Chuyên đề Một số vấn đề về kế toỏn cho vay tổ chức cá nhân trong nước tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm

61.543 triệu đồng tương ứng với tỷ lệ tăng là 6,6%. So với 14 tỷ khi mới thành lập thì sau 14 năm dư nợ cho vay đối với nền kinh tế trên địa bàn thủ đô đã tăng trưởng rất nhiều lần. Song song với chỉ tiêu dư nợ tín dụng thì một chỉ tiêu nữa không thể thiếu khi đánh giá công tác sử dụng vốn của ngân hàng là nợ quá hạn. Nó phản ánh chất lượng công tác tín dụng ngân hàng. So với năm 2001 dư nợ quá hạn là 14.490 triệu đồng chiếm 4.92% trong tổng dư nợ cho vay thì sang năm 2002 dư nợ quá hạn chỉ còn là 6.836 triệu đồng chiếm 1,92% trong tổng dư nợ cho vay. Những con số này đã nói lên hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng trong thời gian qua là có sự tăng trưởng rõ rệt, dư nợ tín dụng năm 2002 tăng 6,6% mà dư nợ quá hạn giảm 3% đặc biệt đối với khu vực kinh tế tổ chức cá nhân trong nước dư nợ năm 2002 tăng 16.903 triệu đồng, dư nợ quá hạn ở mức 38,45% trong tổng dư nợ năm 2000 nhưng đến năm 2002 nợ quá hạn chỉ còn chiếm 0,15%. Bảng 4 : Cơ cấu tín dụng phân loại cho vay. Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu 2001 2002 Dư nợ TT (%) Dư nợ TT (%) - Dư nợ ngắn hạn - Dư nợ trung và dài hạn - Dư nợ cho vay khác 253.482 41.025 295 80 19,9 0,1 305.954 50.096 356 85,8 14,1 0,1 ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản 2001 - 2002 ) Xét về loại cho vay Ngân hàng chủ yếu cho vay vốn ngắn hạn đáp ứng nhu cầu vốn lưu động của các thành phần kinh tế, thời hạn cho vay tối đa là 12 tháng. Loại cho vay này chiếm tỷ trọng từ 80-89% tổng dư nợ cho vay. Đây cũng là một hạn chế không nhỏ của ngân hàng trong việc mở rộng đầu tư tín dụng và đây phần nào cũng phản ánh về thực trạng tình hình nguồn vốn kinh doanh của ngân hàng. Vốn kinh doanh chủ yếu là vốn huy động không kỳ hạn và có kỳ hạn 12,13 tháng trở xuống (ngắn hạn ). Do vậy ngân hàng chỉ đầu tư ngắn hạn. Mặt khác loại cho vay trung dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cố định để hình thành nên các tài sản cố định của doanh nghiệp, tuy ngan hàng thực tế mới đầu tư tín dụng được từ 11-20% trong tổng dư nợ nhưng nó phản ánh đúng thực trạng của ngân hàng cũng như hoạt động của nền kinh tế. Về phía ngân hàng để mở rộng đầu tư tín dụng trung và dài hạn thì trước hết ngân hàng phải có nguồn vốn ổn định, có thời hạn dài. Muốn vậy thì ngân hàng phải huy động được nguồn vốn này từ phía dân cư, các tổ chức kinh tế. Nhưng trong thực tế mà nói, trước khi bước vào thời kỳ đổi mới kinh tế, nền kinh tế nước ta trải qua một thời kỳ tiền tệ không ổn định, sức mua của đồng tiền không ngừng giảm thấp, điều này đã làm thiệt thòi rất lớn đối với người tích luỹ tiền tệ gửi vào ngân hàng. Do vậy đến nay tâm lý của họ chỉ muốn gửi vào ngân hàng dưới hình thức tiền gửi ngắn hạn để đối phó kịp thời với những diễn biến không có lợi của nền kinh tế. Về phía khách hàng chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tổ chức cá nhân trong nước không vay vốn trung và dài hạn của ngân hàng là ở vấn đề vốn tự có của doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp nhà nước nguồn kinh doanh chủ yếu dựa vào nguồn cấp phát của ngân sách nhà nước, nguồn tích luỹ từ kết quả kinh doanh không đáng kể cho nên vốn tự có rất hạn hẹp. Còn đối với những doanh nghiệp tổ chức cá nhân trong nước hiện nay thì cũng phải đang cần một lượng vốn rất lớn để phục vụ cho sản xuất kinh doanh. Do vậy vay vốn trung và dài hạn để xây dựng cơ sở hạ tầng, đổi mới máy móc thiết bị đa dạng hoá sản phẩm thì các khách hàng phải chịu một khoản chi phí trả lãi tiền vay rất lớn, chi phí cao dẫn đến giá thành sản phẩm cao không cạnh tranh được, dự án sản xuất của doanh nghiệp không có hiệu quả. Vì vậy các khách hàng không thể vay vốn trung và dài hạn của ngân hàng. Bảng 5: Cơ cấu tín dụng theo thành phần kinh tế. Đơn vị : Triệu đồng 2001 2002 Chỉ tiêu Quốc doanh Tổ chức cá nhân trong nước Quốc doanh Tổ chức cá nhân trong nước Số tiền TT (%) Số tiền TT (%) Số tiền TT (%) Số tiền TT (%) 1/ Dư nợ ngắn hạn 2/ Dư nợ trong và dài hạn 3/ Dư nợ cho vay khác 228.360 29.480 0 90 72 0 25.121 11.427 295 10 28 100 276.651 32.899 0 90,4 65,7 0 29.267 17.197 356 9,6 34,3 100 ( Nguồn lấy từ cân đối năm 2001 - 2002 ) Phân loại cho vay theo thành phần kinh tế, qua bảng 5 ta thấy năm 2000 và 2002 dư nợ ngắn hạn của doanh nghiệp nhà nước chiếm tỷ trọng rất cao trên 90% tổng dư nợ. Nhìn tư góc độ ngân hàng có thể đánh giá rằng Ngân hàng nông nghiệp Từ Liêm rất chú trọng cho vay đối với doanh nghiệp nhà nước. Còn nhìn từ góc độ nền kinh tế thì có thể cho rằng: Doanh nghiệp nhà nước là lực lượng kinh tế chủ yếu cơ bản, nó giữ vai trò đòn bẩy kinh tế, có tính chất định hướng, thúc đấy các thành phần kinh tế khác phát triển. Dư nợ cho vay ngắn hạn đối với kinh tế tổ chức cá nhân trong nước chiếm từ 10-20%. Tổng dư nợ nhưng dư nợ cho vay trung và dài hạn có xu hướng ngày càng cao, năm 2002 tăng so 2001 là 5.770 triệu với tỷ lệ tăng là 6,3%. Có thể nói đây là thành phần kinh tế mới phát triển nhưng lại rất năng động, nhạy bén trong kinh doanh. Ngân hàng nông nghiệp Từ Liêm cũng rất quan tâm đầu tư cho thành phần kinh tế này. Tuy tỷ trọng cho vay trong tổng dư nợ của ngân hàng chưa cao song dư nợ cho vay luôn ổn định và có xu hướng tăng trưởng liên tục cả về số tuyệt đối lẫn tương đối. Có thể nói rằng, kết quả hoạt động đầu tư tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmtrong những năm qua đã góp phần thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế trên địa bàn, đáp ứng đầy đủ nhu cầu vốn hợp lí, hợp pháp cho các thành phần kinh tế. Qua đó đã tạo lập được lòng tin của khách hàng đối với ngân hàng tăng cường mối quan hệ và sự hiểu biết lẫn nhau giữa ngân hàng và khách hàng cùng tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường. 2.3. Về nghiệp vụ thu chi tiền mặt và an toàn kho quỹ. Tổng thu tiền mặt năm 2002 đạt 822 tỷ bằng 140% mức năm 2001, tổng thu ngân phiếu thanh toán 152 tỷ bằng năm 2001. Tổng chi tiền mặt năm 2002 đạt 826 tỷ bằng 142% năm 2001, chi ngân phiếu thanh toán 150 tỷ bằng năm 2001. Năm 2002, Ngân hàng nông nghiệp Từ Liêm đã tiếp tục duy trì và mở rộng diện thu tiền mặt và ngân phiếu thanh toán tại chỗ không thu phí cho một số doanh nghiệp có thu tiền mặt lớn đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc