Chuyên đề Thủ tục phân tích trong kiểm toán tài chính tại công ty kiểm toán Việt Nam

ch so¸t xÐt ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m 2003 Ghi chó 1. Kh¶ n¨ng thanh to¸n Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn thêi 0.9 1.8 Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 0.6 1.1 2. Kh¶ n¨ng ho¹t ®éng Thêi gian thu håi nî 29.3 29.4 Sè vßng quay hµng tån kho 30.9 18.5 Sè vßng quay cña vèn -96.0 6.2 {8} 3. Kh¶ n¨ng sinh lêi Tû lÖ l·i gép 17% 20% {9} Tû lÖ l·i thuÇn 1% 0% {10} Tû lÖ lîi nhuËn rßng 1% -2% KÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn sau khi thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt sÏ kh¼ng ®Þnh nh÷ng thay ®æi trªn B¸o c¸o tµi chÝnh lµ phï hîp víi b»ng chøng mµ kiÓm to¸n viªn ®· thu ®­îc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Nh÷ng kÕt luËn nµy ®­îc l­u trong phÇn 2321 cña hå s¬ kiÓm to¸n (Xem B¶ng sè 2.17). B¶ng sè 2.17: Ph©n tÝch so¸t xÐt B¸o c¸o tµi chÝnh VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 2321 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: c«ng ty TNHH TTT Ng­êi lËp: TNA Ngµy: 15/2/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: PKA Ngµy: 21/2/2005 Néi dung:Thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt Ghi chó Thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt {1} Tû lÖ sè d­ ph¶i thu kh¸ch hµng t¨ng lªn so víi n¨m tr­íc t­¬ng øng tû lÖ doanh thu t¨ng lªn. Th¸ng 1/2005, c¸c kho¶n ph¶i thu t¹i ngµy 31/12/2004 hÇu nh­ ®· thu ®­îc tiÒn. {2} Cã gi¶m trõ lín do c«ng ty thay ®æi chÝnh s¸ch ph©n bæ gi¸ trÞ c«ng cô dông cô xuÊt dïng dÉn tíi sè d­ chi phÝ tr¶ tr­íc dµi h¹n gi¶m ®i ®¸ng kÓ. N¨m 2003, ph©n bæ 50% vµo chi phÝ, n¨m 2004 ph©n bæ toµn bé vµo chi phÝ. C«ng ty gi¶i thÝch do gi¸ trÞ c«ng cô dông cô xuÊt dïng lµ kh«ng lín ®èi víi c«ng ty (TT 55 cho phÐp). {3} Tæng nî ng¾n h¹n t¨ng 1,7 lÇn so víi n¨m tr­íc lµ do sè d­ qòy l­¬ng t¹i ngµy 31/12/2004 t¨ng gÇn 3 lÇn so víi n¨m 2003 vµ ph¸t sinh kho¶n vay l­¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn theo dâi trªn TK 3388 lµ 1.963.400.000 ®ång. Quü l­¬ng ®· trÝch t¨ng nhiÒu do doanh thu t¨ng 2 lÇn so víi kÕ ho¹ch dù tÝnh (l­¬ng tÝnh theo doanh thu). {4} KhÊu hao TSC§ trÝch trong n¨m cïng víi kho¶n vay l­¬ng c¸n bé c«ng nh©n viªn lµ nguån vèn ®ñ chi tr¶ vay dµi h¹n tr­íc h¹n. {5} {6} Nguyªn nh©n dÉn tíi tû lÖ gi¸ vèn t¨ng nhiÒu h¬n doanh thu lµ do chi phÝ l­¬ng n¨m 2004 cao h¬n so víi n¨m 2003. B¶ng sè 2.17: Ph©n tÝch so¸t xÐt B¸o c¸o tµi chÝnh (TiÕp) Ghi chó Thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt {7} Chi phÝ b¸n hµng t¨ng nhiÒu h¬n so víi tû lÖ t¨ng doanh thu lµ do trong n¨m 2004 c«ng ty thuª ngoµi thùc hiÖn nhiÒu dÞch vô giao nhËn hµng xuÊt nhËp khÈu v× vËy ®· ph¸t sinh thªm chi phÝ b¸n hµng nhiÒu h¬n so víi n¨m 2003. {8} §©y lµ kÕt qu¶ cña viÖc dïng c«ng nî ng¾n h¹n ®Ó tr¶ vay dµi h¹n (vay l­¬ng c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Ó tr¶ vay dµi h¹n). Tuy nhiªn, viÖc nµy kh«ng ¶nh h­ëng tíi t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty v× c«ng ty quy ®Þnh kho¶n tiÒn chi tõ qòy l­¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn ®­îc c«ng ty gi÷ trong 3 n¨m vµ tr¶ l·i (nÕu cã thÓ) ®Ó dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. NÕu ng­êi lao ®éng v× lý do hîp lý kh«ng lµm viÖc ®­îc cho c«ng ty sÏ ®­îc tr¶ kho¶n tiÒn nµy khi th«i viÖc, nÕu ng­êi lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång lao ®éng bÞ th«i viÖc hoÆc tù ý nghØ viÖc sÏ kh«ng ®­îc lÜnh kho¶n tiÒn nµy. {9} {10} Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu cña c«ng ty lµ nhËn gia c«ng hµng may mÆc nªn tû suÊt lîi nhuËn tr­íc thuÕ rÊt thÊp so víi tû suÊt lîi nhuËn gép. Tãm l¹i, trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ®· ®¸nh gi¸ l¹i ®èi víi nh÷ng kho¶n môc trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®Ó ®¶m b¶o r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh sau kiÓm to¸n kh«ng cßn tån t¹i nh÷ng sai sãt träng yÕu vµ ®¶m b¶o B¸o c¸o tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu. 2.2.2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty cæ phÇn ABC do VACO thùc hiÖn 2.2.2.1. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty cæ phÇn ABC Thu thËp c¸c th«ng tin c¬ së B¶ng sè 2.18 : Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng VACO c«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 1410 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 2/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: C«ng ty cæ phÇn ABC lµ c«ng ty cæ phÇn ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 3853/Q§-UB ngµy 09/07/2001 cña Uû ban Nh©n d©n Thµnh phè Hµ Néi. C«ng ty ®­îc cÊp GiÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh sè 0103000467 do së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Hµ Néi cÊp ngµy 07/08/2001, §¨ng ký thay ®æi kinh doanh lÇn thø nhÊt ngµy 25/09/2002, trong ®ã vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty lµ 3.469.300.000 ® víi thêi h¹n ho¹t ®éng cña c«ng ty lµ 30 n¨m kÓ tõ ngµy ®­îc cÊp giÊy phÐp kinh doanh. C¸c cæ ®«ng lµ CBCNV thuéc tæ vËn chuyÓn thuéc xÝ nghiÖp c¬ khÝ dÞch vô m«i tr­êng vµ mét sè c¸ nh©n kh¸c. Ho¹t ®éng chÝnh cña c«ng ty lµ vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n; cung cÊp c¸c dÞch vô t­ vÊn kü thuËt m«i tr­êng, dÞch vô lµm s¹ch ®Ñp c¸c trô së, v¨n phßng, c¸c biÓn chØ dÉn qu¶ng c¸o; thu mua, xö lý, t¸i chÕ phÕ liÖu; thu gom r¸c th¶i; x©y dùng c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt lÜnh vùc vÖ sinh m«i tr­êng; b¬m hót, n¹o vÐt, vËn chuyÓn, xö lý ph©n, bïn; vÖ sinh ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, röa ®­êng, quÐt hót bôi. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ th× tõ ngµy thµnh lËp ®Õn th¸ng 8/2001, C«ng ty ký hîp ®ång thÇu phô vËn chuyÓn r¸c th¶i cho C«ng ty M«i tr­êng §« thÞ Hµ Néi, tõ th¸ng 9/2001 c«ng ty trùc tiÕp ký hîp ®ång thu gom r¸c phÕ th¶i víi së giao th«ng c«ng chÝnh (nªn cã thÓ nãi r»ng c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô c«ng Ých). Ho¹t ®éng chÝnh cña c«ng ty tõ ngµy thµnh lËp ®Õn nay lµ vËn chuyÓn, thu gom r¸c phÕ th¶i tõ Néi thµnh Hµ Néi ra b·i r¸c cña Thµnh phè (Nam S¬n – Sãc S¬n – Hµ Néi). §Þa bµn ho¹t ®éng hiÖn nay cña c«ng ty t¹m thêi dõng l¹i ë ®Þa bµn c¸c quËn Thanh Xu©n + CÇu GiÊy + vµ mét phÇn t¹i quËn Hai Bµ Tr­ng. Tõ th¸ng 8/2002 c«ng ty ký hîp ®ång thÇu phô víi c«ng ty M«i tr­êng §« thÞ Hµ Néi theo ®ã th× c«ng ty sÏ thùc hiÖn viÖc vËn chuyÓn r¸c th¶i tõ c¸c ®Þa bµn c¸c QuËn nãi trªn ra b·i r¸c cña Thµnh Phè. Tõ th¸ng 9/2002 ®Õn nay th× c«ng ty míi ký hîp ®ång trùc tiÕp víi Së Giao th«ng c«ng chÝnh Hµ Néi thùc hiÖn viÖc vËn t¶i r¸c. Theo ®ã th× phÝ vËn chuyÓn r¸c th¶i sÏ ®­îc thanh to¸n trùc tiÕp tõ së GTCC Hµ Néi vÒ tµi kho¶n cña c«ng ty. Tõ th¸ng 9/2002 c«ng ty míi b¾t ®Çu thùc hiÖn viÖc thu gom r¸c th¶i tõ 5 ph­êng thuéc ®Þa bµn 3 quËn nãi trªn tõ c«ng ®o¹n thu gom r¸c thñ c«ng (®i vµo tõng ngâ xãm) ®Õn viÖc vËn chuyÓn b»ng xe « t«. Tæng sè nh©n viªn: Tõ th¸ng 11/2002 ®Õn nay th× tæng sè CBCNV lªn ®Õn kho¶ng 300 ng­êi chñ yÕu lµ ký hîp ®ång ng¾n h¹n (1-3 n¨m). Doanh thu dù kiÕn n¨m 2004 kho¶ng 20 tû ®ång. KÕ to¸n thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh trªn m¸y tÝnh, chøng tõ ®­îc h¹ch tËp trung t¹i v¨n phßng c«ng ty. T¸i s¶n cè ®Þnh cña c«ng ty chñ yÕu lµ xe « t«, m¸y mãc chuyªn dông ®Ó vËn chuyÓn vµ thu gom r¸c th¶i. C«ng ty trong ®Çu t­ mua « t« lµm nhiÒu ®ît. Nguån cung cÊp xe « t« lµ mua l¹i tõ c¸c c«ng ty ®­îc nhËp khÈu « t«. Do mét phÇn vèn gãp vµo c«ng ty lµ cña c«ng ty M«i tr­êng §« thÞ Hµ Néi (DNNN) nªn cæ ®«ng nµy muèn t×m hiÓu xem qu¸ tr×nh ®Çu t­, mua s¾m TSC§ cña c«ng ty cã ®­îc diÔn ra minh b¹ch hay kh«ng, cã tu©n thñ theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña ph¸p luËt vÒ c¸c thñ tôc ®Çu t­ mua s¾m TSC§ hay kh«ng. §ång thêi, do c«ng ty míi thµnh lËp nªn c«ng ty còng mong muèn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, VACO sÏ t­ vÊn thªm c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n vµ c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó hoµn thiÖn thªm hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Cæ ®«ng mong muèn, ngoµi kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, VACO cßn kiÓm to¸n qu¸ tr×nh ®Çu t­ mua s¾m TSC§ lµ « t« vµ m¸y mãc thiÕt bÞ chuyªn dông cña c«ng ty vµ b¸o c¸o l¹i cho c¸c cæ ®«ng biÕt. V× c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô thu gom r¸c th¶i nªn kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng c¹nh tranh tiÒm tµng trªn thÞ tr­êng. H¬n n÷a ®©y lµ lÜnh vùc mµ hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng ®Òu do c¸c ®¬n vÞ thuéc DNNN ®øng ra ®¶m nhiÖm. ViÖc c«ng ty ®­îc thµnh lËp còng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu t¨ng vÒ viÖc thu gom, vËn chuyÓn r¸c th¶i mµ c¸c ®¬n vÞ Nhµ n­íc hiÖn nay ch­a ®¶m nhiÖm ®­îc hÕt. H¬n n÷a lµ theo chÝnh s¸ch chung cña Nhµ n­íc lµ ®æi míi DNNN, thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn. HiÖn t¹i ®èi víi lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn th× ch­a cã nh÷ng qui ®Þnh ®iÒu tiÕt cô thÓ, do vËy liªn quan tíi ho¹t ®éng cña c«ng ty phô thuéc vµo c¸c quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng vµ sù ®iÒu tiÕt ®Þa bµn ho¹t ®éng cña Së giao th«ng c«ng chÝnh Hµ Néi. Tµi chÝnh: Nguån vèn huy ®éng tõ c¸c cæ ®«ng lµ c«ng ty M«i tr­êng §« thÞ Hµ Néi vµ mét sè c¸ nh©n thuéc tæ vËn chuyÓn cña xÝ nghiÖp c¬ khÝ dÞch vô m«i tr­êng. Tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 3.469.300.000 ®. ChÝnh s¸ch kÕ to¸n: C«ng ty ¸p dông hÖ thèng kÕ to¸n theo chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam. Ban kiÓm so¸t: Theo ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn ABC th× Ban kiÓm so¸t cã tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh B¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m vµ b¸o c¸o l¹i víi ®¹i héi ®ång cæ ®«ng vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña b¸o c¸o nµy. Theo ®ã, Tr­ëng ban kiÓm so¸t ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra hµng quý, n¨m vµ thùc hiÖn tæ chøc kÕ ho¹ch ®ã. ThuÕ: C«ng ty thuéc ®èi t­îng ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Çu t­ theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc. C¨n cø theo giÊy chøng nhËn vÒ ­u ®·i ®Çu t­ sè 51/GP-UB ngµy 26/06/2002 cña Uû ban Nh©n d©n Thµnh phè Hµ Néi, c«ng ty ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ nh­ sau: §­îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong 2 n¨m ®Çu kÓ tõ khi c«ng ty ®i vµo ho¹t ®éng vµ gi¶m 50% trong 2 n¨m tiÕp theo; §­îc miÔn thuÕ thu nhËp bæ sung; §­îc miÔn thuÕ thu nhËp c¸ nh©n: Nhµ ®Çu t­ lµ c¸ nh©n ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp cho phÇn thu nhËp cã ®­îc do gãp vèn, mua cæ phÇn cña c«ng ty, ®­îc tù do gãp vèn, mua cæ phÇn cña c«ng ty trong thêi h¹n 5 n¨m. Doanh thu cña c«ng ty lµ ®èi t­îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) víi thuÕ suÊt nh­ sau: Kh«ng ph¶i nép thuÕ ®èi víi doanh thu ho¹t ®éng duy tr×. Kh«ng ph¶i nép thuÕ ®èi víi phÝ dÞch vô vÖ sinh. 5% ®èi víi c¸c hîp ®ång dÞch vô vËn chuyÓn, quÐt gom. So s¸nh th«ng tin T­¬ng tù nh­ ë c«ng ty tr­íc, sau khi thu thËp ®­îc c¸c th«ng tin c¬ së vÒ kh¸ch hµng, kiÓm to¸n viªn sÏ xem xÐt ®é tin cËy cña th«ng tin kh¸ch hµng vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch s¬ bé ®èi víi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh vµ ph©n tÝch c¸c tû suÊt tµi chÝnh th«ng qua ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc. TÊt c¶ qu¸ tr×nh ph©n tÝch s¬ bé ®ã ®Òu ®­îc