Chuyên đề Một số ý kiến về kiểm toán độc lập tại Việt Nam hiện nay

lêi nãi ®Çu Ngµy nay, nÒn kinh tÕ cña n­íc ta cã nhiÒu biÕn ®æi to lín. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ th× l­îng th«ng tin ®­îc ph¸t ra tõ nÒn kinh tÕ còng ngµy cµng phøc t¹p. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù c¹nh tranh ngµy cµng quyÕt liÖt th× ®Ó cã ®­îc th«ng tin phôc vô cho nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý, ®Çu t­ vèn cña nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin ngµy mét khã kh¨n.Bªn c¹nh ®ã, n¹n tham «, tham nhòng bßn rót ng©n s¸ch cña nhµ n­íc còng nh­ trong doanh nghiÖp b»ng nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau vµ ngµy cµng tinh vi h¬n th× sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ®ã lµ vai trß cña kiÓm tra vµ thanh tra nhµ n­íc kh«ng cßn ph¸t huy t¸c dông ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Trong khi ®ã nã l¹i lµ ®èi t­îng quan t©m cña nhiÒu ng­êi trong nÒn kinh tÕ bao gåm c¶ nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ ®Çu t­, ng­êi lao ®éng... XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ ®ã mµ kiÓm to¸n ®éc lËp ®· xuÊt hiÖn ë n­íc ta vµo n¨m 1991 víi b»ng chøng lµ sù ra ®êi cña 2 c«ng ty thùc hiÖn dÞch vô kiÓm to¸n ®ã lµ c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam (VACO) vµ c«ng ty dÞch vô t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n (AASC). Víi thêi gian tån t¹i cßn ng¾n ngñi song kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta còng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu b­íc ®Çu gãp phÇn t¹o cho m«i tr­êng kinh tÕ cña n­íc ta ®­îc an toµn h¬n. Tuy nhiªn, v× nã lµ mét khoa häc míi ë n­íc ta v× vËy mµ nã ®ßi hái ph¶i cã thêi gian ®Ó tù hoµn thiÖn dÇn. Do vËy mµ trong nh÷ng b­íc ®i ban ®Çu kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vÊp v¸p ®ßi hái ph¶i cã sù ®iÒu chØnh dÇn dÇn. §©y lµ vÊn ®Ò ®­îc ®Ó cËp nhiÒu hiÖn nay, vµ rÊt cÇn thiÕt v× vËy mµ t«i chän ®Ò tµi: “Mét sè ý kiÕn vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay” lµm ®Ò tµi cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp líp kª to¸n tr­ëng cña m×nh. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu sö dïng trong chuyªn ®Ò nµy lµ ph­¬ng ph¸p vÜ m«, tiÕp cËn vÊn ®Ò m«t c¸ch tæng qu¸t. §Ó lµm râ ®Ò tµi nµy chuyªn ®Ò cña t«i gåm 2 phÇn chÝnh: PhÇn 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp PhÇn2: Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®èi víi hÖ thèng kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta PhÇn 1: nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp I.Kh¸i qu¸t chung vÒ kiÓm to¸n LÞch sö h×nh thµnh kiÓm to¸n Trªn thÕ giíi, thuËt ng÷ kiÓm to¸n ®· cã tõ l©u, khi xuÊt hiÖn nhu cÇu x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc, ®é tin cËy cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ thùc tr¹ng tµi s¶n cña mét chñ thÓ trong quan hÖ kinh tÕ. Nh­ng ho¹t ®éng kiÓm to¸n chuyªn nghiÖp míi chØ xuÊt hiÖn c¸ch ®©y kho¶ng 300 n¨m, khëi ®Çu do cuéc §¹i c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp. Do cuéc c¸ch m¹ng nµy, ®· cã sù t¸ch biÖt gi÷a chøc n¨ng së h÷u vµ chøc n¨ng qu¶n lý, ®ång thêi lµm xuÊt hiÖn kh¸i niÖm chñ nh©n vµ ng­êi qu¶n lý. V× vËy, lµm n¶y sinh nhu cÇu kiÓm tra ®Ó ph¸t hiÖn c¸c gian lËn cña ng­êi qu¶n lý vµ ng­êi lµm thuª. §Õn n¨m 1844, n­íc Anh ban hµnh luËt c«ng ty Cæ PhÇn- lµ luËt c«ng ty cæ phÇn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, cïng víi ®ã lµ sù xuÊt hiÖn kh¸i niÖm kiÓm to¸n viªn. Tõ ®©y, h×nh thøc s¬ khai vÒ ngµnh nghÒ kiÓm to¸n b¾t ®Çu xuÊt hiÖn vµ c¸c hiÖp héi kiÓm to¸n chÝnh thøc ra ®êi vµo ®Çu thÕ kØ 19. KiÓm to¸n cã gèc tõ Latinh “Audit”. Tõ nµy cã nguån gèc tõ Latinh “Audire” nghÜa lµ “nghe”. H×nh ¶nh ban ®Çu cña kiÓm to¸n cæ ®iÓn lµ viÖc kiÓm tra ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ng­ßi so¹n th¶o b¸o c¸o ®äc to lªn cho mét bªn ®éc lËp nghe råi nhËn xÐt. NÕu kÕ to¸n cã nhiÖm vô tæ chøc hÖ thèng th«ng tin phôc vô cho quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña c¸c ®èi t­îng cã liªn quan th× kiÓm to¸n cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, ®¸nh gi¸, ®¶m b¶o vµ n©ng cao ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin kÕ to¸n. 2.Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña kÕ to¸n a.Kh¸i niÖm: Ngµy nay, trªn thÕ giíi cã nhiÒu lo¹i kiÓm to¸n kh¸c nhau, nh­ng cã thÓ hiÓu mét c¸ch chung nhÊt vÒ kiÓm to¸n nh­ sau: “KiÓm to¸n lµ qu¸ tr×nh c¸c chuyªn gia ®éc lËp vµ cã thÈm quyÒn, cã kÜ n¨ng nghiÖp vô thu thËp vµ ®¸nh gi¸ c¸c b»ng chøng vÒ c¸c th«ng tin cã thÓ ®Þnh l­îng cña mét ®¬n vÞ nh»m môc ®Ých x¸c nhËn vµ b¸o c¸o vÒ møc ®é phï hîp gi÷a c¸c th«ng tin nµy víi c¸c chuÇn mùc ®· x©y dùng” Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i th× ph¹m vi cña kiÓm to¸n rÊt réng, nã cã thÓ chia ra thµnh nh÷ng lÜnh vùc chñ yÕu sau: + §¸nh gi¸ tÝnh trung thùc vµ hîp ph¸p cña c¸c tµi liÖu lµm c¬ së ph¸p lý cho viÖc gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ vµ t¹o niÒm tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn tµi liÖu kÕ to¸n. +KiÓm to¸n quy t¾c h­íng vµo viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c chÕ ®é, thÓ lÖ, luËt ph¸p cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. +KiÓm to¸n hiÖu qu¶ cã ®èi t­îng trùc tiÕp lµ c¸c yÕu tè, c¸c nguån lùc trong tõng lo¹i h×nh nghiÖp vô kinh doanh. KiÓm to¸n lo¹i nµy gióp Ých trùc tiÕp cho viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch hay ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. +KiÓm to¸n hiÖu n¨ng ®­îc ®Æc biÖt quan t©m ë khu vùc c«ng céng n¬i mµ lîi Ých vµ hiÖu qu¶ kh«ng gi÷ nguyªn ý nghÜa nh­ ë doanh nghiÖp, n¬i mµ n¨ng lùc qu¶n lý cÇn ®­îc ®¸nh gi¸ toµn diÖn vµ th­êng xuyªn nh»m n©ng cao hiÖu n¨ng qu¶n lý cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. b.B¶n chÊt cña kiÓm to¸n Tõ ®Þnh nghÜa vÒ kiÓm to¸n còng nh­ nh÷ng quan ®iÓm vÒ kiÓm to¸n ta rót ra b¶n chÊt cña kiÓm to¸n nh­ sau: Thø nhÊt, kiÓm to¸n lµ ho¹t ®éng ®éc lËp, chøc n¨ng c¬ b¶n cña kiÓm to¸n lµ x¸c minh, thuyÕt phôc ®Ó t¹o niÒm tin cho nh÷ng ng­êi quan t©m vµ nh÷ng kÕt luËn kiÓm to¸n cho dï nh÷ng kÕt luËn nµy cã thÓ h­íng vµo nh÷ng môc tiªu kh¸c nhau nh­ tÝnh trung thùc cña th«ng tin, tÝnh quy t¾c trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô...Qua x¸c minh, kiÓm to¸n viªn bµy tá ý kiÕn cña m×nh vÒ nh÷ng lÜnh vùc t­¬ng øng. Thø hai, kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn mäi ho¹t ®éng kiÓm tra kiÓm so¸t nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thùc tr¹ng tµi s¶n, c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh vµ sù ph¶n ¸nh cña nã trªn sæ s¸ch kÕ to¸n cïng hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc.Nh÷ng c«ng viÖc nµy tù nã ®· g¾n chÆt vµo víi nhau. Thø ba, néi dung trùc tiÕp cña kiÓm to¸n tr­íc hÕt vµ chñ yÕu lµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng tµi chÝnh. Mét phÇn cña thùc tr¹ng nµy ®­îc ph¶n ¸nh trªn c¸c b¶n khai tµi ch×nh vµ nh÷ng tµi liÖu kÕ to¸n nãi chung nh­ ho¸ ®¬n b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, sæ ghi tæng hîp kÕ to¸n...Tuy nhiªn do giíi h¹n vÒ tr×nh ®é kÜ thuËt xö lý th«ng tin kÕ to¸n, cã nh÷ng phÇn th«ng tin quan trong kh¸c vÒ ho¹t ®éng ch­a ®­îc ph¶n ¸nh trªn bÊt cø tµi liÖu kÕ to¸n nµo. V× vËy ®Ó cã thÓ x¸c minh c¸c ho¹t ®éng kiÓm to¸n h×nh thµnh hai ph­¬ng ph¸p: KiÓm to¸n chøng tõ vµ kiÓm to¸n ngoµi chøng tõ. Thø t­, kiÓm to¸n lµ mét khoa häc chuyªn ngµnh nªn ho¹t ®éng nµy ph¶i ®­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn s©u vÒ kiÓm to¸n. Nh÷ng ng­êi nµy ph¶i cã ®ñ t­ c¸ch vÒ tr×nh ®é vµ ph¶i cã c¶ phÈm chÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. Thø n¨m, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ph¶i tu©n theo khu«n khæ cña ph¸p luËt tøc lµ ng­êi lµm kiÓm to¸n ph¶i lµ ng­êi ®­îc ph¸p luËt cho phÐp hµnh nghÒ vµ viÖc kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn ph¶i phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 3.Chøc n¨ng vµ ý nghÜa cña kiÓm to¸n a.Chøc n¨ng §Ó hiÓu s©u h¬n vÒ kiÓm to¸n chøng ta xem xÐt ®Õn chøc n¨ng cña kiÓm to¸n, tõ b¶n chÊt cña kiÓm to¸n ta co thÓ thÊy hai chøc c¬ b¶n cña kiÓm to¸n lµ x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn . Chøc n¨ng x¸c minh: thùc hiÖn nµy kiÓm to¸n viªn cÇn kh¼ng ®Þnh sù trung thùc cña tµi liÖu, tÝnh ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô hay lµ viÖc lËp c¸c b¶n khai tµi chÝnh. Chøc n¨ng nµy lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt nã g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n. B¶n th©n chøc n¨ng nµy còng kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ ®­îc thùc hiÖn tuú ®èi t­îng cô thÓ cña kiÓm to¸n. Lóc ®Çu nã chØ lµ “chøng thùc”c¸c th«ng tin nh­ng ngµy nay do quan hÖ kinh tÕ ngµy cµng phøc t¹p vµ yªu cÇu ph¸p lý ngµy cµng cao nªn viÖc x¸c minh cÇn tËp trung vµo hai mÆt: TÝnh trung thùc cña c¸c con sè vµ tÝnh hîp thøc cña c¸c biÓu mÉu ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh. Trong chøc n¨ng x¸c minh cña kiÓm to¸n, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra rÊt s«i næi hiÖn nay lµ ph¸t hiÖn gian lËn vµ vi ph¹m trong tµi chÝnh. §ã lµ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c chñ thÓ kh¸c nhau vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸t hiÖn sai sãt trong ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n viªn. §èi víi ng­êi quan t©m ®Õn th«ng tin th× hä cho r»ng kiÓm to¸n viªn ph¶i lµ ng­êi ph¸t hiÖn tÊt c¶ c¸c sai sãt. Trong khi ®ã víi nh÷ng ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n th× hä yªu