Chuyên đề Hoàn thiện tổ chức công tác kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty TNHH Kiểm toán, Tư vấn, Xây dựng Việt Nam

ch­a cao do mçi nh©n viªn khi cÇn thiÕt ®Òu ph¶i tham gia thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c lo¹i nghiÖp vô. V× vËy trong tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n C«ng ty gÆp khã kh¨n trong vÊn ®Ò bè trÝ nh©n lùc. Tuy nhiªn, nh©n viªn cña C«ng ty nhê ®ã l¹i t­¬ng ®èi chñ ®éng trong chuyªn m«n. 2.1.3.2 §èi t­îng kh¸ch hµng cña C«ng ty: Môc tiªu ho¹t ®éng cña CIMEICO lµ nh»m cung cÊp c¸c dÞch vô chuyªn ngµnh tèt nhÊt, ®¶m b¶o quyÒn lîi cao nhÊt cho kh¸ch hµng, cung cÊp nh÷ng th«ng tin víi ®é tin cËy cao cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh vµ ®iÒu hµnh c«ng viÖc s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i hiÖu qña cao nhÊt. H¬n n÷a víi kinh nghiÖm thùc tÕ vÒ chuyªn ngµnh, gÇn gòi víi kh¸ch hµng, tËn t×nh, th«ng th¹o nghiÖp vô, C«ng ty am hiÓu víi yªu cÇu kinh doanh, c¸c khã kh¨n mµ kh¸ch hµng trong kinh doanh th­êng gÆp ph¶i, tõ ®ã ®¶m b¶o cung cÊp nh÷ng dÞch vô cã chÊt l­îng tèt nhÊt. V× vËy, C«ng ty ®· thu hót ®«ng ®¶o kh¸ch hµng, bao gåm c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp sau ®©y: - C¸c doanh nghiÖp cã 100% vèn n­íc ngoµi. - C¸c c«ng ty liªn doanh. - C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc gåm c¸c c«ng ty, Tæng c«ng ty, c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty - C¸c dù ¸n do ChÝnh phñ c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî . - C¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ C«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. - C¸c doanh nghiÖp cã nhu cÇu x¸c ®inh gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸. Kh¸ch hµng cña C«ng ty bao gåm nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn kiÓm to¸n ®èi mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau nhÊt ®Þnh; tuú thuéc vµo h×nh thøc së h÷u, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng,…Tuy nhiªn tæ chøc thùc hiÖn kiÓm to¸n lu«n tu©n theo mét quy tr×nh chung do Ban gi¸m ®èc ®Æt ra. Quy tr×nh ®ã ®­îc x©y dùng dùa trªn c¬ së tu©n thñ nh÷ng ChuÈn mùc, quy chÕ kiÓm to¸n ®éc lËp vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña ViÖt Nam, ®ång thêi lùa chän vµ vËn dông nh÷ng ChuÈn mùc, th«ng lÖ chung cña quèc tÕ trong lÜnh vùc nghÒ nghiÖp trªn c¬ së phï hîp víi thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ t¹i ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, quy tr×nh kiÓm to¸n cña CIMEICO lu«n g¾n liÒn víi viÖc hç trî th«ng tin vµ t­ vÊn ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña, hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, qu¶n lý tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. Quy tr×nh kiÓm to¸n cña CIMEICO ®­îc chia thµnh 3 giai ®o¹n nh­ sau: S¬ ®å 3: Ba giai ®o¹n cña mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Giai ®o¹n 1: ChuÈn bÞ kiÓm to¸n Giai ®o¹n 2: Thùc hiÖn kiÓm to¸n Giai ®o¹n 3: KÕt thóc kiÓm to¸n 2.2 ChuÈn bÞ kiÓm to¸n. CIMEICO nhËn thøc ®­îc vai trß cña viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trong viÖc hç trî cho thùc hiÖn kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶, gi¶m thiÓu chi phÝ, n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n. Thªm vµo ®ã lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cßn lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n trong c«ng t¸c kiÓm to¸n ®· ®­îc quy ®Þnh thµnh chuÈn mùc vµ ®ßi hái c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i tu©n thñ. Do vËy trong giai ®o¹n nµy, C«ng ty tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t vµ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n. 2.2.1. LËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t LËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn cña mét cuéc kiÓm to¸n, cã vai trß quan träng, chi phèi tíi chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ chung cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t bao gåm c¸c b­íc sau: S¬ ®å 4: C¸c b­íc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cña CIMEICO B­íc 1: ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. B­íc 2: Thu thËp th«ng tin c¬ së. B­íc 3: Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch B­íc 4: §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n. B­íc 5: T×m hiÓu HT KSNB vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t. §Ó minh ho¹ cho quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do CIMEICO thùc hiÖn, em lÊy vÝ dô 2 kh¸ch hµng lµ c«ng ty O. vµ c«ng ty D.; C«ng ty O. lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng; D. lµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, ho¹t ®éng theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam víi s¶n phÈm chñ yÕu ®­îc xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. 2.2.1.1 ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Quy tr×nh kiÓm to¸n ®­îc b¾t ®Çu khi C«ng ty thu nhËn mét kh¸ch hµng. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®­îc ®èi t­îng kh¸ch hµng cã thÓ phôc vô trong t­¬ng lai, C«ng ty sÏ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó chuÈn bÞ lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n bao gåm: ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n, lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm to¸n vµ ký hîp ®ång kiÓm to¸n. - §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n. Sau khi nhËn ®­îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng cã thÓ qua ®iÖn tho¹i, th­ mêi hoÆc tiÕp xóc trùc tiÕp, Gi¸m ®èc C«ng ty (gäi t¾t lµ Gi¸m ®èc) sÏ ph©n c«ng nh©n viªn ®i kh¶o s¸t yªu cÇu cô thÓ cña kh¸ch hµng. Ng­êi ®i kh¶o s¸t thu thËp c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng theo c¸c néi dung sau: + Thu thËp th«ng tin theo mÉu kh¶o s¸t chung cña C«ng ty . + Thu thËp c¸c th«ng tin kh¸c c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm riªng vµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng. + §¸nh gi¸ chung vÒ hå s¬ sæ s¸ch cña kh¸ch hµng (râ rµng, phøc t¹p). + C¸c th«ng tin quan träng kh¸c. KÕt qña kh¶o s¸t ®­îc ghi chÐp l¹i. Qua ®ã, nÕu thÊy c«ng viÖc kiÓm to¸n cã thÓ gÆp nhiÒu rñi ro, ng­êi ®­îc ph©n c«ng cã thÓ ®Ò xuÊt kh«ng ký hîp ®ång víi kh¸ch hµng nh­ng ph¶i nªu râ trong b¸o c¸o kh¶o s¸t. Trong tr­êng hîp C«ng ty O. vµ C«ng ty D., CIMEICO thÊy cã kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n v× rñi ro kiÓm to¸n kh«ng qu¸ cao. - Lùa chän ®éi ngò nh©n viªn. Trªn c¬ së môc ®Ých, yªu cÇu, ph¹m vi, vµ thêi h¹n kiÓm to¸n, ®éi ngò kiÓm to¸n viªn sÏ do phô tr¸ch phßng nghiÖp vô trùc tiÕp ph©n c«ng, chØ ®Þnh sau khi cã ý kiÕn chØ ®¹o cña Phã Gi¸m ®èc phô tr¸ch nghiÖp vô. Sù ph©n c«ng nµy ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®éc lËp, kh¸ch quan vµ phï hîp víi n¨ng lùc tr×nh ®é, së tr­êng cña tõng kiÓm to¸n viªn nh»m hoµn thµnh c¸c môc tiªu vµ néi dung kiÓm to¸n (vÝ dô ®èi víi C«ng ty D. lµ doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi th× c¸c kiÓm to¸n viªn ®ßi hái ph¶i biÕt ngo¹i ng÷). Sau ®ã C«ng ty sÏ tæ chøc båi d­ìng nghiÖp vô cho kiÓm to¸n viªn víi c¸c néi dung chñ yÕu sau ®©y: + B¸o c¸o thùc tÕ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng, kiÓm so¸t néi bé, nghiÖp vô kÕ to¸n,… cña c«ng ty kh¸ch hµng. + Phæ biÕn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, kÕ to¸n nhµ n­íc ban hµnh mµ ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ph¶i tu©n thñ hay ®­îc phÐp ¸p dông, ®Æc biÖt lµ ph¶i cËp nhËt c¸c chÕ ®Þnh míi vÒ tµi chÝnh, kÕ to¸n cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng. + Phæ biÕn vµ thèng nhÊt chung vÒ môc tiªu, yªu cÇu, néi dung, ph¹m vi vµ thêi h¹n tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n. - LËp hîp ®ång kiÓm to¸n. C¨n cø vµo b¸o c¸o kh¶o s¸t ban ®Çu, Gi¸m ®èc sÏ xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh møc gi¸ phÝ cña cuéc kiÓm to¸n. Th­ ký Gi¸m ®èc sÏ c¨n cø vµo b¸o c¸o kh¶o s¸t vµ ý kiÕn Gi¸m ®èc ®Ó so¹n th¶o th­ b¸o gi¸. Th­ b¸o gi¸ ®­îc tr×nh cho Ban Gi¸m ®èc tr­íc khi göi cho kh¸ch hµng. Sau khi nhËn håi b¸o cña kh¸ch hµng, th­ ký c¨n cø th­ b¸o gi¸ vµ chØ ®¹o cña Gi¸m ®èc ®Ó so¹n th¶o hîp ®ång kiÓm to¸n. Néi dung vµ h×nh thøc hîp ®ång theo quy ®Þnh cña hîp ®ång kiÓm to¸n ®­îc lËp theo h­íng dÉn cña ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 210, Hîp ®ång kiÓm to¸n. Hîp ®ång ®­îc lËp thµnh 5 bé chuyÓn qua phßng hµnh chÝnh ®Ó göi ®Õn kh¸ch hµng ký tr­íc. Bé phËn tiÕp thÞ cã tr¸ch nhiÖm theo dâi ®«n ®èc, nh¾c nhë kh¸ch hµng nhanh chãng göi l¹i c¸c hîp ®ång. Hîp ®ång ®­îc kh¸ch hµng ký vµ göi sÏ ®­îc chuyÓn cho th­ ký ®Ó tr×nh Gi¸m ®èc, sau ®ã ®­îc chuyÓn qua phßng hµnh chÝnh ®Ó thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh kh¸c. Phßng hµnh chÝnh göi ®Õn kh¸ch hµng 2 bé, kÕ to¸n C«ng ty l­u mét bé, v¨n th­ l­u mét bé vµ chuyÓn ®Õn phßng nghiÖp vô mét bé ®Ó l­u vµo hå s¬ chung ®Ó kiÓm to¸n viªn cã thÓ tham kh¶o khi thùc hiÖn kiÓm to¸n. 2.2.1.2.Thu thËp th«ng tin c¬ së. Tuú theo mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× møc ®é thu thËp th«ng tin còng kh¸c nhau. Tuy nhiªn, c¸c th«ng tin c¬ së bao gåm c¸c thµnh phÇn c¬ b¶n sau: - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. - LÜnh vùc ho¹t ®éng, m«i tr­êng vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña kh¸ch hµng. - C«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ. - C¬ cÊu s¶n phÈm vµ c«ng t¸c tiªu thô. - T×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn, lao ®éng vµ t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n­íc. VÝ dô: * §èi víi C«ng ty O.: C«ng ty O. lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc, trùc thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n víi nh÷ng ho¹t ®éng chñ yÕu lµ: t×m kiÕm nguån xuÊt khÈu lao ®éng, ®µo t¹o vµ båi d­ìng cho häc viªn tr­íc khi ®i xuÊt khÈu lao ®éng. C«ng ty cã 2 ®¬n vÞ thµnh viªn: - Mét trung t©m ®µo t¹o: chøc n¨ng ®µo t¹o häc viªn tr­íc khi xuÊt khÈu lao ®éng. - Mét trung t©m th­¬ng m¹i: chøc n¨ng t×m kiÕm nguån xuÊt khÈu lao ®éng, tæ chøc xuÊt khÈu lao ®éng, theo dâi vµ qu¶n lý lao ®éng ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. * §èi víi C«ng ty D.: C«ng ty D. lµ c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi, ®­îc thµnh lËp theo GiÊy phÐp ®Çu t­ sè 643/GP ngµy 1/4/2000 do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÊp, thêi h¹n ho¹t ®éng lµ 15 n¨m. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña C«ng ty lµ chÕ biÕn n«ng s¶n, c¸c lo¹i rau cñ qu¶. Kho¶ng 80% s¶n phÈm cña C«ng ty ®­îc tiªu thô ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi ( chñ yÕu lµ sang thÞ tr­êng NhËt B¶n, Hång K«ng vµ Singapo), sè cßn l¹i ®­îc tiªu thô ë thÞ tr­êng ViÖt Nam (cho c¸c nhµ hµng, siªu thÞ). Thñ tôc ¸p dông ®Ó thu thËp th«ng tin nµy lµ ph­¬ng ph¸p pháng vÊn vµ thu thËp tµi liÖu ë v¨n phßng C«ng ty kh¸ch hµng. Thùc hiÖn kiÓm to¸n t¹i v¨n phßng C«ng ty kh¸ch hµng t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho kiÓm to¸n viªn tiÕp cËn dÔ dµng víi kh¸ch hµng, quan s¸t ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, pháng vÊn ban qu¶n lý, phßng kÕ to¸n, thu thËp c¸c v¨n b¶n nh­: GiÊy phÐp thµnh lËp, §iÒu lÖ C«ng ty, c¸c Biªn b¶n häp Héi ®ång qu¶n trÞ, c¸c v¨n b¶n luËt, chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc cã liªn quan. KiÓm to¸n viªn ghi c¸c th«ng tin nµy vµo giÊy tê lµm viÖc vµ l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n c¸c b¶n sao c¸c v¨n b¶n nµy, ®ång thêi ®¸nh dÊu nh÷ng th«ng tin quan träng. Ngoµi ra, ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc míi cã rñi ro kinh doanh cao, th× nhãm kiÓm to¸n cßn ph¶i tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia ®Ó cã ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt cÆn kÏ h¬n. 2.2.1.3. Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng. NÕu nh­ c¸c th«ng tin c¬ së ®­îc thu thËp trªn gióp cho kiÓm to¸n viªn hiÓu ®­îc vÒ c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng th× viÖc thu thËp c¸c th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng gióp cho kiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®­îc c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh nµy, nh÷ng th«ng tin nµy ®­îc thu thËp sau khi tiÕp xóc víi Ban Gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng, bao gåm c¸c lo¹i sau: - GiÊy phÐp thµnh lËp vµ §iÒu lÖ c«ng ty. - C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n, thanh tra hay kiÓm tra cña n¨m hiÖn hµnh hay trong vµi n¨m tr­íc. - Biªn b¶n c¸c cuéc häp cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban Gi¸m ®èc. - C¸c hîp ®ång vµ cam kÕt quan träng. Qua ®ã, c¸c kiÓm to¸n viªn biÕt ®­îc c¬ së ph¸p lý cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, qu¸ tr×nh thµnh lËp, chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc, hÖ thèng bé m¸y qu¶n lý cña ®¬n vÞ. 2.2.1.4. §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n. a. §¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu: Môc ®Ých cña viÖc ­íc l­îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu lµ ®Ó ­íc tÝnh møc ®é sai sãt cña b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ chÊp nhËn ®­îc, x¸c ®Þnh ph¹m vi cña cuéc kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña c¸c sai sãt ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh. Tõ ®ã kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh thêi gian vµ ph¹m vi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. C«ng viÖc nµy bao gåm ®¸nh gi¸ møc träng yÕu cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph©n bæ ®¸nh gi¸ ®ã cho tõng kho¶n môc. - Møc träng yÕu (PM) ®­îc x¸c ®Þnh lµ sè nhá nhÊt cña c¸c møc lùa chän sau: PM= Min {(x%Lîi nhuËn tr­íc thuÕ), (y%Doanh thu), (z%Tµi s¶n)} Tû lÖ quy ®Þnh: x tõ 5% ®Õn 10%; y tõ 0.5% ®Õn 1%; z tõ 0.5% ®Õn 2 % Trong tõng cuéc kiÓm to¸n nhãm tr­ëng trao ®æi víi mét sè kiÓm to¸n viªn chÝnh ®Ó thèng nhÊt vÒ tû lÖ x¸c ®Þnh møc träng yÕu. Møc ®é sai ph¹m tèi ®a trong tæng thÓ (TE): TE= t%PM Víi t tõ 50% ®Õn 70%. Theo kinh nghiÖm vµ xÐt ®o¸n rñi ro ë møc ®é trung b×nh th× th«ng th­êng t ®­îc chän lµ 50%. - Ph©n bæ møc ®é träng yÕu cho c¸c kho¶n môc (Th): + Doanh thu vµ chi phÝ 50%TE + Tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n 40%TE + Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n 30%TE + C«ng nî 25%TE - Møc sai ph¹m cÇn ra bót to¸n ®iÒu chØnh (SAD) SAD = u%PM víi u tõ 5% ®Õn 10% KiÓm to¸n viªn sÏ kiÓm tra 100% c¸c nghiÖp vô vµ sè d­ c¸c tµi kho¶n tr­íc khi chän mÉu, sau ®ã kiÓm tra chi tiÕt c¸c nghiÖp vô vµ sè d­ cña c¸c tµi kho¶n cã gi¸ trÞ hoÆc tõ møc TE trë lªn hoÆc nhá h¬n møc TE vµ lín h¬n møc