Chuyên đề Nâng cao chất lượng lao động xuất khẩu tại trung tâm dịch vụ và xuất khẩu lao động SELAC

ng cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn næi lªn ë §«ng Nam ¸ ngµy cµng t¨ng do sù mÊt c©n ®èi gi÷a ph¸t triÓn nguån nh©n lùc víi ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt ë c¸c n­íc nµy. Ho¹t ®éng tuyÓn dông. LuËt lao ®éng vµ viÖc lµm cña Th¸i Lan ban hµnh n¨m 1968, ®­îc söa ®æi vµo nh÷ng n¨m 1985 hiÖn vÉn lµ c¬ së ph¸p lý c¬ b¶n cho ho¹t ®éng tuyÓn dông lao ®éng ®i n­íc ngoµi cña Th¸i Lan. H×nh thøc tuyÓn dông mµ Th¸i Lan hay ¸p dông lµ tuyÓn dông trùc tiÕp qua bé Lao ®éng vµ phóc lîi x· héi Th¸i Lan (MLSW). §©y lµ h×nh thøc tuyÓn dông cã ®¶m b¶o nhÊt ®èi víi viÖc lµm vµ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng khi lao ®éng ë n­íc ngoµi. C¸c tæ chøc cña MLSW ®ãng vai trß lµ cÇu nèi gi÷a ng­êi cÇn sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng. C¸c th«ng tin vÒ lao ®éng vµ hîp ®ång lao ®éng t¹i c¸c n­íc lµ cã tr­íc ®­îc MLSW th«ng b¸o réng r·i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c. Víi ph­¬ng thøc tuyÓn dông nµy, ng­êi lao ®éng sÏ cã c¬ héi lùa chän c«ng viÖc cã lîi cho m×nh nhiÒu h¬n do n¾m ®­îc chi tiÕt c¸c th«ng tin cã liªn quan. §©y lµ lo¹i h×nh tuyÓn dông cho ng­êi lao ®éng sö dông dÞch vô sÏ cã c¬ héi nhiÒu h¬n ®Ó chän lùa vÒ c«ng viÖc. NÕu ng­êi lao ®éng kh«ng ®¸p øng ®­îc mét trong c¸c ®iÒu kiÖn, vÝ dô nh­ søc khoÎ hay chuyªn m«n th× sÏ kh«ng ®­¬c ®i lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi. §©y lµ h×nh thøc h¹n chÕ nhøng lao ®éng cã tr×nh ®é vµ søc khoÎ kÐm ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng lao ®éng khi ®i xuÊt khÈu. 2. Ho¹t ®éng ®µo t¹o. T¹i Th¸i Lan ho¹t ®éng ®µo t¹o lao ®éng xuÊt khÈu rÊt ®­îc quan t©m. Tuy lao ®éng Th¸i Lan xuÊt ph¸t chñ yÕu tõ n«ng th«n cã tr×nh ®é vÉn cßn thÊp nh­ng qua ®µo t¹o lao ®éng Th¸i vÉn cã ®ñ tr×nh ®é vµ chuyªn m«n lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi. ViÖc liªn hÖ víi c¸c trung t©m d¹y nghÒ më c¸c líp gi¶ng chuyªn m«n vµ ®Þnh h­íng gi¸o dôc cho ng­êi lao ®éng ®· t¹o ®­îc c¬ së ®Ó d¹y c¸c ngµnh nghÒ kü thuËt cao. §©y lµ mét biÖn ph¸p mang tÝnh l©u dµi, x©y dùng cho ng­êi lao ®éng nÒn t¶ng tiÕp thu nh÷ng kü thuËt cao vµ hiÖn ®¹i. Bªn c¹nh ®ã, trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o ng­êi lao ®éng ®­îc qu¶n lý rÊt chÆt chÏ trong khu«n khæ ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng gi¶ng d¹y vµ gi¸o dôc. ViÖc Th¸i Lan gia t¨ng d¹y cac nghÒ kü thuËt cao còng lµ biÖn ph¸p tiÕp cËn ®Õn thÞ tr­êng khã tÝnh cña c¸c n­íc tiÕp nhËn lao ®éng. 3. C«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh. HiÖn nay, Th¸i Lan ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu lao ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong khu vùc. Kh«ng ph¶i v× hä cã nguån lao ®éng dåi dµo, häc vÊn cao, mµ Th¸i Lan cã hÖ thèng qu¶n lý lao ®éng bªn n­íc ngoµi lµ rÊt tèt. C¸c chÕ tµi xö ph¹t ®èi víi c¸c lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång ®Òu ®­îc xö lý mét c¸ch nghiªm kh¾c. §iÒu mµ t¹i ViÖt Nam cßn thiÕu. C¸c lao ®éng lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi ®­îc h­ëng nhiÒu ­u ®·i cña ChÝnh phñ Th¸i. Th¸i Lan rÊt bªnh lao ®éng trong c¸c tr­êng hîp x¶y ra tranh chÊp, t¹o ®­îc niÒm tin cho ng­êi lao ®éng khi lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu vµ c¸c ho¹t ®éng nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu t¹i SELAC. Ph©n tÝch chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu t¹i Trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC. Tæng quan vÒ trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC. Tªn ®¬n vÞ : Trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng. Tªn giao dÞch : SERVICE AND LABOUR EXPORT CENTER. §Þa chØ : TÇng 3, Trung t©m d¹y nghÒ Mü §×nh, X· Mü §×nh, HuyÖn Tõ Liªm, Hµ Néi. §iÖn tho¹i : 04.7684145 Fax : 04.7682544 Email : selac@fpt.vn Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô. Trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc thµnh lËp víi c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: XuÊt khÈu lao ®éng. Tæ chøc ®µo t¹o ngo¹i ng÷, d¹y nghÒ vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. DÞch vô vËn t¶i ®­êng s«ng. Trong c¸c nhiÖm vô trªn th× nhiÖm vô xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc coi lµ nhiÖm vô quan träng vµ chñ yÕu nhÊt cña trung t©m. Cã thÓ nãi ®©y lµ nhiÖm vô nu«i sèng trung t©m. Bªn c¹nh ®ã th× tæ chøc ®µo t¹o ngo¹i ng÷ vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng còng rÊt ®­îc chó träng. §©y lµ nhiÖm chØ ®­îc ph¸t sinh khi ho¹t ®éng xuÊt khÈu tiÕn triÓn tèt vµ ®ang gÆp nhiÒu thuËn lîi. Nh­ng nã l¹i lµ kh©u trùc tiÕp t¹o nªn kÕt qu¶ cho xuÊt khÈu lao ®éng. NÕu ®µo t¹o ngo¹i ng÷, d¹y nghÒ vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng mµ tèt th× xuÊt khÈu lao ®éng míi cã ®­îc hiÖu qu¶ cao. Ngoµi hai nhiÖm vô ®ã th× trung t©m sÏ ph¶i ®¶m nhiÖm thªm nhiÖm vô lµ dÞch vô vËn t¶i ®­êng s«ng. §©y lµ nhiÖm vô míi ®­îc bæ xung ®Ó më réng thªm ngµnh nghÒ, dÞch vô cho trung t©m. Tuy vËy ®©y lµ nhiÖm vô còng rÊt khã kh¨n v× ®Þa ®iÓm ®ang kh«ng thuËn lîi cho trung t©m, nh­ng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô kh¸c hiÖn nay th× trung t©m vÉn tin t­ëng sÏ v­ît qua ®­îc khã kh¨n nµy. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ sÏ lµ c¬ së ®Ó dÞch vô vËn t¶i ®­êng s«ng ph¸t triÓn vµ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng. QuyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm. 1.2.1. QuyÒn h¹n: §­îc thu c¸c kho¶n tiÒn theo quy ®Þnh cña Bé lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi sau khi ®· tho¶ thuËn, thèng nhÊt víi ng­êi lao ®éng b»ng v¨n b¶n cam kÕt vµ x¸c nhËn. Cã quyÒn khÊu trõ 1 phÇn hay toµn bé tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng göi t¹i n­íc lao ®éng, khëi kiÖn ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh ng­êi lao ®éng tr­íc Toµ ¸n d©n sù trong tr­êng hîp ng­êi lao ®éng g©y thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ cho Trung t©m, th«ng b¸o vÒ ®Þa ph­¬ng (c¬ quan) n¬i ng­êi lao ®éng c­ tró vµ lµm viÖc tr­íc khi ®i vÒ vi ph¹m vµ chÊm døt hîp ®ång. Tr¸ch nhiÖm: Trùc tiÕp tæ chøc tuyÓn chän, h­íng dÉn ch­¬ng tr×nh tËp huÊn b¾t buéc cho ng­êi lao ®éng, hoµn thµnh mäi thñ tôc xuÊt c¶nh cho ng­êi lao ®éng, tæ chøc cho lao ®éng ®i lao ®éng n­íc ngoµi vµ phèi hîp víi c«ng ty m«i giíi n­íc ngoµi qu¶n lý ng­êi lao ®éng trong suèt thêi h¹n hîp ®ång. Tr¶ l¹i lao ®éng giÊy tê vÒ n¬i tr­íc khi ®i ®¶m b¶o chÝnh s¸ch ViÖt Nam. Trong vßng mét th¸ng kÓ tõ khi vÒ n­íc, lao ®éng ph¶i ®Õn trung t©m ®Ó xuÊt tr×nh hå s¬ hîp lÖ ®· hoµn thµnh hîp ®ång gåm: GiÊy chøng nhËn ®· hoµn thµnh hîp ®ång cña c«ng ty m«i giíi n­íc ngoµi. Hé chiÕu (hoÆc giÊy thu håi hé chiÕu). Hîp ®ång lao ®éng cã thêi h¹n t¹i n­íc ngoµi ký gi÷a trung t©m víi ng­êi lao ®éng. Thu vµ ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho lao ®éng t¹i ViÖt Nam, lËp sæ lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. - Trùc tiÕp xö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ khi lao ®éng rêi ViÖt Nam ®Õn n­íc ngoµi cho ®Õn khi kÕt thóc hîp ®ång vµ chuyÓn lao ®éng vÒ n¬i tr­íc khi ®i. C¬ cÊu tæ chøc. Trung t©m ®­îc thµnh lËp víi môc ®Ých ®­a ng­êi lao ®éng ngoµi miÒn B¾c cã nhu cÇu ®i lao ®éng ë n­íc ngoµi. §©y lµ ®¬n vÞ nhá vµ do tÝnh chÊt c«ng viÖc nªn c¬ cÊu tæ chøc cña trung t©m còng rÊt ®¬n gi¶n. D­íi ®©y lµ s¬ ®å c¬ cÊu: Ban gi¸m ®èc Phßng kinh doanh dÞch vô Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh Phßng tæ chøc hµnh chÝnh Phßng xuÊt khÈu lao ®éng 1.3.1. Ban gi¸m ®èc. Do trung t©m cßn nhá vµ do tÝnh chÊt c«ng viÖc nªn Ban gi¸m ®èc chØ gåm mét gi¸m ®èc duy nhÊt. §©y chÝnh lµ ng­êi ®øng ®Çu cña trung t©m lµ ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty §­êng s«ng miÒn Nam ngoµi miÒn B¾c. Gi¸m ®èc cã quyÒn chØ ®¹o, quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn trung t©m mµ thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña m×nh. Ngoµi ra gi¸m ®èc còng lµ ng­êi ®¹i diÖn cho trung t©m trong viÖc t×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång lao ®éng. Lµ ng­êi ®øng ®Çu nªn gi¸m ®èc còng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®Çu tiªn trong viÖc trung t©m ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ hay lµm ¨n thua lç. V× lµ ®¬n vÞ trùc thuéc cña Tæng c«ng ty nªn trung t©m còng th­êng xuyªn ph¶i b¸o c¸o vÒ cho Tæng c«ng ty mµ ng­êi ph¶i lµm viÖc nµy chÝnh lµ gi¸m ®èc ®¹i diÖn cho trung t©m vµ v× vËy còng chÞu mét phÇn qu¶n lý cña Tæng c«ng ty. HiÖn nay t¹i trung t©m, do cßn ph¶i ®i thuª v¨n phßng lµm viÖc nªn phßng gi¸m ®èc vµ c¸c phßng ban kh¸c t¹i trung t©m ph¶i chung mét kh«ng gian. §©y còng lµ mét thuËn lîi nh­ng nã còng ®em l¹i kh«ng Ýt bÊt tiÖn trong c«ng viÖc. Dïng chung mét kh«ng gian th× sÏ tiÕt kiÖm ®­îc kho¶ng kh«ng vµ lµm cho mäi ng­êi lµm viÖc gÇn nhau h¬n, th©n mËt h¬n vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc tËp thÓ h¬n. Tuy vËy th× nã sÏ lµm cho c«ng viÖc sÏ nhiÒu khi kh«ng gi÷ ®­îc bÝ mËt, kh«ng ph©n biÖt ®­îc c¸c cÊp trong trung t©m ®èi víi ng­êi ®Çu tiªn vµo trung t©m. HiÖn nay trung t©m còng ®ang dÇn kh¾c phôc khã kh¨n vµ t×m h­íng ®i riªng cho m×nh. Víi sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña gi¸m ®èc, trong nh÷ng n¨m qua trung t©m ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch rÊt ®¸ng khÝch lÖ vµ høa hÑn mét t­¬ng lai t­¬i s¸ng h¬n. §©y lµ ®éng lùc cho mäi ng­êi trong trung t©m, t¹o niÒm tin cho ®èi t¸c. 1.3.2. Phßng tæ chøc hµnh chÝnh. Phßng tæ chøc hµnh chÝnh cña trung t©m cã tæng sè lµ 2 ng­êi. Phßng nµy cã nhiÖm vô qu¶n ly mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nh©n sù, tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, tiÒn ph¹t… vµ c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i gi¶i trÝ cho mäi ng­êi trong trung t©m. Víi sè l­îng nh©n sù kh«ng ph¶i lµ lín th× trªn lý thuyÕt c«ng viÖc cña phßng lµ kh«ng qu¸ vÊt v¶. Nh­ng trªn thùc tÕ, th× nh©n sù cña trung t©m ph¶i ®¶m nhiÖm nhiÒu m¶ng kh¸c nhau nh­: bªn ng­êi lao ®éng ®i §µi Loan kh¸c víi ng­êi lao ®éng ®i Malaysia vµ khi ®ã sÏ cã hai bé phËn nh©n viªn lµm viÖc ë hai bé phËn nµy. §©y lµ c¸i khã cho trung t©m v× ph¶i t×m ®­îc nh©n viªn biÕt c¸c lo¹i tiÕng §µi Loan, Malaysia hay c¶ ArËp. §iÒu nµy phßng tæ chøc ph¶i ®¶m nhiÖm, tuy vËy kh«ng thËt sù dÔ dµng. Cïng víi sù æn ®Þnh cña trung t©m, hiÖn nay phßng tæ chøc còng ®ang ®i vµo nÒ nÕp. Phßng còng ®· ®ãng gãp kh«ng nhá vµo nh÷ng thµnh c«ng cña trung t©m. Ngoµi ra phßng còng ®· tæ chøc cho nh©n viªn trong trung t©m c¸c ho¹t ®éng thÓ thao gi¶i trÝ nh­ c¸c gi¶i bãng bµn, ®i tham quan du lÞch…§©y lµ ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu t¹o thªm sù tho¶i m¸i cho nh©n viªn sau nh÷ng giê lao ®éng c¨ng th¼ng, nã gãp phÇn kh«ng nhá t¹o nªn thµnh c«ng. 1.3.3. Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh. Phßng nµy cã nhiÖm vô theo dâi, kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô tµi chÝnh ph¸t sinh ®ång thêi cã chøc n¨ng t­ vÊn gióp Ban l·nh ®¹o Trung t©m cã c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tµi chÝnh. 1.3.4. Phßng xuÊt khÈu lao ®éng. Phßng xuÊt khÈu lao ®éng lµ phßng trung t©m nhÊt t¹i SELAC. NhiÖm vô chÝnh cña phßng lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. Ho¹t ®éng nµy gåm c¸c néi dung sau: * T×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng ngoµi n­íc. * Ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång. * Ho¹t ®éng tuyÓn sinh, t¹o nguån phôc vô cho hîp ®ång ®· ký víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. * Ho¹t ®éng ®µo t¹o ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ®Þnh h­íng. * Thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh. * Qu¶n lý lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. * Thanh lý hîp ®ång, quyÕt to¸n tµi chÝnh vµ c¸c chÕ ®é kh¸c víi nh÷ng ng­êi lao ®éng vÒ n­íc. T×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu t¹i trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC. Nh×n chung trong nh÷ng n¨m qua SELAC lu«n lu«n hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña Tæng c«ng ty giao cho vµ t¹o ®­îc uy tÝn rÊt lín víi phÝa ®èi t¸c. Hµng n¨m SELAC xuÊt khÈu ®­îc kho¶ng 500-600 lao ®éng sang chñ yÕu c¸c thÞ tr­êng quen thuéc nh­: §µi Loan, Malaysia, Ar©pXªut. Th¸ng 11 n¨m 2000, trung t©m míi ®­îc thµnh lËp vµ khi ®ã chØ míi xuÊt khÈu ®­îc sè lao ®éng rÊt Ýt. Nh­ng c¸c n¨m sau ®ã, sè lao ®éng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. N¨m 2001 sè lao ®éng ®­îc ®­a ®i xuÊt khÈu lµ 342 ng­êi, n¨m 2002 sè lao ®éng lµ 453 ng­êi vµ ®Õn n¨m 2003 sè lao ®éng xuÊt khÈu ®· lªn ®Õn 745 lao ®éng, mét n¨m kh«ng chØ lµ cña xuÊt khÈu lao ®éng cña riªng SELAC mµ lµ cña c¶ n­íc. N¨m 2004 sè lao ®éng lµ 487 ng­êi, vµ c¸c th¸ng ®Çu n¨m 2005 do nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan mµ sè lao ®éng ®­îc ®­a ®i lµ kh«ng lín. Trong c¸c thÞ tr­êng ®· nãi th× sè lao ®éng trong c¸c n¨m lµ: §µi Loan 1000 lao ®éng, Malaysia lµ 1200 lao ®éng vµ Ar©pXªut lµ 50 ng­êi. Mét sè l­îng lao ®éng kh«ng lín l¾m so víi c¸c doanh nghiÖp hay c¸c c«ng ty chuyªn xuÊt khÈu lao ®éng. Nh­ng nÕu biÕt r»ng ®©y lµ sè lao ®éng nµy chñ yÕu lµm viÖc nhµ, ch¨m sãc bÖnh nh©n hay nh÷ng c«ng viÖc nhÑ nhµng, th× lµ kh«ng nhá chót nµo vµ thÞ tr­êng §µi Loan lµ thÞ tr­êng cÇn nhiÒu lao ®éng nh­ vËy. Còng nh­ xuÊt khÈu lao ®éng cña c¶ n­íc, t¹i SELAC biÓu ®å sù thay ®æi xuÊt khÈu lao ®éng còng cã kiÓu thay ®æi nh­ vËy. N¨m 2003 còng lµ n¨m thµnh c«ng cña SELAC, nh­ng ngay sau ®ã n¨m 2004 th× sè lao ®éng l¹i gi¶m, ®©y còng lµ n¨m chÊt l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam nãi chung vµ cña SELAC nãi riªng kh«ng cßn t¹o ®­îc niÒm tin ®¸ng kÓ cña phÝa n­íc b¹n. V× sao? Cã lÏ v× sè nhá c¸c lao ®éng cña ViÖt Nam vµ cña SELAC kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn lµm viÖc khi c«ng nghÖ s¶n xuÊt thay ®æi theo chiÒu h­íng hiÖn ®¹i, còng nh­ sù mong muèn cña nhµ sö dông lao ®éng cÇn nhiÒu lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt cao. Khi ®ã c¸c lao ®éng kh«ng ®¸p øng ®­îc vµ sè l­îng lao ®éng gi¶m lµ ®iÒu dÔ thÊy. Nãi tãm l¹i, chÊt l­îng ®ang cÇn n©ng lªn ®Ó lµm cho n­íc b¹n tiÕp tôc cã niÒm tin thu nhËn lao ®éng cña SELAC. Khi ®Ò cËp ®Õn chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC cÇn nãi ®Õn vÊn ®Ò ®Çu vµo tøc lµ c«ng t¸c tuyÓn sinh. Lao ®éng mµ trung t©m SELAC th­êng tuyÓn sinh cã tr×nh ®é lµ kh«ng cao, th­êng chØ lµ tèt nghiÖp hÕt cÊp II. Nguyªn nh©n lµ do ®©y lµ nhu cÇu