luân chuyển vốn nhanh, an toàn cho nhiều doanh nghiệp. Trong quá trình thu, chi, điều chuyển tiền mặt Ngân hàng nông nghiệp Từ Liêmluôn chấp hành nghiêm túc các quy định của ngành về công tác tiền tệ, kho quỹ nên luôn đảm bảo an toàn, chính xác, chưa có trường hợp sai sót làm phiền lòng khách hàng. Trong năm đã phát hiện được 15 triệu đồng tiền giả đã xử lí theo chế độ tiền giả đồng thời cán bộ phòng ngân quỹ của ngân hàng đã phát hiện và trả tiền thừa cho khách hàng 230 món với số tiền trên 159 triệu đồng, có món tới 50 triệu đồng. 2.4 Nghiệp vụ thanh toán. Với chức năng trung tâm thanh toán của nền kinh tế, ngân hàng luôn chú trọng và phát triển công tác thanh toán, nó không những góp phần làm tăng chu chuyển vốn của nền kinh tế mà còn không ngừng nâng cao vai trò, uy tín của Ngân hàng. Năm 2002, Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm đã thực hiện tốt công tác thanh toán vốn giữa các ngân hàng trên địa bàn cũng như các ngân hàng nông nghiệp trong cùng hệ thống không để xảy ra nhầm lẫn, sai sót với doanh số 4.579 tỷ đồng bằng 136% doanh số thanh toán năm 2001. Đặc biệt công tác thanh toán điện tử và giao dịch tức thời trên máy vi tính đã đáp ứng được yêu cầu chuyển tiền nhanh cho khách hàng, ngày càng được khách hàng tin tưởng và đến giao dịch. 2.5Kết quả tài chính. Mặc dù năm 2002 thị trường tín dụng trên địa bàn huyện Từ Liêm sôi động hơn nhiều so với các năm trước, các tổ chức tín dụng liên tục hạ lãi suất cho vay, Ngân hàng nông nghiệp Từ Liêm đã phải cho vay đối với một số doanh nghiệp trọng điểm dưới dạng lãi suất cơ bản của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, song do tận thu các khoản lãi tồn đọng của các doanh nghiệp cùng với mở rộng các dịch vụ ngân hàng nhất là dịch vụ chuyển tiền, do vậy năm 2002 kết quả tài chính của Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmcó khá hơn năm 2000. Tổng thu năm 2002 đạt 67.288 triệu bằng 98,1% năm 2000. Tổng chi (chưa có lương) đạt 54.002 triệu bằng 92,7% năm 2000. Quỹ thu nhập cả năm đạt 4.375 triệu bằng 182,9% quỹ thu nhập năm 2000. Mặc dù đạt được kết quả kinh doanh khá hơn năm 2000, nhưng phải nghiêm túc nhận thấy rằng kết quả này chưa vững chắc: Bao gồm cả nguồn vốn cũng như dư nợ và chất lượng tín dụng, cả thu nghiệp vụ trong đó quan trọng nhất là thu lãi cho vay và thu dịch vụ ngân hàng. Mặc dù ở địa bàn có nhiều thuận lợi cho kinh doanh song do sức vươn lên của một số ngân hàng cấp dưới rất thấp kém nên ảnh hưởng lớn đến Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm. Để có thể hoà mình vào dòng chảy cơ chế thị trường, bám sát định hướng chiến lược hoạt động kinh doanh của toàn bộ hệ thống cũng như trong toàn bộ nền kinh tế để đứng vững trong cạnh tranh điều đó đòi hỏi một sự chỉ đạo sáng suốt của ban lãnh đạo ngân hàng cũng như sự cố gắng nỗ lực không ngừng của cán bộ, phòng ban trong thời gian tới. II. Tình hình thực hiện kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước tại chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Từ Liêm. 1. Văn bản, hồ sơ thực hiện cho vay tại ngân hàng nông nghiệp Từ Liêm. 1.1 Văn bản thực hiện. Sau khi Luật Ngân hàng Nhà nước và Luật Tổ chức tín dụng ra đời có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2002 đã mở ra một bước ngoặt mới cho hoạt động Ngân hàng. Đây là môi trường pháp lí cho hoạt động ngân hàng đảm bảo an toàn. Ngày 30/9/2002 Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy chế cho vay của Tổ chức tín dụng đối với khách hàng kèm theo quyết định số 324/2002/QĐNH để thay thế các quyết định đã ban hành trước đó ngày 15/10/2002 về lĩnh vực này. Để cụ thể hoá hoạt động việc đầu tư vốn kinh tế nói chung và trong lĩnh vực nông nghiệp, ngày 15/12/2002, Chủ tịch Hội đông quản trị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành quyết định 180 QĐ- HĐQT kèm theo quy chế cho vay đối với khách hàng. Đây là văn bản pháp lý đầu tiên thực hiện Luật tổ chức Tín dụng. Sau khi có quyết định 180 kèm theo quy chế cho vay từ ngày 15/12/2002 Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmđã triển khai kịp thời, nghiêm túc, đã thực hiện việc mở rộng đối tượng cho vay. Có thể nói không một tổ chức hay cá nhân nào trên địa bàn mà Ngân hàng Nông nghiệp không tham gia đầu tư nếu họ có nhu cầu vay, đủ điều kiện vay theo quy định và biết làm ăn có hiệu quả trả được nợ gốc và lãi cho Ngân hàng. Song để ngày càng phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng vay vốn trong việc làm thủ tục hồ sơ giấy tờ cũng như đảm bảo hơn cho hoạt động tín dụng của Ngân hàng. Ngày 25/8/2002 Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành quy chế cho vay mới của tổ chức tín dụng đối với khách hàng kèm theo quyết định số 284/2002- QĐ- NHNN1 . Ngày 18/1/2003 Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam ban hành quyết định 06/QĐ- HĐBT với những quy định hướng dẫn cụ thể về việc cho vay đối với khách hàng thay thế quyết định 180/ QĐ- HĐBT ngày 15/12/2002. Với văn bản, quy định mới nhất trong giai đoạn hiện nay, Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm đang dần thích ứng và triển khai áp dụng thật tốt góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng. 1.2 Hồ sơ cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm. Theo quyết định 284/2002- QĐ- NHNN1 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và theo Điều 14 trong quyết định 06/ QĐ- HĐQT của Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam ban hành về các thủ tục vay vốn của khách hàng. Tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêmbộ hồ sơ cho vay vốn bao gồm: - Hồ sơ do Ngân hàng lập. + Báo cáo thẩm định, tái thẩm định + Các loại thông báo: thông báo từ chối cho vay, thông báo gia hạn nợ, thông báo đến hạn nợ, thông báo nợ quá hạn, thông báo tạm ngừng cho vay, thông báo chấm dứt cho vay. + Sổ theo dõi cho vay- thu nợ (dùng cho cán bộ tín dụng) - Hồ sơ do khách hàng và Ngân hàng cùng lập. + Hợp đồng tín dụng. + Giấy nhận nợ. + Hợp đồng bảo đảm tiền vay + Biên bản kiểm tra sau khi cho vay . + Biên bản xác định nợ rủi ro bất khả kháng ( trường hợ nợ bị rủi ro) - Hồ sơ do khách hàng lập đối với pháp nhân và doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh. * Hồ sơ pháp lý. Khách hàng gửi đến Ngân hàng khi thiết lập quan hệ tín dụng hoặc vay vốn lần đầu, tuỳ theo loại hình pháp