kiÓm to¸n viªn l­u l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc phÇn 1610. B¶ng sè 2.19 : Ph©n tÝch B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 1611 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 05/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n B¶ng sè 2.20 : Ph©n tÝch B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh VACO c«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 1611 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 05/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch BCKQKD B¶ng sè 2.21 : Ph©n tÝch c¸c tû suÊt VACO C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam Tham chiÕu: 1611 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 05/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch c¸c tû suÊt ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m2003 Ghi chó Kh¶ n¨ng thanh to¸n Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh 1.0 1.2 Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 1.0 1.2 Kh¶ n¨ng ho¹t ®éng Thêi gian thu håi nî 80.9 15.0 Sè vßng quay hµng tån kho 1092.8 - Sè vßng quay cña vèn 78.4 18.2 Kh¶ n¨ng sinh lêi Tû lÖ l·i gép 10% 16% Tû lÖ l·i rßng -1% 7% Tæng Nî/Tæng Tµi s¶n 64% 45% B¶ng sè 2.22 : Ph©n tÝch s¬ bé VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 1611 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 05/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch s¬ bé Ghi chó Thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé (a) C¸c kho¶n ph¶i thu t¨ng chñ yÕu lµ kho¶n ph¶i thu cña Ban Qu¶n lý dù ¸n duy tu giao th«ng ®« thÞ. Nguyªn nh©n lµ do doanh thu t¨ng trong n¨m 2004. (b) TSC§ ®Çu t­ mua s¾m trong n¨m 2004 ch­a hoµn thµnh. (c) C¸c kho¶n c«ng nî ph¶i tr¶ t¨ng do c¸c nguyªn nh©n sau: - Ph¸t sinh kho¶n vay ng¾n h¹n cña NH TM cæ phÇn XNK. - C«ng nî thuÕ ph¶i nép ng©n s¸ch t¨ng. - T¨ng kho¶n ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn do t¨ng qòy tiÒn l­¬ng (®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng t¨ng, khèi l­îng thùc hiÖn t¨ng). (d) Kho¶n nhËn ®Æt cäc dµi h¹n t¨ng do trong n¨m c«ng ty mua s¾m míi mét sè ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i nªn thu thªm kho¶n ®Æt cäc cña c¸c l¸i xe. (e) Doanh thu t¨ng trong n¨m 2004 chñ yÕu lµ do ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm t¨ng do ¸p dông ®¬n gi¸ míi theo Q§ 7439, vµ do khèi l­îng thùc hiÖn trong n¨m 2004 t¨ng. (f) Gi¸ vèn t¨ng do khèi l­îng t¨ng. Trong ®ã, t¨ng m¹nh ë chi phÝ l­¬ng do ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm t¨ng. (g) Chi phÝ qu¶n lý t¨ng do khèi l­îng t¨ng. Trong ®ã, t¨ng m¹nh ë chi phÝ l­¬ng do ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm t¨ng. KÕt luËn: Dùa trªn c¸c ph©n tÝch s¬ bé ®· tiÕn hµnh, kiÓm to¸n viªn nhËn thÊy kh«ng cã rñi ro chi tiÕt ®­îc x¸c ®Þnh. C«ng ty kh«ng gÆp vÊn ®Ò nµo ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc. 2.2.2.2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty cæ phÇn ABC Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt ®èi víi kho¶n môc chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. §Ó thùc hiÖn ®­îc thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt ®èi víi kho¶n môc nµy, kiÓm to¸n viªn ®· dùa vµo nguån d÷ liÖu ®¸ng tin cËy cña kh¸ch hµng. §ã lµ hÖ thèng c¸c hå s¬ TSC§ ®­îc qu¶n lý hÕt søc chÆt chÏ c¶ ë trªn m¸y tÝnh vµ trªn sæ s¸ch. Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn cßn lÊy d÷ liÖu tõ c¸c bé phËn, c¸ nh©n trùc tiÕp sö dông TSC§ ®ã ®Ó phôc vô cho viÖc thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt. C¸c b­íc tiÕn hµnh thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt ®èi víi kho¶n môc chi phÝ khÊu hao TSC§ còng ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù nh­ cuéc kiÓm to¸n cña c«ng ty TNHH TTT. Sau khi ®· cã ®ñ d÷ liÖu ®Ó ­íc tÝnh, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ­íc tÝnh chi phÝ khÊu hao TSC§ t¨ng trong n¨m 2004 ®Ó thùc hiÖn so s¸nh. (B¶ng sè 2.23 ) Nh­ vËy ta cã: Chi phÝ khÊu hao ­íc tÝnh: 1.986.000.343 (VN§) Sè trªn sæ cña ®¬n vÞ: 1.986.000.348 (VN§) Chªnh lÖch: - 5 (VN§) Sau khi tÝnh to¸n ®­îc chªnh lÖch gi÷a sè ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn víi sè trªn sæ cña ®¬n vÞ, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh tÝnh to¸n gi¸ trÞ chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc (Threshold). T­¬ng tù nh­ viÖc tÝnh to¸n Threshold ®èi víi c«ng ty TNHH TTT, doanh thu ®­îc lùa chän ®Ó tÝnh to¸n gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (MP).(B¶ng sè 2.24 ) Do kiÓm to¸n viªn chØ ph©n tÝch thµnh mét kho¶n môc, vµ ®é tin cËy víi R=2 nªn gi¸ trÞ Threshold ®­îc tÝnh nh­ sau: Threshold = MP x 45% = 135.000.000 x 45% = 60.750.000 (VN§) B¶ng sè 2.23 : ¦íc tÝnh chi phÝ khÊu hao TSC§ VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 5652 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PTV Ngµy: 08/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: ¦íc tÝnh chi phÝ khÊu hao TSC§ B¶ng sè 2.24 : TÝnh to¸n gi¸ trÞ träng yÕu MP VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 1710 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PTV Ngµy: 08/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: TÝnh to¸n MP M« t¶ TÝnh to¸n ChØ dÉn - Kho¶n môc lùa chän ®Ó tÝnh PM - Sè d­ kho¶n môc lùa chän ®Ó tÝnh PM - Träng yÕu sau thuÕ - Lùa chän träng yÕu sau thuÕ - Tû lÖ thuÕ - TÝnh to¸n träng yÕu tr­íc thuÕ - Tû lÖ sai sãt ­íc tÝnh - TÝnh to¸n MP Doanh thu 1.402.271 ($) 23.275 ($) 23.000 ($) 0.00% 23.000 ($) 20% 18.400 ($) Trong viÖc x¸c ®Þnh tû lÖ thuÕ ¶nh h­ëng thùc sù chóng ta cÇn dùa vµo tû lÖ thuÕ thùc sù ¶nh h­ëng ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh trong n¨m, kh«ng nªn chØ dùa vµo tû lÖ thuÕ theo quy ®Þnh. 20% lµ tû lÖ gi¶m PM tr­íc thuÕ ®Ó ®iÒu chØnh cho tæng sai sãt mµ chóng ta dù kiÕn sÏ ph¸t hiÖn trong cuéc kiÓm to¸n Nh­ vËy MP = 18.400 ($) = 18.400 x 16.000 = 135.000.000 (VN§) Sau khi tÝnh to¸n ®­îc Threshold, ta so s¸nh Threshold víi sè chªnh lÖch ph¸t sinh thÊy ( 60.750.000 > 5 ). Tõ ®ã kiÓm to¸n viªn ®i ®Õn kÕt luËn lµ kh«ng cã chªnh lÖch träng yÕu. Do ®ã cã thÓ kÕt luËn kho¶n môc chi phÝ khÊu hao TSC§ kh«ng cã ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh v× vËy kh«ng cÇn ph¶i ®iÒu chØnh thªm hay cã sù ®iÒu chØnh nµo trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. 2.2.2.3. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty cæ phÇn ABC Trong giai ®o¹n nµy, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ph©n tÝch l¹i B¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng thay ®æi trªn B¸o c¸o tµi chÝnh sau khi ®· ®­îc kiÓm to¸n lµ hîp lý, phï hîp víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. Ngoµi ra, thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn cã ®­îc sù hiÓu biÕt toµn diÖn h¬n vÒ kh¸ch hµng vµ c«ng viÖc m×nh ®· lµm. Toµn bé thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt ®­îc kiÓm to¸n viªn l­u l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc cña m×nh ë phÇn 2321. B¶ng sè 2.25 : Ph©n tÝch B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh VACO c«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 2321 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 08/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch BCKQKD B¶ng sè 2.26 : Ph©n tÝch B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 2321 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 08/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n B¶ng sè 2.27 : Ph©n tÝch c¸c tû suÊt VACO C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt nam Tham chiÕu: 2321 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 08/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch c¸c tû