTKSNB còng nªn chØ ra nh÷ng tµi liÖu quan träng mµ c¸c kiÓm to¸n viªn phÇn hµnh cÇn l­u t©m. §èi víi HTKSNB cña kho¶n môc TSC§ vµ khÊu hao TSC§, b¶ng c©u hái cã thÓ ®­îc thiÕt kÕ trong b¶ng 3.1. B¶ng 3.1: B¶ng c©u hái vÒ HTKSNB C¸c c©u hái Tr¶ lêi Ghi chó Cã Kh«ng HTKSNB ®èi víi kho¶n môc TSC§ §¬n vÞ cã thiÕt lËp kÕ ho¹ch vµ dù to¸n ng©n s¸ch cho viÖc t¨ng, gi¶m tµi s¶n trong n¨m hay kh«ng? §¬n vÞ cã ®èi chiÕu th­êng xuyªn gi÷a sæ c¸i vµ sæ chi tiÕt kh«ng? C¸c chªch lÖch gi÷a dù to¸n vµ thùc tÕ cã ®­îc xÐt duyÖt vµ phª chuÈn hay kh«ng? §¬n vÞ cã thùc hiÖn kiÓm kª tµi s¶n cuèi niªn ®é kh«ng vµ ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n hay kh«ng? C¸c chªch lÖch gi÷a kiÓm kª vµ sæ s¸ch cã ®­îc xö lý vµ phª duyÖt bëi ng­êi cã thÈm quyÒn kh«ng? Chøng tõ t¨ng, gi¶m TSC§ cã ®Çy ®ñ ch÷ ký cña ng­êi cã thÈm quyÒn hîp lý kh«ng ? Cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt gi÷a chi phÝ t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ chi phÝ cña niªn ®é hay kh«ng? HTKSNB ®èi víi kho¶n môc khÊu hao TSC§ §¬n vÞ cã thiÕt lËp c¬ së cho ­íc tÝnh khÊu hao kh«ng? ... Bªn c¹nh ®ã, kiÓm to¸n viªn cã thÓ lËp b¶ng t­êng thuËt ®èi víi nh÷ng ®¬n vÞ kh¸ch hµng cã HTKSNB ®¬n gi¶n hay lËp nh÷ng l­u ®å ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã HTKSNB phøc t¹p. c. §iÒu kiÖn øng dông: ViÖc thiÕt lËp b¶ng c©u hái vÒ HTKSNB cho mçi ®¬n vÞ kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc thùc hiÖn ngay trong kh©u lËp kÕ ho¹ch. B­íc c«ng viÖc nµy sÏ thùc sù hiÖu qu¶ khi kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c«ng t¸c tiÕp cËn kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, c«ng viÖc nµy cÇn thiÕt ®èi víi kh¸ch hµng míi h¬n lµ kh¸ch hµng cò. §èi víi kh¸ch hµng cò, kiÓm to¸n viªn cã thÓ dùa trªn b¶ng c©u hái HTKSNB n¨m tr­íc vµ bæ sung thªm nh÷ng c©u hái cho nh÷ng vÊn ®Ò míi ph¸t sinh mµ kiÓm to¸n viªn cho r»ng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kiÓm to¸n n¨m hiÖn hµnh. 3.3.2.2. Hoµn thiÖn ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chuÈn kho¶n môc TSC§ C¬ së ®­a ra kiÕn nghÞ: Theo m« h×nh khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng kÕ to¸n dù kiÕn vµ ®· ®­îc thùc thi th× chuÈn mùc kÕ to¸n sÏ trë thµnh trung t©m cho ho¹t ®éng kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n míi nhÊt vÒ TSC§, ®· cã hai trong sè ba chuÈn mùc ®· ®­îc Bé Tµi chÝnh ban hµnh: chuÈn mùc TSC§ h÷u h×nh (VAS03), chuÈn mùc TSC§ v« h×nh (VAS04) vµ chuÈn mùc TSC§ thuª tµi chÝnh s¾p ®­îc ban hµnh. HiÖn nay, ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n TSC§ cña AASC hiÖn nay ®· ®­îc thiÕt kÕ kh¸ hoµn chØnh bao qu¸t ®­îc c¸c loaÞ TSC§ trong c¸c kh¸ch thÓ kiÓm to¸n nh­ng ®øng tr­íc sù thay ®æi vÒ khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng kÕ to¸n TSC§, c¸c qui ®Þnh míi vÒ TSC§ vµ c¸c d¹ng sai ph¹m míi ph¸t sinh trong ho¹t ®éng kÕ to¸n doanh nghiÖp nh­: gian lËn th­¬ng m¹i; kh¶ n¨ng thu håi vèn trong t­¬ng lai ®èi víi TSC§ ®­îc vèn ho¸ ®Æc biÖt ®èi víi TSC§ v« h×nh ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chiÕn