nhân, doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, lĩnh vực ngành nghề kinh doanh có các giấy tờ sau: + Quyết định ( hoặc giấy phép) thành lập đơn vị + Điều lệ doanh nghiệp (trừ doanh nghiệp tư nhân) + Các giấy tờ đăng ký kinh doanh ( hành nghề) + Quyết định bổ nhiệm Tổng giám đốc (giám đốc), chủ nhiệm hợp tác xã, kế toán trưởng. + Biên bản giao vốn, góp vốn + Các thủ tục về kế toán theo quy định của Ngân hàng như: Đăng ký mẫu dấu, chữ ký của chủ tài khoản hoặc người được uỷ quyền; đăng ký chữ ký của cán bộ giao dịch với Ngân hàng; giấy đăng ký mở tài khoản tiền gửi (nếu chưa mở). * Hồ sơ vay vốn + Giấy đề nghị vay vốn +Bảng kê một số tình hình kinh doanh- tài chính đến ngày xin vay + Dự án phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ + Các chứng từ có liên quan; giấy báo giá, hợp đồng, các chứng từ thanh toán + Hồ sơ đảm bảo tiền vay theo quy định - Hồ sơ đối với hộ gia đình, cá nhân + Giấy tờ hợp pháp về quyền sử dụng đất + Giấy đề nghị vay vốn kiêm phương án sản xuất kinh doanh + Giấy đề nghị vay + Dự án, phương án sản xuất kinh doanh - Hồ sơ vay vốn đời sống + Giấy đề nghị vay vốn + Phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ hoặc phương án phục vụ đời sống khả thi phù hợp với quy định của pháp luật và phương án trả nợ. + Hợp đồng tín dụng. Như vậy để có được một hợp đồng tín dụng giữa Ngân hàng với khách hàng đòi hỏi phải có số lượng lớn các giấy tờ đảm bảo tiền vay. Về phía Ngân hàng, việc sử dụng nhiều loại giấy tờ sẽ đảm bảo an toàn cho từng món vay hơn, nhưng việc quản lý các giấy tờ đối với kế toán sẽ gặp khó khăn. Song đối với bộ phận kế toán cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmđã lưu trữ hồ sơ vay vốn an toàn, các hồ sơ lưu trữ sắp xếp từng loại riêng vay hộ tiêu dùng, hộ vay tài sản thế chấp, vay doanh nghiệp tư nhân... 2. Kế toán nghiệp vụ cho vay tổ chức cá nhân trong nước của ngân hàng. Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm áp dụng hình thức cho vay theo món đối với tất cả các thành phần kinh tế có nhu cầu vay vốn. ở chương I chúng ta đã biết ưu nhược điểm của phương thức cho vay theo món và cho vay theo hạn mức tín dụng song do còn những vướng mắc về điều kiện ràng buộc khi cho vay theo hạn mức tín dụng nên Ngân hàng chưa áp dụng hình thức cho vay này. Đối với hình thức cho vay theo món Ngân hàng đã đưa ra các biện pháp để khắc phục được nhược điểm như giảm bớt thủ tục giấy tờ phức tạp để tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng vay vốn cũng như các cán bộ kế toán cho vay. Ví dụ: Đối với những món vay phát tiền vay nhiều lần thì khách hàng giờ đây chỉ cần lập hợp đông cho tài khoản vay đó không phải mỗi lần vay phải lập giấy vay tiền riên. áp dụng phương thức cho vay theo món Ngân hàng đã chủ động trong quá trình sử dụng vốn, mỗi món vay đều được định kỳ hạn trả nợ. Kế toán cho vay chỉ lưu giữ giấy nhận nợ nên dễ dàng theo dõi kỳ hạn nợ và tính toán được hiệu quả từng món vay. 2.1 Kế toán giai đoạn phát tiền vay Bộ phận kế toán cho vay sau khi nhận được hồ sơ vay vốn, kiểm soát tính hợp lệ, hợp pháp, hướng dẫn khách hàng lập các chứng từ để phát tiền vay vào hồ sơ để theo dõi . Kế toán ghi ngày và số tiền rút vốn lên khế ước vay tiền và hạch toán Nợ TK : Cho vay của đơn vị ( hoặc cá nhân) Có TK : Tiền mặt (nếu cho vay bằng tiền mặt) hoặc TK: Của người thụ hưởng (nếu cho vay bằng chuyển khoản) Đối với các đơn vị tổ chức cá nhân trong nước vay có tài sản thế chấp, cầm cố thì trong từng lần thực hiện kế toán ghi Nhập vào tài khoản ngoại bảng "Tài sản thế chấp cầm cố " Tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm, chủ yếu pháp tiền vay bằng chuyển khoản qua ngân hàng. Do nằm trên địa bàn rất thuận lợi, dân cư đông đúc, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trên đà phát triển nên đa số khách hàng vay là các công ty, doanh nghiệp lớn (quốc doanh, tổ chức cá nhân trong nước ) có tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng. Thông qua việc phát tiền vay bằng chuyển khoản, khi khách hàng rút vốn Ngân hàng sẽ rất thuận lợi trong việc kiểm soát việc sử dụng vốn vay của doanh nghiệp có đúng mục đích hay không thêm vào đó xuất phát từ chức năng " tạo tiền" của Ngân hàng thương mại đó là khả năng mở rộng tiền gửi nhiều lần thông qua việc cho vay bằng chuyển khoản. Như vậy thông qua nghiệp vụ cho vay bằng chuyển khoản và sự kết hợp chặt chẽ của thanh toán không dùng tiền mặt Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm ngày càng mở rộng thêm nguồn tiền gửi của mình. Tổng doanh số cho vay kinh tế tổ chức cá nhân trong nước trong năm 2001 và 2002 như sau: Bảng 6: Doanh số cho vay kinh tế tổ chức cá nhân trong nước năm 2000 - 2002 Đơn vị : Triệu đồng Năm 2001 2002 Chỉ tiêu Số tiền Tỷ lệ(%) Số tiền Tỷ lệ(%) - Tổng doanh số cho vay KTNQD - Cho vay ngắn hạn - Cho vay trong và dài hạn 7.708 7.061 647 100 91,6 8,4 30.793 28.514 2.279 100 92,6 7,4 ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản tổng hợp năm 2001 - 2002) 2.2 Kế toán giai đoạn thu nợ, thu lãi. 2.2.1 Kế toán giai đoạn thu nợ gốc. Theo Điều 10 và Điều 24, quyết định 06/QĐ/ HĐQT ngày 18/1/2003 của Hội đồng quản trị Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam về việc "qui định cho vay đối với khách hàng". "Việc thu nợ cho vay theo thoả thuận trong hợp đồng tín dụng, khi đến kỳ hạn trả nợ hoặc kết thúc thời hạn cho vay, nếu khách hàng không trả được nợ đúng hạn và không được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ hoặc không được gia hạn nợ, thì số nợ đến hạn không trả được phải chuyển sang nợ quá hạn và khách hàng phải trả lãi suất nợ quá hạn đối với số tiền phạt chậm trả" "Trường hợp nợ đến hạn nhưng khách hàng chưa trả được nợ do nguyên nhân khách quan như: thiên tai, dịch bệnh, giá cả biến động không có lợi cho tiêu thụ sản phảm và các nguyên nhân bất khả kháng khác, khách hàng phải có giấy đề nghị gia hạn nợ gửi đến Ngân hàng Nông nghiệp nơi cho vay trước ngày đến hạn để Ngân hàng Nông nghiệp nơi cho vay xem xét quyết định. "Thời hạn gia hạn nợ đối với nợ vay ngắn hạn tối đa bằng thời hạn cho vay đã thoả thuận hoặc bằng một chu kỳ sản xuất, kinh doanh nhưng không qua 12 tháng. Thời hạn nợ vay trung, dài hạn tối đa bằng 1/2 thời hạn cho vay đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng" Việc hạch toán cho vay, thu nợ trung và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm thực hiện theo phương pháp thông thường giống như hạch toán cho vay thu nợ ngắn hạn. Đến kỳ hạn trả nợ, khách hàng trực tiếp tới Ngân hàng để nộp tiền hoặc Ngân hàng trích từ tài khoản tiền gửi của khách hàng để thu nợ. Khi người vay trả nợ, kế toán viên căn cứ vào chứng từ để hạch toán vào tài khoản thích hợp. Nếu đơn vị trả bằng tiền mặt hạch toán: Nợ TK : Tiền mặt ( 1011): phần gốc Có TK : Cho vay của người vay: phần gốc. Nếu đơn vị trả bằng chuyển khoản, hạch toán: Nợ TK : Tiền gửi của người vay: phần gốc Có TK : Cho vay của người vay: phần gốc. Nếu khách hàng trả hết nợ, kế toán tiến hành tất toán khế ước và lưu cùng nhật ký chứng từ, được bảo quản lâu dài theo chế độ Nhà nước quy định nhằm phục vụ cho công tác kiểm tra, kiểm soát mọi hoạt động của đơn vị. Trường hợp đến hạn trả nợ mà khách hàng vẫn chưa trả hết nợ và không được Ngân hàng xem xét cho gia hạn thì kế toán tiến hành chuyển sang nợ quá hạn và hạch toán. Nợ TK : Nợ quá hạn (của khách hàng) Có TK : Tiền vay của khách hàng Đồng thời chuyển khế ước hoặc hợp đồng tín dụng sang tập nợ quá hạn và ghi ngày chuyển nợ quá hạn của khế ước hoặc hợp đồng đó. Trường hợp được đề nghị trả nợ trước hạn theo qui định, lãi phải thu được tính theo số ngày thực tế mà đơn vị sử dụng số tiền vay đó. Qua khảo sát thực tế cho thấy việc thực hiện kế toán cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm rất tốt nên mặc dù số lượng khách hàng đến giao dịch rất đông, món vay nhiều nhưng cán bộ kế toán cho vay vẫn theo dõi, ghi chép các khoản cho vay, thu nợ, chuyển nợ quá hạn một cách kịp thời, đầy đủ và chính xác, làm tốt công tác cung cấp thông tin cho cán bộ tín dụng kịp thời. Tổng doanh số thu nợ năm 2002 là : 682.274 triệu đồng. Doanh số thu nợ đến hạn : 665.483 triệu đồng. Doanh số thu nợ quá hạn : 16.791 triệu đồng. 2.2.2 Kế toán giai đoạn thu lãi. Tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm, đối với thành phần kinh tế tổ chức cá nhân trong nước cũng như các tổ chức kinh tế khác, các món vay được áp dụng tính lãi theo tháng, việc trả lãi được tiến hành hàng tháng khi gốc chưa đến hạn và trả gốc và lãi đồng thời khi đến hạn Với thành phần kinh tế khác, việc trả lãi vào ngày 25 hàng tháng, còn với thành phần kinh tế tổ chức cá nhân trong nước, việc trả lãi được tiến hành đều đặn sau 1 tháng kể từ ngày vay vốn. Việc tính lãi ở Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêmđược tính theo phương pháp tích số. Tích số tính lãi = Số dư tài khoản tiền vay ´ Số ngày sử dụng tiền vay. Công thức tính như sau: Tổng tích số cả tháng của TK cho vay = ´ Lãi suất cho vay tháng 30 ngày Sau khi tính lãi kế toán lập phiếu thu tiền (nộp bằng tiền mặt) hoặc lập phiếu chuyển khoản (nếu bằng chuyển khoản) kế toán hoạch toán: Nợ TK : Tiền gửi thanh toán đơn vị vay (nếu trả bằng chuyển khoản) hoặc TK tiền mặt 1011 (nếu nộp bằng tiền mặt) Có TK : Thu lãi của Ngân hàng. Phiếu thu lãi hay phiếu chuyển khoản thu lãi được lập 2 liên: 1 liên phiếu tính lãi làm chứng từ hạch toán, 1 liên làm làm giấy biên nhận chuyên trả cho người vay khi thu lãi xong. Việc thu lãi tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Từ Liêm được thực hiện nghiêm túc theo nguyên tắc thu lãi trước, thu nợ gốc sau. Dođó doanh số cho vay lớn nhưng kế toán cho vay vẫn làm tốt , đáp ứng yêu cầu của công tác tín dụng không để xảy ra sai sót. Thu lãi cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm trong 2 năm 2000 và 2002 được thể hiện: Năm 2001: 16.684 triệu đồng Năm 2002: 18.241 triệu đồng Việc hạch toán số lãi chưa thu và tài khoản '' lãi chưa thu'' là đúng đắn, song có vấn đề đắt ra là khi hạch toán vào đây thì khi nào sẽ thu. Vấn đề này trong chế độ chưa nói cụ thể. Trong thể lệ tín dụng đối với các tổ chức kinh tế mới qui định "nếu đơn vị vay chưa trả được lãi khi đến hạn thì tổ chức tín dụng tính và hạch toán vào tài khoản ngoại bảng để thu dần, không nhập lãi vào gốc" Thực hiện qui định trên tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm, khi khách hàng đến trả nợ, Ngân hàng tập trung thu lãi trước, gốc sau. Nếu vẫn chưa thu đủ lãi thì nhập số lãi còn lại vào tài khoản ngoại bảng "lãi chưa thu được'' và số nợ gốc chuyển sang nợ quá hạn. Trường hợp khách hàng không có tiền để trả cả lãi và gốc thì kế toán tính lãi và nhập vào tài khoản ngoại bảng "lãi chưa thu", nợ gốc chuyển sang nợ quá hạn. Trong chế độ không quy định khi khách hàng đến trả nợ quá hạn và lãi chưa thu thì kế toán sẽ thu khoản nào trước. Tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm sẽ thu "lãi chưa thu" trước, sau đó mới thu đến nợ quá hạn. Sở dĩ kế toán thu như trên là xuất phát từ chỗ "lãi chưa thu" không tính lãi suất do vậy kế toán thu "lãi chưa thu" trước là để giảm thiệt hại cho Ngân hàng. Tình hình thu nợ các đơn vị tổ chức cá nhân trong nước của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm năm 2001 - 2002. Bảng 7 : Doanh số thu nợ của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm năm 2001 -2002. Đơn vị : Triệu đồng Năm Chỉ tiêu 2001 2002 -Doanh số thu nợ tổ chức kinh tế cá nhân trong nước. - Thu nợ ngắn hạn. - Thu nợ trong và dài hạn 7.747 7.288 459 20.705 19.980 725 ( Nguồn lấy từ cân đối tài khoản tổng hợp 2001 - 2002 ) Qua bảng số liệu trên cho thấy công tác thu nợ tổ chức cá nhân trong nước của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm tăng so với năm 2001 là 12.958 triệu đồng với tỉ lệ tăng là 156,9%. Doanh thu nợ ngắn hạn năm 2002 là 19.980 triệu đồng tăng so với năm 2000 là 12.692 triệu đồng chiếm 163%. Doanh số thu nợ trung và dài hạn năm 2002 là 725 triệu đồng tăng so với năm 2001 là 266 triệu đồng chiếm 51,5%. 