Chuyên đề Mở rộng nghiệp vụ thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam-Chi nhánh Bắc Ninh

thông hàng hoá, tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn, góp phần phát triển kinh tế. 2.2.3. Đối với bản thân ngân hàng. Đẩy mạnh được hoạt động tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu, phát triển được các nghiệp vụ khác như kinh doanh ngoại tệ, bảo lãnh. Giúp ngân hàng tạo được uy tín trên thị trường quốc tế vượt khỏi phạm vi quốc gia và hoà nhập với các ngân hàng thế giới. 2.3. Các điều kiện trong thanh toán quốc tế. 2.3.1. Điều kiện về tiền tệ. Điều kiện về tiền tệ là các quy định mà các bên tham gia thoả thuận việc sử dụng đơn vị tiền tệ của nước nào để tính toán và thanh toán trong hợp đồng ngoại thương cũng như cách xử lý khi có sự biến động về giá trị của đồng tiền đó trong quá trình thực hiện hợp đồng xuất - nhập khẩu hàng hoá và thanh toán. 2.3.2. Điều kiện về địa điểm thanh toán Trong thanh toán ngoại thương, địa điểm thanh toán có thể ở nước người nhập khẩu hoặc ở nước người xuất khẩu hoặc ở nước thứ ba. Nhưng trên thực tế, việc xác định địa điểm thanh toán là do sự so sánh lực lượng giữa hai bên quyết định, đồng thời cũng thấy rằng dùng đồng tiền thanh toán của nước nào thì địa điểm thanh toán thường là nước ấy. 2.3.3. Điều kiện về thời gian thanh toán: Điều kiện về thời gian thanh toán chỉ rõ thời hạn người nhập khẩu phải trả tiền cho người xuất khẩu theo quy định trong hợp đồng ngoại thương. Thông thường có ba cách quy định về thời gian thanh toán: trả tiền trước, trả tiền ngay và trả tiền sau. - Thời gian trả tiền trước - Thời gian trả tiền ngay - Thời gian trả tiền sau 2.3.4. Điều kiện về phương thức thanh toán Đây là điều kiện quan trọng nhất trong các điều kiện TTQT.Các phương thức TTQT sử dụng trong quan hệ thương mại quốc tế bao gồm: - Phương thức ghi sổ (mở tài khoản). - Phương thức chuyển tiền. - Phương thức nhờ thu. - Phương thức tín dụng chứng từ. 2.4. Các phương tiện dùng trong thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại 2.4.1. Séc Khái niệm Séc là một tờ mệnh lệnh vô điều kiện của người chủ tài khoản, ra lệnh cho ngân hàng trích từ tài khoản của mình để trả cho người có tên trong séc, hoặc trả theo lệnh của người ấy hoặc trả cho người cầm séc một số tiền nhất định, bằng tiền mặt hay chuyển khoản. Thành phần tham gia thanh toán séc gồm có - Người ký séc: là người chủ tài khoản thanh toán ở ngân hàng. - Người thụ lệnh: ngân hàng (thực hiện trích tài khoản của người ký séc trả cho người thụ hưởng). - Người thụ hưởng: người được hưởng số tiền trên tờ séc. Những nội dung ghi chú bắt buộc trên tờ séc - Tên của séc: là loại séc gì? - Số tiền ghi trên séc phải rõ ràng, trùng khớp cả số và bằng chữ phải có ký hiệu tiền tệ. - Trên séc phải có địa điểm, ngày tháng lập séc. - Tên, địa chỉ, tài khoản của người yêu cầu trích séc. - Ký séc theo đúng chữ ký mẫu đã đăng ký. 2.4.2. Hối phiếu Thương phiếu là công cụ TTQT thông dụng. Thương phiếu gồm hai loại: Hối phiếu và kỳ phiếu. Hối phiếu được sử dụng rộng rãi hơn. Khái niệm Hối phiếu được hiểu là một tờ lệnh trả tiền vô điều kiện do một người ký phát cho người khác, yêu cầu người này khi nhìn thấy phiếu, hoặc đến một ngày nhất định ghi trên hối phiếu phải trả một số tiền nhất định cho một người nào đó. Thành phần tham gia thanh toán hối phiếu - Người ký phát hối phiếu: là người bán hàng (người xuất khẩu). - Người trả tiền hối phiếu: là người mua (người nhập khẩu) hay một người thứ ba do sự chỉ định của người nhập khẩu dụng). - Người thụ hưởng hối phiếu: là người được nhận số tiền ghi trên hối phiếu. Trên hối phiếu phải ghi rõ những quy định cụ thể sau - Tên đề hối phiếu. - Địa điểm phát hành hối phiếu. - Ngày, tháng ký phát hối phiếu (Địa chỉ). - Mệnh lệnh đòi tiền vô điều kiện. - Số tiền của hối phiếu. - Thời gian trả tiền của hối phiếu. - Địa điểm trả tiền của hối phiếu. - Người hưởng lợi hối phiếu. - Người trả tiền hối phiếu. - Người ký phát hối phiếu. Ngoài những nội dung bắt buộc trên, hối phiếu có thể ghi thêm một số nội dung khác theo thảo thuân của hai bên, song không làm sai lệch tính chất của hối phiếu theo luật định. 2.4.3. Kỳ phiếu Kỳ phiếu là một tờ giấy hứa cam kết trả tiền vô điều kiện do người lập hối phiếu phát ra hứa trả một số tiền nhất định cho người hưởng lợi hoặc theo lệnh của người nảy trả cho người khác quy định trong kỳ phiếu đó. Nội dung của kỳ phiếu có đặc điểm sau: - Trên kỳ phiếu ghi rõ kỳ hạn chi trả. - Một kỳ phiếu có thể do một người hoặc nhiều người cùng cam kết trả tiền cho một hay nhiều người hưởng lợi. - Kỳ phiếu có sự bảo lãnh của ngân hàng hoặc của công ty tài chính. Sự bảo lãnh này đảm bảo khả năng thanh toán của kỳ phiếu. - Kỳ phiếu chỉ ký phát một bản duy nhất do người nợ ký chuyển cho người hưởng lợi. 2.4.4. Thẻ thanh toán Thẻ thanh toán là hình thức thanh toán không dùng tiền mặt ứng dụng công nghệ điện tử, tin học kỹ thuật cao, do một tổ chức nhất định phát hành theo yêu cầu và khả năng chi trả của khách hàng. 2..5. Các phương thức thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại: 2.5.1. Phương thức chuyển tiền (Remittance) Định nghĩa Đây là phương thức thanh toán đơn giản nhất, trong đó khách hàng (người trả tiền) yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một số tiền nhất định cho một người khác (người hưởng lợi) ở một địa điểm nhất định và trong một thời gian nhất định. Quy trình tiến hành nghiệp vụ Trong phương thức thanh toán này, có các bên liên quan: - Người yêu cầu chuyển tiền (người mua, nhập khẩu...). - Ngân nhận thực hiện việc chuyển tiền (ngân hàng nơi người yêu cầu chuyển tiền mở tài khoản). - Ngân hàng trả chuyển tiền (ngân hàng đại lý hay chi nhánh của ngân hàng chuyển tiền ở nước người thụ hưởng). - Người thụ hưởng (người bán, xuất khẩu...) Sơ đồ quá trình thanh toán bằng ch uyển tiền Ngân hàng trả tiền Ngân hàngchuyển tiền (3) (2) (4) Người thụ hưởng Người yêu cầu chuyển tiền (1) Chú thích: (1) Người xuất khẩu chuyển giao hàng và bộ chứng từ hàng hoá cho người nhập khẩu. (2) Người nhập khẩu sau khi kiểm tra hàng hoá (hoặc bộ chứng từ hàng hoá), nếu thấy phù hợp với yêu cầu thoả thuận đôi bên, lập thủ tục chuyển tiền gửi đến ngân hàng phục vụ mình. (3) Ngân hàng chuyển tiền lập thủ tục chuyển tiền qua ngân hàng đại lý hoặc chi nhánh- ngân hàng trả tiền. (4) Ngân hàng trả tiền thanh toán tiền cho người thụ hưởng. 