Th. VÝ dô: * §èi víi C«ng ty O. Trªn c¬ së c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc vµ c¸c tû lÖ h­íng dÉn, kiÓm to¸n viªn cã ­íc l­îng ban ®Çu vÒ møc ®é träng yÕu nh­ sau: ChØ tiªu Sè tiÒn Møc träng yÕu 0.50% 1% 2% 5% 10% LN tr­íc thuÕ 1598279006 79913950 159827901 Doanh thu 36657238817 183286194 366572388 Tæng tµi s¶n 24018194331 120090971 240181943 480363886 Møc träng yÕu tæng thÓ PM = 79 913 950 Møc sai ph¹m tèi ®a trong tæng thÓ TE = 50% PM = 39 956 975 Møc sai sãt cÇn ra bót to¸n ®iÒu chØnh SAD = 5% PM = 39 956 97 Ph©n bæ møc sai ph¹m cho c¸c kho¶n môc (Th) + Doanh thu vµ chi phÝ 50%TE = 19978487 + Tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n 40%TE = 15982790 + Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n 30%TE = 11987092 + C«ng nî 25%TE = 9989243 KiÓm tra 100% mÉu tr­íc khi chän: C¸c chØ tiªu Gi¸ trÞ mÉu ®­îc chän Trªn TE Tõ Th ®Õn TE Doanh thu vµ chi phÝ 39 956 975 19978487- 39 956 975 Tµi s¶n l­u ®éng vµ ®Çu t­ ng¾n h¹n 39 956 975 15982790 - 39 956 975 Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n 39 956 975 11987092 - 39 956 975 C«ng nî 39 956 975 9989243 - 39 956 975 b. §¸nh gi¸ rñi ro: X¸c ®Þnh rñi ro sÏ x¸c ®Þnh ®­îc sè l­îng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp tõ ®ã quyÕt ®Þnh ®Õn chi phÝ kiÓm to¸n vµ kh¶ n¨ng C«ng ty cã ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¸c vô kiÖn trong t­¬ng lai kh«ng. KiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh rñi ro kiÓm to¸n mong muèn, rñi ro tiÒm tµng, rñi ro kiÓm so¸t vµ rñi ro ph¸t hiÖn. - Rñi ro kiÓm to¸n mong muèn: C¸c kiÓm to¸n viªn lu«n muèn x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng bÞ sai ph¹m träng yÕu, do ®ã hä x¸c ®Þnh møc rñi ro kiÓm to¸n mong muèn thÊp ®Ó ®¶m b¶o cho kiÓm to¸n viªn vµ nh÷ng ng­êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n. Do vËy khi quyÕt ®Þnh vÒ møc rñi ro mong muèn, kiÓm to¸n viªn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn møc ®é mµ theo ®ã ng­êi sö dông bªn ngoµi tin t­ëng vµo c¸c b¸o c¸o vµ kh¶ n¨ng kh¸ch hµng sÏ gÆp khã kh¨nvÒ tµi chÝnh sau khi c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. - Rñi ro tiÒm tµng: §Ó ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng (IR), c¸c kiÓm to¸n viªn cña CIMEICO dùa vµo nh÷ng dÊu hiÖu sau ®©y ®Ó ®¸nh gi¸ IR cao: + Chªnh lÖch kiÓm to¸n n¨m tr­íc ph¸t hiÖn ®­îc cao. + Nh÷ng lo¹i h×nh nghiÖp cô vµ sè d­ cã liªn quan gåm: nhËn tiÒn, thanh to¸n tiÒn, nh÷ng kho¶n môc cã thÓ chuyÓn nh­îng, nh÷ng kho¶n môc dÔ biÓn thñ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp kh«ng ®­îc kiÓm so¸t chÆt. + Nh÷ng kho¶n môc lín, phÐp tÝnh phøc t¹p ph¶i cã ®Þnh gi¸ míi x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ. - Rñi ro kiÓm so¸t. Rñi ro nµy ®­îc tr×nh bµy trong môc 2.2.1.5 T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t. - Rñi ro ph¸t hiÖn Rñi ro ph¸t hiÖn ®­îc x¸c ®Þnh tõ rñi ro mong muèn, rñi ro tiÒm tµng vµ rñi ro kiÓm so¸t. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro nµy ®­îc tr­ëng nhãm kiÓm to¸n hoÆc kiÓm to¸n viªn chÝnh tÝnh to¸n, sau ®ã phæ biÕn cho c¸c thµnh viªn trong ®oµn. Tuy nhiªn c¸c b­íc thùc hiÖn còng nh­ kÕt qu¶ tÝnh to¸n kh«ng ®­îc l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n. 2.2.1.5. T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t. a. T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé: KiÓm so¸t néi bé cã mét ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c«ng viÖc kiÓm to¸n, tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch ®Õn kh©u x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cô thÓ. T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé gióp cho kiÓm to¸n viªn cña CIMEICO lËp ®­îc kÕ ho¹ch kiÓm to¸n s¸t víi thùc tÕ, gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n. Dùa trªn nh÷ng hiÓu biÕt vÒ quy tr×nh kiÓm so¸t, hÖ thèng kiÓm so¸t, m«i tr­êng kiÓm so¸t chung, kiÓm to¸n viªn sÏ cã ®­îc nh÷ng thñ tôc kiÓm to¸n phï hîp, ®¸nh gi¸ ®­îc ®é phøc t¹p vµ khèi l­îng c«ng viÖc ®Ó tÝnh to¸n ®­îc kÕ ho¹ch thêi gian vµ nh©n sù. C¸c néi dung cÇn nghiªn cøu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé bao gåm: m«i tr­êng kiÓm so¸t, hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t. - M«i tr­êng kiÓm so¸t. M«i tr­êng kiÓm so¸t bao cña mét ®¬n vÞ bao gåm quan ®iÓm vµ phong c¸ch ®iÒu hµnh cña Ban Gi¸m ®èc, vÊn ®Ò nh©n sù, ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi; ®ã lµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi ®¬n vÞ cã tÝnh m«i tr­êng vµ t¸c ®éng ®Õn viÖc thiÕt kÕ, ho¹t ®éng vµ xö lý d÷ liÖu cña c¸c lo¹i h×nh kiÓm so¸t néi bé. VÝ dô: * §èi víi C«ng ty O. + Quan ®iÓm vµ phong c¸ch ®iÒu hµnh cña Ban Gi¸m ®èc: Qua nh÷ng lÇn lµm viÖc, tiÕp xóc khi mêi kiÓm to¸n, khi ký kÕt hîp ®ång cã thÓ nhËn thÊy «ng Gi¸m ®èc C«ng ty O. lµ ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n, cã nhiÒu n¨m kinh nghiÖm trong c«ng t¸c l·nh ®¹o, am hiÓu thùc tÕ vµ cã uy tÝn. C¸c Phã Gi¸m ®èc lµ nh÷ng ng­êi cã häc vÊn, ®iÒu hµnh mét hay mét sè lÜnh vùc cña C«ng ty theo sù ph©n c«ng cña Gi¸m ®èc, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Gi¸m ®èc C«ng ty vµ tr­íc ph¸p luËt vÒ nhiÖm vô ®­îc giao. KÕ to¸n tr­ëng lµ ng­êi cã tr×nh ®é, cÈn thËn trong c«ng viÖc, cã tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh ho¹t ®éng c«ng t¸c kÕ to¸n, t­ vÊn cho Gi¸m ®èc vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. + VÊn ®Ò nh©n sù: TÝnh ®Õn ngµy 31/12/2004 C«ng ty cã 245 nh©n viªn, trong ®ã 104 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc, 120 cã tr×nh ®é cao ®¼ng vµ trung cÊp. + Ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé: C«ng ty kh«ng cã bé phËn kiÓm to¸n néi bé. Tuy nhiªn mäi nghiÖp vô ph¸t sinh cã gi¸ trÞ lín ®Òu ph¶i cã sù phª chuÈn cña Gi¸m ®èc vµ KÕ to¸n tr­ëng. ViÖc tiÕn hµnh kiÓm tra ®Þnh kú còng ®­îc C«ng ty tiÕn hµnh d­íi sù chØ ®¹o cña Gi¸m ®èc. C«ng ty O. lµ kh¸ch hµng th­êng xuyªn cña C«ng ty CIMEICO. N¨m 2003, CIMEICO ®· cung cÊp dÞch vô x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó C«ng ty O. thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. Do ®ã nhãm kiÓm to¸n viªn chØ cÇn cËp nhËt nh÷ng thay ®æi trong bé m¸y l·nh ®¹o, c¬ cÊu nh©n sù cña kh¸ch hµng còng nh­ kÕ ho¹ch vµ dù to¸n lËp cho n¨m kiÓm to¸n. * §èi víi C«ng ty D. C«ng viÖc còng ®­îc thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ ®èi víi C«ng ty O., kiÓm to¸n viªn thu thËp ®­îc mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý sau: Ban l·nh ®¹o cña C«ng ty D. gåm «ng Peter Green ( Tæng Gi¸m ®èc), bµ NguyÔn Hång Minh (KÕ to¸n tr­ëng), «ng Lª §×nh Lam (Tr­ëng phßng hµnh chÝnh)…§©y lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n, cã kinh nghiªm trong qu¶n lý kinh tÕ vµ tµi chÝnh kÕ to¸n, quyÕt ®o¸n vµ thËn träng. Qua trao ®æi, kiÓm to¸n viªn biÕt ®­îc c¬ cÊu nh©n sù cña C«ng ty kh«ng cã thay ®æi lín trong mÊy n¨m qua còng nh­ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t vÉn ®­îc duy tr× vµ ho¹t ®éng tèt mÆc dï C«ng ty kh«ng tæ chøc bé phËn kiÓm so¸t néi bé - HÖ thèng kÕ to¸n. Khi xem xÐt bé m¸y kÕ to¸n cña kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn CIMEICO xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh sau: tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n, chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông vµ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n. * §èi víi C«ng ty O. Phßng kÕ to¸n cña C«ng ty gåm 15 ng­êi gåm 1 kÕ to¸n tr­ëng vµ 10 kÕ to¸n viªn ®¶m nhiÖm c¸c phÇn hµnh kh¸c nhau. Toµn C«ng ty chØ tæ chøc mét phßng kÕ to¸n lµm nhiÖm vô h¹ch to¸n tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt, lËp b¸o c¸o kÕ to¸n, ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ vµ kiÓm tra c«ng t¸c kÕ to¸n toµn C«ng ty. ViÖc ph©n c«ng c«ng t¸c kÕ to¸n nh×n chung lµ ®¶m b¶o nguyªn t¾c bÊt kiªm nhiÖm, ph©n c«ng, ph©n nhiÖm râ rµng; tuy nhiªn bé m¸y nµy cßn cång kÒnh, mét sè kÕ to¸n viªn cÈu th¶ trong viÖc ghi chÐp. HÖ thèng chøng tõ sö dông bao gåm: Hîp ®ång kinh tÕ; Ho¸ ®¬n GTGT; PhiÕu kÕ to¸n, PhiÕu thu, PhiÕu chi; GiÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n; PhiÕu nhËp kho, PhiÕu xuÊt kho; PhiÕu thanh to¸n t¹m øng; Tê khai thuÕ GTGT; GiÊy b¸o nî, b¸o cã ... HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n: C«ng ty sö dông hÖ thèng tµi kho¶n theo quyÕt ®Þnh 1141-TC/Q§/C§KT ngµy 014/11/1995 cña Bé Tµi ChÝnh vµ söa ®æi bæ sung theo Th«ng t­ 89/2000/TT-BTC ngµy 9/10/2002 cña Bé Tµi ChÝnh. H×nh thøc sæ kÕ to¸n ¸p dông: C«ng ty ghi sæ theo h×nh thøc sæ “NhËt ký chøng tõ”. Toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n vÉn lµm thñ c«ng. HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n: Phßng kÕt to¸n cã sæ chi tiÕt c¸c tµi kho¶n, sæ tæng hîp, cuèn chøng tõ ghi sæ, ®ång thêi sö dông mét sè sæ chi tiÕt cÊp 2 ®èi víi mét sè tµi kho¶n nh­ tµi kho¶n 112, tµi kho¶n 338,… Nh÷ng th«ng tin kh¸c vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n TSC§: Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§: Theo gi¸ thùc tÕ Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ¸p dông: Theo quyÕt ®Þnh 206/BTC n¨m 2003, ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho: Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ hµng tån kho: theo gi¸ thùc tÕ. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho: Theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT: ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT. Niªn ®é kÕ to¸n: tõ ngµy 1/1 ®Õn hÕt ngµy 31/12 Tû gi¸ sö dông ®Ó quy ®æi ngo¹i tÖ: Theo tû gi¸ thùc tÕ. ViÖc thay ®æi trong chÝnh s¸ch kÕ to¸n: Nguyªn t¾c nhÊt qu¸n ®­îc ¸p dông trong chÝnh s¸ch kÕ to¸n cña C«ng ty, trong n¨m kh«ng cã sù thay ®æi nµo lín trong chÝnh s¸ch kÕ to¸n. * §èi víi C«ng ty D. C«ng t¸c kÕ to¸n ë C«ng ty D. cã mét sè ®iÓm kh¸c víi C«ng ty O. nh­ sau: + Phßng kÕ to¸n chØ cã 9 ng­êi. + H×nh thøc ghi sæ lµ NhËt ký chung vµ sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n ®­îc thuª viÕt riªng cho C«ng ty. + §¸nh gi¸ hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc xuÊt tr­íc. - C¸c thñ tôc kiÓm so¸t: KiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t qua viÖc thùc thi c¸c nguyªn t¾c ph©n c«ng ph©n nhiÖm, uû quyÒn vµ phª chuÈn, b¶o qu¶n chøng tõ sæ s¸ch ®Çy ®ñ. * §èi víi C«ng ty O. C«ng ty O. do lµm c«ng t¸c kÕ to¸n b»ng tay nªn c¸c sæ kÕ to¸n mét sè kh«ng râ rµng, s¹ch sÏ, tuy nhiªn hÖ thèng chøng ®­îc s¾p xÕp vµ b¶o qu¶n tèt, cã khoa häc, tiÖn cho viÖc kiÓm tra. *§èi víi C«ng ty D. C«ng ty D. ch­a ®èi chiÕu c«ng nî vµo cuèi n¨m, kh«ng ph©n lo¹i tuæi nî vµ lËp dù phßng c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi. b. §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t Mét vÊn ®Ò quan träng mang tÝnh b¶n chÊt g¾n víi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®ã lµ rñi ro kiÓm so¸t. KiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®Ó x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng vµ ph¹m vi kiÓm to¸n. NÕu rñi ro kiÓm so¸t cao, kiÓm to¸n viªn ph¶i t¨ng c­êng vµ më réng ph¹m vi kiÓm to¸n ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc c¸c sai sãt träng yÕu vµ c¸c vi ph¹m vÒ chÝnh s¸ch. Ng­îc l¹i, nÕu rñi ro kiÓm so¸t thÊp, nghÜa lµ kh¸ch hµng cã mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé h÷u hiÖu, kiÓm to¸n viªn cã thÓ giíi h¹n ph¹m vi kiÓm to¸n mµ vÉn ®¶m b¶o giíi h¹n sai sãt ë møc cho phÐp. §Ó ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t, kiÓm to¸n viªn sÏ xem xÐt nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra rñi ro nµy: - H¹n chÕ vÒ nguån lùc vµ nhu cÇu xem xÐt chi phÝ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong mèi liªn hÖ t­¬ng quan víi nh÷ng lîi Ých dù tÝnh. - H¹n chÕ trong ®¸nh gi¸ con ng­êi vµ nh÷ng sai sãt do con ng­êi m¾c ph¶i nh­ nh÷ng sai sãt hay lçi ®¬n gi¶n do thiÕu thËn träng, kh«ng tËp trung, hoÆc hiÓu nhÇm. - Kh¶ n¨ng th«ng ®ång gi÷a hai hay nhiÒu ng­êi trong, ngoµi doanh nghiÖp. - Kh¶ n¨ng ph¸ s¶n cña c«ng ty. 2.2.2. ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n. ThiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ lËp nh÷ng dù kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn, thêi gian hoµn thµnh, ph©n c«ng lao ®éng gi÷a c¸c kiÓm to¸n viªn còng nh­ nh÷ng dù kiÕn vÒ t­ liÖu, th«ng tin liªn quan cÇn sö dông vµ thu thËp. Träng t©m cña ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n vµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn ®èi víi tõng kho¶n môc. CIMEICO ®· x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n bao gåm c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn ®­îc kiÓm to¸n . Sau ®©y lµ vÝ dô vÒ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh: Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tµi s¶n cè ®Þnh Kh¸ch hµng : C«ng ty O. Ngµy kho¸ sæ 31/12/2004 Môc tiªu: 1. Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vµ h÷u h×nh cã tån t¹i vµ thuéc vÒ doanh nghiÖp, doanh nghiÖp sö dông bÊt ®éng s¶n trong khu«n khæ ho¹t ®éng cña m×nh (tÝnh hiÖn h÷u, së h÷u). 2. C¸c yÕu tè ®­îc tÝnh vµo bÊt ®éng s¶n ph¶i lµ bÊt ®éng s¶n, viÖc b¸n vµ xuÊt, c¸c gi¸ trÞ lîi nhuËn hay thÊt thu mµ c¸c ho¹t ®éng nµy mang l¹i ®­îc h¹ch to¸n (tÝnh ®Çy ®ñ). 3. Gi¸ trÞ bÊt ®éng s¶n ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ kh«ng bao gåm c¸c yÕu tè ph¶i ghi vµo chi phÝ (tÝnh chÝnh x¸c) 4. Gi¸ trÞ khÊu hao vµ c¸ch tr×nh bµy ph¶i chÝnh x¸c vµ phï hîp víi c¸c chuÈn mùc ¸p dông trong khu«n khæ kiÓm to¸n chóng ta (c¸ch tr×nh bµy) Thñ tôc Môc tiªu Ng­êi thùc hiÖn Tham chiÕu KiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé KiÓm tra ph©n tÝch Tµi s¶n v« h×nh vµ h÷u h×nh - Yªu cÇu hoÆc lËp b¶ng tæng hîp c¸c ho¹t ®éng x¶y ra trªn niªn ®é. - So s¸nh c¸c tæng cña c¸c gi¸ trÞ gép, thuÇn vµ tæng c¸c khÊu hao ë sè d­ kÕ to¸n. - So s¸nh c¸c ho¹t ®éng mua vµ b¸n còng nh­ chi phÝ v¶o d­ìng vµ söa ch÷a víi ng©n s¸ch ®Çu t­ vµ c¸c niªn ®é tr­íc. - ¸p dông tØ lÖ khÊu hao trung b×nh vµo c¸c gi¸ trÞ gép theo kho¶n môc - TÝnh khÊu hao tæng thÓ theo nhãm tØ lÖ khÊu khÊu hao vµ kiÓm tra tÝnh hîp lý víi viÖc t¨ng khÊu hao. - §èi víi tµi s¶n v« h×nh, kiÓm tra c¸c kho¶n phÇn tr¨m hoa lîi ®· ghi vµ so s¸nh víi c¸c hîp ®ång. KiÓm tra chi tiÕt - LËp mét trang chÝnh cã ®­a ra c¸c so s¸nh víi niªn ®é tr­íc. - KiÓm tra c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n, ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n cña c¸c ph­¬ng ph¸p vµ tÝnh thèng nhÊt víi c¸c chuÈn mùc lµ c¬ së ®Ó lµm kiÓm to¸n. KiÓm tra viÖc kÕt chuyÓn c¸c sè d­ tõ niªn ®é tr­íc sang. 2,3 3,4 2,3 2,3 2,3 1 1 4 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ - KÕt luËn vÒ môc tiªu kiÓm to¸n. - KiÕn nghÞ. - C¸c