Chuyên đề Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định thực trạng và kiến nghị

nh thức thanh toán không dùng tiền mặt, thực hiện tốt các nghiệp vụ thanh toán là một trong những biện pháp chủ yếu để đáp ứng nhu cầu hoạt động sản xuất kinh doanh và lưu thông hàng hóa của nền kinh tế theo cơ chế thị trường. Công tác thanh toán từng bước đã có những thay đổi, ngành Ngân hàng đã áp dụng công nghệ hiện đại, các Ngân hàng đã tiến hành nối mạng vi tính và thực hiện chuyển tiền qua mạng truyền tin giữa các tỉnh, thành phố và một số trung tâm thanh toán bù trừ. Hiện nay một số Ngân hàng đã áp dụng thanh toán điện tử. Việc áp dụng công nghệ hiện đại đã giúp cho công tác thanh toán tiến hành một cách thuận lợi và an toàn, tạo điều kiện tốt rút ngắn thời gian luân chuyển chứng từ, tạo vòng quay của vốn nhanh. Làm công tác thanh toán không dùng tiền mặt sẽ giảm tương ứng lượng tiền mặt trong nền kinh tế, nhằm góp phần điều chỉnh hợp lý khối lượng tiền trong lưu thông, ổn định và nâng cao sức mua của đồng tiền, hạn chế tối thiểu việc gây áp lực về tâm lý đối với giá cả. Trong nền kinh tế thị trường quá trình phát triển kinh tế có sự điều tiết của Nhà nước, công tác thanh toán nói chung và thanh toán không dùng tiền mặt nói riêng là một công cụ quan trọng trong quá trình vận hành có hiệu quả chính sách tiền tệ. Điều này đòi hỏi ngành Ngân hàng phải có những tư duy đổi mới, những nhận thức đúng đắn góp phần thực hiện tốt quá trình đổi mới của Đảng và Nhà nước, giữ vững ổn định và phát triển của nền kinh tế. Với vai trò là trung tâm thanh toán Ngân hàng góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển, kiềm chế và đẩy lùi lạm phát, ổn định sức mua của đồng tiền, từng bước nâng cao vị trí của Ngân hàng Việt Nam trên thị trường quốc tế.Qua quá trình học tập và nghiên cứu cũng như thực tập tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định, em đi sâu vào nghiên cứu tìm hiểu chế độ thanh toán không dùng tiền mặt. Vì vậy em chọn đề tài nghiên cứu: Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định thực trạng và kiến nghị. I. Sự cần thiết khách quan và vai trò của công tác thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế thị trường Chương I: Lý luận cơ bản về công tác thanh toán không dùng tiền mặt 1. Sự cần thiết của thanh toán không dùng tiền mặt Lịch sử ra đời, sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hóa, cũng đồng thời gắn liền với sự ra đời và phát triển của tiền tệ. Từ cổ xưa đến cách đây vài trăm năm , các kim loại quý như vàng, bạc được coi như một phương tiện trao đổi trong xã hội trừ xã hội sơ khai nhất. Vấn đề đặt ra với một hệ thống thanh toán hoàn toàn dựa vào kim loại quý thì việc vận chuyển từ nơi này đến nơI khác rất khó khăn. Sự phát triển tiếp theo của hệ thống thanh toán là đồng tiền giấy, đồng tiền giấy có lợi hơn hẳn so với đồng tiền kim loại ở chỗ nó nhẹ hơn rất nhiều, việc cầm theo nó cũng dễ dàng hơn, nhưng vấn đề đặt ra khi công nghệ in ấn tiền phát triển tiên tiến thì tệ nạn in tiền giả cũng phát triền theo, chi phí in tiền, vận chuyển và bảo quản tiền rất tốn kém. Mặt khác,cả hai loại tiền này nổi lên một số yếu điểm đó là dễ bị lấy cắp , tốn thời gian vận chuyển chi phí bảo quản in ấn. Để khắc phục khó khăn này, một bước tiến mới của hệ thống thanh toán đã xuất hiện với hoạt động Ngân hàng hiện đại- thanh toán chuyển khoản qua Ngân hàng. Hoạt động ngân hàng sơ khai ban đầu chỉ là thu nhận giữ hộ tiền, kim loại quý cho khách hàng. Theo quy luật của thị trường, nền kinh tế hàng hóa là luôn vận động và luôn phát triển, Ngân hàng phát triển thêm một số nghiệp vụ như việc thanh toán cho khách hàng gửi tiền tại một Ngân hàng khi có nhu cầu chi trả lẫn nhau.Khi sản xuất và lưu thông hàng hóa ở mức thấp , quá trình mua bán diễn ra trong phạm vi hẹp thì người ta thanh toán với nhau bằng tiền mặt, sự vận động của vật tư hàng hóa, vật tư gắn liền với sự vận động của khối lượng tiền tệ nhất định. Lúc này thanh tóan bằng tiền mặt đã tỏ rõ sự linh hoạt của nó. Quá trình thanh toán bằng tiền mặt không gặp phải một vấn đề nào. Nhưng theo quy luật của sự phát triển kinh tế – xã hội , công việc không chỉ bó hẹp trong một phạm vi , một quốc gia mà xuyên khắp quốc gia trên cả thị trường thế giới với một khối lượng hàng hóa lớn nhiều chủng loại đa dạng và phong phú. Lúc này thanh toán bằng tiền mặt đã nảy sinh hàng loạt những điểm bất lợi cho công việc thanh toán như thời gian , chi phí, vận chuyển. Đến lúc này hệ thống thanh toán hiện đại qua Ngân hàng hay còn gọi thanh toán không dùng tiền mặt phần nào giải quyết được những bất lợi của thanh toán bằng tiền mặt nói trên. Người ta không còn phải mất thời gian vào in tiền, vận chuyển tiền và bảo quản tiền…mà thay vào đó chỉ việc trích chuyển vốn từ tài khoản đơn vị này sang tài khoản đơn vị khác, hoặc thanh toán bù trừ lẫn nhau giữa các tổ chức và đơn vị.Để thực hiện quá trình này phải có ít nhất ba chủ thể tham gia đó là bên mua, bên bán và Ngân hàng đóng vai trò trung gian tài chính với chức năng là trung tâm thanh toán của nền kinh tế. Các Ngân hàng Thương mại hoàn toàn có khả năng tổ chức các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt thích hợp để thu hút nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư, sẽ góp phần lớn trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế, ổn định giá cả đẩy lùi lạm phát, lưu thông hàng hóa, tăng thu nhập quốc dân. Vì có tính ưu việt như trên , công tác thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng được khách hàng ưa chuộng , nên nó không ngừng phát triền và không thể thiếu được trong nền kinh tế thị trường hiện nay. Do đó nó ra đời là một tất yếu khách quan của lịch sử loàI người. Tóm lại thanh tóan không dùng tiền mặt là một nghiệp vụ trung gian của Ngân hàng, đây chính là cách thức mang lại hiệu quả cao nhất cho cả hai bên :đơn vị mở tàI khoản và Ngân hàng, mà lại phù hợp với sự phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hóa .Việc thay thế thanh toán tiền mặt bằng thanh tóan không dùng tiền mặt đã thực sự thu hút dòng tiền mặt chảy vào Ngân hàng, ngân hàng sẽ tăng nguồn thu và nguồn vốn bằng tiền mặt đồng thời qua đó Ngân hàng có thể kỉêm soát và điều hành chặt chẽ thông qua công tác thanh tóan. Còn khách hàng đơn vị mở tàI khoản tại Ngân hàng đảm bảo được chi trả đúng thời hạn , tiết kiệm thời gian, an toàn nhất. 2. Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế thị trường Trong nền kinh tế thị trường, thanh toán không dùng tiền mặt có một vai trò hết sức quan trọng đối với từng cá nhân, từng đơn vị kinh tế và đối với toàn bộ nền kinh tế.Nó đáp ứng được đòi hỏi của sản xuất và lưu thông hàng hóa trong nền kinh tế thị trường , làm cho Ngân hàng trở thành trung tâm thanh tóan của nền kinh tế.Vai trò của thanh tóan không dùng tiền mặt được thể hiện : * Đối với Ngân hàng Thanh tóan không dùng tiền mặt góp phần tăng nhanh nguồn vốn của Ngân hàng, mở rộng nghiệp vụ kinh doanh. Khi các doanh nghiệp mở tàI khoản tại Ngân hàng sẽ mang lại cho Ngân hàng nguồn vốn tương đối lớn để cho vay, đầu tư phát triển kinh tế . Nó thúc đẩy ngiệp vụ tín dụng của Ngân hàng phát triển, giúp Ngân hàng hạn chế rủi ro trong kinh doanh tín dụng, qua đó nắm được đặc điểm tình hình kinh doanh của khách hàng.Khi khách hàng mở tàI khoản tại Ngân hàng và ký thác vốn của mình vào đó sẽ tạo điều kiện cho Ngân hàng kiểm soát được một phần lượng tiền trong nền kinh tế,cũng như khả năng tàI chính , tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Trên cơ sở đó ngân hàng tiến hành cung ứng một lượng tiền thích hợp cho nền kinh tế. * Đối với doanh nghiệp Thanh toán không dùng tiền mặt góp phần thúc đẩy nhanh tốc độ thanh tóan, tốc độ chu chuyển vốn và quá trình táI sản xuất trong hoạt động kinh doanh. Mặt khác, thanh toán không dùng tiền mặt sử dụng tiền ghi sổ, nghĩa là trên cơ sở số tiền ghi sổ , nghĩa là trên cơ sở số tiền gửi ngân hàng việc thanh toán được thanh toán được tiến hành bằng phương pháp ghi chuyển từ tàI khoản này sang tàI khoản khác. Do đó , đảm bảo sự an toàn về vốn cũng như tàI sản của doanh nghiệp tránh được những rủi ro đáng tiếc có thể xảy ra trong quá trình thanh toán. * Xét trên góc độ quản lý vĩ mô của Nhà nước Đối với nền kinh tế thì việc tăng tỷ trọng thanh toán không dùng tiền mặt trong lưu thông góp phần tiết kiệm chi phí. Đồng thời giúp Ngân hàng TW có khả năng điều tiết cung ứng tiền tệ cho phù hợp với nhu cầu thông qua việc tăng giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các Ngân hàng, đảm bảo ổn định sức mua của đồng tiền. Có thể thấy, trong xu thế mở cửa của nước ta hiện nay thì thanh tóan không dùng tiền mặt có những vai trò trực tiếp cũng như gián tiếp ảnh hưởng tới 3 thành phần quan trọng của nền kinh tế đó là : Doanh nghiệp, Ngân hàng và Nhà nước . Thực hiện tốt công tác thanh toán không dùng tiền mặt sẽ giúp các thành phần này đạt hiệu quả cao trong hoạt động của mình, đồng thời thúc đẩy nền kinh tế nước ta ngày càng phát triển. II. Nội dung các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt qua Ngân hàng 1. Khái niệm và nguyên tắc chung về thanh toán không dùng tiền mặt 1.1KháI niệm Thanh toán không dùng tiền mặt là phương thức chi trả thực hiện bằng cách trích một số tiền từ tàI khoản người chi chuyển sang tàI khoản người thụ hưởng. Các tàI khoản này đều được mở tại Ngân hàng. Như vậy, thanh toán không dùng tiền mặt là nghiệp vụ trung gian của Ngân hàng, Ngân hàng chỉ thực hiện thanh toán khi có lệnh của chủ tàI khoản bao gồm các tổ chức kinh tế, đơn vị và cá nhân mở tàI khoản tại Ngân hàng. Thông thường tham gia thanh tóan không dùng tiền mặt gồm có 4 bên: Bên mua hay nhận dịch vụ cung ứng - Ngân hàng phục vụ bên mua, tức là Ngân hàng nơI đơn vị mua mở tàI khoản giao dịch - Bên bán tức là bên cung ứng hàng hóa hay dịch vụ - Ngân hàng phục vụ bên bán là Ngân hàng nơI đơn vị bán mở tàI khoản giao dịch Trong quan hệ thanh toán không dùng tiền mặt, Ngân hàng đóng vai trò là tổ chức trung gian cung cấp dịch vụ tàI chính cho cả bên mua và bên bán với mức phí dịch vụ thích hợp. 2. Nguyên tắc thanh toán Quyết định số 22/QĐ/NH ban hành ngày 21/02/1994 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về “Thể lệ thanh toán không dùng tiển mặt” đã tạo ra một khung pháp lý cho công tác thanh tóan không dùng tiền mặt qua Ngân hàng.Theo quyết định này các đơn vị cá nhân thanh tóan thanh toán qua Ngân hàng Kho bạc Nhà nước được áp dụng các thể thức sau: - Thanh tóan bằng séc thanh toán - Thanh toán bằng UNC- chuyển tiền - Thanh tóan bằng UNT - Thanh tóan bằng thư tín dụng - Thanh tóan bằng thẻ thanh toán - Thanh toán bằng ngân phiếu thanh toán Tùy theo hoàn cảnh phát sinh giao dịch, các đơn vị hay khách hàng của Ngân hàng có thể sử dụng một trong các thể thức thanh toán nêu trên. Để công tác thanh tóan không dùng tiền mặt qua Ngân hàng có thể thực hịên nhanh chóng chính xác thì các bên mua, bên bán và Ngân hàng phảI tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản sau: Thứ nhất: Khách hàng có quyền lựa chọn Ngân hàng để mở tàI khoản giao dịch và thực hiện thanh tóan tại một Ngân hàng có cung cấp dịch vụ thanh toán . Thứ hai: Việc mở tàI khoản tại Ngân hàng , Kho bạc nhà nước và thực hiện thanh tóan qua tàI khoản được ghi bằng đồng Việt Nam. Trường hợp mở và thanh toán bằng ngoại tệ phảI được thực hiện theo cơ chế quản lý ngoại hối của Chính phủ Việt Nam ban hành. Thứ ba : Để đảm bảo thanh toán đầy đủ kịp thời các chủ tàI khoản (bên trả tiền) phảI có đủ tiền trên tàI khoản. Thứ tư : Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước phảI có trách nhiêm : -Thực hiện các ủy nhiệm thanh tóan của khách hàng phảI chính xác , an toàn ,nhanh chóng và thuận tiện. Các Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm chi trả bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản trong phạm vi số dư tiền gửi theo yêu cầu của khách hàng. - Nếu có thiếu sót trong quá trình thanh tóan gây thiệt hại cho khách hàng thì Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước phảI bồi thường thiệt hại và tùy theo mức độ vi phạm có thể bị xử lý theo pháp luật. Thứ năm : Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước chỉ cung cấp số liệu trên tàI khoản khách hàng cho cơ quan ngòai Ngân hàng và Kho bạc nhà nước khi có văn bản của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Thứ sáu : Khi thực hiện các dịch vụ thanh tóan cho khách hàng , Ngân hàng được thu phí theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. 