Chuyên đề Phòng bệnh ung thư

HộI THảO GIáO DụC SứC KHOẻ, PHòNG & PHáT HIệN SớM UNG THƯ pHòNG BệNH UNG tHƯ Pgs. tS đoàn hữu nghị Xu hương bệnh tật qua ghi nhận bệnh viện HộI thảo xạ trị ung thư 10/2003 Hội thảo xạ trị UT 10/2003 Cancer control in asia pacific, training course, 13-21/9/03 Tình hình ung thư trên thế giới Tình hình mắc: Năm 2000: 10 triệu ca; 52% ở các nước đang PT Tình hình tử vong: Năm 2000: 6.2 triệu tử vong do UT; 57% ở các nước đang PT Xu hướng của bệnh ung thư theo thời gian: tăng: ung thư phổi giảm: ung thư dạ dày, ung thư cổ tử cung. ít thay đổi: Vú, tuyến tiền liệt, đại trực tràng Các UT gây tử vong hàng đầu trên thế giới năm 2000 Ung thư ở Việt nam năm 2000, nam giới Ung thư ở Việt nam năm 2000, nữ giới FEMALES: CR: 81.5 per 100000 ASR: 101.6 per 100000 New Cases: 32,786 Siêu cấu truc dna cơ sở sinh học phân tử của tạo ung thư nhiều bước Được chứng minh qua nghiên cứu dịch tễ học, thực nghiệm và phân tử. Ví dụ: thí nghiệm trên da chuột về quá trình sinh ung thư Cơ chế sinh bệnh ung thư ứng dụng: Không gây đột biến gen: Không hút thuốc , Phòng vệ phóng xạ, tránh tia cực tím, bảo vệ khi tiếp xúc với hoá chất Tránh những yếu tố thúc đẩy: Nitrozamin, Aflatoxin,… Tăng sức đề kháng sửa chữa gen lịch sử thuốc lá Thuốc lá được nhân loại sử dụng từ nhiều thế kỷ, Người da đỏ ở Mỹ phát hiện khi đào vàng. Nhập vào Châu Âu thế kỷ 16. Christophe Colom , 11 tháng 11 năm 1492, dân da đỏ đã biếu ông món quà quý thuốc lá sấy khô. Nhà máy thuốc lá đầu tiên trên thế giới được xây dựng ở Havana-Cuba vào 1853, Khi đưa vào Châu Âu, thuốc lá coi như thuốc chữa bệnh. NICOTINE kích thích cấu trúc lưới ở não. James I.King ở Anh 1604 "tranh luận về thuốc lá". 2- Các yếu tố nguy cơ gây ung thư Thuốc lá Mỹ: 30% Tử vong do ung thư; 90% Tử vong do ung thư phổi liên quan thuốc lá Thuốc lá là nguyên nhân: UT phổi, thanh quản, thực quản, họng miệng, bàng quang, thận, tuỵ... Thuốc lá có hại cho người hút và người xung quanh Cai thuốc làm giảm nguy cơ ung thư Phòng chống thuốc lá 2- nguy cơ gây ung thư do dinh dưỡng Yếu tố dinh dưỡng Tăng nguy cơ Các chất béo Các nitrosamine trong thức ăn muối Các hoá chất do chế biến thực phẩm Thực phẩm bị ô nhiễm nấm aflatoxin, hoá chất BVTV Rượu Giảm nguy cơ: Rau quả tươi Chất xơ Thực phẩm giầu vitamin A 2- Các yếu tố nguy cơ gây ung thư Béo phì: Cân nặng vượt trên mức trung bình 40% làm tăng nguy cơ tử vong do ung thư lên 33% ở nam và 55% ở nữ ở nữ giới, béo phì có liên quan với ung thư vú, cổ, thân và nội mạc tử cung, buồng trứng, túi mật. ở nam giới bệnh béo phì liên quan với ung thư đạI tràng, tiền liệt tuyến Luyện tập thể dục: Hoạt động thể lực làm giảm nguy cơ ung thư đạI tràng ở