suÊt ChØ tiªu N¨m 2004 N¨m2003 Ghi chó Kh¶ n¨ng thanh to¸n Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh 1.2 1.2 Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh 1.2 1.2 Kh¶ n¨ng ho¹t ®éng Thêi gian thu håi nî 80.0 15.0 Sè vßng quay hµng tån kho 757.1 - Sè vßng quay cña vèn 17.9 18.2 Kh¶ n¨ng sinh lêi Tû lÖ l·i gép 17% 16% Tû lÖ l·i rßng 7% 7% Tæng Nî/Tæng Tµi s¶n 64% 45% B¶ng sè 2.28 : Ph©n tÝch so¸t xÐt VACO C«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam Tham chiÕu: 2321 Vietnam auditing company Kh¸ch hµng: C«ng ty Cp ABC Ng­êi lËp: PHT Ngµy: 05/3/2005 Kú kÕ to¸n: 31/12/2004 Ng­êi so¸t xÐt: TVT Ngµy: 26/3/2005 Néi dung: Ph©n tÝch so¸t xÐt Ghi chó Thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé {1} Doanh thu t¨ng trong n¨m 2004 do c¸c nguyªn nh©n: - ¸p dông ®¬n gi¸ doanh thu/s¶n phÈm míi theo Q§ 7439. - Më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng trªn 2 quËn míi. - §iÒu chØnh t¨ng doanh thu n¨m 2003 (h¹ch to¸n n¨m 2004) kho¶n thuÕ ®Çu ra kh«ng ph¶i nép theo c«ng v¨n 2562. {2} Gi¸ vèn t¨ng t­¬ng øng víi quy m« t¨ng doanh thu. Trong ®ã t¨ng chñ yÕu ë chi phÝ nh©n c«ng do ¸p dông ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm míi (vËn dông ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña c«ng ty M«i tr­êng ®« thÞ Hµ Néi vµ t¨ng ®¬n gi¸ l­¬ng tèi thiÓu theo quy ®Þnh chung). Ngoµi ra, chi phÝ söa ch÷a th­êng xuyªn trong n¨m còng t¨ng ®¸ng kÓ do c«ng ty mua vËt t­ phô tïng thay thÕ vµ h¹ch to¸n toµn bé vµo gi¸ vèn. {3} Tµi s¶n l­u ®éng t¨ng nh­ng tiÒn vµ c¸c kho¶n t­¬ng ®­¬ng tiÒn gi¶m chñ yÕu do c«ng nî ph¶i thu t¨ng m¹nh. MÆt kh¸c, trong n¨m 2004, c«ng ty tiÕn hµnh ®Çu t­ mua s¾m mét sè tµi s¶n cè ®Þnh nªn l­îng tiÒn dù tr÷ gi¶m ®¸ng kÓ. {4} C¸c kho¶n c«ng nî ph¶i thu t¨ng chñ yÕu lµ do ph¶i thu kh¸ch hµng t¨ng 4,7 tû. Trong ®ã, riªng kho¶n c«ng nî ph¶i thu cña Ban qu¶n lý duy tu giao th«ng ®« thÞ t¨ng gÇn 4,2 tû. Nguyªn nh©n lµ do dÞch vô duy tr× thùc hiÖn theo yªu cÇu cña Ban QLDN míi ®­îc quyÕt to¸n khèi l­îng nh­ng ch­a ®­îc thanh to¸n triÖt ®Ó. {5} Hµng tån kho t¨ng so víi n¨m 2003 nh­ng chÝnh s¸ch ghi nhËn hµng tån kho cña c«ng ty kh«ng cã thay ®æi. T¹i 31/12/04 hµng tån kho bao gåm vËt t­ dù phßng lµ 6 bé xi lanh thñy lùc vµ gi¸ trÞ quÇn ¸o BHL§ ®­îc ®iÒu chØnh do c«ng ty h¹ch to¸n kh«ng ®óng kú. {6} Tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng nhÑ do trong n¨m c«ng ty ®Çu t­ mua s¾m mét sè tµi s¶n cè ®Þnh víi tæng trÞ gi¸ 2,2 tû vµ trÝch khÊu hao víi sè tiÒn gÇn 2 tû. {7} C«ng nî ph¶i tr¶ t¨ng m¹nh do c¸c nguyªn nh©n sau: - Chñ yÕu do ph¸t sinh kho¶n vay ng¾n h¹n NH TMCP XNK víi sè tiÒn 1,1 tû ®Ó bæ sung vèn l­u ®éng. - C¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng­êi b¸n t¨ng kho¶ng 500 triÖu. - Ph¸t sinh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 200 triÖu do sang n¨m 2004 c«ng ty ®· hÕt thêi h¹n ®­îc miÔn thuÕ. - Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn t¨ng 600 triÖu do cuèi n¨m c«ng ty x¸c ®Þnh l¹i quü l­¬ng theo ®¬n gi¸ míi (vËn dông ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng s¶n phÈm cña c«ng ty M«i tr­êng ®« thÞ Hµ Néi). {8} Do trong n¨m c«ng ty mua s¾m vµ ®­a vµo sö dông mét sè xe « t« míi nªn c¸c l¸i xe ®­îc giao qu¶n lý c¸c xe « t« nµy ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Æt cäc dµi h¹n ®Ó rµng buéc tr¸ch nhiÖm. Do ®ã, c¸c kho¶n c«ng nî dµi h¹n t¨ng t­¬ng øng. {9} Nguån vèn t¨ng do nghiÖp vô kÕt chuyÓn nguån cña tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng trong n¨m 2003 do ®Çu t­ b»ng qòy ®Çu t­ ph¸t triÓn. N¨m 2003 ch­a ghi nhËn bót to¸n kÕt chuyÓn nguån nµy, do ®ã n¨m 2004 h¹ch to¸n bæ sung. Nh­ vËy, th«ng qua nghiªn cøu viÖc ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch t¹i hai ®¬n vÞ kh¸ch hµng cô thÓ, mét c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, mét c«ng ty cæ phÇn, mét tr­êng hîp cã chªnh lÖch träng yÕu, mét tr­êng hîp kh«ng cã chªnh lÖch träng yÕu chóng ta ®· cã mét c¸ch nh×n tæng qu¸t vÒ thñ tôc ph©n tÝch ®­îc ¸p dông trong mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn. Víi sù hç trî cña phÇn mÒm kiÓm to¸n AS/2, viÖc tiÕn hµnh thñ tôc ph©n tÝch trong tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n sÏ dÔ dµng h¬n rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt lµ ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n trªn lý thuyÕt c¬ b¶n do h·ng kiÓm to¸n DTT x©y dùng. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch tõ viÖc tÝnh to¸n gi¸ trÞ träng yÕu (MP), ®Õn tÝnh to¸n gi¸ trÞ chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc (Threshold), hay thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®Òu ®­îc thùc hiÖn theo mét tiªu chuÈn ®­îc lËp tr×nh s½n trong phÇn mÒm kiÓm to¸n AS/2. Tõ viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch t¹i hai kh¸ch hµng cô thÓ, cïng víi c¸c tµi liÖu kh¸c cña c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam em xin kh¸i qu¸t quy tr×nh thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch qua c¸c giai ®o¹n cña mét cuéc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn bëi VACO th«ng qua s¬ ®å sau:(S¬ ®å 2.4) KÕt thóc kiÓm to¸n Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé Thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt Thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt Thu thËp th«ng tin tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh So s¸nh th«ng tin Ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ x¸c ®Þnh rñi ro K’T X©y dùng sè ­íc tÝnh kiÓm to¸n viªn X¸c ®Þnh sè chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc X¸c ®Þnh chªnh lÖch träng yÕu cÇn kiÓm tra KiÓm tra sè chªnh lÖch träng yÕu §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra X¸c ®Þnh sè d­ TK vµ sai sãt cÇn kiÓm tra Ph©n tÝch kÕt qu¶ So s¸nh th«ng tin S¬ ®å 2.4: Tr×nh tù vËn dông thñ tôc ph©n tÝch trong c¸c giai ®o¹n kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh Ch­¬ng III: Mét sè nhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c«ng ty kiÓm to¸n viÖt nam 3.1. NhËn xÐt vÒ qu¸ tr×nh vËn dông thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam KiÓm to¸n lµ mét lÜnh vùc kh¸ míi mÎ ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®· tù kh¼ng ®Þnh m×nh trong nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta qua sù t¨ng lªn kh«ng ngõng vÒ sè l­îng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n t¹i ViÖt Nam: KPMG, Ersnt & Young, Price Waterhouse Cooper, vµ c¸c c«ng ty trong n­íc. Trong sù c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, sù thµnh c«ng cña mçi c«ng ty ®­îc quyÕt ®Þnh bëi nhiÒu yÕu tè. §èi víi mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kiÓm to¸n, ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n ®ãng vai trß hÕt søc quan träng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi chÊt l­îng phôc vô vµ ®em l¹i thµnh c«ng cña c«ng ty. NhËn thøc ®­îc ®iÒu ®ã, VACO ®· sím ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong hÖ thèng kiÓm to¸n AS/2, trong ®ã cã thñ tôc ph©n tÝch ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ trong c¶ ba giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n: Thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n vµ thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt trong giai ®o¹n kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n. ViÖc tiÕn hµnh thñ tôc ph©n tÝch trong c¶ ba giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n thÓ hiÖn C«ng ty ®· tu©n thñ theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ vÒ thñ tôc ph©n tÝch vµ ®Æc biÖt nã ®· chøng tá ®­îc r»ng VACO ®· n¾m b¾t vµ ®¸nh gi¸ ®óng møc tÇm quan träng cña thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam, ®­îc trùc