3. Các thể thức thanh tóan không dùng tiền mặt tại Việt Nam 3.1Thể thức thanh toán bằng Séc: Séc là lệnh chuyển tiền của chủ tàI khoản , được lập theo mẫu do Ngân hàng quy định yêu cầu Ngân hàng, Kho bạc phục vụ mình trích một số tiền từ tàI khoản tiền gửi của mình để trả cho người thụ hưởng trong thời gian hiệu lực của tờ séc đó. Về nguyên tắc, người phát hành Séc chỉ được phát hành Séc quá số dư tàI khoản của mình, nếu vượt quá sẽ phảI chịu một khoản tìên phạt. Thời gian hiệu lực của tờ Séc là thời hạn tính từ ngày phát hành Séc đến ngày nộp Séc vào Ngân hàng. Thời hạn của Séc được quy định là 15 ngày (kể từ ngày phát hành). Séc được hạch toán theo nguyên tắc ghi Nợ trước Có sau.Các tờ Séc sau khi được kiểm tra tính hợp pháp , hợp lệ , có đủ tiền trên tàI khoản thì Ngân hàng sẽ ghi Nợ tàI khoản người phát hành Séc , ghi Có vào tài khoản người thụ hưởng Séc. 3.2 Thanh toán bằng UNC- chuyển tiền 3.2.1 Thanh toán bằng UNC UNC là lệnh viết của chủ tài khoản yêu cầu Ngân hàng phục vụ mình trích một số tiền nhất định từ tài khoản tiền gửi của mình để trả cho người thụ hưởng sau khi mua hàng hóa , dịch vụ , nộp thuế… UNC được áp dụng để thanh toán cho người thụ hưởng ở cùng Ngân hàng, khác Ngân hàng, khác tỉnh, khác hệ thống Ngân hàng… Quy trình thanh toán: Tại Ngân hàng bên mua: Sau khi nhận được hàng hóa, dịch vụ của đơn vị bán, đơn vị mua phải lập 4 liên UNC theo mẫu đúng nội dung quy định , có dấu , chữ ký của chủ tài khoản. Trong trường hợp người mua, người bán mở tài khoản tại hai Ngân hàng thương mại khác nhau thì tùy theo hình thức thanh toán mà Ngân hàng bên mua phải lập thêm các chứng từ sau: Nếu thanh toán bằng tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước thì phải lập thêm 2 liên bảng kê (Bảng kê 11. Dựa vào bảng kê và UNC kế toán ghi: Nợ TK tiền gửi đơn vị mua Có TK 1113- Tiền gửi tại NHNN Gửi tới Ngân hàng Nhà nước bảng kê và liên 3, 4 UNC _ Nếu thanh tóan bù trừ thì lập thêm 2 liên bảng kê (Bảng kê 12) .Dựa vào UNC và bảng kê , kế toán ghi: Nợ TK tiền gửi đơn vị mua Có TK 5012- Thanh toán bù trừ của NH thành viên Gửi bảng kê và liên 3,4 tới NH bên bán - Nếu thanh tóan qua liên hàng thì kế toán ghi : Nợ TK tiền gửi đơn vị mua Có TK 5211- liên hàng đI năm nay Sơ đồ quy trình thanh toán bằng UNC 1.Đơn vị bán giao hàng 2.Đơn vị mua nộp UNC vào Ngân hàng phục vụ mình 3a.Ngân hàng bên mua ghi Nợ tàI khoản đơn vị mua và báo Nợ bên mua 3b.Ngân hàng bên mua làm thủ tục thanh toán qua NHNN, bù trừ hoặc liên hàng, gửi giấy báo Có tới Ngân hàng bên bán 4.Ngân hàng bên bán ghi Có và báo Có cho đơn vị bán. _Tại Ngân hàng bên bán: Tùy theo giấy tờ thanh toán nhận được từ Ngân hàng bên mua mà ghi Nợ: + Nếu nhận được bảng kê 11, ghi nợ TK 1113 + Nếu nhận được bảng kê 12, ghi nợ TK5012 +Nếu nhận được giấy báo liên hàng ghi Nợ TK 5212- liên hàng đến năm nay Ghi Có TK đơn vị bán 3.2.1. Thanh toán bằng Séc chuyển tiền Séc chuyển tiền là một hình thức chuyển tiền theo yêu cầu của khách hàng trong đó người đại diện đứng tên trên tờ Séc trực tiếp cầm và chuyển nộp Séc vào Ngân hàng trả tiền để lĩnh tiền mặt hay chuyển khoản , để chi trả cho người cho người cung cấp hàng hóa dịch vụ. Séc chuyển tiền được thanh toán giữa các Ngân hàng, các địa phương nhưng cùng hệ thống Ngân hàng thương mại. Thời hạn hiệu lực tối đa là 30 ngày kể từ ngày phát hành séc. Hình thức này khá thuận tiện và an toàn vì trên Séc chuyển tiền có ký hiệu mật. Sơ đồ quy trình thanh toán bằng Séc chuyển tiền 1.Đơn vị chuyển tiền lập UNC nộp vào Ngân hàng phục vụ mình 2.Ngân hàng chuyển tiền phát hành séc chuyển tiền và giao séc cho người đại diện đơn vị chuyển tiền 3 Người đại diện cầm séc chuyển tiền đến nơI cần giao dịch thanh toán 4.Người đại diện (người cầm séc )trực tiếp cầm séc nộp vào Ngân hàng trả tiền 5a.Ngân hàng trả tiền lập giấy báo Nợ liên hàng gửi cho Ngân hàng chuyển tiền 5b.Ngân hàng trả tiền cho người đại diện đơn vị chuyển tiền Quy trình thanh tóan Muốn được cấp séc chuyển tiền , đơn vị phả lập 3 liên UNC ghi nội dung mục đích , họ tên số chứng minh thư người cầm séc nộp vào ngân hàng phục vụ mình. Ngân hàng phát hành séc yêu cầu người cầm séc ký tên vào mặt sau cuống séc rồi giao cả 2 liên (bản chính và bản điệp) cho người cầm séc. * Hạch toán khi cấp séc : Sau khi trao séc kế tóan ghi Liên 1 UNC ghi Nợ TK tiền gửi đơn vị chuyển tiền Liên 2 UNC báo Nợ cho đơn vị chuyển tiền Liên 3 UNC ghi Có TK 4661 –ký quỹ đảm bảo thanh toán séc * Hạch toán khi thanh tóan: Để được thanh toán séc chuyển tiền , người cầm séc phả nộp cả 2 liên séc chuyển tiền vào Ngân hàng trả tiền , Ngân hàng trả tiền lập giấy báo Nợ liên hàng, gửi Ngân hàng cấp séc . Xử lý chứng từ và hạch toán như sau: Liên 1 giấy báo Nợ liên hàng và bản điệp séc chuyển tiền gửi Ngân hàng cấp séc Liền 2 giấy báo Nợ liên hàng gửi trung tâm kiểm soát đối chiếu liên hàng Liên 3 ghi Nợ TK 5211 – liên hàng đi năm nay Bản chính séc cầm tay dùng để ghi Có TK 4640- chuyển tiền phải trả , đứng tên người cầm séc Sau đó trả tiền cho khách hàng theo yêu cầu, nếu trả tiền mặt ghi: Nợ TK 4640 – chuyển tiền phải trả Có TK 1011 – tiền mặt tại đơn vị Tại Ngân hàng cấp séc : Khi nhận được giấy báo Nợ liên hàng và bản điệp séc cầm tay.Xử lý chứng từ và hạch tóan như sau Bản điệp séc cầm tay dùng ghi Nợ TK 4661- ký quỹ đảm bảo thanh toán séc Giấy báo liên hàng dùng ghi Có TK 5212 – liên hàng đến năm nay. 3.3 Thể thức thanh toán bằng UNT Uỷ nhiệm thu (UNT) là lệnh viết trên mẫu in sẵn , đơn vị bán lập UNT nhờ Ngân hàng phục vụ mình thu hộ tiền sau khi đã hoàn thành cung ứng hàng hóa , cung cấp dịch vụ cho đơn vị mua theo hợp đồng thỏa thuận. UNT chủ yếu sử dụng trong thanh tóan giữa các bên mua bán tín nhiệm lẫn nhau, bên mua và bên bán phải thống nhất thỏa thuận dùng hình thức thanh toán UNT đồng thời phải thông báo bằng văn bản cho Ngân hàng bên thụ hưởng để có căn cứ thực hiện UNT Hình thức thanh toán UNT áp dụng giữa các đơn vị mở tài khoản tại cùng chi nhánh Ngân hàng hoặc các chi nhánh khác nhưng cùng hệ thống Ngân hàng Sơ đồ quy trình thanh toán bằng UNT Người bán giao hàng hóa dịch vụ cho người mua Bên bán nộp UNT kèm hóa đơn giao hàng có chữ ký nhận hàng Ngân hàng bên bán chuyển UNT, bản sao hóa giao hgnf cho NH bên mua 4a.NH bên mua ghi Nợ TK và báo Nợ cho người mua 4b.Ngân hàng bên mua thanh toán cho Ngân hàng bên bán Ngân hàng bên bán ghi Có và báo Có cho người bán Quy trình thanh toán Đơn vị bán hàng phải lập 4 liên UNT kèm theo hóa đơn giao hàng có vào Ngân hàng phục vụ mình Trường hợp 2 đơn vị mở tài khoản tại 2 Ngân hàng Hạch tóan tại Ngân hàng bên mua : Ngân hàng bên mua lập 2 liên bảng kê 11 nếu thanh toán qua 2 Ngân hàng Nhà nước, 2 liên bảng kê số 12 nếu thanh tóan bù trừ, lập giấy báo