l­îc kiÓm to¸n. Gi¶i ph¸p MÆc dï ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n TSC§ cña AASC hiÖn nay ®· t­¬ng ®èi hoµn chØnh vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu kiÓm to¸n song trong t­¬ng lai tr­íc sù thay ®æi vÒ khung ph¸p lý cho ho¹t ®éng kÕ to¸n ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cho kho¶n môc TSC§ nªn ®­îc bæ sung cËp nhËt lµm nÒn t¶ng cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña c¸c kiÓm to¸n viªn. Theo ®ã, ch­¬ng tr×nh cã thÓ bæ sung theo h­íng thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh theo c¸c môc tiªu kiÓm to¸n kÕt hîp víi vµ c¸c qui t¾c trong c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n. Trªn c¬ së ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n kho¶n môc TSC§ hiÖn hµnh cña AASC, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cã thÓ ®­îc thiÕt kÕ mét c¸ch tæng qu¸t vµ bæ sung cho kiÓm to¸n TSC§ h÷u h×nh vµ TSC§ v« h×nh nh­ b¶ng 3.2. B¶ng 3.2: Qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh 1. Kh¶o s¸t HTKSNB 2. Thñ tôc ph©n tÝch 3. KiÓm tra chi tiÕt 3.1. TSC§ h÷u h×nh X¸c ®Þnh c¸c sai sãt tiÒm tµng vµ thñ tôc kiÓm to¸n t­¬ng øng KiÓm tra sè d­ TSC§ KiÓm tra ghi nhËn ban ®Çu vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ TSC§ (nguyªn gi¸) KiÓm tra c¸c TSC§ h÷u h×nh thuª tµi chÝnh KiÓm tra khÊu hao TSC§ h÷u h×nh KiÓm tra nghiÖp vô gi¶m TSC§ KiÓm tra viÖc tr×nh bµy B¸o c¸o tµi chÝnh 3.2. TSC§ v« h×nh X¸c ®Þnh c¸c sai sãt tiÒm tµng vµ thñ tôc kiÓm to¸n t­¬ng øng KiÓm tra sè d­ TSC§ KiÓm tra ghi nhËn ban ®Çu vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ TSC§ (nguyªn gi¸) KiÓm tra c¸c TSC§ v« h×nh thuª tµi chÝnh KiÓm tra khÊu hao TSC§ v« h×nh KiÓm tra nghiÖp vô gi¶m TSC§ KiÓm tra viÖc tr×nh bµy B¸o c¸o tµi chÝnh §iÒu kiÖn ¸p dông Gi¶ thiÕt trªn chØ cã thÓ ¸p dông khi hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam ®­îc ¸p dông réng r·i vµ bao trïm c¸c chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. H¬n n÷a, ý kiÕn ®Ò xuÊt chØ ®Ò cËp ®Õn m« h×nh cña ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n, c¸c thñ tôc chi tiÕt cã thÓ ®­îc thiÕt kÕ theo c¸c c¬ së dÉn liÖu ch­a ®­îc ®Æt ra ë ®©y bëi viÖc bæ sung ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n khã cã thÓ thùc hiÖn. ViÖc thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n chi tiÕt nµy ph¶i do c¸c kiÓm to¸n viªn thiÕt kÕ dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ sau khi c¸c chuÈn mùc nµy thùc sù cã hiÖu lùc. 3.3.2.3.Thùc hiÖn kiÓm to¸n TSC§ theo qui tr×nh kiÓm to¸n a. C¬ së kiÕn nghÞ: HiÖn nay, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®Òu x©y dùng mét qui tr×nh kiÓm to¸n riªng cho m×nh nh­ng chØ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi b¾t buéc lÊy qui tr×nh lµm c¬ së ®Ó thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n. Trong khi ®ã, AASC nãi chung vµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam nãi riªng còng ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng qui tr×nh kiÓm to¸n riªng cho c«ng