2.5.2 Phương thức thanh toán nhờ thu (Collection of payment) Định nghĩa Phương thức thanh toán nhờ thu là một phương thức thanh toán trong đó người bán sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng một dịch vụ cho khách hàng, uỷ thác cho ngân hàng của mình thu hộ số tiền ở người mua trên cơ sở hối phiếu do người bán lập ra. Các bên tham gia giao dịch thanh toán: - Người có yêu cầu uỷ nhiệm thu (bên bán). - Ngân hàng nhận uỷ thác thu (ngân hàng bên bán). - Người trả tiền (người mua). - Ngân hàng xuất trình(là ngân hàng thu hộ): là ngân hàng đại lý hay chi nhánh của ngân hàng nhận uỷ nhiệm thu, ở nước người mua. Các loại nhờ thu: dựa trên cơ sở cách thức yêu cầu thanh toán của bên bán, có thể phân làm hai loại nhờ thu là nhờ thu phiếu trơn và nhờ thu kèm chứng từ. Thứ nhất: Nhờ thu phiếu trơn Là phương thức thanh toán trong đó người bán uỷ thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua căn cứ vào hối phiếu do mình lập ra, còn chứng từ thương mại thì gửi thẳng cho người mua không qua ngân hàng. Sơ đồ quá trình thanh toán nghiệp vụ nhờ thu phiếu trơn: Ngân hàng nhận uỷ thác thu Ngân hàng xuất trình Người xuất khẩu Người nhập khẩu (3) (6) (2) (7) (4) (5) (1) Chú thích: (1) Bên bán chuyển giao hàng đồng thời chuyển giao bộ chứng từ hàng hoá cho bên mua. (2) Bên bán lập hối phiếu đòi tiền bên mua và thư uỷ nhiệm gửi ngân hàng phục vụ mình nhờ thu hộ tiền ở người mua. (3) Ngân hàng phục vụ bên bán chuyển hối phiếu qua ngân hàng phục vụ bên mua để nhờ thu tiền người mua. (4) Ngân hàng phục vụ người mua đòi tiền người mua (hoặc yêu cầu ký chấp nhận hối phiếu). (5) Bên mua thanh toán tiền. (6) Chuyển tiền qua ngân hàng phục vụ bên bán. (7) Thanh toán tiền hàng cho bên bán. Thứ hai: Nhờ thu kèm chứng từ. Nhờ thu kèm chứng từ là phương thức trong đó người bán uỷ thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua không những căn cứ vào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ gửi hàng gửi kèm theo với điều kiện là nếu người mua trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền hối phiếu thì ngân hàng mới trao bộ chứng từ gửi hàngcho người mua để nhận hàng. Sơ đồ quá trình thanh toán nghiệp vụ nhờ thu kèm chứng từ: Ngân hàng xuất trình Ngân hàng nhận uỷ thác thu (3) (7) (2) (8) (6) (5) (4) Người nhập khẩu Người xuất khẩu (1) Chú thích: (1) Bên bán xuất chuyển hàng hoá cho bên mua. (2) Bên bán lập bộ chứng từ thanh toán (gồm chứng từ hàng hoá và hối phiếu) gửi tới ngân hàng nhờ thu hộ tiền ở bên mua. (3) Ngân hàng nhận uỷ thác thu chuyển bộ chứng từ thanh toán qua ngân hàng xuất trình, nhờ ngân hàng thu hộ tiền ở người mua. (4) Ngân hàng xuất trình thu tiền ở người mua (hoặc yêu cầu người mua ký chấp nhận hối phiếu). (5) Người mua trả tiền (hoặc ký chấp nhận hối phiếu). (6) Ngân hàng xuất trình trao bộ chứng từ hàng hoá để người mua đi nhận hàng. (7) Chuyển tiền qua ngân hàng nhận uỷ thác thu. (8) Thanh toán tiền cho người bán. 2.5.3. Phương thức ghi sổ (Open account) Định nghĩa Phương thức ghi sổ là phương thức thanh toán trong đó người bán mở một tài khoản (hoặc một quyển sổ) để ghi nợ người mua sau khi người bán đã hoàn thành giao hàng hay dịch vụ, đến từng định kỳ (tháng, quý, nửa năm) người mua trả tiền cho người bán. Sơ đồ quá trình thanh toán bằng phương thức ghi sổ: Ngân hàng bên bán Ngân hàng bên mua Người mua Người bán (3) (3) (3) (2) (1) Chú thích: (1) Người bán giao hàng hoặc dịch vụ cùng với chứng từ hàng hoá cho người mua. (2) Người bán báo nợ trực tiếp cho người mua. (3) Người mua dùng phương thức chuyển tiền để trả tiền cho người bán khi đến định kỳ thanh toán. Khi thực hiện phương thức này, người bán (người xuất khẩu) đã thực hiện cấp tín dụng cho người mua (người nhập khẩu). 2.5.4. Phương thức tín dụng chứng từ ( Documentary credit) Định nghĩa Phương thức tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận, trong đó một ngân hàng (ngân hàng mở thư tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng (người yêu cầu mở thư tín dụng) sẽ trả một số tiền nhất định cho một người khác (người hưởng lợi số tiền của thư tín dụng hoặc chấp nhận hối phiếu do người này ký phát trong phạm vi số tiền đó khi người này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ thanh toán phù hợp với ngững quy định đề ra trong thư tín dụng. Các bên tham gia trong phương thức tín dụng chứng từ gồm có: - Người xin mở thư tín dụng là người mua, người nhập khẩu hàng hoá, hoặc là người mua uỷ thác cho một người khác. - Ngân hàng mở thư tín dụng là ngân hàng đại diện cho người nhập khẩu. - Người hưởng lợi thư tín dụng là người bán, người xuất khẩu hay bất cứ người nào khác mà người hưởng lợi chỉ định. - Ngân hàng thông báo thư tín dụng là ngân hàng ở nước người hưởng lợi. Sơ đồ quá trình thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ: Ngân hàng phát hành L/C Ngân hàng thông báo L/C (2) (6) (7) Người xuất khẩu Người nhập khẩu (1) (8) (3) (5) (4) Chú thích: (1) Người nhập khẩu làm đơn xin mở thư tín dụng gửi đến ngân hàng phục vụ mình yêu cầu mở một thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng. (2) Căn cứ vào đơn xin mở L/C ngân hàng phục vụ người nhập khẩu mở L/C (ngân hàng phát hành L/C) cho người xuất khẩu hưởng. Chuyển bản chính cho người xuất khẩu thông qua ngân hàng phục vụ người xuất khẩu (ngân hàng thông báo). (3) Ngân hàng thông báo xác nhận L/C bằng văn bản và gửi bản chính cho người xuất khẩu. (4) Căn cứ vào các nội dung của L/C bên xuất khẩu tiến hành giao hàng. (5) Sau khi giao hàng, người xuất khẩu hoàn chỉnh bộ chứng từ hàng hoá, chứng từ thanh toán gửi về ngân hàng phục vụ mình (ngân hàng thông báo) để yêu cầu thanh toán. (6) Ngân hàng thông báo xác nhận kiểm tra kỹ các chứng từ nhận được phù hợp theo đúng điều kiện đã ghi trong L/C và chuyển bộ chứng từ cho ngân hàng phát hành L/C yêu cầu thanh toán. (7) Ngân hàng phát hành kiểm tra kỹ các chứng từ nhận được nếu phù hợp với các nội dung ghi trong L/C thì tiến hành thanh toán. (8) Ngân hàng phát hành đòi tiền người nhập khẩu và giao bộ chứng từ cho người nhập khẩu đi nhận hàng 2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại 2.6.1. Nhóm các nhân tố bên ngoài ngân hàng - Các chính sách vĩ mô của Nhà nước: + Chính sách quản lý ngoại hối: Nhà nước thực hiện quản lý ngoại hối thông qua việc đề ra các chính sách nhằm kiểm soát luồng vận động của ngoại hối vào ra và các quy định về trạng thái ngoại tệ của các tổ chức tín dụng. + Chính sách thuế: Thông qua việc áp dụng mức thuế cao hay thấp đối với mặt hàng xuất nhập khẩu nào đó sẽ hạn chế hay khuyến khích sản xuất hay nhập khẩu mặt hàng đó. + Chính sách kinh tế đối ngoại: Việc đưa ra các định hướng mang tính chiến lược là bảo hộ mậu dịch hay tự do hoá mậu dịch có ảnh hưởng lớn đến hành vi của các doanh nghiệp, từ đó dẫn đến sự sôi động hay trầm lắng của hoạt động TTQT. - Sự thay đổi chế độ kinh tế, chính trị của nước bạn hàng: Hoạt động TTQT chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi tác động của môi trường kinh tế, chính trị, xã hội của các quốc gia. - Các yếu tố về phía khách hàng: Nếu ngân hàng có thể thu hút một lượng lớn khách hàng thường xuyên có hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu thì sẽ tạo điều kiện rất tốt để hoạt động TTQT phát triển. 