Chuyên đề Nâng cao hiệu quả trong công tác xác định phí và bồi thường tổn thất trong bảo hiểm vật chất xe cơ giới tại Công ty cổ phần bảo hiểm Petrolimex PJICO

riÓn khai rÊt réng r·i. Do ®ã c¹nh tranh diÔn ra ngµy cµng gay g¾t. ViÖc tÝnh phÝ b¶o hiÓm qu¸ cao cã thÓ dÉn ®Õn mÊt dÞch vô, nh­ng nÕu tÝnh phÝ b¶o hiÓm qu¸ thÊp sÏ dÉn ®Õn thua lç, mÆt kh¸c C«ng ty ph¶i chÊp hµnh møc phÝ tèi thiÓu do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh. Th«ng th­êng phÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh b»ng: Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm GTBH Nh­ng tû lÖ phÝ b¶o hiÓm lµ kh¸c nhau ®èi víi mçi lo¹i xe cã nguy c¬ x¶y ra tæn thÊt kh¸c nhau. Tøc lµ tû lÖ phÝ b¶o hiÓm cho c¸c lo¹i xe th­êng xuyªn ch¹y trªn nh÷ng ®o¹n ®­êng nguy hiÓm (®Ìo, dèc…) sÏ cao h¬n tû lÖ phÝ b¶o hiÓm cho nh÷ng lo¹i xe ch¹y trong thµnh phè cã hÖ thèng ®­êng x¸ an toµn. Theo c¸ch nµy tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ph¶n ¸nh nguy c¬ mµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm mang ®Õn cho quü b¶o hiÓm . Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i quy m« rñi ro cña ®èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm ®Òu gièng nhau. Nãi c¸ch kh¸c, tæn thÊt sÏ kh¸c nhau gi÷a mét ®éi xe cã sè l­îng ®Çu xe lín vµ mét ®éi xe cã sè l­îng ®Çu xe nhá. Môc ®Ých cña c¬ së phÝ b¶o hiÓm lµ tÝnh ®Õn vÊn ®Ò nãi trªn. Sè tiÒn b¶o hiÓm ph¶n ¸nh møc ®é tæn thÊt kh¸c nhau vµ khi ¸p dông tû lÖ phÝ b¶o hiÓm vµo sè tiÒn ®­îc b¶o hiÓm, C«ng ty sÏ hi väng thu ®­îc mét møc phÝ b¶o hiÓm thùc tÕ. Trong thùc tÕ, C«ng ty cã thÓ ®ßi mét kho¶n phÝ b¶o hiÓm cè ®Þnh thay v× ¸p dông mét tû lÖ phÝ b¶o hiÓm vµo c¬ s¬ phÝ b¶o hiÓm. C¸c chñ xe sÏ ph¶i thanh to¸n mét kho¶n phÝ b¶o hiÓm cè ®Þnh, tÊt nhiªn trõ tr­êng hîp xe cã gi¸ trÞ lín, hoÆc rñi ro kh¸c th­êng, cÇn ph¶i cã sù ®iÒu chØnh phÝ b¶o hiÓm. Møc phÝ b¶o hiÓm cè ®Þnh ®­îc ®­îc tÝnh dùa trªn b¶ng tû lÖ cã tÝnh ®Õn nguy c¬ cã liªn quan ®Õn c¸ nh©n ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ xe. Nh­ vËy, nh÷ng ng­êi l¸i xe trÎ tuæi ph¶i ®ãng phÝ b¶o hiÓm cao h¬n ng­êi l¸i xe lín tuæi, nh÷ng xe cã tèc ®é cao ph¶i chÞu møc phÝ b¶o hiÓm cao h¬n so víi c¸c xe b¶o hiÓm cña gia ®×nh. Nh÷ng yÕu tè kh¸c nhau ¶nh h­ëng ®Õn phÝ b¶o hiÓm ®Òu ph¶i ®­îc khai b¸o trong ®¬n yªu cÇu b¶o hiÓm. Nh÷ng yÕu tè nµy sÏ ®­îc l­u trong tr­¬ng tr×nh m¸y tÝnh ®Ó khi tÝnh phÝ b¶o hiÓm chØ viÖc nhËp vµo nh÷ng d÷ liÖu cÇn thiÕt. 2. Thùc tr¹ng c«ng t¸c x¸c ®Þnh phÝ cña c«ng ty PJICO Môc ®Ých cña tÝnh phÝ lµ ®Ó x¸c ®Þnh phÝ b¶o hiÓm phï hîp víi møc ®é rñi ro. Nãi c¸ch kh¸c ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ph¶i ®ãng gãp vµo qòy chung víi tû lÖ t­¬ng øng víi kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Do ®ã: C¨n cø quyÕt ®Þnh 23/2003/Q§- BTC Ngµy 25/2/2003 cña Bé Tµi ChÝnh vÌ viÖc ban hµnh quy t¾c, biÓu phÝ vµ møc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm b¾t buéc tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi Quy t¾c b¶o hiÓm kÕt hîp xe c¬ giíi do PJICO ban hµnh n¨m 1999 B¶o hiÓm Ptrolimex (PJICO) h­íng dÉn phÝ b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi nh­ sau: B¶ng 9: PhÝ b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi (¸p dông tõ ngµy 10/3/2003) Lo¹i h×nh b¶o hiÓm Tû lÖ phÝ/ Gi¸ trÞ b¶o hiÓm ThuÕ Tæng thanh to¸n ¤t« + B¶o hiÓm toµn bé + B¶o hiÓm bé phËn 1,82% 2,27% 0,18% 0,23% 2% 2,5% 2. Xe m¸y 0,91% 0,09 1% Nguån: BiÓu phÝ b¶o hiÓm xe c¬ giíi Tõ biÓu phÝ cã thÓ dÏ dµng thµnh lËp ®ù¬c mÉu tÝnh phÝ b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi vµ kÕt qu¶ ®­îc l­u trong m¸y tÝnh, khi cÇn tÝnh phÝ chØ cÇn nhËp vµo gi¸ trÞ b¶o hiÓm sÏ cho ra sè phÝ ph¶i ®ãng VÝ dô: Gi¸ trÞ tham gia Th©n vá (2,5%) Toµn bé (2%) Tæng phÝ PhÝ BH VAT Tæng phÝ PhÝ BH VAT 45.000.000 1.125.000 1.022.727 102.273 900.000 818.182 81.818 50.000.000 1.125.000 1.136.364 113.636 1.000.000 909.091 90.909 55.000.000 1.375.000 1.250.000 125.000 1.100.000 1.000.000 100.000 60.000.000 1.500.000 1.363.636 136.364 1.200.000 1.090.909 109.091 65.000.000 1.625.000 1.477.273 147.727 1.300.000 1.181.818 118.182 70.000.000 1.750.000 1.590.909 159.091 1.400.000 1.272.727 127.273 75.000.000 1.875.000 1.704.545 170.455 1.500.000 1.363.636 136.364 80.000.000 2.000.000 1.818.182 181.818 1.600.000 1.454.545 145.455 85.000.000 2.125.000 1.931.818 193.182 1.700.000 1.545.455 154.545 90.000.000 2.250.000 2.045.455 204.545 1.800.000 1.636.364 163.636 95.000.000 2.375.000 2.159.091 215.909 1.900.000 1.727.273 172.727 100.000.000 2.500.000 2.272.727 227.273 2.000.000 1.818.182 181.818 110.000.000 2.750.000 2.500.000 250.000 2.200.000 2.000.000 200.000 120.000.000 3.000.000 2.727.273 272.727 2.400.000 2.181.818 218.182 125.000.000 3.125.000 2.840.909 284.091 2.500.000 2.272.727 227.273 130.000.000 3.250.000 2.954.545 295.455 2.600.000 2.363.636 236.364 … … … … … … … NÕu kh¸ch hµng yªu cÇu b¶o hiÓm cho ph­¬ng tiÖn cña hä trong mét giai ®o¹n ng¾n h¬n trong mét n¨m. C«ng ty sÏ ¸p dông biÓu phÝ ng¾n h¹n. Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm nµy cao h¬n so víi tû lÖ phÝ t­¬ng øng cho c¶ n¨m, do C«ng ty vÉn ph¶i chÞu cïng c¸c chi phÝ hµnh chÝnh bÊt chÊp thêi h¹n cña hîp ®ång BiÓu phÝ ng¾n h¹n: D­íi 03 th¸ng: 30% phÝ c¶ n¨m Tõ 03- 06 th¸ng: 60% phÝ c¶ n¨m Tø 06- 09 th¸ng: 90% phÝ c¶ n¨m Trªn 09 th¸ng: 100% phÝ c¶ n¨m NÕu thêi h¹n cña hîp ®ång > 1 n¨m th× t­¬ng øng sÏ lµ biÓu phÝ dµi h¹n: Trªn 12 th¸ng ®Õn 15 th¸ng: 124% phÝ c¶ n¨m Trªn 15 th¸ng ®Õn 18 th¸ng: 144% phÝ c¶ n¨m Trªn 18 th¸ng ®Õn 21 th¸ng: 162% phÝ c¶ n¨m Trªn 21 th¸ng dÕn 24 th¸ng: 160% phÝ c¶ n¨m Trªn 24 th¸ng ®Õn30 th¸ng: 208% phÝ c¶ n¨m Trªn 30 th¸ng ®Õn 36 th¸ng: 240% phÝ c¶ n¨m NÕu chñ xe ®· ®ãng phÝ b¶o hiÓm c¶ n¨m, nh­ng trong n¨m xe kh«ng ho¹t ®éng mét sè th¸ng v× mét lý do nµo ®ã. C«ng ty sÏ tiÕn hµnh hoµn phÝ theo c«ng thøc: PhÝ hoµn l¹i = PhÝ c¶ n¨m x Víi tû lÖ hoµn phÝ 80% VÝ dô: Mét xe cã gi¸ trÞ 50.000.000 tham gia b¶o hiÓm toµn bé (1 n¨m) nh­ng trong n¨m xe kh«ng ho¹t ®éng 4 th¸ng (do söa ch÷a) PhÝ hoµn l¹i = 1.000.000 x 3. NhËn xÐt chung Sau khi xem xÐt thùc tr¹ng x¸c ®Þnh phÝ còng nh­ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi cña C«ng ty PJICO cho thÊy: - Víi biÓu phÝ C«ng ty ®· ¸p dông cho b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi trong nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy tÝnh hîp lý cña biÓu phÝ ®èi víi kh¸ch hµng. §iÒu nµy ®­îc kh¼ng ®Þnh ë sè ®Çu xe tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi t¹i C«ng ty còng nh­ doanh thu phÝ thu ®­îc kh«ng ngõng t¨ng trong nh÷ng n¨m qua, tû lÖ t¸i tôc lín. Ngµy 10/3/2003 C«ng ty ®· ¸p dông biÓu phÝ míi cho b¶o hiÓm xe c¬ giíi, nh­ng chØ thay ®æi c¸ch tÝnh phÝ cho b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe cßn biÓu phÝ ¸p dông cho b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi kh«ng thay ®æi. §iÒu nµy mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh biÓu phÝ trªn ®· ®­îc sù chÊp thuËn vµ tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng. - Tuy nhiªn, cã mét thùc tÕ mµ C«ng ty còng cÇn ph¶i xem xÐt ®ã lµ nÕu so s¸nh sè ®Çu xe tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt víi sè l­îng ®Çu xe tham gia TNDS th× cã mét sù chªnh lÖch rÊt lín: N¨m 2002 sè xe tham gia b¶o hiÓm TNDS lµ 89.269 xe, trong khi chØ cã 9.237 xe tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt. Tõ ®ã cã thÓ thÊy ®­îc tû lÖ kh¸ch hµng sau khi tham gia b¶o hiÓm TNDS th× tham gia c¶ vËt chÊt xe lµ rÊt thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 10%. §iÒu nµy lµ rÊt bÊt lîi v× trªn thùc tÕ triÓn khai sè phÝ thu ®­îc tõ mçi xe tham gia b¶o hiÓm lµ rÊt nhá (Xe m«t« 3 b¸nh: 154.000 ®ång/xe, xe kh«ng kinh doanh vËn t¶i d­íi 6 chç:220.000 ®ång/xe…) trong khi ®ã nÕu x¶y ra tæn thÊt th× møc båi th­êng lµ 30 triÖu ®ång/ng­êi/vô. Khi mµ b¶o hiÓm tr¸nh nhiÖm cña chñ xe c¬ giíi ®· trë thµnh b¾t buéc. Doanh thu phÝ tõ nghiÖp vô b¶o hiÓm TNDS cã thÓ sÏ t¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. NÕu C«ng ty cã h×nh thøc khuyÕn khÝch kh¸ch hµng tham gia ®ång bé c¶ vËt chÊt vµ tr¸ch nhiÖm (nh­ gi¶m phÝ, ¸p dông biÓu phÝ ®Æc biÖt…) Th× hai phÇn phÝ nµy sÏ cã kh¶ n¨ng bï ®¾p cho nhau, tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng quü b¶o hiÓm thu kh«ng ®ñ båi th­êng. H¬n n÷a, trong nh÷ng n¨m tíi l­îng xe c¬ giíi tham gia l­u th«ng sÏ t¨ng m¹nh, ®©y sÏ lµ nguån kh¸ch hµng tiÒm n¨ng rÊt lín cña C«ng ty - Chi phÝ khai th¸c cña C«ng ty kh«ng nhiÒu v× ch­a ®Çu t­ m¹nh vµo qu¶ng c¸o, cÇn ph¶i ®Çu t­ ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh th× qu¶ng c¸o tuyªn truyÒn míi ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶, nÕu kh«ng theo chiÕn l­îc th× hiÖu qu¶ thÊp chØ gãp phÇn lµm t¨ng chi phÝ. - Tèc ®é t¨ng doanh thu tõ phÝ b¶o hiÓm vËt chÊt th©n xe cña PJICO lµ rÊt cao (n¨m 2002 t¨ng 43,7% so víi n¨m 2001). Nh­ng ®ã chØ lµ sè t­¬ng ®èi, nh­ng nÕu so s¸nh sè tuyÖt ®èi víi B¶o ViÖt th× thÊp h¬n nhiÒu mÆc dï B¶o ViÖt cã tèc ®é t¨ng doanh thu phÝ chØ cã 8% n¨m 2002 so víi n¨m 2001: B¶o ViÖt: N¨m 2001 cã 57.787 xe tham gia, doanh thu ®¹t: 202.253 Tr® N¨m 2002 cã 62.410 xe tham gia, doanh thu ®¹t: 218.433 Tr® Trong khi ®ã: PJICO: N¨m 2001 cã 7.944 xe tham gia, doanh thu ®¹t: 22.802 Tr® N¨m 2002 cã9.237 xe tham gia, doanh thu ®¹t: 32.766 Tr® Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy PJICO thÊp h¬n c¶ B¶o ViÖt c¶ vÒ doanh thu lÉn sè ®Çu xe tham gia, tõ ®ã cho thÊy PJICO gÆp ph¶i sù canh tranh rÊt lín tõ B¶o ViÖt. Hä lµ ®èi thñ c¹nh tranh khæng lå víi nhiÒu uy tÝn ph¸t triÓn tõ l©u, cã m¹ng l­íi ph©n phèi kh¾p c¶ n­íc, trong khi ®ã PJICO chØ cã v¨n phßng, chi nh¸nh ë mét sè thµnh phè lín. V× thÕ víi mét c¬ cÊu phÝ hîp lý sÏ gió cho s¶n phÈm cña C«ng ty cã ®­îc dÊu Ên riªng, tõ ®ã sÏ thu hót ®­îc sù quan t©m cña kh¸ch hµng. §©y chÝnh lµ ®iÒu lµ C«ng ty cÇn ph¶i nç lùc, phÊn ®Êu nhiÒu h¬n n÷a ®Ó ®¹t ®­îc. IV.C«ng t¸c båi th­êng tæn thÊt t¹i C«ng ty PJICO 1. Ph­¬ng thøc båi th­êng Khi cã tæn thÊt thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm x¶y ra, ë mét chõng mùc nµo ®ã ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sÏ ph¶i chÞu nh÷ng c¬n sèc. Th«ng qua c¸c nh©n viªn gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, C«ng ty sÏ lµm hÕt søc ®Ó lµm ®¬n gi¶n ho¸ qu¸ tr×nh xÐt gi¶i quyÕt båi th­êng trong kh¶ n¨ng cã thÓ. C¸c khiÕu n¹i sÏ ®­îc gi¶i quyÕt theo c¸ch c¶ hai bªn ®Òu hµi lßng hÕt søc tr¸nh c¸c vô khiÕu n¹i dÉn ®Õn tranh chÊp thùc sù. Khi ph¸t sinh c¸c khiÕu n¹i hîp lÖ, C«ng ty sÏ ¸p dông c¸ch thøc båi th­êng sau: * Båi th­êng trªn c¬ së chi phÝ thiÖt h¹i Lµ ph­¬ng ¸n chñ yÕu kh¾c phôc thiÖt h¹i. §©y lµ c¸ch kh¾c phôc thiÖt h¹i kinh tÕ nhÊt, lµ c¬ së cho viÖc båi th­êng s¸t víi thùc tÕ thiÖt h¹i. Gåm c¸c c¸ch sau: + Cho chñ xe tù ®i söa ch÷a: ¸p dông nhá nguyªn nh©n ®¬n gi¶n. §Ó qu¶n lý ®­îc gi¸, chñ xe ph¶i b¸o gi¸ hoÆc tho¶ thuËn víi c«ng ty tr­íc khi söa ch÷a, thay thÕ. + §Êu thÇu söa ch÷a: ¸p dông víi tr­êng hîp thiÖt h¹i nÆng, khã cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸ ®óng ®­îc chi phÝ söa ch÷a. ViÖc ®Êu thÇu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan. Nh÷ng ng­êi tham gia nhËn thÇu ph¶i ®éc lËp víi nhau. Tr­íc khi giao thÇu ph¶i xem xÐt c¸c b¶n b¸o c¸o gi¸, ph©n tÝch vµ phèi hîp c¸c yÕu tè. Ph­¬ng ¸n söa ch÷a vµ thay thÕ vËt t­ ph¶i hîp lý ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ tÝnh kinh tÕ. ChÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng n¬i söa ch÷a: N¬i söa ch÷a ph¶i lµ n¬i cã kh¶ n¨ng thùc sù, tr¸nh t×nh tr¹ng nhËn bõa g©y rèi trong c«ng viÖc. Gi¸ trÞ nhËn thÇu ph¶i hîp lý vµ ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng sau khi söa ch÷a. Cã nhiÒu tr­êng hîp tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ¸n dù thÇu gi¸ ®Òu cao, C«ng ty ph¶i xem xÐt kh¶o gi¸ ®Ó lùa chän ph­¬ng ¸n tèi ­u. §Ó tr¸nh tranh chÊp, C«ng ty sÏ tho¶ thuËn víi chñ xe vÒ ph­¬ng ¸n vµ n¬i söa ch÷a ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng + Chñ xe ®­a xe ®i söa ch÷a vµ c«ng ty sÏ gi¸m s¸t gi¸: Tr­íc hÕt c«ng ty sÏ tiÕn hµnh lµm viÖc víi c¸c bªn liªn quan ®Ó tho¶ thuËn n¬i söa ch÷a, dù kiÕn s¬ bé møc ®é söa ch÷a vµ vËt t­ thay thÕ. Trong qu¸ tr×nh söa ch÷a C«ng ty sÏ tham gia vµo mét sè b­íc: KiÓm tra chuÈn ®o¸n s¬ bé: §©y lµ nhiÖm vô cña c¸n bé kü thuËt, tæ chøc b¶o hiÓm chØ theo dâi ®èi chiÕu víi biªn b¶n gi¸m ®Þnh, khi cÇn thiÕt míi tham gia bæ xung Th¸o kiÓm tra ph©n lo¹i chi tiÕt, ph¶i cã mÆt c¸n bé gi¸m ®Þnh ®Ó chøng kiÕn, lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh vµ chôp ¶nh chi tiÕt. §ång thêi còng th«ng b¸o cho chñ xe vÒ h­ háng kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm vµ yªu cÇu chñ xe, x­ëng söa ch÷a khi cã ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh söa ch÷a ph¶i b¸o ngay cho C«ng ty biÕt. NghiÖm thu quyÕt to¸n hîp ®ång: Chñ xe chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ nghiÖm thu chÊt l­îng vµ b¶o hµnh víi x­ëng söa ch÷a. C«ng ty chØ l­u b»ng v¨n b¶n ®Ó sö dông khi cã tranh chÊp vÒ chÊt l­îng söa ch÷a. C«ng ty sÏ tham gia nghiÖm thu vÒ néi dung söa ch÷a vµ vËt t­ thay thÕ ®Ó lµm c¬ së quyÕt to¸n hîp ®ång. Thu håi ®å cò: Nh»m tr¸nh trôc lîi b¶o hiÓm söa ch÷a vËt t­ cò nh­ng h­ëng gi¸ thay míi. Khi thu l¹i ®å cò ph¶i ®óng víi chi tiÕt bÞ thiÖt h¹i trong vô tai n¹n, ®óng dÊu hiÖu riªng, ®óng m· sè s¶n xuÊt ghi trªn tæn thµnh hoÆc trªn chi tiÕt. §èi víi vËt t­ bÞ ph¸ huû sau tai n¹n kh«ng cßn gi¸ trÞ ®Ó thu håi th× kh«ng cÇn thiÕt ph¶i thu l¹i. §èi víi vËt t­ cã gi¸ trÞ kh«ng cao, viÖc thu håi kh«ng thuËn tiÖn, khã cã kh¶ n¨ng sö dông ®Ó trôc lîi b¶o hiÓm th× ¸p dông c¸ch ®èi trõ ViÖc ký kÕt hîp ®ång söa ch÷a lµ cña chñ xe ®èi víi x­ëng söa ch÷a, trï tr­êng hîp ®Æc biÖt C«ng ty cã thÓ ®øng ra ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm. Trong thùc tÕ tuú theo møc ®é thiÖt h¹i mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®ñ c¸c tr×nh tù trªn nh­ng C«ng ty vÉn ph¶i kiÓm so¸t ®­îc chi phÝ söa ch÷a thuéc tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm * Båi th­êng trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thiÖt h¹i Th«ng th­êng ph­¬ng ¸n nµy ¸p dông trong ph¹m vi h¹n chÕ, th­êng ®èi víi tr­êng hîp: thiÖt h¹i bé phËn, trªn thÞ tr­êng kh«ng cã bé phËn thay thÕ, dÔ dµng ®¸ng gi¸ thiÖt h¹i, chñ xe gÆp tai n¹n ë n¬i xa ph¶i gi¶i quyÕt khÈn tr­¬ng ®Ó gi÷ uy tÝn víi kh¸ch hµng, tr×nh tù thùc hiÖn sÏ ®­îc tiÕn hµnh nh­ sau: Chñ tµi s¶n bÞ thiÖt h¹i cã ý kiÕn ®Ò xuÊt b»ng v¨n b¶n Dù to¸n s¬ bé víi chñ xe vµ ph­¬ng ¸n söa ch÷a thiÖt h¹i Dù to¸n söa ch÷a vµ kh¶o s¸t gi¸ LËp biªn b¶n ®¸nh gi¸ thiÖt h¹i Thèng nhÊt víi chñ xe møc ®é ®Òn bï vµ h×nh thøc thanh to¸n Chñ xe cam kÕt chÊm døt khiÕu n¹i sau khi nhËn tiÒn båi th­êng TiÕn hµnh ®Ò xuÊt gi¶i quyÕt båi th­êng * Båi th­êng toµn bé vµ sö lý tµi s¶n thu håi ¸p dông ®èi víi tr­êng hîp tæn thÊt toµn bé, hoÆc tæn thÊt bé phËn nh­ng chi phÝ thu gom, söa ch÷a cßn lín h¬n hoÆc b»ng chi phÝ thay míi. Khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy cÇn ph¶i l­u ý nh÷ng ®iÓm sau: + Khi lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh ban ®Çu ph¶i ghi râ vµ chôp ¶nh sè m¸y, sè khung + TiÕn hµnh tho¶ thuËn víi chñ xe vÒ ph­¬ng ¸n kh¾c phôc hËu qu¶ tai n¹n, nÕu thÊy kh¶ n¨ng ph¶i båi th­êng toµn bé chñ xe ph¶i cã ®¬n tõ bá tµi s¶n vµ cã ®¬n yªu cÇu båi th­êng toµn bé + Thèng nhÊt thêi gian, ®Þa ®iÓm, thµnh phÇn gi¸m ®Þnh, møc ®é gi¸m ®Þnh + TiÕn hµnh th¸o dì nh÷ng phÇn h­ háng, lËp biªn b¶n gi¸m ®Þnh chi tiÕt. NÕu c©n thiÕt ph¶i mêi gi¸m ®Þnh chuyªn m«n + LËp héi ®ång ®¸nh gi¸ thiÖt h¹i, gåm chñ xe, tæ chøc b¶o hiÓm vµ tuú tr­êng hîp cã thÓ mêi c¸c c¬ quan liªn quan kh¸c + TiÕn hµnh kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ xe tr­íc lóc x¶y ra tai n¹n. NÕu cÇn thiÕt th× lËp héi ®ång ®¸nh gi¸ hoÆc tham kh¶o ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan chuyªn m«n + §Ò xuÊt gi¶i quyÕt vµ yªu cÇu chñ xe bµn giao xe vµ lµm thñ tôc chuyÓn giao xe cho tæ chøc b¶o hiÓm + Tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ cã thÓ kh«ng thu håi ®å cò, tiÕn hµnh båi th­êng cã ®èi trõ gi¸ trÞ thu håi ®å cò. Nh­ng nhÊt thiÕt ph¶i thu l¹i ®¨ng ký xe S¬ ®å sau sÏ thÓ hiÖn tr×nh tù tiÕn hµnh båi th­êng toµn bé vµ xö lý tµi s¶n thu håi: §Ò xuÊt gi¶ quyÕt Hoµn chØnh hå s¬ Thanh lý QuyÕt ®Þnh ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt LËp héi ®ång gi¸m ®Þnh tû lÖ thiÖt h¹i Th¸o dì gi¸m ®Þnh LËp ph­¬ng ¸n gi¸m ®Þnh chi tiÕt Tho¶ thuËn c¸c ph­¬ng ¸n kh¾c phôc thiÖt h¹i Dù ®o¸n kh¶ n¨ng Gi¸m ®Þnh ban ®Çu Lµm thñ tôc chuyÓn giao tµi s¶n Söa ch÷a l¹i Chñ xe tõ bá tµi s¶n Kh¶o s¸t gi¸ Thu håi tµi s¶n Båi th­êng §èi trõ gi¸ trÞ cßn l¹i Xö lý tµi s¶n thu 2. T×nh h×nh xÐt gi¶i quyÕt båi th­êng tæn thÊt cña c«ng ty trong nh÷ng n¨m qua Båi th­êng lµ kh©u cuèi cïng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi, lµ mèc ®¸nh dÊu chÊt l­îng cña dÞch vô b¶o hiÓm. Cã t¹o ®­îc lßng tin, sù tÝn nhiÖm vµ mong muèn t¸i tôc cña kh¸ch hµng hay kh«ng, chñ yÕu phô thuéc vµo kh©u båi th­êng Th«ng th­êng, sau khi nhËn ®­îc ®Çy ®ñ hå s¬, giÊy tê do c¸n bé gi¸m ®Þnh chuyÓn xang, c¸n bé båi th­êng sÏ xem xÐt l¹i toµn bé hå s¬ ®· ®Çy ®ñ ch­a, nÕu thiÕu th× yªu cÇu chñ xe, l¸i xe cung cÊp thªm ®Ó ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¬ së cho viÖc tr×nh duyÖt chi båi th­êng. §Ó tr×nh duyÖt båi th­êng, c¸n bé båi th­êng lµm ®¬n ®Ò nghÞ båi th­êng, trong ®ã ghi râ t×nh tiÕt vô tai n¹n, møc ®é thiÖt h¹i vµ møc ®é båi th­êng. Khi tr×nh duyÖt båi th­êng xong, c¸n bé båi th­êng sÏ liªn l¹c víi chñ xe thêi gian nhËn tiÒn båi th­êng. Thêi gian tèi ®a ®Ó doanh nghiÖp thanh to¸n tiÒn båi th­êng lµ 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ hå s¬ båi th­êng hîp lÖ. Trong tr­êng hîp ph¶i x¸c minh hå s¬ th× chËm nhÊt kh«ng qu¸ 30 ngµy. C¸c ph­¬ng thøc båi th­êng ®· ®Ò cËp ë trªn vµ thùc tÕ C«ng ty ®· ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó båi th­êng tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ. B¶ng 11: T×nh h×nh gi¶i quyÕt båi th­êng nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi t¹i PJICO ChØ tiªu Sè vô tai n¹n SV tån ®äng Båi th­êng STBT b×nh qu©n mét vô tai n¹n (Tr®/vô) N¨m tr­íc chuyÓn xang (vô) Ph¸t sinh trong n¨m (vô) §· gi¶i quyÕt båi th­êng (vô) Tû lÖ gi¶i quyÕt båi th­êng (vô) Sè vô (vô) Tû lÖ (%) Sè tiÒn (Tr®) Tû lÖ so víi doanh thu (%) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) 1998 44 1688 1664 95,52 48 2,77 4.425 53,17 2,66 1999 48 1642 1612 95,98 50 2,96 6.273 54,17 3,89 2000 50 1715 1685 96,03 45 2,55 9.045 58,46 5,37 2001 45 1669 1632 96,09 40 2,33 14.334 62,86 8,78 2002 40 2140 2080 96,1 41 1,88 21.986 67,10 10,57 Nguån: “B¸o c¸o hµng n¨m cña PJICO” Hay d­íi d¹ng biÓu ®å sau: Nh×n chung c«ng t¸c båi th­êng cña C«ng ty tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2002 ®· ®­îc thùc hiÖn tèt, chÊt l­îng n©ng cao ®¸ng kÓ, thÓ hiÖn ë tû lÖ gi¶i quyÕt båi th­êng t¨ng qua tõng n¨m (Tõ 95,52% n¨m 1998 ®Õn 96,1% n¨m 2002) N¨m 1998: C«ng ty ®· gi¶i quyÕt båi th­êng ®­îc 1664 vô (tû lÖ gi¶i quyÕt båi th­êng 95,52% ®©y lµ mét tû lÖ t­¬ng ®èi cao trong nh÷ng n¨m ®Çu thµnh lËp) cßn tån ®äng 48 vô víi tû lÖ tån ®äng lµ2,77%. Giai ®o¹n tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2001 sè vô tai n¹n ph¸t sinh trong n¨m tuy cã t¨ng gi¶m mét chót so víi n¨m1998 nh­ng tû lÖ gi¶i quyÕt båi th­êng vÉn t¨ng ®Òu qua tõng n¨m. Sè vô tån ®äng gi¶m qua c¸c n¨m thÓ hiÖn qua tû lÖ tån ®äng gi¶m tõ 2,96%- 2,33%. Sè tiÒn båi th­êng b×nh qu©n mét vô tai n¹n t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m ®ã lµ do c¸c vô tai n¹n cã tæn thÊt lín liªn tiÕp x¶y ra vµ C«ng ty ®· gi¶i quyÕt kh¸ triÖt ®Ó. N¨m 2002: Sè vô tai n¹n tõ n¨m tr­íc chuyÓn xang vµ sè vô tai n¹n ph¸t sinh trong n¨m lµ 2.180 vô víi tû lÖ gi¶i quyÕt båi th­êng 96,1%, tû lÖ tån ®äng gi¶m xuèng ®Õn møc thÊp nhÊt 1,88 %. N¨m 2002 còng lµ n¨m C«ng ty cã doanh thu còng nh­ sè ®Çu xe tham gia b¶o hiÓm nhiÒu nhÊt qua c¸c n¨m, do ®ã sè vô tai n¹n ph¸t sinh còng t¨ng lµm cho sè tiÒn båi th­êng lªn tíi 21.986 triÖu ®ång. Tû lÖ båi th­êng lµ 67,1% ®©y lµ mét tû lÖ rÊt cao so víi tû lÖ båi th­êng cña nghiÖp vô nµy trªn toµn thÞ tr­êng, còng nh­ so víi tû lÖ båi th­êng chung c¸c nghiÖp vô cña toµn c«ng ty (43,8%). Qua c¸c chØ tiªu trªn cho thÊy: MÆc dï sè vô tai n¹n trong c¸c n¨m qua cã xu h­íng t¨ng lªn, nh­ng C«ng ty ®· chó träng vµ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c båi th­êng, gi¶i quyÕt båi th­êng nhanh chãng, gi¶m thiÓu tèi ®a hå s¬ tån ®äng, t¹o ®­îc lßng tin ®èi víi kh¸ch hµng. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nµy lµ do: - C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m ®Þnh nªn hç trî tÝch cùc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c båi th­êng ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ kÞp thêi - Tr×nh ®é cña c¸n bé båi th­êng t¨ng lªn, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, l¹i ®­îc ph©n c«ng phô tr¸ch tõng ®Þa bµn nªn khi cã tai n¹n x¶y ra c¸n bé c«ng ty nhanh chãng cã mÆt tai hiÖn tr­êng ®Ó tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh, do ®ã viÖc gi¶i quyÕt tai n¹n vµ båi th­êng ®­îc nhanh chãng h¬n Nh­ng vÉn cßn mét sè tån t¹i sau: + Hå s¬ yªu cÇu båi th­êng ®«i khi ch­a chÆt chÏ, g©y khã kh¨n cho c¸n bé båi th­êng trong viÖc xÐt duyÖt båi th­êng + §ßi ng­êi thø ba cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n + VÉn cßn hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm. T×nh h×nh båi th­êng cña c«ng ty trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy: Tæng sè tiÒn båi th­êng vµ tû lÖ båi th­êng so víi doanh thu cã xu h­íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m, ®ã lµ do c¸c nguyªn nh©n: - Sè vô tai n¹n t¨ng kh¸ nhanh (tõ 1668 vô n¨m 1998 ®Õn 2092 vô n¨m 2002), tû lÖ båi t¨ng cao lµ do tèc ®é t¨ng sè tiÕn båi th­êng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng doanh thu phÝ b¶o hiÓm. - Møc ®é trÇm träng cña tai n¹n t¨ng. N¨m 1998 STBT b×nh qu©n mét vô tai n¹n chØ cã 2,643 triÖu/vô, nh­ng ®Õn n¨m 2002 sè tiÒn b×nh qu©n mét vô tai n¹n ®· t¨ng lªn ®Õn 10,41 triÖu/1 vô 3. Trôc lîi b¶o hiÓm 3.1. T×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm t¹i C«ng ty Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi t¹i PJICO cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ víi tèc ®é t¨ng phÝ b×nh qu©n lµ 1,278, tû lÖ gi¶i quyÕt båi th­êng ngµy mét t¨ng, h¹ thÊp tû lÖ sè vô tån ®äng… Nh­ng cßn mét thùc tÕ c«ng ty cßn ph¶i quan t©m ®ã lµ hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm vÉn x¶y ra. Sè vô gian lËn b¶o hiÓm còng nh­ møc ®é nghiªm träng ngµy mét t¨ng. B¶ng 12: T×nh h×nh gi¶i quyÕt hå s¬ khiÕu n¹i båi th­êng trong b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi t¹i PJICO (1998- 2002) §¬n vÞ 1998 1999 2000 2001 2002 Sè vô khiÕu n¹i Vô 1.732 1.690 1.765 1.714 2.180 Sè vô båi th­êng Vô 1.664 1612 1.685 1.632 2.080 Sè vô nghi ngê Vô 121 117 125 130 167 Sè vô ph¸t hiÖn Vô 20 18 25 27 44 Tæng sè tiÒn tõ chèi båi th­êng Tr® 189 303 687 1071 1.583 Tæng sè tiÌn tõ chèi båi th­êng b×nh qu©n Tr® 9,45 16,83 27,48 39,67 35,98 Sè tiÒn båi th­êng Tr® 4.425 6.273 9.045 14.334 21.986 Tû lÖ sè vô nghi ngê so víi sè hå s¬ khiÕu n¹i % 6,99 6,92 7,08 7,58 7,66 Tû lÖ sè vô ph¸t hiÖn so víi sè vô nghi ngê % 16,53 15,39 20,00 20,77 26,35 Tû lÖ sè tiÒn båi th­êng % 4,27 4,83 7,6 7,47 7,2 Nguån: “B¸o c¸o hµng n¨m cña PJICO” BiÓu ®å thÓ hiÖn t×nh h×nh gi¶i quyÕt hå s¬ khiÕu n¹i båi th­êng BHVCXCG Qua b¶ng sè liÖu cho thÊy: Tû lÖ sè vô nghi ngê so víi hå s¬ khiÕu n¹i t¨ng qua c¸c n¨m (tõ 6,69% n¨m 1998 ®Õn 7,66% n¨m 2002) chøng tá trôc lîi tõ phÝa kh¸ch hµng ngµy cµng gia t¨ng Tû lÖ sè vô ph¸t hiÖn so víi sè vô nghi ngê gian lËn t¨ng (tõ 16,53% n¨m 1997 ®Õn 26,35% n¨m 2001) cho thÊy C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt vµ ngµy cµng tèt h¬n c«ng t¸c phßng chèng khiÕu n¹i gian lËn, tr×nh ®é chuyªn m«n cña gi¸m ®Þnh viªn còng ngµy mét n©ng cao. ViÖc ph¸t hiÖn gian lËn qua c«ng t¸c gi¸m ®Þnh vµ tõ chèi båi th­êng ®· tiÕt kiÖm cho C«ng ty mét kho¶n chi phÝ tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2002 lµ 3,833 tû ®ång chiÕm 6,84% tæng sè tiÒn båi th­êng Tû lÖ sè vô ph¸t hiÖn so víi sè vô nghi ngê tuy cã t¨ng tõ 16,53%- 26,35% tõ n¨m 1998- 2002, tû lÖ nµy lµ t­¬ng ®èi thÊp, cßn kho¶ng h¬n 70% sã vô nghi ngê ch­a ph¸t hiÖn ®­îc lµ C«ng ty ch­a ®ñ chøng cí ®Ó kÕt luËn trôc lîi. MÆt kh¸c cã thÓ cßn do mét sè nguyªn nh©n sau: - Sè l­îng c«ng viÖc kh¸ lín (trung b×nh 2- 3 ngµy l¹i cã mét vô) trong khi nh©n viªn cña C«ng ty kh«ng ph¶i lµ nhiÒu. - Trang bÞ vÒ kü thuËt còng nh­ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu lµm viÖc ch­a cao - C¸n bé ch­a ®­îc h­ëng nh÷ng khuyÕn khÝch tõ trôc lîi (nh­ chia % c¸c vô gian lËn ph¸t hiÖn ®­îc). - Ph¸t sinh nhiÒu h×nh thøc trôc lîi. Nh­ vËy gian lËn b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi ®· g©y ra cho C«ng ty nh÷ng thiÖt h¹i tµi chÝnh ®¸ng kÓ do thÊt tho¸t båi th­êng. NÕu ng¨n chÆn ®­îc t×nh tr¹ng nµy th× ch¾c ch¾n chi båi th­êng cña C«ng ty sÏ gi¶m, ®iÒu nµy rÊt quan träng víi C«ng ty trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t nh­ hiÖn nay. 3.2. C¸c h×nh thøc trôc lîi + Hîp lý ho¸ ngµy x¶y ra tai n¹n vµ hîp ®ång b¶o hiÓm: H×nh thøc nµy ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt, bëi ph­¬ng thøc thùc hiÖn ®¬n gi¶n. Tai n¹n x¶y ra khi hîp ®ång hÕt hiÖu lùc. Chñ xe trôc lîi b»ng c¸ch lïi nµy x¶y ra tai n¹n trong thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. H×nh thøc nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn víi sù tiÕp tay cña c¬ quan chøc n¨ng. + LËp hå s¬ khiÕu n¹i nhiÒu lÇn: H×nh thøc nµy ®­îc thùc hiÖn khi chñ xe mua b¶o hiÓm ë nhiÒu c«ng ty kh¸c nhau mµ kh«ng th«ng b¸o ®iÒu nµy khi hä gÆp tai n¹n ®Ó ®­îc båi th­êng ë tÊt c¶ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. + Thay ®æi t×nh tiÕt vô tai n¹n: §©y lµ tr­êng hîp vi pham luËt lÖ giao th«ng, b»ng l¸i hoÆc giÊy phÐp l­u hµnh hÕt hiÖu lùc hoÆc kh«ng phï hîp víi xe ®­îc l¸i, xe chë qu¸ träng t¶i, qu¸ sè l­îng hµnh kh¸ch quy ®Þnh… Khi x¶y ra tai n¹n ®­¬ng nhiªn c¸c tr­êng hîp nµy sÏ kh«ng n»m trong ph¹m vi b¶o hiÓm do ®ã sÏ kh«ng ®­îc båi th­êng. Chñ xe cã thÓ thay ®æi c¸c nguyªn nh©n x¶y ra tai n¹n ®Ó tai n¹n n»m trong ph¹m vi ®­îc b¶o hiÓm. Còng gièng nh­ tr­êng hîp ®Çu lo¹i h×nh trôc lîi nµy cã sù tiÕp tay cña nh©n viªn c¬ quan cã chøc n¨ng. Tuy nhiªn ë h×nh thøc nµy, còng cã thÓ lµ do chñ xe kh«ng hiÓu hÕt quy t¾c b¶o hiÓm. Do vËy còng ch­a thÓ kÕt luËn lµ chñ xe cã hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm hay kh«ng. Bëi hä cho r»ng khi cã tai n¹n x¶y ra sÏ ®­îc båi th­êng mµ kh«ng chó ý ®Õn c¸c ®iÒu kho¶n l¹i trõ kh¸c. + T¹o hiÖn tr­êng gi¶: Trong tr­êng hîp nµy th­êng ®i liÒn víi h×nh thøc thay ®æi biÓn sè xe kh«ng bÞ tai n¹n ®· mua b¶o hiÓm vµo xe bÞ tai n¹n ch­a mua b¶o hiÓm, hoÆc ®­a xe tõ n¬i bÞ tai n¹n ®Õn n¬i kh¸c ®Ó lËp biªn b¶n. Sè tiÒn hßng trôc lîi trong tr­êng hîp nµy lín, thñ ®o¹n tinh vi, chÆt chÏ rÊt dÔ ®Én ®Õn båi th­êng nhÇm. + Khai t¨ng tæn thÊt: Khi bÞ tai n¹n sÏ khai tæn thÊt lín h¬n tæn thÊt thùc tÕ mµ xe gÆp ph¶i nh»m nhËn ®­îc tiÒn båi th­êng lín h¬n thiÖt h¹i thùc tÕ. Tãm l¹i, tÊt c¶ nh÷ng h×nh thøc trôc lîi tõ phÝa kh¸ch hµng ®Òu nh»m lµm lîi mét c¸ch bÊt chÝnh cho hä vµ ®iÒu nµy ®· lµm thiÖt h¹i cho C«ng ty. VÊn ®Ò nµy cÇn ®­îc nh×n nhËn mét c¸ch nghiªm tóc tõ ®ã rót ra nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc nh»m h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c tr­êng hîp trôc lîi b¶o hiÓm. Bëi v× trôc lîi b¶o hiÓm kh«ng nh÷ng lµm xÊu ®i t×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty mµ cßn lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh còng nh­ uy tÝn cña C«ng ty. * Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn cã thÓ lµ do: + Kh¸ch quan: - Tõ phÝa Nhµ n­íc: Ngµy 1- 4- 2002 LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ®· ®­îc ¸p dông, ®©y lµ v¨n b¶n quan träng nhÊt cho sù ra ®êi hµnh lang ph¸p lý trong kinh doanh b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, trong luËt vÉn ch­a cã quy ®Þnh vÒ xö ph¹t ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp gian lËn b¶o hiÓm bÞ ph¸t hiÖn. C¸c c«ng ty tù gi¶i quyÕt b»ng c¸ch tõ chèi båi th­êng nh÷ng thiÖt h¹i do hµnh vi gian lËn vµ vÉn båi th­êng c¸c thiÖt h¹i thuéc tr¸nh nhiÖm. T×nh tr¹ng nµy mét phÇn do sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr­êng b¶o hiÓm, c¸c c«ng ty kh«ng muèn khëi tè (MÆc dï LuËt d©n sù (§iÒu 142) vµ LuËt h×nh sù (§iÒu 134, 157) cña n­íc CHXHCN ViÖt Nam ®· quy ®Þnh râ h×nh ph¹t) v× vËy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn quy tr×nh khai th¸c cña nghiÖp vô. ChÝnh diÒu nµy khiÕn nh÷ng ng­êi cã hµnh vi gian lËn vÉn tiÕp tôc cã ý ®å trôc lîi, bëi nÕu trãt lät th× ®­îc lîi, cßn nÕu bÞ ph¸t hiÖn hä còng kh«ng mÊt g×. Thªm vµo ®ã c¸c quy t¾c cña nghµnh b¶o hiÓm cßn thiÕu tÝnh chÆt chÏ, mét sè quy t¾c cßn láng lÎo, s¬ hë, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi vËn dông cÈu th¶, dËp khu«n. Quy ®Þnh cña mét sè v¨n b¶n còng kh«ng râ rµng, kÝn kÏ, khiÕn kh¸ch hµng n¶y sinh ý ®Þnh trôc lîi. VÝ dô tr­êng hîp xe chë qu¸ träng t¶i, khi x¶y ra tai n¹n hä th­êng bãc bít hµng ho¸ ®Ó tæn thÊt cña hä thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm. NÕu nh­ cã giÊy tê kiÓm ®Þnh vÒ sè l­îng hµng ho¸ vËn chuyÓn trªn xe th× sÏ tiÖn cho viÖc ®iÒu tra, gi¸m dÞnh cña gi¸m ®Þnh viªn. - VÒ phÝa thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÑt Nam thùc sù s«i ®éng víi sù ra ®êi cña hµng lo¹t c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, do dã c¹nh tranh diÔn ra trªn thÞ tr­êng mang ý nghÜa sèng cßn ®èi víi mçi c«ng ty. Tuy nhiªn, m«i tr­êng c¹nh tranh vÉn ch­a thËt lµnh m¹nh, c¹nh tranh thiÕu tæ chøc vÉn tån t¹i ®iÒu nµy cµng thóc ®Èy c¸c hµnh vi gian lËn. Bëi c¸c c«ng ty th­êng tËp trung mòi nhän vµo kh©u khai th¸c, giµnh giËt kh¸ch hµng t¹o nhiÒu s¬ hë, kh¸ch hµng l¹i rÊt nh¹y c¶m ®èi víi nh÷ng s¬ hë nµy. MÆt kh¸c, khi cã tai n¹n x¶y ra c¸c c«ng ty th­êng thiÕu sù phèi hîp chÆt chÏ, do vËy h×nh thøc kh¸ch hµng khiÕu n¹i nhiÒu lÇn ë c¸c c«ng ty vÉn x¶y ra. HiÖn t­¬ng b¶o hiÓm trïng mét phÇn do thiÕu sù hiÓu biÕt vÒ nguyªn t¾c b¶o hiÓm, nh­ng phÇn chÝnh lµ ý ®å trôc lîi, sù thiÕu ®ång bé, kh«ng hîp t¸c cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ®· ®­îc k¸ch hµng tËn dông triÖt ®Ó. C¸c c«ng ty ph¸t hiÖn ra c¸c h×nh thøc gian lËn míi còng kh«ng th«ng tin chuyªn ngµnh cho nhau ®Ó rót kinh nghiÖm, do vËy ®èi t­îng gian lËn dïng mét h×nh thøc mµ vÉn sö dông ®­îc ë nhiªu ®Þa bµn kh¸c nhau hoÆc nh÷ng vô t­îng tù. Tæng C«ng ty còng nh­ c¸c chi nh¸nh cña PIJICO trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy v× sè vô trôc lîi bÞ ph¸t hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¶ vÒ sè l­îng lÉn møc ®é nguy hiÓm. Tuy nhiªn, trang thiÕt bÞ kü thuËt ®iÒu tra vµ phôc vô c«ng t¸c phßng chèng gian lËn cßn h¹n chÕ rÊt cÇn ®­îc bæ sung. §©y còng lµ yÕu tè cßn tån t¹i trong viÖc ng¨n chÆn sù ra t¨ng khiÕu n¹i gian lËn b¶o hiÓm. - Mét nguyªn nh©n kh¸c cÇn ph¶i nãi ®Õn lµ ®iÒu kiÖn ®Þa lý ho¹t ®éng cña xe c¬ giíi. §Æc ®iÓm cña xe c¬ giíi lµ nã kh«ng nh÷ng ho¹t ®éng ë ®Þa bµn n¬i mua b¶o hiÓm mµ cßn ho¹t ®éng ë rÊt nhiÒu n¬i kh¸c, nªn khi x¶y ra tai n¹n c«ng viÖc gi¸m ®Þnh trùc tiÕp lµ rÊt khã kh¨n, mµ mét trong nh÷ng yªu cÇu cña c«ng t¸c gi¸m ®Þnh lµ nhanh chãng, kÞp thêi chÝnh x¸c. Do vËy, viÖc gi¸m ®Þnh ph¶i dùa trªn c¸c biªn b¶n cña c¬ quan c«ng an, mµ ®«i khi nh÷ng v¨n b¶n nµy thiÕu chÝnh x¸c hoÆc thiÕu th«ng tin cÇn thiÕt, thËm chÝ thiÕu trung thùc. MÆt kh¸c, viÖc xe c¬ giíi ho¹t ®éng ë ®i¹ bµn réng, xa khu d©n c­, hoang v¾ng, g©y khã kh¨n cho viÖc gi÷ nguyªn hiÖn tr­êng, t×m kiÕm nh©n chøng. Nh©n chøng khai ®«i khi kh«ng trung thùc hoÆc bÞ mua chuéc. Cã nh÷ng tr­êng hîp (tuy kh«ng nhiÒu) do hä tù nguyÖn khai sai bëi nhËn thøc vÒ b¶o hiÓm nãi riªng vµ tr×nh ®é d©n trÝ nãi chung cßn thÊp. Hä kh«ng hiÓu ®óng ý nghÜa cña b¶o hiÓm, céng thªm tinh thÇn nh©n ®¹o v« tr¸ch nhiÖm, bëi hä cho r»ng khai sai ®Ó gióp ®ì ng­êi gÆp tai n¹n ®Ó lÊy tiÒn båi th­êng cña C«ng ty ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n lµ mét viÖc lµm tèt. Tãm l¹i, nh÷ng thiÖt h¹i vÒ xe c¬ giíi khi tai n¹n x¶y ra lµ rÊt lín, víi ý ®Þnh trôc lîi dÓ bï ®¾p mét phÇn nµo ®ã cña thiÖt h¹i ®· dÉn ®Õn c¸c hµnh vi gian lËn. Tuy nhiªn, víi mét hµnh lang ph¸p lý chÆt chÏ, mét thÞ tr­êng b¶o hiÓm c¹nh tranh lµnh m¹nh, c¸c biÖn ph¸p xö lý kiªn quyÕt cña C«ng ty cïng c¸c c¬ quan chøc n¨ng, vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m ®Þnh cña C«ng ty th× cã thÓ ng¨n chÆn ®¸ng kÓ c¸c hµnh vi trôc lîi. + Chñ quan - Nguyªn nh©n ®Çu tiªn lµ tr×nh ®é nghiÖp vô vµ kh¶ n¨ng cña nh©n viªn b¶o hiÓm: §©y lµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi nghµnh b¶o hiÓm nãi chung chø kh«ng ph¶i cña riªng PJICO. VÒ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm mét phÇn do nghµnh b¶o hiÓm n­íc ta cßn non trÎ, phÇn kh¸c cã thÓ lµ do c¸c nh©n viªn b¶o hiÓm ch­a ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch chuyªn s©u nghiÖp vô. PJICO khai th¸c chñ yÕu dùa trªn giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm, Ýt ®ßi hái chñ xe cho kiÓm tra c¸c giÊy tê cÇn thiÕt cña chiÕc xe ®­îc b¶o hiÓm, cµng t¹o ®iÒu kiÖn cho hµnh vi gian lËn b¶o hiÓm x¶y ra. MÆt kh¸c cÇn ph¶i nãi ®Õn tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn, ®Ó gi¶i quyÕt nhanh chãng qu¸ tr×nh båi th­êng, nhiÒu nh©n viªn bá qua kh©u rµ so¸t c¸c giÊy tê cã liªn quan ®Õn hµnh vi gian lËn vµ ®iÒu nµy ®­îc c¸c chñ xe cã ý ®å gian lËn lîi dông mét c¸ch triÖt ®Ó. - Mét nguyªn nh©n kh¸c ®ã lµ: MÆc dï ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian, chi phÝ cho c«ng t¸c ®iÒu tra c¸c vô cã nghi ngê gian lËn, nh­ng c¸c nh©n viªn cña C«ng ty ch­a cã chÕ ®é khuyÕn khÝch thÝch ®¸ng cho kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, do vËy ch­ t¹o ®­îc ®éng lùc thóc ®Èy tÝch cùc lµm viÖc cho nh©n viªn. - Nguyªn nh©n kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ sù th«ng ®ång cña c¸c nh©n viªn c¬ quan liªn quan. Sù th«ng ®ång nµy dï v« t×nh hay cè ý ®Òu khiÕn C«ng ty bÞ thiÖt thßi trong båi th­êng. Hµnh vi th«ng ®ång nµy cÇn ®­îc xem xÐt vµ xö lý mét c¸ch nghiªm minh, bëi nã lµ hµnh vi cña nh÷ng ng­êi biÕt luËt thùc thi luËt mµ l¹i cè t×nh vi ph¹m vµ cßn liªn quan ®Õn sù suy tho¸i phÈm chÊt nghÒ nghiÖp vµ tÝnh nghiªm minh cña ph¸p luËt. Cßn nghiªm träng h¬n nÕu cã sù tiÕp tay cña chÝnh nh©n viªn cña C«ng ty b¶o hiÓm, bëi v× hä ®· cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ b¶o hiÓm vµ khi ®ã rÊt khã ph¸t hiÖn còng nh­ xö lý. ë ®©y lçi mét phÇn do sù thiÕu thËn träng trong c«ng t¸c tuyÓn