Chuyên đề Một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng ở NHNN và PTNT Hà Nội

nh phần kinh tế ngoài quốc doanh làm ăn không được hiệu quả, nhưng đã có những cố gắng trong việc thanh toán các khoản nợ tín dụng đối với chi nhánh NHNN&PTNT HN. Trong điều kiện nền kinh tế nước ta hiện nay, kinh tế quốc doanh vẫn là khu vực ưu tiên của Nhà nước. Do đó, thành phần kinh tế này là động lực chính thúc đẩy nền kinh tế phát triển trong những năm trước mắt. Tuy vậy, thành phần kinh tế ngoài quốc doanh lại chưa được quan tâm một cách đúng mức. Bởi thành phần kinh tế này cũng góp một phần không nhỏ cho nền kinh tế, tào công ăn việc làm cho dân cư Do vậy, trong những năm tới, chi nhánh nên đặc biệt chú ý đến thành phần kinh tế này, do nó rất năng động và phù hợp với tình hình kinh tế của nước ta hiện nay. Nếu được sự quan tâm của Nhà nước, cũng như của chi nhánh hơn nữa chắc chắn thành phần kinh tế này sẽ làm ăn có hiệu quả. Và điều tất yếu là chất lượng tín dụng của chi nhánh đối với thành phần kinh tế này sẽ được nâng cao. 3.2.3. Nợ quá hạn phân theo khả năng thu hồi: BẢNG 7 – CƠ CẤU NỢ QUÁ HẠN THEO KHẢ NĂNG THU HỒI Đơn vị: tỷ đồng NĂM Chỉ tiêu NQH đến ngày31/12/97 NQH đến ngày31/12/98 NQH đến ngày31/12/99 BT CVĐ KĐ BT CVĐ KĐ BT CVĐ KĐ DƯ NQH NGẮN HẠN: + Trong đó: + %/SNQH ngắn hạn 37,6 14,51 38,6 11,34 30,1 11,72 31,3 48,42 18,82 38,87 3,33 6,88 26,27 54,25 39,34 15,32 38,94 8,83 22,45 15,19 38,61 DƯ NQH TRUNG, DÀI HẠN: + TRONG ĐÓ: + %/SNQH TRUNG, DÀI HẠN 21,72 14,15 65,15 0,62 2,85 6,95 32 30,85 18,63 60,39 2,2 7,12 10,02 32,48 6,4 3,84 60 0,76 11,88 1,8 28,12 DƯ NQH KHÁC: + Trong đó: + %/SNQH khác 0,2 0,08 40 0,09 45 0,03 15 0,27 0,07 25,93 0,08 29,63 0,12 44,44 0,18 0,05 27,78 0,03 16,67 0,1 55,55 + TỔNG CỘNG + Tỷ trọng nợ quá hạn 28,77 48,34 12,05 20,24 18,7 31,42 37,52 47,17 5,61 7,05 36,41 45,78 19,21 41,83 9,62 20,95 17,09 37,22 (Nguồn: Bảng tổng hợp tín dụng 1997, 1998, 1999 – Phòng Kinh doanh) Theo khả năng thu hồi, dư nợ quá hạn có thể được phân thành: nợ quá hạn bình thường, nợ quá hạn có vấn đề và nợ quá hạn khó đòi. Các khoản nợ quá hạn bình thường là những khỏng nợ đã quá hạn thanh toán từ 1 đến 180 ngày, chiếm gần một nửa các khoản nợ quá hạn của ngân hàng. Hình thức thứ hai là khoản nợ quá hạn có vấn đề. Đây là những khỏng nợ quá hạn thanh toán từ 181 ngày đến 360 ngày. Năm 1997, nợ quá hạn có vấn đề chiếm tỷ trọng là 20,24%, năm 1998 là 7,05%, nhưng sang năm 1999 lại tăng lên 20,95%. Đây là dấu hiệu cần phải bàn tính đối với NHNN&PTNT HN. Các khoản nợ quá hạn khó đòi là những khoản nợ quá hạn thanh toán trên 360 ngày. Năm 1998, chiếm tỷ trọng là 45,78% và giảm xuống còn 37,22% vào năm 1999, cho thấy công tác hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng đã có những bước tiến vượt bậc. Để có thể hiểu rõ được khả năng thu hồi các khoản nợ quá hạn ta xét biểu đồ sau: Nhìn vào biểu đồ 3, nhận thấy rằng, trong 3 anưm số lượng nợ quá hạn bình thường, cũng như các khoản nợ quá hạn khó đòi có chiều hướng giảm xuống. Các khoản nợ quá hạn có vấn đề có khuynh hướng tăng lên nhưng ở mức thấp. Một điều đáng mừng là các khoản nợ khó đòi trong năm 1999 đã giảm hơn một nửa so với năm 1998 ( giảm 53%). Cho thấy tính hiệu quả trong công tác xử lý các khoản nợ quá hạn khó đòi tại chi nhánh NHNN&PTNT HN. Các khoản nợ quá hạn có vấn đề có khuynh hướng gia tăng mặc dù ở mức thấp, nhưng các cán bộ tín dụng cần phải hết sức chú ý đối với các khoản nợ này. Bởi vì nó là mầm mống của các khoản nợ khó đòi. 3.2.4. Nợ quá hạn theo nguyên nhân: Để hiểu rõ những nguyên nhân có thể tác động như thế nào đến khối lượng nợ quán hạn của ngân hàng, chúng ta tiến hành phân tích chất lượng dư nợ qua các nguyên nhân hình thành nợ quá hạn. BẢNG 6 – CƠ CẤU NỢ QUÁ HẠN THEO NGUYÊN NHÂN HÌNH THÀNH Đơn vị: Tỷ đồng Năm Chỉ tiêu 1997 1998 1999 Số tiền % Số tiền % Số tiền % 1. Nguyên nhân chủ quan + Về phía ngân hàng + Về phía khách hàng Trong đó: * Do KD thua lỗ * Sử dụng vốn sai mục đích * Cố ý lừa đảo * KH chiếm dụng vốn 2. Nguyên nhân khách quan + Do bất khả kháng + Do cơ chế chính sách 3. Nguyên nhân khác 9,5 0,68 8,82 1,52 0,87 5,38 1,05 16,95 2,06 14,89 33,07 15,96 1,15 14,81 2,55 1,46 9,04 1,76 28,48 3,46 25,02 55,56 57,74 1,54 56,2 42,56 0,32 4,64 8,68 10,24 8,2 2,04 11,56 72,60 1,94 70,66 53,51 0,4 5,83 10,92 12,87 10,31 2,56 14,53 33,14 0,38 32,76 11 0 0,57 21,19 6,01 6,01 0 6,77 72,18 0,83 71,35 23,95 0 1,24 46,16 13,07 13,07 0 14,75 Tổng cộng 59,52 100 79,54 100 45,92 100 (Nguồn: Bảng tổng hợp tín dụng 1997, 1998, 1999 – Phòng Kinh doanh) Qua bảng tổng kết trên tại NHNN&PTNT HN, ta rút ra một số nguyên nhân cụ thể của các khoản dư nợ quá hạn như sau: + Do kinh doanh thua lỗ. Thật vậy, sự xuát hiện của một số công ty của các nước phát triển tại Việt Nam đã ảnh hướng tới giá của một số mặt hàng nội địa và hàng nhập khẩu của các doanh nghiệp trong nước. Đặc biệt là lượng hàng hoá của Trung Quốc được nhập ồ ạt vào đã dẫn đến phá sản, đóng cửa do không chịu nổi sức ép về giá, cũng như không tìm nổi cho mình một hướng đi thích hợp với môi trường kinh tế mới. Do đó, không tào ra được hiệu quả trong kinh doanh, dẫn đến làm ăn thua lỗ. đó là nguyên nhân dẫn đến những khoản nợ quá hạn tại NHNN&PTNT HN. Trong những năm qua, tỷ trọng nợ quá hạn do nguyên nhân này gây ra tương đối cao, đỉnh điểm là năm 1998 với 53,51% tổng nợ quá hạn, sang năm 1999 giảm xuống còn 23,95% tổng nợ quá hạn. + Do khách hàng cố ý lừa đảo. Đây là rủi ro đạo đức mà ngân hàng cân nhắc, thực hiện việc nghiên cứu khách hàng trước khi cho vay. Nguyên nhân này gây ra các khoản nợ quá hạn chiếm một tỷ trọng nhỏ, nhưng là nguyên nhân mà ngân hàng có thể hạn chế được. Do đó, cần phải làm tôt các công tác nghiệp vụ trước khi cho vay. + Do sự chiếm dụng vốn trong thanh toán giữa các đơn vị vay vốn. Đây là nguyên nhân không nhỏ gây ra các khoản nợ quá hạn của ngân hàng. Chính vì vậy, công tác thanh toán cần phải được cải thiện để có thể hạn chế nợ quá hạn tại ngân hàng. + Do các nguyên nhân bất khả kháng như thiên tai, địch hoạ, bị bạn hàng lừa đảo đối với khách hàng trong quá trình sản xuất kinh doanh. + Do hoạt động thế chấp tài sản của doanh nghiệp ngoài quốc doanh kho vay. Ngân hàng gặp nhiều khó khăn trong việc định giá, cũng như quản lý tài sản thế chấp trong thời gian vay vốn của doanh nghiệp. Để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đồng