2.3 . Vấn đề trả nợ gốc trước hạn đối với cho vay từng lần. Như ở phần đầu chương 2 đã phân tích huy động vốn và sử dụng vốn là 2 hoạt động chủ yếu của Ngân hàng Thương mại. Công tác huy động vốn tốt sẽ tạo cho Ngân hàng cơ sở tài chính vững chắc để thực hiện vai trò và chức năng của mình trong nền kinh tế đồng thời tạo thế chủ động của Ngân hàng, bởi huy động được vốn mà ngân hàng không có những biện pháp sử dụng vốn hợp lí sẽ dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn, gây rủi ro về lãi suất. Trong khi đó ngân hàng vẫn phải thực hiện nghĩa vụ với ngân sách và vẫn phải trả lãi tiền gửi cho khách hàng. Bên cạnh vấn đề nợ quá hạn, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng ứ đọng vốn thì hiện tượng trả nợ gốc trước hạn cũng là một trong những nguyên nhân gây mất cân đối vốn tại Ngân hàng. Đối với trường hợp trả nợ trước hạn, kế toán cho vay không phải đôn đốc trả nợ gốc cộng lãi mà khách hàng tự mang đến trả nợ cho Ngân hàng. Đối với cán bộ tín dụng thì việc trả nợ trước hạn của khách hàng tạo dược điều kiện cho họ thu hồi vốn nhanh đạt được chỉ tiêu thu nợ, tránh rủi ro có thể xảy ra. Song về phía Ngân hàng thì bất lợi là trong trường hợp klhách hàng đến trả nợ trước hạn cho Ngân hàng đúng vào thời điểm Ngân hàng không cho vay ra được, đối với nền kinh tế sẽ là nguyên nhân làm mất cân đối vốn tại Ngân hàng. Trong khi đó Ngân hàng phải trả lãi cho việc huy động vốn đó ảnh hưởng đến tổng dư nợ bình quân của Ngân hàng vì giảm lãi dẫn đến thu nhập của Ngân hàng giảm. Hơn nữa cân đối vốn trong các hoạt động kinh doanh của Ngân hàng là vấn đề chiến lược của chính sách tín dụng đối với mỗi ngân hàng. 2.4 . Sao kê khê ước. Đây là nhiệm vụ cuối cùng của kế toán cho vay trong tháng nhằm kiểm tra toàn bộ quá trình cho vay, thu nợ tháng qua việc đối chiếu số dư giữa sao kê khế ước với sao kê trên sổ phụ, từ đó xác định chính xác khớp đúng giữa hạch toán phân tích với hạch toán tổng hợp, đảm bảo an toàn tài sản, nếu có sai sót phải tìm nguyên nhân chỉnh sửa ngay. 2.5 . Hạch toán kế toán và quản lý hồ sỏ tài sản đảm bảo tiền vay của khách hàng. - Công việc hạch toán kế toán nhập tài sản đảm bảo tiền vay. + Căn cứ vào giá trị tài sản dùng để đảm bảo tiền vay trên hợp đồng cầm cố, thế chấp và bảo lãnh, kế toán cho vay lập phiếu nhập kho tài sản ngoại bảng ghi: Nhập TK tài sản thế chấp, cầm cố ( TK 994 ) Hoặc nhập tài khoản các giấy tờ có giá của khách hàng đưa cầm cố ( TK 996001 ) + Hồ sơ tài sản dùng để đảm bảo tiền vay được sắp xếp thứ tự theo bảng kê giao nhận giữa khách hàng và bộ phận tín dụng, tất cả các giấy tờ liên quan đến bộ hồ sơ đảm bảo tiền vay được bỏ vào túi đựng hồ sơ (hoặc bìa, tệp), ngoài bìa túi đựng hồ sơ phải ghi theo dõi các yếu tố: tên khách hàng, mã số khách hàng, địa chỉ, tổng giá trị tài sản đảm tiền vay, các món vay được đảm bảo bằng tài sản. + Thủ kho ( hoặc thủ quĩ ) căn cứ vào phiếu nhập kho của kế toán chuyển sang khi nhận bộ hồ sơ từ kế toán kế toán chuyển sang khi nhận và vào sổ theo dõi hồ sơ đảm bảo tiền vay lấy chữ ký khách hàng trên phiếu nhập. * Hồ sơ đảm bảo tiền vay phải được lưu trữ trong hòm tiền để ở trong kho tiền , hoặc để trong két sắt đối với các chi nhánh lẻ có kho tiềm. * Hồ sơ đảm bảo tiền vay được xếp thứ tự theo mã số khách hàng, hoặc xếp thứ tự A,B,C ... tên của doanh nghiệp và tên của hộ vay vốn. - Công việc hạch toán kế toán xuất tài sản bảo đảm tiền vay: + Khách hàng vay vốn đã hoàn thành nghĩa vụ trả nợ và hoành thành nghĩa vụ bảo lãnh các món vay có tài sản bảo đảm , bao gômg: gốc, lãi tiền phạt ( nếu có ). + Kế toán cho vay lập phiêu xuất tài sản ngoại bảng để trả lại tài sản đảm bảo tiền vay cho khách hàng, căn cứ phiếu xuất kho tài sản đảm bảo tiền vay có đầy đủ các chữ ký theo quy định hiện hành , kế toán ghi: Xuất tài khoản tài sản thế chấp , cầm cố ( TK 994 ) Hoặc xuất tài khoản các giấy tờ có giá trị của khách hàng đưa cầm cố ( TK 996001 ) + Khi giao hồ sơ thế chấp cho khách hàng vay vốn, thủ kho hướng dẫn khách hàng kiểm đếm và ký nhận vào phiếu xuất kho đã nhận đủ hồ sơ tài sản đảm bảo tiềm vay. - Thủ kho không được phép xuất kho hồ sơ đảm bảo tiền vay khi không có phiếu xuất kho hoặc không cho mượn khi chưa có ý kiến phê duyệt của giám đốc bằng văn bản. 2.6 . Những kết quả đạt được của công tác kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước. Một món vay kể từ khi cán bộ tín dụng thực hiện từng bước thẩm định xét duyệt cho vay đến khi kế toán cho vay thực hiện phát tiền vay và theo dõi thu nợ thu lãi của khách hàng là cả một quá trình có sự liên quan chặt chẽ với nhau. Sự phối hợp giữa kế toán cho vay và cán bộ tín dụng được thực hiện như sau: - Việc sử lý thông tin khi quyết định cho vay hay từ chối một khoản vay, cán bộ tín dụng phải điều tra, thu thập, tổng hợp phân tích các nguồn thông tin về khách hàng. Ngoài những thông tin do khách hàng cung cấp, cán bộ tín dụng đã điều tra các quan hệ khách hàng liên quan. Muốn có những thông tin cần thu thập đó, cán bộ tín dụng phải thông qua cán bộ cho vay. - Thể hiện thông qua việc theo dõi đôn đốc trả nợ . Cán bộ tín dụng kiểm tra đánh giá khách hàng chính xác thì việc theo dõi thu nợ của nhân viên kế toán càng được thực hiện tốt, thu nợ, thu lãi đầy đủ và đúng thời hạn. Ngược lại phải kế toán cho vay theo dõi việc trả nợ, trả lãi của khách hàng theo kỳ hạn nợ một cách khoa học sẽ tạo điều kiện cho cán bộ tín dụng thực hiện việc đôn đốc khách hàng trả nợ gốc, lãi kịp thời và nghiêm túc hơn. - Thực hiện thông qua việc sử lý nợ quá hạn và lãi treo . Sự phối hợp chặt chẽ giữa cán bộ kế toán cho vay và tín dụng đã thông báo kịp thời cho cán bộ tín dụng để đôn đốc trả nợ , lãi kịp thời tránh rủi ro tín dụng hoặc trường hợp khi một kỳ nợ đến hạn, do gặp những khó khăn khách quan thì tín dụng cùng kế toán cho vay thông báo cho nhau và có biện pháp sử lý kịp thời. Do sự phối hợp chặt chẽ hiệu quả hoạt động tín dụng Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm ngày càng được nâng cao công tác ứng dụng tin học đã được đưa vào công tác kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước. Hiện nay tại ngân hàng thương mại nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm nói riêng, đã giảm bớt công tác hoạch toán, ghi chép lập chứng từ và áp dụng những công nghệ thanh toán tiên tiến tin học vào các nghiệp vụ ngân hàng . Đối với nghiệp vụ kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước, nhờ công nghệ mới mà mọi phần việc từ quá trình lưu trữ hồ sơ vay vốn , quá trình hạch toán cho vay, thu nợ, sao kê cuối tháng, cuối quí đảm bảo an toàn , tránh được những sai sót do việc hạch toán bằng thủ công gây ra. Hiện nay kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước từ Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm đã được thực hiện công việc hầu hết trên máy vi tính và được nối mạng trong toàn phòng kế toán để tiện cho việc theo dõi toàn bộ hoạt động kế toán giao dịch của ngân hàng với khách hàng trong từng ngày hoạt động. Mỗi khi có khoản cho vay phát sinh, kế toán nhận chứng từ, kiểm tra chứng từ rồi hạch toán trên máy. Các