liên hàng nếu thanh toán liên hàng. Đồng thời kế toán ghi: Nợ TK tiền gửi đơn vị mua Có TK 1113, nếu bảng kê 11 Có TK 5012, nếu bảng kê 12 Có TK 5211, nếu lập giấy báo liên hàng Hạch toán tại Ngân hàng bên bán: Khi nhận được UNT , ngân hàng bên bán phải tách riêng liên 4 UNT để theo dõi , lưu tại Ngân hàng mình còn các liên 1,2,3 gửi tới Ngân hàng bên mua để ghi Nợ TK đơn vị mua Khi UNT được bên mua thanh toán ,tùy theo hình thức thanh tóan mà Ngân hàng bên bán nhận được các chứng từ phù hợp để : Ghi Nợ :- Nếu nhận được bảng kê 11, ghi Nợ TK 1113 -Nếu nhận được bảng kê 12, ghi Nợ TK 5012 -Nếu nhận được giấy báo liên hàng ghi Nợ TK 5212 Ghi Có : TK tiền gửi đơn vị bán 3.4 Thể thức thanh toán bằng thư tín dụng Thư tín dụng (TTD) là lệnh của Ngân hàng bên mua đối với Ngân hàng bên bán khác địa phương yêu cầu trả tiền theo các chứng từ của người bán đã giao hàng hóa cung ứng dịch vụ theo đúng điều kiện của người mua. Theo thể thức thanh toán này , khi bên bán đã sẵn sàng giao hàng bên mua phải ký quỹ vào Ngân hàng một số tiền đủ để mở TTD thanh tóan tiền mua hàng. Quy trình mở và thanh tóan thư TTD (L/ C) chương II: khái quát chung về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định I. Vài nét về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định được thành lập từ tháng 1 năm 1997 do chia tách từ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Hà Nam cũ. Trụ sở đóng tại thành phố Nam Định là nơi tập trung đông dân cư và là trung tâm văn hóa xã hội của tỉnh. Với lợi thế như vậy đã giúp cho Ngân hàng nông nghiệp tỉnh Nam Định đứng vững và phát triển trên lĩnh vực kinh doanh của mình. NHNo & PTNT tỉnh Nam Định Là Ngân hàng thương mại quốc doanh, hoạt động chủ yếu trong kĩnh vực phục vụ phát triển nông nghiệp và nông thôn của tỉnh với một mạng lưới rộng khắp ở 9 Ngân hàng NN & PTNT huyện, 15 phường, 201 xã và một thành phố, chức năng nhiệm vụ chủ yếu là: - Nhận tiền gửi thanh toán của mọi thành phần. - Huy động tiền gửi tiết kiệm và kỳ phiếu trong dân cư bằng VND và ngoại tệ - Cho vay trung và dài hạn đối với mọi thành phần kinh tế - Thanh toán xuất nhập khẩu hàng hóa dịch vụ trực tiếp với nước ngoài qua mạng SWIFT - Làm dịch vụ chuyển tiền nhanh qua mạng máy vi tính trong phạm vi nội tỉnh và toàn quốc. - Thực hiện các nghiệp vụ và dịch vụ khác của Ngân hàng thương mại. NHNo & PTNT tỉnh Nam Định là một chi nhánh của Ngân hàng thương mại quốc doanh đó là NHNo & PTNT Việt Nam, với chức năng, nhiệm vụ, kinh doanh tổng hợp, có xu hướng mở rộng tới tất cả các dịch vụ tài chính - Ngân hàng hiện đại. Là một Ngân hàng có nhiều khó khăn khi mới thành lập: Thiếu vốn, chi phí kinh doanh cao, dư nợ thấp, cơ sở vật chất - Kỹ thuật lạc hậu, trình độ nghiệp vụ chưa cao, tổn thất rủi ro cao, kinh doanh thua lỗ. Đến nay, nhờ sự kiên trì khắc phục khó khăn, quyết tâm đổi mới, NHNo & PTNT tỉnh Nam Định không những đã khẳng định được mình, mà còn vươn lên phát triển trong cơ chế thị trường. Về lao động: Tính đến ngày31/12/2003 tổng số lao động của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định là 470 người. Trong đó số cán bộ có trình độ đại học chiếm 28,7%, còn trung học 56,8% và sơ cấp là 14,5%. Mặc dù được đào tạo trong cơ chế cũ song đến nay vừa học vừa làm nên đội ngũ cán bộ đã có khả năng tính ứng với mọi hoạt động trong nền kinh tế thị trường. Trong hoạt động của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định có nhiều nghiệp vụ khác nhau: Kế toán, tín dụng, kho quỹ, kiểm soát, kế hoạch, hành chính nhân sự... do đó đội ngũ cán bộ cũng được bố trí theo từng nghiệp vụ cụ thể. Riêng đối với cán bộ trực tiếp làm công tác tín dụng chiếm 50%, cán bộ làm công tác kế toán chiếm10,6%, số còn lại làm công tác khác. Mô hình tổ chức: Ban Giám đốc Phòng Kế toán Phòng Kinh doanh Phòng HCNS Phòng Tín dụng Phòng Kiểm soát II. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thời gian qua Với sự quan tâm giúp đỡ của NHNo & PTNT Việt Nam, của các cấp các ngành cùng sự chỉ đạo chặt chẽ của ban lãnh đạo và sự cố gắng của toàn thể cán bộ công nhân viên NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ Biểu I: Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Đơn vị: Triệu đồng Chỉ tiêu 31/12/2002 31/12/2003 Tổng nguồn huy động 885.954 1.202.869 - Tiền gửi dân cư 317.747 772.092 - Tiền gửi tổ chức kinh tế 568.207 430.777 Tổng dư nợ 636.055 1.034.643 - Cho vay ngắn hạn 323.008 612.372 - Cho vay trung và dài hạn 313.047 422.271 Lợi nhuận 20.265 21.000 (Nguồn: Báo cáo cân đối) 1. Công tác huy động vốn: Nguồn vốn là yếu tố quan trọng hàng đầu trong kinh doanh của các doanh nghiệp. Khác với các ngành kinh doanh khác vốn tự có chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số vốn kinh doanh, vốn đi vay chỉ là bổ xung. Ngược lại Ngân hàng Thương mại là một doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ, với phương châm "Đi vay để cho vay" thì vốn kinh doanh chiếm tỷ trọng lớn lại là vốn đi vay. Vì vậy để kinh doanh tiền tệ, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của các Ngân hàng Thương mại là phải chăm lo nguồn vốn. Để có thể huy động được tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế đầu tư cho phát triển, NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đã thực hiện đa dạng hóa các hình thức huy động vốn trên địa bàn. Duy trì các hình thức huy động vốn truyền thống, kết hợp với các hình thức mới như phát hành kỳ phiếu với nhiều kỳ hạn và lãi suất khác nhau, vay các tổ chức kinh tế, tài chính, tranh thủ tối đa nguồn vốn từ Ngân hàng trung ương. Bên cạnh đó, NHNo & PTNT tỉnh Nam Định luôn thực hiện tốt công tác thanh toán và dịch vụ khác phục vụ khách hàng để thu hút ngày càng nhiều khách hàng đến giao dịch chuyển tiền, mở tài khoản tiền gửi cá nhân làm tăng thêm nguồn vốn trong thanh toán, mở rộng cho vay. Năm 2003, NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đã huy động được một khối lượng vốn nhàn rỗi trong dân cư và các tổ chức kinh tế trên địa bàn đủ đáp ứng cho nhu cầu tăng trưởng tín dụng, góp phần thực hiện kinh doanh có hiệu quả. Cụ thể là: Tổng nguồn vốn huy động trên địa bàn đến 31/12/2003 là 1.202.869 triệu đồng. 2. Sử dụng vốn: Kinh doanh của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định gắn liền với nền sản xuất nông nghiệp, nông thôn và nông dân, vì vậy đòi hỏi trong quá trình hoạt động phải có những đổi mới cho phù hợp. Hệ thống tín dụng