thời hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp thuộc đối tượng chính sách Nhà nước, NHNN&PTNT HN đã thực hiện nghiệp vụ rà soát những đơn vị thuộc đối tượng để giãn nợ, khoanh nợ, gia hạn nợ hoặc xoá nợ. III. TÌNH HÌNH PHÒNG NGỪA VÀ XỬ LÝ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NHNN&PTNT HN. 1. Đối với những món nợ quá hạn có khả năng thu hồi: Nợ quá hạn có khả năng thu hồi là những khoản nợ quá hạn thanh toán dưới 360 ngày. Đối với những món nợ này, các cán bộ tín dụng của NHNN&PTNT HN tích cực đi xuống các cơ sở để thúc giục khách, nghiên cứu tình hình khách hàng từ đó đưa ra các biện pháp cụ thể để thu hồi các khoản nợ quá hạn, hạn chế tối đa rủi ro mang lại cho ngân hàng. Tiếp tục gia hạn nợ, giãn nợ đối với những khách hàng có tình hình tài chính đang khó khăn nhưng có khuynh hướng làm ăn có hiệu quả trong thời gian tới. Bên cạnh đó, cán bộ nhân viên ngân hàng cũng cho những lời khuyên về nhiều vấn đề như sản xuất, bán hàng thu tiền Đặc biệt, trong năm 1999, ngân hàng đã thực hiện xoá nợ cho 113 khách hàng với số tiền 26,46 tỷ đồng, giãn nợ cho 2 doanh nghiệp với số tiền là 4,473 tỷ đồng, áp dụng lãi suất thấp cho 17 doanh nghiệp với doanh số cho vay trên 700 tỷ đồng và dư nợ trên 400 tỷ đồng. Bên cạnh đó, ngân hàng còn tăng thêm các khoản cho vay đối với các doanh nghiệp nhằm khắc phục khó khăn cho họ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có khả năng thanh toán các khoản tín dụng trước đó. Ngân hàng cũng khuyến khích các doanh nghiệp thu hồi các khoản đầu tư chưa đến hạn, công nợ giảm lượng hàng tồn kho bằng việc cải tiến phương thức bán hàng, hạ giá bán nhằm tăng doanh thu bán hàng. Đối với một số khách hàng, ngân hàng đã nhận thêm các vật thế chấp đảm bảo cho các khoản vay. 2. Đối với những món nợ quá hạn không có khả năng thu hồi: Sau khi thực hiện đủ các hình thức để thu lại các khoản nợ quá hạn mà ngân hàng vẫn không thu hồi được nợ thù ngân hàng đã quyết định thanh lý đối với các khoản nợ khó đòi bằng việc dựa vào các công cụ pháp lý để ép buộc thu nợ. Ngân hàng tổ chức bán đấu giá các tài sản thế chấp cầm cố để giảm thiểu những tổn thất đối với ngân hàng. Tóm lại những năm vừa qua, NHNN&PTNT HN đã và đang làm việc có hiệu quả, đóng vay trò là một nhà tài trợ “phát triển” tích cực đối với nền kinh tế trong địa bàn nói riêng và trong cả nước nói chung. Với tỷ lệ nợ quá hạn là 4,66% ngân hàng đang tìm kiếm những biện pháp giải quyết mới nhằm giảm tỷ lệ này xuống dưới 4% trong năm 2000 và giảm hơn nữa trong các năm tiếp theo nâng cao hiệu quả của hoạt động tín dụng trong hoạt động kinh doanh của mình. Với đặc điểm là ngân hàng quốc doanh mang tính “phát triển”, ngân hàng đã thực hiện một cơ cấu tín dụng phù hợp với chủ trương chính sách của nhà nước. Tuy nhiên, ngân hàng cũng gặp phải rất nhiều khó khăn do chất lượng của hoạt động tín dụng chưa hoàn hảo đem lại. Có rất nhiều chỉ tiêu tác đông đến chất lượng tín dụng. tuy nhiên, trong giới hạn của chuyên đề chỉ đề cập đến những rủi ro của hoạt động tín dụng tại ngân hàng và đưa ra một vài giải pháp, kiến nghị nhằm phòng ngừa, hạn chế những rủi ro tín dụng mà ngân hàng đang phải đối mặt. CHƯƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG Ở NHNN VÀ PTNT HÀ NỘI I ĐỊNH HƯỚNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG NO & PTNT HÀ NỘI TRONG NHỮNG NĂM QUA Định hướng chung phát huy sức mạnh tổng hợp, tập trung lực lượng nâng cao chất lượng các hoạt động nghiệp vụ hiện có nhất là các dịch vụ tín dụng, công tác thanh tra. Củng cố toàn diện chế độ hạch toán kinh doanh, thực hành tiết kiệm, mở rộng các dịch vụ kinh doanh mới. Đặt mục tiêu hiệu quả nâng cao kỷ cương, kỷ luật điều hành, chống và ngăn chặn tệ quan liêu, tiêu cực tham nhũng, giữ gìn uy tín trong kinh doanh. Phấn đấu trong những năm tới tiến kịp một số nước trong khu vực về công nghệ, trình độ nhân viên, tính hiệu quả và sự bền vững các dịch vụ kinh doanh đầu tư vốn áp dụng các công nghệ mới, hiện đại hoá các hoạt động Ngân hàng. Năm 2000, phấn đấu tăng trưởng nguồn vốn từ 10- 15 % so với năm 1999. Tiếp tục củng cố xây dựng phát triển thị trường tín dụng, đối với nông nghiệp nông thôn và hộ sản xuất. Thúc đẩy quá trình liên kết các thành phần kinh tế, liên kết thị trường thành thị với nông thôn, thị trường trong nước với quốc tế để khai thác tiềm lực kinh tế tạo lập quỹ cho vay. Bám sát định hướng kinh doanh đã đề ra bao gồm các thị trường trọng điểm đồng thời đa dạng hóa có chọn lọc các khách hàng mới, nắm chắc tình hình khách hàng, sự biến động về cơ cấu kinh tế, sự biến động về hoạt động tiền tệ tín dụng trên địa bàn Hà Nội cũng như trong nước và quốc tế nhằm đưa ra các giải pháp kịp thời với tình hình. Xử lý linh hoạt cơ chế lãi suất tín dụng, lãi suất huy động vốn để thu hút khách hàng và có lãi suất cạnh tranh nhât. Nêu cao quan điểm phục vụ tốt khách hàng là tiền đề cho hoạt động kinh doanh có hiệu quả, đặc biệt là đối với khách hàng trọng điểm, duy trì tốt việc thanh toán quốc tế nâng cao hiệu quả công tác thanh toán, luôn giữ sự bình đẵng giữa Ngân hàng với khách hàng để củng cố lòng tin của khách hàng Thường xuyên kiểm tra giám sát mọi hoạt động nội bộ kịp thời chấn chỉnh ngay nhữngkhuyết điểm, không để tình trạng tiêu cực phát triển Tích cực trang bị và đổi mới phương tiện làm việc, cơ sở vật chất phục vụ công tác thanh toán. Quan tâm đến việc đào tạo nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ của Ngân hàng, thực hiện đúng chế độ nghiệp vụ của nghành. Tích cực trẻ hóa đội ngũ nhân viên Ngân hàng. 2. Định hướng hoạt động tín dụng Mở rộng các hình thức huy động vốn, đảm bảo chủ động về nguồn vốn trong kinh doanh, đồng thời đa dạng hoá các hoạt động tín dụng để mở rộng thị trường kinh doanh, tăng trưởng vốn nhanh và hạn chế rủi ro. Nâng cao chất lượng công tác tín dụng, giảm thấp nợ quá hạn và nợ có ván đề với phương châm an toàn để phát triển, phát triển phải an toàn. Thực hiện kiểm tra, kiểm soát hoạt động tín dụng thường xuyên, đặc biết tập trung kiểm tra các dự án mà Ngân hàng No & PTNT Hà Nội cho vay với số lượng vốn lớn, xử lý triệt để các khoản nợ có vấn để các khoản đầu tư mới nhất thiết phải đảm bảo có hiệu quả. Gắn tín dụng thương mại với đầu tư phát triển, thúc đẩy quá trình liên kết các thành phần kinh tế nhằm khép kín chu kỳ kinh doanh. Đầu tư tín dụng