Chuyên đề Những vấn đề cơ bản và các tình huống khó xử trong bước đầu triển khai thuế VAT và các giải pháp khắc phục

a lêi më ®Çu Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn KTQD. C¸c doanh nghiÖp ®­îc xem nh­ lµ mét bøc tranh ph¶n ¸nh sù vËn ®éng nÒn KTQD. ThÕ nh­ng xÐt trong mét ph¹m vi nµo ®ã, cã khi lîi Ých cña Nhµ n­íc tr¸i víi lîi Ých cña doanh nghiÖp v× nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp ®ãng gãp (b»ng h×nh thøc thuÕ). VÒ phÝa Nhµ n­íc cè g¾ng b¶o ®¶m cho nguån ng©n s¸ch ®ñ chi tr¶, cßn vÒ phÝa doanh nghiÖp lu«n cè g¾ng ®¶m b¶o møc tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Mµ nÕu doanh nghiÖp ®ãng thuÕ lín th× nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc t¨ng nh­ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp gi¶m. V× vËy c¸c chÝnh s¸ch Nhµ n­íc ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh tèi ­u ®Ó võa t¹o nguån thu lín cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng SXKD. Cã nh­ vËy míi b¶o ®¶m nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. Tõ tr­íc tíi nay hÖ thèng thuÕ n­íc ta vÉn mang tÝnh tr× trÖ k×m h·m s¶n xuÊt, hiÖn t­îng thuÕ chång lªn thuÕ rÊt phæ biÕn vµ nhiÒu bÊt c«ng kh¸c ®· x¶y ra. V× vËy ngµy 1/1/1999 Nhµ n­íc ®· chÝnh thøc ban hµnh hai luËt thuÕ míi ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thay cho thuÕ lîi tøc vµ ThuÕ GÝa trÞ gia t¨ng (VAT - Value add taxe) thay cho thuÕ doanh thu. §©y ®­îc coi nh­ lµ mét sù kiÖn lín trong lÞch sö tµi chÝnh ViÖt Nam, lµ mét ®iÓm mèc ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt míi trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n II. Lµ s¾c thuÕ míi nªn b­íc ®Çu triÓn khai kh«ng thÓ tr¸nh khái khã kh¨n v× vËy ®Ó gãp phÇn ®­a s¾c thuÕ míi vµo cuéc sèng ®øng trªn gi¸c ®é lµ mét kÕ to¸n tr­ëng, t«i xin ®­îc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ ®Ó kh¾c phôc c¸c khiÕm khuyÕt vµ nh÷ng hiÖu øng xÊu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt thuÕ VAT ®Ó mäi ng­êi hiÓu râ h¬n vµ h­ëng øng tÝch cùc luËt thuÕ nµy. V× ®iÒu kiÖn kh«ng cho phÐp nªn trong Chuyªn §Ò nµy chØ nªu ra "Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ c¸c t×nh huèng khã xö trong b­íc ®Çu triÓn khai thuÕ VAT vµ c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc". T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa kÕ to¸n cña tr­êng kinh tÕ quèc d©n vµ c¸c thÇy c« gi¸o ®· gi¶ng dËy líp kÕ to¸n tr­ëng kho¸ 6 ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy Néi dung chuyªn ®Ò VAT bao gåm: A. Lêi giíi thiÖu B. Néi dung I. Kh¸i qu¸t chung vÒ thuÕ VAT II. Quy tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ ­u, nh­îc ®iÓm cña VAT III. Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p. C. KÕt luËn Do thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n nªn thiÕu sãt, sai lÇm lµ ®iÒu ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái. V× vËy rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng lêi chØ b¶o, gãp ý cña c¸c ThÇy gi¸o, C« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc tiÕp tôc hoµn thiÖn. néi dung i. kh¸i qu¸t chung vÒ thuÕ vat 1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n: §Ó hiÓu ®­îc mét c¸ch râ rµng vµ ¸p dông chÝnh x¸c luËt thuÕ VAT th× tr­íc hÕt ph¶i hiÓu râ vÒ c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n, b¶n chÊt cña VAT còng nh­ ph¹m vi thùc hiÖn vµ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh vµ môc tiªu cña VAT. - ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) lµ: thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng: (§iÒu 1) - Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô lµ: phÇn chªnh lÖch t¨ng gi÷a gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸, dÞch vô thùc hiÖn vµ gi¸ thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô mua vµo t­¬ng øng. - §èi t­îng chÞu thuÕ: hµng ho¸ dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi t­äng chÞu thuÕ VAT (trõ c¸c ®èi t­îng quy ®Þnh ë ®iÒu 4) (§iÒu 2) - §èi t­îng nép thuÕ lµ: Tæ chøc c¸ nh©n SXKD hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc c¸ nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ (gäi chung lµ ng­êi nhËp khÈu) (§iÒu 3) - §èi t­îng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT sau: (§iÒu 4) + S¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a chÕ biÕn hoÆc chØ s¬ chÕ. + S¶n phÈm muèi. + Hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thu ®Æc biÖt. + ThiÕt bÞ, m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn lµm tµi s¶n cho c¬ së dù ¸n ®Çu t­ nhËp khÈu khi trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. + ChuyÓn quyÒn sö dông ®Êt thuéc diÖn chÞu thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. + Nhµ ë thuéc sæ l­u Nhµ n­íc do Nhµ n­íc b¸n cho ng­êi ®ang thuª. + DÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t­. + C¸c lo¹i b¶o hiÓm kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh. + DÞch vô y tÕ. + C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh. + D¹y häc, d¹y nghÒ. + Ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch­¬ng tr×nh b»ng vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc. + In xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh. + C¸c dÞch vô c«ng céng: vÖ sinh, v­ên thó... + Duy tu söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh phôc vô c«ng céng b»ng nguån vèn cña d©n hay vèn viÖn trî nh©n ®aä. + Vò khÝ tµi nguyªn chuyªn dïng phôc vô quèc phßng an ninh. + Hµng nhËp khÈu trong c¸c tr­êng hîp quy ®Þnh. + Hµng chuyÓn khÈu, qu¸ c¶nh, m­în ®­êng ViÖt Nam... + Hµng ho¸, dÞch vô cung øng trùc tiÕp cho vËn t¶i quèc tÕ vµ c¸c ®èi t­îng