Chuyên đề Những biện pháp để chuyển dịch cơ cấu ngành trồng trọt của tỉnh Cao Bằng

m 2000. + C©y ®Ëu t­¬ng tõ 5,25 t¹/ ha n¨m 1996 t¨ng lªn 6,2 t¹/ ha n¨m 2000. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¶i thiÖn ®êi sèng, qua ®ã phóc lîi x· héi còng ®­îc n©ng lªn nh­: y tÕ, v¨n ho¸ x· héi, gi¸o dôc. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ ®a d¹ng sè l­îng vµ chÊt l­îng ®­îc n©ng lªn tõ ®ã thÞ tr­êng tiªu thô còng ®­îc v­¬n réng tõ ph¹m vi x·, huyÖn, tØnh ®Õn ngoµi tØnh, ngoµi n­íc. BiÓu 14: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña tØnh Cao B»ng thêi kú 1996 - 2000 ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 1996 1997 1998 1999 2000 Tèc ®é t¨ng tr­ëng (%n¨m) * Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät Tr.® 301.051 349.407 349.909 376.711 399.890 7,5 - C©y l­¬ng thùc Tr.® 238329 264.881 256.200 271.869 274.676 4,5 - C©y CN ng¾n ngµy Tr.® 26.663 43.206 54.384 58.886 66.703 27,4 - C©y CN l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ Tr.® 11.355 14.034 12.009 16.190 27.782 28,9 - C©y thùc phÈm Tr.® 16399 17.875 18.774 21.254 23.203 9,3 * N¨ng suÊt c©y trång chñ yÕu T¹/ ha - - - - - - - C©y lóa T¹/ ha 30,16 32,10 31,30 33,46 30,65 2,6 - C©y ng« T¹/ ha 18,10 20,14 19,97 20,74 24,07 7,2 - C©y thuèc l¸ T¹/ ha 8,13 11,60 10,35 11,33 13,93 18,8 - C©y mÝa T¹/ ha 226,20 468,78 521,90 463,52 460,7 15,83 - C©y ®Ëu t­¬ng T¹/ ha 5,25 5,75 5,84 5,75 6,2 4,3 III.2. Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm vµ nguyªn nh©n. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· nªu trªn th× cßn cã nh÷ng tån t¹i nh­ tèc ®é chuyÓn dÞch vÉn cßn chËm. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn mang tÝnh ®éc canh c©y l­¬ng thùc cßn c¸c lo¹i c©y kh¸c vÉn ch­a ph¸t triÓn t­¬ng øng víi tiÒm n¨ng cña tõng vïng trong tØnh. Sù ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng ch­a ®ång ®Òu, ch­a h×nh thµnh c¸c tiÓu vïng chuyªn m«n ho¸. S¶n xuÊt cña c¸c vïng vÉn bÞ ph©n t¸n. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ruéng ®Êt cßn manh món, m­¬ng m¸ng ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ lµm cho n¨ng suÊt c©y trång vµ n¨ng suÊt lao ®éng ®Òu thÊp. C¸c s¶n phÈm ngµnh trång trät chñ yÕu vÉn lµ s¶n phÈm th«, ch­a qua chÕ biÕn. Do ®ã s¶n phÈm Õ thõa lóc thêi vô vµ thiÕu hôt lóc tr¸i vô mÆt kh¸c kh«ng ®ñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Ngµnh trång trät ë Cao B»ng ch­a ph¸t huy ®­îc thÕ m¹nh cña c¸c c©y, mòi nhän mµ tiÒm n¨ng cña tØnh s½n cã nh­ c©y ®Ëu t­¬ng, c©y h¹t dÎ, … ch­a kiªn tr× chØ ®¹o ®Ó t×m ra ®Þnh h­íng l©u dµi, ch­a ph¸t huy ®­îc c¸c ®iÓm ®iÓn h×nh, ch­a x©y dùng c¸c ®iÓm ®iÓn h×nh míi, viÖc më réng ®iÓn h×nh ra diÖn réng cßn yÕu. VÒ c«ng t¸c qu¶n lý n«ng nghiÖp n«ng th«n nhÊt lµ tõ tØnh xuèng huyÖn x· ch­a ®­îc giao tr¸ch nhiÖm râ rµng, quy tr¸ch nhiÖm ch­a cô thÓ. Ch­a biÕt sö dông hÕt "chÊt x¸m" cña ®éi ngò c¸n bé kü thuËt n«ng nghiÖp lµ ng­êi d©n téc ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®· ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n. Ch­a kiªn quyÕt chØ ®¹o ®Ó t¹o cho ®­îc thµnh vïng c©y s¶n phÈm hµng ho¸ lín. Nãi chung n«ng nghiÖp n«ng th«n tØnh ta ch­a chuyÓn biÕn m¹nh, n¨ng suÊt s¶n l­îng t¨ng ch­a cao, ch­a t×m ®­îc ®Çu ra æn ®Þnh. * Nguyªn nh©n: ThÞ tr­êng tiªu thô ë thµnh phè vµ c¸c tØnh l©n cËn nhu cÇu s¶n phÈm qua chÕ biÕn cã nh­ng kh«ng ®­îc ®¸p øng, c¸c th«ng tin ®Õn ng­êi s¶n xuÊt cßn chËm do ®ã cã khi kh«ng ®¸p øng kÞp cã khi l¹i qu¸ nhiÒu cïng mét thêi ®iÓm. ThÞ tr­êng n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn ®ang lµ yÕu tè c¶n trë viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ bëi v× thÞ tr­êng ®Çu ra ho¹t ®éng ch­a nhÞp nhµng do ®ã kÐm hiÖu qu¶. ThiÕu vèn ®Ó ph¸t triÓn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, quy m« vµ ®Þnh h­íng ch­a râ nÐt. T×nh tr¹ng lao ®éng thiÕu viÖc lµm cho thu nhËp cña x· héi gi¶m bªn c¹nh ®ã tû lÖ sinh cßn cao ®éi ngò c¸n bé cßn thiÕu, vµ tr×nh ®é n¨ng lùc cßn thÊp. V× vËy ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. ViÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®· ®­îc ¸p dông ë mét sè n¬i nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ cßn l¹c hËu … do ®ã n¨ng suÊt ch­a cao, nhiÒu x· do ®Þa h×nh phøc t¹p, khã kh¨n nªn lao ®éng chñ yÕu vÉn lµ lao ®éng ch©n tay vµ gia sóc. Thu nhËp cña d©n c­ n«ng th«n cßn thÊp, do søc mua tiªu dïng thÊp nªn ¶nh h­ëng ®Õn dung l­îng tiªu thô cña thÞ tr­êng ch­a thÓ hiÖn ®­îc vai trß võa lµ thÞ tr­êng tiªu thô võa lµ thÞ tr­êng s¶n xuÊt. Ch­¬ng III Quan ®iÓm, ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh Cao B»ng ®Õn n¨m 2010. I. Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh Cao B»ng n¨m 2010. I.1. Quan ®iÓm chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh. * Dùa trªn quan ®iÓm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp th× chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät còng vËy. Khi chuyÓn dÞch ph¶i ®¶m b¶o n©ng cao kh«ng ngõng hiÖu qu¶ kinh tÕ. Ph¶i xo¸ bá ®­îc tÝnh tù tóc, tù cÊp t¹o ra ®­îc ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ cã chÊt l­îng tèt, gi¸ thµnh h¹, n¨ng suÊt lao ®éng cao, t¹o ra tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng kh«ng ngõng. Muèn vËy chóng ta ph¶i lùa chän nh÷ng c©y trång cã gi¸ trÞ cao, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, ®em l¹i lîi nhuËn cao trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. Nh­ vËy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i bè trÝ s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i c©y trång cã hiÖu qu¶ hµng ho¸ cao. §ång thêi nhËp nh÷ng thø mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc s¶n xuÊt nh­ng hiÖu qu¶ thÊp. V× vËy ph¶i ®ßi hái chuyÓn dÞch tõ tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ xuÊt khÈu. Khi chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät còng nh­ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng chØ chó ý hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o c¶ mÆt hiÖu qu¶ x· héi. HiÖu qu¶ x· héi ®ßi hái chóng ta ph¶i thùc hiÖn ®­îc 2 yªu cÇu lín: Tr­íc tiªn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng ph¶i t¹o ra ®­îc viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶i quyÕt ®­îc n¹n thÊt nghiÖp, n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ nh©n d©n mµ hiÖn nay ë n­íc ta cßn qu¸ thÊp. MÆt kh¸c, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph©n c«ng lao ®éng x· héi. HiÖn nay ë n­íc ta lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm tû träng qu¸ cao. Lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm tû träng cao h¬n lao ®éng phi n«ng nghiÖp. Do vËy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i gãp phÇn ngµy cµng gi¶m lao ®éng n«ng nghiÖp n©ng cao dÇn tû träng lao ®éng phi n«ng nghiÖp. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i gãp phÇn h¹n chÕ t×nh tr¹ng du canh, du c­, thiÕt lËp ®­îc ®Þnh canh, ®Þnh c­ cña ®ång bµo d©n téc Ýt ng­êi ë c¸c vïng cao. §©y lµ mét vÊn ®Ò x· héi lín ®èi víi c¸c tØnh trung du miÒn nói ë n­íc ta. Gi¶i quyÕt tèt viÖc nµy sÏ gãp phÇn t¹o lËp nªn nh÷ng vïng d©n c­ æn ®Þnh, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ®ång bµo c¸c d©n téc. §ång thêi gãp phÇn cñng cè an ninh quèc phßng ë c¸c vïng biªn giíi. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng ph¶i gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao m«i tr­êng sinh th¸i. §©y lµ mét vÊn ®Ò cùc kú quan träng ë mét n­íc nhiÖt ®íi nh­ n­íc ta, b·o lò, h¹n h¸n th­êng xuyªn x¶y ra, lµm cho ®Êt ®ai bÞ xãi mßn m¹nh khÝ hËu vµ thuû v¨n xÊu ®i râ rÖt do tÖ n¹n ph¸ rõng nghiªm träng. Muèn thùc hiÖn tèt t×nh h×nh nªu trªn, ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ kh«ng chØ riªng ngµnh n«ng nghiÖp mµ cßn c¸c ngµnh kh¸c n÷a trªn ph¹m vi c¶ n­ãc vµ tõng vïng. MÆt kh¸c ph¶i cã chÕ ®é canh t¸c hîp lý ë c¸c vïng ®åi nói, tõ kh©u lµm ®Êt ®Õn viÖc bè trÝ c©y trång xen canh gèi vô thÝch hîp. §ång thêi ph¶i thùc hiÖn tèt viÖc bè trÝ quy ho¹ch thuû lîi, giao th«ng phï hîp víi tõng vïng kh¸c nhau. ViÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¶i thùc hiÖn theo c«ng nghiÖp ho¸ mµ néi dung cña nã lµ thuû lîi ho¸, c¬ khÝ ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc ho¸, sinh vËt ho¸ n«ng - l©m ng­ nghiÖp, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi phôc vô n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc vµ kü thuËt vµ c«ng nghÖ cho ng­êi lao ®éng ¸p dông ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý n«ng nghiÖp kÕt hîp theo kiÓu c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ truyÒn thèng s¶n xuÊt vµ trong qu¶n lý. * §èi víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña tØnh Cao B»ng th× viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng cã mét sè quan ®iÓm sau: - ë Cao B»ng muèn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ tho¶ ®¸ng b»ng c¸ch t¨ng tû lÖ vèn ®Çu t­ cho ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng. HiÖn nay møc ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ®èi víi ngµnh trång trät cña tØnh cßn Ýt nªn viÖc më réng s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn bÞ h¹n chÕ do ®ã vÉn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc. - LÊy ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn ë n«ng th«n lµm c¬ së ®Ó æn ®Þnh x· héi do ®ã viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh trång trät cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®­îc n¨ng suÊt, s¶n l­îng, t¨ng vô ®Ó thùc hiÖn t­ng gi¸ trÞ s¶n phÈm cña c©y trång trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. - §Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i biÕt g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu vµ lao ®éng ®Ó cßn biÕt chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång phï hîp víi tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng ®Ó h­íng vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ nhÊt lµ m¹nh vµo xuÊt khÈu ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o m«i tr­êng sinh th¸i. - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät ph¶i thùc hiÖn theo xu h­íng c«ng nghiÖp ho¸ ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña tØnh nãi chung vµ t¨ng thu nhËp cho n«ng th«n nãi riªng vµ dÇn dÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, vïng thÊp vµ vïng cao, vïng biªn giíi. I.2. Môc tiªu cña chuyÓn dÞch. Theo quan ®iÓm trªn, ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng ë tØnh Cao B»ng ®Õn n¨m 2010 lµ x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp t¨ng tr­ëng nhanh vµ bÒn v÷ng vÒ m«i tr­êng sinh th¸i. Thùc hiÖn ®a canh, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ biÕt kÕt hîp gi÷a n«ng - l©m nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, tõng b­íc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n, t¨ng nhanh khèi l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu ngµy cµng lín, n©ng cao ®êi sèng ng­êi n«ng d©n cô thÓ lµ: Tõ n¨m 2001 - 2005 cÇn tËp chung ®Çu t­ ®Ó t¹o b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc ®Ó t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cho giai ®o¹n 2006 - 2010 ®­îc ph¸t triÓn nhanh h¬n. Môc tiªu chuyÓn dÞch ®Õn n¨m 2010: - §Õn n¨m 2005 chuyÓn dÞch møc b×nh qu©n l­¬ng thùc tõ 332 kg/ ng­êi/ n¨m n¨m 2000 lªn 35 kg/ ng­êi/ n¨m vµ 392 kg/ ng­êi/ n¨m n¨m 2010. - Cao B»ng ®­a ra chØ tiªu tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ 10%, phÊn ®Êu ®­a GDP/ ng­êi lªn kho¶ng 2,6 triÖu ®ång vµo n¨m 2005 vµ lªn 5,7 triÖu ®ång n¨m 2010 (tÝnh theo gi¸ thùc tÕ). §¹t tû lÖ huy ®éng ng©n s¸ch tõ GDP giai ®o¹n 2001 - 2005 lµ 14% vµ giai ®o¹n 2006 - 2010 lµ 18%. Tû lÖ tÝch luü ®Çu t­ tõ GDP 2001 - 2005 lµ 11% vµ giai ®o¹n 2006 - 2010 lµ 15%. §¹t gi¸ trÞ x· héi giai ®o¹n 2001 - 2005 lµ 1- 15 triÖu USD, giai ®o¹n 2006 - 2010 lµ 20 - 25 triÖu USD. C¬ b¶n xãa hé ®ãi vµo n¨m 2002 vµ hoµn thµnh ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµo n¨m 2003. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng vÉn chiÕm tû träng lín nhÊt trong c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh chiÕm 55% n¨m 2000, 47% n¨m 2005 vµ 41% n¨m 2010. I.3. Ph­¬ng h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät. Trong nh÷ng n¨m gÇy ®©y, c¸c m« h×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cña tØnh ngµy cµng ®­îc ph¸t triÓn ®· t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña vïng. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät theo h­íng nµy ®­îc thÓ hiÖn ë chç: HiÖn nay ë c¸c vïng cña tØnh ®· h×nh thµnh kh¸ nhiÒu trang tr¹i s¶n xuÊt theo h­íng chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶. I.3.1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu gièng theo h­íng t¨ng tû lÖ gièng míi, n¨ng suÊt cao. N©ng cao tû lÖ gièng lai, gièng thuÇn cã n¨ng suÊt cao trong s¶n xuÊt lóa. §i ®«i víi viÖc thùc hiÖn th©m canh t¨ng n¨ng suÊt, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång, n©ng cao gi¸ trÞ s¶n l­îng trªn 1h ®Êt ruéng ë c¸c c¸nh ®ång tËp trung nh­ c¸nh ®ång Hoµ An. CÇn ®Çu t­ x©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt l­¬ng thùc th©m canh cao nh»m t¹o ra khèi l­îng l­¬ng thùc cho c¸c hé gia ®×nh ë khu vùc. ë nh÷ng vïng th©m canh cao cña tØnh dù kiÕn sö dông 50 60% gièng lóa lai vµ 40 - 50% gièng lóa thuÇn chÊt l­îng cao. §ång thêi thùc hiÖn ®ång bé c¸c quy tr×nh kü thuËt th©m canh ®Ó ®­a n¨ng suÊt lóa xu©n ®¹t 60 - 65% t¹ ha lóa mïa ®¹t 5- 55 t¹ ha. VÒ quy m« th©m canh l­¬ng thùc ë c¸nh ®ång tËp trung dÑ kiÕn x©y dùng ë Cao B»ng lµ c¸nh ®ång cña huyÖn Hoµ An kho¶ng 1500 ha. TØnh Cao B»ng ®ang tõng b­íc kh«ng chØ ®­a gièng lóa lai vµo s¶n xuÊt mµ cßn ®­a c¶ gièng ng« lai n¨ng suÊt cao vµ s¶n xuÊt cã mµu h¹t phï hîp víi thÞ hiÕu cñ ng­êi tiªu dïng. Dù kiÕn n¨ng suÊt ng« lai ®¹t tõ 20 t¹ ha hiÖn nay lªn 30 - 35 t¹/ ha. Cßn mét sè c©y l­¬ng thùc kh¸c nh­ khoai, s¾n Ýt cã c¸c lo¹i gièng míi nh­ víi lóa, Ng«. §i ®«i víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu gièng c¸c c©y l­¬ng thùc th× Cao B»ng còng h­íng ®Õn c¸c c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ ®­a mét sè gièng míi s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn cña tØnh nh­: M« h×nh trång thuèc l¸ míi ë Hoµ An. Hoµ An cã 5 x· ®­îc chän lµm vïng träng ®iÓm trång c©y thuèc l¸ gièng míi gåm cã gièng thuèc l¸ phï hîp víi thÞ tr­êng hiÖn nay. §©y lµ lo¹i gièng míi cã n¨ng suÊt cao thu ®­îc 13,93 t¹/ ha gi¸ trÞ s¶n l­îng ®¹t 17,63 triÖu ®ång. M« h×nh trång mÝa nguyªn liÖu cho nhµ m¸y ®­êng Phôc Hoµ. Gièng mÝa chñ yÕu lµ gièng ROC 1, chu kú trång mÝa lµ 3 n¨m cho s¶n l­îng mÝa ®¹t kho¶ng 165 tÊn mÝa c©y gi¸ trÞ s¶n l­îng ®¹t b×nh qu©n mét n¨m lµ 12,5 - 13 triÖu ®ång. Ngoµi sù chuyÓn ®æi cña c©y thuèc l¸, mÝa cßn cã l¹c, ®Ëu t­¬ng, chÌ. §èi víi gièng ®Ëu t­¬ng míi phæ biÕn nh­ DT 84, DT 90, AK 02, AK 03, … VÒ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy vµ c©y ¨n qu¶ th× ë tØnh Cao B»ng ch­a ®­îc ph¸t triÓn nhiÒu v× Cao B»ng lµ mét tØnh cã diÖn tÝch nhá nhÊt vÒ trång c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶ cña khu vùc trung du miÒn nói phÝa b¾c hiÖn nay ë tØnh ®ang tËp trung ®Çu t­ vµo trång chÌ ®¾ng ®Ó lµm hµng ho¸ vµ ®­a c©y chÌ ®¾ng vµo tËp ®oµn c©y trång phæ biÕn cña Cao B»ng. Cßn c©y ¨n qu¶ cã m¬, mËn ë huyÖn Th¹ch An, qu¶ dª Trïng Kh¸nh vµ mét sè lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c. ViÖc ®­a c¸c c©y trång míi vµo hÖ thèng c©y trång nh»m thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång nh×n chung cßn Ýt. Qua ®iÒu tra cho thÊy ngoµi nh÷ng c©y trång ®· cã mÆt th­êng xuyªn trong vïng (tuy nhiªn cã sù thay ®æi vÒ gièng cña c¬ cÊu lo¹i c©y trång ®ã), trong nh÷ng n¨m qua trong qua trong vïng ®· ®­a ®­îc mét sè c©y trång míi vµo s¶n xuÊt nh­ ®­a c©y cao l­¬ng ch©n tr©u vµo vïng cao ë Cao B»ng. I.3.2. ChuyÓn ®æi mïa vô ®Ó thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång. * Më réng diÖn tÝch c©y vô ®«ng thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång trªn ®Êt lóa. §i ®«i víi viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu gièng lóa thùc hiÖn th©m canh ë c¸nh ®ång t­¬ng ®èi tËp trung chñ ®éng t­íi, cÇn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn vô ®«ng, ®­a thªm mét vô trång c©y ng¾n ngµy trªn ®Êt 2 lóa ®Ó ph¸ thÕ ®éc canh c©y lóa vµ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång. C¸c m« h×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu theo h­íng ®­a trªn 1 c©y trång c¹n ng¾n ngµy vµo vô ®«ng ë c¶ ba tiÓu vïng cho thÊy tuú tõng lo¹i c©y trång, ®­a vµo vô ®«ng mµ gi¸ trÞ s¶n l­îng ®¹t tõ 20 - 60 triÖu ®ång/ tÊn. §©y lµ mét h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu cã ý nghÜa quan träng, gãp phÇn t¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng cho c¸c hé gia ®×nh cña tØnh. Thùc tÕ s¶n xuÊt cña tØnh hiÖn nay trong nh÷ng n¨m tíi, tuú ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña tõng ®Þa ph­¬ng cã thÓ më réng diÖn tÝch c©y vô ®«ng theo c¸c hÖ thèng canh t¸c. HÖ thèng canh t¸c: Lóa mïa - ng« ®«ng - lóa xu©n HÖ thèng canh t¸c: Lóa mïa - ®Ëu t­¬ng ®«ng - lóa xu©n HÖ thèng canh t¸c: Lóa mïa - khoai t©y ®«ng - lóa xu©n HÖ thèng canh t¸c: Lóa mïa - rau vô ®«ng - lóa xu©n Trong c¸c hÖ thèng canh t¸c nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång trªn ®Êt hai vô lóa nªu trªn tïy ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph­¬ng ¸p dông cho phï hîp. HÖ thèng canh t¸c: Lóa mïa - ng« ®«ng - lóa xu©n vµ hÖ thèng canh t¸c: Lóa mïa - ®Ëu t­¬ng ®«ng - lóa xu©n cã thÓ ph¸t triÓn réng r·i ë tØnh. HÖ thèng c©y trång ®­a rau, khoai t©y vµo vô ®«ng tËp trung ph¸t triÓn ë khu vùc ven thÞ x·, cã thÞ tr­êng tiªu thô. §©y lµ nh÷ng m« h×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Song viÖc më réng quy m« phô thuéc nhiÒu vµ thÞ tr­êng tiªu thô rau, khoai t©y. * ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng t¨ng vô xu©n trªn ®Êt 1 vô lóa mïa. §©y lµ h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cã nhiÒu ý nghÜa ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ t¸c ®éng tíi tËp qu¸n s¶n xuÊt cña céng ®ång c¸c d©n c­ trong vïng. ViÖc ®­a thªm c©y trång c¹n vµo vô xu©n kh«ng chØ lµm t¨ng thªm s¶n phÈm, t¨ng gi¸ trÞ s¶n l­îng trªn 1 ha ®Êt canh t¸c, mµ cßn cã t¸c dông b¶o vÖ ®Êt, h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng bèc h¬i n­íc vËt lý trong mïa kh« (do trång c©y che phñ) tr¸nh ®­îc sù trai cøng ®Êt. MÆt kh¸c, ®­a c©y trång vô xu©n lµm thay ®æi tËp qu¸n canh t¸c l©u ®êi ë mét sè khu vùc trong vïng, chuyÓn tõ chÕ ®é canh t¸c mét vô trong n¨m thµnh chÕ ®é canh t¸c 2 vô trong n¨m. Do ®ã trong nh÷ng n¨m tíi c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ph­¬ng mµ cã sù lùa chän c©y trång ®­a vµo s¶n xuÊt cho phï hîp. TØnh Cao B»ng ®­a c©y trång vô xu©n vµo s¶n xuÊt trªn ®Êt mét vô lóa ®Ó ho¹ch ®Þnh viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång trªn ®Êt mét vô lóa mïa cña tØnh. - C©y ng« - c©y ®Ëu t­¬ng: Cã thÓ ph¸t triÓn ë c¶ 3 vïng sinh th¸i trong tØnh. - C©y l¹c còng vËy: Cã thÓ s¶n xuÊt ë 3 vïng. I.3.3. ChuyÓn ®æi c©y trång trªn ®Êt s¶n xuÊt l­¬ng thùc, n¨ng suÊt thÊp kh«ng æn ®Þnh sang trång c©y cã hiÖu qu¶ kinh tÕ. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y tØnh cã nh÷ng m« h×nh chuyÓn ®Êt mét vô lóa mïa n¨ng suÊt th¸p, kh«ng æn ®Þnh sang trång c¸c lo¹ c©y kh¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ t­¬ng ®èi tèt. ChÝnh kÕt qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h­íng nµy ®· gióp cho nhiÒu ®Þa ph­¬ng m¹nh d¹n ®­a ra chñ tr­¬ng ®Çu t­ th©m canh c©y lóa ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn th©m canh (t­íi tiªu chñ ®éng) ®Ó t¨ng s¶n l­îng l­¬ng thùc, ®¸p øng nhu cÇu l­¬ng thùc cña tØnh, trªn c¬ së ®ã chuyÓn mét phÇn diÖn tÝch ®Êt lóa mét vô kh«ng æn ®Þnh sang trång c¸c lo¹i c©y mµu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao hoÆc chuyÓn sang trång c¸c c©y ¨n qu¶. §©y lµ ®Þnh h­íng ®óng, song cÇn chó ý chon c©y trång chuyÓn ®æi phï hîp vµ æn ®Þnh l©u dµi. Thùc tÕ ë tØnh Cao B»ng m« h×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång nµy vÉn ch­a cao. Cã m« h×nh c¶i t¹o v­ên t¹p (gåm c¸c c©y trång c¹n, ng¾n ngµy c©y dµi ngµy trång trong v­ên) ®­îc thay thÕ b»ng c¸c hÖ thèng c¸c lo¹i c©y cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nh­ mËn tam hoa, na dai, cam … nguyªn nh©n thu nhËp tõ c©y ¨n qu¶ ch­a cao v× diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ ë Cao B»ng cßn rÊt Ýt chØ cã 2114 ha n¨m 2000. I.3.4. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ®Êt dèc theo h­íng ph¸t triÓn c©y hµng ho¸. Qua ®iÒu tra cho thÊy: Trong nh÷ng n¨m tíi ë Cao B»ng cÇn tËp trung thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång trªn c¸c vïng ®Êt dèc ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó ph¸t triÓn mét sè c©y trång chÝnh sau: * C©y mÝa ®­êng. TËp trung ph¸t triÓn mÝa ®¶m b¶o ®ñ nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y ®­êng ho¹t ®éng. Cô thÓ æn ®Þnh quy m« cho vïng mÝa phôc hoad cña tØnh. §Ó ®¶m b¶o kÐo dµi thêi gian ho¹t ®éng cña c¸c nhµ m¸y vµ s¶n xuÊt mÝa ®­êng cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i bè trÝ lo¹i gièng chÝn sím, chÝn trung b×nh vµ chÝn muén hîp lý. Dù kiÕn kho¶ng 30% diÖn tÝch trång mÝa chÝn sím víi gièng ®­îc trång ë Cao B»ng lµ ROC 1, 50% trång mÝa chÝn trung b×nh vµ 20% diÖn tÝch mÝa chÝn muén. * C©y thuèc l¸. DiÖn tÝch thuèc l¸ ®­îc më réng trªn c¬ së nhu cÇu nguyªn liÖu thu mua cña c¸c nhµ m¸y thuèc l¸ dù kiÕn diÖn tÝch thuèc l¸ cña tØnh 1500 - 2000 ha chñ yÕu trång b»ng c¸c gièng thuèc l¸ míi do C«ng ty thuèc l¸ ®­a vµo (K 326, C 176 …). * C©y ®Ëu t­¬ng. CÇn ph¸t triÓn m¹nh c©y ®Ëu t­¬ng ®Ó t¨ng s¶n phÈm hµng ho¸, t¨ng thu nhËp cho c¸c hé gia ®×nh ngoµi viÖc më réng diÖn tÝch cÇn ®­a c¸c gièng míi vµo phæ cËp trong s¶n xuÊt. II. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät ®Õn 2010. Trong nh÷ng n¨m tíi tØnh tËp trung chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng sau: Trªn ®Êt ruéng tËp trung chuyÓn ®æi c©y vô ®«ng, ®­a c©y ®Ëu t­¬ng, m× m¹ch, khoai t©y vµo vô ®«ng vµ t¨ng diÖn tÝch nªn thuèc l¸, ng« trong vô xu©n. Trªn ®Êt ®åi ph¸t triÓn c©y thuèc l¸. II.1. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh (gi÷a c¸c nhãm c©y trång). Trong c¬ cÊu ngµnh trång trät chñ tr­¬ng gi¶m diÖn tÝch c©y l­¬ng thùc, t¨ng diÖn tÝch gieo trång c©y thùc phÈm, c©y c«ng nghiÖp, c©y ng¾n ngµy, c©y l©u n¨m. Dù kiÕn tõ nay ®Õn n¨m 2010 gi¶m kho¶ng 1.610 ha diÖn tÝch gieo trång c©y l­¬ng thùc t¨ng n¨ng suÊt c©y trång tõ 52,2 t¹/ ha n¨m 2000 lªn 60 t¹/ ha n¨m 2010. C¸c c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qña ph¶i ®­îc t¨ng lªn nhiÒu lÇn so víi hiÖn nay ®Æc biÖt lµ c¸c c©y nguyªn liÖu. C©y cã lîi thÕ so s¸nh cña tØnh nh­ c©y mÝa, ®Ëu t­¬ng, thuèc l¸, l¹c … ®Ó t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ vµ t¨ng tû träng c¸c lo¹i c©y nµy trong ngµnh trång trät. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2010 diÖn tÝch c¸c c©y nµy t¨ng h¬n so víi n¨m 2010 lµ: C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy t¨ng 3363 ha. C©y thùc phÈm t¨ng 220 ha. C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy t¨ng 1800 ha. C©y ¨n qu¶ t¨ng 2580 ha. Víi ®Þnh h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh trång trät ë tØnh Cao B»ng nh­ vËy tû träng gi¸ trÞ s¶n phÈm c¸c nhãm c©y trång cña tØnh cã sù chuyÓn dÞch nh­ sau: BiÓu 15: Dù kiÕn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät ë tØnh Cao B»ng ®Õn n¨m 2010. ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh 2000 2010 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät % 100 100 C©y l­¬ng thùc % 58,30 52,22 C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy % 12,85 14,44 C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy % 4,08 4,63 C©y ¨n qu¶ % 9,72 11,11 C©y kh¸c % 15,05 17,60 II.2. §Þnh h­íng c¬ cÊu néi bé tõng nhãm c©y trång. II.2.1. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c©y l­¬ng thùc. * S¶n xuÊt c©y lóa: - Gi÷ v÷ng diÖn tÝch trång lóa ruéng, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Çu t­ x©y dùng hÖ thèng thuû lîi, ®Ó ®­a diÖn tÝch lóa ®«ng xu©n tõ 3400 ha hiÖn nay lªn kho¶ng 3500 ha. Nh­ vËy, diÖn tÝch gieo trång lóa cña tØnh gi÷ æn ®Þnh ë møc kho¶ng 30.000 ha. ¸p dông réng r·i h¬n c¸c gièng lóa lai cã ­u thÕ ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng lóa. Theo dù kiÕn cña ngµnh n«ng nghiÖp tØnh ®Õn n¨m 2005 diÖn tÝch gieo trång lóa lai, lóa thuÇn ®¹t kho¶ng 50% diÖn tÝch gieo trång lóa cña tØnh trong ®ã lóa lai chiÕm khaáng 20% vµ ®Õn n¨m 2010 tû lÖ lóa lai ®¹t 40 - 50%. §Çu t­ x©y dùng vïng lóa th©m canh cao s¶n l­îng kho¶ng 1500 ha, tËp trung ë c¸nh ®ång Hoµ An ®¹t n¨ng suÊt b×nh qu©n vô xu©n 6,5tÊn /ha. * C©y ng«: - Më réng diÖn tÝch gieo trång trªn c¬ së t¨ng thªm kho¶ng 3000 - 4000 ha ng« xu©n trªn ®Êt ruéng 1 vô, 3000 - 4000 ha trªn ®Êt mµu theo chÕ ®é lu©n canh. Ng« xu©n (xen ®Ëu t­¬ng) - ng« hÌ thu vµ kho¶ng 1000 ha trång ng« trªn ®Êt hiÖn ®ang trång khoai lang, s¾n ®Ó chuyÓn ®æi c©y trång. §Þnh h­íng s¶n xuÊt ng« nh­ vËy diÖn tÝch gieo trång ng« ®¹t kho¶ng 35.000 ha (gåm 33.000 ha ng« vô xu©n vµ 12.000 ha ng« vô hÌ). - Víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ng« nh­ trªn ®Õn n¨m 2010 ng« lµ c©y trång cã diÖn tÝch lín nhÊt trong tËp ®oµn c©y l­¬ng thùc cña tØnh (hiÖn nay cã diÖn tÝch thÊp h¬n c©y lóa) §©y lµ h­íng chuyÓn ®æi c©y l­¬ng thùc phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña Cao B»ng vµ kinh tÕ thÞ tr­êng ng« sÏ lµ mét c©y trång hµng ho¸ cña tØnh. Dù kiÕn diÖn tÝch gieo trång gièng ng« lai chiÕm kho¶ng 70% tæng diÖn tÝch gieo trång ng« cña tØnh ®Ó ®­a n¨ng suÊt ng« b×nh qu©n tõ 24 t¹/ ha hiÖn nay lªn ®Õn 35 t¹/ ha. * C©y l­¬ng thùc kh¸c: - Trong tËp ®oµn c¸c c©y l­¬ng thùc kh¸c, ®èi víi s¾n, khoai lang h­íng lµ chuyÓn kho¶ng 1000 ha hiÖn nay ®ang trång 2 lo¹i c©y l­¬ng thùc nµy sang trång ng« ë nh÷ng vïng ®Êt b»ng tho¶i. Trªn diÖn tÝch cßn l¹i ®Çu t­ x©y dùng n­¬ng æn ®Þnh ®Ó cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ®Çu t­ th©m canh ®­a n¨ng suÊt khoai lang ®¹t 70 t¹/ ha vµ n¨ng suÊt s¾n ®¹t 100 -110 t¹/ ha. Trªn c¬ së kÕt qu¶ trång thùc nghiÖm lóa m×, kiÒu m¹ch vµ cao l­¬ng ch©n tr©u ë mét sè n¬i trªn ®Þa bµn cña tØnh. Khi cã thÞ tr­êng tiªu thô sÏ më réng diÖn tÝch ba lo¹i c©y l­¬ng thùc nµy ®Ó ®­a c©y lóa m×, kiÒu m¹ch vµ cao l­¬ng tham gia vµo tËp ®oµn c©y l­¬ng thùc cña Cao B»ng. II.2.2. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c©y c¸c c«ng nghiÖp ng¾n ngµy. * C©y ®Ëu t­¬ng: - Më réng diÖn tÝch ®Ëu t­¬ng trªn c¬ sá t¨ng thªm diÖn tÝch ®Ëu t­¬ng vµ ®Ëu t­¬ng xu©n trªn ®Êt ruéng vµ trång xen, trång lu©n canh víi ng« vµ mÝa ®­a diÖn tÝch cña tØnh lªn kho¶ng 10.000 ha n¨m 2010 t¨ng so víi hiÖn nay 3126 ha. - Më réng diÖn tÝch trång ®Ëu t­¬ng gièng míi DT 84, DT 90, DT 80, ®­a diÖn tÝch trång ®Ëu t­¬ng gièng míi ®¹t 80 - 90% tæng diÖn tÝch gieo tråg ®Ëu t­¬ng cña tØnh. * C©y mÝa: - §Ó ®¶m b¶o ®ñ nguyªn liÖu cho nhµ m¸y ®­êng ho¹t ®éng trong 5 th¸ng/ n¨m vµ ®¸p øng cho chÕ biÕn phôc vô ®­êng phªn truyÒn thèng cña tØnh cÇn ph¶i më thªm 1 ha trång mÝa, ®­a diÖn tÝch mÝa cña tØnh ®¹t 3500 ha. Trong ®ã vïng nguyªn liÖu cho nhµ m¸y 3000 ha. - Tõng b­íc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m thay thÕ dÇn c¸c gièng mÝa cò hiÖn nay ®ang trång (F 134, F 156) b»ng c¸c gièng míi n¨ng suÊt cao tr÷ l­îng ®­êng kh¸. * C©y thuèc l¸: - Trªn c¬ së kh¶ n¨ng bao tiªu s¶n phÈm thuèc l¸ cña tæng C«ng ty thuèc l¸ ViÖt Nam dù kiÕn më réng diÖn tÝch trång thuèc l¸ sîi vµng cña tØnh ®¹t 3000 ha. - Tõ thùc tÕ trång thùc nghiÖm thuèc l¸ n©u ë c¸c x· vïng cao ®Ó thay thÕ c©y thuèc phiÖn, trªn c¬ së bao tiªu s¶n phÈm cña tæng C«ng ty thuèc l¸ ViÖt Nam cã thÓ më réng diÖn tÝch thuèc l¸ n©u lªn kho¶ng 1500 ha ë c¸c x· vïng cao, thùc hiÖn ®­a c©y trång míi vµo vïng tr­íc ®©y trång thuèc phiÖn. BiÓu 16: Dù kiÕn diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng c¸c lo¹i c©y trång chÝnh cña tØnh Cao B»ng ®Õn n¨m 2010 C©y trång N¨m 2000 N¨m 2010 DiÖn tÝch N¨ng suÊt S¶n l­îng DiÖn tÝch N¨ng suÊt S¶n l­îng - C©y lóa 28688 30,65 87942 30.000 50 150.000 - C©y ng« 31511 24,06 75833 35.000 35 122.500 - C©y ®Ëu t­¬ng 6874 6,21 4272 10.000 13 13.000 - C©y thuèc l¸ 1312 13,9 1828 3.000 28 8400 - C©y mÝa 2561 460,66 117974 35.000 570 199.500 Nguån: Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tØnh