tạo điều kiện cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và kinh tế nông thôn theo hướng sản xuất hàng hoá, công nghiệp, dịch vụ. Từng bước thử nghiệm chương trình tín dụng hỗ trợ nông thôn xây dựng cơ sở hạ tầng, cho vay xây dựng thủy lợi nội đồng, giao thông nông thôn. Nâng dần tỷ trọng đầu tư cho phát triển và phục hồi các nghành nghề truyền thống, hỗ trợ các dịch vụ phục vụ trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp. Tăng cường đầu tư cho các doanh nghiệp Nhà nước kinh doanh có hiệu quả nhưng bên cạnh đó thì việc đầu tư cho khách hàng truyền thống “ nông thôn” cũng rất quan trọng bởi đó là đối tượng phục vụ chính của Ngân hàng. Chú trọng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ làm ăn có hiệu quả, tạo nhiều công ăn việc làm và nhiều sản phẩm cho xã hội. Trên cơ sở tổng kết các mô hình cho vay, chấn chỉnh các sai sót, mở rộng các hình thức cho vay trực tiếp qua các tổ chức chính trị, xã hội Chỉnh sửa và bổ xung một số văn bản đã ban hành về quy trình nghiệp vụ tín dụng, đảm bảo tạo lập một hành lang pháp lý thuận lợi để các cấp Ngân hàng triển khai nghiệp vụ cho vay không vấp phải các sai lầm không đáng có. II . MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÒNG NGỪA, HẠN CHẾ RỦI RO TRONG KINH DOANH TÍN DỤNG Ở NHNN & PTNT HÀ NỘI San sẻ rủi ro San sẻ rủi ro nhằm phân tán rủi ro bất khả kháng, khó tránh khỏi như thiên tai, bão lụt, hỏa hoạn ... các biện pháp san sẻ rủi ro gồm có tránh dồn vốn, liên kết đầu tư và bảo hiểm tín dụng. 1.1tránh dồn vốn: Cách phân phối tín dụng tốt nhất đối với moọt Ngân hàng muốn tránh rủi ro là rải tiền của mình vào nhiều khoản đầu tư, nhiều khách hàng khác nhau. Để thực hiện biện pháp này cần quán triệt hai vấn đề: + Cho vay nhiều đối tượng thuộc các loại hình sản xuất khác nhau. Nếu tập trung vốn đầu tư vào một nhóm khách hàng, nhất là với nhóm khách hàng không được khuyến khích có như vậy thì mới hạn chế được tác động xấu của rủi ro. + không đầu tư một số tiền lớn cho một khách hàng mà phải san sẻ ra cho nhiều khách hàng trong cùng một nghành sản xuất kinh doanh, đặc biệt là các nghành sản xuất đá xẻ ốp lát, sứ vệ sinh, bia địa phương, Bởi những mặt hàng này có thị trường rất nhỏ, không có khả năng cạnh tranh với hàng nhập khẩu. liên kết đầu tư Liên kết đầu tư nhằm cung cấp những khoản tín dụng lớn mà Ngân hàng không đủ khả năng cho vay, khó xác định mức độ rủi ro mạo hiểm. Liên kết đầu tư là các Ngân hàng cùng xem xét đánh giá khách hàng và dự án xin vay vốn của khách hàng để tiến hành đầu tư. Trong khi đầu tư các Ngân hàng phải cùng nhau ký kết hợp đồng đầu tư, thoả thuận rõ trách nhiệm quyền hạn của mỗi bên trong hợp đồng đầu tư. 1.3 Bảo hiểm tín dụng. Bảo hiểm là biện pháp hết sức quan trọng nhằm đảm bảo dàn trải rủi ro. Bảo hiểm có lợi về mặt kinh tế cho mọi người, nó làm giảm mất mát, thiệt hại của cải. ở nước ta hiện nay nói chung Bảo hiểm chưa đi sâu vào đời sống xã hội. Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, hoạt động tín dụng của Ngân hàng không được coi là một nghành nghề kinh doanh. Khi phát sinh rủi ro tín dụng, Ngân hàng thương dùng các biện pháp phi kinh tế để ngăn chặn như không cho các tổ chức và cá nhân rút tiền và phát hành thêm tiền để bù đắp. Vấn đề bảo hiểm tín dụng không được đề ra Chuyển sang cơ chế thị trường, hoạt động tín dụng được coi là một nghành kinh doanh. Sản phẩm của Ngân hàng là quyền sử dụng vốn của khách hàng trong những thời gian nhất định. Quan hệ giữa Ngân hàng với các doanh nghiệp, cac nhân là quan hệ bạn hàng bình đẳng. Để ngăn chặn nhẵng bất trắc xấu nhất đối với hoạt động tín dụng thì bảo hiểm tín dụng là một công cụ cần thiết *Bảo hiểm tín dụng có các hình thức sau + khách hàng vay vốn tín dụng tự tham gia bảo hiểm, mua bảo hiểm tín dụng cho người hành nghề và lĩnh vực mà mình kinh doanh. Vì vậy khoản đầu tư tín dụng trong trường hợp này được coi là bảo hiểm gián tiếp. + NHNo & PTNT Hà Nội nên tự bảo hiểm cho chính mình bằng cách thành lập quỹ dự phòng để bù đắp những thiệt hại do rủi ro xảy ra mà vẫn bảo đảm được tình hình tài chính của Ngân hàng. Nếu không có rủi ro xảy ra thì quỹ dự phòng rủi ro càng tăng lên qua các năm, khả năng bù đắp càng lớn. + NHNo & PTNT Hà Nội trực tiếp mua bảo hiểm của các tổ chức bảo hiểm chuyên nghiệp, ở nước ta hiện nay chưa có tổ chức bảo hiểm tín dụng vậy giải pháp nêu ra ở đây là phải thành lập một công ty bảo hiểm tín dụng thuộc NHNN Việt Nam thực hiện chức năng kinh doanh bảo hiểm, nhiệm vụ chủ yếu là bảo hiểm tín dụng trong nước với khách hàng là NHTM, NHCP, Ngân hàng liên doanh, chi nhánh Ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam. 2. Nghiên cứu khách hàng Trước khi thiết lập các quan hệ tín dụng, Ngân hàng phải tìm hiểu khả năng tài chính, kỹ thuật và uy tín của khách hàng. Không chỉ xem xét quy mô hoạt động của khách hàng biểu hiện qua số vốn lưu động và vốn cố định và phải biết được năng lực kinh doanh sức cạnh tranh sản phẩm của doanh nghiệp trên thị trường, triển vọng của nó trong tương lai. Từ đó so sánh để thấy khả năng trả nợ của các doanh nghiệp. Việc phân tích khách hàng thường được thực hiện dưới hai góc độ định tính và định lượng. Tuy nhiên, Ngân hàng thường sử dụng phương pháp thứ 3 đó là phân tích tình hình tài chính của DN. Mục tiêu chính của việc phân tích tài chính là việc xác định khoản vay và ý định của người vay trong việc hoàn trả tiền vay phù hợp với các khoản nêu trong hoạt động. Một Ngân hàng cần phải dựa vào mức độ rủi ro có thể chấp nhận được trong mỗi trường hợp và mức cho vay có thể chấp nhận được với mức rủi ro có thể. Rõ ràng việc cho vay không thể chỉ hoàn toàn dựa vào danh tiếng và quá khứ của người vay. Phân tích tài chính về căn bản giống nhau trong mọi Ngân hàng nhưng giữa các chức năng khác nhau tại Ngân hàng khác nhau người ta lại nhấn mạnh chức năng này hay chức năng kia tùy thuộc vào đặc thù của từng Ngân hàng trong hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, với đặc điểm của một NHNo & PTNT nhưng lại hoạt động trên địa bàn Hà Nội, cho nên chức năng chủ yếu của Ngân hàng NHNo & PTNT Hà Nội giống như bất kỳ một Ngân hàng thương mại nào. Do vậy, thông thường thì nội dung phân tích bao gồm + Đánh giá khả năng bảo toàn vốn. + Phân tích tình hình và khả năng thanh toán + Phân tích các bản báo cáo tài chính và kết quả tài chính. + Đánh giá tình hình