tiªu dïng ngoµi ViÖt Nam. + ChuyÓn giao c«ng nghÖ. + Vµng nhËp khÈu ë d¹ng th«, ch­a qua chÕ biÕn. + Mét sè tµi nguyªn kho¸ng s¶n xuÊt khÈu do chÝnh phñ quy ®Þnh... vµ mét sè lo¹i hµng ho¸ dÞch vô kh¸c n»m trong 26 ®èi t­îng kh«ng ph¶i nép thuÕ VAT theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 - Bé luËt VAT. 2. C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VAT. a. C¨n cø: C¨n cø tÝnh thuÕ VAT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt gi¸ tÝnh thuÕ ®­îc qui ®Þnh trong §iÒu 7. ThuÕ suÊt ®­îc qui ®Þnh trong ®iÒu 8 nh­ sau: (1). Møc thuÕ 0% ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu. (2). Møc thuÕ 5% ®èi víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô: n­íc s¹ch, ph©n bãn, dông cô y tÕ, thuèc phßng vµ ch÷a bÖnh, dÞch vô KHKT... (3). Møc thuÕ 10% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: dÇu má, khÝ ®èt, ®iÖn th­¬ng phÈm... (4). Møc thuÕ 20% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: vµng b¹c, kinh doanh kh¸ch s¹n, du lÞch ¨n uèng, dÞch vô m«i giíi, xæ sè... b. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VAT. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép ®­îc tÝnh theo mét trong 2 ph­¬ng ph¸p sau: (1). Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: Sè thuÕ ph¶i nép = ThuÕ VAT ®Çu ra - ThuÕ VAT ®Çu vµo VAT ®Çu ra = X thuÕ suÊt VAT ®Çu vµo= Tæng sè thuÕ VAT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. (2). Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: VAT ph¶i nép = x ThuÕ suÊt GTGT cña hµng ho¸,dÞch vô = Gi¸ b¸n ra - Gi¸ mua vµo Ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp ¸p dông cho c¸c ®èi t­îng sau: a. C¸ nh©n SXKD vµ tæ chøc c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. b. C¬ së kinh doanh mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý. 3. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ. a. §¨ng ký nép thuÕ (§iÒu 12) (1). C¬ së kinh doanh kÓ c¶ c¸c c¬ së trùc thuéc cña c¬ së ®ã ph¶i ®¨ng ký nép VAT víi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý theo h­íng dÉn cña c¬ quan thuÕ. §èi víi c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, thêi gian ®¨ng ký nép thuÕ chËm nhÊt lµ 10 ngµy, kÓ tõ ngµy ®­îc cÊp giÊy ®¨ng ký kinh doanh. Trong tr­êng hîp s¸p nhËp hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ ph¸ s¶n hoÆc thay ®æi kinh doanh c¬ së kinh doanh ph¶i khai b¸o víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ 5 ngµy trøc khi tiÕn hµnh s¸p nhËp, chia t¸ch... (2). C¬ së kinh doanh ph¶i nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp nÕu cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n chøng tõ, tù nguyÖn ®¨ng ký ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy. b. Kª khai thuÕ: C¬ së kinh doanh ph¶i kª khai thuÕ ®Çu vµo ®Çu ra chi tiÕt cô thÓ cho tõng thêi kú (th¸ng) víi c¬ quan thuÕ (chi tiÕt trong §iÒu 13). c. Nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ (xem §iÒu 14,15) ii. Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n VAT trong doanh nghiÖp vµ ­u nh­îc ®iÓm. 1. Tµi kho¶n sö dông: TK 133 - ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ TK 1331 - ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cña hµng ho¸, dÞch vô TK 1332 - ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ cña TSC§ TK 3331 - ThuÕ GTGT ph¶i nép TK 33311 - ThuÕ GTGT ®Çu ra TK 33312 - ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu. KÕt cÊu: 133 3331 - Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ - Sè thuÕ GTGT ®· KT - KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ - Sè thuÕ GTGT ®· hoµn l¹i - Sè VAT ®Çu vµo ®· K/T - Sè VAT ®­îc gi¶m trõ vµo VAT ph¶i nép - Sè VAT ®· nép vµo NS - Sè VAT hµng tr¶ l¹i - Sè VAT ph¶i nép D: D: D: 2- Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: A-Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. a) H¹ch to¸n thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. +Tr­êng hîp mua vËt t­, hµng ho¸, dÞch vô trong n­íc: Nî TK: 151,152,153,156,,611, 627,641,642, .... gi¸ mua ch­a cã thuÕ. Nî TK: 133: thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Cã TK: 331,111,112,311.....tæng gi¸ thanh to¸n ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n, ng­êi mua. + Tr­êng hîp mua tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho SXKD. Nî TK 211: gi¸ mua ch­a thuÕ Nî TK 214: gi¸ mua ch­a thuÕ. Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Cã TK cã liªn quan: 111,112,331,341... tæng giÊ thanh to¸n. + Tr­êng hîp mua hµng nhËp khÈu dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thuéc diÖn chÞu thuÕ: Nî TK 133: thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép. + NÕu mua hµng nhËp khÈu dïng cho ho¹t ®éng SXKD kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT hay thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng phóc lîi, sù nghiÖp, dù ¸n, phóc lîi c«ng céng.... th× thuÕ VAT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép ®­îc tÝnh vµo trÞ gi¸ hµng mua: Nî TK liªn quan 151,152,153,156,211...trÞ gi¸ mua hµng nhËp khÈu. Cã TK 333: thuÕ nhËp khÈu. Cã TK 3333: ThuÕ VAT cña hµng nhËp khÈu. Cã TK 111,112,331: gi¸ mua hµng nhËp khÈu. + Tr­êng hîp mua vËt t­, dÞch vô sö dông cho s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ VAT vµ c¸c mÆt hµng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT th× ph¶i h¹ch to¸n riªng sè dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ VAT. §èi víi thuÕ VAT ®Çu vµo cña sè vËt t­, ®Þch vô dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ vËt t­, dÞch vô mua ngoµi hoÆc ®èi t­îng cã liªn quan. Tr­êng hîp kh«ng t¸ch ®­îc th× toµn bé sè VAT ®Çu vµo ®­îc tËp hîp hÕt vµo tµi kho¶n 133. Cuèi kú, ph¶i ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng dùa vµo doanh thu tõng lo¹i. Nî TK 151,152,153,156,611,627,641,642...gi¸ mua ch­a cã thuÕ VAT. Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Cã TK 331,111,112,311.... Tæng gi¸ thanh to¸n ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n, ng­êi cung cÊp. b) H¹ch to¸n thuÕ VAT ®Çu ra. + Ph¶n ¸nh thuÕ VAT ph¶i nép khi tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸: Nî TK 111,112,131,...tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 333 : thuÕ VAT ph¶i nép Cã TK 511: doanh thu b¸n hµng. +Tr­êng hîp sö dông c¸c chøng tõ ®Æc thï cho phÐp hoÆc trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng kh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng, kÕ to¸n ph¶i c¨n cø vµo tæng gi¸ thanh to¸n gi trªn chøng tõ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n ch­a thuÕ, sè thuÕ VA Tph¶i nép ®Ó ghi sæ. + Tr­êng hîp cung cÊp dÞch vô thu tiÒn tr­íc: KÕ to¸n ph¶i ghi nhËn doanh thu lµ toµn bé sè tiÒn thu ®­îc ch­a cã thuÕ VAT vµ thuÕ VAT ph¶i nép. Nî TK 111,112: tæng sè tiÒn ®· thu. Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép. Cã TK 511: doanh thu b¸n hµng + Tr­êng hîp ph¸t sinh c¸c kho¶n thu nhËp tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111,112,131: tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép. Cã TK 711: thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh ch­a cã thuÕ VAT. Cã TK 721: thu nhËp ho¹t ®éng bÊt th­êng ch­a cã thuÕ VAT. c) H¹ch to¸n thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ, thuÕ VAT ph¶i nép, ®· nép vµ thuÕ VAT ®Çu vµo kh«ng ®­îc khÊu trõ. ThuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh th¸ng nµo th× ®­îc kª khai khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ VAT ph¶i nép cña th¸ng ®ã, kh«ng ph©n biÖt ®· xuÊt dïng hay cßn trong kho. NÕu sè thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ trong th¸ng lín h¬n sè thuÕ VAT ®Çu ra ph¶i nép cña th¸ng ®ã th× chØ khÊu trõ ®óng b»ng sè ph¶i nép, sè cßn l¹i ®­îc khÊu trõ tiÕp vµo th¸ng sau hoÆc ®­îc xÐt hoµn thuÕ theo chÕ ®é quy ®Þnh. Tr­êng hîp thuÕ VAT ®Çu vµo võa sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh c¸c ®èi t­îng chÞu thuÕ VAT võa cho c¸c ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ VAT mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®­îc th× ph¶i ph©n bæ cho tõng lo¹i theo doanh thu b¸n hµng trong kú cña hai lo¹i. Sè thuÕ VAT ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ VAT sÏ ®­îc tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng b¸n ra. Trong tr­êng hîp sè thuÕ nµy qu¸ lín th× sè v­ît doanh sè sÏ ®­îc tÝnh vµo c¸c kú tiÕp theo. §èi víi thuÕ VAT ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh còng ®­îc khÊu trõ vµo sè thuÕ VAT ph¶i nép trong th¸ng cña hµng ho¸, dÞch vô. Tr­êng hîp sè thuÕ VAT ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh qu¸ lín, doanh nghiÖp sÏ ®­îc khÊu trõ dÇn. NÕu ®· khÊu trõ dÇn trong ba th¸ng liªn tôc mµ sè thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ vÉn cßn th× doanh nghiÖp lµm thñ tôc yªu cÇu c¬ quan thuÕ hoµn l¹i sè thuÕ VAT ch­a ®­îc khÊu trõ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ VAT. +Tr­êng hîp sè thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ nhá h¬n sè thuÕ VAT ph¶i nép: -KÕt chuyÓn toµn bé sè thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ trong th¸ng. Nî TK 3331 Cã TK 133. -Ph¶n ¸nh sè thuÕ VAT ®· nép trong kú: Nî TK 3331: sè thuÕ VAT ®· nép. Cã TK 111,112, 311... -Tr­êng hîp sè thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ VAT ph¶i nép th× kÕt chuyÔn ®óng b»ng sè ph¶i nép. Nî TK 3331 Cã TK 133. -Tr­êng hîp thuÕ VAT võa ph©n bæ cho ®èi t­îng chÞu thuÕ VAT võa ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ VAT: Nî TK 3331: kÕt chuyÓn sè thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ. Nî TK 632: kÕt chuyÓn thuÕ VAT kh«ng ®­îc khÊu trõ Nî TK 142: kÕt chuyÔn sè thuÕ VAT kh«ng ®­îc khÊu trõ. Cã TK 133: kÕt chuyÓn thuÕ VAT ®Çu vµo. Sang th¸ng sau, sè thuÕ VAT kh«ng ®­îc khÊu trõ ®· kÕt chuyÔn vµo tµi kho¶n 1421 sÏ ®­îc trõ tiÕp tôc vµo gi¸ vèn hµng b¸n. -Tr­êng hîp ®­îc hoµn l¹i thuÕ VAT: Nî TK 111,112: sè ®· nhËn. Cã TK 113: sè ®Çu vµo ®­îc hoµn l¹i. Cã TK 3331: sè nép thõa ®­îc hoµn l¹i. -Tr­êng hîp ®­îc gi¶m thuÕ: Nî TK 3331: Trõ vµo sè ph¶i nép. Nî TK 111,112: sè ®­îc gi¶m trõ. Cã TK 721: sè thuÕ VAT ®­îc gi¶m trõ. B-Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ VAT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. +Ph¶n ¸nh sè thuÕ VAT cña hµng nhËp khÈu vµ trÞ gi¸ hµng nhËp khÈu: Nî TK 151,152,153,156,211: gi¸ thùc tÕ hµng nhËp khÈu. Cã TK 333: thuÕ nhËp khÈu. Cã TK 3331: thuÕ VAT cña hµng nhËp khÈu. Cã TK 331,111,112: gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua hµng nhËp khÈu. -Ph¶n ¸nh sè thuÕ VAT ph¶i nép cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh: Nî TK :642 Cã TK 3331. -Ph¶n ¸nh thuÕ VAT ph¶i nép cña ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng: Nî TK 811,821 Cã TK 3331 -Ph¶n ¸nh sè thuÕ VAT ®· nép: Nî TK 3331 Cã TK 111,112,331. -Ph¶n ¸nh sè thuÕ VAT ®­îc gi¶m trõ: Nî TK 3331: trõ vµo sè tiÒn ph¶i nép trong kú. Nî TK 111,112: NhËn sè gi¶m trõ b»ng tiÒn. Cã TK 721: sè thuÕ VAT ®­îc gi¶m trõ. 3. Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n: Doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c t×nh huèng cô thÓ vµ c¸c ph¸t sinh trong kú ®Ó ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, chi tiÕt vµo c¸c TK cã liªn quan (xem h­íng dÉn TT sè 100 - 1998/TT - BTC) Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t ho¸ b»ng 2 s¬ ®å øng víi 2 ph­¬ng ph¸p tÝnh VAT nh­ sau: S¬ ®å h¹ch to¸n kÕ to¸n VAT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp TK 111,112,331 TK 111,112,131 TK 152,156,211 TK 154,632 TK 911 TK 511 TK 133 TK 642.5 (1) (2) (4) (3) Gi¶i thÝch: (1). Gi¸ trÞ vËt t­ hµng ho¸ thùc thÕ nhËp kho cã VAT ®Çu vµo (2). Doanh thu b¸n hµng, dÞch vô cã VAT ph¶i nép. (3). VAT ph¶i nép NSNN (4). Nép VAT vµo NSNN S¬ ®å h¹ch to¸n VAT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ TK 111,112,331 TK 111,112,131 TK 152,156,211 TK 154,632 TK 911 TK 511 TK 133 TK 3331 (1) (4) (2) (6) TK 111,112 (5) (7) (3) Gi¶i thÝch: (1). Gi¸ trÞ vËt t­, hµng ho¸, TSC§ nhËp kho theo gi¸ thùc tÕ ch­a cã VAT ®Çu vµo. (2). VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ (3). VAT hµng nhËp khÈu ®­îc khÊu trõ vµ ph¶i nép NSNN (4). Doanh thu b¸n hµng ch­a cã VAT (5). VAT ph¶i nép. (6). VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ víi VAT ph¶i nép. (7). Nép VAT vµo NSNN. 3. ¦u, nh­îc ®iÓm cña VAT. a. ¦u ®iÓm: Nh­ mét sù kiÖn lín trong lÞch sö tµi chÝnh, viÖc triÓn khai ¸p dông thuÕ VAt thay cho thuÕ doanh thu ë ViÖt Nam sÏ lµ mét ®iÓm mèc ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt míi trong qu¸ tr×nh c¶i c¸nh thuÕ giai ®o¹n II cña ta. Khi ¸p dông thuÕ VAT mang l¹i nh÷ng ­u viÖt næi bËt sau: Mét lµ: ¸p dông VAT gi¶m bít c¸c møc thuÕ suÊt chØ cã 4 møc (0%, 5%, 10%, 20%) thay cho 11 møc thuÕ suÊt TDT dao ®éng tõ (0%, 0,5% ... 30%) Hai lµ: VAT cã diÖn bao qu¸t réng, bao gåm hÇu nh­ toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn KTQD. Ba lµ: B¶n chÊt VAT mang tÝnh trung lËp vÒ mÆt kinh tÕ. XÐt trong néi bé nÒn kinh tÕ VAT ®¸nh vµo ng­êi tiªu dïng, kh«ng ®¸nh vµo ng­êi s¶n xuÊt. C¸c doanh nghiÖp SXKD chØ lµ trung gian thu hé thuÕ cho Nhµ n­íc. §©y lµ ®iÓm "c¸ch m¹ng" nhê ph­¬ng ph¸p khÊu trõ cña nã. ChØ v× vËy mµ kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm "thuÕ chång lªn thuÕ" cña TDT t¹o c¹nh tranh thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Bèn lµ: VAT cã t¸c dung kÝch thÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu. §èi víi lÜnh vùc xuÊt khÈu do ¸p dông møc thuÕ 0% võa ®­îc h­ëng lîi thÕ khÊu trõ thuÕ VAT ®Çu vµo nªn c¬ chÕ míi sÏ mang ®Õn cho lÜnh vùc xuÊt khÈu mét liÒu thuèc kÝch thÝch m¹nh, ng­îc l¹i nã h¹n chÕ nhËp khÈu bõa b·i v× hµng nhËp khÈu ph¶i chÞu VAT sau khi ®· chÞu thuÕ nhËp khÈu. N¨m lµ: khi ®­îc triÓn khai ¸p dông, VAT sÏ gãp phÇn ®æi míi t­ duy vÒ c¬ cÊu thu nép thuÕ. §æi míi t­ duy lµ vÊn ®Ò khã kh¨n l©u dµi nh­ng nÕu ¸p dông ®óng, VAT sÏ ph¸t huy b¶n tÝnh trung lËp, kinh tÕ, kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp. C¬ chÕ thu thuÕ sÏ ®­îc ®æi thµnh c¬ chÕ tù ®éng kª khai, tù ®éng nép thuÕ, thùc hiÖn kiÓm tra sau. S¸u lµ: VAT cßn cã t¸c dông héi nhËp quèc tÕ, ¸p dông VAT cho phÐp chóng ra nãi chung tiÕng nãi víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi vÒ lÜnh vùc thuÕ. Khi VAT ®i vµo cuéc sèng sù ph©n biÖt s¶n phÈm trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®­îc xo¸ bá. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu cïng lo¹i sau khi ®· chÞu thuÕ nhËp khÈu, cïng chÞu møc thuÕ VAT nh­ nhau. Kh«ng ph©n biÖt hµng s¶n xuÊt trong n­íc hay hµng nhËp khÈu. §iÒu nµy gióp chóng ta ®­îc nh×n nhËn nh­ mét n­íc cã m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö hµng néi hay hµng ngo¹i. VËy thuÕ VAT gióp doanh nghiÖp ®Èy m¹nh ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. ViÖc ban hµnh luËt thuÕ VAT g¾n víi viÖc söa ®æi bæ sung luËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu, khiÕn hÖ thèng thuÕ ViÖt Nam ngµy cµng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Nh×n chung VAT ®­îc ®¸nh gi¸ lµ s¾c thuÕ tiÕn bé nhÊt trong c¸c s¾c thuÕ thuéc lo¹i gi¸n thu t¹o ®­îc nguån thu lín cho NSNN mang tÝnh trung lËp, phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. b. Nh­îc ®iÓm: ThuÕ VAT ®­îc ®¸nh gi¸ lµ "Mét s¾c thuÕ tiÕn bé nhÊt". Tuy vËy ®èi víi ViÖt Nam ®©y lµ mét s¾c thuÕ míi, nªn trong b­íc ®Çu triÓn khai ch¾c ch¾n sÏ ph¸t sinh nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc ®èi víi Nhµ n­íc, doanh nghiÖp còng nh­ x· héi. Nh÷ng th¸ch thøc chñ yÕu lµ: Mét lµ: ph­¬ng ph¸p tÝnh VAT phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi c¸c c¸ch tÝnh thuÕ tr­íc ®©y. Hai lµ: VAT cã yªu cÇu cao h¬n vÒ c¬ së sè liÖu, h¹ch to¸n kÕ to¸n ho¸ ®¬n vµ lu©n chuyÓn ho¸ ®¬n chøng tõ, còng nh­ tr×nh ®é nhËn thøc cña mäi ®èi t­îng liªn quan tõ Nhµ n­íc vµ c¸c ®¹i diÖn cña Nhµ n­íc (Tæng côc ThuÕ, KBNN...) C¸c doanh nghiÖp (ng­êi nép thuÕ) vµ nh©n d©n (ng­êi chÞu thuÕ). Ba lµ: VAT cã yªu cÇu cao ®èi víi bé m¸y thu vµ qu¶n lý còng nh­ thèng nhÊt ho¸ ®¬n vµ ®ång bé ho¸ c¸c hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy cã liªn quan. Khi ¸p dông VAT sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu vÊn ®Ò míi vµ ®Æc thï, tr­íc ®©y kh«ng cã nay míi xuÊt hiÖn cÇn gi¶i quyÕt mét c¸ch cô thÓ vµ ®ång bé. Bèn lµ: LÇn ®Çu tiªn ¸p dông VAT nªn sÏ cã nh÷ng hiÖu øng phô x¶y ra trong giai ®o¹n ®Çu. §ã lµ c¸c hiÖu øng t¨ng gi¸ b¸n hµng ho¸ hoÆc gi¶m thu NSNN. §a sè c¸c n­íc ®Òu kh«ng tr¸nh khái hiÖu øng nµy. Do vËy ph¶i cã c¸c kho¶n ng©n s¸ch dù phßng tr­íc. N¨m lµ: §èi víi khu vùc doanh nghiÖp cã thÓ cã mét sè ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn mét bé phËn doanh nghiÖp cô thÓ nµo ®ã, th«ng th­êng lµ nh÷ng doanh nghiÖp nhá vµ yÕu thÕ. Do kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ¸p dông thuÕ VAT (10/5/1997) nªn sÏ xuÊt hiÖn hiÖu øng 2 chiÒu: ®èi víi b¶n th©n ®¬n vÞ khi mua hµng ph¶i chi tr¶ thuÕ VAT mµ kh«ng bao giê ®­îc khÊu trõ. MÆt kh¸c c¸c ®¬n vÞ b¸n sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n khã b¸n h¬n do hµng ho¸ cña hä sÏ kh«ng ®­îc ng­êi mua cò ®Ó m¾t tíi chØ v× nh÷ng doanh nghiÖp lo¹i nµy kh«ng mang l¹i kh¶ n¨ng khÊu trõ VAT cho bªn mua. V× vËy rÊt cã thÓ hä sÏ mÊt ®i mét l­äng kh¸ch hµng nhÊt ®Þnh. NÕu kh«ng l­êng tr­íc ®­îc ®iÒu nµy cã thÓ g©y ¶nh h­ëng xÊu tíi SXKD sau khi triÓn khai thuÕ. CÇn l­u ý r»ng doanh thu cña khu vùc nµy kh«ng ph¶i lµ lín nh­ng sè l­îng doanh nghiÖp l¹i rÊt ®¸ng kÓ nªn cÇn tr¸nh c¸c d­ luËn vµ t©m lý kh«ng tèt ®èi víi thuÕ VAT. S¸u lµ: Trong luËt thuÕ VAT, mäi ngµnh nghÒ kinh doanh vµ s¶n phÈm hµng ho¸ ®­îc ¸p dông theo 4 thuÕ suÊt vµ mét sè tr­êng hîp ®­îc miÔn kh«ng ¸p dông thuÕ VAT. Tuy vËy trong luËt vµ NghÞ ®Þnh 28 - 1998 - ND/CP vÒ thuÕ VAT ch­a cã nh÷ng qui ®Þnh thËt râ rµng trong viÖc ph©n biÖt ®èi t­îng kh«ng ph¶i nép thuÕ VAt vµ mÆt hµng chÞu thuÕ suÊt kh¸c nhau. VÝ dô: thÕ nµo lµ n«ng s¶n, thuû s¶n chØ míi qua s¬ chÕ th«ng th­êng (kh«ng ph¶i nép thuÕ) víi lo¹i ch­a qua chÕ biÕn 5% hoÆc ®· qua chÕ biÕn 10%. §iÓn h×nh lµ g¹o ®· qua xay x¸t, t«m c¸ ph¬i kh«, d­a cµ, muèi... §Òu cã thÓ hiÓu theo suy nghÜ chñ quan cña tõng ng­êi. Vµ cßn rÊt nhiÒu quy ®Þnh kh¸c n÷a mµ viÖc ph©n chia ®èi t­îng rÊt khã l­îng ho¸ mang tÝnh kh¸ch quan. MÆt kh¸c tõ 11 møc thuÕ suÊt cña TDT nay gi¶m cßn 4 møc thuÕ suÊt (tÝnh trªn doanh thu kh«ng gåm tiÒn thuÕ) dÉn ®Õn sè thuÕ ph¶i nép ®èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau t¨ng gi¶m kh¸c nhau tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ kh¸c nhau vµ lç l·i kh¸c nhau. Mét thùc tÕ x¶y ra lµ khi nghiªn cøu x©y dùng thuÕ suÊt VAT míi th­êng tÝnh to¸n dùa vµo thuÕ suÊt thuÕ doanh thu ®Ó so s¸nh dù kiÕn thuÕ suÊt víi luËt thuÕ VAT. Nh­ng qua kinh nghiÖm chung thuÕ suÊt theo luËt thuÕ doanh thu cßn nÆng tÝnh chÊt danh nghÜa vÒ sè thuÕ mµ c¸c doanh nghiÖp ®ang nép tõ møc kho¸n hiÖp th­¬ng gi÷a ®¬n vÞ kinh doanh vµ c¸n bé thuÕ ë møc cã thÓ chiô ®ùng vµ chÊp nhËn ®­îc, cßn thÊp so víi luËt thuÕ. Do ®ã mÆc dÇu sè thuÕ VAT ®­îc tÝnh theo lý thuyÕt ph¶i nép t­¬ng ®­¬ng víi sè thuÕ doanh thu ®· nép nh­ng th­êng l¹i cao h¬n nhiÒu so víi thuÕ thùc nép cò. Tõ ®ã sau khi triÓn khai thuÕ míi th­êng x¶y ra kªu ca phµn nµn lµ møc thuÕ míi qu¸ cao. §©y còng lµ mét thùc tÕ cÇn ®­îc quan t©m xem xÐt kü l­îng khi triÓn khai luËt thuÕ míi ®¶m b¶o ®­îc tÝnh kh¶ thi vµ kh«ng g©y x¸o trén vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸. III. thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p. §Ó ph¸t huy tÝnh ­u viÖt vµ h¹n chÕ nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thuÕ VAT cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ kh¸ch quan vÒ thùc tr¹ng hiÖn nay cña thuÕ VAT ®Ó tõ ®ã t×m ra c¸c gi¶i ph¸p tèi ­u nhÊt, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh ng¨n c¶n qu¸ tr×nh ®­a luËt thuÕ míi nµy vµo ®êi sèng. 1. Thùc tr¹ng hiÖn nay cña cña thuÕ VAT. TÝnh ­u viÖt cña VAT kh«ng cÇn ph¶i bµn c·i nh­ng bªn c¹nh ®ã ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò khã xö cña c¬ quan thuÕ, x· héi vµ ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong b­íc ng­ìng chuyÓn ®æi nµy. Thùc tÕ trong thêi gian qua khi luËt thuÕ VAT ra ®êi lµm x¸o trén chót Ýt ®èi víi nÒn kinh tÕ mµ cô thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp. Cã nhiÒu doanh nghiÖp do ch­a chuÈn bÞ tr­íc nªn khi ®èi mÆt víi VAT nh­ lµ mét có sèc lín, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp gi¶m ®i ®¸ng kÓ. MÆc dï Nhµ n­íc ®· ra søc ®iÒu chØnh nh­ gi¶m thuÕ VAT xuèng cßn mét nöa nh­ng nhiÒu doanh nghiÖp l­îng vËt t­ hµng ho¸ tån kho kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ khi nhËp nªn ph¶i chÞu møc thuÕ cao, g©y nªn t©m lý lo l¾ng cho c¸c doanh nh©n vµ ng­êi tiªu dïng. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã còng cã mét sè doanh nghiÖp do vËn may hay cè ý ®­îc gi¶m møc thuÕ lµm cho lîi nhuËn t¨ng lªn, vÞ thÕ v÷ng ch¾c h¬n. Cô thÓ theo ®iÒu 9 luËt thuÕ VAT quy ®Þnh vÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VAT nh­ sau: " Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc ¸p dông cho c¸c c¬ së kinh doanh, trõ c¸c ®èi t­îng ¸p dông ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng theo quy ®Þnh" "Ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT chØ ®­îc ¸p dông víi c¸c c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh lµ ng­êi ViÖt Nam vµ c¸ nh©n tæ chøc n­íc ngoµi kinh doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ" Trong §iÒu 12 cã ghi: "C¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT, nÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é chøng tõ ho¸ ®¬n, sæ s¸ch kÕ to¸n, tù nguyÖn ®¨ng ký ¸p dông nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× c¬ quan thuÕ xem xÐt thùc hiÖn" Nh­ vËy viÖc tÝnh thuÕ VAt theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ (PP1) so víi ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp (PP2) lµ cã lîi mang tÝnh ­u ®iÓm cho ng­êi nép thuÕ. ThÕ nh­ng ®iÒu t­ëng nh­ hîp lý ®ã l¹i chøa ®ùng mét nghÞch lý ®ã lµ: Trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøng tõ, ho¸ ®¬n vµ sæ s¸ch kÕ to¸n l¹i ph¶i nép thuÕ cao h¬n nh÷ng ng­êi kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ. §iÒu nµy sÏ ®­îc lµm râ trong kh¶o s¸t sau: VAT1 lµ thuÕ GTGT ph¶i nép theo PP1 VAT2 lµ thuÕ GTGT ph¶i nép theo PP2 VATv lµ thuÕ GTGT ®· nép ®Çu vµo VATr lµ thuÕ GTGT ®· nép ®Çu ra TSv lµ thuÕ suÊt gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo TSr lµ thuÕ suÊt gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra. §Ó ®¬n gi¶n, ta gi¶ sö l­îng hµng ho¸ doanh nghiÖp