Cao B»ng ®Õn 2010 * C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy kh¸c: §èi víi c¸c c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy kh¸c nh­ l¹c, bång, d©u t»m … h­íng gi÷ diÖn tÝch nh­ hiÖn nay. TËp trung ®Çu t­ th©m canh ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng. * C©y thùc phÈm: - C©y rau: Cao B»ng cã vïng khÝ hËu m¸t, thÝch hîp cho s¶n xuÊt c¸c lo¹i rau cao cÊp cho miÒn xu«i vµ tiÕn tíi cã thÓ phôc vô cho xuÊt khÈu. Do trong nh÷ng n¨m tíi, ngoµi viÖc ®Çu t­ x©y dùng c¸c vïng rau thùc phÈm xung quanh khu vùc ®« thÞ, cÇn tõng b­íc ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c lo¹i rau cao cÊp. Dù kiÕn diÖn tÝch c¸c lo¹i rau cña tØnh ®Õn n¨m 2010 ®¹t kho¶ng 2500 - 3000 ha. - §Ëu ®ç c¸c lo¹i: Tuú ®iÒu kiÖn tõng n¬i vµ nhu cÇu tiªu thô mµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i ®Ëu ®ç thùc phÈm. Dù kiÕn kho¶ng 2000 ha. Nh­ ®Þnh h­íng ®· ®Ò ra tØnh Cao B»ng ®· dù kiÕn s¶n xuÊt mét sè c©y trång chÝnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tØnh. II.2.3. §Þnh h­íng chuyÓn dÞch c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy vµ c©y ¨n qu¶. * C©y chÌ: trong nh÷ng n¨m tíi ngoµi viÖc ®Çu t­ th©m canh trªn diÖn tÝch h¬n 100 ha chÌ bóp hiÖn cã r¶i r¸c trong ®Þa bµn tØnh. §Ó ®¸p øng nhu cÇu t¹i chç cÇn tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn c©y chÌ ®¾ng ë huyÖn H¹ Lang vµ Th¹ch An. Dù kiÕn trång kho¶ng 500 - 1000 ha c©y chÌ ®¾ng ®Ó lµm hµng ho¸ vµ ®­a c©y chÌ ®¾ng vµo c¬ cÊu tËp ®oµn c¸c c©y phæ biÕn cña Cao B»ng. * C©y dÎ ¨n qu¶: Qu¶ dÎ lµ mét lo¹i qu¶ ®Æc s¶n cña Cao B»ng tuy nhiªn hiÖn nay diÖn tÝch míi chØ cã kho¶ng 300 ha (quy ®æi tõ c©y trång ph©n t¸n t¹i c¸c hé gia ®×nh ra diÖn tÝch). §©y lµ c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao (gi¸ b×nh qu©n 1500 - 2000 ®/kg) nh­ng h¹n chÕ chÝnh hiÖn nay lµ vÊn ®Ò b¶o qu¶n h¹t sau thu ho¹ch vµ nh©n gièng. §Ó khai th¸c nguån lîi nµy, dù kiÕn më réng diÖn tÝch trång dÎ ra huyÖn H¹ Lang vµ ®­a diÖn tÝch trång dÎ cña tØnh lªn 3000 ha. * TËp ®oµn c©y ¨n qu¶: Cao B»ng lµ mét tØnh cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ rÊt lín, nh­ng trong thêi gian qua ch­a ®­îc chó ý ®Çu t­ khai th¸c tiÒm n¨ng nµy. Theo thèng kª vÒ diÖn tÝch c©y ¨n qu¶, hiÖn nay Cao B»ng lµ tØnh cã diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ vµo lo¹i thÊp nhÊt trong c¸c tØnh ë vïng trung du miÒn nói. §Ó n©ng cao tû träng diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ trong tæng sè diÖn tÝch gieo trång, nh»m t¨ng c¬ cÊu c©y trång hµng ho¸ vµ khai th¸c lîi thÕ cña tØnh, dù kiÕn ph¸t triÓn mét sè c©y ¨n qu¶ cña tØnh nh­ sau: * C¸c lo¹i c©y cã mïi: HiÖn nay ë Cao B»ng cã lo¹i cam An L¹c ®­îc trång ë Hoµ An lµ lo¹i cam cã gi¸ trÞ hµng ho¸, ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng. Do ®ã trong thêi gian tíi, ®i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn mét sè gièng quýt, b­ëi míi ®­a vµo vïng, cÇn tËp trung ph¸t triÓn lo¹i cam nµy. Dù kiÕn ®­a diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã mïi ®¹t kho¶ng 2000 ha. * C©y lª: HiÖn ë Cao B»ng t¹i huyÖn B¶o L¹c vµ Th¹ch An cã gièng lª xanh B¶o l¹c vµ gièng lª tr¾ng Trung Quèc cã chÊt l­îng tèt. Dù kiÕn ph¸t triÓn lª ë 2 huyÖn trªn dÔ cã diÖn tÝch trång lª kho¶ng 500 ha. * C©y m¬, mËn: Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¶i t¹o v­ên t¹p, trong nh÷ng n¨m qua, héi lµm v­ên tØnh ®· phèi hîp víi trung t©m khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m ®­a vµo trång mét sè c©y m¬, mËn ë Th¹ch An, thÞ x· Hoµ An cã kÕt qu¶ rÊt tèt. Tuy nhiªn hiÖn nay do thÞ tr­êng tiªu thô bÞ h¹n chÕ nªn kh«ng më réng diÖn tÝch ®­îc. Dù kiÕn trong nh÷ng n¨m tíi, cÇn tËp trung ®Çu t­ ch¨m sãc diÖn tÝch m¬, mËn hiÖn cã, khi cã thÞ tr­êng tiªu thô sÏ më réng diÖn tÝch m¬, mËn (kh¶ n¨ng cã thÓ trång ®­îc kho¶ng 1000 - 1500 ha). - C©y m¸c mËt: §©y lµ c©y trång ®Æc thï cña tØnh Cao B»ng hiÖn nay chñ yÕu do d©n trång tù ph¸t ®Ó tiªu dïng néi bé vµ trao ®æi trªn thÞ tr­êng. MÊy n¨m gÇn ®©y, th«ng qua chÕ biÕn thñ c«ng, m¸c mËt ®· trë thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. M¸c mËt lµ c©y trång rÊt dÔ ph¸t triÓn ë Cao B»ng do ®ã dù kiÕn sÏ ph¸t triÓn c©y nµy cã quy m« 500 - 1000 ha vµ ®­a c©y m¸c mËt vµo c¬ cÊu tËp ®oµn c©y ¨n qu¶ cña Cao B»ng. BiÓu 17: Dù kiÕn chuyÓn dÞch c¬ cÊu diÖn tÝch nhãm c©y trång ë tØnh Cao B»ng ®Õn n¨m 2010. ChØ tiªu 2000 2005 2010 Tæng sè 82.467 92.136 109.097 C©y l­¬ng thùc 64.836 64.936 65.000 C©y thùc phÈm 3661 4200 5000 C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy 11.474 13.000 17.097 C©y c«ng nghiÖp dµi ngµy 355 6000 11.000 C©y ¨n qu¶ 2141 4000 10.000 Nguån: Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tØnh Cao B»ng n¨m 2010. II.3. §Þnh h­íng c¬ cÊu chuyÓn dÞch theo vïng l·nh thæ. - Vïng bån ®Þa: §Þnh h­íng s¶n xuÊt cña tiÓu cïng nµy lµ tËp trung th©m canh lóa, ng«, s¶n xuÊt lóa gièng ®Ó cung cÊp ®ñ gièng tèt cho nhu cÇu toµn tØnh. Phôc håi ph¸t triÓn c©y thuèc l¸, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh­ m¬, mËn, cam, quýt, tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu mïa vô khai th¸c ®Êt bá ho¸ vô ®«ng xu©n ®Ó trång ®Ëu t­¬ng hoÆc ng« xu©n víi c¸c gièng cã n¨ng suÊt cao, thêi gian sinh tr­ëng ng¾n. - Vïng nói ®Êt: §©y lµ vïng ®Êt ®ai réng lín cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy nh­: håi, quÕ, ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶: lª, hång kh«ng h¹t, m¬, mËn … - Vïng nói ®¸ v«i: §©y lµ vïng chÝnh ph¸t triÓn ng«, ®ç t­¬ng cña tØnh trong nh÷ng n¨m tíi cÇn th©m canh ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, ®ång thêi vïng nµy cÇn tËp trung ph¸t triÓn c©y dÎ Trïng Kh¸nh ®©y lµ c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, dù kiÕn më réng diÖn tÝch ra huyÖn H¹ Lang vµ ®­a diÖn tÝch trång dÎ cña tØnh lªn 3000 ha ph¸t triÓn nhanh diÖn tÝch mÝa víi c¸c lo¹i gièng míi ®Ó t¨ng n¨ng suÊt s¶n l­îng dù kiÕn ®Õn n¨m 223.000 tÊn. III. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång ë tØnh nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn. Theo chñ tr­¬ng cña tØnh trong nh÷ng n¨m tíi cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p hç trî cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång nh­ sau: 1. TiÕp tôc hoµn thiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh trång trät cña tØnh trong nh÷ng n¨m tíi theo h­íng chuyªn m«n ho¸. Quy ho¹ch n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng lµ c¬ së ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh. Rµ so¸t bæ sung quy ho¹ch n«ng nghiÖp cña tØnh gióp cho viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu ngµnh trång trät phï hîp cã c¨n cø khoa häc, do ®ã ®©y lµ gi¶i ph¸p ®Çu tiªn cÇn ®­îc tËp trung gi¶i quyÕt ®Ó thùc hiÖn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng cña tØnh Cao B»ng. S¶n xuÊt ngµnh trång trät ë c¸c tØnh trung du miÒn nói b¾c bé nãi chung vµ tØnh Cao B»ng nãi riªng trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy do yªu cÇu cña thÞ tr­êng vµ thùc tÕ s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn c¸c tØnh ®· h×nh thµnh c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt mét sè lo¹i c©y trång hµng ho¸ mµ tr­íc ®©y ch­a ®Ò cËp trong c¸c ph­¬ng ¸n quy ho¹ch nh­ mÝa, håi, dÎ ¨n qu¶. MÆt kh¸c trong mÊy n¨m qua cã nhiÒu tiÕn bé míi vÒ gièng c©y trång, m« h×nh ®a d¹ng ho¸ c©y trång. Do ®ã cÇn ph¶i rµ so¸t hoµn chØnh quy ho¹ch ngµnh trång trät. V­ên qua bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· cã chñ tr­¬ng tiÕn hµnh rµ so¸t bæ sung quy ho¹ch n«ng nghiÖp cña c¸c tØnh trong c¶ n­íc. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn vµ ®Ó gãp phÇn chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng cña tØnh Cao B»ng nh­ phÇn ph­¬ng h­íng ®· ®Ò cËp trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ®iÒu tra, bæ sung n¾m v÷ng c¸c nguån lùc cã liªn quan ®Õn s¶n xuÊt ngµnh trång trät vµ quy ho¹ch c¸c vïng s¶n xuÊt c©y trång cã chiÕn l­îc cña tØnh theo h­íng tËp trung chuyªn m«n ho¸, s¶n xuÊt hµng ho¸. §©y lµ mét gi¶i ph¸p quan träng nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai vµ t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ lÜnh vùc nµy. Tr¸nh t×nh tr¹ng quy ho¹ch kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ ë vòng l·nh thæ cña tØnh. - Quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu mÝa phôc vô cho nhµ m¸y ®­êng phôc hoµ. - Quy ho¹ch vïng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶. - Quy ho¹ch vïng th©m canh lóa vµ ®a d¹ng ho¸ c©y trång ë c¸nh ®ång Hoµ An. 2. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh ph¶i tr¶i qua nhiÒu nÊc thang cña sù ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra nhanh hay chËm phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè, ®èi víi ngµnh trång trät muèn ph¸t triÓn theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ th× tÊt nhiªu thÞ tr­êng ph¶i lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ quan träng nhÊt. Më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®Èy nhanh viÖc tiªu thô hµng ho¸. Nãi tíi thÞ tr­êng lµ nãi tíi "®Çu vµo" vµ "®Çu ra" còng kh«ng cã ý nghÜa v× vËy t×m hiÓu thÞ tr­êng "®Çu ra" cho n«ng phÇm hµng ho¸ tõ n«ng th«n, tæ chøc tèt thÞ tr­êng nµy thùc chÊt nh»m thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. ViÖc më réng thÞ tr­êng ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ cña thÞ tr­êng trong n­íc ®i ®«i víi viÖc ph©n tÝch t×m kiÕm thÞ tr­êng ngoµi n­íc, g¾n chÆt l­u th«ng hµng ho¸ víi s¶n xuÊt hµng ho¸. §Æc biÖt coi träng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô n«ng nghiÖp n«ng th«n. Theo ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh Cao B»ng ®èi víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tØnh ®Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng cÇn ph¶i: - §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng, ®Èy m¹nh c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. - Tæ chøc khuyÕn m·i, giíi thiÖu s¶n phÈm, héi nghÞ kh¸ch hµng, thµnh lËp ®¹i diÖn th­¬ng m¹i t¹i c¸c thµnh phè lín. - Nhµ n­íc th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr­êng, nhÊt lµ kh©u dù b¸o cung cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ th«ng tin nµy ®Õn víi ng­êi s¶n xuÊt th«ng qua nhiÒu kªnh, trong ®ã qua hÖ thèng khuyÕn n«ng lµ mét hÖ thèng ®¸ng khuyÕn khÝch, mÆt kh¸c ®­a ra c¸c th«ng tin vÒ thÞ hiÕu, tËp qu¸n së thÝch cña ng­êi tiªu dïng. - T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c trung gian kinh tÕ nhÊt lµ trung gian th­¬ng nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ®¶m tr¸ch kh©u tiªu thô cho n«ng d©n, h×nh thµnh c¬ chÕ g¾n bã gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng, c¸c trung gian th­¬ng nghiÖp cã thÓ do ng­êi s¶n xuÊt tù nguyÖn lËp ra d­íi h×nh thøc hiÖp héi, còng cã thÓ do c¸c tæ chøc kinh tÕ Nhµ n­íc thùc hiÖn. - S¶n phÈm ngµnh trång trät hiÖn nay tiªu thô trªn thÞ tr­êng lµ s¶n phÈm th« ch­a qua chÕ biÕn, b¶o qu¶n do ®ã thÞ tr­êng bÞ thu hÑp c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Bëi v× s¶n xuÊt ngµnh trång trät cßn mang nÆng tÝnh thêi vô cho nªn khi cã th× å ¹t rÊt nhiÒu nh­ng trong thêi gian ng¾n mµ nhu cÇu l¹i quanh n¨m. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn b¶o qu¶n n«ng s¶n phÈm ®Ó kÐo dµi thêi gian tiªu thô mµ chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng thay ®æi do ®ã sÏ lµm t¨ng nhu cÇu thÞ tr­êng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Tuyªn truyÒn vµ khuyÕn khÝch thay ®æi tËp qu¸n tiªu dïng cña nh©n d©n. Tr­íc kia, chóng ta chØ nghÜ tíi ¨n vÒ sè l­îng, ch­a nghÜ ®Õn ¨n cã chÊt l­îng ¨n song ph¶i cã qu¶ tr¸ng miÖng … thay ®æi ®­îc nhËn thøc ®ã tøc lµ thay ®æi ®­îc sinh ho¹t, c¸ch tiªu dïng … n©ng cao søc mua cña d©n c­, qua ®ã t¸c ®éng ®Õn thÞ tr­êng. - Tõng b­íc ph©n tÝch t×m kiÕm thÞ tr­êng ngoµi n­íc th«ng qua xuÊt khÈu. 3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn. §Ó ®¹t môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh tõng b­íc chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh trång trät theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ th× yªu cÇu ph¶i ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kÓ c¶ c¬ së h¹ tÇng. Tõ viÖc x¸c ®Þnh n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ nhiÖm vô träng yÕu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch bæ sung thªm nguån vèn vµ ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng ®Æc biÖt chó träng tíi c«ng t¸c x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n. §Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh Cao B»ng ®Õn n¨m 2010 cã nhu cÇu ®Çu t­ rÊt lín cho s¶n xuÊt h­íng ®Çu t­ tËp trung chñ yÕu vµo c¸c lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng, gièng c©y cã n¨ng suÊt chÊt l­îng tèt, h×nh thµnh vïng nguyªn liÖu tËp trung. Víi h­íng ®Çu t­ vµ cã nhu cÇu vèn lín nh­ vËy ®Ó ®¶m b¶o cã ®ñ vèn cho ph¸t triÓn ngµnh trång trät Cao B»ng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn nh­ sau: - Huy ®éng vèn tõ c¸c doanh nghiÖp: ViÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ c¸c doanh nghiÖp sÏ mang l¹i kÕt qu¶ quan träng. Dù kiÕn nguån nµy lµ ®¸ng kÓ, v× ®Þa bµn tØnh hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ®· tham gia tÝch cùc vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. - Huy ®éng vèn tõ nh©n d©n qua hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng ®©y lµ nguån vèn lín cßn l¹i ch­a khai th¸c triÖt ®Ó. - Thu hót ®Çu t­ nguån ODA: Hç trî ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c¸c vïng nghÌo ®Æc biÖt khã kh¨n. - Thu hót ®Çu t­ nguån FDI: Vµo ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc khai th¸c kho¸ng s¶n, c©y ¨n qu¶ vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng - l©m s¶n. - Thu hót ®Çu t­ tõ nguån tµi trî phi chÝnh phñ (NGO) theo dù ¸n cho c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n, ph¸t triÓn gi¸o dôc, c¶i thiÖn. 