trả nợ vay Ngân hàng 2.1. Đánh giá khả năng bảo toàn vốn: Bảo toàn vốn là điều kiện bắt buộc đối với sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp, nó được hiểu là sau mỗi một chu kỳ kinh doanh vốn vẫn được tái đầu tư ít nhất bằng quy mô vốn cũ để có thể trang trải những chi phí bằng hoặc lớn hơn thời điểm giá hiện tại. Đối với một Ngân hàng vừa xem xét khả năng bảo toàn vốn của Doanh nghiệp là một việc hết sức cần thiết để có thể quyết định việc đầu tư tín dụng Khả năng bảo toàn vốn của Doanh nghiệp được đánh giá thông qua hệ số bảo toàn vốn như sau Số vốn doanh nghiệp hiện có. Hệ số bảo toàn vốn = Tổng số vốn DN phải bảo toàn Nếu hệ số bảo toàn vốn bằng 1 tức là doanh nghiệp có khả năng bảo toàn vốn. Nếu hệ số lớn hơn 1 thì Doanh nghiệp không những có khả năng bảo toàn vốn mà còn có khả năng phát triển vốn. Ngược lại nếu hệ số trên nhỏ hơn 1thì lúc ấy phải xét thêm khả năng an toàn Số vốn DN hiện có + Thu nhập Hệ số khả năng an toàn = Số vốn Doanh nghiệp phải bảo toàn 2.2 Phân tích tình hình và khả năng thanh toán của Doanh nghiệp 2.2.1 Khả năng tự chủ về tài chính khả năng tự cân đối về tài chính của Doanh nghiệp để đáp ứng các khoản nợ phải trả. Nó được thể hiện qua hệ số tài trợ: Số vốn doanh nghiệp hiện có Hệ số tài trợ = Số vốn doanh nghiệp đang sử dụng Trong đó, nguồn vốn doanh nghiệp hiện có bao gồm: nguồn vốn cố định, nguồn vốn lưu động, nguồn vốn xây dựng cơ bản, quỹ doanh nghiệp, nguồn kinh phí, thu nhập chưa phân phối. Tổng số nguồn vốn mà doanh nghiệp đang sử dụng gồm nguồn vốn hiện có của Doanh nghiệp, nguồn tín dụng, nguồn thanh toán. Nếu một doanh nghiệp có hệ số tài trợ kỳ này lớn hơn kỳ trước và lớn hơn 0,5 là tốt. Nếu doanh nghiệp để hệ số này dưới 0,5 thì tình hình tài chính của DN sẽ rất xấu. Hệ số này càng nhỏ thì tình hình tài chính của Doanh nghiệp càng tồi và dễ vỡ nợ. 2.2.2. Năng lực đi vay là khả năng của một Doanh nghiệp kêu gọi xin vay và được tính bằng công thức Nguồn vốn doanh nghiệp tự có Năng lực đi vay = Nguồn vốn thường xuyên Một doanh nghiệp có khả năng tự chủ tài chính cao thường có năng lực đi vay lớn vì doanh nghiệp này có thể đáp ứng được các khoản nợ khi đến hạn thanh toán. Người ta tính rằng, nếu doanh nghiệp có tỷ số này lớn hơn 2/3 thì DN có năng lực đi vay lớn. Ngược lại, nếu nhỏ hơn 0,5 thì DN đạt mức bão hòa của năng lực đi vay. Vì vậy, đối với doanh nghiệp này Ngân hàng không được cho vay. 2.2.3. Khả năng thanh toán Khả năng của Doanh nghiệp trong việc đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn, khả năng thanh toán phản ánh tình hình tài chính của Doanh nghiệp, ta cần xem xét phân tích các chỉ tiêu: khả năng thanh toán chung, khả năng thanh toán ngắn hạn, khả năng thanh toán nhanh và khả năng thanh toán cuối cùng. * Khả năng thanh toán chung : Đây là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh tình hình khả năng thanh toán của Doanh nghiệp Số tiền dùng để thanh toán khả năng thanh toán = Số tiền doanh nghiệp phải thanh toán Nếu hệ số khả năng thanh toán lớn hơn hoặc bằng 1 chứng tỏ khả năng thanh toán của Doanh nghiệp là tốt, khả quan. Nếu doanh nghiệp để khả năng thanh toán nhỏ hơn 1, thể hiện DN không có khả năng thanh toán nợ trong điều kiện bình thường, thực trạng của Doanh nghiệp có vấn đề. * Khả năng thanh toán ngắn hạn Vốn bằng tiền + Các khoản phải thu. Nợ ngắn hạn Ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác Các khoản phải trả + Khả năng thanh toán ngắn hạn = Nhìn chung, hệ số lớn hơn hoặc bằng 1, Doanh nghiệp có khả năng thanh toán các khoản nợ ngắn hạn * Khả năng thanh toán nhanh Chỉ tiêu này chỉ có ở doanh nghiệp có nguồn tài chính dồi dào, DN có thể chủ động thanh toán được bất kỳ khoản nợ nào khi đến hạn thanh toán: Vốn bằng tiền Khả năng thanh toán nhanh = = K Các khoản nợ đến hạn Nếu k >= 1 : DN có khả năng thanh toán nhanh Nếu 0,5 < k < 1 Doanh nghiệp vẫn có khả năng thanh toán nhanh các khoản nợ đến hạn. Nếu k càng nhỏ hơn 1 càng khó có khả năng thanh toán nhanh 2.2.4 Tình hình công nợ Xét tình hình công nợ của Doanh nghiệp trong mối quan hệ với Ngân hàng, các tổ chức kinh tế khác, với người bán, người mua và thanh toán với Ngân sách. * Tình hình sử dụng vốn vay: Nhận xét tình hình sử dụng vốn vay Ngân hàng trên các khía cạnh: Doanh số cho vay thu nợ có phát sinh đều đặn không. Có nợ quá hạn không. * Tình hình thanh toán với người bán và người mua: Trong quá trình sản xuất kinh doanh, nợ phải trả, nợ phải thu thường xuyên phát sinh. Tuy nhiên để nhận xét cụ thể tình hình công nợ của Doanh nghiệp có bình thường hay không, ta phải xem xét cụ thể từng trường hợp. Nếu số phải thu > số phải trả > vốn lưu động hoặc là Số phải trả > Số phải thu + Vốn lưu động. Chứng tỏ tình hình tài chính của doanh nghiệp có vấn đề, trường hợp này cẫn xem xét cụ thể trong mối quan hệ với bạn hàng của Doanh nghiệp, kết hợp với tình hình sản xuất kinh doanh trong những thời gian trước đó. * Tình hình nộp Ngân sách Nhà nước: Thực chất là phân tích tình hình thanh toán của Doanh nghiệp đối với Ngân sách Nhà nước, nộp thuế lợi nhuận và các khoản phải nộp Ngân sách Nhà nước khác. Việc phân tích đánh giá căn cứ vào tỷ lệ thanh toán với Ngân sách Nhà nước của Doanh nghiệp về các khoản phải nộp Số đã nộp Tỷ lệ thanh toán Ngân sách = Số phải nộp 2.2.5 Khả năng thanh toán cuối cùng (h) Đây là chỉ tiêu bổ xung làm căn cứ để các cán bộ tín dụng xem xét có nên cho vay hay không khi các chỉ tiêu trên chưa đủ tiêu chuẩn để xét cho vay. Do vậy, chỉ áp dụng đối với các Doanh nghiệp có quá trình hoạt động tốt = Khả năng thanh toán cuối cùng Tài sản thiếu chờ xử lý Tài sản có lưu động Chênh lệch tỷ giá và chỉ số giá chưa xử lý - - Nợ ngắn hạn Ngân hàng và các tổ chức kinh tế khác + Các khoản phải trả Tài sản có lưu động = Tài sản lưu động + Tài sản thanh toán Nếu h < 1 tình hình tài chính của Doanh nghiệp rất xấu, toàn bộ tài sản của doanh nghiệp cũng không đủ trả nợ. Trường hợp này không nên cấp tín dụng. 2.3. Đánh giá phân tích kết quả tài chính. Kết quả tài chính của khách hàng phản ánh chất lượng hiệu quả sản xuất kinh doanh thông qua chỉ tiêu lỗ lãi thực tế. Hoạt động tín dụng Ngân hàng chỉ được đảm bảo có hiệu quả khi đầu tư cho những doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có lãi. 2.4. Đánh giá khả năng và tình hình trả nợ vay Ngân hàng Xem xét khách hàng có luôn thực hiện đúng mọi quy định