công việc như lập chứng từ, hạch toán ... cũng đều được thực hiện bằng máy. Tóm lại: việc thanh toán kế toán cho vay thu nợ tổ chức cá nhân trong nước, lưu trữ hồ sơ vay vốn , áp dụng tin học vào ngân hàng đều được dựa trên cơ sở lý thuyết chung. Nhưng trong thực tế hoạt động có những phần hành trong kế toán cho vay buộc phải thực hiện thủ công, đặc biệt là những khâu có liên quan đến quá trìng cho vay và thu nợ của ngân hàng. Hình chung chế độ kế toán được chấp hành và luôn đảm bảo đúng chế độ của kế toán - tài chính do bộ tài chính và Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam qui định. chương 3 giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm I. định hướng phát triển và những kế hoạch kinh doanh của ngân hàng. Phương hướng nhiệm vụ của Ngân hàng trong thời gian tới. 1. Đầu tư xây dựng cơ bản : Nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật của chi nhánh ngày càng khang trang sạch đẹp. Trang bị thêm máy móc, các công cụ lao động cho các phòng ban, tiếp cận các phương tiện giao dịch văn minh, hiện đạI dần tiến đến mục tiêu hiện đạI hoá ngành Ngân hàng. 2. Vấn đề hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng: Về mặt công nghệ, Ngân hàng phải là ngành tiên phong trong việc sử dụng mạng thông tin hiện đại. Đến nay, trên thế giới đã có Ngân hàng dữ liệu, Ngân hàng ảo mà giao dịch chủ yếu thông qua mạng Internet, nhưng ở Việt Nam ngoài một số chương trình hạch toán kế toán, chuyển tiền, tạo cân đối ra thì máy tính chỉ làm nhiệm vụ của một máy đánh chữ. Kế hoạch Ngân hàng sẽ đầu tư thêm hệ thống máy mới, lập chương trình quản lý dữ liệu, hồ sơ trên máy, thiết lập các modern nối mạng trực tiếp với Ngân hàng, nghiên cứu và áp dụng các phương thức thanh toán mới. 3. Vấn đề đào tạo- tổ chức cán bộ: Xác định rõ con người là nhân tố cơ bản quyết định đến sự thành công hay thất bại của một Ngân hàng, ngay từ bước đầu, ban lãnh đạo đã rất chú trọng đến việc tập hợp và đào tạo đội ngũ cán bộ nắm vững nghiệp vụ chuyên môn, nhiệt tình, tâm huyết với nghề. Suốt quá trình hoạt động, công này luôn luôn được quan tâm đúng mức. Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmthường xuyên cử cán bộ tham gia các lớp học do Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước tổ chức, mở các lớp tự đào tạo để nâng cao trình độ chuyên môn. Sang năm 2003, Ngân hàng sẽ tạo điều kiện về thời gian và kinh phí cho cán bộ bổ sung thêm kiến thức xã hội và chuyên môn, nhanh chóng tiếp cận với công nghệ hiện đạI, là bước chuẩn bị cho môi trường cạnh tranh bình đẳng với các Ngân hàng liên doanh, Ngân hàng nước ngoài. 4. Các chỉ tiêu hoạt động kinh doanh. Để tồn tại và phát triển trong năm 2003 và những năm sau, Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêmđã xác định mục tiêu cho năm 2003 như sau: - Nguồn vốn tăng 25,4% so với năm 2002. - Dư nợ tăng 39% so với năm 2002. - Nợ quá hạn dưới 3% - Lợi nhuận tăng 25%. Để hoàn thành những nhiệm vụ trên, Ngân hàng đã đề ra những giải pháp cụ thể như sau: - Tìm mọi biện pháp khởi tăng nguồn vốn, tập trung huy động vốn từ dân cư nhằm tạo thể ổn định lâu dài về nguồn vốn, đồng thời tích cực khai thác các nguồn vốn nội, ngoại tệ của các tổ chức kinh tế , xã hội, tín dụng trên địa bàn, lưu ý vận động các cơ quan Đảng, chính quyền, bệnh viện trường học, các cơ quan sự nghiệp... - áp dụng linh hoạt lãi suất huy động vốn và cho vay cả nội và ngoại tệ với phương châm lấy lượng bù chất, đảm bảo có quỹ thu nhập. -Phục vụ tốt để thu hút khách hàng cả khách hàng gửi tiền và vay vốn, tích cực vận động khách hàng mới, song không vì cạnh tranh mà khách nào cũng đầu tư tín dụng mà phải có sự lựa chọn cẩn thận, phải điều tra kỹ lưỡng phương án thực sự có hiệu quả mới quyết định cho vay, không để được món nợ mới thành nợ đọng trừ các trường hợp bất khả kháng. -Mở rộng các loại dịch vụ Ngân hàng nhất là chuyển tiền nhanh, kinh doanh mua bán ngoại tệ, bảo lãnh, cho vay họ nghèo... -Tận thu tối đa đối với những khoản gốc và lãi lưu hành, đồng thời triển khai tích cực việc thu hồi gốcvà lãi nợ khoanh, nợ đã được xử lí rủi ro, nếu cần thiết có thể phối hợp với các cơ quan pháp luật để thu nợ. -Triển khai mạnh cho vay tiêu dùng đối với cán bộ công nhân viên ở những đơn vị kinh doanh ổn định và có hiệu quả, phấn đấu đạt dư nợ cho vay tiêu dùng từ 3-4 tỷ đồng. II. một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Từ Liêm Qua khảo sát thực tế công tác kế toán cho vay tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp Từ Liêmtôi thấy bên cạnh những ưu điểm còn có những tồn tại cần khắc phục. Sau đây tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm. 1. Thực hiện đôn đốc thu nợ và thu lãi phù hợp với thực trạng từng khoản vay Trên cơ sở kết quả công tác kiểm tra quản lí tín dụng, Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm cần tiến hành phân loại chất lượng từng khoản vay để từ đó có biện pháp thu nợ và thu lãi cho phù hợp cụ thể: - Đối với các khoản vay có chất lượng tốt, đảm bảo khả năng thu hồi vốn vay đúng hạn thì chỉ chú ý đôn đốc việc trả nợ khi thòi điểm đáo hạn sắp đến. - Đối với các khoản nợ vay có dấu hiệu bị "đe doạ" không được hoàn trả đúng hạn do những khó khăn phát sinh từ điều kiện khách quan đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thì cần có những biện pháp điều chỉnh tình huống kịp thời để đảm bảo khả năng thu hồi được nợ, tránh nợ quá hạn phát sinh. Sau đây là một số biện pháp xử lí: + Cán bộ ngân hàng có thể cho lời khuyên hoặc cố vấn cho doanh ngiệp về các vấn đề bán sản phẩm thu nợ, tiếp tục sản xuất kinh doanh... hoặc mời chuyên gia về tư vấn cho doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp thu hồi và bảo toàn vốn đảm bảo khả năng trả nợ ngân hàng đúng hạn. + Giải quyết khó khăn về vốn cho doanh nghiệp bằng cách đề ra các biện phápthu hồi các hoá đơn chậm trả giúp doanh nghiệp, giúp họ thanh toán hàng tồn kho hoặc giảm bớt dự trữ quá mức hoặc sử dụng để vay tín chấp, vay cầm cố. + Sắp xếp, cơ cấu lại khoản nợ cho người vay bằng cách kéo dài kỳ hạn nợ, rút bớt mức chi trả định kỳ trong một thời gian nếu có thể được. + Gia tăng khối lượng của khoản vay đối với các điều kiện do Ngân hàng ấn định thêm nếu như thấy được khả năng người vay sẽ phục hồi được sản xuất kinh doanh. hay nói cách khác" lấy nợ nuôi nợ" với điều kiện phương án kinh doanh hay thương vụ đó doanh nghiệp phải