ty m×nh nh­ng viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n theo qui tr×nh cßn ë møc ®é h¹n chÕ. Mét trong nh÷ng lý do cña thùc tr¹ng nµy lµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam hiÖn nay chñ yÕu tËp trung vµo tÝnh tu©n thñ vµ chÝnh x¸c sè liÖu trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh trong khi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi tËp trung nhiÒu vµo tÝnh hÖ thèng vµ môc ®Ých t­ vÊn. MÆt kh¸c, do gi¸ phÝ kiÓm to¸n ®èi víi c¸c c«ng ty trong n­íc cßn thÊp vµ thêi gian thùc hiÖn mét hîp ®ång kiÓm to¸n do yªu cÇu tõ phÝa nhiÒu kh¸ch hµng rÊt ng¾n nªn viÖc ¸p dông qui tr×nh kiÓm to¸n vµo thùc hiÖn kiÓm to¸n rÊt khã kh¨n. §iÒu nµy ®· ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cuéc kiÓm to¸n do kh¶ n¨ng bá sãt c¸c vÊn ®Ò träng yÕu vµ cã thÓ gÆp ph¶i rñi ro kiÓm to¸n vµ gi¶m uy tÝn cña c«ng ty khi thùc hiÖn c¸c cuéc kiÓm so¸t chÊt l­îng gi÷a c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. H¬n n÷a, vÊn ®Ò hîp t¸c víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi vµ kh¶ n¨ng cung cÊp dÞch vô cho mäi lo¹i h×nh kh¸ch thÓ kiÓm to¸n còng ®ßi hái c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam ph¶i thiÕt lËp mét qui tr×nh kiÓm to¸n mang tÝnh héi nhËp, khoa häc vµ hiÖu qu¶ ®ång thêi ph¶i ¸p dông nã vµo thùc tiÔn c«ng viÖc. §Æc biÖt duíi t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt –Mü, ®Õn 2003 ViÖt Nam sÏ më cöa kh«ng h¹n chÕ lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n ®èi víi Mü vµ hiÖn nay chóng ta ®· cã kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü lo¹i h×nh dÞch vô nµy th× vÊn ®Ò cÇn ph¶i ¸p dông qui tr×nh vµo thùc tÕ kiÓm to¸n lµ yªu cÇu v« cïng cÇn thiÕt. b.Gi¶i ph¸p: §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, AASC cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i ¸p dông qui tr×nh vµo c«ng viÖc kiÓm to¸n ®Æc biÖt víi c¸c c«ng ty kh¸ch hµng lín th× thùc hiÖn kiÓm to¸n theo qui tr×nh ph¶i b¾t buéc. C«ng ty cã thÓ cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n theo qui tr×nh hay cã thÓ hîp t¸c víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®Ó häc tËp c¸ch thøc lµm viÖc theo qui tr×nh cña hä. §èi víi kiÓm to¸n TSC§, trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i lËp ®­îc qui tr×nh kiÓm to¸n chi tiÕt ®èi víi TSC§ vµ khÊu hao TSC§. Ch­¬ng tr×nh nµy ph¶i lËp riªng cho tõng kh¸ch hµng vµ ®­îc l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng ®ã. Khi thùc hiÖn kiÓm to¸n, c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i b¸m s¸t theo qui tr×nh vµ tham chiÕu nh÷ng c«ng viÖc ®· lµm, nh÷ng c«ng viÖc bá qua hay kh«ng ¸p dông ph¶i ®­îc ghi chó vµ gi¶i thÝch ®Çy ®ñ. ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n theo qui tr×nh cã thÓ ®­îc minh ho¹ ®èi víi kiÓm to¸n TSC§ t¹i C«ng ty H qua b¶ng 3.3. c.