tuyÓn cña §µi Loan, n­íc nµy chØ tiÕp nhËn lao ®éng gióp viÖc hay c¸c c«ng viÖc gia ®×nh. MÆt kh¸c, lao ®éng nµy th­êng dÔ b¶o, gi¸ c¶ l¹i phï hîp nªn trung t©m ®· tuyÓn. §©y lµ nguyªn nh©n kh«ng nhá lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC, víi chØ tèt nghiÖp hÕt cÊp II, tr×nh ®é nhËn thøc cßn rÊt h¹n chÕ do ®ã kh«ng thÓ ®­îc tuyÓn vµo nh÷ng chç lµm yªu cÇu ®­îc ®µo t¹o nghÒ cã tr×nh ®é cao. §©y còng lµ nguyªn nh©n lµm cho sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu cña SELAC chiÕm ®a phÇn lµ ng­êi cßn trÎ, chñ yÕu lµ ng­êi lao ®éng kh«ng ®µo t¹o nghÒ vµ v× thÕ ®· lµm cho tæng sè lao ®éng t¹i SELAC cßn rÊt khiªm tèn. Ngoµi ra, sè lao ®éng nµy khi tuyÓn vµo c¸c vÞ trÝ lµm c«ng viÖc cÇn cã tr×nh ®é, cÇn qua ®µo t¹o nghÒ th­êng l¹i kh«ng ®¶m nhiÖm ®­îc vµ hay bÞ ®uæi vÒ n­íc. Trung t©m SELAC cã tæng sè 15 ng­êi bÞ c¸c thÞ tr­êng ®uæi vÒ n­íc. §©y còng lµ bµi häc kh«ng chØ riªng cña SELAC mµ cßn lµ cña c¶ n­íc vÒ vÊn ®Ò chÊt l­îng lao ®éng. Yªu cÇu ngµy cµng cao cña phÝa c¸c thÞ tr­êng, lµm cho c¸c trung t©m, c¸c doanh nghiÖp còng cÇn tù thay ®æi chÊt l­îng lao ®éng ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu xuÊt khÈu lao ®éng c¸i mµ hä vÉn cßn thiÕu. Trung t©m chØ tuyÓn lao ®éng cã ®é tuæi tèi ®a lµ 30 tuæi. §©y lµ ®é tuæi lao ®éng rÊt tèt ®Ó tuyÓn dông, víi ®é tuæi nµy còng sÏ ®¸p øng ®­îc cho phÝa n­íc tiÕp nhËn. Nh­ng cã lÏ, ®©y còng lµ yÕu tè cã thÓ xÐt ®Ó ph©n tÝch chÊt l­îng lao ®éng khi míi tuyÓn dông. Víi ®é tuæi nµy khi cã ý ®Þnh xuÊt khÈu lao ®éng th­êng lµ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp trong n­íc, kh«ng ®­îc ®µo t¹o nghÒ, kh«ng cã häc vÊn. V× vËy t×m ®Õn trung t©m b»ng nhiÒu con ®­êng ®Ó ®­îc xuÊt khÈu lao ®éng. Nªn c«ng t¸c ®µo t¹o nh÷ng ®èi t­îng nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n, v× vËy chÊt l­îng cña c¸c lao ®éng nµy th­êng kh«ng cao. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ c¹nh tranh th¾ng lîi cña SELAC trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng quèc tÕ, trung t©m cÇn n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng xuÊt khÈu. Tuy vËy, còng cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng ®©y lµ ®iÒu cßn nhiÒu khã kh¨n. Mét yÕu tè n÷a cÇn kÓ ®Õn lµ trung t©m chØ tuyÓn lao ®éng n÷ lµ nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m qua sè l­îng lao ®éng n÷ ®­îc tuyÓn lµ kho¶ng 1.988 lao ®éng, cßn l¹i lµ lao ®éng nam. Sè lao ®éng n÷ chiÕm kho¶ng 95%, mét sè l­îng lín lµ n÷. Mét yÕu tè n÷a ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC. Khi mµ sè l­îng lao ®éng n÷ l¹i chiÕm ®a sè, th× c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng cã nghÒ, lao ®éng tr×nh ®é cao gÆp khã kh¨n kh«ng nhá. Nguyªn nh©n lµ do, lao ®éng n÷ chØ phï hîp víi c¸c c«ng viÖc cã tÝnh ®¬n gi¶n, tiÕp thu c«ng nghÖ chËm h¬n nam giíi. Tuy t¹i trung t©m xuÊt khÈu lao ®éng sang c¸c n­íc cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ nh­ng trung t©m còng ph¶i x¸c ®Þnh r»ng ®µo t¹o lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®Ó c¹nh tranh, ®Ó më réng thÞ tr­êng, ®ång thêi n©ng cao lªn mét b­íc vÒ chÊt l­îng lao ®éng t¹i trung t©m, v× vËy cÇn cã nhiÒu lao ®éng nam ®Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã. Sè l­îng lao ®éng hiÖn nay cßn qu¸ Ýt nam nªn trong thêi gian tíi trung t©m cÇn tuyÓn nhiÒu nam h¬n vµ cÇn cã ®Þnh h­íng l©u dµi ®Ó c©n b»ng tû lÖ nam n÷ lao ®éng. Trong c¸c lao ®éng mµ trung t©m tuyÓn th× ®a phÇn lµ lao ®éng n«ng th«n, ngo¹i ng÷ cña ®a sè lao ®éng nµy lµ rÊt kÐm. V× vËy trung t©m l¹i mÊt thêi gian ®µo t¹o thªm ngo¹i ng÷ vµ nã ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o. Tuy vËy kh«ng cã nhiÒu sù lùa chän cho trung t©m trong thêi ®iÓm hiÖn t¹i do mÆt b»ng chung cña lao ®éng c¶ n­íc lµ nh­ vËy. V× vËy chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC vÉn cßn ch­a cao lµ ®iÒu cã thÓ nhËn thÊy, nh­ng hy väng r»ng víi c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc vµ rÊt chÆt chÏ hy väng SELAC sÏ ®­a chÊt l­îng lao ®éng cña m×nh lªn tÇm quèc tÕ ®Ó s¸nh ®­îc víi lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong cïng lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng. Cã mét yÕu tè cÇn ph©n tÝch v× nã liªn quan ®Õn chÊt l­îng lao ®éng cña trung t©m ®ã lµ tr×nh ®é, lßng yªu nghÒ cña ®éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y. §éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y cña trung t©m nãi chung lµ rÊt nhiÖt t×nh vµ cã tuæi ®êi t­¬ng ®èi trÎ. Ngoµi ra, hÇu nh­ hä ®Òu cã tr×nh ®é lµ ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc. Mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng cho SELAC trong t­¬ng lai, bëi mét ®éi ngò gi¸o viªn rÊt triÓn väng. §Çu tiªn ph¶i nãi ®Õn ®é tuæi cña hä, ®a phÇn ®é tuæi cña gi¸o viªn chØ kho¶ng 25-30 tuæi, mét ®é tuæi cßn rÊt trÎ, v× thÕ tinh thÇn lµm viÖc rÊt h¨ng h¸i, nhiÖt t×nh, cã tinh thÇn cÇu tiÕn cao. Thø hai, ph¶i nãi ®Õn tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn. Trong tæng sè 9 gi¸o viªn d¹y th× cã 1 gi¸o viªn trªn tr×nh ®é ®¹i häc vµ cã ®Õn 8 gi¸o viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc. Ph¶i nãi tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn lµ rÊt tèt. Nh­ng ph¶i thõa nhËn chÊt l­îng lao ®éng t¹i SELAC vÉn cßn ch­a cao, nguyªn nh©n lµ do: ch­¬ng tr×nh häc ch­a s¸t thùc tÕ, khi mµ tæng sè lao ®éng lªn cao th× ®éi ngò gi¸o viªn lµ cßn qu¸ Ýt ®Ó ®¸p øng, do yªu cÇu tuyÓn dông cña phÝa ®èi t¸c. §©y lµ c¸c nguyªn nh©n liªn quan ®Õn ®éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y t¹i SELAC lµm cho chÊt l­îng lao ®éng bÞ ¶nh h­ëng mét phÇn. NÕu trung t©m cã nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt nh©n sù trong thêi gian tíi cïng víi ®éi ngò hiÖn t¹i, ch¾c ch¾n SELAC sÏ thµnh c«ng vÒ n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng cña m×nh. C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ trung t©m ®ang cã còng sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng ®µo t¹o cña SELAC. HiÖn nay, trung t©m lµ ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty §­êng s«ng miÒn Nam ngoµi miÒn B¾c, do ®ã c¬ së vÉn cßn ph¶i ®i thuª, ®©y lµ mét khã kh¨n kh«ng nhá cho SELAC trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng. Ngoµi ra c¸c trang thiÕt bÞ còng thËt ch­a ®ñ, ch­a thËt hiÖn ®¹i nh­ bªn c¸c n­íc tiÕp nhËn lao ®éng ®Ó cho ng­êi lao ®éng thùc hµnh, v× vËy chÊt l­îng lao ®éng kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu thay ®æi ®­îc. Mét sè lao ®éng sang n­íc b¹n cßn bì ngì vÒ c¸c thao t¸c, c¸ch sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc ®Ó lµm viÖc, v× t¹i SELAC kh«ng cã lo¹i m¸y mãc nh­ vËy. Ngoµi ra, chç cho lao ®éng ¨n ë còng ph¶i ®i thuª nªn rÊt tèn kÐm. V× vËy cã thÓ nãi, c¬ së h¹ tÇng, m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho lao ®éng thùc hµnh lµ v« cïng quan träng vµ SELAC cßn cÇn nhiÒu cña c¶i vµ søc ng­êi ®Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng lµm ®­îc. Trong tæng sè lao ®éng ®i sang n­íc ngoµi lµm viÖc cña trung t©m th× cã mét sè lao ®éng ®· ®¬n ph­¬ng ph¸ bá hîp ®ång, hay bÞ c¸c n­íc tiÕp nhËn cho vÒ n­íc sím. Nguyªn nh©n ë ®©y còng gåm c¶ nguyªn nh©n chñ quan vµ c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan. §èi víi nh÷ng