được thẩm định chắc chắn, có khả thi và doanh nghiệp phải hoàn toàn thiện chí trong việc trả nợ Ngân hàng. -Đói với các khách hàng có sự vi phạm hợp đồng tín dụng một cách nghiêm trọng hoặc có nguy cơ thua lỗ, phá sản trong kinh doanh dẫn đến khả năng thu hồi nợ vay rất khó khăn, Ngân hàng tuyên bố nợ đến hạn và tìm mọi cách thu nợ ngay cả trong trường hợp khoản vay chưa đến thời điểm đáo hạn theo quy định. 2. Phương pháp cho vay Ngân hàng cần xem xét và bổ xung thêm về phương thức cho vay. Ngoài phương thức cho vay từng lần như hiện nay đang áp dụng phổ biến tại Ngân hàng, nên mở rộng thêm phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng đối với những khách hàng có giao dịch thường xuyên, có uy tín với Ngân hàng. Phương thức này cho vay trên tài khoản vãng lai (Tài khoản này có thể dư nợ hoặc dư có). Điều này sẽ tạo thuận lợi cho khách hàng trong việc vay vốn, khách hàng mỗi lần vay vốn sẽ không phải làm lại các thủ tục, giấy tờ như lần vay đầu tiên giống như trong cho vay từng lần và Ngân hàng cũng giảm nhẹ hơn công việc lưu giữ và quản lí các loại giấy tờ, hồ sơ vay vốn. Trên cơ sở bổ xung thêm phương thức cho vay, tôi xin mạnh dạn nêu lên ý kiến là Ngân hàng cho khách hàng vay vốn theo hạn mức tín dụng thấu chi thông qua tài khoản tiền gửi của khách hàng mở tại ngân hàng. "Thấu chi là hình thức cho vay mà trong đó ngân hàng cho phép khách hàng rút tiền vượt quá số dư tiền gửi của khách hàng trên tài khoản vãng lai tại ngân hàng với một số lượng( hạn mức) nhất định" Với kỹ thuật này, khách hàng được mở tài khoản vãng lai để sử dụng kết số thiếu khi có nhu cầu và nộp vào tài khoản này các khoản thu bằng tiền Nội dung kết cấu của tài khoản vãng lai như sau: Bên nợ: - Các khoản chi của khách hàng Bên có: - Tiền bán hàng - Thu khác Dư nợ: - Số tiền khách hàng vay Dư có: - Số tiền khách hàng gửi tại ngân hàng Thấu chi là kỹ thuật cấp tín dụng giúp cho khách hàng sử dụng vốn chủ động và tiện lợi, nhất là đối với những khách hàng có khả năng tài chính mạnh và có uy tín đối với Ngân hàng. Về phía Ngân hàng cũng rất thuận lợi vì thông qua tài khoản vãng lai của khách hàng thì ngân hàng có thể dễ dàng kiểm soát được mục đích sử dụng vốn vay của khách hàng tránh rủi ro xảy đến với Ngân hàng. 3. Biện pháp xử lí nợ, nợ quá hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm. Tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm, mặc dù đã có nhiều biện pháp tích cực đôn đốc thu hồi nợ quá hạn nên nợ quá hạn có giảm dần qua các năm nhưng so với quy định chung thì nợ quá hạn vẫn chiếm tỷ lệ cao trong tổng dư nợ. Đây là vấn đề còn tồn tại đòi hỏi Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm nhanh chóng đưa ra biện pháp hữu hiệu để xử lí vấn đề này làm lành mạnh hoá các hoạt động Ngân hàng cụ thể là: - Những khoản nợ quá hạn khó gọi cần có chính sách khuyến khích các đơn vị trả gốc trước, trả lãi sau, những đơn vị nào tích cực trả gốc được xêm xét giảm một phần lãi. - Lãi suất nợ quá hạn hiện nay quy định phạt lãi suất quá hạn tối đa bằng 150% mức lãi suất trong hạn. Thực tế cho thấy không còn tác dụng đối với người vay có tính '' chây ỳ'', nhưng lại có khó khăn cho các doanh nghiệp chân chính vì lý do khách quan để nợ quá hạn hoặc đối với khách hàng thực sự không thể trả nợ được lãi nợ quá hạn với lãi suất theo mức cao. Đề nghị không nhất nhất áp dụng một mức lãi suất cứng đều là tính phạt lãi suất quá hạn bằng 150% mà nghiên cứu hướng chia ra nhiều mức lãi suất nợ quá hạn phù hợp với thời gian và thái độ thiện chí với khách hàng trong việc trả nợ thay vì chỉ có một mức cố định hiện nay. 4. Phạt chậm trả đối với khoản ''lãi chưa thu''. Như đã phân tích ở chương II tình trạng lãi chưa thu xảy ra khá phổ biến tại các Ngân hàng thương mại hiện nay, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp Nhà nước lãi này chiếm tỉ lệ cao từ đó ít nhiều ảnh hưởng đến thu nhập của ngân hàng. Để thực hiện nhanh hơn và tốt hơn nữa trong quá trình thu nợ, thu lãi cho Ngân hàng, hạn chế thiệt hại cho Ngân hàng tôi xin mạnh dạn nêu ra ý kiến là áp dụng kỷ luật phạt đối với những khoản lãi tiền vay mà khách hàng không trả cho Ngân hàng đúng quy định như sau: Khoản "lãi chưa thu" được coi như một khoản nợ mới phát sinh, đây là khoản khách hàng đã cam kết trong hợp đồng tín dụng là trả mà chưa trả được, do vậy cần phải áp dụng một tỉ lệ phạt thích hợp đối với khoản này. Việc tính phạt khoản "lãi chưa thu" nó có tác dụng thúc đẩy khách hàng nhanh chóng trả lãi cho Ngân hàng đúng thời hạn bởi nếu khách hàng càng chậm chễ trong việc trả lãi thì khoản phạt đó càng có xu hướng tăng. Đây là biện pháp nhằm đôn đốc khách hàng phải thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các điều khoản đã ký kết trong hợp đồn tín dụng giữa Ngân hàng và khách hàng trong quá trình quan hệ tín dụng và góp phần làm giảm thiệt hại cho Ngân hàng. Về tỉ lệ phạt, áp dụng theo lãi suất tiền gửi không kỳ hạn ở thời điểm có phát sinh lãi chưa thu. Thời gian phạt: Tính từ ngày ghi nhập vào TK ngoại bảng " lãi chưa thu" đến khi người vay hoàn trả lãi. Ví dụ: - Số lãi ghi nhập tài khoản ngoại bảng " lãi chưa thu" 5 triệu đồng. - Ngày ghi nhập tài khoản ngoại bảng: 2/4/2002 - Ngày người vay trả lãi: 30/4/2002 - Lãi suất tiền gửi không kỳ hạn: 0,3%/tháng. Như vậy số tiền phạt là: 5.000.000 ´ 0,3% ´ 28 ngày = 14.000đ 30 ngày Sau khi tính toán xong sẽ hạch toán: Xuất TK ngoại bảng 94 "Lãi chưa thu" : 5.000.000 Nợ TK tiền mặt tại quỹ 1011 : 5.014.000 hoặc Nợ TK tiền gửi của khách hàng : 5.014.000 Có TK thu nhập của Ngân hàng : 5.014.000 Tiểu khoản thu lãi cho vay: 5.000.000 Tiểu khoản thu khác : 14.000 5. áp dụng tin học trong kế toán cho vay Ngân hàng là một ngành kinh tế mũi nhọn mà hoạt động của nó có tác động lớn đến các ngành kinh tế khác. Ngân hàng phục vụ cho một khối lượng khách hàng đông đảo mà những yêu cầu về dịch vụ Ngân hàng đoì hỏi phải tuyệt đối chính xác, nhanh chóng và thuận tiện. Do đó hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng đang là vấn đề cần giải quyết cấp bách không chỉ đối với Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm mà còn đối với tất cả các Ngân hàng khác đặc biệt là các Ngân hàng thương mại. Thông qua hiện đại hoá công nghệ Ngân hàng sẽ làm giảm bớt những công việc thủ công hiện nay còn đang thực hiện nhất là trong lĩnh vực kế toán, góp phần giảm nhẹ công việc cho