2.6.2. Nhóm các nhân tố bên trong ngân hàng. - Mô hình tổ chức quản lý điều hành hoạt động TTQT của NHTM: Một hệ thống quản lý điều hành thống nhất từ trung ương đến chi nhánh theo một quy trình cụ thể, gọn nhẹ, giao quyền chủ động cho chi nhánh sẽ tiết kiệm được chi phí, thời gian thanh toán nhanh chóng, hoạt động ổn định. - Trình độ nghiệp vụ của cán bộ ngân hàng - Công nghệ ngân hàng:Tiêu chí hoạt động TTQT là phải nhanh chóng, kịp thời và chính xác. Do đó, các công nghệ tiên tiến của ngành ngân hàng đều được ứng dụng nhằm thực hiện tốt hơn tiêu chí trên. - Uy tín của NHTM trong nước và quốc tế - Các hoạt động khác có liên quan đến hoạt động TTQT: Hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu, hoạt động kinh doanh ngoại tệ là các hoạt động có tác dụng bổ trợ cho hoạt động TTQT của NHTM. - Mạng lưới ngân hàng đại lý: Mạng lưới ngân hàng đại lý rộng khắp trên thế giới giúp cho việc giao dịch và thanh toán ra nước ngoài được thực hiện nhanh chóng, đúng địa chỉ, giảm bớt chi phí và giảm thiểu rủi ro và mở rộng thêm hoạt động TTQT. II/ Nguồn gốc lịch sử của vấn đề Nguồn gốc lịch sử của vấn đề là việc nghiên cứu những vấn đề cơ bản về TTQT và thị phần TTQT của NHTM. - Đối với ngân hàng - Đối với doanh nghiệp xuất, nhập khẩu - Đối với nền kinh tế III/ Những nhận định cũ và mới về thanh toán quốc tế: Việc mở rộng nghiệp vụ thanh toán quốc tế là một trong những chuyên đề quan trọng được các nhà chuyên gia,các giáo sư-tiến sĩ ,thạc sĩ…trong nghành quan tâm và nghiên cứu. Dưới đây là một số chuyên đề nghiên cứu trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế của một số nhà nghiên cứu sau: I/ CHUYÊN ĐỀ 1: Thanh toán quốc tế trong ngoại thương Tác giả: Ths.Nguyễn Văn Lộc-Trưởng BM Nghiệp vụ ngân hàng Nội dung tóm tắt của chuyên đề: I.NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN TRONG THANH TOÁN NGOẠI THƯƠNG 1.1. Chứng từ trong thanh toán ngoại thương 1.2. Điều kiện về hàng hóa 1.3. Điều kiện giao hang(Terms of delivery) 1.4. Điều kiện thanh toán thương mại quốc tế(Terms of payment) II. CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU CHỦ YẾU 2.1. Thanh toán bằng thư tín dụng(L/C)-(tín dụng chứng từ-DC) 2.2. Thanh toán ủy thác thu(collection) 2.3. Hình thức thanh toán chuyển tiền(Remittance) 2.4. Thanh toán biên giới về mậu dịch-goi tắt là thanh toán biên giới II/ CHUYÊN ĐỀ 2: tài khoản đầu tư liên quốc gia Tác giả: TS. Lê Vinh Danh Nội dung của chuyên đề: 1. Đầu tư trực tiếp 2. Đầu tư theo danh mục 3. Chuyển vốn ngắn hạn 4. Các hình thức đầu tư khác III/ CHUYÊN ĐỀ 3: Cán cân thanh toán quốc tế Tác giả: PGS.TS.Nguyễn Văn Tiến-chủ nhiệm BM thanh toán quốc tế Nội dung nghiên cứu của chuyên đề: KN và giải thich thuật ngữ Kết cấu và các cán cân bộ phận của BP(the blance of payments-BOP) Nguyên tắc hạch toán của BP Thặng dư và thâm hụt của BP Hiệu ứng tuyến J (hiệu ứng ròng) các thông số trong nền kinh tế mở Chuyên đề nghiên cứu vấn đề thanh toán trong ngoại thương, là một phần trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế có vai trò rất quan trọng trong thương mại nói chung và nguyên ngành ngân hàng nói riêng,giúp ngân hàng mở rộng nghiệp vụ thanh toán quôc tế và hội nhập quốc tế. Hai chuyên đề Tài khoản đầu tư liên quốc gia và Cán cân thanh toán quốc tế tập trung nghiên cứu kĩ lưỡng hai khía cạnh đầu tư liên quốc gia và cán cân thanh toán quốc tê trong nghiệp vụn thanh TTQT. Chuyên đề đóng góp là nguồn tài liệu chuyên ngành cho giảng dạy và nghiên cứu trong ngành ngân hàng,ngành kinh tế,trường học,và cho các sinh viên học và tham khảo. CHƯƠNG III: : PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ I- Sơ lược về phương pháp nghiên cứu: 1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu hoạt động thanh toán quốc tế 2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng và giải pháp mở rộng thanh toán quốc tế tại ngân hang TMCP công thương Vietinbank-chi nhánh Bắc Ninh trong 3 năm gần đây. II/ Phương pháp nghiên cứu Chuyên đề được nghiên cứu bằng phương pháp Điều tra: Là dùng một hệ thống câu hỏi theo những nội dung xác định, nhằm thu thập những thông tin khách quan nói lên nhận thức và thái độ của người được điều tra. Nội dung: Thu thập số liệu thực tế phản ánh về tình hình hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng Công thương Việt Nam chi nhánh Bắc Ninh. Địa điểm: Tại Ngân hàng Công thương Việt Nam chi nhánh Bắc Ninh. Thời gian: từ 7/3 đến 14/5 năm 2011. Mục đích: Phản ánh đúng hiện trạng của Ngân hàng về tình hình hoạt động thanh toán quốc tế từ năm 2008 đến 6 tháng đầu năm 2011. III/ Kế hoạch nghiên cứu Kế hoạch nghiên cứu được tiến hành từ ngày 7/3 đến 14/5 năm 2011,được chia thanh 3 giai đoạn nghiên cứu. Tiến hành nghiên cứu Giai đoạn 1: từ 7/3/2011 đến 28/3/2011 Tiếp cận và làm quen đơn vị NH TMCP CT Việt Nam_chi nhánh Bắc Ninh (Vietinbank Bắc Ninh). Tìm hiểu khái quát về đơn vị NH TMCP CT Bắc Ninh,thu thập thông tin cơ cấu tổ chức điều hành và bộ máy quản lý của đơn vị. Báo cáo sơ lược tình hình hoạt động kinh doanh và thống kê số liệu kết quả hoạt động kinh doanh của dơn vị NH TMCP CT Bắc Ninh. Giai đoạn 2: từ 29/3/2011 đến 20/4/2011 Tìm hiểu khái quát về NHTM và các hoạt động của NHTM, khái quát về nghiệp vụ TTQT trong NHTM Tìm hiểu và tiếp cận một số chuyên đề trong nhận định cũ mới về nghiệp vụ TTQT trong hoạt động NH. Tiếp cận với thực trạng vấn đề hoạt động TTQT , thực trạng hoạt động kinh doanh