trong thể lệ tín dụng trong thể lệ tín dụng thanh toán của Ngân hàng hay không, uy tín của khách hàng đối với Ngân hàng qua việc vay trả thường xuyên ổn định, ít phát sinh nợ quá hạn hoặc phát hành séc quá số dư, đồng thời kiểm tra sự tôn trọng nguyên tắc về cho vay vốn tín dụng. Phân tích tài chính doanh nghiệp có vai trò quan trọng trong hoạt động tín dụng. Vì vậy để việc đầu tư tín dụng có hiệu quả và đúng hướng thì việc phân tích tài chính đối với các khách hàng của mình trước khi cung cấp tín dụng là cần thiết, không thể thiếu được đối với Ngân hàng. 3. Thực hiện bảo đảm tín dụng 3.1 Bảo lãnh Là hoạt động quan trọng đa dạng trong đời sống kinh tế xã hội nói chung và hoạt động kinh doanh tiền tệ nói riêng. Thực hiện bảo lãnh sẽ tạo ra khả năng các giao dịch vay nợ tăng cường sự ổn định, giảm được nhiều sự rủi ro trong quan hệ vay mượn. Bảo lãnh được coi như là một hình thức bảo đảm nợ trong cam kết trách nhiệm của mình, người bảo lãnh luôn thể hiện việc thực hiện nghĩa vụ hầu như là bất khả kháng trước chủ nợ. Bảo lãnh được thực hiện nhằm đảm bảo khả năng vay nợ. Việc bảo lãnh được thực hiện bằng văn bản hoặc hợp đồng bảo lãnh phù hợp của chủ tài khoản đứng ra bảo lãnh. Ngân hàng sẽ yên tâm hơn giảm bớt thời gian, chi phí để tìm hiểu khách hàng khi họ được bảo lãnh bởi một DN có uy tín hay một tổ chức tín dụng khác. Do đó, rủi ro phát sinh trong quan hệ tín dụng giữa Ngân hàng và người được bảo lãnh sẽ giảm. Tuy nhiên, rủi ro cũng có thể xảy ra do tình trạng của chính người bảo lãnh, cho nên người bảo lãnh cần có những điều kiện sau: + Có tư cách pháp nhân + Có đủ điều kiện và có đủ nguồn vốn để trả nợ Ngân hàng khi người vay không trả được nợ. + Người bảo lãnh phải tồn trọng những quy định, giới hạn bảo lãnh của pháp luật quy định. 3.2 Cầm cố: Cầm cố tài sản là việc bên vay đưa tài sản của mình cho ngân hàng giữ để bảo đảm việcc trả nợ. Nếu đến hạn bên vay trả hết nợ thì ngân hàng trả lại tài sản cầm cố. Nếu bên vay không trả hết nợ gốc và lái thì ngân hàng có quyền đề nghị cơ quoan nhà nước có thẩm quyền phát mại tài sản cầm cố để thu hồi nợ hoặc tài sản cầm cố sẽđược xử lý theo phương thức hai bên cùng có lợi. Cầm cố tài sản vay vốn phải được lập thành văn bản, trong đó ghi rõ chủng loại số lượng, giá trị tài sản ... Việc định giá và kiểm định tài sản cầm cố, tài sản thế chấp. Còn lãi suất cầm cố do giám đốc chi nhánh cho vay quyết định phù hợp với lãi suất thị trường ở địa phương và chi phí bảo quản tài sản nhưng không nhỏ hơn mức lãi suất vay ngắn hạn cùng kỳ. Khi cầm cố, Ngân hàng phải có trách nhiệm bảo quản không được sử dụng vào mục đích khác. 3.3 Tín chấp Đối với các Doanh nghiệp đã có quan hệ tín dụng thường xuyên với Ngân hàng, vay trả sòng phẳng, có tài khoản tiền gửi tại chi nhánh mà số dư tài khoản tiền gửi thường xuyên đủ khả năng trả nợ và lãi trong từng kỳ hạn, hoạt động sản xuất kinh doanh của Doanh nghiệp có lãi thì Ngân hàng có thể tiến hành cho vay theo hình thức tín chấp. 3.4 Thế chấp thế chấp là việc khách hàng vay vốn của Ngân hàng trên cơ sở đảm bảo khả năng trả nợ bằng tài sản của mình [ Bất động sản ]. Tài sản thế chấp phải có đủ các yêu cầu sau: +Phải có đủ giấy tờ chứng minh thuộc quyền sở hữu hợp pháp của người vay, không thuộc loại pháp luật cấm buôn bán chuyển nhượng. Không phải là tài sản đang thế chấp tại Ngân hàng khác hay đang có tranh chấp + Tài sản có giá trị là hàng hóa khi phát mại. Khi xét đến giá trị của tài sản, Ngân hàng nên chú ý đến giá trị của nó tại thời điểm khoản vay trước hạn. 4. Thông tin về rủi ro khách hàng nghiên cứu thu thập thông tin về các Doanh nghiệp trong hồ sơ của khách hàng. Tổ chức tín dụng có thể dựa vào đó để đánh giá thực trạng của Doanh nghiệp. Thông tin rủi ro về khách hàng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho Ngân hàng mở rộng lĩnh vực kinh doanh mới là thông tin và dịch vụ tư vấn và Ngân hàng chủ động có quan hệ thông tin trên thương trường quốc tế. 5. Biện pháp xử lý nợ quá hạn. Các NHTM rất quan tâm đến các biện pháp ngăn ngừa và các biện pháp đề phòng giảm bớt rủi ro thiệt hại bao gồm : tăng cường sự giám sát, tăng chi phí thu nợ...Ngay khi có dấu hiệu là những người vay đã gặp khó khăn về tài chính, Ngân hàng phải áp dụng kịp thời các biện pháp để điều chỉnh tình huống và bảo vệ lợi ích của mình. Một trong những biện pháp sau đây hoặc một sự liên kết có thể được áp dụng để cứu lấy người vay và khôi phục sức mạnh tài chính của họ, Cố vấn, nhân viên Ngân hàng có thể cho những lời khuyên về nhiều vấn đề như bán hàng, thu tiền, sản xuất... Ngân hàng cũng có thể mời chuyên gia dể cho lời khuyên và tư vấn. + Tăng thêm vốn : Ngân hàng có thể tăng thêm vốn cho Doanh nghiệp bằng cách bán thêm cổ phần, cho vay bảo lãnh, tìm biện pháp thu hồi các hóa đơn chậm trả, giúp Doanh nghiệp thanh toán hàng tồn kho... Ngân hàng có thể gia hạn nợ cho các Doanh nghiệp một thời gian nữa để Doanh nghiệp có thể trả dần món nợ đó. + Tăng thêm các khoản cho vay : thông thường các Ngân hàng không muốn tăng thêm vốn vay cho một Doanh nghiệp đang có khó khăn về hoàn trả tín dụng, mặc dù nó là một giải pháp khá hấp dẫn nhằm khắc phục khó khăn cho khách hàng tạo điều kiện cho khách hàng có khả năng thanh toán các khoản nợ trước đó. Tuy nhiên đối với các khoản nợ tồn đọng quá lâu, Ngân hàng có thể khoanh nợ đối với các khoản nợ quá hạn này, tức là chỉ thu hồi dần vốn gốc. Ngoài ra, Ngân hàng có thể xử lý người vay theo đúng điều khoản của hợp đồng và Ngân hàng có thể phát mại tài sản thế chấp để thu hồi vốn. Tuy vậy, đây là phương pháp cuối cùng khi không còn cách nào khác. Nếu là các khoản vay không có tài sản đảm bảo thì Ngân hàng có thể gán nợ cho một khách hàng khác nhằm thu hồi vốn. Tuy nhiên, Ngân hàng phải chấp nhận thua thiệt. Nếu Ngân hàng chỉ là một trong số các chủ nợ và ai cũng muốn lấy lại tiền thì nên thành lập một ủy ban trả nợ, uỷ ban này sẽ tìm ra biện pháp tối ưu nhất nhằm thu hồi nợ cho mọi thành viên như đồng ý khôi phục lại Doanh nghiệp hoặc cho nhượng các tài sản có của Doanh nghiệp cho từng chủ nợ, bán các loại tài sản hoặc bán Doanh nghiệp cho đơn vị khác theo phán quyết của pháp luật của toà án về sự phá sản của Doanh nghiệp. 