lao ®éng ®¬n ph­¬ng ph¸ bá hîp ®ång th× do c«ng viÖc cña chñ sö dông kh«ng ®¸p øng ®­îc mong muèn vÒ nhiÒu mÆt cho hä, hay do hä kh«ng kham næi c«ng viÖc qu¸ vÊt v¶ vµ c«ng viÖc bªn ngoµi kiÕm ®­îc nhiÒu tiÒn h¬n. RÊt nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan khi nãi ®Õn c¸c lao ®éng ®¬n ph­¬ng ph¸ bá hîp ®ång nh­ hiÖn nay. Nã ®ang lµ nçi nhøc nhèi cña xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam nãi chung vµ cña SELAC nãi riªng. Nh­ng chÊt l­îng lao ®éng còng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn vÊn ®Ò nµy, khi mµ chÊt l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña chñ sö dông th× còng lµ nguyªn nh©n khiÕn cho quan hÖ chñ thî kh«ng cßn nh­ khi míi lµm viÖc, råi n¶y sinh c¸c tranh chÊp vµ ng­êi lao ®éng thÊy ch¸n n¶n víi c«ng viÖc råi tõ ®ã cã ý ®Þnh ra ngoµi lµm viÖc, hay tù ý ph¸ bá hîp ®ång. Cßn ®èi víi c¸c tr­êng hîp bÞ n­íc b¹n tr¶ vÒ th× nguyªn nh©n chñ yÕu lµ kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña hä. Khi mµ c«ng viÖc ngµy cµng ®ßi hái cÇn tr×nh ®é cao, nhËn thøc nhanh nh¹y th× lao ®éng SELAC vÉn cßn ch­a ®¸p øng ®­îc. Ngoµi ra còng ph¶i kÓ ®Õn sù yÕu kÐm vÒ kinh tÕ dÉn ®Õn thiÕu vèn cña n­íc tiÕp nhËn ®èi víi c¸c ngµnh nh­ x©y dùng nªn kh«ng thÓ tiÕp tôc tån t¹i ®­îc vµ c¸c lao ®éng SELAC sang ®ã sÏ bÞ tr¶ vÒ. Mét tr­êng hîp còng kh«ng thËt rã ®Ó cã thÓ nãi r»ng chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC cßn thÊp, song nÕu nh­ chÊt l­îng lao ®éng cã thÓ ®¸p øng ®­îc so víi yªu cÇu th× cã thÓ lao ®éng SELAC vÉn tån t¹i ®­îc bªn n­íc ngoµi víi nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. Nãi tãm l¹i, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC lµ æn ®Þnh, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kh¸ kh¾t khe cña phÝa ®èi t¸c §µi Loan, Malaysia, Ar©pXªut vµ c¸c chñ thuª lao ®éng trùc tiÕp. Tr×nh ®é ngo¹i ng÷ lµ n¾m ®­îc c¸c quy t¾c vÒ giao tiÕp, øng xö, thu l­îm ®­îc ®Çy ®ñ vèn tõ khi chuÈn bÞ vµ ®ang lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi. Nh­ng thËt sù tr×nh ®é cña lao ®éng SELAC vÉn cßn trong chÊt l­îng trung b×nh kh¸. Khi mµ tr×nh ®é lao ®éng quèc ®ang dÇn ®­îc n©ng lªn vµ c¸c c«ng nghÖ kü thuËt míi ®­îc ra ®êi th× lùc l­îng lao ®éng nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n trong khi héi nhËp. Víi nhiÒu biÖn ph¸p ®ang vµ sÏ ®­îc triÓn khai trong thêi gian tíi, hy väng r»ng chÊt l­îng lao ®éng SELAC sÏ v­ît ra khái tÇm trong n­íc ®¸p øng ®­îc ngµy cµng nhiÒu theo yªu cÇu cña chñ sö dông lao ®éng. III. Thùc tr¹ng c¸c ho¹t ®éng nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu t¹i SELAC. C«ng t¸c tuyÓn dông lao ®éng. T¹i trung t©m SELAC, c«ng t¸c tuyÓn dông ®­îc coi lµ rÊt æn ®Þnh vµ cã ®Þnh h­íng l©u dµi. Trung t©m ®· ®­îc chØ ®Þnh tuyÓn dông t¹i c¸c tØnh lµ: H­ng Yªn, H¶i D­¬ng, B¾c Ninh…b»ng c¸c biÖn ph¸p tuyÓn kh¸c nhau, víi c¸c néi dung tuyÓn dông cô thÓ sau: ¯ VÒ nguån tuyÓn, hiÖn nay trung t©m ®ang ¸p dông ph­¬ng ph¸p tuyÓn dông lµ: Thø nhÊt tuyÓn trùc tiÕp qua c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm; thø hai lµ tuyÓn th«ng qua chÝnh quyÒn c¸c cÊp x·, ph­êng; thø ba trung t©m tuyÓn trùc tiÕp th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, qua giíi thiÖu cña nh÷ng ng­êi ®· ®i xuÊt khÈu lao ®éng…§©y ®­îc coi lµ nh÷ng nguån tuyÓn dông rÊt ®¸ng tin cËy cña trung t©m. Víi biÖn ph¸p tuyÓn dông qua c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm th× SELAC ®· tËn dông ®­îc nhiÒu ­u ®iÓm nh­: cã thÓ tuyÓn dông ®­îc nhiÒu lao ®éng mét lóc, tuyÓn ®­îc lao ®éng cã tr×nh ®é cao…trong khi ®ã víi biÖn ph¸p tuyÓn th«ng qua chÝnh quyÒn c¸c cÊp th× trung t©m ®· tuyÓn ®­îc nh÷ng lao ®éng cã lý lÞch râ rµng, ®¶m b¶o chÊt l­îng nguån lao ®éng. Víi c¸c biÖn ph¸p tuyÓn sinh hiÖn nay, nãi chung trung t©m còng t¹o ®­îc mét nguån lao ®éng æn ®Þnh vµ rÊt ®¸ng tin cËy. Tuy nhiªn mçi biÖn ph¸p l¹i cã nh÷ng nh­îc ®iÓm cña nã. §èi víi ph­¬ng ph¸p tuyÓn qua c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm th× SELAC th­êng bÞ ®éng vµ phô thuéc vµo nguån cña c¸c trung t©m, nguån gèc cña lao ®éng th× SELAC còng kh«ng n¾m râ, cã thÓ ®Ó lät mét sè ®èi t­îng kh«ng tèt, dÉn ®Õn ph¸t sinh phøc t¹p trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o, hoÆc thêi gian lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi. Víi ph­¬ng ph¸p lµm viÖc víi c¸c ®Þa ph­¬ng th× SELAC l¹i gÆp khã kh¨n lµ chØ tuyÓn ®­îc ®a sè lµ lao ®éng phæ th«ng, sè l­îng tõng n¬i còng h¹n chÕ. Mét sè ®Þa ph­¬ng kh«ng cã c¸n bé chuyªn tr¸ch nªn viÖc h­íng dÉn c¸c thñ tôc kh«ng thµnh th¹o, mét sè th«ng tin ®­a ®Õn ng­êi lao ®éng kh«ng chÝnh x¸c. Mét sè n¬i cßn ph¶i th«ng qua cÊp huyÖn míi lÊy ®­îc nguån, gÆp khã kh¨n trong viÖc ®µo t¹o vµ thñ tôc vay vèn ng©n hµng, chi phÝ ®i l¹i vµ th«ng tin liªn l¹c cña SELAC còng lín h¬n c¸c h×nh thøc kh¸c. ¯ VÒ tiªu chuÈn tuyÓn dông. Trung t©m hiÖn nay còng ®ang cè g¾ng t¹o ra nh÷ng tiªu chuÈn tuyÓn dông chÆt chÏ, phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lao ®éng cña ViÖt Nam. Vµ hiÖn nay SELAC còng ®ang ¸p dông c¸c tiªu chuÈn nh­: ph¶i tèt nghiÖp hÕt cÊp II, ch­a ra n­íc ngoµi lµm viÖc b»ng bÊt cø doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng nµo kh¸c, hay ph¶i lµ lao ®éng n÷ ®èi víi c«ng viÖc gia ®×nh vµ ch¨m sãc bÖnh nh©n…Cµng nhiÒu tiªu chuÈn tuyÓn dông th× cµng n©ng cao ®­îc chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu nh­ng mÆt kh¸c nã lµm cho sè l­îng lao ®éng ®¹t tiªu chuÈn rÊt Ýt do hiÖn nay mÆt b»ng chung cña lao ®éng ViÖt Nam vÉn cßn rÊt thÊp. V× vËy ngoµi c¸c tiªu chuÈn b¾t buéc th× trung t©m nªn lo¹i bá bít c¸c tiªu chuÈn kh«ng quan träng ®Ó ®¹t ®­îc ®ñ sè l­îng lao ®éng ®i xuÊt khÈu. ¯ Quy tr×nh tuyÓn dông. §èi víi mçi biÖn ph¸p tuyÓn dông kh¸c nhau th× l¹i cã mét quy tr×nh tuyÓn dông kh¸c nhau. Nh­ng nãi chung nã cã mét sè b­íc sau: §­a c¸c th«ng tin vÒ tuyÓn dông cho ng­êi lao ®éng biÕt qua c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm hay qua c¸c cÊp chÝnh quyÒn…nh­: c¸c ®iÒu kiÖn, quyÒn lîi vµ nghÜa vô ng­êi lao ®éng , ®Æc biÖt lµ tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n tµi chÝnh ph¶i nép tr­íc khi ®i, c¸c tiªu chuÈn tuyÓn dông… Sau khi cã ®­îc ®ñ sè l­îng lao ®éng ®¹t tiªu chuÈn cÇn tuyÓn th× trung t©m tiÕn hµnh cho ng­êi lao ®éng lµm thñ tôc tuyÓn dông vµ ký kÕt hîp ®ång lao ®éng. Sau ®ã ng­êi lao ®éng ®­îc ®­a nªn trung t©m ®Ó ®µo t¹o nghÒ vµ häc ngo¹i ng÷ tr­íc khi ®i. §©y lµ c¸c b­íc th« cña qu¸ tr×nh tuyÓn dông lao ®éng t¹i trung t©m. Tr­íc ®©y c¸c b­íc nµy kh«ng ®­îc tiÕn hµnh ®óng tiÕn tr×nh do ®ã ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi chÊt l­îng lao ®éng t¹i SELAC, nh­ng hiÖn nay trung t©m ®· thÊy ®­îc t¸c dông cña qu¸ tr×nh ®Õn chÊt l­îng lao ®éng vµ ngµy cµng hoµn thiÖn nã ®Ó cã ®­îc c«ng t¸c tuyÓn dông tèt nhÊt phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh tuyÓn chän, kinh nghiÖm ®­îc trung t©m rót ra lµ ph¶i tuyÓn trùc tiÕp, cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, c«ng khai vÒ c¸c ®iÒu kiÖn, quyÒn lîi, nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng. Kh«ng ®­îc chung chung, ®¹i kh¸i, hoÆc sai víi néi dung hîp ®ång, ®Æc biÖt lµ tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n tµi chÝnh nép tr­íc khi ®i ph¶i rÊt râ rµng. Nªn kÕt hîp nhiÒu h×nh