và kết quả kinh doanh của đơn vị NH TMCP CT Bắc Ninh. Báo cáo thống kê số liệu thực tế vế TTQT và kết quả hoạt động kinh doanh của đơn vị. Giải pháp mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại đơn vị NH TMCP CT Bắc Ninh. Giai đoạn 3: từ 20/4/2011 đến 14/5/2011 Kiểm tra thông tin số liệu để kết luận và đánh giá quá trình nghiên cứu. IV/ Kết luận và đánh giá Trên cơ sở thực tiễn tại NH TMCP CT Bắc Ninh. Bằng phương pháp điều tra và vận dụng những kiến thức đã tiếp thu được, trong chuyên đề này em đã đề cập đến các nội dung: 1. Trình bày hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại và vai trò của nó đối với ngân hàng cũng như nền kinh tế. 2. Phân tích thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Bắc Ninh, từ đó đánh giá những kết quả đạt được đồng thời tìm ra các hạn chế và nguyên nhân dẫn đến những hạn chế này. 3. Qua phân tích, đánh giá hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Bắc Ninh, chuyên đề đã đưa ra một số giải pháp nhằm mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Bắc Ninh. CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP MỞ RỘNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG VIETIN BANK_CHI NHÁNH BẮC NINH I- Thực trạng họat động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Bắc Ninh 1. Giới thiệu chung về ngân hàng 1.1. Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng Bắc Ninh là một tỉnh có tiềm năng phát triển kinh tế lớn (Có vị trí địa lý thuận lợi: Nằm trên khu tam giác phát triển trọng điểm của Nhà nước: Hà Nội – Quảng Ninh – Lạng Sơn. Tình hình kinh tế trong tỉnh phát triển với giá trị sản phẩm trong tỉnh tăng bình quân là 12%/năm, giá trị sản xuất công nghiệp tăng 15-20%; Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 4,1%; Kim ngạch xuất khẩu tính đến hết năm 2009 đạt 25 triệu USD; Thu ngân sách nhà nước trên 2.750 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức độ cạnh tranh trong ở thị trường tài chính – Ngân hàng cũng rất gay gắt. Tính đến hết ngày 31/12/2010 tỉnh Bắc Ninh có 23 Ngân hàng thương mại quốc doanh và NH TMCP cấp I, 72 Phòng giao dịch, 25 Quỹ tín dụng nhân dân và 1 chi nhánh quỹ tín dụng Trung Ương có mạng lưới phát triển rộng khắp các huyện, thành phố của tỉnh. Tổng nguồn vốn huy động tín dụng trên địa bàn tỉnh tính đến cuối năm 2010 ước đạt 15.630 tỷ đồng tăng 16,8% so với thời điểm cuối năm 2009. Trong đó, tiền gửi tiết kiệm đạt 8.556 tỷ đồng tăng 18.9% so năm 2009. Dư nợ cho vay trên địa bàn tỉnh đạt 25.600 tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2009. Trong đó vay ngắn hạn chiếm 68,7% so với tổng dư nợ. Tỷ lệ nợ xấu chiếm 1,92%. Tiền thân của NH TMCP CT BN là Ngân hàng Công Thương Bắc Ninh. Ngân hàng Công Thương Bắc Ninh là chi nhánh cấp 2 trực thuộc NH Công Thương Hà Bắc trước đây. Sau khi tỉnh Hà Bắc được chia tách thành 02 tỉnh là: Bắc Ninh và Bắc Giang thì NH Công Thương Bắc Ninh chính thức trở thành chi nhánh cấp 1 trực thuộc NH Công Thương Việt Nam kể từ ngày 01/01/1997. Kể từ ngày chính thức trở thành chi nhánh cấp 1 trực thuộc NH Công Thương Việt Nam, Chi nhánh Bắc Ninh có 01 trụ sở chính đặt tại Số 92 – Ngô Gia Tự - Thị Xã Bắc Ninh và 01 Chi nhánh cấp 2 là NH Công Thương Tiên Sơn tại thị trấn Từ Sơn – Bắc Ninh. Số lượng cán bộ nhân viên là 126 người với dư nợ bình quân/người đạt khoảng 456 triệu/người. Độ tuổi bình quân cán bộ cao, trình độ còn nhiều bất cấp. Hầu hết các cán bộ đều chưa được đào tạo lại, chưa được trang bị những kiến thức mới về kinh doanh tiền tệ theo nền kinh tế thị trường. Đến hết ngày 31/12/2005 NH Công Thương Bắc Ninh chính thức thực hiện chương trình hiện đại hóa NH theo quy định của NH Công Thương Việt Nam. Theo đó, 02 chi nhánh cấp 2 trực thuộc NH Công Thương Bắc Ninh là Chi nhánh Tiên Sơn và Chi nhánh KCN Tiên Sơn chính thức trở thành chi nhánh cấp I trực thuộc NH Công Thương Việt Nam. Trong giai đoạn này, Số lượng cán bộ thuộc biên chế khoảng 80 người với dư nợ đạt 412.491 triệu đồng. Đến ngày 03/07/2009, Ngân hàng Nhà nước ký quyết định số 14/GP-NHNN thành lập và hoạt động Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam thì NH Công Thương Bắc Ninh cũng chính thức trở thành 1 chi nhánh phụ thuộc của NH TMCP CT VN. Trải qua 12 năm đổi mới và phát triển, NH TMCP CT Bắc Ninh đang dần từng bước khẳng định vị thế trên thị trường tài chính – Ngân hàng trong tỉnh. Tính đến hết 31/12/2009 chi nhánh Bắc Ninh có 06 phòng nghiệp vụ, 03 Phòng giao dịch loại I, 06 Phòng giao dịch loại II và 01 Quỹ tiết kiệm. Số lượng cán bộ nhân viên đang dần được trẻ hóa để thích ứng được với nhu cầu phát triển mới. Hiện tại, số lượng cán bộ nhân viên trong chi nhánh là 114 người (trong đó có 95 người là lao động biên chế, còn 9 người là lao động hợp đồng), số lượng cán bộ có tuổi đời dưới 35 trong Chi nhánh chiếm trên 70% tổng số lượng cán bộ. Tuổi đời bình quân của toàn chi nhánh là 37. Số lượng cán bộ có trình độ trên đại học là 4 người, Cán bộ có trình độ đại học là 72 người, có 4 người trình độ cao đẳng, 10 người trình độ trung cấp, còn lại là lao động thủ công chưa được đào tạo. Số lượng lao động hợp đồng đều là những người có trình độ đại học. Địa bàn hoạt động kinh doanh của NH TMCP CT Bắc Ninh khá rộng, dàn trải theo địa giới hành chính và tập trung tại những khu vực kinh tế tập trung, đông dân cư và các nhà máy xí nghiệp trong tỉnh và các KCN tập trung. Đặc điểm này thuận lợi cho NH TMCP CT BN trong việc cạnh tranh để phát triển. Tuy nhiên, lại khó khăn trong việc điều hành 1.2. Cơ cấu tổ chức, điều hành của NH TMCP CT Việt Nam chi nhánh Bắc Ninh: Là một chi nhánh cấp I phụ thuộc Vietinbank, NH TMCP CT BN cũng có cơ cấu tổ chức đã được nêu trên theo đúng quy định của NH TMCP CT VN. Cơ cấu tổ chức chi tiết Chi nhánh Ngân hàng TMCP Công Thương Bắc Ninh BAN GIÁM ĐỐC KHỐI KINH DOANH KHỐI QUẢN LÝ RỦI RO KHỐI TÁC NGHIỆP KHỐI HỖ TRỢ PHÒNG GIAO DỊCH LOẠI 1 PHÒNG KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP PHÒNG KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN CÁC PHÒNG GIAO DỊCH LOẠI 2 PHÒNG QUẢN LÝ RỦI RO VÀ QUẢN LÝ NỢ CÓ VẤN ĐỀ PHÒNG KẾ TOÁN GIAO DỊCH PHÒNG TIỀN TỆ KHO QUỸ PHÒNG GIAO DỊCH HÒA ĐÌNH PHÒNG GIAO DỊCH CỔNG Ô PHÒNG GIAO DỊCH THỊ CẦU PHÒNG GIAO DỊCH GIA BÌNH PHÒNG GIAO DỊCH THUẬN THÀNH 1 PHÒNG GIAO DỊCH THUẬN THÀNH 2 PHÒNG TỔ CHỨC HÀNH CHÍNH PHÒNG ĐIỆN TOÁN PHÒNG GIAO DỊCH THỊ XÃ BẮC NINH PHÒNG GIAO DỊCH THỊ TRẤN PHỐ MỚI-QUẾ VÕ PHÒNG GIAO DỊCH THỊ TRẤN THỨA-LƯƠNG TÀI (Nguồn: Báo cáo tình hình hoạt động năm 2010 NH TMCP CT BN) Mô hình này tạo điều kiện tối đa cho việc xử lý giải quyết các công việc được nhanh chóng, trực tiếp từ các cấp lãnh đạo, mô hình đơn giản, thuận tiện cho việc mở rộng thị phần và cũng hạn chế tối đa chi phí phát sinh. Tuy nhiên, nó chỉ phù hợp với những chi nhánh có quy mô nhỏ. Các đối tượng khách hàng chỉ dừng lại ở 2 đối tượng là doanh nghiệp và cá nhân nên các chính sách áp dụng cũng tương đồng đối với cả khách hàng lớn cũng như nhỏ. Còn việc quản lý rủi ro và nợ có vấn đề lại chưa được tách bạch nhằm đưa ra những cảnh báo rủi ro trong tương lai. 1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng 1.3.1. Nghiệp vụ huy động vốn Trong những năm gần đây, dưới sức ép của việc canh tranh, NH TMCP CT BN đã có khá nhiều các sản phẩm dịch vụ nhằm thu hút lượng tiền nhàn rỗi Bảng 2.1: Nguồn vốn hàng năm của Chi nhánh Bắc Ninh ĐVT: triệu đồng Năm 2006 2007 2008 2009 2010 Chỉ tiêu Số tiền Tốc độ (%) Số tiền Tốc độ (%) Số tiền Tốc độ (%) Số tiền Tốc độ (%) Tiền gửi Doanh nghiệp 170 651 243 285 43% 234 819 110% 474 594 324% 487878 2.7% Tiền gửi tiết kiệm 405 350 476 614 18% 572 312 70% 555 451 65% 773816 39.3% Phát hành các công cụ nợ 40 085 375 148 836% 12 976 -45% 53 224 126% 12033 -77.4% Vay tổ chức tín dụng khác 30 000 110 000 80 000 442031 Tổng nguồn vốn 646 086 1 095 047 69% 930 107 -15% 1 163269 25% 1715758 47.5% (Nguồn: Báo cáo hàng năm (từ năm 2006 – 2010 của Chi nhánh Bắc Ninh) Từ bảng trên có thể nhận thấy rằng tốc độ tăng trưởng hàng năm (từ năm 2006 đến hết năm 2010 nếu lấy năm 2006 làm mốc) thì số liệu cho thấy tốc độ tăng trưởng có xu hướng tăng lên. Năm 2007 tăng 69 % so với năm 2006, Năm 2008 giảm 15 %, Năm 2009 tăng 25 % và Năm 2010 tăng 47,5 % so với năm 2009. 1.3.2. Nghiệp vụ đầu tư và cho vay nền kinh tế Để cụ thể hóa lợi nhuận là danh mục sinh lời chủ yếu trong hoạt động của NH thì việc sử dụng vốn được coi là một trong những mặt hết sức quan trọng, đây là nghiệp vụ tạo tiền của NHTM nên việc sử dụng vốn như thế nào là điều quan trọng, cần thiết trong hoạt động kinh doanh của NH trong nền kinh tế thị trường như hiện nay. Tình hình sử dụng vốn của Chi nhánh Bắc Ninh chủ yếu tập trung vào hoạt động cho vay và hoạt động đầu tư. Trong đó, hoạt động cho vay chiếm đa số, còn hoạt động đầu tư chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ. 1.3.3. Hoạt động cho vay: Tổng dư nợ hàng năm của NH TMCP CT BN đang ngày một tăng lên, với số lượng sản phẩm cho vay cũng tăng theo thời gian. Không chỉ tập trung cho vay bằng những sản phẩm cho vay truyền thống như cho vay theo các phương thức: Từng lần, hạn mức, dự án đầu tư, mà còn có cả cho vay theo phương thức hạn mức thấu chi, … Ngoài ra, khách hàng nhận tiền vay cũng rất đa dạng, không chỉ nhận tiền vay bằng tiền mặt mà có thể chuyển khoản trực tiếp cho người thụ hưởng hoặc nhận tiền vay dưới hình thức nhận thẻ tín dụng, Ngoài ra, NH TMCP CT BN còn thực hiện bảo lãnh cho các khách hàng và thực hiện phát hành thư tín dụng. Số lượng sản phẩm cho vay đa dạng phong phú đáp ứng được nhiều yêu cầu về tín dụng của các khách hàng. Bảng 2.2: Dư nợ, số lượng sản phẩm và khách hàng tín dụng hàng năm của Chi nhánh Bắc Ninh ĐVT:Tr.đ Chỉ tiêu Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Tổng dư nợ (Triệu đồng) 612 879 955839 1155814 1588736 1947037 Số lượng sản phẩm cho vay 281 315 350 426 515 Số lượng khách hàng vay 1211 1426 1562 1963 2050 (Nguồn: Báo cáo hàng năm (từ năm 2005 – 2009) của Chi nhánh Bắc Ninh) Từ số liệu trên cho thấy dư nợ của khách hàng ngày càng được tăng lên không chỉ số lượng khách hàng cũng như tổng dư nợ mà dư nợ bình quân/người cũng tăng lên. Năm 2006 dư nợ bình quân/khách hàng là 506 triệu đồng, Năm 2007 là 670 triệu đồng, Năm 2008 là 740 triệu đồng, Năm 2009 là 809 triệu đồng và Năm 2010 là 945 triệu đồng 1.3.4. Kết quả hoạt động kinh doanh: Theo số liệu được khai thác từ bảng cân đối kinh doanh tổng hợp hàng năm của Chi nhánh cho thấy: Bảng 2.3: Tổng hợp doanh thu, chi phí và lợi nhuận hàng năm của Chi nhánh Bắc Ninh ĐVT: triệu đồng Chỉ tiêu Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Tổng thu nhập 158 235 268 135 490 299 197 323 292327 Tổng chi phí 149 298 250 636 466 092 172 839 240462 Lợi nhuận 8 937 17 499 24 207 24 484 51865 Từ kết quả trên, cho thấy lợi nhuận theo từng năm đều tăng. Tuy nhiên, nếu nhìn vào tổng thu và tổng chi hàng năm cho thấy: Giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2008 tốc độ tăng trưởng là khá nhanh và cao, ở mức bình quân khoảng 67% .Tuy nhiên, đến giai đoạn năm 2008-2010 thì lại trở về mức thấp hơn tăng ở mức bình quân khoảng 57%. Từ những số liệu huy động vốn đến cho vay của NH…Cho ta cách nhìn tổng quát nhất về tình hình hoạt động kinh doanh của NH TMCP CT BN trên cơ sở đó để phân tích một cách sâu sắc nhất, toàn diện nhất 2. Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP CT Bắc Ninh 2.1. Khái quát hoạt động TTQT tại NH TMCP CT Bắc Ninh Với xu hướng hội nhập cùng với nền kinh tế khu vực và trên thế giới, nền kinh tế Việt Nam thực sự phát triển mạnh mẽ theo đường lối của nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam những năm qua tăng lên nhanh chóng. Do vậy, hoạt động TTQT cũng ngày càng được mở rộng và phát triển qua hệ thống NHCT VN nói chung và qua Vietinbank Bắc Ninh nói riêng. Về phương thức TTQT: Hiện nay, phòng Tài trợ thương mại thực hiện các nghiệp vụ TTQT cơ bản sau: thanh toán nhờ thu, chuyển tiền và thanh toán tín dụng chứng từ. Biểu số 4 : Tình hình TTQT tại NH TMCP CT Vietinbank Bắc Ninh Đơn vị: nghìn USD Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Giá trị thanh toán Tỷ lệ (%) Giá trị thanh toán Tỷ lệ (%) Giá trị thanh toán Tỷ lệ (%) Nhờ thu 5.484 5,6 7.262,6 6,4 8.627 5,2 Chuyển tiền 33.485 34 48.153 42,7 73.985 44,9 L/C 59.328 60,4 57.423,4 50,9 82.224 49,9 Tổng cộng 98.297 100 112.839 100 164.836 100 (Nguồn: Báo cáo kết quả kinh doanh của NH TMCP CT Vietinbank Bắc Ninh) Biểu số 5: Biểu đồ biểu diễn tình hình TTQT tại NH TMCP CT Vietinbank Bắc Ninh Qua biểu đồ trên ta thấy: trong TTQT, phương thức nhờ thu chiếm tỷ trọng thấp nhất, sau đó là phương thức chuyển tiền và phương thức tín dụng chứng từ vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, khách