6. Hoàn thiện một số bước trong quy trình nghiệp vụ tín dụng. * Thứ nhất : khâu thẩm định khách hàng trước khi cho vay Bước 1 : Cần xác định được hệ số tài chính cơ bản của Doanh nghiệp như + Hệ số về khả năng thanh toán : trên cơ sở xác định được hệ số này Ngân hàng đánh giá được khả năng hoàn trả vốn vay Ngân hàng + Hệ số về cơ cấu nguồn vốn : Việc tính toán hệ số cơ cấu nguồn vốn cho phép khả năng đánh giá tài chính của Doanh nghiệp. Nếu trong cơ cấu nguồn vốn mà vốn tự có chiếm tỷ lệ lớn thì khả năng tài chính của Doanh nghiệp ở mức tốt, ngược lại nếu vốn vay Ngân hàng và các nguồn vốn chiếm dụng khác là cơ bản thì khả năng tài chính của người vay là không được tốt. + Hệ số về hoạt động : ở chỉ tiêu này, Ngân hàng nhận biết được khả năng hoạt động, sử dụng vốn và khả năng quản lý của Doanh nghiệp. + Hệ số doanh lợi : phản ánh chỉ tiêu sinh lời của Doanh nghiệp Bước 2 : Phương pháp phân tích khả năng tài chính của Doanh nghiệp + Dùng số liệu của kỳ mới nhất so sánh với số liệu của các kỳ trước để thấy được xu hướng biến động tài chính là tốt hay xấu. + Dùng một số chỉ tiêu cơ bản của các Doanh nghiệp cùng nghành ở mức trung bình để so sánh đánh giá mức độ tốt hay xấu so với Doanh nghiệp mà Ngân hàng sẽ đầu tư. + Thẩm định khả năng quản lý và uy tín của người vay. + Thẩm đinh sự chấp nhận của xã hội đối với sản phẩm mà người vay kinh doanh + Thành lập hội đồng giám định tài sản thế chấp, cầm cố, bảo lãnh. + Thành lập bộ phận đánh giá rủi ro tín dụng. * Thứ 2 : Quyền cấp tín dụng của mỗi cá nhân Mỗi khoản tín dụng được cấp bao giờ cũng xuất phát từ đề nghị của cán bộ tín dụng, song mỗi cán bộ tín dụng đều được ký đề nghị cho vay như nhau không phụ thuộc vào trình độ năng lực, nhận thức, học vấn của cán bộ tín dụng, đó là điều hoàn toàn không khoa học và rất có thể rủi ro lớn khi chấp nhận đề nghị cho vay những khoản tiền lớn của cán bộ tín dụng có trình độ năng lực yếu, học vấn thấp. Chính vì vậy, cần quy định cụ thể mức ký đề nghị cho vay của cán bộ tín dụng theo trình độ năng lực và học vấn. * Thứ ba : giám sát khoản vay Thành lập tổ giám sát khách hàng sử dụng tiền vay. * Thứ tư : tăng cường và nâng cao trách nhiệm của chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể đối với cho vay hộ nông dân + Các tổ chức đoàn thể chỉ được thực hiện một số khâu như tiếp nhận đơn, lập danh sách, kết hợp cùng với Ngân hàng trong việc thẩm định, giám sát sử dụng tiền vay và đôn đốc thu nợ. + Trình độ nhận thức của hộ nông dân còn hạn chế, đời sống còn bấp bênh, không ổn định rất dễ phát sinh tư tưởng chây ỳ, không trả nợ, nhưng nếu có sự can thiệp của chính quyền địa phương và các đoàn thể thì sẽ hạn chế được rất nhiều những tư tưởng xấu đó * thứ năm : Các giải pháp nhằm xử lý các khoản nợ cho vay khó đòi. + Phương pháp khai thác : đây là phương pháp mà các NHTM thường áp dụng vì không gây ảnh hưởng xấu cho người vay, không làm mất uy tín của người vay trong việc kinh doanh, không dựa vào các công cụ pháp lý để thu hồi nợ Ngân hàng, có thể tư vấn cho người vay những ý kiến về sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, thu tiền nợ đọng, tìm các biện pháp để tăng thêm vốn như bán thêm cổ phiếu.... hoặc có thể cho vay thêm khi xét thấy cho vay tiếp làm Doanh nghiệp giải toả được bế tắc trong kinh doanh. + Phương pháp thanh lý: Ngân hàng buộc người vay phải tuân thủ theo các điều khoản của hợp đồng cho vay, áp dụg các biện pháp pháp lý để thu hồi nợ vay. Ngân hàng có thể tiến hành bán đấu giá tài sản cố định, tài sản cầm cố để thu hồi nợ hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan pháp luật để xử lý theo pháp luật. 7.Biện pháp tăng cường giám sát: Cử cán bộ tín dụng đến tận các phường xã, các Doanh nghiệp để giám sát các hộ sản xuất, các Doanh nghiệp, đặc biệt là các hộ nghèo sử dụng vốn vay. Tránh tình trạng sự lợi dụng của UBND xã, phường thu hồi vốn vay của người nghèo để sử dụng vào mục đích khác hoặc không hiểu biết mà người dân sử dụng vào sinh hoạt. Mặt khác, NHNo & PTNT Hà Nội phải xiết chặt mối quan hệ với các tổ chức chính quyền như uỷ ban Nhân dân phường, quận, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh... Đưa vốn đến đúng đối tượng, đúng chính sách của Chính phủ NHNo & PTNT Hà Nội phải kết hợp với các tổ chức chính quyền này đôn đốc, thúc dục nhân dân trả nợ đúng hạn, đồng thời xử lý các khoản vay không được hoàn trả. III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỚI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN HÀ NỘI Như trên ta đã nêu những giải pháp mà Ngân hàng đã và đang thực hiện. Đây là những hoạt động thường ngày không thể thiếu được trong mỗi Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Ngân hàng. Tuy nhiên, để hoàn thiện hoạt động tín dụng đồng thời hạn chế những hậu quả do rủi ro tín dụng, do thể lệ và chính sách của tín dụng nêu ra, em xin đưa ra một số kiến nghị sau: 1.Đối với NHNo & PTNT Việt nam Kiến nghị thứ nhất : Với hình thức tín dụng Doanh nghiệp Theo văn bản 1789/NHNo – quy định về nghiệp vụ cho vay vốn đối với Doanh nghiệp có ghi : “ Nếu doanh nghiệp trả nợ trước hạn phải trả hết cả gốc lẫn lãi tính đến thời hạn vay nợ đã cam kết trên hợp đồng tín dụng”. Nếu xét trên mục đích tăng sức cạnh tranh, khả năng thu hút khách hàng và lợi nhuận của mọi Ngân hàng hiện nay, theo em, Ngân hàng NHNo & PTNT Việt Nam nên đưa ra một biện pháp thanh toán phù hợp cho các khoản nợ chi trả trước thời hạn tiến hành tính lãi đối với từng thời điểm người vay thanh toán nợ như vậy sẽ khuyến khích khách hàng trả nợ trước hạn, tránh lợi dụng vốn nhàn rỗi sai mục đích. Có như vậy, Ngân hàng mới có thể khuyến khích các Doanh nghiệp trả nợ ngay khi họ có vốn, giảm chi phí sản xuất kinh doanh của Doanh nghiệp đồng thời tăng nhanh được vòng quay nguồn vốn sử dụng tại Ngân hàng. Chính vì vậy, hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng được nâng lên. Kiến nghị thứ hai: Với hình thức tín dụng hộ sản xuất. Tín dụng hộ sản xuất được NHNo & PTNT Việt nam quy định trong văn bản số 499a – TDNT. Văn bản có nêu : hộ sản xuất được vay theo tài khoản đơn giản ( cho vay từng lần, trả hết lần này thì cho vay lần khác), kỳ hạn trả nợ là chu kỳ sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, với đặc điểm của hộ sản xuất là lĩnh vực kinh doanh nhỏ, nhu cầu vốn là thường xuyên, quy định này đã gây những ách tắc bất hợp lý dẫn đến tình trạng nợ quá hạn của thành phần kinh tế naỳ khá cao. Thật vậy, thời hạn vay của hộ sản xuất có thể bao gồm một hay nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh. Nếu