cÇu sao cho víi møc chi phÝ thÊp nhÊt mµ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. Cßn ®èi víi kiÓm to¸n viªn, ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n th× cho r»ng kiÓm to¸n viªn chØ cã tr¸ch nhiÖm ph¸t hiÖn nh÷ng sai sãt träng yÕu cßn viÖc ph¸t hiÖn gian lËn lµ tr¸ch nhiªm thuéc néi bé cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Nh­ng ®iÒu quan träng lµ kiÓm to¸n ph¶i t¹o ®­îc niÒm tin ®èi víi nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn th«ng tin, do vËy ®Ó ®¶m b¶o gi÷a chi phÝ vµ kÕt qu¶ thu ®­îc kiÓm to¸n viªn cÇn ph¸t hiÖn ®­îc nh÷ng sai sãt vµ gian lËn träng yÕu. Chøc n¨ng bµy tá ý kiÕn: Chøc n¨ng nµy ®­îc hiÓu lµ kÕt luËn vÒ chÊt l­îng th«ng tin vµ c¶ ph¸p lý cña ®èi t­îng ®­îc kiÓm to¸n.Tuy nhiªn ®èi víi mçi kh¸ch thÓ kiÓm to¸n, mçi lo¹i kiÓm to¸n th× chøc n¨ng nµy l¹i ®­îc thÓ hiÖn kh¸c nhau b.Y nghÜa cña kiÓm to¸n Qua t×m hiÓu vÒ b¶n chÊt vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña kiÓm to¸n chóng ta ®· thÊy tÝnh tÊt yÕu cho sù ra ®êi cña kiÓm to¸n.Nh­ng mµ ý nghÜa cña kiÓm to¸n mang l¹i lµ g× mµ nã l¹i ®­îc nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn th«ng tin tin t­ëng. §èi víi mçi ®èi t­îng kiÓm to¸n l¹i cã mét ý nghÜa riªng: -Thø nhÊt: §èi víi ng­êi quan t©m ®Õn th«ng tin, kiÓm to¸n mang l¹i niÒm tin cho hä. Trong nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn th«ng tin bao gåm c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c nhµ ®Çu t­, c¸c nhµ qu¶n lý, kh¸ch hµng vµ ng­êi lao ®éng... +§èi víi c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc cÇn cã th«ng tin ®Ó thùc hiÖn ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng ph¸p luËt hay chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn th× Nhµ n­íc kh«ng thÓ trùc tiÕp kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh v× vËy c¬ quan qu¶n lý cÇn cã th«ng tin chÝnh x¸c tõ kiÓm to¸n ®éc lËp. +§èi víi c¸c nhµ ®Çu t­, cÇn cã th«ng tin tin cËy ®Ó tr­íc hÕt cã h­íng ®Çu t­ ®óng ®¾n, sau ®ã ®iÒu hµnh sö dông vèn ®Çu t­ còng nh­ trong viÖc ph©n phèi lîi nhuËn vµ kÕt qu¶ kinh doanh. +C¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n lý kh¸c cÇn th«ng tin trung thùc kh«ng chØ trªn c¸c b¶n khai tµi chÝnh mµ cßn th«ng tin cô thÓ vÒ tµi chÝnh, vÒ hiÖu qu¶ vµ hiÖu n¨ng cña mçi bé phËn ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh trong mäi giai ®o¹n qu¶n lý kÓ c¶ tiÕp nhËn vèn liÕng, chØ ®¹o vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vµ ho¹t ®éng qu¶n lý...nh÷ng th«ng tin ®ã chØ cã ®­îc qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n khoa häc. +Ng­êi lao ®éng còng cÇn th«ng tin ®¸ng tin cËy vÖ kÕt qu¶ kinh doanh, vÒ ¨n chia ph©n phèi, vÒ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ b¶o hiÓm...Nhu cÇu ®ã chØ cã thÓ ®¸p øng th«ng qua hÖ thèng kiÓm to¸n hoµn chØnh. +Kh¸ch hµng nhµ cung cÊp vµ nh÷ng nhµ quan t©m kh¸c cung cÇn hiÓu râ thùc chÊt vÒ kinh doanh vµ tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n vÒ nhiÒu mÆt: Sè l­îng vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm hµng ho¸, cã cÊu tµi s¶n vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, hiÖu n¨ng vµ hiÖu qu¶ c¸c bé phËn cung øng, tiªu thô hoÆc s¶n xuÊt ë ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Thø hai, kiÓm to¸n h­íng dÉn nghiÖp vô vµ cñng cè nÒ nÕp ho¹t ®éng tµi chÝnh bao gåm nhiÒu mèi quan hÖ ®a d¹ng lu«n biÕn ®æi vµ ®­îc cÊu thµnh bëi hµng lo¹t nghiÖp vô cô thÓ. §Ó h­íng nghiÖp vô nµy vµo môc tiªu gi¶i quyÕt tèt c¸c mèi quan hÖ trªn, kh«ng chØ cÇn cã ®Þnh h­íng ®óng vµ thùc hiÖn tèt mµ cßn cÇn th­êng xuyªn so¸t xÐt viÖc thùc hiÖn ®Ó h­íng c¸c nghiÖp vô vµo ®óng quü ®¹o mong muèn. H¬n n÷a, chÝnh ®Þnh h­íng vµ tæ chøc thùc hiÖn còng chØ ®­îc thùc hiÖn tèt trªn c¬ së nh÷ng bµi häc tõ so¸t xÐt vµ uèn n¾n th­êng xuyªn nh÷ng lÖch l¹c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng kiÓm to¸n. Thø ba, kiÓm to¸n gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu nµy lµ râ rµng v× kiÓm to¸n kh«ng chØ x¸c minh tÝnh trung thùc vµ ®é tin cËy cña th«ng tin mµ cßn t­ vÊn vÕ qu¶n lý. Cã thÓ thÊy râ chøc n¨ng nµy ®èi víi kiÓm to¸n hiÖu qu¶ vµ kiÓm to¸n hiÖu n¨ng qu¶n lý. Tãm l¹i víi nh÷ng ý nghÜa mµ kiÓm to¸n mang l¹i ®· kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i cña kiÓm to¸n trong nÒn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu vµ còng chøng tá r»ng nã sÏ lu«n ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ. II.KiÓm to¸n ®éc lËp 1.Kh¸i niÖm kiÓm to¸n ®éc lËp vµ ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n ®éc lËp a.Kh¸i niÖm; NÕu ph©n lo¹i kiÓm to¸n theo chñ thÓ kiÓm to¸n th× cã 3 lo¹i ®ã lµ: KiÓm to¸n nhµ n­íc, KiÓm to¸n néi bé vµ kiÓm to¸n ®éc lËp Trong ®ã KiÓm to¸n ®éc lËp lµ lo¹i kiÓm to¸n do c¸c kiÓm to¸n viªn chuyªn nghiÖp thuéc c¸c c«ng ty kiÓm to¸n tiÕn hµnh. b.Ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n ®éc lËp: KiÓm to¸n ®éc lËp tiÕn hµnh theo lêi mêi cña c¸c ®¬n vÞ kiÓm to¸n cã nhu cÇu kiÓm to¸n kh«ng ph©n biÖt chøc n¨ng nhiÖm vô cña ®¬n vÞ, tæ chøc ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ, kiÓm to¸n ®éc lËp lµ ho¹t ®éng dÞch vô ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn vµ b¶o hé. KiÓm to¸n ®éc lËp tiÕn hµnh c¸c cuéc kiÓm to¸n theo lêi mêi cña ®¬n vÞ cã nhu cÇu vµ 2 bªn ph¶i kÝ hîp ®ång kiÓm to¸n. Doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n ph¶i tr¶ tiÒn chi phÝ kiÓm to¸n vµ ghi vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, c«ng ty kiÓm to¸n thu tiÒn dÞch vô kiÓm to¸n ghi vµo doanh thu cung cÊp dÞch vô. 2.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp. Ho¹t ®éng KiÓm to¸n ®éc lËp cÇn thiÕt kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ c¸c luËn ®iÓm sau: Thø nhÊt : LuËn ®iÓm xuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña ng­êi sö dông B¸o c¸o tµi chÝnh(ng­êi sö dông th«ng tin) Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m( B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh...)do c¸c doanh nghiÖp lËp ra lµ ®èi t­îng quan t©m cña nhiÒu ng­êi nh­: c¸c chñ doanh nghiÖp, c¸c cæ ®«ng, c¸c doanh nghiÖp b¹n, c¸c ng©n hµng, chñ ®Çu t­, c¸c c¬ quan qu¶n lý còng nh­ c«ng chóng trong x· héi nãi chung...Tuy mçi ®èi t­îng quan t©m ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ë mçi gãc ®é vµ môc ®Ých kh¸c nhau nh­: nhµ ®Çu t­ xem xÐt B¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ còng nh­ viÖc h­ëng lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh: ng©n hµng xem xÐt B¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó cã chÝnh s¸ch tÝn dông phï hîp víi doanh nghiÖp; c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc quan t©m ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó xem xÐt xem doanh nghiÖp cã thùc hiÖn ®óng c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é quy ®Þnh hay kh«ng...,nh­ng tÊt c¶ ®Òu cÇn cã mét B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®é tin cËy cao, hîp lý vµ trung thùc.Nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh kh«ng trung thùc sÏ dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh kh«ng thÝch hîp cho hä. Trªn thùc tÕ ®«i khi c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh cã nh÷ng rñi ro sai lÖch lín. Khi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ngµy cµng phøc t¹p vµ víi sè l­îng lín th× c¸c rñi ro tõ c¸c th«ng tin kÐm tin cËy mang l¹i ngµy cµng t¨ng lªn.Cã rÊt nhiÒu lý do dÉn ®Õn kh¶ n¨ng rñi ro cña c¸c th«ng tin nh­: sù c¸ch trë cña th«ng tin, thµnh kiÕn vµ ®éng c¬ cña ng­êi cung cÊp...§Ó gi¶m thiÓu møc ®é rñi ro tõ c¸c th«ng tin kÐm tin cËy, ng­êi ta ®· sö dông nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau. Cã thÓ, tù ng­êi sö dông th«ng tin sÏ kiÓm tra tÝnh trung thùc cña c¸c th«ng tin nh­ tù c¸c c¬ quan nhµ n­íc kiÓm tra th«ng qua quyÕt ®Þnh cña B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy c¸ch thøc nµy kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ do c¸c th«ng tin kÕ to¸n cã tÝnh quy m« vµ møc ®é tæng hîp cao nªn dÉn ®Õn viÖc kiÓm tra ®ã kh«ng kinh tÕ vµ khã thùc hiÖn. HoÆc cã thÓ, cã mét sù tho¶ hiÖp gi÷a ng­êi sö dông th«ng tin víi ng­êi cung cÊp th«ng tin b»ng mét sù rµng buéc ph¸p lý, tuy nhiªn c¸ch nµy th«ng th­êng l¹i mang ®Õn cho ng­êi sö dông th«ng tin nh÷ng thiÖt h¹i nhÊt ®Þnh tõ lý do bÊt th­êng nh­ ph¸ s¶n, vì nî...Mét c¸ch thøc h÷u hiÖu ®· thùc hiÖn vµ ngµy cµng ph¸t huy t¸c dông ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ã lµ cÇn cã mét bªn thø ba, ®éc lËp vµ kh¸ch quan, cã kiÕn thøc vÒ nghÒ nghiÖp, uy tÝn vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý kiÓm tra, xem xÐt vµ ®­a ra kÕt luËn lµ c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®­îc lËp phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c, chuÈn mùc vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hay kh«ng, cã ph¶n ¸nh trung thùc vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cua doanh nghiÖp hay kh«ng. §ã chÝnh lµ c«ng viÖc cña KiÓm to¸n viªn ®éc lËp thuéc c¸c c«ng ty kiÓm to¸n chuyªn nghiªp. C¸ch lµm nµy cã tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh kinh tÕ v× c«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn cã chuyªn m«n, cã tÝnh ®éc lËp tiÕn hµnh kh¸ch quan vµ v« t­ thay cho rÊt nhiÒu ng­êi sö dông th«ng tin. Trªn thÕ giíi, luËt ph¸p cña nhiÒu n­íc quy ®Þnh r»ng, chØ cã nh÷ng B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc xem xÐt vµ cã ch÷ kÝ x¸c nhËn cña kiÓm to¸n viªn míi ®­îc coi lµ hîp ph¸p ®Ó lµm c¬ së cho nhµ n­íc tÝnh thuÕ còng nh­ c¸c bªn quan t©m gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ kh¸c ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Thø hai: LuËn ®iÓm xÐt tõ lîi Ých cña ng­êi qu¶n lý doanh nghiªp.LuËn ®iÓm nµy dùa theo “Lý thuyÕt uû nhiÖm”Lý thuyÕt nµy cho r»ng: KiÓm to¸n lµ mét ph­¬ng thøc b¶o hiÓm cho ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp. Do ®ã nh÷ng ng­êi qu¶n lý doanh nghiªp chÊp nhËn c¸c cuéc kiÓm to¸n mét c¸ch tù nguyÖn, v× lóc ®ã quyÒn lîi cña ng­êi qu¶n lý ®­îc n©ng cao.Quan ®iÓm kiÓm to¸n lµ mét ph­¬ng thøc b¶o hiÓm cho cho ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n trªn thÕ giíi ngµy cµng cã nhiÒu vô kiÖn x¶y ra. Thø ba: LuËn ®iÓm xuÊt ph¸t tõ lîi Ých x· héi. LuËn ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ luËn ®iÓm “Tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o”®­îc t¸c gi¶ Shaw ®­a ra. Theo c¶ nghÜa hÑp vµ nghÜa réng. Theo «ng víi nghÜa hÑp, tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o xuÊt ph¸t tõ nghÜa vô cña ng­êi qu¶n lý ®èi víi chñ nh©n; cßn víi nghÜa réng, tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o ®ã kh«ng chØ ®èi víi chñ nh©n mµ cßn ®èi víi c¸c bªn liªn quan trong x· héi ®ã lµ bªn thø ba. Mét B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp rÊt ®­îc nhiÒu bªn quan t©m, ®ã cã thÓ lµ chñ nh©n cña doanh nghiÖp; lµ c¬ quan qu¶n lý thuÕ, tµi chÝnh, thèng kª; lµ bªn thø 3 nh­ ng©n hµng, nhµ ®Çu t­, ng­êi lµm c«ng vµ x· héi. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, B¸o c¸o tµi chÝnh nÕu ch­a ®­îc kiÓm to¸n th× sÏ kh«ng ®ñ tÝnh thuyÕt phôc ®èi víi c¸c bªn quan t©m; ng­îc l¹i, nÕu B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n do mét bªn thø 3 ®éc lËp, kh¸ch quan, c«ng minh, chÝnh trùc, chuyªn nghiÖp(KiÓm to¸n ®éc lËp) vµ ®­îc kiÓm toµn viªn ®éc lËp x¸c nhËn th× sÏ cã ®Çy ®ñ c¨n cø cho c¸c bªn quan t©m sö dông th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. Nh­ vËy ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· mang l¹i kh«ng Ýt lîi Ých cho x· héi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kiÓm to¸n vµ t­ vÊn tµi chÝnh kÕ toµn, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®· gãp phÇn phæ cËp c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh, ng¨n ngõa l·ng phÝ, tham nhòng, phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ tµi chÝnh cña nhµ n­íc nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. §Æc biÖt ®èi víi kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, KiÓm to¸n ®éc lËp ®· gãp phÇn gióp c¸c doanh nghiÖp, c¸c dù ¸n quèc tÕ, c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp n¾m b¾t ®­îc kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ tu©n thñ ®­êng lèi chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh lo¹i bá ®­îc chi phÝ bÊt hîp lý, t¹o lËp ®­îc nh÷ng th«ng tin tin cËy, tõng b­íc ®­a c«ng t¸c qu¶n lý tµi chinh-kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp vµo nÒ nÕp. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ®· t¹o lËp ®­îc vÞ trÝ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gãp phÇn quan träng trong viÖc lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng ®Çu t­ vµ nÒn tµi chÝnh quèc gia. Tãm l¹i, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp lµ nhu cÇu cÇn thiÕt tr­íc hÕt v× lîi Ých cña b¶n th©n doanh nghiÖp cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, lîi Ých cña chñ së h÷u vèn, c¸c chñ nî; lîi Ých vµ yªu cÇu cña nhµ n­íc cña x· héi. Ng­êi sö dông kÕt qu¶ kiÓm to¸n ph¶i ®­îc ®¶m b¶o r»ng nh÷ng th«ng tin hä ®­îc cung cÊp lµ trung thùc kh¸ch quan cã ®é tin cËy cao ®Ó lµm c¨n cø cho c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ hoÆc thùc thi tr¸ch nhiÖm qu¶n lý gi¸m s¸t cña m×nh. ChÝnh v× xuÊt ph¸t tõ lîi Ých thiÕt yÕu cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp, hoµ m×nh trong xu thÕ më cöa vµ héi nhËp víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, trong 10 n¨m qua §¶ng vµ nhµ n­íc ta rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn ngµnh kiÓm to¸n ®éc lËp ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ ngµy lín m¹nh. 2.B¶n chÊt x· héi cña kiÓm to¸n ®éc lËp Thùc chÊt cña kiÓm to¸n ®éc lËp lµ lo¹i h×nh dÞch vô ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së tù nguyÖn vµ theo tho¶ thuËn cña tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp víi c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. V× ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn, b¶o hé vµ ho¹t ®éng theo mét c¬ chÕ rÊt chÆt chÏ nªn kiÓm to¸n ®éc lËp cã tÝnh ph¸p lý rÊt cao. B¶n chÊt cña kiÓm to¸n ®éc lËp ®­îc thÓ hiÖn: KiÓm to¸n ®éc lËp lµ mét ph­¬ng thøc ®¶m b¶o ë møc ®é nhÊt ®Þnh ®é tin cËy cña th«ng tin vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chung cña c¸c bªn liªn quan trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ th«ng tin lµ c¬ së ®Ó ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. KiÓm to¸n ®éc lËp kh«ng ph¶i ®¶m b¶o 100% møc ®é tin cËy mµ chØ ë møc ®é träng yÕu, c¸c vÊn ®Ò chÝnh nhÊt ®Þnh. Tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn lµ x¸c nhËn B¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc vµ hîp lý, tøc lµ kh«ng sai ph¹m tÝnh träng yÕu. NghÜa lµ, trong kiÓm to¸n cã thÓ chÊp nhËn nh÷ng sai ph¹m kh«ng mang tÝnh träng yÕu. B¶n chÊt x· héi cña kiÓm to¸n ®éc lËp ®­îc thÓ hiÖn râ trong quan hÖ cña quy ®Þnh kiÓm to¸n. NÕu nh­ tr­íc ®©y, ®ã lµ quan hÖ gi÷a: Chñ nh©n-KiÓm to¸n viªn- Ng­êi qu¶n lý, th× b©y giê chuyÓn sang quan hÖ gi÷a: X· héi (C¸c nhµ ®Çu t­)-KiÓm to¸n viªn- Ng­êi qu¶n lý. Th«ng tin trªn B¸o c¸o kiÓm to¸n cña kiÓm to¸n ®éc lËp kh«ng chØ cßn cÇn thiÕt ®èi víi chñ nh©n doanh nghiÖp, mµ cßn ®èi víi c¸c bªn liªn quan trong x· héi. Nhµ ®Çu t­ c¨n cø vµo th«ng tin cña kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­, b¹n hµng lùa chän th«ng tin cña kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó quyÕt ®Þnh trong quan hÖ hîp t¸c kinh doanh; Nhµ n­íc c¨n cø vµo th«ng tin cña kiÓm to¸n ®éc lËp ®Ó xem xÐt xem ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh­ thÕ nµo, cã chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt hay kh«ng...ChÝnh v× vËy mµ hiÖn nay trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn kh¸i niÖm “ kÕ to¸n viªn c«ng chøng-CPA”®Ó chØ nh÷ng c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®éc lËp. Kh¸i niÖm nµy ra ®êi mét lÇn n÷a cµng thÓ hiÖn râ h¬n b¶n chÊt x· héi cña kiÓm to¸n viªn ®éc lËp. Hai tõ “c«ng chøng” cã thÓ nãi lµ: tr¸ch nhiÖm c«ng viÖc vµ nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn ®éc lËp kh«ng chØ dõng l¹i ®èi víi kh¸ch hµng - ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n, mµ h¬n n÷a lµ ®èi víi toµn x· héi. Ngoµi ra kiÓm to¸n ®éc lËp cßn ®ãng vai trß quan träng trong viÖc më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, trî gióp t­ vÊn cho ng­êi n­íc ngoµi vµ tæ chøc quèc tÕ biÕt vÒ ph¸p luËt chÝnh s¸ch tµi chÝnh- kÕ to¸n cña ViÖt Nam hoÆc gióp ng­êi ViÖt Nam hiÓu biªt th«ng lÖ, chuÈn mùc quèc tÕ. §ã lµ qu¸ tr×nh lµm rót ng¾n tiÕn tr×nh më cöa, héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam nãi chung. PhÇn 2 thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p cho kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta hiÖn nay I.Thùc tr¹ng kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta Tõ nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trong thêi k× ®æi míi, kiÓm to¸n ®éc lËp ®· cã mÆt chÝnh thøc ë n­íc ta vµo n¨m 1991 theo giÊy phÐp sè 957/PPLT cña thñ t­íng chÝnh phñ vµ bé tµi chÝnh ®· kÝ quyÕt ®Þnh thµnh lËp hai c«ng ty : C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam víi tªn giao dÞch lµ VACO( quyÕt ®Þnh sè165-TC/Q§/TCCB). Víi c­¬ng vÞ lµ c¸c c«ng ty ®Çu ngµnh VACO vµ AASC ®· ®ãng gãp nhiÒu c«ng søc kh«ng chØ ph¸t triÓn c«ng ty, më réng ®Þa bµn kiÓm to¸n mµ c¶ trong viÖc céng t¸c víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ph¸t triÓn sù nghiÖp kiÓm to¸n ViÖt Nam. HiÖn nay, theo sè liÖu th«ng kª ®Õn nay n­íc ta ®· cã gÇn 50 c«ng ty kiÓm to¸n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c nhau( Nhµ n­íc,cæ phÇn, TNHH...).§Æc biÖt hiÖn nay ë n­íc ta cã mÆt cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n lín trªn thÕ giíi nh­ c«ng ty ERNST and YOUNG ViÖt Nam(E and Y),KPMG peat Marwich ViÖt Nam,Price Waterhouse ViÖt Nam(PW),c«ng ty liªn doanh lµ c«ng ty Coopers vµ Lybrand AISC ...Tæng sè nh©n viªn chuyªn nghiÖp lµm vÞªc trong c¸c c«ng ty kiÓm to¸n lµ h¬n 1800 ng­ê,trong ®ã cã h¬n 500 ng­êi cã chøng chØ kiÓm to¸n viªn do Bé tµi chÝnh cÊp.Tæng doanh thu cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n b­íc ®Çu ®· ®­îc kh¸ch hµng tin t­ëng vµ ngµy cµng cã uy tÝn.Tuy vËy,trªn thùc tÕ sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n hiÖn nay cßn nhiÒu bÊt cËp,g©y trë ng¹i kh«ng Ýt ®èi víi qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc.Tr×nh ®é,n¨ng lùc,kinh nghiÖm hµnh nghÒ vµ n¨ng lùc qu¶n lý cña nhiÒu c«ng ty kiÓm to¸n cßn h¹n chÕ,c¸c lo¹i dÞch vô cßn ®¬n ®iÖu, chña ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty quèc tÕ, tÝnh c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c c«ng ty trong n­íc ®Ó tranh thñ kh¸ch hµng th«ng qua viÖc gi¶m gi¸ phÝ vÉn cßn tån t¹i.ChÊt l­îng dÞch vô ch­a thËt sù ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thùc tÕ dÆt ra. Nh­ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi viÖc më sµn giao dÞch chøng kho¸n nh­ng rÊt nhiÒu c«ng ty niªm yÕt cæ phiÕu trªn sµn cã kÕt qu¶ th«ng b¸o kinh doanh song thùc chÊt th× cã thÓ bÞ lç hoÆc cã l·i rÊt Ýt tuy nhiªn sau nhiÒu lÇn kiÓm to¸n míi cã thÓ ®­a ra ®­îc kÕt luËn. Bªn c¹nh ®ã, nhËn thøc cña x· héi vÒ dÞch vô kiÓm to¸n cßn h¹n chÕ, khu«n khæ ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng dÞch vô kiÓm to¸n tuy ®· cã nh­ng ch­a ®ång bé vµ ch­a ®Çy ®ñ . C¸c tæ chøc nghÒ nghiÖp ch­a ®ñ kh¶ n¨ng ®¶m nhËn viÖc tæ chøc vµ h­íng dÉn chuyªn m«n...