mua vµo b»ng l­îng hµng ho¸ doanh nghiÖp b¸n ra trong kú, hoÆc nguyªn liÖu mua vµo trong kú dïng cho s¶n xuÊt hÕt vµ kh«ng tån kho. C¸c th­¬ng vô mua vµo b¸n ra ®Òu ®­îc tÝnh vµ nép thuÕ VAT ®Çy ®ñ. Tõ c¸c gi¶ ®Þnh ®ã ta cã tÝnh to¸n sau: VATv = Tæng gi¸ mua x TSv VATr = Tæng gi¸ b¸n x TSr VAT1 = VATr - VATv = Tæng gi¸ trÞ b¸n x TSr - Tæng gi¸ mua x TSv mµ: Tæng gi¸ b¸n = Tæng gi¸ mua + Tæng GTGT nªn: VAT1 = Tæng gi¸ mua (TSr - TSv) + GTGT x TSr TSr - TSv = DTS lµ chªnh lÖch gi÷a TS ®Çu ra vµ ®Çu vµo à VAT1 = Tæng gi¸ mua x DTS + GTGT + TSr theo PP2: VAT2 = GTGT x TSr VËy: VAT1 = VAT2 + Tæng gi¸ mua x DTS Trong c¸c tr­êng hîp sau, sù so s¸nh t­¬ng quan gi÷a 2 ph­¬ng ph¸p cã sù kh¸c biÖt: DTS = 0: kh«ng cã sù chªnh lÖch gi÷a thuÕ suÊt ®Çu ra vµ thuÕ suÊt ®Çu vµo th× kÕt qu¶ tÝnh to¸n gi÷a 2 ph­¬ng ph¸p nh­ nhau. Sù ­u ®·i chØ thÓ hiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn th«ng qua sè chªnh lÖch gi÷a ho¸ ®¬n ®Çu vµo cã thuÕ vµ ho¸ ®¬n ®Çu vµo kh«ng ghi thuÕ. Tr­êng hîp DTS = 0 chØ x¶y ra ®èi víi c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i mua ®i, b¸n l¹i, kh«ng thay ®æi tÝnh n¨ng h×nh d¹ng s¶n phÈm. DTS < 0: ThuÕ suÊt ®Çu ra lín h¬n thuÕ suÊt ®Çu vµo th× doanh nghiÖp tÝnh theo ph­¬ng ph¸p 1 cã lîi h¬n ph­¬ng ph¸p 2, phï hîp víi tinh thÇn cña luËt. DTS > 0: ThuÕ suÊt ®Çu ra lín h¬n thuÕ suÊt ®Çu vµo th× doanh nghiÖp tÝnh theo ph­¬ng ph¸p 2 lîi h¬n ph­¬ng ph¸p 1, ng­îc víi tinh thÇn cña thuÕ. Theo biÓu thuÕ VAT hiÖn hµnh, thuÕ suÊt VAT phÇn nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt th­êng thÊp nh­: n­íc s¶n xuÊt, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, s¶n phÈm n«ng nghiÖp s¬ chÕ cã møc thuÕ suÊt lµ 5%. Trong ki ®ã thuÕ suÊt cña s¶n phÈm chÕ biÕn th­êng cao h¬n. V× vËy nhiÒu tr­êng hîp DTS > 0 vµ tÝnh theo ph­¬ng ph¸p 2 cã lîi cho doanh nghiÖp h¬n ph­¬ng ph¸p 1. Nh­ vËy nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng ®¶m b¶o chÕ ®é sæ s¸ch cã lîi h¬n nh÷ng doanh nghiÖp chÊp hµnh tèt. Trªn ®©y chØ nªu mét thùc tr¹ng cÇn gi¶i quyÕt vÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VAT, ngoµi ra cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cÊp kh¸c cÇn ph¶i ®­îc lµm râ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng v­íng m¾c trong xö lý vËt t­ tån kho, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ tr­íc ngµy 1/1/1999. VÊn ®Ò nµy xin ®­îc ®Ò cËp ë phÇn "Gi¶i ph¸p" cho tõng t×nh huèng cô thÓ doanh nghiÖp m¾c ph¶i. 2. Nh÷ng kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p cô thÓ: a. VÒ phÇn x¸c ®Þnh VAT ®Çu vµo: (Kh«ng tÝnh ®Õn thuÕ VAT ®Çu vµo cña TSC§) Gi¶ sö cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh vËt t­ tån kho, gi¸ trÞ x©y l¾p dë dang ®Çu kú, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ vµ kÕt qu¶ kinh doanh n¨m 1999 cña mét sè doanh nghiÖp x©y dùng nh­ sau: - Gi¸ trÞ vËt t­ tån kho 20 tû - Gi¸ trÞ x©y l¾p dë dang cuèi kú 25 tû Trong ®ã gi¸ trÞ NVL 10 tû, gi¸ trÞ nh©n c«ng 5 tû KHTSC§ 1 tû vµ chi phÝ kh¸c 9 tû. - Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§: 30 tû... Víi gi¶ thiÕt vËt t­ hµng ho¸ tån kho, vËt t­ mua míi vµ toµn bé dÞch vô, ®éng lùc mua ngoµi ph¸t sinh n¨m 1999 ®Ò xuÊt dïng vµ sö dông hÕt trªn thùc tÕ vËt t­ hµng ho¸ tån kho vµ vËt t­ hµng ho¸ mua míi th­êng xuyªn kh«ng dïng hÕt trong kú mµ cßn tån l¹i trong kho rÊt nhiÒu, ngo¹i trõ tr­êng hîp nhËp xuÊt th¼ng kh«ng qua kh©u dù tr÷. Do ®ã khi x¸c ®Þnh VAT ®Çu vµo chØ cã thÓ c¨n cø vµo ho¸ ®¬n mua b¸n vËt t­ hµng ho¸ nhËp kho vµ chi phÝ dÞch vô, ®éng lùc mua ngoµi ph¸t sinh trong kú mµ kh«ng thÓ c¨n cø vµo sè vËt t­, hµng ho¸ dÞch vô, ®éng lùc mua ngoµi xuÊt dïng trong kú cÊu thµnh lªn gi¸ thµnh s¶n phÈm hoÆc chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. V× khi ®ã doanh nghiÖp chØ chøng minh ®­îc chØ cã ho¸ ®¬n mua b¸n hµng ho¸ dÞch vô ®éng lùc cµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Cßn ho¸ ®¬n mua b¸n vËt t­ hµng ho¸ chØ cã trªn phiÕu nhËp mµ kh«ng cã trªn phiÕu xuÊt. Do ®ã khi kª khai vµ quyÕt to¸n thuÕ còng kh«ng thÓ c¨n cø vµo kÕt qu¶ kinh doanh ®Ó tÝnh VAT mµ c¨n cø vµo toµn bé ®Çu ra lµ doanh thu vµ ®Çu vµo lµ toµn bé vËt t­, hµng ho¸ mua míi nhËp kho vµ toµn bé sè chi phÝ dÞch vô, ®éng lùc, chi phÝ kh¸c h¹ch to¸n xuÊt th¼ng vµo chi phÝ trong kú. Do ®ã ph¶i cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ c¸ch tÝnh VAT ®Çu vµo. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy th× cuèi 1998 c¬ quan chñ qu¶n cña doanh nghiÖp Côc ThuÕ vµ Côc Qu¶n lý vèn ph¶i kiÓm tra kho¸ sæ c¸c TK tån kho vµ tû lÖ hay gi¸ trÞ c¸c kho¶n chi phÝ ®­îc khÊu trõ trong chi phÝ dë dang ®Çu kú ®Ó lµm c¬ së tÝnh thuÕ cho n¨m 1999. b. VÊn ®Ò kh«ng ®­îc khÊu trõ vµ ®­îc khÊu trõ vËt t­ tån kho ®Çu kú: PhÇn trªn ®· ®Ò cÊp tíi gi¸ trÞ vËt t­ vµ chi phÝ kh¸c (hay chi phÝ dë dang ®­îc khÊu trõ ë møc ®é tr­íc ®­îc khÊu trõ). Trong chi phÝ dë dang ®Çu kú t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ vËt t­ tån kho v× vÒ b¶n chÊt chóng lµ c¸c kho¶n chi phÝ ®­îc khÊu trõ ë cuèi niªn ®é tr­íc ch­a ®­îc khÊu trõ. Do ®ã chóng ta ph¶i coi toµn bé sè tån kho cuèi c¸c niªn ®é lµ nh­ nhau. MÆt kh¸c nÕu khÊu hao c¬ b¶n trong kú kh«ng ®­îc khÊu trõ th× tøc lµ nã ph¶i chÞu thuÕ ®Çu ra ®Ó hoµn thuÕ ®Çu vµo cho ng©n s¸ch v× khi mua míi TSC§ doanh nghiÖp ®­îc khÊu trõ ®Çu vµo. Do vËy toµn bé gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ tr­íc ®©y doanh nghiÖp ch­a ®­îc khÊu trõ thuÕ khi mua th× nay ¸p dông thuÕ VAT gi¸ trÞ khÊu hao cña nã trong niªn ®é míi l¹i ph¶i chÞu thuÕ ®Çu ra mµ kh«ng ®­îc kha¸u trõ thuÕ ®Çu vµo trong n¨m 1999 nªn sÏ g©y khã kh¨n thiÖt thßi lín cho c¸c doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ cßn l¹i TSC§ lín. Trong quan hÖ kinh tÕ doanh nghiÖp võa lµ ng­êi tiªu dïng võa lµ ng­êi s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp lµ ng­êi tiªu dïng khi mua hµng ho¸ vËt t­ hµng ho¸, dÞch vô vÒ SXKD vµ ph¶i nép thuÕ VAT cho ng­êi b¸n. Sau ®ã doanh nghiÖp lµ ng­êi s¶n xuÊt khi thùc hiÖn kinh doanh vµ b¸n s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng doanh nghiÖp l¹i ®­îc thu cña ng­êi mua phÇn thuÕ VAT ®· nép kh©u mua NVL (phÇn thuÕ ®­îc khÊu trõ) vµ thu lo¹i phÇn thuÕ VAT ë gi¸ trÞ t¨ng thªm (thu hé ng©n s¸ch) do sö dông nh©n c«ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c ®Ó nép ng©n s¸ch. NÕu ng­êi mua s¶n phÈm cña doanh nghiÖp l¹i tiÕp tôc dïng vµo SXKD th× tr­êng hîp còng lÆp l¹i t­¬ng tù nh­ vËy vµ qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra trong toµn bé nÒn kinh tÕ. Nh­ vËy th× toµn bé vËt t­ hµng ho¸ tån kho vµ phÇn vËt t­ + chi phÝ kh¸c trong chi phÝ x©y l¾p dë dang ®Çu n¨m ph¶i ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo nÕu kh«ng ®­îc khÊu trõ th× coi nh­ doanh nghiÖp lµ ng­êi trùc tiÕp lµm ra sè vËt t­ hµng ho¸ ®ã nªn ph¶i chÞu thuÕ VAT. Nh­ng trªn thùc tÕ doanh nghiÖp kh«ng tù lµm ra toµn bé NVT vµ chi phÝ ®ã. Gi¶ sö nÕu doanh nghiÖp kh«ng dïng sè vËt t­ tån kho vµ gi¸ trÞ chi phÝ dë dang ®Çu kú vµo SXKD mµ ®em b¸n ngay trong n¨m 1999 lóc nµy doanh nghiÖp lµ ng­êi b¸n nªn ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo. NÕu kh«ng ®­îc bï trõ th× doanh nghiÖp lu«n lµ ng­êi tiªu dïng kh«ng ®­îc lµ ng­êi s¶n xuÊt. V× vËy doanh nghiÖp cÇn kª khai chÝnh x¸c sè tån kho kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ mua vµo kiÕn nghÞ c¬ quan thuÕ khÊu trõ hoÆc gi¶m thuÕ suÊt ®èi víi hµng tån kho nµy. c. VÒ ho¸ ®¬n chøng tõ, kª khai vµ quyÕt to¸n thuÕ VAT. §èi víi c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p giao th«ng... th× s¶n phÈm lµ ®¬n chøc vµ cã thêi gian hoµn thµnh s¶n phÈm kh¸ dµi th­êng tõ trªn 1 n¨m. Do ®ã khi h¹ch to¸n doanh thu vµ chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ trong kú, doanh nghiÖp th­êng h¹ch to¸n doanh thu theo phiÕu ®¸nh gi¸ thanh to¸n (tøc lµ theo giÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n khèi l­îng hoµn thµnh theo giai ®o¹n cña tõng h¹ng môc, chi tiÕt h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh, nghiÖm thu vµ bµn giao th× míi cã ho¸ d¬n thuÕ VAT. MÆt kh¸c khi h¹ch to¸n chi phÝ trong kÕt qu¶ kinh doanh còng kh«ng ph¶i lµ toµn bé chi phÝ ®· chi ra trong kú mµ lµ sè chi phÝ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó x©y dùng kÕt qu¶. Nªn phÇn chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®éng lùc mµ dÞch vô mua ngoµi trong chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ còng kh«ng ph¶i lµ chi phÝ ®Çu vµo ®Ó tÝnh thuÕ VAT ®Çu vµo. V× vËy khi tÝnh VAT ®Çu ra, ®Çu vµo vµ quyÕt to¸n thuÕ VAT ph¶i nép theo tõng th¸ng, quý, n¨m kh«ng thÓ c¨n cø vµo ho¸ ®¬n thuÕ VAT ®­îc. Do ®ã doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò nµy. §èi víi nh÷ng vËt t­ hµng ho¸ vµ chi phÝ dÞch vô cã gi¸ trÞ nhá l¹i ph¸t sinh lÎ tÎ, hoÆc nh÷ng vËt t­ hµng ho¸ mua cña ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp kh«ng h¹ch to¸n theo sæ s¸ch kÕ to¸n th× kh«ng thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n thuÕ VAT. Tæng sè chi phÝ trong 1 n¨m cña sè vËt t­ hµng ho¸ dÞch vô nµy còng rÊt lín mµ kh«ng cã ho¸ ®¬n doanh nghiÖp kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo (10%) th× ®©y còng lµ mét thiÖt thßi lín cho doanh nghiÖp. Do ®ã doanh nghiÖp cÇn ¸p dông qui ®Þnh lµ ®èi víi vËt t­ hµng ho¸ nh­ vËy (th­êng cã gi¸ trÞ d­íi 100.000® trªn 1 chøng tõ thanh to¸n) th× cã thÓ kh«ng cÇn thiÕt ph¶i dïng ho¸ ®¬n VAT mµ dïng tê kª khai hay ho¸ ®¬n b¸n lÎ nh­ hiÖn nay. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã hÖ thèng kÕ to¸n cÊp 2, cuèi kú tËp hîp, kÕt chuyÓn vÒ kÕ to¸n doanh nghiÖp ®Ó tÝnh lç l·i vµ tÝnh ra thuÕ VAT ph¶i nép nh­ng ho¸ ®¬n ë c¸c ®¬n vÞ kÕ to¸n cÊp 2 th­êng kh«ng ®ång nhÊt. V× vËy Nhµ n­íc cÇn quy ®Þnh nép VAT theo tõng ®¬n vÞ vµ khi kÕ to¸n c¸c ®¬n vÞ tù chÞu tr¸ch nhiÖm nép thuÕ VAT t¹i c¬ quan chñ qu¶n ®Þa ph­¬ng n¬i ®¬n vÞ ho¹t ®éng. CÇn l­u ý r»ng sè thuÕ VAT ph¶i nép ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ho¸ ®¬n vµ sè liÖu h¹ch to¸n kÕ to¸n tÝnh chung theo tõng kú (th¸ng, n¨m) SXKD mµ kh«ng tÝnh theo ®Çu vµo, ®Çu ra cña tõng s¶n phÈm. V× vËy trong thùc tÕ khi ¸p dông viÖc kª khai nép thuÕ hoÆc thanh to¸n thuÕ víi Nhµ n­íc sÏ c¨n cø trªn TK kÕ to¸n ph¶n ¸nh thuÕ VAT tõng th¸ng. C¸c ®¬n vÞ sÏ lÊy sè d­ cã cña tµi kho¶n thuÕ VAT ph¸t sinh ®Çu ra (TK 3331) trõ ®i sè d­ nî cña tµi kho¶n thuÕ VAT ®Çu vµo (TK 133). Sè chªnh lÖch d­¬ng lµ sè thuÕ ph¶i nép, cßn sè chªnh lÖch ©m lµ sè ®­îc kÕt chuyÓn trõ vµo th¸ng sau hoÆc sÏ ®­îc NSNN hoµn tr¶ theo ®Ò nghÞ. Nh­ vËy thùc tÕ sÏ kh«ng cÇn quy ®Þnh tÝnh thuÕ trùc tiÕp mµ cÇn ph¶i quy ®Þnh thªm c¸ch quy ®æi, tÝnh thuÕ VAT theo gi¸ b¸n ®· cã thuÕ vµ ch­a cã thuÕ trong ®ã, ®Ó theo c¸ch g× th× sè thuÕ VAT ph¸t sinh còng ®­îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng cã ®Çy ®ñ c¨n cø ph¸p lý cho h¹ch to¸n vµ ®­îc khÊu trõ. d. Nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp b¸ch tõ phÝa Nhµ n­íc. (1). §· tõ l©u, nh©n d©n ta ®· quen víi tËp qu¸n mua b¸n hµng theo "Gi¸ bao gåm c¶ thuÕ" nay thuÕ VAT ®­îc tÝnh trªn gi¸ b¸n hµng "Ch­a cã thuÕ VAT" sÏ ph¸t sinh lóng tóng cho nhµ doanh nghiÖp trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ ®Ó ghi trªn ho¸ ®¬n theo quy ®Þnh cña chÕ ®é chóng ta cã thÓ tÝnh theo c«ng thøc: Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ = (2). Khi triÓn khai luËt thuÕ VAT ch¾c ch¾n b­íc ®Çu cã nhiÒu v­íng m¾c trong viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc kª khai, khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é tËp trung nguån thu vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. §iÒu nµy ®ßi hái NSNN ph¶i cã 1 kho¶n dù phßng, Ýt nhÊt lµ 1 quý, ®¶m b¶o nhu cÇu chi th­êng xuyªn ®Ó khái ¶nh h­ëng b­íc ®Çu triÓn khai thuÕ. (3). C«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¶i thÝch chÝnh s¸ch chÕ ®é cÇn ®­îc xem nh­ lµ mét yÕu tè quan träng gãp phÇn b¶o ®¶m thµnh c«ng cña viÖc triÓn khai thuÕ, cÇn cã nhiÒu tµi liÖu gi¶i ®¸p cho nh©n d©n hiÓu râ. (4). Lµ mét s¾c thuÕ míi, v× vËy cÇn ®µo t¹o tËp huÊn ®éi ngò c¸n bé thuÕ, n©ng cao nghiÖp vô ®Ó viÖc thùc hiÖn VAT ®­îc chÝnh x¸c c«ng b»ng. (5). VÊn ®Ò cÇn lµm râ lµ thuÕ VAT cã lµm cho gi¸ hµng ho¸ t¨ng hay kh«ng, ®Æc biÖt lo¹i chÞu thuÕ 10%, 20%. VÒ b¶n chÊt kh«ng lµm t¨ng gia. (6). Th«ng qua tiÕp cËn víi d©n, c¸n bé thuÕ còng cÇn l¾ng nghe nguyÖn väng, kiÕn nghÞ chÝnh ®¸ng ph¶n ¸nh lªn trªn nghiªn cøu xem xÐt ®Ó cã nh÷ng söa ®æi bæ sung kÞp thêi nh»m lµm cho VAT ngµy cµng phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi míi. (7). X¸c ®Þnh ho¹t ®éng sinh ra thuÕ VAT, thêi ®iÓm ph¸p quy ph¶i quy ®Þnh nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ cã thanh to¸n b»ng tiÒn hoÆc quy ra tiÒn lµ nh÷ng ho¹t ®éng sinh ra thuÕ VAT trªn c¬ së ®ã míi khoanh vïng nh÷ng ®èi t­îng kh«ng chÞu diÖn nép thuÕ. VÒ thêi ®iÓm ph¸t sinh thuÕ VAT, th­êng ph¶i cã quy ®Þnh cô thÓ. - §èi víi trao ®æi hµng ho¸ ®ã lµ ®iÓm giao hµng cã ho¸ ®¬n hîp ph¸p kh«ng phô thuéc thêi ®iÓm thanh to¸n, lç, l·i. - §èi víi cung øng dÞch vô thêi ®iÓm ph¸t sinh VAT lµ thêi ®iÓm thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. (8). Ph©n chia ®èi t­îng chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ vµ quy ®Þnh c¸c møc thuÕ 0%, 5%, 10%, 20% phï hîp víi tõng lo¹i. Gi¶i ph¸p ë ®©y lµ ph¶i quy ®Þnh thËt Ýt thuÕ suÊt, thËt Ýt ®èi t­îng ngo¹i lÖ chØ quy ®Þnh mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ VAT theo kú h¹ch to¸n. Kh«ng quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp nh­ng ph¶i cã quy ®Þnh thèng nhÊt tÝnh thuÕ VAT trªn gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, hoÆc tÝnh trªn gi¸ b¸n ®· cã thuÕ ®Òu ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Ó c¸c ®¬n vÞ ®¸p øng ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc khÊu trõ. Trªn ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n mang tÝnh cÊp b¸ch ®Ó viÖc triÓn khai thuÕ VAT ®­îc diÔn ra thµnh c«ng, lµ mét kÕ to¸n tr­ëng trong doanh nghiÖp h¬n ai hÕt ph¶i hiÓu s©u vÒ c¸c qui ®Þnh cña luËt thuÕ VAT, ®Ó vËn dông linh ho¹t cã lîi nhÊt cho doanh nghiÖp mµ kh«ng tr¸i víi nguyªn t¾c cña luËt lµm sao ®¶m b¶o ®­îc môc tiªu nép thuÕ Ýt nhÊt cã thÓ ®­îc. Tuy b­íc ®Çu cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ c¸c hiÖu øng xÊu nh­ viÖc xö lý hµng tån kho tr­íc ngµy 1/1/1999. Nh­ng khã kh¨n nµy chØ lµ tr­íc m¾t nã cã thÓ chØ ¶nh h­ëng trong mét thêi gian ng¾n (1kú) v× vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®iÒu chØnh thêi kú lç do thuÕ VAT g©y nªn. NÕu thùc sù nç lùc c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn th× ch¾c ch¾n sÏ kh¾c phôc ®­îc thiÖt h¹i cho Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ x· héi. Tuy nhiªn sù ¶nh h­ëng vµ g©y x¸o trén chót Ýt lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái v× ®©y lµ mét s¾c thuÕ hoµn toµn míi l¹ ®èi víi lÞch sö ViÖt Nam. Nh­ng tÝnh ®óng ®¾n vµ ­u viÖt cña VAT lµ ®iÒu kh«ng cÇn bµn cña nã ®· ®­îc chøng minh qua hµng tr¨m quèc gia trªn thÕ giíi c. KÕt luËn Qua ph©n tÝch ë phÇn (B) cho thÊy sù ra ®êi cña luËt thuÕ VAT thay cho luËt thuÕ doanh thu lµ tÊt yÕu kh¸ch quan phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ tr×nh ®é x· héi ®ang ®­îc n©ng cao. Víi c­¬ng vÞ lµ mét kÕ to¸n ph¶i am hiÓu vÒ c¸c nguyªn t¾c cña luËt thuÕ ®Æc biÖt lµ c¸c s¾c thuÕ míi ra ®êi nh­ VAT. §Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®­îc chÝnh x¸c. MÆt kh¸c ph¶i biÕt tËn dông nh÷ng "kÏ hë" cña luËt ®Ó lµm lîi cho doanh nghiÖp mµ kh«ng ph¹m luËt. §èi víi luËt thuÕ VAT tuú vµo c¸c t×nh huèng cô thÓ mµ kÕ to¸n ra quyÕt ®Þnh nªn ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nµo? cho nh÷ng lo¹i hµng ho¸, dÞch vô nµo? CÇn ph©n tÝch râ nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña VAT còng nh­ 2 ph­¬ng ph¸p tÝnh ®Ó h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cã thÓ g©y ¶nh h­ëng xÊu tíi qu¸ tr×nh SXKD xña doanh nghiÖp m×nh. C¸c t×nh huèng xö lý c¬ b¶n cho c¸c tr­êng hîp c¬ b¶n cô thÓ ®· ®­îc h­íng dÉn trong: Th«ng t­ sè 100-1998/TT-BTC ngµy 15/7/1998 cña BTC. Cßn trong bµi viÕt t¸c gi¶ b»ng sù quan s¸t thùc tÕ t×nh h×nh thùc hiÖn thuÕ VAT trong thêi gian qua, qua c¸c th«ng tin cña tµi liÖu tham kh¶o. Ch¾c ch¾n nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn VAT lµ kh«ng tr¸nh khái, v× vËy cÇn ph¶i nç lùc ®­a thuÕ VAT vµo cuéc sèng ®ång thêi t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p míi tèi ­u ®Ó t¨ng c­êng ­u thÕ vµ h¹n chÕ tíi møc tèi thiÓu nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thuÕ VAT. tµi liÖu tham kh¶o ------------------------------------------------ 1. HÖ thèng h­íng dÉn thùc hiÖn luËt thuÕ VAT 2. LuËt thuÕ VAT, thuÕ TNDN 3. ThuÕ VAT - nh÷ng khiÕm khuyÕt cÇn hoµn thiÖn NguyÔn V¨n S¬n TC: 5/98 4. ThuÕ VAT - ®«i ®iÒu ph¶n ¸nh tõ doanh nghiÖp Doanh Thu Ph­¬ng KT 6/98 5. Mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn thuÕ VAT Lª Xu©n Quang PTKT 94/98 6. C¸c tµi liÖu vµ t¹p chÝ vÒ thuÕ VAT N¨m 1998 vµ 1999