phải thanh toán khoản nợ cho Ngân hàng theo chu kỳ sản xuất kinh doanh đầu tiên trong thời hạn vay, trong khi vẫn phải đảm bảo chu trình sản xuất kinh doanh đạt hiệuquả như phương án kinh doanh, Doanh nghiệp buộc phải nợ quá hạn do phần lớn nguồn vốn vay Ngân hàng vẫn nằm dưới dạng sản phẩm hoặc nguyên nhiên vật liệu của quá trình sản xuất. Mặt khác, nếu quá trình sản xuất của Doanh nghiệp chỉ bao gồm một chu kỳ sản xuất thì cuối chu kỳ, khi trả hết nợ cho Ngân hàng, hộ sản xuất lại rơi vào tình trạng thiếu vốn, lại phải lập khế ước mới đối với Ngân hàng do vậy họ tìm cách đi vay bạn bè, người thân để chủ động hơn nữa trong công việc kinh doanh của mình. Chính những thủ tục rườm rà này không những gây ra tình trạng nợ quá hạn mà còn làm cho lượng khách hàng của Ngân hàng bị giảm sút. Do vậy cần thiết Ngân hàng nên đổi mới thủ tục tín dụng của hộ sản xuất lập một bộ hồ sơ gốc về khách hàng và chỉ lập những khế ước tín dụng đơn giản khi khách hàng có nhu cầu tín dụng. Kiến nghị thứ ba : hoạt động cập nhật thông tin CIC. NHNo & PTNT Việt nam nên thiết lập một mạng lưới thông tin tín dụng giữa các chi nhánh. Mạng lưới này cần được liên hệ và cập nhật thường xuyên với trung tâm CIC, các chi nhánh NHNo & PTNT và các tổ chức tín dụng khác trên toàn quốc. Trong thời đại thông tin như ngày nay, nếu Ngân hàng có một hệ thống thông tin đầy đủ vững chắc, không những Ngân hàng có khả năng kiềm chế được rủi ro mà còn cho phép Ngân hàng có một cái nhìn đúng đắn để đưa ra các quyết định đúng đắn trong chiến lược mở rộng đầu tư tín dụng. 2.Đối với NHNo & PTNT Hà Nội. Kiến nghị thứ nhất: thay đổi cơ cấu tín dụng. Hoạt động chính của NHNo & PTNT Hà Nội là hoạt động đi vay để cho vay, do vậy để tăng quy mô tín dụng, hoạt động huy động vốn của Ngân hàng phải có hiệu quả cao. Ngân hàng nên áp dụng chính sách lãi suất phù hợp để thu hút các nguồn huy động trung và dài hạn để có thể đầu tư tín dụng trung và dài hạn nhằm thu lợi nhuận cao. Kiến nghị thứ hai : khuyếch trương trong Ngân hàng Hiện nay, do sự mất cân đối giữa các nguồn huy động cũng như các nguồn cho vay ngắn hạn và trung dài hạn, đối với khách hàng đến gửi tiền, ngoài việc thực hiện các hoạt động giao dịch nhanh chóng, thuận tiện cho khách hàng, chi nhánh nên có hình thức quảng cáo và nghiên cứu thị trường ngay tại chỗ. Ví dụ, có thể gửi cho khách hàng khi ra về một tờ thông báo về các mức lãi suất huy động, lãi suất và các hình thức cho vay của Ngân hàng, các chi nhánh Ngân hàng cấp 4 mà khách hàng có thể đến giao dịch cho thuận tiện nhất. Đồng thời, khi tiến hành các thủ tục gửi tiền nhân viên giao dịch có thể đưa ra những câu hỏi về ý thích đặc điểm của hình thức gửi tiền của khách hàng, để có được một cái nhìn chung nhất về xu hướng, nhu cầu gửi tiền của khách hàng. Kiến nghị thứ ba : bổ xung thêm hình thức tín dụng. Ngân hàng nên tiến hành đa dạng hoá các hình thức tín dụng và dịch vụ của mình. Ngoài hình thức tín dụng trực tiếp hiện nay, Ngân hàng nên tiến hành hình thức tín dụng gián tiếp. Đây là hình thức có mức độ rủi ro thấp hơn và lợi nhuận cao hơn, có hình thái như tài trợ tín dụng do khoản nợ không những được người vay đảm bảo mà còn được cả người bán khoản vay cho Ngân hàng đảm bảo. Mặt khác, hiện nay Ngân hàng mới chỉ tập trung hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và tiêu dùng trong khi Hà nội đang có xu hướng phát triển mạnh mẽ về lĩnh vực dịch vụ, do vậy trong tương lai, tất yếu Ngân hàng phải tham gia đầu tư tín dụng vào lĩnh vực này. Kiến nghị thứ tư : hoạt động đào tạo cán bộ tín dụng. Do hoạt động của Ngân hàng bao gồm rất nhiều thành phần kinh tế cũng như các lĩnh vực kinh doanh, do vậy, Ngân hàng nên thực hiện đào tạo các cán bộ tín dụng theo các lĩnh vực tín dụng như lương thực, vật liệu xây dựng, tiêu dùng, đánh giá tài sản thế chấp... để tránh những sai lầm không đáng có đối với các cán bộ tín dụng đồng thời tạo được sự thành thạo, nhanh chóng khi thực hiện các nghiệp vụ tín dụng, tạo sự thuận lợi và hài lòng cho khách hàng. Kiến nghị thứ năm : đối với tín dụng thế chấp Trên cơ sở tài sản đảm bảo, Ngân hàng và khách hàng thoả thuận mức dư nợ. Từ đó có thể cho vay theo “ tài khoản đặc biệt “ đối với các Doanh nghiệp ngoài quốc doanh ( mở cho họ một tài khoản tiền vay ) có thu nhập thường xuyên, trên cơ sở đó các Doanh nghiệp, các hộ sản xuất có thể chủ động rút tiền vay và nộp tiền vay vào trả nợ hàng ngày, nhưng mức dư nợ không quá mức đã thoả thuận từ trước giữa Ngân hàng và khách hàng. Về phía NHNN Việt nam chính sách tín dụng theo hướng vừa chặt chẽ, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng trên nguyên tắc lấy dự án sản xuất kinh doanh có hiệu quả làm căn cứ cho vay và quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của giám đốc Ngân hàng. NHNN nên có cơ chế rành mạch và thuận lợi cho Ngân hàng trong việc thế chấp tài sản vay vốn của khách hàng và giải phóng các tài sản thế chấp để kịp thời thu hồi vốn khi khách hàng không trả được nợ vay. NHNN nên quy định về việc thực hiện trích lập quỹ bù đắp rủi ro với một tỷ lệ hợp lý để các Ngân hàng có thể tự bù đắp rui ro tín dụng bằng khả năng tài chính của mình Thực hiện các chính sách bảo hiểm đối với khách hàng và các Ngân hàng như mở quỹ bảo hiểm tiền gửi cho khách hàng để tạo lập một phần vốn cho các Ngân hàng, nâng cao trách nhiệm trong huy động của Ngân hàng. Hoặc thực hiện các hình thức bảo hiểm tài sản Ngân hàng, bảo hiểm trách nhiệm nhân viên Ngân hàng, bảo hiểm các giấy tờ có giá của Ngân hàng.... Những kiến nghị đối với những chính sách của Chính phủ. Các cơ quan chức năng cần kiểm tra và chấn chỉnh việc cấp giấy phép chứng nhận quyên sở hữu tài sản chỉ cấp một bản gốc duy nhất nhằm ngăn chặn việc dùng tài sản thế chấp nhiều lần vay nhiều nơi gây thất thoát vốn của Ngân hàng Hiện nay, trong toàn hệ thống Ngân hàng chưa có một văn bản hướng dẫn hoặc những quy định nào về những bước mà cán bộ tín dụng phải làm khi xảy ra tình trạng tín dụng cầm cố bị rủi ro do vậy bộ tài chính, tư pháp và Ngân hàng Nhà nước cần ban hành thông tư liên bộ hướng dẫn một số thủ tục về thế chấp, cầm cố đối với Doanh nghiệp Nhà nước và thủ tục công chứng hợp đồng thế chấp, cầm cố và bảo tồn vốn vay. Một khó khăn mà mọi khách hàng luôn gặp phải là khi vay theo hình thức cầm cố, có vốn hoạt động sản xuất kinh doanh thì