§Æc biÖt hiÖn nay cã khuynh h­íng mét sè c«ng ty kiÓm to¸n chiÒu theo ý cña kh¸ch hµng, do thiÕu c¸c kiÓm to¸n viªn ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch c¬ b¶n vµ cã ®ñ b¶n lÝnh cÇn thiÕt, nªn ®Ó x¶y ra hiÖn t­îng bá qua sai sãt cÇn ®iÒu chØnh, thay ®æi ý kiÕn cña kiÓm to¸n theo ý kiÕn cña kh¸ch hµng, mÆt kh¸c do ch­a cã ®­îc mét quy tr×nh so¸t xÐt file hå s¬ cßn láng lÎo, kh«ng quan t©m hoÆc quan t©m rÊt Ýt tíi viÖc ®µo t¹o nh©n viªn dÉn ®Õn chÊt l­îng cña dÞch vô kiÓm to¸n kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, tÝnh ®éc lËp cña kiÓm to¸n ®· bÞ ¶nh h­ëng, ®«i khi vi ph¹m ®Õn ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. II.Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, viÖc t×m ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ph¸t triÓn dÞch vô kiÓm to¸n ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, lµ yªu cÇu bøc xóc nh»m ®¶m b¶o n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. §Ó n©ng cao chÊt l­îng cña kiÓm to¸n ë n­íc ta cÇn thùc hiÖn mét sè h­íng sau trong thêi gian tíi. §ã lµ: + T¨ng c­êng c¶ vÒ sã l­îng vµ chÊt l­îng ho¹t ®éng dÞch vô kiÓm to¸n trªn c¬ së tu©n thñ ph¸p luËt cña nhµ n­íc, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vÒ kiÓm to¸n ®­îc thõa nhËn ®ång thêi phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam. + N©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c tæ chøc, c¸ chøc lµm dÞch vô kiÓm to¸n, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña dÞch vô nµy thùc sù trë thµnh c«ng cô ®¾c lùc gióp cho nhµ n­íc ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, ®ång thêi gióp cho doanh nghiÖp sö dông tèt c¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn. +Tõng b­íc më cöa vµ héi nhËp thÞ tr­êng dÞch vô kiÓm to¸n quèc tÕ vµ khu vùc. *§Ó thùc hiÖn c¸c ®Þnh h­íng trªn cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau, ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô kiÓm to¸n trong thêi gian tíi. Mét lµ, hoµn thiÖn khu«n khæ ph¸p lý vÒ kiÓm to¸n. HiÖn nay v¨n b¶n cã gi¸ trÞ ph¸p lý cao nhÊt trong lÜnh vùc kiÓm to¸n lµ dùa vµo luËt kÕ to¸n cã hiÖu lùc ngµy 1/1/2004. LuËt nµy gåm c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n, lµm c¬ së quan träng cho viÖc cung cÊp dÞch vô kÕ to¸n ®ång thêi ®ã còng lµ c¬ së ®Ó cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Tuy v©y, ®Ó kiÓm to¸n cã thÓ ph¸t triÓn nh­ mét ngµnh ®éc lËp th× cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng ph¸p luËt riªng trong thêi gian tíi. LuËt kiÓm to¸n nµy ph¶i phï hîp víi luËt kÕ to¸n vµ phï hîp víi hÖ thèng kiÓm to¸n quèc tÕ vµ khu vùc ®­îc chÊp nhËn réng r·i. Thø hai, më réng diÖn kiÓm to¸n b¾t buéc,khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ t¨ng c­êng nhu cÇu cung cÊp th«ng tin tµi chÝnh, kÕ to¸n th«ng qua dÞch vô kiÓm to¸n.Thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng qui ®Þnh b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ®­îc kiÓm to¸n th«ng qua hîp ®ång kiÓm to¸n. Gi¸ trÞ cña B¸o c¸o tµi chÝnh chØ ®­îc thõa nhËn sau khi kiÓm to¸n ( Tr­íc m¾t, c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ cã vèn ®iÒu lÖ tõ 5 tØ ®ång trë lªn). MÆt kh¸c, cÇn t¨ng c­êng xö lý c¸c th«ng tin tµi chÝnh, kÕ to¸n... Th«ng qua c¸c dÞch vô t­ vÊn cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n lµm dÞch vô kiÓm to¸n ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn. Thø ba, cã b­íc ®i thÝch hîp t¨ng vÒ sè l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n. Trªn c¬ së tæng kÕt, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng dÞch vô kiÓm to¸n trong nh÷ng n¨m qua, ®óc rót kinh nghiÖm vµ x©y dùng lé tr×nh cho viÖc thµnh lËp c¸c c«ng ty dÞch vô kiÓm to¸n. Chó träng më réng lo¹i h×nh c«ng ty nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi...b¶o ®¶m viÖc thµnh lËp c«ng ty ®¬n gi¶n, ®óng thñ tôc ph¸p luËt, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c c«ng ty. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty më réng quy m«, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Thø t­, ®æi míi ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ båi d­ìng chuyªn m«n vÒ kiÓm to¸n. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy, tr­íc hÕt ®èi víi c¸c tr­êng ®¹i häc, häc viÖn, trung häc chuyªn nghiÖp thuéc khèi kinh tÕ, n¬i ®µo t¹o c¨n b¶n, b­íc ®Çu lµm nÒn t¶ng cho viÖc t¹o lËp nghÒ kiÓm to¸n cung cÊp nguån nh©n lùc chuyªn m«n cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cÇn ph¶i cã sù ®æi míi c¨n b¶n néi dung, ch­¬ng tr×nh theo h­íng g¾n kÕt gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tiÔn. KÕt cÊu c¸c khèi kiÕn thøc c¬ së ngµnh ph¶i phñ hîp víi yªu cÇu n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o nghÒ kiÓm to¸n. CÇn t¨ng c­êng c¸c kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt nãi chung vµ luËt chuyªn ngµnh nãi riªng. Tr×nh ®é kiÕn thøc kiÓm to¸n vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®èi víi sinh viªn ngay tõ khÝ ngåi trªn ghÕ nhµ tr­êng ph¶i t¨ng c­¬ng vÒ kh¶ n¨ng thÝch øng víi thùc tiÔn. §èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n hµng n¨m cÇn cã kÕ ho¹ch båi d­ìng, cËp nhËt kiÕn thøc cho ®éi ngò nh©n viªn chuyªn nghiÖp. §èi víi héi nghÒ nghiÖp vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc cÇn cã sù ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm râ rµng trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h­íng dÉn chuyªn m«n còng nh­ x©y c¸c chÝnh s¸ch , chÕ ®é vµ c¸c tiªu chuÈn tuyÓn dông, thi tuyÓn, cÊp chøng chØ hµnh nghÒ. Hµng n¨m ph¶i cã sù ®¸nh gÝa chÊt l­îng nh©n viªn kiÓm to¸n lµm dÞch vô bëi mét héi ®ång ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nghÒ nghiÖp. Héi ®ång nµy cÇn cã sù tham gia cña nhiÒu phÝa nh­: §¹i diÖn c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kiÓm to¸n, héi ®ång nghÒ nghiÖp, ®¹i diÖn cña c«ng ty kiÓm to¸n... Thø n¨m, tù th©n c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cÇn x¸c ®Þnh râ tÇm quan träng cña viÖc gi÷ v÷ng vµ n©ng cao chÊt l­îng kiÓm to¸n vµ coi ®©y lµ t«n chØ môc ®Ých chung cña toµn ngµnh kiÓm to¸n, lo¹i bá c¸c lo¹i Ých côc bé nh­ h¹ gi¸ phÝ ®Ó gi÷ kh¸ch hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng th«ng tin kh«ng trung thùc vÒ ®ång nghiÖp cña m×nh... Thø s¸u, ®Þnh k× c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cÇn cã nh÷ng cuéc trao ®æi vÒ chuyªn m«n vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn phôc vô kh¸ch hµng nh­: Gi¸ phÝ, hîp t¸c kiÓm to¸n, ®iÒu chuyÓn kiÓm to¸n viªn... Thø b¶y, chÊm døt t×nh tr¹ng “cho thuª, m­în chøng chØ kiÓm to¸n viªn”v× trong thùc tÕ cã mét sè kiÓm to¸n viªn kh«ng hµnh nghÒ kiÓm to¸n trong khi l¹i ®¨ng kÝ ngµnh nghÒ vµ gióp cho c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã ®ñ sè l­îng kiÓm to¸n viªn cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp c«ng ty hoÆc qu¶ng c¸o ®Õn kh¸ch hµng. Tãm l¹i, ®Ó hÖ thèng kiÓm to¸n n­íc ta ph¸t triÓn b¾t kÞp víi tr×nh ®é héi nhËp vµ nhu cÇu vÒ ®é chÝnh x¸c cña th«ng tin, th× ®ßi hái kiÓm to¸n n­íc ta ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp. Phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong giai ®o¹n míi, ®ång thêi ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p trªn mét c¸ch tæng qu¸t, l©u dµi vµ qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau. §Ó cã ®­îc mét hÖ thèng kiÓm to¸n ph¸t triÓn cÇn cã sù cè g¾ng cña nhiÒu phÝa, nhµ nøoc, héi nghÒ nghiÖp, c«ng ty kiÓm to¸n, ngµnh gi¸o dôc vµ cña mäi tÇng líp nh©n d©n. kÕt luËn ë ViÖt Nam, trong 15 n¨m ®æi míi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa, t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ ®¸t n­íc viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kiÓm to¸n ®éc lËp võa lµ tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh tÕ thÞ tr­¬ng võa lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ- tµi chÝnh vµ ®ßng vai trß tÝch cùc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi. Cã thÓ nãi, qua gÇn 15 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam ®· cã sù tiÕn bé vÒ nhiÒu mÆt trong ®ã cã chÊt l­îng cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n. Bªn c¹nh ®ã, thùc tÕ n¸y còng ®· ®Æt ra cho nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm trong ngµnh kiÓm to¸n vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn lÜnh vùc nµy kh«ng Ýt tr¨n trë, ®Æc biÖt lµ lµm sao ®Ó cã thÓ qu¶n lý tõ ®ã n¨ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n. KiÓm so¸t chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp lµ v« cïng cÇn thiÕt ®èi víi kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ë c¸c n­íc còng nh­ ë ViÖt Nam. TÇm quan träng cña viÖc kiÓm so¸t chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®ang ®Æt ra cho c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kiÓm to¸n ë ViÖt Nam nhiÒu vÇn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, ®Ó lµm sao ho¹t ®éng kiÓm so¸t chÊt l­îng kiÓm to¸n thùc sù ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ cña nã, mang l¹i cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n ë ViÖt Nam nh÷ng b­íc ph¸t triÓn bÒn v÷ng. môc lôc Lêi më ®Çu PhÇn 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp PhÇn 2: Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p cho kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta hiÖn nay KÕt luËn PhÇn 1: Kh ô