4. Gi¶i ph¸p vÒ ruéng ®Êt. Thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 64/CP cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ giao quyÒn sö dông ®Êt ruéng æn ®Þnh vµ l©u dµi cho hé n«ng d©n. ViÖc thùc hiÖn giao ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn sö dông ruéng ®Êt l©u dµi æn ®Þnh cã t¸c ®éng tèt ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. PhÇn lín ®Êt n«ng nghiÖp ®· cã chñ sö dông cô thÓ g¾n quyÒn lîi vµ nghÜa vô râ rµng, viÖc tranh chÊp gi¶m xuèng, ®ang t¹o ra c¬ chÕ míi hîp lý cho viÖc ®æi, thuª ®Êt vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp kÝch thÝch c¸c hé n«ng d©n t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ ®Ó thùc hiÖn th©m canh, bè trÝ s¾p xÕp c©y trång vô mïa thÝch hîp cã hiÖu qu¶. Song trªn thùc tÕ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ruéng ®Êt vµo giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi vÉn ch­a th«ng tho¸t trong xö lý mèi quan hÖ gi÷a quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông ®Êt ®ai. Nh­ng trong cuéc sèng ®êi th­êng x· héi ®· tõ l©u ®Êt ®ai vÉn lµ ®èi t­îng trao ®æi, mua b¸n ngÊm ngÇm. G©y thÊt thu lín cho ng©n s¸ch, mÆt kh¸c kh«ng t¹o ®­îc tiÒn ®Ò cho viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt lµm ¸ch t¾c l¹i qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng. Tõ ®ã g©y nªn mét t¸c ®éng d©y truyÒn nh­: Ph©n c«ng lao ®éng bÞ k×m h·m, ngµnh n«ng nghiÖp kh«ng bøt lªn ®­îc … Khi c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh trªn kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó th× c¸c vÊn ®Ò x· héi tiªu cùc còng ®­îc n¶y sinh lµm cho luËt ph¸p kh«ng ®­îc t«n träng. V× vËy ®Ó tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn lµm cho c¸c hé n«ng d©n yªn t©m ®Çu t­ th©m canh thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt nh»m gãp phÇn thùc hiÖn ph­¬ng h­íng, môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh cÇn tËp trung gi¶i quyÕt theo ph­¬ng ch©m: - Thùc hiÖn nhanh chãng luËt ®Êt ®ai, sím hoµn thµnh thñ tôc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. - CÇn ph¶i hoµn thµnh viÖc giao ®Êt, kho¸n rõng cho n«ng d©n vµ c«ng nh©n. - KhuyÕn khÝch viÖc chuyÓn ®æi tÝch tô vµ tËp trung ®Êt vµo nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ kinh doanh giái. - Nghiªn cøu vµ t×m h­íng gi¶i quyÕt vÒ mÆt ph¸p lý nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi n¶y sinh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt diÔn ra nhanh chãng. 5. Gi¶i ph¸p ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. ViÖc thùc hiÖn ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña mçi quèc gia vµ ®Þa ph­¬ng. Coi khoa häc c«ng nghÖ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p hµng ®Çu lµ träng ®iÓm ®Çu t­. Nh­ng tr­íc hÕt tËp trung vµo c¸c kh©u träng yÕu: Gièng c©y trång cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt, kü thuËt canh t¸c tiªn tiÕn, phßng chèng dÞch bÖnh, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n n«ng s¶n … ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc trong n«ng nghiÖp. Lùa chän øng dông nhanh nh÷ng tiÕn bé kü thuËt ®· qua kh¶o nghiÖm ®¹t kÕt qu¶ tèt vµo s¶n xuÊt kinh doanh. §Çu t­ nghiªn cøu, øng dông c«ng nghÖ b¶o qu¶n, chÕ biÕn ®Ó gi¶m h­ hao, t¨ng l­îng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®Æc biÖt lµ hoa qu¶ t­¬i ®Ó vËn chuyÓn ®i xa tiªu thô. C¬ chÕ ®·i ngé hÊp dÉn ®Ó thu hót c¸n bé ®Çu ngµnh Trung ­¬ng vÒ gióp tØnh gi¶i quyÕt mét sè lÜnh vùc khã mµ lùc l­îng c¸n bé cña tØnh ch­a thÓ gi¶i quyÕt ®­îc ngay. §ång thêi sö dông tèt lùc l­îng c¸n bé hiÖn cã cho hiÖu qu¶. C¬ chÕ ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®Ó thu hót c¸n bé khoa häc kü thuËt vµ qu¶n lý ®i c«ng t¸c c¸c x· vïng cao, biªn giíi ®Æc biÖt khã kh¨n. 6. §Çu t­ x©y dùng ph¸t triÓn h¹ tÇng c¬ së phôc vô s¶n xuÊt ngµnh trång trät. C¬ së h¹ tÇng ë mét vïng l·nh thæ hoÆc ë mét ®Þa ph­¬ng lµ m«i tr­êng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh trång trät nãi riªng cña vïng hoÆc cña ®Þa ph­¬ng ®ã. NÕu hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®Æc biÖt lµ hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng phôc vô n«ng nghiÖp nh­ giao th«ng, thuû lîi, tr¹m tr¹i kü thuËt c¬ së dÞch vô n«ng nghiÖp cµng hoµn thiÖn th× cµng t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi cho s¶n xuÊt theo h­íng th©m canh, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Do ®ã gi¶i ph¸p x©y dùng h¹ tÇng c¬ së lµ gi¶i ph¸p kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät. Thùc tÕ ë tØnh Cao B»ng nh÷ng n¨m qua cho thÊy ®Ó ®­îc nh÷ng tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé n«ng d©n tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh th©m canh c©y l­¬ng thùc vµ ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ … th× viÖc x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt, t¹o mÆt b»ng cho s¶n xuÊt cã ý nghÜa quan träng. Võa qua ®­îc sù hç trî cña c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc, tØnh Cao B»ng ®· ®Çu t­ x©y dùng ®­îc mét sè hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô s¶n xuÊt t­¬ng ®èi kh¸ nh­ hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n, thuû lîi. Song so víi yªu cÇu ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ th× cÇn tiÕp tôc ®Çu t­ x©y dùng ph¸t triÓn hÖ thèng h¹ tÇng c¬ së phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña tØnh. CÇn cñng cè vµ n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®¶m b¶o cho th©m canh vµ ®a d¹ng ho¸ c©y trång, cñng cè vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c tr¹m b¶o vÖ thùc vËt, tr¹m vËt t­ … 7. §Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng. ë tØnh Cao B»ng trong nh÷ng n¨m qua c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®· cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong sù ph¸t triÓn ngµnh trång trät. Do ®ã ®Ó thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh, nhÊt lµ viÖc ®­a c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Õn hé n«ng d©n trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng, x©y dùng c¸c m« h×nh khuyÕn n«ng ®Ó lùa chän c¸c gièng c©y trång míi cã n¨ng suÊt cao vµ chÊt l­îng tèt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tØnh. Cô thÓ cÇn tËp trung lµm tèt mét sè vÊn ®Ò sau: T¨ng c­êng cñng cè hÖ thèng lµm c«ng t¸c khuyÕn n«ng tõ tØnh ®Õn c¸c huyÖn vµ c¬ së c¸c x·, ph­êng, lµm cho hÖ thèng khuyÕn n«ng cña tØnh ®ñ n¨ng lùc gióp tØnh qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ gièng c©y trång, ph©n bãn, thuèc trõ s©u theo qui ®Þnh hiÖn hµnh. §èi víi c¸c x· ph¶i chän nh÷ng n«ng d©n giái cã hiÓu biÕt, ®­îc nh©n d©n tÝn nhiÖm ®Ó ®µo t¹o thµnh c¸n bé khuyÕn n«ng ë c¬ së vµ cã chÕ ®é ®·i ngé thÝch häp ®Ó ®éng viªn, khuyÕn khÝch c¸c c¸n bé nµy tÝch cùc h­íng dÉn ®ång bµo trong viÖc thùc hiÖn c¸c m« h×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cã hiÖu qu¶. TØnh cÇn nghiªn cøu x©y dùng c¬ chÕ hç trî thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng do c¸c hé gia ®×nh c¸c chñ trang tr¹i ®Ò xuÊt, hoÆc yªu cÇu. §ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî ®Ó c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµm tèt c«ng t¸c dÞch vô kü thuËt ®Õn c¸c hé n«ng d©n. 8. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch. Thùc hiÖn nghiªm tóc nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ Nhµ n­íc ban hµnh ®Ó hç trî, khuyÕn khÝch ®éng viªn vµ lµm cho c¸c hé n«ng d©n yªn t©m ®Çu t­ thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi vÒ c¬ cÊu c©y trång, nhÊt lµ chuyÓn ®æi c©y trång hµng ho¸ nh­ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch vay vèn tÝn dông vµ chÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt c©y trång míi vµ chÝnh s¸ch ®èi víi vïng cao. Cô thÓ: - ChÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai: Thùc hiÖn triÖt ®Ó viÖc giao ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c hé gia ®×nh ®Ó c¸c hé yªn t©m ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. CÇn ­u tiªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn giao ®Êt thuËn lîi cho c¸c hé, tæ chøc nhËn ®Êt trèng ®åi nói träc ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i, thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång hµng ho¸ ë vïng ®Êt trèng ®åi nói träc theo tinh thÇn nghÞ quyÕt sè 03/2000/NQ - CP vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt trang tr¹i. - ChÝnh s¸ch vÒ vèn: Cao B»ng lµ 1 trong nh÷ng tØnh nghÌo, ng©n s¸ch Nhµ n­íc cña tØnh ®­a vµo s¶n xuÊt cã h¹n. Do vËy, vèn ®Çu t­ ®Ó thùc hiÖn tèt chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt vµ quan träng, ph¶i thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch vÒ vèn. Ngoµi sù huy ®éng nguån vèn tù cã cña c¸c hé, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p hç trî vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c¸c c©y trång ®Æc s¶n. - Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c©y trång vô ®«ng, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¨ng vô trªn ®Êt ruéng 1 vô. - TiÕp tôc hoµn thµnh c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi ngµnh trång trät theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ quy ®Þnh vÒ thuÕ suÊt, diÖn chÞu thuÕ thu hÑp sè l­îng thuÕ suÊt. - §èi víi vïng nói, vïng cao lµ ®Þa bµn lµm ¨n sinh sèng cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè, cã møc sèng vµ tr×nh ®é d©n trÝ thÊp kinh tÕ th× l¹c hËu, nªn miÔn toµn bé c¸c kho¶n ®ãng gãp bao gåm c¶ thuÕ. Thùc tÕ c¸c kho¶n ®ãng gãp Nhµ n­íc thu ®­îc hµng n¨m tõ c¸c x· nµy kh«ng ®¸ng kÓ so víi kho¶n Nhµ n­íc trî cÊp cho hä. ChÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ l©u dµi sÏ kÝch thÝch vµ t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c hé gia ®×nh khai th¸c nguån tµi nguyªn ®Êt n«ng nghiÖp tèt h¬n. §ã chÝnh lµ gi¶i ph¸p hç trî ®Þnh canh ®Þnh c­ ë vïng cao. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ I. KÕt luËn ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh tr¶i qua nhiÒu nÊc thang cña sù ph¸t triÓn. Do ®ã, thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät theo h­íng cã hiÖu qu¶ ®ang ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m kh«ng ngõng ®æi míi vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp. Trong mÊy n¨m qua ®iÒu tra h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cña tØnh Cao B»ng cho phÐp rót ra mét sè kÕt luËn 1. TØnh Cao B»ng cã ®Þa h×nh, ®Êt ®ai, khÝ hËu ®a d¹ng ®­îc chia thµnh 3 tiÓu vïng sinh th¸i cã c¸c ®Æc tr­ng kh¸c nhau. Trong c¸c tiÓu vïng sinh th¸i cã nh÷ng nÐt chung vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt song trong mçi tiÓu vïng cã nh÷ng nÐt riªng vÒ ®Æc ®iÓm d©n c­, tËp qu¸n canh t¸c. Trong c¶ tØnh ngoµi hÖ thèng c©y trång chung, trong mçi tiÓu vïng cã nh÷ng hÖ thèng c©y trång ®Æc thï. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cña tØnh cÇn ph¶i t«n träng c¸c ®Æc thï cña tõng tiÓu vïng ®Ó ho¹ch ®Þnh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång phï hîp nh»m khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña tõng tiÓu vïng sinh th¸i. 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu thùc tr¹ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ë tØnh Cao B»ng cho thÊy tØnh Cao B»ng ®· tõng b­íc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c©y trång. HiÖn t¹i l­¬ng thùc vÉn lµ c©y trång chÝnh cña tØnh chiÕm 78,75% tæng diÖn tÝch ngµnh trång trät. Trong nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cña §¶ng vµ Nhµ n­íc tØnh Cao B»ng ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång. ViÖc thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cña vïng ®­îc thÓ hiÖn theo h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu gièng c©y trång, chuyÓn ®æi mïa vô gieo trång, chuyÓn ®æi c©y trång trªn ®Êt lóa mét vô, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång trªn ®Êt dèc. Víi h­íng chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång nh­ trªn, hiÖn nay ngoµi nh÷ng c©y trång truyÒn thèng ®· ®­a ®­îc mét sè c©y trång míi vµo vïng vµ thiÕt lËp ®­îc mét sè hÖ thèng canh t¸c tiªn tiÕn thay cho hÖ thèng canh t¸c cò Ýt hiÖu qu¶. 3. Qua ®iÒu tra Cao B»ng thùc hiÖn chuyÓn ®æi qua lóa lai, lóa thuÇn vµo ®Ó th©m canh t¨ng n¨ng suÊt vµ ®­a thªm c©y trång vµo vô ®«ng chuyÓn tõ chÕ ®é canh t¸c 2 vôthµnh 3 vô/ n¨m. Trªn ®Êt ruéng 1 vô lóa mïa thùc hiÖn ®­a thªm c©y trång chÞu h¹n kh¸ vµo trång trong vô xu©n. ChuyÓn tõ chÕ ®é canh t¸c mét vô thµnh 2 vô/ n¨m vµ chuyÓn ®æi c©y trång kh¸c thay c©y lóa. Trªn ®Êt ®åi, thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng c©y ¨n qu¶ ®Ó t¨ng s¶n phÈm hµng ho¸. 4. §Ó gãp phÇn ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh trång trät cña tØnh theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ n©ng cao thu nhËp cho c¸c hé n«ng d©n. CÇn cã c¸c gi¶i ph¸p hç trî ®Ó xóc tiÕn nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång theo h­íng t¨ng tû träng gièng lai, gièng chÊt l­îng tèt, t¨ng vô ph¸t triÓn c¸c c©y trång cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao. C¸c gi¶i ph¸p hç trî chÝnh cÇn tËp trung gi¶i quyÕt lµ thùc thi ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ®Ó c¸c hé thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu gièng c©y trång vµ lµm tèt c«ng t¸c khuyÕn n«ng ë c¬ së. II. KiÕn nghÞ. §Ó tØnh Cao B»ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu ngµnh trång trät theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ò nghÞ Nhµ n­íc, c¸c cÊp chÝnh quyÒn cña tØnh, c¸c ngµnh gióp ®ì h­íng dÉn tØnh lµm tèt mét sè vÊn ®Ò: - TiÕn hµnh khÈn tr­¬ng viÖc giao ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c hé n«ng d©n, ®Ò cho c¸c hé n«ng d©n yªn t©m vµ chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh. - Nhµ n­íc cho c¸c hé n«ng d©n vay vèn ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé n«ng d©n ph¸t triÓn. - Nhµ n­íc t¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp nh»m t¹o m«i tr­êng cho c¸c hé n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ. §ång thêi t¨ng c­êng viÖc ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cho lùc l­îng lao ®éng chÝnh ë n«ng th«n. - Më réng quan hÖ thÞ tr­êng, t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh cña ®Þa ph­¬ng, nhÊt lµ ngµnh nghÒ míi, truyÒn thèng. - §èi víi tõng ngµnh, tõng vïng ph¶i cã quy ho¹ch vµ ®Ò ¸n ph¸t triÓn cô thÓ, phï hîp víi tõng giai ®o¹n.