§iÒu kiÖn øng dông: Trong t­¬ng lai kh«ng xa, ®Ó n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô cung cÊp vµ t¨ng c­êng ®­îc uy tÝn cña C«ng ty trªn thÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam, AASC sÏ dÇn ph¶i thùc hiÖn kiÓm to¸n theo qui tr×nh ®· x©y dùng. Tuy nhiªn, tr­íc m¾t, viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n theo qui tr×nh chØ cã thÓ dông víi c¸c c«ng ty kh¸ch hµng mµ phÝa ®oµn kiÓm to¸n cã ®ñ thêi gian thùc hiÖn vµ gi¶m bít khèi l­îng c«ng viÖc ®èi cho c¸c kiÓm to¸n viªn. B¶ng 3.3: Qui tr×nh kiÓm to¸n TSC§ vµ khÊu hao TSC§ Thñ tôc Ng­êi thùc hiÖn Ng­êi so¸t xÐt Tham chiÕu I- T×m hiÓu HTKSNB 1. C¬ chÕ phª duyÖt mua s¾m hoÆc gi¶m TSC§ 2. HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n vµ thÎ theo dâi tµi s¶n t¹i ®¬n vÞ ... II- Thñ tôc ph©n tÝch III- KiÓm tra chi tiÕt 1. Chøng kiÕn cïng doanh nghiÖp viÖc kiÓm kª t¹i thêi ®iÓm kho¸ sæ kÕ to¸n: kiÓm tra thùc tÕ tÝnh hiÖn h÷u cña TSC§ t¹i thêi ®iÓm kiÓm to¸n, ®¶m b¶o r»ng viÖc kiÓm kª ®­îc thùc hiÖn phï hîp víi c¸c thñ tôc vµ trao ®æi víi bé phËn kÕ to¸n vÒ xö lý sè chªch lÖch gi÷a kiÓm kª thùc tÕ víi sè liÖu trªn biªn b¶n kiÓm kª t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc kú kÕ to¸n(hoÆc lÇn kiÓm kª gÇn nhÊt), ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n chi tiÕt tµi s¶n vµ kiÓm tra viÖc xö lý chªch lÖch cña kh¸ch hµng. Kh«ng ¸p dông 2. So s¸nh sè liÖu gi÷a sè d­ ®Çu kú víi sè d­ t¹i B¸o c¸o kiÓm to¸n kú tr­íc hoÆc sè liÖu kú tr­íc ®­îc phª duyÖt bëi c¬ quan cã thÈm quyÒn, kiÓm tra viÖc chuyÓn sè d­ ®Çu kú. §èi chiÕu sè d­ TSC§, khÊu hao TSC§ cuèi kú gi÷a sæ chi tiÕt víi sæ s¸ch kÕ to¸n tæng hîp vµ B¸o c¸o tµi chÝnh. NQH H1.2 .... KÕt luËn KiÓm to¸n TSC§ vµ khÊu hao TSC§ ®ãng vai trß quan träng trong qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh vµ cung cÊp nhiÒu th«ng tin quan träng trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n mét c¸ch hîp lý, viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n mét c¸ch khoa häc ngay tõ c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c cuéc kiÓm to¸n, gi¶m bít rñi ro kiÓm to¸n tõ ®ã t¨ng søc c¹nh tranh cho C«ng ty. Trªn c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn vÒ kiÓm to¸n ®­îc trang bÞ trong thêi gian häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n vµ qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty DÞch vô T­ vÊn Tµi chÝnh KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n, em ®· cã ®­îc c¸ch nh×n toµn diÖn h¬n vÒ qui tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung vµ kiÓm to¸n TSC§ nãi riªng. Tõ ®ã b¶n th©n ®· rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ ®­a ra nh÷ng ®Ò xuÊt gãp phÇn nhá bÐ vµo viÖc hoµn thiÖn qui tr×nh kiÓm to¸n TSC§ trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i AASC. MÆc dï ®· cã nç lùc cña b¶n th©n, nh­ng do kiÕn thøc còng nh­ thêi gian cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. V× vËy, em kÝnh mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn h¬n trong c«ng t¸c häc tËp vµ nghiªn cøu sau nµy. Cuèi cïng, em mét lÇn n÷a xin c¸m ¬n sù chØ b¶o vµ h­íng dÉn tËn t×nh cña c¸c thÇy c«, Ban gi¸m ®èc C«ng ty DÞch vô T­ vÊn Tµi chÝnh KÕ to¸n vµ KiÓm to¸n vµ c¸c anh chÞ Phßng T­ vÊn- §µo t¹o nghiÖp vô.