vÊn ®Ò theo dâi sau ®ît kiÓm to¸n. C¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña thùc tÕ, c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ ¸p dông ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n sao cho phï hîp ®Ó ®¹t kÕt qu¶ kiÓm to¸n tèt nhÊt. 2.3. Thùc hiÖn kiÓm to¸n. Trªn c¬ së nh÷ng ®Þnh h­íng ®· ®­îc thiÕt kÕ trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ triÓn khai thùc hiÖn c¸c b­íc kiÓm to¸n chi tiÕt. C¸c b­íc thùc hiÖn kiÓm to¸n ®­îc kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 5: C¸c giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh cña C«ng ty CIMEICO KiÓm tra tæng qu¸t BCTC Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm so¸t Thùc hiÖn thñ tôc ph© tÝch Thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt 2.3.1. KiÓm tra tæng qu¸t b¸o c¸o tµi chÝnh. §Ó c«ng viÖc kiÓm to¸n tiÕn hµnh mét c¸ch thuËn lîi, kiÓm to¸n viªn ph¶i cã sù ®¶m b¶o sè liÖu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh lµ khíp ®óng. NÕu nh­ gi÷a c¸c sè liÖu kh«ng khíp nhau, kiÓm to¸n viªn yªu cÇu kÕ to¸n viªn xem xÐt l¹i. Ngoµi viÖc ®èi chiÕu chØ tiªu kÕ to¸n trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn còng ph¶i xem xÐt c¸c cÊn ®Ò kh¸c nh­ viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cã phï hîp víi quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh vµ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n kh«ng, c¸c sè liÖu kÕ to¸n cã ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng kh«ng? - §èi víi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n: kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh so s¸nh, ®èi chiÕu c¸c chØ tiªu sau: + ®èi chiÕu sù khíp ®óng sè d­ ®Çu kú cña c¸c tµi kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m nay víi sè d­ cuèi kú c¶u c¸c tµi kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n n¨m tr­íc ®· ®­îc kiÓm to¸n. + ®èi chiÕu sù b»ng nhau gi÷a tæng tµi s¶n vµ tæng nguån vèn. + kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c sè häc cña c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. VÝ dô: Nguån vèn = Nî ph¶i tr¶ + Nguån vèn chñ së h÷u; C¸c kho¶n ph¶i thu = Ph¶i thu kh¸ch hµng + Ph¶i thu néi bé + Ph¶i thu kh¸c … Sau khi kiÓm tra tæng qu¸t c¸c B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña C«ng ty O. Vµ C«ng ty D.,kiÓm to¸n viªn ®Òu ®¶m b¶o mäi sè liÖu ®· khíp ®óng, kh«ng cã sù nhÇm lÉn. - §èi víi b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh: kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm tra c¸c mèi quan hÖ: + ®èi chiÕu c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m nay so víi sè liÖu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña n¨m tr­íc. + kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c sè häc c¸c chØ tiªu. VÝ dô nh­ L·i gép = Doanh thu thuÇn - Gi¸ vèn hµng b¸n; Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ = Lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh + Lîi nhuËn kh¸c. Sau khi ®èi chiÕu vµ tÝnh to¸n l¹i, kiÓm to¸n viªn ®· ®¶m b¶o kh«ng cã chªnh lÖch trªn c¸c B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña 2 C«ng ty O. vµ D. 2.3.2. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm so¸t. Sau khi t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nãi chung, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®i vµo t×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong tõng chu tr×nh kÕ to¸n. C¸c ph­¬ng ph¸p t×m hiÓu vÒ kiÓm so¸t néi bé th­êng ®­îc c¸c nh©n viªn cña CIMEICO sö dông lµ: - Xem xÐt c¸c tµi liÖu vÒ kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ nh­ s¬ ®å tæ chøc bé m¸y ph©n c«ng, ph©n nhiÖm, s¬ ®å h¹ch to¸n, c¸c v¨n b¶n qu¶n lý néi bé, tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n néi bé… - Trao ®æi víi c¸c nhµ qu¶n lý vµ nh©n viªn nh»m hiÓu biÕt vÒ ®Æc ®iÓm tæ chøc, chÝnh s¸ch nh©n sù, tr×nh ®é, th¸i ®é cña c¸c nhµ qu¶n lý vµ nh©n viªn . - Quan s¸t t¹i chç c¸c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. §èi víi C«ng ty O. vµ C«ng ty D., nh×n chung hÖ thèng kÕ to¸n ®· thùc hiÖn ®óng theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc, ®¸p øng yªu cÇu vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n vµ qu¶n lý tµi chÝnh t¹i ®¬n vÞ. V× vËy, kiÓm to¸n viªn cã thÓ thu hÑp ph¹m vi thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. 2.3.3. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch. Ph©n tÝch lµ qu¸ tr×nh t­ duy logic ®Ó nghiªn cøu vµ so s¸nh c¸c mèi quan hÖ ®¸ng tin cËy gi÷a c¸c sè liÖu, c¸c th«ng tin nh»m ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý hoÆc kh«ng hîp lý cña c¸c th«ng tin trong b¸o c¸o cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. C¸c thÓ thøc ph©n tÝch th­êng ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn ¸p dông gåm: so s¸nh víi sè liÖu gi÷a c¸c kú thùc hiÖn, gi÷a kú thùc hiÖn vµ kú kÕ ho¹ch, gi÷a thùc tÕ vµ sè liÖu cña kiÓm to¸n viªn, gi÷a sè liÖu cña c¸c ®¬n vÞ cïng ngµnh. C¸c kiÓm to¸n viªn CIMEICO thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch theo tr×nh tù sau: - X©y dùng c¸c môc tiªu cô thÓ cho ¸p dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch nh»m gióp cho viÖc thiÕt kÕ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch hiÖu qu¶. - ThiÕt kÕ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch: + Lùa chän thÓ thøc ph©n tÝch phï hîp nhÊt. + Lùa chän c¸c th«ng tin, tµi liÖu thÝch hîp víi thÓ thøc ph©n tÝch ®· lùa chän vµ môc tiªu ®· x¸c ®Þnh. + X©y dùng c¸c nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh c¸c sai sè vµ giao ®éng bÊt th­êng. - TiÕn hµnh ph©n tÝch: + Dùa trªn thiÕt kÕ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch, tiÕn hµnh c¸c qu¸ tr×nh tÝnh to¸n, so s¸nh sè liÖu, th«ng tin ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng sai sè vµ giao ®éng bÊt th­êng. + TiÕn hµnh th¶o luËn víi ban l·nh ®¹o, ®iÒu tra tiÕp hoÆc kh«ng ®iÒu tra. Thñ tôc ph©n tÝch chøa ®ùng tÝnh nh¹y c¶m cña kiÓm to¸n viªn. Tõ kÕt qña cña viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ cã nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ ph¹m vi vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n tiÕp theo nh»m ®¹t tíi hiÖu qu¶ kiÓm to¸n cao nhÊt. Sau ®©y lµ mét minh ho¹: B¶ng 2: B¶ng ph©n tÝch tæng qu¸t c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕt to¸n cña Trung t©m th­¬ng m¹i, C«ng ty O. Kho¶n môc Sè tiÒn Chªnh lÖch N¨m 2003 N¨m 2004 Sè tiÒn % A. Tµi s¶n 24 018 194 331 30 934 484 936 6 916 290 605 28.79 1. TiÒn 10 344 828 758 1 345 417 688 -8 999 411 070 -86.99 2. C¸c kho¶n ph¶i thu 4 913 738 385 7 261 463 002 2 347 724 617 47.77 3. Hµng tån kho 1 050 582 892 1 699 833 780 649 250 888 61.79 4. Tµi s¶n l­u ®éng kh¸c 96 924 650 123 303 014 26 378 364 27.21 5. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ ®Çu t­ dµi h¹n 7 612 119 646 20 504 467 452 12 892 347 806 169.36 B. Nguån vèn 24 018 194 331 30 934 484 936 6 916 290 605 28.79 1. Nî ph¶i tr¶ 5 867 951 831 11 153 883 089 528 5931258 90.08 2. Nguån vèn chñ së h÷u 18 150 242 500 19 780 601 847 1 630 359 347 8.98 Bªn c¹nh viÖc ph©n tÝch chªnh lÖch gi÷a c¸c chØ tiªu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, CIMEICO cßn tiÕn hµnh ph©n tÝch chªnh lÖch gi÷a c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, ph©n tÝch c¸c tØ suÊt tµi chÝnh nh»m ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Sau ®ã kiÓm to¸n viªn ®­a ra nhËn xÐt s¬ bé vÒ sù phï hîp cña b¸o c¸o tµi chÝnh vµ cña tõng kho¶n môc. Kh¶ n¨ng sai sãt th­êng x¶y ra víi c¸c kho¶n môc cã biÕn ®éng lín hoÆc cã xu h­íng bÊt th­êng. 2.3.4. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. C¸c kiÓm to¸n viªn kiÓm tra chi tiÕt tõng tµi kho¶n theo ch­¬ng tr×nh ®· lËp. Dùa vµo kÕt qu¶ cña thùc hiÖn kiÓm so¸t vµ thùc hiÖn ph©n tÝch, c¸c kiÓm to¸n viªn sÏ cã ®Þnh h­íng vÒ ph­¬ng ph¸p vµ quy m« chän mÉu trong qu¸ tr×nh kiÓm tra. VÝ dô khi kiÓm tra chi tiÕt Tµi kho¶n tiÒn mÆt: * §èi víi C«ng ty O., khi kiÓm tra chi tiÕt tµi kho¶n tiÒn mÆt (víi møc biÕn ®éng cña tiÒn gi¶m 86.99%): - KiÓm tra sè liÖu tæng hîp: + KiÓm tra tÝnh cã thËt cña tiÒn mÆt t¹i quü t¹i thêi ®iÓm 31/12/2004 b»ng c¸ch ®èi chiÕu sè liÖu tiÒn mÆt trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi Biªn b¶n kiÓm kª tiÒn mÆt. KÕt qu¶ ®èi chiÕu cho thÊy sè liÖu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n khíp víi Biªn b¶n kiÓm kª quü. + KiÓm tra tÝnh hîp lý ®èi víi kho¶n môc tiÒn mÆt. Cô thÓ , kiÓm to¸n viªn ®èi chiÕu sè liÖu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi sè liÖu trªn sæ c¸i tµi kho¶n tiÒn mÆt vµ sè liÖu trªn sæ quü. B¶ng tæng hîp sæ c¸i tiÒn mÆt C«ng ty kiÓm to¸n t­ vÊn x©y dùng ViÖt Nam Kh¸ch hµng: C«ng ty O. N¨m: 2004 Néi dung: TK111- TiÒn mÆt Ng­êi thùc hiÖn: Th¸ng Nî Cã D­ ®Çu kú 8 183 000 _ Th¸ng 1 368 131 472 324 054 361 Th¸ng 2 732 551 020 762 137 540 Th¸ng 3 2 054 526 763 2 401 936 070 Th¸ng 4 2 017 689 523 2 095 806 531 Th¸ng 5 2 074 471 250 1 284 314 255 Th¸ng 6 1 340 073 844 416 163 473 Th¸ng 7 405 755 447 3 258 085 361 Th¸ng 8 3 290 385 375 852 271 391 Th¸ng 9 879 183 017 1 128 352 265 Th¸ng 10 1 106 417 603 6 043 013 228 Th¸ng 11 6 121 578 906 970 076 591 Th¸ng 12 961 563 549 2 049 896 543 Céng ph¸t sinh V 21 352 381 769 21 226 107 609 D­ cuèi kú Vv 134 457 160 _ V : ®· ®èi chiÕu víi sæ quü. Vv : ®· ®èi chiÕu víi Biªn b¶n kiÓm kª tiÒn mÆt. - KiÓm tra chi tiÕt chøng tõ tiÒn mÆt: + KiÓm tra tÝnh cã thËt cña c¸c kho¶n thu chi tiÒn mÆt: §Ó kiÓm tra c¸c kho¶n thu chi tiÒn mÆt, kiÓm to¸n viªn chän ra trªn Sæ chi tiÕt Tµi kho¶n 111 mét sè nghiÖp vô thu chi tiÒn mÆt cã néi dung kh«ng râ rµng, kho¶n tiÒn ph¸t sinh lín. KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ vµ hîp lÖ cña chøng tõ ®ã. + KiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ cña viÖc ghi sæ: KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn chän mÉu ngÉu nhiªn mét sè chøng tõ thu chi tiÒn mÆt, sau ®ã ®èi chiÕu víi Sæ chi tiÕt vµ Sæ tæng hîp xem c¸c nghiÖp vô ®ã cã ®­îc ghi sæ kh«ng? §èi víi Tµi kho¶n TiÒn mÆt, th«ng th­êng kiÓm to¸n viªn ­u tiªn kiÓm tra tÝnh hîp lÖ cña chøng tõ chi tiÒn mÆt, v× ®Êy lµ nghiÖp vô dÔ x¶y ra sai ph¹m nhÊt. Sau ®©y lµ vÝ dô mét sè nghiÖp vô chi kh«ng hîp lÖ ph¸t sinh trong Quý 1 n¨m 2004 cña C«ng ty O. ®­îc kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn khi kiÓm tra chøng tõ gèc: C«ng ty kiÓm to¸n t­ vÊn x©y dùng ViÖt Nam Kh¸ch hµng: C«ng ty O. N¨m: 2004 Néi dung: TK111 KiÓm tra chi tiÕt. Ng­êi thùc hiÖn: Chøng tõ Néi dung Sè tiÒn Ghi chó SH NT PC5/Q1 5/1 Chi tiÕp kh¸ch Bé NN & PTNT 2 567 000 Kh«ng cã ho¸ ®¬n PC18/Q1 14/2 Chi liªn hoan ®Çu n¨m 3 450 000 Kh«ng cã ho¸ ®¬n PC21/Q1 25/3 Chi ñng hé x©y nhµ t×nh nghÜa cña x· 4 500 000 Kh«ng cã giÊy biªn nhËn * §èi víi C«ng ty D., c¸c kiÓm to¸n viªn còng thùc hiÖn kiÓm tra theo tr×nh tù tõ tæng hîp ®Õn chi tiÕt nh­ ®èi víi C«ng ty O. Tuy nhiªn, do rñi ro kiÓm so¸t cña C«ng ty D. ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp nªn khi kiÓm tra chi tiÕt chøng tõ tiÒn mÆt, kiÓm to¸n chän ngÉu nhiªn mét sè nghiÖp vô ph¸t sinh trong c¸c th¸ng ®Ó kiÓm tra. Qua kiÓm tra, kiÓm to¸n viªn nhËn xÐt t¹i C«ng ty Y sè liÖu céng dån vµ chuyÓn sæ chÝnh x¸c. C¸c ho¸ ®¬n chøng tõ ®­îc ghi sæ ®Çy ®ñ vµ c¸c nghiÖp vô ghi sæ ®Òu cã chøng tõ hîp lÖ. 2.4. KÕt thóc kiÓm to¸n. §©y lµ b­íc cuèi cïng trong quy tr×nh kiÓm to¸n, lµ b­íc hoµn tÊt mäi cuéc kiÓm to¸n. Th«ng th­êng, viÖc kÕt thóc kiÓm to¸n ®­îc CIMEICO thùc hiÖn theo tr×nh tù sau ®©y: - LËp Biªn b¶n kiÓm to¸n. - DuyÖt dù th¶o b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n. - Ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc vµ Th­ qu¶n lý (nÕu cã) - Qu¶n lý hå s¬ kiÓm to¸n vµ theo dâi c¸c vÊn ®Ò sau khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. 2.4.1. LËp Biªn b¶n kiÓm to¸n. Tr­ëng nhãm kiÓm to¸n tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n tõ giÊy tê lµm viÖc cña c¸c kiÓm to¸n viªn, trao ®æi vµ thèng nhÊt víi mäi ng­êi trong ®oµn kiÓm to¸n vµ sau khi nghe gi¶i tr×nh cña kh¸ch hµng sÏ lËp Biªn b¶n kiÓm to¸n. Biªn b¶n kiÓm to¸n ph¶i ®­îc C«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng ký. Néi dung cña Biªn b¶n kiÓm to¸n lµ ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch vµ môc tiªu kiÓm to¸n, ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña b¸o c¸o tµi chÝnh theo tõng tµi kho¶n theo ý kiÕn cña cña c¸c kiÓm to¸n viªn phô tr¸ch phÇn hµnh ®ã vµ ý kiÕn gi¶i tr×nh cña kh¸ch hµng. Trong tr­êng hîp ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n cßn cã ý kiÕn ch­a thèng nhÊt víi kÕt luËn kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ yªu cÇu ®­îc gi¶i tr×nh b»ng v¨n b¶n chÝnh thøc. NÕu vÉn cã nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng thèng nhÊt ®­îc gi÷a hai bªn th× C«ng ty CIMEICO sÏ xin ý kiÕn cña Phã Gi¸m ®èc nghiÖp vô vµ Gi¸m ®èc. Trong tr­êng hîp C«ng ty O., phßng kÕ to¸n ®· ®Ò nghÞ ®­îc ho·n l¹i vµi ngµy ký Biªn b¶n kiÓm to¸n ®Ó bæ sung mét sè chøng tõ cßn thiÕu nh»m gi¶m bít c¸c nghiÖp vô ghi sæ kh«ng cã chøng tõ hîp lÖ. C«ng ty D. ®· ®ång ý ký ngay vµo Biªn b¶n kiÓm to¸n. 2.4.2. DuyÖt dù th¶o b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n. C¨n cø vµo hå s¬ kiÓm to¸n do phßng nghiÖp vô chuyÓn ®Õn, Phã Gi¸m ®èc phô tr¸ch nghiÖp vô sÏ phª duyÖt toµn bé dù th¶o c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n vµ chuyÓn l¹i cho phßng nghiÖp vô ®Ó hoµn chØnh. Trong tr­êng hîp xÐt thÊy cã vÊn ®Ò cÇn ®Ò nghÞ thªm víi kh¸ch hµng, nhãm tr­ëng nhãm kiÓm to¸n lËp th­ ®Ò nghÞ ®iÒu chØnh vµ göi tíi kh¸ch hµng. Dù th¶o b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc göi tíi kh¸ch hµng ®Ó lÊy ý kiÕn. Sau khi dù th¶o ®­îc hoµn chØnh sÏ göi tíi kh¸ch hµng ký tr­íc. Sau ®ã phô tr¸ch phßng nghiÖp vô sÏ tr×nh Gi¸m ®èc ký duyÖt cïng víi cïng víi tê tr×nh cña Phã Gi¸m ®èc. Dù th¶o ®­îc ®ãng thµnh tËp vµ ®ãng dÊu “dù th¶o” lªn tõng trang, ®ång thêi l­u mét bé vµo hå s¬ kiÓm to¸n. 2.4.3. Ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th­ qu¶n lý (nÕu cã). C¨n cø vµo tê tr×nh cña Phã Gi¸m ®èc, Gi¸m ®èc C«ng ty sÏ phª duyÖt b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. Trong nh÷ng tr­êng hîp xÐt thÊy ch­a thÓ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc, Gi¸m ®èc sÏ chØ ®¹o xö lý tõng tr­êng hîp cô thÓ. B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n th«ng th­êng ®­îc ph¸t hµnh 6 bé, trong ®ã cã mét bé ®Ó l­u trong hå s¬ kiÓm to¸n. ViÖc chuyÓn giao c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n do nhãm tr­ëng, phô tr¸ch phßng nghiÖp vô hoÆc Ban Gi¸m ®èc C«ng ty giao tËn tay cho kh¸ch hµng (tuú lo¹i kh¸ch hµng). 