hàng cũng bắt đầu chuyển dần sang sử dụng hai phương thức chuyển tiền và nhờ thu khiến tỷ trọng của hai phương thức này trong tổng giá trị TTQT tăng lên. NH TMCP CT Vietinbank Bắc Ninh sử dụng phương thức nhờ thu như là một phương thức để thúc đẩy việc mở rộng hoạt động TTQT. Còn phương thức chuyển tiền trong thời gian qua cũng chiếm một tỷ trọng đáng kể. Trong năm 2008 giá trị thanh toán qua phương thức này chỉ chiếm khoảng 34% tổng giá trị TTQT, năm 2009 con số này đã tăng lên 42,7% và năm 2010 tiếp tục tăng lên 44,9%. Phương thức này có xu hướng tăng do mức độ tin tưởng thanh toán giữa hai bên tăng lên và phương thức này có tốc độ thanh toán nhanh, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trong thanh toán. Doanh số thanh toán quốc tế: Mặc dù hoạt động trong điều kiện còn nhiều khó khăn nhưng với sự cố gắng nỗ lực, Vietinbank Bắc Ninh đã khắc phục được những khó khăn, tận dụng những lợi thế của ngân hàng để mở rộng và phát triển hoạt động TTQT, góp phần vào sự phát triển chung của NH TMCP CT Việt Nam. Biểu số 6: Tình hình thanh toán xuất, nhập khẩu tại NH TMCP CT VN _chi nhánh Bắc Ninh Đơn vị: triệu USD Năm Tổng GTTT XNK Tổng GTTT XNK Qua SGD I Tỷ trọng so với hệ thống NHCT (%) Tổng KN +/- (%) 2008 2371 98,297 -1,2 4,1 2009 2587 112,839 13 4,4 2010 3026 164,836 32 5,4 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt độngTTQT của NH TMCP CT VN_chi nhánh Bắc Ninh) Qua bảng số liệu ta thấy, Tổng giá trị thanh toán xuất nhập khẩu của Vietinbank Bắc Ninh từ năm 2008 đến năm 2010, tổng giá trị thanh toán xuất nhập khẩu có xu hướng tăng. Năm 2009 tăng 12% so với năm 2008 và năm 2010 tăng 24% so với năm 2009. Và tỷ trọng thanh toán xuất nhập khẩu qua NH Vietinbank Bắc Ninh so với toàn hệ thống NHCT cũng tăng dần qua các năm. Kết quả trên cũng cho thấy hoạt động TTQT của NH TMCP CT Việt Nam_chi nhánh Bắc Ninh ngày càng phát triển, ngày càng được sự tín nhiệm của khách hàng. Cụ thể như sau: * Thanh toán hàng nhập khẩu: Biểu số 7: Doanh số thanh toán hàng nhập khẩu tại NH TMCP CT VN-chi nhánh Bắc Ninh. Đơn vị: triệu USD Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Số tiền Tỷ lệ % Số tiền Tỷ lệ % Số tiền Tỷ lệ % L/C NK 55,9 62,4 56,6 54,9 78,7 52,5 Nhờ thu NK 5,2 5,8 6,75 6,5 7,6 15,1 Chuyển tiền đi 28,5 31,8 39,8 38,6 63,6 42,4 Tổng số 89,6 100 103,05 100 149,9 100 (Nguồn Báo cáo kết quả hoạt động TTQT của NH TMCP CT VN-chi nhánh Bắc Ninh) Doanh số thanh toán hàng nhập khẩu qua ba năm 2008, 2009, 2010 cũng tăng lên. Năm 2008 doanh số thanh toán hàng nhập khẩu đạt 89,6 triệu USD. Năm 2009 doanh số thanh toán hàng nhập khẩu đạt 103,05 triệu USD, tăng 13% so với năm 2008 và đến năm 2010 doanh số này tăng mạnh lên đến 149,9 triệu USD, tăng 31% so với năm 2008. Biểu số 8: Tình hình thanh toán hàng xuất khẩu tại NH TMCP CT_chi nhánh Bắc Ninh Đơn vị: nghìn USD Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Số tiền Tỷ lệ % Số tiền Tỷ lệ % Số tiền Tỷ lệ % L/C XK 3.428 39,4 823,4 8,5 2.921 20,4 Nhờ thu XK 284 3,3 512,6 5,3 1.027 7,2 Chuyển tiền đến 4.985 57,3 8.353 86,2 10.385 72,4 Tổng số 8.697 100 9.689 100 14.333 100 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động TTQT của NH TMCP CT VN-chi nhánh Bắc Ninh) Doanh thu TTQT: Thu nhập từ hoạt động TTQT chủ yếu là phí dịch vụ, đây cũng là bộ phận đóng góp đáng kể vào thu nhập chung của NH TMCP CT Bắc Ninh. Với việc đưa ra một biếu phí hợp lý, thu nhập từ hoạt động TTQT của Vietinbank Bắc Ninh không ngừng tăng lên qua các năm. Tổng phí thu được năm 2008 là gần 6 tỷ đồng. Tổng phí thu được năm 2009 là gần 6,5 tỷ đồng (tăng 8,3% so với 2008) Tổng phí thu được năm 2010 là 6,8 tỷ đồng (tăng 5% so với 2009). Như vậy, hoạt động TTQT tại NH TMCP CT Vietibank Bắc Ninh không ngừng được mở rộng và phát triển đóng vai trò ngày càng quan trọng vào hoạt động chung của toàn ngân hàng. 2.2. Thực trạng hoạt động TTQT tại ngân hàng công thương Bắc Ninh 2.2.1. Thanh toán nhờ thu Thực trạng thanh toán theo phương thức nhờ thu tại NH TMCP CT_chi nhánh Bắc Ninh Biểu số 10: Tình hình TTQT theo phương thức nhờ thu tại Vietinbank Bắc Ninh Đơn vị: nghìn USD Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Số món Số tiền Số món Số tiền Số món Số tiền Nhờ thu NK - Thông báo - Thanh toán 209 195 5.600 5.200 278 274 7.044 6.750 304 280 9.360 7.600 Nhờ thu XK - Gửi - Thanh toán 19 16 396 284 21 20 645 512,6 27 25 1.549 1.027 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động TTQT của NH TMCP CT VN-chi nhánh Bắc Ninh) Căn cứ biểu trên ta thấy năm 2008, số tiền thanh toán nhờ thu NK là 5200 nghìn USD thì đến năm 2009 số tiền thanh toán đã tăng lên 6.750 nghìn USD tương đương tăng 30% so với năm 2008. Sang đến năm 2010, số tiền thanh toán đạt 7.600 nghìn USD, tăng 11% so với năm 2009. Thanh toán nhờ thu XK năm 2008 là 284.000 USD. Năm 2009 số tiền thanh toán nhờ thu xuất khẩu đạt 512.600 nghìn USD. Đặc biệt, sang đến năm 2010 số tiền thanh toán tăng gấp 2 lần so với năm 2009 và đạt 1.027 nghìn USD. 2.2.2. Chuyển tiền Thực trạng thanh toán theo phương thức chuyển tiền tại NH TMCP CT_chi nhánh Bắc Ninh Biểu số 11: Tình hình TTQT theo phương thức chuyển tiền tại NH TMCP CT_chi nhánh Bắc Ninh Đơn vị: nghìn USD Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Chuyển tiền đi 28.500 39.800 63.600 Chuyển tiền đến 4. 985 8.353 10. 385 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động TTQT của NH TMCP CT Vietinbank Bắc Ninh) Năm 2008 Vietinbank Bắc Ninh đã thực hiện chuyển tiền đi (TTR) 1.123 món trị giá 28,5 triệu USD. , năm 2009 Vietinbank Bắc Ninh đã thực hiện chuyển tiền đi 1.450 món trị giá 39,8 triệu USD tương đương với tăng 28% so với năm 2008. Sang đến năm 2010, số món chuyển tiền đi là 1.398 món, giảm 52 món nhưng trị giá thanh toán lại tăng 37% so với năm 2009. Điều này chứng tỏ giá trị mỗi món chuyển tiền đi tăng lên. 2.2.3. Thanh toán tín dụng chứng từ Thực trạng thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ tại Vietinbank Bắc Ninh Biểu số 12: Tình hình TTQT theo phương thức TDCT tại NH TMCP CT_chi nhánh Bắc Ninh Đơn vị: triệu USD Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Số món Số tiền Số món Số tiền Số món Số tiền Mở L/C 643 75,58 636 59,7 732 89,2 Thanh toán L/C 888 55,9 767 56,5 1058 78,7 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động TTQT của Vietinbank Bắc Ninh) Trong