Nông nghiệp, nông thôn hiện nay đang trong quá trình chuyển sang kinh tế thị trường, những khách hàng truyền thống trước kia của Ngân hàng là các thành phần kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể được thay dần bằng các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, các hộ sản xuất cũng như các doanh nghiệp tư nhân, cá thể đã trở thành một trong những khách hàng chính. Chính vì vậy để tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường NHNo & PTNT tỉnh Nam Định luôn tìm mọi cách để mở rộng khối lượng tín dụng, đi liền với nó là nâng cao chất lượng tín dụng, nhằm mục tiêu kinh doanh và an toàn vốn, có lãi để nộp ngân sách và tăng tích lũy, góp phần về vốn cho việc phát triển kinh tế hộ sản xuất trên mặt trận nông nghiệp, nông thôn của tỉnh Nam Định. Năm 2003 thực hiện nghiên túc các Quyết định của Thủ tướng chính phủ và các văn bản hướng dẫn tín dụng Ngân hàng phục vụ nông nghiệp, nông thôn và nông dân NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đã tổ chức triển khai cho vay theo tổ nhóm. Từ đó làm cho dư nợ tăng đáng kể: Tổng dư nợ đến 31/12/2003 là 1.034.643 triệu đồng. 3. Công tác kế toán thanh toán: Công tác thanh toán tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định không ngừng được đổi mới với nhiều hình thức phong phú, đã thực hiện tin học hóa công nghệ thanh toán, đội ngũ cán bộ làm công tác kế toán có tinh thần trách nhiệm, năng động, có trình độ nghiệp vụ chuyên môn và sử dụng máy vi tính thành thạo. Nhờ vậy đã khắc phục được tình trạng chậm trễ và yếu kém trước đây trong lĩnh vực thanh toán qua Ngân hàng. Việc tổ chức thanh toán nhanh chóng, thuận tiện, chính xác, an toàn đã tạo được uy tín đối với khách hàng, thu hút được ngày càng nhiều khách hàng đến giao dịch chuyển tiền, mở rộng thanh toán không dùng tiền mặt. Doanh số thanh toán không dùng tiền mặt năm 2003 là: 18.814.057 triệu đồng. 4. Kết quả kinh doanh: Từ việc thực hiện tốt công tác huy động vốn, sử dụng vốn, tiết kiệm chi phí trong hoạt động kinh doanh, năm 2003 vừa qua NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đã thu được kết quả như sau: A- Tổng thu nhập: 117.385 triệu đồng B- Tổng chi phí: 96.385 triệu đồng C- Quỹ thu nhập: 21.000 triệu đồng Như vậy kết quả kinh doanh của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định có chiều hướng phát triển tốt đã đảm bảo được mức thu nhập cho cán bộ công nhân viên. Đây là một bước phát triển lớn, thể hiện tổng hợp kết quả các mặt hoạt động của Ngân hàng III. Một số nét chung về thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định 1. Tình hình chung thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định Cũng như các mặt hoạt động kinh doanh khác, công tác thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đang từng bước chuyển đổi để phù hợp với yêu cầu thanh toán của nền kinh tế. Biểu 2: Tình hình thanh toán tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 Số tiền Tỷ lệ % Số tiền Tỷ lệ % Thanh toán bằng tiền mặt TT không dùng tiền mặt 4.960.210 17.672.916 28% 72% 3.846.276 18.814.057 20,4% 79,6% Thanh toán chung 22.633.126 100% 22.660.333 100% (Nguồn: Báo cáo thanh toán không dùng tiền mặt) Công tác thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định ngày càng được củng cố và hoàn thiện. Nó có ưu điểm hơn hẳn so với thanh toán bằng tiền mặt là: Thanh toán được một khối lượng tiền lớn mà không cần phải tổ chức vận chuyển tiền, kiểm đếm, bảo quản, đảm bảo nhanh chóng, chính xác, an toàn.Cho nên những khoản thanh toán tiền hàng hóa dịch vụ hầu hết thanh toán bằng chuyển khoản, còn những khoản thanh toán bằng tiền mặt chủ yếu là chi tiết kiệm, kỳ phiếu đến hạn, chi lương. Số liệu ở biểu 2 cho ta thấy công tác thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định thực hiện tốt, cho nên năm 2003 doanh số thanh toán không dùng tiền mặt là 18.814.057 triệu đồng, chiếm 79,6% trong tổng doanh số thanh toán chung. Trong khi đó doanh số thanh toán bằng tiền mặt chỉ có 3.846.276 chiếm 20,4% trong tổng doanh số thanh toán chung. Những đổi mới trong công tác thanh tóan không dùng tiền mặt của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định, trước hết phải kể đến việc thực hiện tin học hóa công nghệ thanh toán,nó đẫ đẩy nhanh được tốc độ luân chuyển chứng từ, rút ngắn thời gian thanh toán, khắc phục được tình trạng thanh toán chậm trễ, sai sót. 2. Thực trạng về thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNNo & PTNT tỉnh Nam định. Những đổi mới trong công tác thanh toán không dùng tiền mặt của NHNo & PTNT tỉnh Nam Định, trước hết phải kể đến việc thực hiện tin học hoá công nghệ thanh toán, nó đã đẩy nhanh được tốc độ luân chuyển chứng từ, rút ngắn thời gian thanh toán, khắc phục được tình trạng chậm trễ, sai sót. Biểu 3: Tình hình thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định. Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 Số món Số tiền Số món Số tiền Uỷ nhiệm chi 12.287 2.236.824 10.058 1.900.732 Uỷ nhiệm thu 32 10.677 13 812 T.toán bằng séc 322 188.464 94 1.074 Chuyển tiền điện tử 47.033 15.236.951 93.203 16.911.439 Tổng 59.674 17.672.916 103.368 18.814.057 (Nguồn : báo cáo thanh toán KDTM) Qua số liệu ở biểu 03 ta thấy hiện nay Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT tỉnh Nam Định chủ yếu là thanh toán bằng các phương tiện thanh toán khác (chuyển tiền điện tử, thanh toán bù trừ ) và thanh toán bằng séc.Số liệu ở biểu 03 thể hiện rất rõ : năm 2002 thanh toán bằng chuyển tiền điện tử và thanh toán bằng bù trừ chiếm 78,8%, còn UNC chiếm 20,5% trong tổng thanh toán không dùng tiền mặt.Mặt khác năm 2003 thanh toán bằng UNC chiếm 10% và thanh toán bằng chuyển tiền điện tử, thanh toán bù trừ chiếm 89,8% trong tổng thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo& PTNT tỉnh Nam Định. Đạt được kết quả như trên là do NHNo & PTNT tỉnh Nam định trang bị đầy đủ máy vi tính và thực hiện nối mạng để thanh toán. Việc thanh toán chuyển tiền qua mạng vi tính đảm bảo nhanh chóng, thuận tiện, chính xác, an toàn đã tạo được uy tín đối với khách hàng, thu hút được nhiều khách hàng đến giao dịch. 2.1-Thanh toán séc tại NHNo & PTNT tỉnh Nam định. Séc là một trong những phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt hữu hiệu , nó không những làm giảm khối lượng tiền mặt trong lưu thông mà còn làm giảm các chi phí phát sinh do việc phải kiểm đếm một khối lượng tiền mặt trong các giao dịch mua bán .Mặc dù séc đã được sử dụng khá rộng rãi ở nhiều nước trên thế giới, song đối với Việt Nam, việc thanh toán bằng séc trong tầng lớp dân cư vẫn còn là điều mới mẻ. Để khắc phục một số những vướng mắc trong việc sử dụng séc thanh toán trong điều kiện kinh tế thị trường của Việt Nam, đẩy nhanh tốc độ thanh tóan và nâng cao chất lượng phục vụ của các Ngân hàng, từng bước đưa việc sử dụng séc trở thành phổ biến trong các giao dịch thanh toán nói chung, trong đời sống thường ngày của dân nói riêng. Qua khảo sát thực tiễn tình hình thanh toán bằng séc tại Ngân hàng Nông ngiệp và phát triển nông thôn tỉnh Nam định (biểu số 03) ta thấy mức thanh tóan bằng séc tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Nam Định hiện nay còn thấp cụ thể là: Bảng 4: Tình hình thanh toán bằng séc tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Nam định Đơn vị : triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 Số món Số tiền Số món Số tiền T.toán bằng séc 322 188.464 94 1.074 T.toán KDTM 59.674 17.672.916 103.368 18.814.057 Qua biểu số liệu trên ta thấy tổng số món thanh tóan bằng séc năm 2002 là 322 món, tổng số giá trị thanh toán là 188.464 triệu đồng .Bên cạnh đó đến năm 2003 thanh tóan bằng séc là 94 món số tiền là 1.057 triệu đồng giảm so với cùng kỳ năm trước là 228 món số tiền là 187.390 triệu đồng. So với tổng số thanh toán không dùng tiền mặt thì tỷ lệ thanh toán bằng séc cũng rất thấp : năm 2002 thanh toán bằng séc có 322 món chiếm 0.5% trong tổng số thanh toán không dùng tiền mặt .Năm 2003 thanh toán bằng séc là 94 món số tiền là 1.074 triệu đồng chiếm 0.09% trong tổng số thanh toán không dùng tiền mặt. Thanh toán bằng séc chưa được các tổ chức kinh tế , các doanh nghiệp và dân cư chấp nhận và sử dụng , nó chưa trở thành công cụ thanh toán phổ biến và t hường xuyên trong cuộc sống hàng ngày của dân cư. Điều đó chứng tỏ bên cạnh những ưu điểm là làm giảm khối lượng tiền mặt trong lưu thông, tiết giảm chi phí trong các khâu in ấn tiền, kiểm đếm , vận chuyển, bảo quản tiền, thủ tục phát sinh đơn giản , việc lưu chuyển chứng từ nhanh ….thì thanh toán bằng séc vẫn còn những mặt hạn chế như: mức thu nhập của đại bộ phận những người dân còn thấp, phạm vi thanh tóan còn hẹp nên tính khuyến khích sử dụng séc bị hạn chế, thời hạn hiệu lực thanh tóan séc dài gây khó khăn trong việc kiểm soát và hạn chế sự thúc đẩy quá trình luân chuyển vốn. Mặt khác khách hàng có thể lợi dụng phát hành séc khống hoặc phát hành quá số dư chiếm dụng vốn hợp lý. Để đẩy mạnh thanh toán séc trong công tác thanh toán không dùng tiền mặt cần phải bổ xung quy định chặt chẽ cách hạch toán séc để đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia, giúp cho việc kiểm soát được dễ dàng, đảm bảo an toàn tài sản trong khâu thanh tóan . 2.2. ủy nhiệm chi – chuyển tiền Khác hẳn những năm trước UNC được mở rộng và phát triển thì sang đến năm 2002 hình thức UNC có xu hướng giảm rõ rệt. Biểu 5 : Tình hình thanh toán bằng UNC – chuyển tiền tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 Số món Số tiền Số món Số tiền Uỷ nhiệm chi 12.287 2.236.824 10.058 1.900.732 T.Toán KDTM 59.674 17.672.916 103.368 18.814.057 (Nguồn: Báo cáo TTKDTM ) Qua số liệu ở biểu 05 ta thấy : Tổng số món thanh tóan không dùng tiền mặt năm 2002 là 59.674 món thì thanh tóan bằng UNC là 12.287 chiếm 20.5% .Nhưng đến năm 2003 doanh số thanh toán không dùng tiền mặt là 18.814.057 triệu đồng thì doanh số thanh tóan bằng hình thức UNC là 1.900.732 triệu đồng chiếm 10.1% Việc sử dụng hình thức thanh toán UNC – chuyển tiền ở NHNo & PTNT tỉnh Nam Định hiện nay có xu hướng ngày càng giảm.Hình thức thanh toán bằng UNC – chuyển tiền bên cạnh những ưu điểm còn có một số mặt hạn chế cần khắc phục để công tác thanh toán được tốt hơn, cụ thể là : - ủy nhiệm chi được dùng để thanh toán các khoản trả tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc chuyển tiền trong cùng hệ thống và khác hệ thống Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước. Đối với chứng từ chuyển tiếp, chương trình máy vi tính chưa phù hợp. -Thanh toán bằng UNC dễ dẫn đến trường hợp đơn vị mua chiếm dụng vốn của đơn vị bán. 2.3 Chuyển tiền điện tử tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT tỉnh Nam Định Cùng với xu thế phát triển của ngành công nghệ thông tin ngành Ngân hàng đã và đang áp dụng những bước phát triển vượt bậc trong công tác thanh toán không dùng tiền mặt.Những năm trước hình thức thanh toán bằng séc và ủy nhiệm chi được áp dụng khá phổ biến nhưng sang năm 2002 chuyển tiền điện tử được sử dụng nhiều và rộng rãi nhờ có được những ưu điểm vượt trội so với những hình thức thanh tóan khác Biểu số 06: Tình hình thanh toán bằng chuyển tiền điện tử tại NHNo&PTNT tỉnh Nam Định Đơn vị : Triệu đồng Chỉ tiêu 2002 2003 Số món Số tiền Số món Số tiền Chuyển tiền điện tử 47.033 15.236.951 93.203 16.911.439 T.Toán KDTM 59.674 17.672.916 103.368 18.814.057 (Nguồn : báo cáo thanh toán KDTM Qua bảng số liệu trên ta thấy :hình thức thanh tóan bằng chuyển tiền điện tử ngày một được khách hàng chọn lựa.Năm 2002 chuyển tiền điện tử đạt 47.033 món với giá trị 15.236.951 triệu đồng chiếm 86.2% trong tổng số thanh toán không dùng tiền mặt.Sang năm 2003 hình thức thanh tóan này đạt 93.203 món với giá trị 16.911.439 triệu đồng chiếm 90.1% tăng 3.9% so với cùng kỳ năm trước. Có được kết quả như trên là do Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT tỉnh Nam định đã xúc tiến mạnh mẽ các giải pháp đổi mới cơ chế.Đội ngũ cán bộ làm công tác kế toán có trình độ nghiệp vụ vững vàng, sử dụng máy vi tính thành thạo, tác phong giao dịch lịch sự, tận tụy chu đáo với mọi khách hàng . Một món chuyển tiền điện tử qua mạng vi tính đi các Ngân hàng cùng hệ thống khác địa phương chỉ mất một ngày, Ngân hàng khác hệ thống thì mất hai ngày. Như vậy chuyển tiền qua mạng máy vi tính vừa nhanh vừa chính xác, rất ít xảy ra sai sót.Thời gian thanh toán ngắn cho nên đã rút ngắn được quá trình luân chuyển vốn , góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Trong thời gian qua tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định không có trường hợp nào vi phạm chế độ thể lệ thanh toán đối với hình thức chuyển tiền điện tử. Hình thức thanh toán này ngày càng được mở rộng và được nhiều người ưa dùng vì thủ tục đơn giản , thời gian luân chuyển chứng từ nhanh, đảm bảo chuyển tiền an toàn, chính xác , đã đáp ứng được nhu cầu thanh toán của khách hàng. 3. Kết quả đạt được, Tồn tại và nguyên nhân trong thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo&PTNT tỉnh Nam định 3.1Kết quả Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định đã thu hút được khách hàng ngày càng nhiều đến mở tài khoản tiền gửi thanh toán, công tác thanh toán luôn đảm bảo kịp thời về vốn để đáp ứng nhu cầu chi trả thường xuyên của khách hàng . Tính đến ngày 31/12/2003 tổng nguồn vốn huy động 1.202.869 triệu đồng, so với cùng kỳ năm trước là 316.915 triệu đồng.Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn năm 2003 là năm cao nhất từ trước tới nay, nguồn vốn tăng vững chắc, đáp ứng được nhu cầu vốn phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, hỗ trợ hàng trăm tỷ đồng cho toàn hệ thống, tạo lập được nguồn vốn dài hạn để mở rộng cho vay trung và dài hạn. 3.2. Tồn tại và nguyên nhân Đối tượng thanh toán qua Ngân hàng còn hẹp, chủ yếu là kinh tế quốc doanh, các cơ quan, đoàn thể nhà nước và một phần kinh tế ngoài quốc doanh, hầu hết kinh tế ngoài quốc doanh (chiếm 70 thu nhập quốc dân) chưa mở tài khoản tại Ngân hàng và thanh toán qua Ngân hàng, do vậy Ngân hàng không thể uy động triệt để các nguồn nhàn rỗi trong nền kinh tế. Thủ tục thanh toán còn phức tạp chưa thuận tiện. Việc thanh toán giữa các khách hàng có tài khoản tại Ngân hàng khác hệ thống, khác địa phương còn phức tạp, chậm trễ, luân chuyển chứng từ phải qua nhiều Ngân hàng. Các thể thức thanh toán còn hạn chế, chưa đa dạng để phù hợp với nền kinh tế thị trường. Tuy có ứng dụng tin học trong công tác thanh toán qua Ngân hàng, song việc trang thiết bị chưa đồng bộ, chính vì những hạn chế đó nên ảnh hưởng tới công tác thanh toán qua Ngân hàng nhất là chuyển tiền ngoài hệ thống, khác địa phương. Môi trường pháp lý về thanh toán không dùng tiền mặt chưa hoàn chỉnh nên việc phân định trách nhiệm của các bên tham gia thanh toán chưa có cơ sở xử lý khi có tranh chấp hoặc mất mát tài sản. Qua nhận xét trên cho ta thấy việc mở rộng đối tượng thanh toán qua Ngân hàng là yêu cầu cấp bách phải làm, nhưng là quá trình lâu dài, phức tạp không thể tiến hành đồng loạt, do mức thu nhập và tâm lý thích dùng tiền mặt của dân, thanh toán không dùng tiền mặt chưa thực sự nhanh chóng và thuận lợi, song nền kinh tế đang phát triển, để phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế, đảm bảo cho mọi đối tượng rút tiền mặt và thanh toán qua tài khoản tiền gửi một cách dễ dàng, an toàn. Ngân hàng phải có biện pháp hữu hiệu, phải có công cụ thanh toán không dùng tiền mặt thuận tiện, hiện đại hóa công nghệ thanh toán tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân thanh toán nhanh chóng trong thời gian trước mắt và cả tương lai. Chương III: Một số kiến nghị góp phần hoàn thiện chế độ thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định I. Mục tiêu, định hướng hoạt động của ngân hàng trong thời gian tới Với đặc điểm tình hình kinh tế nói chung của toàn xã hội và đặc điểm riêng của tỉnh Nam Định.Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Nam Định vẫn xác định tiền đề trong kinh doanh là tăng trưởng nguồn vốn huy động trên địa bàn là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu mà Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Nam Định phải quan tâm để làm được điều này phải đa dạng hóa các hình thức huy động, đảm bảo an toàn bí mật , thuận lợi cho khách hàng .Ngoài những hình thức huy động truyền thống như tiền gửi tiết kiệm , tiền gửi kỳ phiếu có mục đích , mở tài khoản tiền gửi cá nhân, tổ chức kinh tế … thời gian tới phấn đấu nguồn vốn huy động trên địa bàn đạt 1.500 tỷ đồng, đáp ứng đủ nhu cầu vốn cho tăng trưởng tín dụng II. Những đề xuất, các giải pháp nhằm hoàn thiện và mở rộng thanh tóan không dùng tiền mặt tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn tỉnh Nam Định 1. Góp phần hoàn thiện các hình thức thanh toán 1.1Thanh toán séc Qua thực tế về tình hình thanh toán séc tại Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT tỉnh Nam Định tôi nhận thấy : - Thời hạn hiệu lực thanh toán của tờ séc: Thực tế việc luân chuyển của séc nhanh, từ khi phát hành đến khi thanh toán từ 1 đến 5 ngày, mà séc chủ yếu dùng để thanh toán cùng địa phương. Do đó theo quy định thời hạn hiệu lực thanh toán của séc 15 ngày là quá dài vì séc là một phương tiện thanh tóan thay thế tiền mặt.Vì vậy theo tôi nên rút ngắn thời gian hiệu lực thanh toán của séc xuống còn 10 ngày.Trên cùng một địa bàn thời hạn hiệu lực thanh toán của séc là 10 ngày sẽ giúp cho việc luân chuyển chứng từ được nhanh chóng, nâng cao trách nhiệm của Ngân hàng và khách hàng trong thanh toán , tăng nhanh được tốc độ chu chuyển của vốn, góp phần củng cố vai trò là trung tâm thanh toán trong nền kinh tế quốc dân của Ngân hàng. -Về phát hành quá số dư : Trường hợp phát hành séc quá số dư , đơn vị thanh toán sẽ lập 2 liên “giấy từ chối thanh toán” 1 liên kèm tờ séc trả lại cho khách hàng còn 1 liên lưu giữ tại Ngân hàng vào sổ theo dõi để phạt tiền theo chế độ quy định.Như vậy quyền lợi của người thụ hưởng sẽ không được đảm bảo, họ sẽ không thu hồi được vốn. Do đó người thụ hưởng của tờ séc phát hành quá số dư có thể yêu cầu Ngân hàng phục vụ người phát hành séc phải thanh toán ngay toàn bộ số dư còn lại trên tài khoản của người phát hành cho người thụ hưởng, sau đó lưu giữ tờ séc cho đến khi trên tài khoản của người phát hành có đủ số dư sẽ thanh toán tiếp số tiền còn lại.Số tiền phạt phát hành quá số dư vẫn thực hiện theo chế độ quy định.Cách xử lý phạt này sẽ tạo lập cho khách hàng một thói quen phát hành séc một cách nghiêm túc, ngăn ngừa tình trạng phát hành séc quá số dư để chiếm dụng vốn lẫn nhau. Nếu thực hiện theo quá trình này thì quyền lợi của các bên tham gia sẽ được đảm bảo hơn , nhờ vậy sẽ khuyến khích họ sử dụng séc chuyển khoản trong thanh tóan. 1.2. ủy nhiệm chi –chuyển tiền Khi đơn vị mua nhận hàng xong của đơn vị bán giao cho thì đơn vị mua mới lập UNC mang đến Ngân hàng phục vụ bên mua để trích tiền trên tài khoản tiền gửi của mình chuyển trả cho bên bán tại Ngân hàng phục vụ bên bán.Vì vậy thanh toán bằng UNC có lợi cho bên mua, không phải ký gửi vốn trước, không bị ứ đọng vốn. Mặt khác đơn vị mua có thể chiếm dụng vốn của đơn vị bản trong trường hợp bên mua nhận hàng rồi nhưng việc chuyển trả tiền chậm trễ.Vì vậy để đảm bảo quyền lợi cho đơn vị bán , nên dùng UNC có phạt chậm trả. Số tiền phạt chậm trả=Số tiền chậm trả * tỷ lệ phạt chậm trả *Số ngày chậm trả Tỷ lệ phạt chậm trả bằng lãi suất nợ quá hạn loại cho vay cao nhất tại Ngân hàng phục vụ người phát hành.Nếu thực hiện theo quy định này thì đến ngày đơn vị mua trích trả tiền cho đơn vị bán , đơn vị bán được hưởng thêm phần phạt chậm trả. Cách xử lý trên đảm bảo quyền lợi cho bên bán. 2. Từng bước hoàn thiện môi trường pháp lý: Nhà nước nên hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý về cơ chế thanh toán, Nhà nước cần nghiên cứu và sớm ban hành các văn bản pháp lý sát sao hơn trong công tác thanh toán không dùng tiền mặt như luật thanh toán qua ngân hàng, luật về phát hành và thanh toán séc. Những văn bản pháp lý này sẽ tạo điều kiện cho công tác thanh toán không dùng tiền mặt phát triển hơn nữa. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cần sớm hoàn thiện các văn bản pháp quy như: - Ban hành quy chế đồng bộ, toàn diện để chỉ dẫn người dân mở tài khoản tiền gửi tại các NHTM và thanh toán qua Ngân hàng. - Tiếp tục nghiên cứu xây dựng, cải tiến và hoàn thiện các văn bản pháp quy, quy chế tiêu chuẩn cho hệ thống thanh toán, nhất là các văn bản liên quan đến chứng từ điện tử, thẻ thanh toán. Các quy chế về bảo mật, bảo đảm an toàn trong quá trình thanh toán, các quy trình kỹ thuật liên quan đến thanh toán điện tử tạo cơ sở pháp lý thống nhất để các Ngân hàng thương mại thực hiện. - Bổ sung, hoàn thiện các văn bản liên quan đến sử dụng séc nhằm mở rộng phạm vi thanh toán séc, đơn giản hóa các thủ tục phát hành và thanh toán séc. 3. Triển khai và mở rộng tài khoản tiền gửi cá nhân và thanh toán chuyển khoản qua tài khoản tiền gửi cá nhân: - Ngân hàng phải tuyên truyền, quảng cáo các hoạt động, những tiện ích của việc mở tài khoản và thanh toán qua Ngân hàng bằng nhiều hình thức khác nhau, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng như: báo, đài truyền hình. Đây là việc cần phải làm thường xuyên liên tục chứ không phải làm cho xong. - Ngân hàng phải đề ra được chiến lược khách hàng phù hợp, thành lập bộ phận marketing nhằm tiếp cận thị trường, qua đó thu thập đầy đủ thông tin và phân tích thị trường nhằm phân loại khách hàng. - Khuyến khích cá nhân mở tài khoản và thanh toán qua tài khoản tiền gửi bằng các biện pháp như: nếu khách hàng mở và thanh toán qua tài khoản tiền gửi sẽ không phải thanh toán bất kỳ một lọai phí nào, không bị đánh thuế thu nhập cá nhân nếu là đối tượng có thu nhập cao. 4. Nâng cao năng lực trình độ cán bộ làm công tác thanh toán: Trong hoạt động kinh doanh con người đóng vai trò cực kỳ quan trọng, là nhân tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp, thì trong hoạt động ngân hàng vai trò này cũng mang yếu tố sống còn. Hiện nay, mặc dù NHNo & PTNT tỉnh Nam Định đã có được một đội ngũ cán bộ có trình độ, năng nổ, nhiệt tình, song vẫn chưa thể đáp ứng được những yêu cầu mới trong tình hình mới. Vì vậy để có được đội ngũ cán bộ và nhân viên phù hợp với tình hình mới Ngân hàng cần có chiến lược con người cụ thể và thực hiện một số giải pháp sau đây: - Cán bộ, nhân viên thanh toán phải nắm vững luật pháp, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, của ngành. - Tôn trọng và giúp đỡ khách hàng, có tinh thần trách nhiệm cao và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp trong sáng. - Có kiến thức và sử dụng thành thạo tin học, đặc biệt quan tâm đến việc đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ nhân viên, phân công đúng người đúng việc. 5. Công nghệ Ngân hàng: Thúc đẩy nhanh quá trình thực hiện hiện đại hóa công nghệ Ngân hàng đầu tư trang thiết bị hiện đại để thực hiện thanh toán nhanh chóng, chính xác và an toàn là một trong những định hướng và chủ trương lớn của ngành Ngân hàng đã đề ra: - Ngân hàng phải có kế hoạch biện pháp các nguồn vốn tài trợ của nước ngoài, đặc biệt là của Ngân hàng thế giới và sử dụng hợp lý, có hiệu quả cho công cuộc đổi mới công nghệ Ngân hàng. Từng hệ thống ngân hàng thương mại cũng cần đầu tư vốn cho việc mua sắm các máy vi tính có công suất và hiệu năng sử dụng. Trang bị cho các chi nhánh của hệ thống Ngân hàng mình, đặc biệt các chi nhánh Ngân hàng ở vùng sâu vùng xa. -Ngân hàng Nhà nước và các NHTM, trước hết là các Ngân hàng thương mại quốc doanh phải phối hợp với nhau để nghiên cứu xây dựng quy trình chuyển tiền điện tử, thống nhất dựa trên một số nguyên tắc chung nhất. Còn các vấn đề liên quan đến bảo mật và an toàn trong thanh toán thì từng Ngân hàng phải tự xây dựng và qui định trong hệ thống của mình. Có như vậy mới khắc phục được tình trạng thanh toán trong hệ thống thông suốt. - Cần hoàn thiện quy trình thanh toán bù trừ điện tử, trên cơ sở đó mở rộng phạm vi thanh toán bù trừ tới các Ngân hàng, tránh phải qua khâu trung gian là Ngân hàng tỉnh vừa mất thời gian mà tốc độ thanh toán lại chậm, hiệu quả của công tác thanh toán bù trừ không cao. - Thực hiện nối mạng vi tính giữa các NHTM với nhau để giao dịch trực tiếp, rút ngắn thời gian thanh toán, từng bước thực hiện nối mạng giữa các Ngân hàng với khách hàng, trước hết là các khách hàng lớn. Phần kết luận Công tác thanh toán không dùng tiền mặt là một hoạt động quan trọng của NHTM nhằm thu hút vốn để mở rộng đầu tư tín dụng và kinh doanh dịch vụ kiếm lời, với mục tiêu là bảo vệ an toàn vốn tài sản của Ngân hàng và khách hàng, đồng thời thực hiện phục vụ thuận tiện nhanh chóng trong thanh toán. Để đáp ứng được nhu cầu đổi mới của nền kinh tế ngày càng phát triển và thực hiện tốt dịch vụ thanh toán của mình giành thắng lợi trong cạnh tranh, NHNo & PTNT tỉnh Nam Định cần phải mở rộng và hoàn thiện công tác thanh toán không dùng tiền mặt phù hợp với đặc điểm tình hình kinh tế nước ta trong giai đoạn hiện nay, coi đó là chiến lược khách hàng để thu hút khách hàng, mở rộng kinh doanh mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất. Trên đây là toàn bộ vấn đề mà luận văn em đề cập tới một số vấn đề thanh toán không dùng tiền mặt tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định. Với trình độ và khả năng nhận biết của mình có hạn , luận văn của em chỉ nêu khái quát một số vấn đề thực tiễn trong công tác thanh toán không dùng tiền mặt, chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô, và các cô chú cán bộ công tác tại NHNo & PTNT tỉnh Nam Định để luận văn hoàn thành tốt hơn. Em xin chân thành cảm ơn./.