dông, còng nh­ gi¸m s¸t nh©n viªn, céng t¸c viªn cña C«ng ty. Víi hµng lo¹t c¸c nguyªn nh©n kÓ trªn khiÕn t×nh tr¹ng khiÕu n¹n gian lËn cµng t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ sù tinh vi trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh. Nh­ng nguyªn nh©n s©u xa chÝnh lµ sù thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ tµi chÝnh do tai n¹n g©y ra khiÕn c¸c chñ xe n¶y sinh ý ®Þnh trôc lîi ®Ó phÇn nµo bï ®¾p tæn thÊt, vµ hËu qu¶ lµ nh÷ng thiÖt h¹i vÒ mÆt tµi chÝnh cña c«ng ty. Nghiªn cøu c¸c h×nh thøc gian lËn, nguyªn nh©n cña gian lËn gióp C«ng ty thÊy ®­îc thùc tr¹ng vµ tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn, xö lý vµ kÞp thêi thay ®æi nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c x¸c ®Þnh phÝ vµ båi th­êng tæn thÊt trong BHVC xe c¬ giíi t¹i PJICO I. Trong c«ng t¸c x¸c ®Þnh phÝ Sù an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña bÊt kú c«ng ty kinh doanh b¶o hiÓm nµo, Sù an toµn ë ®©y chÝnh lµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña quü thuéc sù qu¶n lý cña c«ng ty, tøc lµ kh¶ n¨ng cña c«ng ty thanh to¸n c¸c khiÕu n¹i ph¸t sinh. Cã ba yÕu tè cã thÓ ®e do¹ ®ªn sù an toµn cña C«ng ty ®ã lµ: - PhÝ b¶o hiÓm ®· thu vµ c¸c kho¶n dù phßng ®· lËp kh«ng ®ñ do hËu qu¶ cña nh÷ng sè liÖu thèng kª sai, vµ th«ng tin vÒ nghiÖp vô kh«ng thÝch hîp, hoÆc cã nh÷ng thay ®æi, vÝ dô nh­ c¸c khiÕu n¹i ngµy cµng t¨ng lªn, vµ kh«ng cã c¸c hµnh ®éng diÒu chØnh kÞp thêi - Kh¶ n¨ng tÝch tô vÒ sè l­îng hoÆc møc ®é cña c¸c khiÕu n¹i kh«ng ®­îc thu xÕp thÝch hîp, th«ng th­êng qua viÖc t¸i b¶o hiÓm - Tæn thÊt vÒ ®Çu t­ vµ c¸c tµi s¶n kh¸c trong nh÷ng t×nh huèng ®Æc biÖt §èi víi b¶o hiÓm phi nh©n thä, nguyªn nh©n chÝnh cña mèi nguy hiÓm dèi víi c«ng ty b¶o hiÓm lµ do phÝ b¶o hiÓm vµ c¸c kho¶n dù phßng ®­îc lËp kh«ng ®Çy ®ñ. T¹i PJICO nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô cã doanh thu cao vµ còng lµ mét trong c¸c nghiÖp vô cã tû lÖ båi th­êng cao nhÊt (N¨m 2002 tû lÖ båi th­êng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi lµ 67,1%). Do ®ã, nÕu cã sù sai sãt trong c¸ch tÝnh phÝ còng nh­ lËp c¸c quü dù phßng cña C«ng ty sÏ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng chi tr¶ cña C«ng ty tøc lµ ¶nh h­ëng ®Õn sù an toµn cña C«ng ty. ViÖc thu phÝ b¶o hiÓm kh«ng ®Çy ®ñ trong giai ®o¹n vµi n¨m mµ C«ng ty b¶o hiÓm kh«ng hÒ nhËn biÕt ®­îc cã thÎ x¶y ra nÕu c¸c kho¶n dù phßng thÝch hîp ®èi víi phÝ ch­a ®­îc h­ëng vµ ®èi víi c¸c kho¶n båi th­êng cho c¸c khiÕu n¹i ch­a thanh to¸n kh«ng thùc hiÖn ®óng thêi gian. C¬ b¶n mµ nãi, kh¶ n¨ng thanh to¸n liªn tôc cña c«ng ty b¶o hiÓm phi nh©n thä tuú thuéc vµo quü cña c¸c cæ ®«ng cïng víi phÝ b¶o hiÓm thu ®­îc. V× xÐt cho cïng vèn cña c¸c cæ ®«ng lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a tµi s¶n cã vµ c¸c nguån tµi chÝnh cña mét c«ng ty b¶o hiÓm, kh«ng tÝnh dÕn vèn cña c¸c cæ ®«ng, theo ®ã bÊt kú sù ®¸nh gi¸ qu¸ cao nµo vÒ tµi s¶n cã vµ ®Þnh gi¸ qu¸ thÊp c¸c tµi s¶n nî ®Òu sÏ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc t¨ng quü cña c¸c cæ ®«ng. §Ó biÕt ®­îc gi¸ trÞ thùc khi ®¸nh gi¸ bªn tµi s¶n cã cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n, cÇn ph¶i khÊu trõ toµn bé hoÆc mét phÇn gi¸ trÞ cña mét sè h¹ng môc nh­: - KhÊu trõ toµn bé lîi thÕ cña c«ng ty vµ nh÷ng kho¶n nî kh«ng ®¶m b¶o cña mét c«ng ty liªn kÕt hoÆc c«ng ty trùc thuéc. Lîi thÕ C«ng ty lµ sè tiÒn gia t¨ng th­êng ®­îc tr¶ thÓ hiÖn møc gi¸ trÞ v­ît qu¸ tµi s¶n thùc cã cña c«ng ty. “Tµi s¶n” nµy kh«ng ph¶i lµ vËt h÷u h×nh mµ trong c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt (vÝ dô nh­ kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n) sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ chuyÓn ®æi trªn thÞ tr­êng. - C¸c kho¶n nî kh«ng ®¶m b¶o ®­¬ng nhiªn lµ cã gi¸ trÞ thÊp h¬n c¸c kho¶n vay cã ®¶m b¶o; vµ v× Tæng c«ng ty cã thÓ Ýt kiÓm so¸t c¸c chi nh¸nh, c¸c tµi s¶n thuéc lo¹i nµy cã gi¸ trÞ kh«ng ®¶m b¶o. - KhÊu trõ 2/3 gi¸ trÞ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh (kh«ng kÓ bÊt ®éng s¶n). Tµi s¶n cè ®Þnh lµ tµi s¶n cña c«ng ty cã thÓ bao gåm ®Êt ®ai, nhµ cöa, thiÕt bÞ v¨n phßng, xe cé, nhµ m¸y vµ m¸y mãc. HÇu hÕt tµi s¶n cã thuéc lo¹i nµy ®­îc ®Þnh gi¸ c¨n cø vµo c«ng viÖc kinh doanh ®ang tiÕn hµnh vµ trong tr­êng hîp cÇn b¸n gÊp, c¸c tµi s¶n nµy cã thÓ kh«ng thÓ b¸n ®­îc b»ng sè tiÒn ghi trong c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n - KhÊu trõ 1/3 gi¸ trÞ cña bÊt ®éng s¶n. BÊt ®éng s¶n lµ ®Êt vµ nhµ do C«ng ty së h÷u hoÆc cho thuª dµi h¹n. ChiÕt khÊu thÊp h¬n ph¶n ¸nh tÝnh chÊt dÔ mua b¸n cña c¸c lo¹i tµi s¶n nµy. - KhÊu trõ 1/3 cæ phÇn trong c¸c c«ng ty liªn kÕt. V× Tæng c«ng ty cã thÓ Ýt hoÆc kh«ng kiÓm so¸t c¸c c«ng ty liªn kÕt, v× vËy viÖc ®¸nh gi¸ th­êng dùa vµo chñ quan: do ®ã cÇn ph¶i thùc hiÖn viÖc khÊu trõ. - KiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o r»ng gi¸ trÞ ®­îc thÓ hiÖn trong b¶ng tæng kÕt tµi s¶n ®èi víi bÊt kú kho¶n ®Çu t­ cã yÕt gi¸ nµo còng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ gi¸ thÞ tr­êng hiÖn t¹i cña chóng. NÕu kh«ng chØ sè gi¸ thÞ tr­êng hiÖn t¹i ph¶i ®­îc thay thÕ. - KiÓm tra ®¶m b¶o sè d­ ë c¸c ®¹i lý hoÆc ë C«ng ty kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 20% cña toµn bé tµi s¶n cã (sau khi ®· khÊu trõ ®i tÊt c¶ nh÷ng môc nªu trªn). Sè d­ cña ®¹i lý, ®¬n gi¶n lµ sè tiÒn c¸c ®¹i lý nî c«ng ty cña m×nh, vµ trong nhiÒu tr­êng hîp sè tiÒn nµy ph¶i ®­îc hoµn tr¶ trong thêi gian ng¾n. Trong mét c«ng ty thµnh lËp l©u n¨m, sè d­ cña mét ®¹i lý sÏ lµ mét trong sè c¸c tµi s¶n ®a d¹ng. Tuy nhiªn, ®èi víi mét c«ng ty míi thµnh lËp nh­ PJICO sÏ ph¶i phô thuéc nhiÒu h¬n vµo phÝ b¶o hiÓm cña hîp ®ång míi vµ con sè nµy theo ®ã sÏ cao h¬n nh­ lµ mét phÇn cña tµi s¶n cã. Khi sè d­ cña mét ®¹i lý t¨ng lªn, ®ã lµ dÊu hiÖu cña sù yÕu kÐm trong hÖ thèng qu¶n lý tÝn dông cña C«ng ty vµ ®iÒu nµy sÏ lµ nguyªn nh©n ph¸t sinh c¸c vÊn ®Ò kh¸c. Cho dï sè d­ cña ®¹i lý sÏ ®­îc giµn tr¶i ë hµng lo¹t c¸c trung gian b¶o hiÓm vµ do vËy sai sãt cña mét ®¹i lý ®¬n lÎ sÏ kh«ng g©y ¶nh h­ëng qu¸ lín, nh­ng nÕu cã sù nghi ngê chung vÒ sù an toµn cña c«ng ty b¶o hiÓm, th× sè d­ ë ®¹i lý cã thÓ gi¶m ®ét ngét do c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm bÞ huû vµ ®iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn luång tiÒn cña c«ng ty b¶o hiÓm. Ph¶i kiÓm tra vÒ tiÒn mÆt, sè d­ trong tµi kho¶n ng©n hµng vµ tiÒn göi ng¾n h¹n kh«ng thÊp h¬n 6% cña toµn bé tµi s¶n cã. PJICO còng nh­ tÊt c¶ c¸ c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c ®Ò cÇn tiÒn mÆt ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu tr­íc m¾t, vÝ dô nh­ ®Ó thanh to¸n cho mét lo¹t c¸c khiÕu n¹i kh«ng theo dù tÝnh. TiÒn mÆt lµm c¬ së cho viÖc c©n ®èi tµi s¶n vµ b¶o vÖ c«ng ty khái nh÷ng biÕn ®äng ng¾n h¹n. Mét sè c«ng ty kh¸c (kh«ng ph¶i lµ c«ng ty b¶o hiÓm) mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n ®· cho thÊy, mÆc dï ng­êi ta vÉn nh×n thÊy