cả hai giới, Ut vú ở nữ và UT tiền liệt tuyến ở nam Các yếu tố nghề nghiệp 6 lời khuyên về dinh dưỡng 1)Giảm phần calo chất béo từ 40% xuống 20-30% 2) Đưa hoa quả, rau, ngũ cốc nguyên hạt vào bữa ăn hàng ngày. 3) Hạn chế tiêu thụ thức ăn muối, lên men, hong khói... VD: Cá kho, xì dầu, cá ám khói... 4) Hạn chế tiêu thụ những gia vị vô bổ có thể gây ung thư. VD phẩm nhuộm, dầu thơm... 5) Tránh chất gây đột biến gien trong thức ăn có hàm lượng thuốc trừ sâu diệt cỏ, thuốc kích thích tăng trọng cao. 6). Không lạm dụng rượu, bia, các chất lên men rượu Khuuyến cáo: Khuyến cáo về uống rượu: . Chọn đồ uống không có cồn, chọn nước quả, sôđa khi ăn cơm và ăn tiệc. . Tránh các cơ hội tụ tập rượu chè. . Hãy nói với bác sỹ khi bạn không bỏ được rượu Phòng chống ung thư Khuyến cáo về phơi nắng: . Đừng phơi nắng trực tiếp từ 10g đến 16 g. . Dùng mũ nón, áo dài tay hoặc che ô tránh nắng. . Không để cháy nắng. 2- Các yếu tố nguy cơ gây ung thư Nhiễm trùng HTLV-1 bạch cầu/lympho tế bào T 5% EBV NHL 10-15% EBV Hodgkin 35-50% EBV NPC 40-70% HBV HCC 40-60% HCV HCC 20-30% HPV cổ tử cung 90% HP Dạ dày chưa có số liệu 2- Các yếu tố nguy cơ gây ung thư Tiền sử phụ khoa và sinh nở: Tuổi có kinh sớm, mãn kinh muộn, sinh con đầu muộn và không có con: ung thư vú Tuổi có kinh sớm, tuổi mãn kinh muộn, không sinh con hoặc đẻ ít tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung Sinh nhiều con làm tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung Số lần sinh con có tác dụng bảo vệ đối với ung thư buồng trứng Khuyến cáo về SH tình dục: . Không quan hệ tình dục ngoài hôn nhân. Tiết dục, bảo vệ sức khoẻ sinh sản. . Quan hệ tình dục chủ động thì cần chuẩn bị cho an toàn. Không trông cậy hoàn toàn vào bao cao su của bạn tình. CáC TEST SàNG LọC UNG THƯ PháT HIệN SớM UNG THƯ Hướng dẫn chụp xquang vú để phát hiện sớm 35- 39 tuổi: Chụp vú lần đầu 40- 49 tuổi: Chụp vú 1-2 năm lần 50 tuổi: Chụp vú 1 năm / lần. Hướng dẫn phát hiện sớm ung thư đại trực tràng - Thăm trực tràng hàng năm từ 40 tuổi - Thử máu ở phân hàng năm từ 50 tuổi - Soi trực tràng, sicma 3 - 5 năm / lần từ 50 tuổi Tóm tắt về phòng bệnh ung thư: Sống thêm ung thư 40 năm qua tại usa Tóm tắt Ung thư không phải là định mệnh xấu, có thể chữa khỏi được, có thể đề phòng được. Khoa học đang đứng trước thời cơ : Đi những nước rút quyết định thanh toán mối đe doạ UT cho nhân loại. Trong khi sử dụng các vũ khí để điều trị triệt căn ung thư, cần một sự ưu tiên để chặn con đường phát triển của ung thư đó là phòng bệnh. Sự ưu tiên đó phải là thực sự và quan trọng vì đầu tư vào khu vực này sẽ có hiệu qủa cao: Có thể phòng được 30% các loại ung thư trên người hiện nay./. trân trọng cảm ơn