năm 2008, số món mở L/C là 643 món, số món thanh toán là 888 món. Nhưmg sang đến năm 2009, số món mở và thanh toán L/C nhập khẩu giảm đi Đến năm 2010, số món mở L/C tăng 96 món so với năm 2009 và đặc biệt số món thanh toán L/C nhập khẩu tăng 291 món so với năm 2009. Giá trị mở và thanh toán L/C nhập khẩu cũng tăng lên đáng kể so với hai năm trước đó, giá trị mở L/C tăng 29,5 triệu USD tương ứng với tăng 33% so với năm 2009 và giá trị thanh toán L/C nhập khẩu tăng 22,2 triệu USD tương ứng tăng 28% so với năm 2009. - Về L/C xuất khẩu: Biểu số 13: Tình hình TTQT theo phương thức TDCT tại NH TMCP CT_chi nhánh Bắc Ninh Đơn vị: nghìn USD Chỉ tiêu Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Số món Số tiền Số món Số tiền Số món Số tiền Thông báo L/C 28 2.758 27 733,3 35 2.537 Thanh toán L/C 25 3.428 37 823,4 49 2.921 (Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động TTQT tại Vietinbank Bắc Ninh) Năm 2002 số món thông báo L/C là 28 món trị giá 2,758 triệuUSD và số món thanh toán L/C XK là 25 món trị giá 3,428 triệu USD. Sang đến năm 2003 tổng giá trị thông báo giảm 2,024 triệu USD và tổng giá trị thanh toán XK giảm 2,604 triệu USD. Tuy nhiên, sang đến năm 2004 tổng giá trị thông báo L/C đạt 2,537 triệu USD, tăng 1,803 triệu USD so với năm 2003 và tổng giá trị thanh toán L/C XK đạt 2,921 rtiệu USD, tăng 2,907 triệu USD 3. Đánh giá hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT VN-chi nhánh Bắc Ninh 3.1. Kết quả đạt được Trong những năm qua, NHCT Bắc Ninh đã chứng tỏ được khả năng, thế mạnh của mình so với các ngân hàng khác trong lĩnh vực TTQT. Một là: Hoạt động TTQT trong những năm qua đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, doanh số TTQT không ngừng tăng lên qua các năm, đem lại nguồn lợi nhuận lớn cho NHCT Bắc Ninh. Hai là: Hoạt động TTQT được từng bước cải thiện về chất lượng và phát triển đa dạng các phương thức TTQT. Đến nay, NHCT Bắc Ninh đã thực hiện được hầu hết các phương thức TTQT chủ yếu từ những phương thức đơn giản như chuyển tiền, nhờ thu đến những phương thức phức tạp, đòi hỏi kỹ năng xử lý các nghiệp vụ cao như L/C dự phòng, L/C chuyển nhượng. Ba là: Trình độ cán bộ làm nghiệp vụ TTQT liên tục được nâng cao qua các chương trình đào tạo ngắn và dài hạn ở trong và ngoài nước. Bốn là: NHCT Bắc Ninh đã đưa ra nhiều chính sách khách hàng hợp lý, với mục tiêu mở rộng thị phần và thu hút khách hàng. Năm là: Hoạt động TTQT của NHCT Bắc Ninh cũng thúc đẩy các hoạt động kinh doanh khác như hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu, kinh doanh ngoại tệ đạt được những kết quả tốt đẹp trong những năm qua. Sáu là: NHCT Bắc Ninh đã mở rộng quan hệ đại lý, số lượng ngân hàng đại lý và số Quốc gia mà ngân hàng có quan hệ giao dịch tăng lên. 3.2. Hạn chế và nguyên nhân trong hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT VN-chi nhánh Bắc Ninh 3.2.1. Các hạn chế Hoạt động TTQT của Vietinbank Bắc Ninh đã ngày càng được hoàn thiện, có nhiều đóng góp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng phát triển. Tuy nhiên, hoạt động TTQT của NH còn nhiều hạn chế, vướng mắc. Một là: Mất cân đối giữa hoạt động thanh toán xuất khẩu và nhập khẩu. Hai là: Quy mô hoạt động TTQT còn hạn chế, doanh thu từ hoạt động TTQT vẫn chiếm một tỷ lệ chưa cao trong tổng doanh thu của ngân hàng. Tỷ trọng thu phí hoạt động TTQT trong tổng thu nhập còn thấp Ba là: Thời gian xử lý các giao dịch chưa nhanh. Mức độ xử lý tự động các giao dịch chưa cao, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Tốc độ TTQT giữa các chi nhánh trong cùng hệ thống NHCT VN vẫn còn chậm. Năm là: Chương trình hiện đại hoá ngân hàng chưa hoàn thiện và ổn định. Các sự cố kỹ thuật chưa được khắc phục kịp thời, nhiều lúc giao dịch bị gián đoạn. Từ đó làm ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng. Sáu là: Dịch vụ TTQT còn chưa đa dạng. Việc cung ứng các dịch vụ TTQT mới chỉ dừng lại ở việc thanh toán theo một số phương thức truyền thống như thanh toán chuyển tiền, nhờ thu, thanh toán L/C. 3.2.2- Nguyên nhân của những hạn chế * Nguyên nhân chủ quan: Một là: Mô hình tổ chức bộ máy kinh doanh tại ngân hàng còn nhiều vấn đề chưa hợp lý. Sự phối kết hợp giữa các bộ phận, các phòng chức năng còn lỏng lẻo, chồng chéo, chưa tạo được một dịch vụ khép kín trong thanh toán, tín dụng, kinh doanh ngoại tệ đối với khách hàng. Do vậy, thời gian thanh toán còn dài và phí dịch vụ cao. Hai là: Công nghệ thanh toán của ngân hàng chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn. Cho đến nay, một số chức năng của chương trình mới chưa được khai thác hết, một số mẫu điện chưa được sử dụng, chất lượng đường truyền tin giữa Hội sơ chính và các chi nhánh, mức độ tự động hoá của chương trình chưa cao. Ba là: Công tác Marketing chưa có hiệu quả. Hoạt động TTQT của NH chưa chú trọng đến công tác Marketing. Hoạt động TTQT chủ yếu dựa vào khách hàng truyền thống, chưa tăng cường tìm kiếm khách hàng tiềm năng. Khách hàng truyền thống của Vietinbank BN phần lớn là các doanh nghiệp Nhà nước, còn các doanh nghiệp tư nhân chưa được chú trọng phát triển. Bốn là: Hoạt động ngân hàng đại lý chưa phát huy hết hiệu quả. Năm là: Công tác kiểm tra, kiểm soát về các nghiệp vụ TTQT chưa được tiến hành thường xuyên, sâu sát. Sáu là: Cơ sở vật chất, kỹ thuật, trụ sở làm việc còn chật chội, chưa đáp ứng được yêu cầu của một ngân hàng hiện đại. Bảy là: Trình độ, năng lực của đa số cán bộ tuy đã được nâng lên song vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển. * Nguyên nhân khách quan: Một là: Tình hình kinh tế thế giới trong thời gian vừa qua có nhiều biến động đã ảnh hưởng nhiều đến hoạt động TTQT của các NHTM nói chung và của Vietinbank BN nói riêng. Hai là: Môi trường pháp lý cho hoạt động TTQT còn thiếu và chưa đồng bộ. Ba là: Cơ chế chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực thương mại còn nhiều bất cập Bốn là: Tỷ giá hối đoái không ổn định, thị trường ngoại hối biến động gây ra những cơn sốt về ngoại tệ Năm là: Sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt của các ngân hàng gây khó khăn lớn cho hoạt động TTQT của Vietinbank BN. Sáu là: Trình độ nghiệp vụ ngoại thương của các doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu còn hạn chế . II/ Giải pháp mở rộng thanh toán quốc tế tại NHTM CP Bắc Ninh 1. Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Bắc Ninh 1.1. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh tại NH TMCP CT Bắc Ninh trong thời gian tới 1.1.1 Mục tiêu hoạt động kinh doanh năm 2005 - Các nguồn vốn huy động tăng từ 5%- 7% so với năm 2004. - Dư nợ cho vay tăng từ 15-20% so với năm 2004. - Lợi nhuận hạch toán nội bộ tăng 3% so với năm 2004. - Tỷ trọng nợ quá hạn trên tổng dư nợ < 1%. - Thu nợ đã đưa vào ngoại bảng là 2 tỷ đồng 1.1.2. Nhiệm vụ kinh doanh năm 2005 Để đạt được các mục tiêu đã đề ra, NHCT Bắc Ninh tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau: 1)Tích cực đẩy mạnh các biện pháp huy động vốn nhằm giữ vững và phát triển nguồn vốn huy động, vận dụng chính sách lãi suất và chính sách khách hàng hợp lý, phù hợp với từng đối tượng khách hàng 2) Tiếp tục đổi mới cơ cấu tín dụnh theo hướng tăng dần tỷ lệ dư nợ cho vay có tài sản đảm bảo 3) Tăng cường số lượng và chất lượng các sản phẩm dịch vụ, tăng tiện ích cho các sản phẩm truyền thống 4) Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát mọi hoạt động kinh doanh, đặc biệt là hoạt động tín dụng, tài chính và kế toán. 5) Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ một cách căn bản, đặc biệt là các kỹ năng về công nghệ mới. 6) Tiếp tục phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, đoàn thể trong việc chỉ đạo thực hiện mọi nhiệm vụ kinh doanh 1.2. . Giải pháp mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Bắc Ninh - Tăng cường hoạt động Marketing: Xây dựng chiến lược thu hút khách hàng, tăng cường mạnh mẽ công tác tiếp thị, quảng cáo. - Nâng cao chất lượng và đa dạng hoá dịch vụ TTQT nâng cao chất lượng dịch vụ TTQT, Đa dạng hoá các dịch vụ TTQT. - Nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ TTQT. Phải thường xuyên kiểm tra, đánh giá và sát hạch trình độ cán bộ để thực hiện đào tạo và đào tạo lại nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực cho cán bộ làm công tác TTQT. - Hoàn thiện và đổi mới công nghệ ngân hàng phục vụ công tác TTQT. - Đẩy mạnh hoạt động tín dụng xuất nhập khẩu và tăng cường nguồn ngoại tệ phục vụ TTQT. - Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đối với hoạt động TTQT. - Thực hiện tốt dịch vụ tư vấn cho khách hàng. C. KẾT LUẬN CHƯƠNG V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I/ Kết luận Việt Nam bước vào nền kinh tế thị trường và hội nhập vào nền kinh tế mậu dịch từ cuối thập niên 80.hoạt động thương mại và ngân hàng đang ngày một sôi động và phát triển, nhất là khi có sự hiện diện của các nhà dàu tư nước ngoài, đặc biệt là các chi nhánh Ngân hàng nước ngoài. Cùng với sự phát triển đó, hoạt động thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại trong nước ngày càng được mở rộng. tuy nhiên hoạt động nnày cũng vấp phải rất nhiều khó khăn do sự cạnh tranh gay gắt với các Ngân hàng liên doanh, các chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Ngân hàng TMCP CT Việt Nam_chi nhánh Bắc Ninh (Vietinbank Bắc Ninh) cũng là một trong số các ngân hàng thương mại đang đứng trước thực trạng đó. Để đứng vững duy trì và phát triển uy tín của mình trên thị trường quốc tế thì việc nâng cao chất lượng thanh toán quốc tế là yêu cầu bức thiết của Ngân hàng Em hy vọng với chừng mực nào dó, những nghiên cứu và giải pháp nêu trên sẽ giúp ích đối với công việc của cán bộ thanh toán quốc tế, góp phần mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại NH TMCP CT Việt Nam_chi nhánh Bắc Ninh. II/ Kiến nghị 1.Với chính phủ và các bộ ngành có liên quan Một là: Tạo môi trường kinh tế thuận lợi cho hoạt động thanh toán quốc tế: Tạo lập một môi trường kinh tế thuận lợi là hết sức cần thiết bởi vì hoạt động TTQT chỉ có thể được mở rộng và phát huy hiệu quả của nó trên cơ sở một môi trường kinh tế thuận lợi và ổn định. Trong thời gian tới, Chính phủ cần có những biện pháp, chính sách tích cực hơn nữa để thúc đẩy hoạt động ngoại thương nói chung và hoạt động TTQT nói riêng phát triển. Hai là: Hoàn thiện và bổ sung các văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động thanh toán quốc tế. Ba là: Hoàn thiện chính sách thương mại: Chính phủ cần có sự phối hợp giữa các Bộ, ngành (hải quan, thuế) có những chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu theo một chu trình tuần tự khép kín, cải cách thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí. Bốn là: Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước trong việc thực hiện chính sách quản lý ngoại hối. Năm là; Mở rộng và nâng cao hiệu quả quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế theo lộ trình phù hợp với đIều kiện của nước ta và đảm bảo thực hiện các cam kết trong quan hệ song phương và đa phương, tiến tới gia nhập WTO. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại 2. Với Ngân hàng Nhà nước. Một là: Hoàn thiện và phát triển thị trường ngoại tệ liên ngân hàng. Ngân hàng nhà nước phải mở rộng đối tượng tham gia vào hoạt động của thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, đa dạng hoá các loại ngoại tệ, các hình thức giao dịch trên thị trường và phải giám sát thường xuyên hoạt động của thị trường, quản lý quá trình mua bán của các ngân hàng trên thị trường. Hai là; Xây dựng cơ chế điều hành tỷ giá linh hoạt, phù hợp với thị trường. Tỷ giá có tính linh nhạy cảm cao, ảnh hưởng rất rộng đến tất cả các hoạt dộng của đời sống kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, thanh toán quốc tế. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bản cáo hàng năm Ngân hàng TMCP Công thương Việt nam. 2. Báo cáo tình hình thực hiện chỉ tiêu kinh doanh hàng năm (2006 -2010) của NH TMCP CT BN 3. Chu Văn Thái (2007), “Bàn về quyền chủ nợ của Ngân hàng thương mại”, Tạp chí Ngân hàng số 6 năm 2007. 4. PGS.TS Trần Huy Hoàng (chủ biên) (2007), Quản trị Ngân hàng thương mại, Nhà xuất bản lao động xã hội, TP Hồ Chí Minh. 5. PGS.TS Nguyễn Đình Tự (2008), “Ngành Ngân hàng Việt Nam sau một năm gia nhập WTO”, Tạp chí Ngân hàng số 1 năm 2008 trang 32, 33, 34, 35. 6. Viện nghiên cứu khoa học ngân hàng (2003), Giải pháp xử lý nợ xấu trong tiến trình tái cơ cấu các NHTM Việt Nam, Nhà xuất bản Thống kê. 7. Edward I. Alman (2001), Managing credit risk: Achanllenge for the new millennium. 8. Hennie van Greuning – Sonjatanovic (1999), Analyzing banking Risk, the world Bank. 9. Shelagh Heffernan (2005), Modern Banking, John Wiley & Sons Publication.