2.4.4. Qu¶n lý hå s¬ kiÓm to¸n §ång thêi víi viÖc tr×nh c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n vµ ®· ®­îc c¸c kh¸ch hµng ký tr­íc trªn c¸c b¸o biÓu nhãm tr­ëng nhãm kiÓm to¸n ph¶i chuyÓn toµn bé hå s¬ kiÓm to¸n cho phô tr¸c phßng nghiÖp vô xem xÐt, sau ®ã trong vong 3 ngµy hå s¬ sÏ ®­îc chuyÓn giao cho bé phËn l­u tr÷. Trong hå s¬ l­u tr÷ gåm cã: - C¸c giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn. - C¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã liªn quan ®Õn kh¸ch hµng. - C¸c th­ tõ giao dÞch víi kh¸ch hµng trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. - Tê tr×nh vÒ c¸c vÊn ®Ò quan träng cña nhãm tr­ëng. - Tê tr×nh cña nhãm tæng hîp vµ nhãm t­ vÊn. - Tê tr×nh cña phô tr¸ch phßng nghiÖp vô. - B¶n dù th¶o vµ b¶n chÝnh thøc b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n. - C¸c lo¹i tµi liÖu cÇn thiÕt kh¸c cã liªn quan ®Õn kh¸ch hµng. 2.4.5. Theo dâi c¸c vÊn ®Ò sau khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. Sau khi ph¸t hµnh cã thÓ cã nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n. VÒ nguyªn t½c, mäi ng­êi trong C«ng ty khi nhËn ®­îc c¸c th«ng tin liªn quan sÕn kh¸ch hµng xÐt thÊy cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro kiÓm to¸n ®Òu ph¶i th«ng b¸o ngay cho phô tr¸ch phßng nghiÖp vô ®Ó b¸o c¸o cho Ban Gi¸m ®èc. Ngoµi ra, Ban Gi¸m ®èc giao cho bé phËn tiÕp thÞ chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi, b¸o c¸o vµ l­u tr÷ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn c¸c kh¸ch hµng tõ tÊt c¶ c¸c nguån th«ng tin (b¸o chÝ, bªn thø 3…) ®Ó phôc vô cho viÖc tra cøu khi cÇn thiÕt. Phßng nghiÖp vô cã tr¸ch nhiÖm theo dâi vµ t­ vÊn cho kh¸ch hµng c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh sau khi kh¸ch hµng ®· ®­îc quyÕt to¸n thuÕ. §ã còng lµ c¸ch CIMEICO thu thËp th«ng tin, gi÷ quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho cuéc kiÓm to¸n trong n¨m tíi. T¹i C«ng ty O. vµ C«ng ty D. sau khi ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ cã sù ®iÒu chØnh cña hä theo kiÓm to¸n viªn, CIMEO thÊy kh«ng cã ®iÓm ngo¹i trõ träng yÕu nµo vÒ viÖc ¸p dông hîp lý c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n vµ kh«ng cã sù giíi h¹n nµo vÒ ph¹m vi kiÓm to¸n nªn ®· ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÊp nhËn toµn phÇn. Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i C«ng ty 3.1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i C«ng ty. Quy tr×nh kiÓm to¸n lµ tr×nh tù, thñ tôc tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc ®èii víi mçi cuéc kiÓm to¸n. Quy tr×nh kiÓm to¸n cña CIMEICO ®­îc Gi¸m ®èc phª duyÖt vµ ¸p dông thèng nhÊt trong mäi cuéc kiÓm to¸n. Quy tr×nh kiÓm to¸n t¹o c¬ së ®Ó tæ chøc c¸c c«ng viÖc trong mét cuéc kiÓm to¸n, cho c¸c ho¹t ®éng cña ®oµn kiÓm to¸n vµ kiÓm to¸n viªn, ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng c¸c cuéc kiÓm to¸n vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cña c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp. Do ®ã, mét quy tr×nh kiÓm to¸n hîp lý cã ý nghÜa rÊt quan träng trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña C«ng ty. Quy tr×nh kiÓm to¸n cña CIMECO tõ kh©u chuÈn bÞ kiÓm to¸n ®Õn thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ kÕt thóc kiÓm to¸n nh×n chung ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch thèng nhÊt, ®Çy ®ñ vµ linh ho¹t ®èi víi tõng kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, trong c«ng t¸c tæ chøc kiÓm to¸n cña C«ng ty vÉn cßn mét sè ®iÒu bÊt cËp. Sau khi xem xÐt quy tr×nh kiÓm to¸n cña C«ng ty t¹i mét sè kh¸ch hµng em cã nh÷ng nhËn xÐt vÒ ­u vµ khuyÕt ®iÓm cña C«ng ty nh­ sau: 3.1.1. ¦u ®iÓm: 3.1.1.1. C«ng t¸c tiÕp xóc víi kh¸ch hµng. §Ó cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cung cÊp dÞch vô t­ vÊn, kiÓm to¸n, CIMEICO lu«ng chñ ®éng trong viÖc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng b»ng viÖc göi Th­ chµo hµng giíi thiÖu vÒ C«ng ty vµ c¸c dÞch vô cung cÊp. Bªn c¹nh ®ã, Ban Gi¸m ®èc cña C«ng ty cã mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng, hiÓu biÕt réng nªn sè l­îng hîp ®ång C«ng ty ký ®­îc trong n¨m t­¬ng ®èi nhiÒu. 3.1.1.2. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C«ng ty ®· tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t trong ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 vÒ “LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n”. ë b­íc lËp ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n, CIMEICO ®· thiÕt kÕ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n tõng tµi kho¶n ¸p dông chung vµo mäi cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n nµy ®· t¹o ®Þnh h­íng cho c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n. 3.1.1.3. Thùc hiÖn kiÓm to¸n. C¸c kiÓm to¸n viªn ®· tu©n theo nguyªn t¾c thùc hiÖn kiÓm to¸n do C«ng ty ®Æt ra. Thñ tôc ph©n tÝch ®­îc kÕt hîp ph©n tÝch xu h­íng vµ ph©n tÝch c¸c tû suÊt trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, ®iÒu nµy cho phÐp kiÓm to¸n viªn cã c¸i nh×n tæng qu¸t nãi chung vµ c¸c kho¶n môc nãi riªng trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ®­îc tiÕn hµnh tõ tæng hîp ®Õn chi tiÕt víi ph­¬ng ph¸p chän mÉu phï hîp vµ cã tÝnh ®¹i diÖn cao. 3.1.1.4. KÕt thóc kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy, c¸c kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiÖn c¸c b­íc lËp Biªn b¶n kiÓm to¸n, duyÖt dù th¶o b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n, ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc vµ Th­ qu¶n lý (nÕu cã), qu¶n lý hå s¬ kiÓm to¸n vµ theo dâi c¸c vÊn ®Ò sau khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. Nh÷ng viÖc nµy ®· thÓ hiÖn tÝnh thËn träng cña kiÓm to¸n viªn ®Ó ®­a ra ý kiÕn cã ®é tin cËy cao vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. Giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n còng lµ giai ®o¹n nhãm tr­ëng nhãm kiÓm to¸n so¸t xÐt, tæng hîp giÊy tê nh»m kiÓm tra qu¸ tr×nh lµm viÖc cña c¸c thµnh viªn trong nhãm vµ rót kinh nghiÖm cho nh÷ng lÇn sau. 3.1.2. Nh­îc ®iÓm: 3.1.2.1. C«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch: - Tu©n thñ theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300, LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, C«ng ty CIMEICO ®· hÕt søc chó träng ®Õn vÊn ®Ò nµy, dï lµ ®èi víi kh¸ch hµng th­êng xuyªn hay kh¸ch hµng míi. Tuy nhiªn qua thùc tÕ t¹i C«ng ty O., b¶n kÕ ho¹ch tæng qu¸t míi chØ ®­îc lËp nh­ mét b¶n th«ng b¸o vÒ c«ng viÖc thùc hiÖn, ph­¬ng ph¸p còng nh­ thêi gian vµ ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng nh»m t¹o sù phèi hîp gi÷a hai bªn. B¶n kÕ ho¹ch nµy ch­a cã ®¸nh gi¸ vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ vÒ rñi ro, träng yÕu . - VÊn ®Ò vÒ m« t¶ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé: Tµi liÖu vÒ m« t¶ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nãi chung vµ m« t¶ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tõng kho¶n môc hay bé phËn nãi riªng sÏ lµ nh÷ng b»ng chøng chøng minh møc ®é hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng. Qua thùc tÕ kiÓm to¸n t¹i C«ng ty O. cho thÊy, nh÷ng th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®­îc kiÓm to¸n viªn thu thËp kh¸ ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, ch­a cã mét tæng hîp chÝnh thøc cña kiÓm to¸n viªn vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé còng nh­ ý kiÕn nhËn xÐt cña kiÓm to¸n viªn. §iÒu nµy sÏ g©y mÊt thêi gian vµ c«ng søc nÕu thay ®æi kiÓm to¸n viªn hoÆc t×m tµi liÖu phôc vô cho kú kiÓm to¸n sau. - VÊn ®Ò ®éi ngò kiÓm to¸n viªn. Nh×n chung ®éi ngò kiÓm to¸n viªn cña C«ng ty ®Òu trÎ, cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc vµ v÷ng vÒ chuyªn m«n. Tuy nhiªn c¸c nh©n viªn ch­a t¹o ra ®­îc phong c¸ch cho C«ng ty khi ®Õn kh¸ch hµng. C«ng ty kh«ng quy ®Þnh trang phôc cña nh©n viªn khi ®Õn kh¸ch hµng còng nh­ kh«ng cã phï hiÖu cho nh©n viªn. 3.1.2.2. Thùc hiÖn kiÓm to¸n. - VÊn ®Ò ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin: Sè l­îng m¸y tÝnh x¸ch tay cßn Ýt vµ c¸c phÇn mÒm ¸p dông ch­a thùc sù hç trî ®¾c lùc cho thùc hiÖn kiÓm to¸n. - VÊn ®Ò ghi chÐp cña kiÓm to¸n viªn: Mét sè kiÓm to¸n viªn ghi chÐp kh«ng râ rµng nªn g©y khã kh¨n trong ®äc vµ tæng hîp tµi liÖu vµo giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n. Bªn c¹nh ®ã, kiÓm to¸n viªn chØ chó träng vµo c¸c sai sãt v­ît møc träng yÕu. §iÒu nµy dÉn tíi mét rñi ro lµ cã thÓ c¸c sai sãt ®¬n lÎ kh«ng v­ît qu¸ møc träng yÕu cho phÐp nh­ng tæng hîp l¹i c¸c sai sãt l¹i v­ît qu¸ møc träng yÕu vµ ®ßi hái kiÓm to¸n viªn ph¶i ®iÒu chØnh. 3.1.3. §Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña C«ng ty. Quy chÕ vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n cña ViÖt Nam ®· chØ râ: “Sau khi cã x¸c nhËn cña kiÓm to¸n viªn chuyªn nghiÖp th× c¸c tµi liÖu, sè liÖu kÕ to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c ®¬n vÞ lµ c¨n cø cho viÖc ®iÒu hµnh qu¶n lý ho¹t ®éng ë ®¬n vÞ cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn vµ c¬ quan qu¶n lý tµi chÝnh Nhµ n­íc xÐt duyÖt tµi chÝnh hµng n¨m cña c¸c ®¬n vÞ kÕ to¸n, cho c¬ quan thuÕ tÝnh to¸n sè thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c cña c¸c ®¬n vÞ ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, cho c¸c cæ ®«ng, c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c bªn tham gia liªn doanh, c¸c kh¸ch hµng vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n xö lý mèi quan hÖ vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô c¸c bªn cã liªn quan trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ” Do ®ã, víi t­ c¸ch lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng g¾n liÒn víi ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc t¹o lËp ra mét m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh, minh b¹ch, gãp phÇn thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã trong qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ hiÖn nay ®· lµm n¶y sinh nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc ®ßi hái ph¶i ®­îc xem xÐt vµ gi¶i quyÕt. H¬n n÷a sù tham gia cña c¸c C«ng ty KiÓm to¸n n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n trong n­¬c ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh trong viÖc cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña m×nh, CIMEICO lu«n cè g¾ng më réng vÒ sè l­îng vµ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, gi¶m chi phÝ vµ thêi gian kiÓm to¸n. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ C«ng ty ph¶i nhanh chãng hoµn thiÖn h¬n n÷a quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña C«ng ty . 3.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ cho nh÷ng vÊn ®Ò trªn: Theo em, thø nhÊt, C«ng ty nªn ¸p dông mÉu kÕ ho¹ch kiÓm to¸n nh­ h­íng dÉn cña ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300. Tuú theo quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña kh¸ch hµng vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña c«ng viÖc kiÓm to¸n hay ph­¬ng ph¸p vµ kü thuËt kiÓm to¸n mµ h×nh thøc, néi dung cña kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cã thÓ thay ®æi cho phï hîp. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc lËp mét c¸ch chi tiÕt cµng n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm to¸n, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kiÓm tra so¸t xÐt còng nh­ cung cÊp th«ng tin cho cuéc kiÓm to¸n n¨m sau. Thø hai, C«ng ty nªn m« t¶ l¹i hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé th«ng qua b¶ng c©u hái, b¶ng t­êng thuËt, b¶ng t­êng thuËt hay l­u ®å. Ph­¬ng ph¸p l­u ®å lµ ph­¬ng ph¸p cã nhiÒu ­u ®iÓm, dÔ theo dâi trong tr­êng hîp hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé phøc t¹p. L­u ®å tr×nh bµy c¸c tµi liÖu vµ sù vËn ®éng liªn tiÕp cña chóng b»ng c¸c ký hiÖu vµ biÓu ®å. C¸c kiÓm to¸n viªn cã thÓ sö dông mét sè ký hiÖu chuÈn ®Ó m« t¶ viÖc theo tõng chøc n¨ng mét c¸ch ®¬n gi¶n, râ rµng tõng lo¹i nghiÖp vô, tr×nh tù lu©n chuyÓn cña tõng lo¹i chøng tõ còng nh­ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t. Qua l­u ®å chóng ta cã c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng vµ cã t¸c dông nh­ mét c«ng cô ph©n tÝch. Bªn c¹nh ®ã, c¸c kiÓm to¸n viªn míi kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng dÔ dµng hiÓu ®­îc vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng, hiÓu ®­îc phÇn nµo vÒ thñ tôc kiÓm so¸t liªn quan ®Õn phÇn hµnh mµ m×nh sÏ tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Thø ba, C«ng ty nªn quy ®Þnh trang phôc cña nh©n viªn vµ cã phï hiÖu khi ®Õn kiÓm to¸n ë kh¸ch hµng. §iÒu ®ã sÏ t¹o nªn h×nh ¶nh ®Ñp vÒ C«ng ty víi phong c¸ch lµm viÖc nghiªm tóc, t«n träng kh¸ch hµng. ViÖc ghi chÐp cña c¸c kiÓm to¸n viªn, cã thÓ do khèi l­îng c«ng viÖc lín nªn viÖc ghi chÐp kh«ng thÓ tr¸nh khái sai sãt, mçi ng­êi nªn hoµn thiÖn giÊy tê lµm viÖc cña m×nh. Tr­íc khi kÕt thóc kiÓm to¸n, mçi kiÓm to¸n viªn cÇn tiÕn hµnh lËp b¶ng tæng hîp c¸c sai sãt ph¸t hiÖn ®­îc ®Ó xem xÐt c¸c chªnh lÖch ®· ®iÒu chØnh vµ ch­a ®iÒu chØnh. Hä ph¶i c©n nh¾c liÖu tæng hîp c¸c chªnh lÖch ch­a ®iÒu chØnh cã träng yÕu kh«ng vµ cã ph¶i ®iÒu chØnh thªm kh«ng. Thø t­, vÒ l©u dµi, C«ng ty nªn ®Çu t­ thªm c¸c m¸y tÝnh x¸ch tay vµ ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu ®Ó tù x©y dùng hoÆc mua cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ®Ó mua mét phÇn mÒm kiÓm to¸n nh»m hç trî ®¾c lùc h¬n n÷a cho c¸c kiÓm to¸n viªn khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Trªn ®©y lµ mét sè ý kiÕn ®ãng gãp cña em, hy väng sÏ cã Ých trong viÖc gióp C«ng ty hoµn thiÖn h¬n n÷a quy tr×nh kiÓm to¸n cña m×nh. KÕt luËn Trong kho¶ng thêi gian 3 th¸ng, víi sù ñng hé cña Ban Gi¸m ®èc C«ng ty, sù h­íng dÉn cña GS.TS. NguyÔn Quang Quynh, sù chØ b¶o tËn t×nh cña anh NguyÔn §¾c Thµnh (CPA), còng nh­ 4 b¹n trong khoa thùc tËp t¹i c«ng ty, em ®· cã nh÷ng chuyÓn ho¸ nhËn thøc tõ lý thuyÕt vµo tõng b­íc c«ng viÖc thùc tÕ vÒ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. Víi ®Ò tµi “ Hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty TNHH KiÓm to¸n, T­ vÊn, X©y dùng ViÖt Nam”, em mong muèn ®­îc häc hái vµ n©ng cao nhËn thøc cña m×nh ®Ó phôc vô c«ng t¸c thùc tÕ sau khi tèt nghiÖp. Do thêi gian h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc, nªn mÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh­ng b¸o c¸o thùc tËp cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. Em mong cã sù gãp ý, gióp ®ì thªm cña c¸c thÇy c«, c¸c anh chÞ kiÓm to¸n viªn trong C«ng ty vµ c¸c b¹n. Qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¸m ¬n Ban gi¸m ®èc C«ng ty, GS.TS. NguyÔn Quang Quynh, anh NguyÔn §¾c Thµnh ®· gióp em hoµn thµnh b¸o c¸o nµy.