từng nhân viên Ngân hàng, đảm bảo nghiệp vụ thực hiện một cách chính xác, kịp thời, nhanh chóng, giải phóng một lượng khách hàng lớn thường xuyên phải chờ đợi ở quầy giao dịch, tạo điều kiện an toàn, thuận lợi cho khách hàng. Kết quả này được thực hiện trong các hoạt động thanh toán liên hàng, điện tử, bù trừ... Tình trạng sai lầm cũng như thời gian luân chuyển chứng từ so với trước đây (khi chưa có mạng máy tính) đã giảm nhiều, nó được thực hiện nhanh hơn và chính xác hơn nhiều lần. Mặc dù vậy tin học ứng dụng trong các nghiệp vụ kế toán hiện nay tại Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmvẫn còn chưa được hoàn hảo, nhất là đối với kế toán cho vay, thu nợ, điều này đã gây ra một số trở ngại cho kế toán trong việc sử lýnghiệp vụ kỹ thuật hàng ngày và theo dõi thời gian trả nợ, trả lãi và công việc tính lãi của từng món vay. Từ tồn tại trên tôi xin nêu ra một số ý kiến về việc áp dụng tin học vào trong kế toán cho vay như sau: Đưa vào chương trình máy tính ngày trả nợ gốc và mức trả nợ mỗi làn đối với từng khách hàng. Việc thực hiện theo dõi trả lãi và trả nợ gốc sẽ được kế toán cho vay trực tiếp thực hiện, kế toán cho vay in ra hai bản ( một bản đưa cho các cán bộ tín dụng danh sách các món tiền đến hạn trong tháng và gần đến hạn trả nợ ví dụ trong vòng khoảng 10 ngày gọi là gần đến hạn). Đối chiếu sao kê cuối tháng nội , ngoại bảng, dư nợ, lãi chưa thu được, tài sản thế chấp cầm cố. Đưa ra báo cáo tín dụng về cho vay, thu nợ và dư nợ. Thực hiện được công việc trên sẽ đem lại cho Ngân hàng rất nhiều mặt lợi như: Thứ nhất, các món gần đến hạn sẽ được thông báo kịp thời cho khách hàng biết trước trong thời gian cần thiết vì cán bộ tín dụng được thông báo từ cuối tháng nên họ có thể bố chí công việc trước sao cho có hiệu quả nhất. Thứ hai, thay vì tìm sao kê khế ước, kế toán cho vay chỉ việc lấy thông tin qua bảng danh sách đó thì có thể lấy ngay một cách chính xác, kịp thời và không bị bỏ sót các món đến hạn được. Cuối tháng, thông qua bảng danh sách kế toán cho vay có thể biết tất cả những thông tin về hạn nợ, mức trả nợ của từng món vay của mỗi khách hàng trong tháng sau. Cuối cùng việc áp dụng chương trình này vào nghiệp vụ kế toán cho vay còn thuận tiện cho việc kiểm tra trong bất cứ thời gian nào khi thấy cần thiết. Hơn nữa việc thông báo trước cho khách hàng biết số tiền sắp phải trả và ngày trả cho ngân hàng sẽ tạo điều kiện cho khách hàng hạn chế việc sử dụng vốn vào vòng quay tiếp theo. Việc áp dụng tin học vào kế toán cho vay sẽ nâng cao được hiệu quả hoạt động công tác kế toán cho vay tại Ngân hàng. 6. Nâng cao trình độ đội ngũ nhân viên Ngân hàng để đáp ứng yêu cầu kinh doanh trong cơ chế thị trường. Trong cơ chế thị trường hiện nay, hình ảnh của Ngân hàng là một yếu tố vô cùng quan trọng. Nó quyết định phần nào đến sự thành bại của Ngân hàng. Vì vậy việc nầng cao trình độ cho đội ngũ nhân viên trong Ngân hàng không những giúp cho các mặt hoạt động của Ngân hàng được tiến hàng một cách trôi chảy có hiệu quả mà nó còn tạo nên một hình ảnh tốt đẹp trong từng Ngân hàng. Nhờ đó khách hàng có thể yên tâm giao dịch, thanh toán với Ngân hàng nhiều hơn và góp phần thúc đẩy các mặt hoạt động của Ngân hàng phát triển . Để tạo lòng tin của khách hàng đối với Ngân hàng thì Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêmcòn có nhiều việc phải làm trong đó có việc bồi dưỡng nâng cao trình độ cho các cán bộ Ngân hàng nói chung và cán bộ kế toán cho vay nói riêng. Cán bộ phòng kế toán Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm hầu hết đã được bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng máy tính để phục vụ giao dịch trực tiếp với khách hàng nhưng mới chỉ biết vận hành và chạy máy trong các chương trình giao dịch. Các cán bộ phải nâng cao hơn nữa sự hiểu biết về máy để có thể tự sửa chữa khi hỏng hóc tránh tốn kém về chi phí ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. kết luận Để đảm bảo sự an toàn và hạn chế mức rủi ro thấp nhất cho nguồn vốn tín dụng trong hoạt động kinh doanh tiền tệ của ngân hàng, nghiệp vụ cho vay đối với thành phần kinh tế tổ chức cá nhân trong nước đã có sự phù hợp về nghiệp vụ trong công tác cho vay thu nợ nhằm đạt được mức tối đa hoá lợi nhuận của ngân hàng. Nghiệp vụ kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước của Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm đã theo dõi chặt chẽ tài sản, tiền vốn của ngân hàng và của khách hàng đến giao dịch góp phần thực hiện tốt chế độ kế toán- tài chính trong công tác sử dụng vốn. Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm cùng các Ngân hàng thương mại trong giai đoạn hiện nay đã phục vụ đầy đủ, kịp thời và có hiệu quả nhu cầu vốn, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp, các cá nhân phát triển sản xuất kinh doanh. Kế toán cho vay nói chung, kế toán cho vay các đơn vị tổ chức cá nhân trong nước nói riêng đều hướng tới mục đích đảm bảo an toàn tài sản của Ngân hàng và giúp Ngân hàng ngày một phát triển hơn. Nâng cao hiệu quả kế toán cho vay thành phần kinh tế tổ chức cá nhân trong nước để từ đó nâng cao chất lượng của tín dụng Ngân hàng. Từ lý thuyết đến sự vận dụng thực tế để phù hợp với tình hình kinh tế trên địa bàn và tình hình hoạt động kinh doanh của mình, Ngân hàng Nông nghiệp Từ Liêm đã đổi mới các nghiệp vụ trong đó công tác kế toán cho vay tổ chức cá nhân trong nước cùng với các nghiệp vụ tín dụng đưa đồng vốn Ngân hàng đến tay người cần vốn, đưa đồng vốn Ngân hàng đến mọi thành phần kinh tế trong xã hội tạo được lực đẩy mạnh mẽ cho sự phát triển của kinh tế. Đồng thời gây dựng được lòng tin cho khách hàng, thực sự góp phần đưa Ngân hàng trở lại với vai trò trung tâm của nền kinh tế, để Ngân hàng trở thành "Ngân hàng của mọi người, của mọi nhà". tài liệu tham khảo: 1. Chế độ hạch toán- kế toán và sử lý thông tin trong hệ thống Ngân hàng ( Trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học Ngân hàng 2000) 2. Hệ thống hoá văn bản pháp luật về Ngân hàng ( Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật) 3. Báo cáo hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Từ Liêmnăm 2002. 4. Kiểm toán kế toán các nghiệp vụ Ngân hàng thương mại. ( Nhà xuất bản TP Hồ Chí Minh 2002) 5. Tạp chí Ngân hàng, lý luận và nghiệp vụ ( 2000- 2002) 6. Tiền tệ- Ngân hàng- Thị trường tài chính. ( Nhà xuất bản kỹ thuật 1995)