râ mét sè l­îng c¸c tµi s¶n cã cña C«ng ty, nh­ng nÕu kh«ng cã tiÒn mÆt thanh to¸n c¸ ho¸ ®¬n th× C«ng ty sÏ bÞ thÊt b¹i. - Ph¶i kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c kho¶n ®Çu t­ cã yÕt gi¸ theo gi¸ thÞ tr­êng céng víi tiÒn mÆt, sè d­ t¹i ng©n hµng, tiÒn göi ng¾n h¹n ph¶i t­¬ng øng víi c¸c quü b¶o hiÓm bao gåm c¶ khiÕu n¹i ch­a gi¶i quyÕt thÓ hiÖn ë bªn tµi s¶n nî cña b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. §©y chØ lµ chØ sè vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña mét c«ng ty, trong ®ã tµi s¶n cã hiÖn t¹i c©n b»ng víi tµi s¶n nî hiÖn t¹i, cã nghÜa lµ c«ng ty cã ®ñ c¸c nguån ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî ch­a ®Õn h¹n. - CÇn nhËn thÊy sù cÇn thiÕt ®èi víi c«ng ty b¶o hiÓm trong viÖc duy tr× mét chÝnh s¸ch ®Çu t­ r«ng vµ lµnh m¹nh ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ tiÒn mÆt nh¾n h¹n vµ dµi h¹n, ®ång thêi xem xÐt c¸c lo¹i ®Çu t­ kh¸c nhau. §èi víi hÇu hÕt c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, môc lín nhÊt trong phÇn tµi s¶n nî cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n lµ môc dù phßng thanh to¸n cho c¸c khiÕu n¹i tån ®äng vµ tiÕp ®Õn lµ kho¶n dù phßng phÝ ch­a ®­îc h­ëng ®èi víi b¶o hiÓm phi nh©n thä. V× vËy ®iÒu quan trong lµ c«ng ty ph¶i dµnh riªng mét kho¶n dù phßng phÝ ch­a ®­îc h­ëng, øc lµ phÝ thu ®­îc ph¶i ®¶m b¶o lËp ®­îc quü dù phßng nµy. Dù phßng kh«ng ®ñ trong kho¶ng thêi gian vµi n¨m cã thÓ dÉn ®Õn sù suy gi¶m c¸c nguån cu¶ c«ng ty. Tuy nhiªn, ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc sù ®Çy ®ñ cña c¸c dù phßng. §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc víi mét hiÓu biÕt chi tiÕt vÒ thu nhËp phÝ cña tõng lo¹i b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm phi nh©n thä vµ c¸c khiÕu n¹i tån ®äng cña mçi nghiÖp vô b¶o hiÓm. Trong tr­êng hîp nµy ®ã chÝnh lµ phÝ thu ®­îc vµ c¸c vô khiÕu n¹n ®äng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi. Khi tµi s¶n cã cña C«ng ty ®· ®­îc kiÓm tra, nÕu cÇn thiÕt ®­îc tÝnh to¸n l¹i vµ tæng c¸c tµi s¶n nî cña c«ng ty (kh«ng kÓ vèn cña c¸c cæ ®«ng) ®­îc ®¸nh gÝa b»ng c¸ch lÊy tµi s¶n cã trõ ®i c¸c kho¶n nî sÏ ra biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n. §iÒu quan träng lµ biªn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c«ng ty kh«ng ®­îc thÊt h¬n 25% cña tæng thu nhËp phÝ b¶o hiÓm sau khi trõ phÝ t¸i b¶o hiÓm. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, phÝ b¶o hiÓm thu ®­îc ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc nguyªn t¾c ®Þnh phÝ cña C«ng ty nh­: ®ñ ®Ó båi th­êng c¸c khiÕu n¹i ph¸t sinh, lËp ®­îc quü dù phßng giao ®éng lín, bï ®¾p chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh vµ cuèi cïng lµ ph¶i ®em l¹i lîi nhuËn cho C«ng ty. II. Trong c«ng t¸c båi th­êng tæn thÊt 1. N©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña gi¸m ®Þnh viªn C«ng t¸c båi th­êng cña C«ng ty sÏ kh«ng thÓ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt nÕu cã nh÷ng yÕu kÐm vÒ mÆt chuyªn m«n cña gi¸m ®Þnh viªn lµm c«ng t¸c gi¸m ®Þnh. V× cã gi¸m ®Þnh chÝnh x¸c, kÞp thêi thiÖt h¹i th× c«ng t¸c båi th­êng tæ thÊt míi nhanh chãng vµ chÝnh x¸c ®­îc. Muèn vËy, C«ng ty cÇn ph¶i quan t©m tíi mét sè c¸c vÊn ®Ò sau. - Hµnh lang ph¸p luËt víi b¶o hiÓm ch­a nhiÒu, c¸c ®iÒu kho¶n ,luËt vÉn cßn ®ang ®­îc hoµn thiÖn ®Ó tõ ®ã cã mét bé luËt thèng nhÊt, ®Çy ®ñ vÒ b¶o hiÓm. Bé luËt quan träng nhÊt míi ®­îc ban hµnh lµ luËt kinh doanh b¶o hiÓm (ngµy 1-4-2001) t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶o hiÓm .Víi nh÷ng v¨n b¶n luËt míi ®­îc ¸p dông cÇn cho nh©n viªn n¾m v÷ng, ®Ó cho mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty lu«n chÊp hµnh ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. - Th­êng xuyªn göi c¸n bé ®i häc cñng cè, n©ng cao kiÕn thøc chuyªn m«n, bæ xung nh÷ng kiÕn thøc ngoµi chuyªn m«n nh­ tin häc, ngo¹i ng÷, c«ng nghÖ míi trong ngµnh… Tuyªn truyÒn, n©ng cao ý thøc ®¹o ®øc cho gi¸m ®Þnh viªn bëi quyÕt ®Þnh cña hä cã ¶nh h­ëng lín ®Õn sè tiÒn båi th­êng. §åi c¸c víi tr­êng hîp kh«ng ®ñ tr×nh ®é, C«ng ty cÇn xem xÐt bæ xung kiÕn thøc, nÕu kh«ng thÓ th× cã thÓ thuyªn chuyÓn xang lµm c«ng t¸c phï hîp h¬n. - Cã chÕ ®é thi tuyÓn réng r·i, thu hót ng­êi tµi vÒ C«ng ty. Bëi v× mçi c¸ nh©n trong C«ng ty ®ãng vai trß quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña nhòng ng­êi cßn l¹i. Th­êng xuyªn tæ chøc tËp huÊn n©ng cao nghiÖp vô cho nh©n viªn ®Ó hä theo kÞp yªu cÇu c«ng t¸c. 2. C¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt - Phèi hîp víi c¶nh s¸t giao th«ng ®Ó tæ chøc c¸c chiÕn dÞch phßng ngõa tai n¹n th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. - Víi nh÷ng ®o¹n ®­êng nguy hiÓm C«ng ty cã thÓ cho x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lµm gi¶m ®é nguy hiÓm cña ®o¹n ®­êng nh­: ®­êng l¸nh n¹n, g­¬ng cÇu, t­êng ch¾n… ®Ó h¹n chÕ tai n¹n. Thµnh lËp c¸c tr¹m cÊp cøu giao th«ng th­êng trùc 24/24 t¹i c¸c ®o¹n ®­êng cã mËt ®é xe cao. §Ó thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy, C«ng ty cã thÓ phèi hîp cïng víi Nhµ n­íc thùc hiÖn ®Ó gi¶m bít chi phÝ. - Trong tr­êng thiÖt h¹i x¶y ra th× t×m mäi biÖn ph¸p h¹n chÕ tæn thÊt x¶y ra thªm nh­: khoanh vïng tai n¹n, thuª ng­êi tr«ng coi… - Thùc hiÖn c¸c cuéc nghiªn cøu, ®iÒu tra vÒ nguyªn nh©n tai n¹n, møc ®é thiÖt h¹i trong tõng tr­êng hîp cô thÓ, sau ®ã t­ vÊn cho kh¸ch hµng vÒ nh÷ng nguyªn nh©n cña nh÷ng tai n¹n cã thÓ x¶y ra ®èi víi xe cña hä vµ c¸c biÖn ph¸p phßng tr¸nh thÝch h¬p. BiÖn ph¸p nµy sÏ cã t¸c dông n©ng cao tinh thÇn c¶nh gi¸c cña l¸i xe, chñ xe, h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c tai n¹n cã thÓ x¶y ra. - ¸p dông hÖ thèng ­íc tÝnh chi phÝ söa ch÷a b»ng m¸y vi tÝnh. §Ó gi¶i quyÕt båi th­êng hiÖu qu¶ vµ hîp lý h¬n. C«ng ty cã thÓ trang bÞ thªm c¸c phÇn mÒm cÇn thiÕt cho hÖ thèng m¸y vi tÝnh. ViÖc ­íc tÝnh chi phÝ söa ch÷a cã thÓ ®­îc tù ®éng tÝnh ngay sau khi nh÷ng sè liÖu cÇn thiÕt d­îc truy cËp vµo m¸y vi tÝnh. 3. B¶o ®¶m chÝnh x¸c vµ kÞp thêi cho ng­êi thô h­ëng trong båi th­êng tæn thÊt Khi tai n¹n x¶y ra, c¸c chñ xe cã mua b¶o hiÓm th­êng mong muèn c«ng ty nhanh chãng båi th­êng cho hä, ®Ó hä cã thÓ nhanh chãng æn ®Þnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt b×nh th­êng. V× vËy, khi cã hå s¬ khiÕu n¹i, trong thêi gian sím nhÊt cã thÓ, C«ng ty ph¶i gi¶i quyÕt cho kh¸ch hµng tr¸nh dÓ tån ®äng hå s¬, tõ ®ã sÏ t¹o ®­îc lßng tin n¬i kh¸ch hµng. Muèn vËy, c«ng ty cÇn ph¶i: - H­íng dÉn chi tiÕt vµ cô thÓ c¸c b­íc trong qu¸ tr×nh thu thËp hå s¬, chøng tõ cã liªn quan ®Õn vô tai n¹n ®Ó ®¶m b¶o gi¶i quyÕt båi th­êng nhanh chãng, bëi mét phÇn c¸c vô tån däng lµ do kh«ng ®ñ giÊy tê. - C¸c vô nghi ngê gian lËn còng cÇn ®­îc ®iÒu tra nhanh chãng ®Ó ®­a ra c¸c kÕt luËn râ rµng vÒ viÖc cã båi th­êng hay kh«ng (ph¶i ®­îc th«ng b¸o râ rµng b»ng v¨n b¶n), tr¸nh û l¹i v× cã sù nghi ngê nªn tr× trÖ trong viÖc gi¶i quyÕt hå s¬. - Víi c¸c vô tai n¹n