thøc tuyÓn chän ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng. MÆt kh¸c c«ng t¸c tuyÓn sinh cÇn ®­îc thay ®æi cho phï hîp víi nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng. VÝ nh­: viÖc thay ®æi ®é tuæi tuyÓn sinh, thay ®æi tû lÖ nam n÷ tuyÓn sinh, hay nªn ®a d¹ng c¸c ngµnh nghÒ tuyÓn sinh… ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng vµ nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng. C«ng t¸c ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng. HiÖn nay t¹i trung t©m, ®µo t¹o vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c v« cïng quan träng. §Ó cã thÓ n©ng cao ®­îc chÊt l­îng lao ®éng trong thêi gian tíi th× trung t©m ®· coi ®µo t¹o lµ c«ng t¸c ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. Nh÷ng ®èi t­îng sau khi ®­îc xÐt tuyÓn kü vÒ søc khoÎ tay nghÒ ®Òu ®­îc SELAC ®µo t¹o vÒ ngo¹i ng÷, chuyªn m«n nghiÖp vô, phæ biÕn phong tôc tËp qu¸n, gi¸o dôc ®Þnh h­íng rÊt kü l­ìng. ¯ VÒ chuyªn m«n nghiÖp vô. Trung t©m ®µo t¹o ng­êi lao ®éng trong kho¶ng 1 th¸ng cho mçi nghÒ. Nh­ng do hiÖn nay t¹i trung t©m th× gióp vÞªc gia ®×nh vµ ch¨m sãc bÖnh nh©n lµ nh÷ng ngµnh nghÒ chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu nªn c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ kh«ng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Ngoµi häc lý thuyÕt, ng­êi lao ®éng cßn ®­îc thùc hµnh thªm ®Ó cã thÓ lµm tèt c«ng viÖc vµ khái bì ngì khi lµm viÖc trùc tiÕp t¹i n­íc ngoµi. ¯ D¹y ngo¹i ng÷. Ng­êi lao ®éng th­êng ®­îc d¹y ngo¹i ng÷ tr­íc khi sang n­íc b¹n lµm viÖc. T¹i trung t©m thêi gian d¹y lµ kho¶ng 2 th¸ng, mçi lao ®éng ®­îc d¹y ngo¹i ng÷ mµ hä cÇn ®Ó cã ®ñ kiÕn thøc cÇn thiÕt trong giao tiÕp vµ lµm viÖc. Ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i n­íc cã sö dông ngo¹i ng÷ nµo th× hä ®­îc trung t©m trang bÞ cho ngo¹i ng÷ ®ã. Ngoµi häc trªn líp, ng­êi lao ®éng cßn ®­îc tham gia c¸c cuéc thi ngo¹i ng÷ cã phÇn th­ëng ®Ó t¨ng thªm phÇn tù tin vµ h­ng phÊn cho ng­êi lao ®éng. ¯ Phæ biÕn phong tôc tËp qu¸n, gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng. §©y lµ c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc kh«ng thÓ thiÕu t¹i trung t©m. Ngoµi c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o trªn th× trung t©m vÉn dµnh thêi gian cho ng­êi lao ®éng ®­îc häc phong tôc tËp qu¸n n­íc ®Õn lµm viÖc vµ gi¸o dôc cho ng­êi lao ®éng biÕt ®­îc hËu qu¶ cña viÖc ph¸ bá hîp ®ång, tù ý trèn vÒ n­íc. C¸c ch­¬ng tr×nh nµy th­êng ®­îc phæ biÕn xen kÏ c¸c tiÕt häc ngo¹i ng÷ vµ häc nghÒ. Tuy cã ®­îc ch­¬ng tr×nh vµ còng ®· ®­a vµo d¹y vµ phæ biÕn nh­ng trung t©m vÉn cßn cã nhiÒu lao ®éng ph¸ bá hîp ®ång, bÞ ®uæi vÒ n­íc do c¸c nguyªn nh©n mµ cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc nµy. V× vËy trung t©m cÇn cã nh÷ng thay ®æi tÝch cùc h¬n ®Ó h¹n chÕ vµ tiÕn tíi xo¸ bá ®­îc vÊn n¹n nµy. TÝnh ®Õn nay trung t©m ®· ®Çu t­ nhiÒu tû ®ång vµo mua s¾m c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, phôc vô c«ng t¸c ®µo t¹o. Víi kho¶ng thêi gian ®µo t¹o 3 th¸ng ®èi víi tÊt c¶ c¸c lao ®éng, víi kho¶ng 450 tiÕt häc, bao gåm ngo¹i ng÷ 300 tiÕt, thùc hµnh sö dông c¸c thiÕt bÞ gia ®×nh vµ ch¨m sãc bÖnh nh©n lµ 135 tiÕt; gi¸o dôc ph¸p luËt, phong tôc tËp qu¸n lµ 15 tiÕt. Tuy ®­îc d¹y rÊt c¬ b¶n víi ®ñ c¸c lo¹i ch­¬ng tr×nh, song cã lÏ thêi gian lµ ch­a thËt ®ñ nhiÒu ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cña lao ®éng t¹i SELAC. Thêi gian tíi trung t©m ®ang cã c¸c biÖn ph¸p thay ®æi nh­: biªn so¹n gi¸o tr×nh s¸t víi thùc tÕ, tÝch cùc söa ®æi l¹i néi dung cña gi¸o tr×nh vµ ch­¬ng tr×nh häc ®èi víi yªu cÇu cña ®èi t¸c vµ chñ sö dông, nªn cã thÓ thêi gian ®µo t¹o sÏ ®­îc n©ng lªn ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng lao ®éng, ®ång thêi ph©n bæ thêi gian gi÷a d¹y lý thuyÕt vµ thùc hµnh thËt hîp lý ®Ó cho lao ®éng thËt tù tin khi tiÕp xóc víi c«ng viÖc. Bªn c¹nh ®ã, trung t©m cßn ®­a gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n lý ra n­íc tiÕp nhËn ®Ó cã thùc tÕ, ®ång thêi cö gi¸o viªn gi¶ng d¹y lµm c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng t¹i n­íc ngoµi, ®©y lµ mét biÖn ph¸p hay ®Ó cã thÓ hiÓu thªm vÒ c«ng viÖc mµ lao ®éng ph¶i lµm tõ ®ã cã nh÷ng thay ®æi hîp lý ¸p dông vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ t¹i trung t©m. BiÕt r»ng nh÷ng ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®Òu cã c¶m gi¸c buån, c« ®¬n khi xa gia ®×nh ®Ó ®Õn trung t©m. B»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh­: tæ chøc cho mäi lao ®éng ®­îc thi ®ua häc tËp tèt b»ng c¸c cuéc thi cã phÇn th­ëng; liªn hÖ víi gia ®×nh c¸c lao ®éng ®Ó hä ®éng viªn cho ng­êi lao ®éng an t©m, tù tin trong chuyÕn xuÊt khÈu lao ®éng s¾p tíi, trung t©m còng ®· phÇn nµo gióp ng­êi lao ®éng c¶m thÊy hä rÊt ®­îc quan t©m, rÊt tho¶i m¸i khi ®ang ë trung t©m nªn ®· t¹o ®­îc ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng phÊn ®Êu hoµn thµnh ®­îc c«ng viÖc vµ s½n sµng sang n­íc ngoµi lµm viÖc. Bªn c¹nh viÖc tæ chøc cho ng­êi lao ®éng th× trung t©m cßn chó träng vµo ®¶m b¶o vÒ mÆt tinh thÇn cho c¸n bé nh©n viªn t¹i trung t©m. Ngoµi c¸c giê lµm viÖc trung t©m cã tæ chøc cho c¸c lao ®éng tham gia c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸, tham gia c¸c gi¶i thÓ thao do trung t©m tæ chøc nh­: ®i du lÞch c¸c ®Þa ph­¬ng, hay tæ chøc c¸c gi¶i bãng bµn…Mét trong c¸c ho¹t ®éng rÊt quan träng nµy ®· phÇn nµo gióp cho chÊt l­îng lao ®éng ®­îc c¶i thiÖn dï kh«ng lín nh­ng vÉn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c trung t©m xuÊt khÈu lao ®éng nh­ SELAC. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña Trung t©m SELAC trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu. ThuËn lîi. Tuy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ng còng ph¶i nãi r»ng trung t©m SELAC còng cã nh÷ng thuËn lîi cña riªng m×nh. §ã lµ: Do lao ®éng cña trung t©m xuÊt ph¸t chñ yÕu tõ n«ng th«n nªn ®a sè lao ®éng nµy rÊt cÇn cï, khoÐ lÐo vµ còng rÊt dÔ b¶o phï hîp víi c«ng viÖc gia ®×nh mµ phÝa §µi Loan hay tuyÓn. Bªn c¹nh nh÷ng lao ®éng cßn yÕu vÒ nhiÒu mÆt th× còng cã c¸c lao ®éng kh¸ th«ng minh, cÇn cï. NhiÒu lao ®éng cßn chñ ®éng ®Çu t­ häc ngo¹i ng÷, häc nghÒ vµ t×m hiÓu ph¸p luËt nh÷ng n­íc hä tíi…ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ, ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Ngoµi ra, hiÖn nay c«ng t¸c ®µo t¹o ®· ®­îc chó ý rÊt nhiÒu. §©y lµ thu©n lîi rÊt lín cho trung t©m nh»m tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng cña m×nh. - §©y lµ ®¹i diÖn cña Tæng c«ng ty §­êng s«ng miÒn Nam ngoµi miÒn B¾c, do ®ã cã nhiÒu thuËn lîi cña viÖc h­ëng danh cña Tæng c«ng ty vµ khi gÆp khã kh¨n cßn ®­îc sù trî gióp. §©y còng lµ thuËn lîi trong viÖc lµm an t©m c¸c c¸n bé qu¶n lý, c¸c gi¸o viªn gi¶ng d¹y vµ c¸c nh©n viªn trong viÖc dèc søc v× c«ng viÖc ®ång thêi ®µo t¹o ra ®­îc nhiÒu lao ®éng cã chÊt l­îng ®ñ tiªu chuÈn theo yªu cÇu cña phÝa ®èi t¸c. 2. Khã kh¨n. N©ng cao chÊt l­îng lao ®éng lµ c«ng viÖc rÊt quan träng, nh­ng ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× trung t©m SELAC sÏ gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh. §©y kh«ng chØ lµ khã kh¨n cña riªng SELAC vµ c¸c doanh nghiÖp hay c¸c c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng ®Òu ch­a cã ®­îc biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó phÇn nµo gi¶i quyÕt khã kh¨n. Nh÷ng khã kh¨n nµy bao gåm: Nhµ n­íc ch­a cã chÝnh s¸ch tÝch cùc ®Çu t­ t¹o nguån lao ®éng phôc vô xuÊt khÈu. HÖ thèng c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ míi chØ gi÷ vai trß ®µo t¹o nghÒ ®Ó ng­êi lao ®éng cã c¬ héi tù t×m viÖc lµm, ch­a thùc sù g¾n d¹y nghÒ víi gi¶i quyÕt viÖc lµm, trong ®ã xuÊt khÈu lao ®éng lao ®éng lµ mét h­íng quan träng. C¸i râ nhÊt lµ hiÖn nay trung t©m ®ang thiÕu lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, thiÕu c«ng nh©n lµnh nghÒ. C¬ cÊu ngµnh nghÒ ®µo t¹o chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng nghÒ ®· ®µo t¹o tõ tr­íc, ch­a kÞp më réng ngµnh nghÒ míi, ®µo t¹o tr×nh ®é bËc cao cßn Ýt ch­a phï hîp vµ ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. Gi¸o dôc phæ th«ng ch­a t¹o dùng ®­îc nÒn t¶ng vÒ ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng ®Ó tham gia xuÊt khÈu. Lu«n lu«n phô thuéc vµo ®Çu ra cña lao ®éng, ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng lao ®éng. VÝ dô bªn §µi Loan: chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu lao ®éng hay thay ®æi kh«ng nhÊt qu¸n, cßn bªn Malaysia th× cßn khã kh¨n vÒ kinh tÕ nªn c¸c lao ®éng cña trung t©m cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n chi kh¸c. ViÖc tæ chøc båi d­ìng tay nghÒ cho lao ®éng tr­íc khi xuÊt khÈu lao ®éng cßn nhiÒu h¹n chÕ, do thêi gian tËp trung ®µo t¹o ng¾n, l¹i h­íng chñ yÕu vµo kh©u ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ®Þnh h­íng vµ hiÓu biÕt vÒ phong tôc tËp qu¸n…nªn vÊn ®Ò tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng ch­a thùc sù ®¸p øng ®­îc mong ®îi cña c¸c n­íc tiÕp nhËn. §iÒu nµy ®· lµm h¹n chÕ ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ më réng ngµnh nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam Ýt ®­îc lµm ë c¸c vÞ trÝ träng yÕu trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt. H¹n chÕ lín nhÊt cña ng­êi lao ®éng lµ ngo¹i ng÷ vµ ý thøc lao ®éng, sù tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c céng ®ång yÕu kÐm. §©y lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra c¸c tranh chÊp lao ®éng. Mét bé phËn lao ®éng kh«ng nhá ®¬n ph­¬ng ph¸ bá hîp ®ång ®Ó ra ngoµi lµm viÖc, mét sè vi ph¹m ph¸p luËt cña n­íc së t¹i, ¶nh h­ëng tíi viÖc gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng. §a phÇn lao ®éng cña trung t©m ®i xuÊt khÈu lao ®éng lµ lao ®éng kh«ng nghÒ. Sè lao ®éng ®i nhiÒu t¹i Malaysia, §µi Loan chiÕm ®a sè lµ lao ®éng phæ th«ng. Lao ®éng cña trung t©m xuÊt th©n chñ yÕu tõ n«ng th«n nªn tr×nh ®é nhËn thøc, tr×nh ®é giao tiÕp lµ rÊt thÊp. Kh¶ n¨ng tiÕp thu kÐm lµ ®iÒu mµ c¸n bé gi¶ng d¹y rÊt khã kh¨n trong viÖc n©ng cao tr×nh ®é cho hä. Ngoµi ra, sè lao ®éng nµy cßn cã t¸c phong lµm viÖc rÊt n«ng d©n nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña n­íc së t¹i. HiÖn t¹i trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC lµ ®¬n vÞ trùc thuéc, lµ ®¹i diÖn ngoµi miÒn B¾c cña Tæng c«ng ty ®­êng s«ng miÒn Nam do ®ã vÒ c¬ së vËt chÊt vÉn cßn ph¶i ®i thuª nªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Ngoµi ra chç ë cho lao ®éng lµ kh«ng cã vµ còng ph¶i ®i thuª nªn vÊn ®Ò n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng cña SELAC vÉn cßn ph¶i cã thêi gian vµ ®Çu t­ nhiÒu tiÒn cña. VÒ phÝa Nhµ n­íc, chÝnh phñ kh«ng cã chÝnh s¸ch xö lý c¸c lao ®éng bá trèn hay ®¬n ph­¬ng ph¸ bá hîp ®ång, do ®ã sè l­îng lao ®éng nµy ngµy cµng nhiÒu vµ rÊt khã gi¶i quyÕt. Nã ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý cña c¸c lao ®éng míi cã ý ®Þnh hay ®ang chuÈn bÞ xuÊt khÈu lao ®éng, nªn c«ng t¸c ®µo t¹o hay d¹y nghÒ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ nã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng lao ®éng SELAC. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng xuÊt khÈu t¹i trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC. Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng t¹i trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC. ChÊt l­îng nguån lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. Sù c¹nh tranh thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng hiÖn nay chÝnh lµ sù c¹nh tranh vÒ nguån lao ®éng tham gia xuÊt khÈu. V× vËy c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®Òu x©y dùng cho m×nh c¸c biÖn ph¸p vµ chiÕn l­îc nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng l©u dµi. Vµ t¹i trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC còng cã ph­¬ng h­íng riªng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng cña m×nh. N©ng cao c«ng t¸c tuyÓn dông lao ®éng xuÊt khÈu. Trung t©m SELAC còng gièng nh­ c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng kh¸c ®Òu rÊt chó träng vµo c«ng t¸c tuyÓn dông lao ®éng cho riªng m×nh. ViÖc ®ßi hái ngµy cµng cao cña phÝa ®èi t¸c ®¸p øng c«ng viÖc kü thuËt cao, cµng lµm cho trung t©m ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tuyÓn dông lao ®éng chÆt chÏ, hiÖn ®¹i vµ chÊt l­îng. Vµ trung t©m ®ang dÇn dÇn hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p sau: TuyÓn trùc tiÕp qua c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm. §©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p mang tÝnh linh ho¹t, khi mµ lao ®éng xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®¸p øng víi nhu cÇu tuyÓn cña phÝa ®èi t¸c. ë ®©y c¸c trung t©m dÞch vô viÖc lµm ®Òu cã c¸n bé giµu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng, am hiÓu chuyªn m«n do ®ã rÊt thuËn lîi trong viÖc lµm hå s¬, thñ tôc, tr¸nh ®­îc c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. C«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng ®­îc SELAC quan t©m nhiÒu h¬n b»ng viÖc g¾n kÕt chÆt chÏ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ë c¶ cÊp tØnh, huyÖn, x· vµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ, nh»m gi¶m thiÓu tèi ®a chi phÝ ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng. H×nh thøc tuyÓn chän nµy ®¶m b¶o chÊt l­îng nguån, n¾m ®­îc lý lÞch cña ng­êi lao ®éng, tr¸nh ®­îc c¸c ph¸t sinh phøc t¹p, ng­êi lao ®éng còng kh«ng ph¶i qua kh©u trung gian, ®­îc t¹o mäi ®iÌu kiÖn thuËn lîi trong kh©u gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc hå s¬ t¹i ®Þa ph­¬ng. Trung t©m ®· x©y dùng mét hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn chän lao ®éng dùa trªn nhøng yªu cÇu chung nhÊt vÒ ho¹ vÊn, søc khoÎ, tr×nh ®é tay nghÒ, ®¹o ®øc vµ ý thøc tæ chøc kû luËt. §ång thêi tuú thuéc tõng ngµnh nghÒ, tõng n­íc vµ tõng chñ sö dông kh¸c nhau mµ ®Æt ra nh÷ng tiªu chuÈn riªng phï hîp. - KiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi c¸c ho¹t ®éng tuyÓn chän. Khi x¶y ra sai sãt, hoÆc cè t×nh lµm sai th× ph¶i bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña trung t©m. Chó träng n©ng cao c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng xuÊt khÈu. §µo t¹o lao ®éng ë ®©y ph¶i ®¶m b¶o c¶ vÒ chÊt vµ l­îng. V× vËy c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng xuÊt khÈu cã ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng lao ®éng ®­a ®i xuÊt khÈu. N©ng cao c«ng t¸c ®µo t¹o kh«ng chØ rÊt cÇn thiÕt ®Ó gãp phÇn thay ®æi theo nh÷ng thay ®æi cña lao ®éng quèc tÕ mµ nã cßn ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù sèng cßn cña c¶ trung t©m nªn rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®­îc SELAC x©y dùng vµ thùc hiÖn trong thêi gian tíi: Trung t©m ®· x©y dùng cho m×nh ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ ®ñ tiªu chuÈn t¹o ra nh÷ng lao ®éng cã ®ñ tr×nh ®é ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña phÝa ®èi t¸c. Trung t©m ®· chó träng ®Õn c¬ së ®µo t¹o-gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng. V× tr­íc ®©y c«ng t¸c ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i cña trung t©m SELAC kh«ng ®­îc quan t©m ®óng møc. XuÊt hiÖn nhiÒu lao ®éng thiÕu hiÓu biÕt vÒ phong tôc n¬i lµm viÖc, ý thøc chÊp hµnh kû luËt kÐm, vi ph¹m hîp ®ång, ch­a cã t¸c phong lµm viÖc c«ng nghiÖp. ViÖc lµm nµy sÏ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña trung t©m trong viÖc tæ chøc ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i, n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng xuÊt khÈu, h¹n chÕ ®­îc c¸c ph¸t sinh do ®ã gi¶m thiÖt h¹i khi x¶y ra, ®ång thêi t¨ng uy tÝn cña lao ®éng trung t©m. Hoµn chØnh, söa ®æi, bæ sung c¸c ch­¬ng tr×nh d¹y, ®µo t¹o ®Ó cã thÓ ¸p dông s¸t thùc tÕ h¬n phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cña trung t©m. N©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y. Khi mµ yªu cÇu vÒ chÊt l­îng lao ®éng ®ang ®­îc ®ßi hái rÊt cÊp b¸ch, th× tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y ®­îc SELAC rÊt quan t©m. Tuy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c nµy, nh­ng trung t©m còng ®· cè g¾ng ®Ó cã thÓ phÇn nµo n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò nµy. B»ng c¸c ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng sau: Liªn tôc më líp tËp huÊn vµ båi d­ìng kiÕn thøc cho gi¸o viªn. Cho ®éi ngò gi¸o viªn tham gia trùc tiÕp c¸c líp d¹y cña c¸c phÝa n­íc cã xuÊt khÈu lao ®éng tiªn tiÕn, hay ®­a gi¸o viªn ra c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Ó cã thùc tÕ. Cö gi¸o viªn gi¶ng d¹y lµm c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng t¹i n­íc ngoµi ®Ó gi¸o viªn cã thÓ hiÓu thªm vÒ c¸c lÜnh vùc råi tõ ®ã ¸p dông vµo c¸c bµi gi¶ng cho lao ®éng cña m×nh chuÈn bÞ xuÊt khÈu. - Liªn tôc tuyÓn c¸c gi¸o viªn, c¸n bé cã tr×nh ®é cao h¬n ®Ó thay c¸c gi¸o viªn kh«ng ®ñ tr×nh ®é vµ thiÕu nhiÖt t×nh. D¹y nghÒ thÝch øng víi xuÊt khÈu lao ®éng. Thêi gian qua lao ®éng cã nghÒ, ®· qua ®µo t¹o phÇn lín ®­îc cung øng tõ trong c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp. Sù gia t¨ng quy m« lao ®éng xuÊt khÈu lµm cho c¸c doanh nghiÖp cung øng lao ®éng gÆp khã kh¨n trong viÖc t¹o nguån lao ®éng cã kü thuËt. Do ®ã SELAC còng cÇn cã gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n ®ã, khã kh¨n kh«ng chØ cña riªng SELAC. V× vËy trung t©m ®· x©y dùng chiÕn l­îc “d¹y nghÒ thÝch øng víi xuÊt khÈu lao ®éng”. Trung t©m ®·: X©y dùng l©u dµi mét hÖ thèng c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o mang tÝnh chiÒu s©u ®Ó ®­a vµo ch­¬ng tr×nh d¹y nghÒ ®µo t¹o lao ®éng xuÊt khÈu. Chñ ®éng ®µo t¹o, båi d­ìng lao ®éng cã nghÒ trong c¸c ngµnh hiÖn lµ chñ lùc cã tû träng lín th­êng xuyªn lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi nh­: x©y dùng, c¬ khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö, dÖt, may mÆc… HiÖn nay vµ c¸c n¨m tíi nghiªn cøu kü thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc mµ trung t©m cã lao ®éng ®Õn lµm viÖc, ®­a ra nh÷ng dù b¸o ®Ó lµm c¨n cø x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o phôc vô xuÊt khÈu lao ®éng. §Þnh h­íng l©u dµi t¹o nguån lao ®éng kü thuËt cao. Kh«ng lµ ngo¹i lÖ, trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC còng ®ang gÆp ph¶i bµi to¸n lµ lµm sao t¹o ®­îc nguån lao ®éng kü thuËt cao, lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty kh¸c trong lÜnh vùc ho¹t ®éng cña m×nh, ®¶m b¶o chÊt l­îng lao ®éng khi tham gia lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi. §©y lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo khi mµ lao ®éng cña ViÖt Nam cßn yÕu kÐm vÒ nhiÒu mÆt. V× vËy cÇn cã mét ®Þnh h­íng cô thÓ vµ l©u dµi cho bµi to¸n nµy vµ SELAC còng ®· cã lêi gi¶i cho bµi to¸n: Tõ thùc tr¹ng lao ®éng cña ViÖt Nam nãi chung vµ cña SELAC nãi riªng, qua tham kh¶o kinh nghiÖm c¸c n­íc trong khu vùc, chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, nh»m chñ ®éng hoµn toµn vÒ nguån vµ chÊt l­îng tr­íc khi ®­a ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Trªn c¬ së c¸c th«ng tin thu nhËn ®­îc tõ c¸c n­íc ®èi t¸c tiÕp nhËn lao ®éng cña SELAC vÒ møc l­¬ng, ®iÒu kiÖn sèng, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, sè l­îng cÇn tiÕp nhËn, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, chÊt l­îng lao ®éng còng nh­ nh÷ng yÕu tè c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc, c¸c doanh nghiÖp t¹i tõng thÞ tr­êng, SELAC ®· nghiªn cøu xem xÐt kü lµm c¨n cø quan träng trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o. KÕ ho¹ch ®µo t¹o nghÒ ®­îc SELAC g¾n kÕt chÆt chÏ víi ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nghÒ cña quèc gia tham gia ®µo t¹o nghÒ cho xuÊt khÈu lao ®éng, cã vËy míi tËn dông ®­îc lîi thÕ vÒ nguån, c¬ së vËt chÊt vµ ®éi ngò gi¸o viªn d¹y nghÒ. Sím ®iÒu chØnh, bæ sung ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o. X©y dùng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ vµ c¸c hîp ®ång lao ®éng. Mét sè kiÕn nghÞ. KiÕn nghÞ ®èi víi trung t©m dÞch vô vµ xuÊt khÈu lao ®éng SELAC. ¯ C¸c kiÕn nghÞ lËp kÕ ho¹ch. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh vµ gi¸o tr×nh d¹y nghÒ. X©y dùng quy m« ®µo t¹o liªn th«ng gi÷a trung t©m vµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ. §a d¹ng ho¸ c¸c ®èi t­îng vµ h×nh thøc thùc hiÖn ®Ó t¨ng tèi ®a sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu. §ång thêi më réng ph¹m vi ngµnh nghÒ cho c¸c ®èi t­îng xuÊt khÈu lao ®éng víi ph­¬ng ch©m s½n sµng ®¸p øng nh÷ng nghÒ phÝa n­íc ngoµi cÇn vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn còng nh­ kh¶ n¨ng cña trung t©m, trong ®ã tËp trung vµo c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng cã nhiÒu lîi thÕ nh­: thî c¬ khÝ, söa ch÷a m¸y mãc, x©y dùng, c«ng nghiÖp nhÑ, vËn hµnh m¸y mãc, dÞch vô… CÇn tÝch cùc ®µo t¹o nguån lao ®éng mang tÝnh ®ãn ®Çu vµ dù tr÷ ®Ó xuÊt khÈu. Ph¶i trang bÞ cho ng­êi lao ®éng v÷ng vµng vÒ kiÕn thøc, vÒ chuyªn m«n, ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt quan hÖ chñ thî trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ång thêi cã biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸. Cã c¸c chiÕn l­îc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu l©u dµi ®Ó t¨ng thªm sè l­¬ng lao ®éng cã thÓ xuÊt khÈu. ¯ KiÕn nghÞ vÒ tæ chøc vµ ®iÒu hµnh. T¨ng c­êng c¸c c«ng t¸c tuyªn truyÒn th«ng tin vÒ nh÷ng mÆt tÝch cùc cña viÖc xuÊt khÈu lao ®éng, h¹n chÕ ®­a nh÷ng th«ng tin thiÕu x¸c thùc, tiªu cùc lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng còng nh­ t©m lý gia ®×nh, x· héi vµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. CÇn g¾n tr¸ch nhiÖm gi÷a trung t©m víi c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp trong viÖc t¹o nguån, tuyÓn chän, ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng, huy ®éng vèn cho ng­êi lao ®éng vay, ®Ó chÊt l­îng lao ®éng ®­îc n©ng cao, h¹n chÕ c¸c tiªu cùc, cß måi, lõa ®¶o. Huy ®éng c¸c nguån vèn, n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ d¹y nghÒ vµ n¨ng lùc còng nh­ quy m« ®µo t¹o. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô gi¸o viªn gi¶ng d¹y, c¸n bé qu¶n lý. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc d¹y nghÒ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tuyÓn lao ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Chñ ®éng chuÈn bÞ ®ñ nguån lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng. §èi víi lao ®éng gi¶n ®¬n kh«ng nghÒ th× tËp trung tuyÓn tõ c¸c vïng n«ng th«n, ®èi víi lao ®éng cã nghÒ th× tËp trung tuyÓn trong c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c c¬ së ®µo t¹o. ¯ C«ng t¸c kiÓm tra. CÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng t¹i n­íc ngoµi ®Ó cã c¸c gi¶i ph¸p kÞp thêi khi x¶y ra tranh chÊp ph¸t sinh. - Gi¸m s¸t chÆt chÏ c«ng t¸c ®µo t¹o, gi¸o dôc ®Þnh h­íng…®Ó c¸c ch­¬ng tr×nh ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. KiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc. Nghiªn cøu ban hµnh vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ phï hîp khuyÕn khÝch c¸c c¬ së ®µo t¹o, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng cïng ®Çu t­, chuÈn bÞ nguån lùc phôc vô cho xuÊt khÈu lao ®éng. Hoµn chØnh sím vÒ ph¸p chÕ ®Ó h¹n chÕ tèi ®a c¸c tiªu cùc ph¸t sinh lµm ¶nh h­ëng ®Õn ViÖt Nam. CÇn sím h×nh thµnh Quü hç trî xuÊt khÈu lao ®éng vµ nhanh chãng thµnh lËp HiÖp héi xuÊt khÈu lao ®éng ®Ó t¹o ra mÆt b»ng b×nh ®¼ng, hç trî lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc cÇn nghiªm tóc phèi hîp ban hµnh c¸c biÖn ph¸p ®ång bé ®Ó ng¨n ngõa vµ xö lý nghiªm kh¾c nh÷ng c«ng d©n ViÖt Nam ®i xuÊt khÈu lao ®éng coi th­êng kû c­¬ng phÐp n­íc, tuú tiÖn ph¸ bá hîp ®ång, bá trèn lµm ¨n phi ph¸p, ph¶i cã biÖn ph¸p chÕ tµi vÒ d©n sù vµ kinh tÕ ®èi víi sè c«ng d©n nµy kÓ c¶ sau khi hä bÞ trôc xuÊt vÒ n­íc hoÆc vÒ n­íc sau khi ®· kiÕm ®ñ tiÒn. §Èy m¹nh c¸c m« h×nh ®µo t¹o cho thanh niªn d©n téc néi tró, cho lao ®éng n«ng th«n, cho bé ®éi xuÊt ngò…®Ó t¨ng thªm lao ®éng cã ®iÒu kiÖn phôc vô s¶n xuÊt, kinh doanh vµ xuÊt khÈu lao ®éng. CÇn chÊn chØnh c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vµ lµm nghiªm h¬n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m, cè g¾ng x©y dùng mét sè doanh nghiÖp tÇm cì quèc tÕ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian tíi. Nh©n réng c¸c m« h×nh trong thêi gian tíi nh­: m« h×nh liªn kÕt doanh nghiÖp-®Þa ph­¬ng, m« h×nh c¸c ®Þa ph­¬ng chØ ®¹o xuÊt khÈu lao ®éng nh­ thÕ nµo, cã vÊn ®Ò g× cÇn ®iÒu chØnh. §«n ®èc, kiÓm tra c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng trong viÖc chuÈn bÞ nguån lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp kÕ ho¹ch xuÊt khÈu lao ®éng hµng n¨m vµ dµi h¹n, phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó chuÈn bÞ nguån lao ®éng ®­a vµo ®µo t¹o chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng, tËp trung ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ, chuyªn m«n, kü thuËt vµ ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu ë hÖ thèng c¸c tr­êng c«ng nh©n kü thuËt vµ d¹y nghÒ. C¸c ng©n hµng cÇn tiÕp tôc cã chÝnh s¸ch cëi më vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng vay vèn thuËn lîi h¬n. - Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî kinh phÝ ®µo t¹o cho ng­êi lao ®éng, ®Èy nhanh viÖc cÊp hé chiÕu, cÇn cã nh÷ng chÕ tµi m¹nh víi lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång. Tõ tr­íc ®Õn nay, chÝnh s¸ch ban hµnh cã rÊt nhiÒu chÕ tµi ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng nh­ng cßn rÊt Ýt chÕ tµi ®èi víi lao ®éng vi ph¹m nh­ bá hîp ®ång ra ngoµi lµm viÖc bÊt hîp ph¸p. §ång thêi còng cÇn ®Þnh h­íng c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn, ®Æc biÖt lµ cÇn ®­a nh÷ng ®iÓn h×nh vÒ c¸ch lµm hay vµ h¹n chÕ nh÷ng th«ng tin mét chiÒu, nh÷ng mÆt tiªu cùc cña xuÊt khÈu lao ®éng. KÕt luËn Cïng sù ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi vµ khu vùc, ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng tù hµo vÒ c¸c lÜnh vùc cña cuéc sèng. Trong ®ã xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc coi lµ mét lÜnh vùc ®Çy míi mÎ nh­ng còng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng kh«ng nhá. §©y lµ mét ngµnh høa hÑn mét t­¬ng lai t­¬i s¸ng cho kinh tÕ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. Trung t©m xuÊt khÈu lao ®éng SELAC ®­îc thµnh lËp víi môc tiªu gióp ng­êi lao ®éng sang n­íc ngoµi lµm viÖc. Tuy chÊt l­îng lao ®éng trong nh÷ng n¨m qua lµ ch­a cao, mÆc dï cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ng trung t©m ®ang cã nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn rÊt hîp lý vµ l©u dµi, hy väng r»ng víi sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña gi¸m ®èc trung t©m, víi sù nhiÖt t×nh cña ®éi ngò nh©n viªn trung t©m SELAC sÏ cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ khÝch lÖ h¬n. Môc lôc ˜™˜™˜™ Gi¸o tr×nh Khoa häc qu¶n lý- PGS.TS §oµn ThÞ Thu Hµ, PGS. TS NguyÔn ThÞ Ngäc HuyÒn-Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt-Hµ Néi, 2001. Gi¸o tr×nh Qu¶n lý häc kinh tÕ quèc d©n- GS. TS §ç Hoµng Toµn, PGS. TS Mai V¨n B­u-Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt-Hµ Néi, 2001 T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi-sè 230+231+232, tõ 1/1-15/1/2004- B­íc tiÕn míi trong sù nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng-§øc Tïng. T¹p chÝ: B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng- sè 6/2000- Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu lao ®éng- TS. Cao V¨n S©m. T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi- sè 228+229, th¸ng 12/2003- PhÊn ®Êu ®­a xuÊt khÈu lao ®éng trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän- L­îc ghi ph¸t biÓu cña Phã Thñ t­íng Ph¹m Gia Khiªm t¹i héi nghÞ. T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi- sè 206+207+208, th¸ng 2/2003- XuÊt khÈu lao ®éng c¬ héi vµ th¸ch thøc.- TS. TrÇn V¨n H»ng. T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi-sè 197, th¸ng 8/2002- §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®­a 4 v¹n lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi- TS. TrÇn V¨n H»ng. T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi- sè 197, th¸ng 8/2002- NghÞ ®Þnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian tíi- HiÒn L­¬ng. T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi- sè 188, th¸ng 4/2002- VÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia- Tr¶ lêi b¹n ®äc. T¹p chÝ: Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn-sè 51, n¨m 2001- §µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu- TS. Cao V¨n S©m. T¹p chÝ: kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng, sè 2, th¸ng 4/2001- Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng gãp phÇn t¨ng tÝch luü vèn ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. T¹p chÝ: Lao ®éng vµ x· héi, sè 4/01- Lµm g× ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian tíi- PhÝ Thanh B×nh. T¹p chÝ: Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, sè 50/01- M©ý vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu lao ®éng- TS. NguyÔn TrÞnh KiÓm.