lại bị ảnh hưởng do tài sản cầm cố khác theo thể lệ tín dụng ( bị quản lý trong kho.) . Để khắc phục khách hàng có thể sử dụng nguồn vốn vừa vay được để đầu tư thuê và mua phương tiện, điều này vừa sử dụng sai mục đích khoản vay vừa hạn chế hiệu quả sử dụng vốn của khách hàng. Do vậy, đối với các bộ, nội vụ, Giao thông vận tải và Ngân hàng Nhà nước ban hành thông tư liên bộ hướng dẫn về thủ tục cầm cố các phương tiện vận tải và phương tiện đi lại đảm bảo cho người có phương tiện vừa vay vốn vừa sử dụng được phương tiện trong thời gian cầm cố dễ dàng. Sửa đổi nghị định 18 – CP về quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh về quyền và nghĩa vụ của các tổ chức trong nước được giao đất, thuê đất và Nghị định 11 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh về quyền và nghĩa vụ của tổ chức và cá nhân ở nước ngoài được thuê đất theo hướng : người sử dụng đất do Nhà nước giao hoặc cho thuê đất được thế chấp toàn bộ quyền sử dụng đất được giao hoặc được thuê, còn việc cộng với giá trị tài sản trên đất do các bên thoả thuận. Đồng thời, người thế chấp được thế chấp tại Ngân hàng Việt nam bao gồm những Ngân hàng nào cần được quy định rõ hơn, nhưng cũng nên cho thế chấp cả ở chi nhánh Ngân hàng nước ngoài và Ngân hàng liên doanh ( hiện tại quy định thế chấp tại Ngân hàng Việt nam ) để ngươì giao đất, thuê đất vay được vốn và tổ chức tín dụng cho vay bảo đảm an toàn. Chính phủ ban hành nghị định quy định chi tiết thi hành luật Doanh nghiệp Nhà nước được công bố ngày 30 – 4 –95 . trong đó cần quy định danh mục tài sản Doanh nghiệp Nhà nước được quyền cầm cố, thế chấp và danh mục tài sản được phép của cơ quan có thẩm quyền và quy định sử lý tài sản thế chấp, cầm cố của Doanh nghiệp Nhà nước. Khi không trả được nợ để thu hồi cho Ngân hàng Bộ Tài chính cần tổ chức thực hiện tốt việc kiểm tra buộc các Doanh nghiệp tiến hành hạch toán theo pháp lệnh hạch toán, kế toán và thống kê, bảo đảm số liệu chính xác, trung thực và kịp thời. Nhằm giúp các Ngân hàng có được các thông tin tài chính giúp cho việc phân tích tài chính, tín dụng được chính xác. Nhà nước cần giao cho một cơ quan tiến hành thống kê tổng hợp các tỷ lệ tài chính của các ngành , rút ra hệ thống các tỷ lệ trung bình hàng năm để làm căn cứ phân tích kinh tế so sánh, đánh giá các Doanh nghiệp hiện đang ở tình trạng nào tốt, trung bình hay yếu kém. Cần đề cao trách nhiệm của các cơ quan quản lý về xuất nhập khẩu. Trước hết phải đảm bảo cân đối, tránh cho việc nhập tràn lan hoặc hạn chế quá mức gây biến động thị trường như thời gian vừa qua. Hai là chính sách xuất nhập khẩu phải ổn định tương đối lâu dài, tránh tình trạng khi vồn tín dụng đã đầu tư cho các dự án sản xuất hàng xuất khẩu, chưa kịp thu hồi thì lại có sự thay đổi chính sách, dẫn tới tình trạng nợ Ngân hàng không thu hồi được. Nhà nước có quy chế xử lý rủi ro cho Ngân hàng phù hợp với điều kiện thực tế nước ta. Hiện nay, quỹ bù đắp rủi ro được trích 10 % trên lợi nhuận sau thuế là quá nhỏ bé. Đồng thời quy chế này đã dẫn đến một thực tế Ngân hàng chi phí và nộp Ngân sách trên số thu nhập không thực chất ( chưa bù đắp rủi ro ). Theo chúng tôi rủi ro phải được bù đắp từ chi phí với một tỷ lệ do từng lãnh đạo của từng Ngân hàng quyết định. Cần chấn chỉnh hoạt động của các cấp có thẩm quyền duyệt dự án theo hướng nâng cao trách nhiệm hơn nữa đối với sự phát triển của nền kinh tế. Tránh tình trạng vừa qua các dự án duyệt thiếu căn cứ khoa học, không thực tiễn nên không phát huy được hiệu quả, hoạt động bị đình đốn, lãng phí hàng nghìn tỷ đồng, nợ Ngân hàng khó đòi. Điển hình là hàng loạt các dự án đầu tư chế biến lương thực, thực phẩm đến nay không sản xuất được do sản phẩm khó tiêu thụ. Luật pháp hoá các quy định về an toàn trong hoạt động Ngân hàng, thường xuyên kiểm tra, giám sát và bắt buộc các Ngân hàng phải thực hiện đầy đủ các quy định của Pháp luật trong hoạt động tín dung. Cần hết sức thận trọng trong việc xét đủ điều kiện trong việc thành lập các Ngân hàng cổ phần, nâng cao tính ổn định và tính vững chắc của Ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng hiện có. Nhà nước phải tôn trọng quyền độc lập tự chủ trong kinh doanh của các Ngân hàng, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và bình đẳng giữa các tổ chức tín dụng. KẾT LUẬN Trên đây là một vài giải pháp ngăn ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng cần thiết được rút ra từ thực tế tình hình hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng Ngân hàng tại NHNo & PTNT Hà Nội. Hoạt động tín dụng và phòng chống rủi ro tín dụng là vấn đề mà bất cứ Ngân hàng nào cũng quan tâm. Mặt khác, với vai trò là Ngân hàng phát triển thuộc NHNo & PTNT Việt nam một trong 4 Ngân hàng quốc doanh của Nhà nước, đây là vấn đề cần thiết được quan tâm hàng đầu. Tôi rất mong rằng những ý kiến đóng góp trên đây giúp ích được phần nào cho hoạt động tín dụng tại Ngân hàng : nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và ngăn ngừa rủi ro tín dụng phát sinh trong kinh doanh tín dụng NHNo & PTNT Hà Nội nói riêng và hệ thống Ngân hàng Việt nam nói chung. Nhiệm vụ trước mắt và tương lai hết sức nặng nề và đầy thử thách mới nhưng trước những thành công mà NHNo & PTNT Hà nội đã đạt được chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào tương lai của Ngân hàng. Đồng thời cùng với sự năng động nhiệt tình của ban lãnh đạo và sự làm việc tận tình của tất cả các đồng nghiệp của bản thân mình NHNo & PTNT Hà nội, NHNo & PTNT Việt nam tin tưởng vững bước trên con đường phát triển xứng đáng là một trong bốn NHTM quốc doanh hàng đầu của hệ thống Ngân hàng Việt nam “ tiềm lực đã sẵn sàng chỉ còn chờ cất cánh “ phát triển cùng với sự phát triển chung của sự nghiệp công nghiệp hoá trên toàn đất nước. Phần cuối của chuyên đề tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể giáo viên khoa Ngân hàng – Tài chính của trường Đại Học KTQD. Đặc biệt là sự quan tâm và giúp đỡ của thầy giáo hướng dẫn Hoàng Xuân Quế, Các cô chú của các phòng ban tại NHNo & PTNT Hà nội, tôi đã hoàn thành bài chuyên đề này. Do còn hạn chế về mặt thời gian và năng lực nghiên cứu của bản thân, bài viết chắc chắn sẽ khó tránh khỏi những thiếu sót nhất định, tôi mong rằng sẽ nhận được những ý kiến đóng góp, chỉ bảo của toàn thể thầy cô và các bạn. Tôi xin chân thành cảm ơn. Hà nội tháng 5/ 2002 Table of Contents