ë xa, cÇn ph¶i cã sù phèi hîp kÞp thêi gi÷a Tæng c«ng ty vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trùc thuéc ®Ó nhanh chãng xÐt gi¶i quyÕt båi th­êng cho kh¸ch hµng. 4. Nhanh chãng ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c tr­êng hîp trôc lîi b¶o hiÓm Khi cã sù nghi ngê gian lËn b¶o hiÓm trong ®¬n khiÕu n¹i cña kh¸ch hµnh, C«ng ty ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra khÈn tr­¬ng, gi÷ bÝ mËt c«ng t¸c ®iÒu tra, kh«ng cho chñ xe biÕt. Bëi nÕu cã sù rß rØ th«ng tin sÏ ®¸nh ®éng cho chñ xe cã ph­¬ng ¸n ®èi phã kÞp thêi. NÕu ph¸t hiÖn cã trôc lîi ph¶i cã ngay c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý nghiªm minh nh­: Ngõng ngay viÖc chi tr¶ båi th­êng, truy ®ßi ng­êi tham gia b¶o hiÓm nh÷ng chi phÝ mµ C«ng ty ®· bá ra trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra vµ huû bá hîp ®ång, nÕu qu¸ nghiªm träng cã thÓ ®­a ra truy tè tr­íc ph¸p luËt… §èi víi tõng tr­êng hîp gian lËn b¶o hiÓm cÇn ph¶i cã tõng biÖn ph¸p xö lý riªng. Cô thÓ lµ: - NÕu nghi ngê cã hiÖn t­îng hîp lý ho¸ ngµy tai n¹n vµ hiÖu lùc b¶o hiÓm th× viÖc ®Çu tiªn lµ kiÓm tra l¹i giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm xem cã hîp lý kh«ng. NÕu ®· thÊy hîp lý th× viÖc gi¸m ®Þnh chñ yÕu dùa vµo viÖc x¸c minh t¹i hiÖn tr­êng cïng lêi khai cña c¸c nh©n chøng ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ngµy x¶y ra tai n¹n, bao gåm tæng hîp c¸c c«ng viÖc sau: + X¸c minh t¹i hiÖn tr­êng dùa trªn c¸c dÊu vÕt cßn l¹i xem cã phï hîp víi tai n¹n nh­ lêi khai cña chñ xe, l¸i xe kh«ng + X¸c minh dùa trªn lêi khai cña c¸c nh©n chøng + X¸c minh qua c¸c ®èi t­îng liªn quan trong vô tai n¹n nh­ ng­êi bÞ th­¬ng trªn xe, ng­êi thø ba, ®· ®­îc ®­a ®i cÊp cøu ë ®©u, vµo lóc nµo… + X¸c minh hµnh tr×nh cña xe: hµnh tr×nh tõ ®©u, vµo lóc nµo, ®· tõng bèc hµng hay chë hµng ë ®©u… Sau ®ã b»ng c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô cã thÓ kªt luËn thêi ®iÓm x¶y ra tai n¹n. - NÕu cã sù nghi ngê vÒ hiÖn t­îng lËp hå s¬ khiÕu n¹i nhiÒu lÇn. §Ó ng¨n chÆn hiÖn t­îng nµy rÊt cÇn cã sù phèi hîp cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn thÞ tr­êng víi nhau nh­: trao ®æi nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn chiÕc xe bÞ tai n¹n… §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®­îc th«ng qua m¹ng Internet. - NÕu nghi ngê cã hiÖn t­îng thay ®æi t×nh tiÕt vô tai n¹n th× cÇn: + §äc kü lêi khai cña l¸i xe, biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr­êng ®Ó tim ra nguyªn nh©n cña vô tai n¹n + §èi chiÕu b¶n gèc cña c¸c lo¹i giÊy tê liªn quan: giÊy phÐp l¸i xe, giÊy phÐp l­u hµnh… - NÕu cã nghi ngê vÒ sù t¹o hiÖn tr­êng gi¶ th× qua ®iÒu tra c¸c dÊu vÕt cßn sãt l¹i trªn hiÖn tr­êng xem cã ph¶i lµ xe ®· bÞ tai n¹n ë ®©y hay kh«ng, ®èi chiÕu víi nh÷ng dÊu vÕt trªn xe bÞ tai n¹n. HoÆc ®èi chiÕu biÓn sè xe víi sè khung, sè m¸y ®Ó x¸c ®Þnh xem xe ®ang n»m trªn hiÖn tr­êng cã ph¶i lµ xe ®· tham gia b¶o hiÓm hay kh«ng. - NÕu cã sù nghi ngê khai t¨ng tæn thÊt thùc tÕ th× cÇn: + KiÓm tra l¹i c¸c chøng tõ mµ chñ xe ®· cung cÊp vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý còng nh­ tÝnh hîp lý cña nã so víi thÞ tr­êng. + NÕu xe do chñ xe tù ®em ®i söa ch÷a th× cÇn theo dâi th­êng xuyªn trong qu¸ tr×nh söa ch÷a, chó ý c«ng t¸c nghiÖm thu söa ch÷a xem bé phËn h­ háng thùc tÕ ®· ®­îc thay thÕ, söa ch÷a ®óng chñng lo¹i, chÊt l­îng hay ch­a… - NÕu cã nghi ngê tai n¹n x¶y ra lµ do sù cè ý cña l¸i xe ®Ó nhËn ®­îc tiÒn båi th­êng th× cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp v× ®©y lµ tr­êng hîp vi ph¹m nghiªm träng nhÊt vµ còng khã ph¸t hiÖn nhÊt. Ngoµi ra C«ng ty còng cÇn ph¶i t¹o ®­îc mèi quan hÖ tèt víi c«ng an, c¶nh s¸t giao th«ng, ®Ó gi¸m s¸t chÆt chÏ trong c¸c tr­êng hîp l¸i xe vi ph¹m c¸c quy t¾c vÒ ®¶m b¶o an toµn giao th«ng, gi¶m thiÓu tèi ®a sù mãc nèi cña l¸i xe víi nh÷ng víi c«ng an. XiÕt chÆt mèi quan hÖ víi c¸c x­ëng söa ch÷a xe c¬ giíi cã uy tÝn võa ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng söa ch÷a, võa tr¸nh ®­îc tr­êng hîp chñ xe c©u kÕt víi x­ëng söa ch÷a ®Ó khai t¨ng gi¸. KÕt luËn Víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt, còng nh­ ®êi sèng cña d©n c­, nhu cÇu b¶o hiÓm cho b¶n th©n vµ tµi s¶n cña hä ngµy cµng t¨ng, trong ®ã kh«ng thÓ thiÕu ®­îc b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi, c¸c chñ xe ®· xem b¶o hiÓm nh­ lµ ph­¬ng thøc xö lý thiÖt h¹i khi tai n¹n x¶y ra. Do ®ã ®Ó giµnh ®­îc sù thu hót còng nh­ sù tÝn nhiÖm l©u dµi cña kh¸ch hµng, mçi c«ng ty b¶o hiÓm ®Òu cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý, an toµn vÒ khai th¸c, ®Þnh phÝ, båi th­êng, ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt. PhÝ b¶o hiÓm vµ kh¶ n¨ng båi th­êng cña c«ng ty b¶o hiÓm lu«n lµ ®iÒu quan t©m hµng ®Çu cña kh¸ch hµng khi ký kÕt hîp ®ång. V× nã thÓ hiÖn chÊt l­êng phôc vô cña c«ng ty ®èi víi kh¸ch hµng, ®©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty. Do vËy, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn PJICO ph¶i kh«ng ngõng häc hái kinh nghiÖm, nghiªn cøu vµ ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p kh¶ thi ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c nµy. Qua h¬n 7 n¨m ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn, c¸c môc tiªu t¨ng tr­ëng vµ hiÖu qu¶ trªn b×nh diÖn c«ng ty ®· ®ùc thùc hiÖn kh¸ tèt, c¸c ®¬n vÞ ®· cã nhiÒu s¸ng kiÕn trong viÖc triÓn khai c¸c nghiÖp vô, dÆc biÖt lµ trong nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi. Tuy nhiªn C«ng ty ph¶i nhËn thøc cßn nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc cßn ë phÝa tr­íc, v× vËy PJICO trong thêi gian tíi cÇn ph¶i ho¹t ®éng, s¸ng t¹o nhiÒu h¬n n÷a ®Ó nghiÖp vô b¶o hiÓm vËt chÊt xe c¬ giíi lµ ng­êi b¹n ®­êng cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc víi mçi chñ xe nãi riªng vµ mçi ng­êi d©n nãi chung Do h¹n chÕ vÒ thêi gian còng nh­ kiÕn thøc nªn chuyªn ®Ò chØ dõng l¹i ë ph¹m vi nghiªn cøu nhá lµ: “®Þnh phÝ vµ båi th­êng tæn thÊt trong b¶o hiÓm xe c¬ giíi”. Trªn thùc tÕ ®Ó C«ng ty ®¹t ®­îc mét vÞ thÕ v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch chi tiÕt vµ toµn diÖn ®èi víi tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô cña C«ng ty Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh: kinh tÕ B¶o hiÓm, chñ biªn: GS.TS. Hå Sü Sµ, Khoa B¶o hiÓm- Tr­êng §H KTQD - Hµ Néi n¨m 2002. 2. Gi¸o tr×nh: Qu¶n trÞ kinh doanh B¶o hiÓm, chñ biªn: PGS.PTS NguyÔn Cao Th­êng, khoa b¶o hiÓm, tr­êng §H KTQD n¨m 1998. 3. Gi¸o tr×nh B¶o hiÓm, chñ biªn: PGS.TS. Hå Xu©n Ph­¬ng, Vâ ThÞ Pha, tr­êng §H TC- KT Hµ Néi n¨m 1999. 4. B¶o hiÓm- Nguyªn t¾c & thùc hµnh, David- E.Bland, Häc viÖn b¶o hiÓm Hoµng gia Anh, n¨m 1993. 5. Nguån sè liÖu cña Tæng c«ng ty cæ phÇn b¶o hiÓm Petrolimex. 6. Quy t¾c b¶o hiÓm xe c¬ giíi, Tæng c«ng ty b¶o hiÓm ViÖt Nam, n¨m 2002. 7. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm. 8. T¹p chÝ b¶o hiÓm. 9. T¹p chÝ giao th«ng vËn t¶i. Môc lôc