tiÕp nghiªn cøu tµi liÖu vÒ kh¸ch hµng vµ tham gia kiÓm to¸n t¹i mét sè doanh nghiÖp, em xin cã mét sè nhËn xÐt vÒ viÖc ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam cô thÓ trªn ba ph­¬ng diÖn sau: VÒ ph¹m vi ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch trong tõng giai ®o¹n cña quy tr×nh kiÓm to¸n; VÒ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch trong tõng giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n; VÒ ph­¬ng ph¸p tr×nh bµy hå s¬ kiÓm to¸n. 3.1.1. Ph¹m vi ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch ë c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam, thñ tôc ph©n tÝch ®­îc thùc hiÖn trong c¶ ba giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n. Nh­ng viÖc thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ë trong mçi giai ®o¹n nã cã nh÷ng môc ®Ých riªng vµ ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh riªng. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé nh»m ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu sau: §¹t ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ néi dung cña c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh. ThÊy ®­îc c¸c biÕn ®éng träng yÕu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch kÕ to¸n so víi kú kÕ to¸n tr­íc. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña kh¸ch hµng, tõ ®ã gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh c¬ së ®Ó tÝnh møc ®é träng yÕu kÕ ho¹ch. §¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng ho¹t ®éng liªn tôc cña kh¸ch hµng. Thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu víi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. KiÓm to¸n viªn ®· sö dông ph©n tÝch ngang, ph©n tÝch däc ®Ó ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé ®­îc kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn träng t©m vµo c¸c sè d­ tµi kho¶n cã møc ®é tæng hîp vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè d­ ®ã qua c¸c n¨m. Mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng khi thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé lµ kiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng, biÕn ®éng träng yÕu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qua ®ã kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh ®­îc c¸c vïng rñi ro ®Ó thùc hiÖn tiÕp ë c¸c giai ®o¹n tiÕp theo cña cuéc kiÓm to¸n. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy, kiÓm to¸n viªn ngoµi viÖc n¾m b¾t ®­îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kiÓm to¸n vµ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng th× cßn ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc tæng qu¸t vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña ngµnh. Tõ ®ã, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh so s¸nh c¸c chØ tiªu cña ®¬n vÞ víi chØ tiªu cña ngµnh ®Ó cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh trong B¸o c¸o tµi chÝnh. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o kÕt qña kinh doanh (chñ yÕu lµ doanh thu vµ chi phÝ). Bëi v× c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh th­êng ph¶n ¸nh sè lòy kÕ cña nhiÒu nghiÖp vô t­¬ng tù nh­ nhau ph¸t sinh trong mét kú kÕ to¸n vµ chóng th­êng cã mèi liªn hÖ t­¬ng quan víi sè liÖu trªn tµi kho¶n kh¸c. Do vËy, thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt ®em l¹i hiÖu qu¶ h¬n so víi kiÓm tra chi tiÕt v× sö dông thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt th× sè l­îng mÉu kiÓm tra nhiÒu vµ tèn thêi gian vµ c«ng søc h¬n. Thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt th­êng ®­îc thùc hiÖn qua m« h×nh ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn, theo ®ã kiÓm to¸n viªn sÏ ­íc tÝnh gi¸ trÞ vµ sau ®ã so s¸nh sè ­íc tÝnh víi sè trªn sæ cña ®¬n vÞ. V× vËy d÷ liÖu sö dông cho m« h×nh ­íc tÝnh lµ vÊn ®Ò kiÓm to¸n viªn hÕt søc quan t©m. KiÓm to¸n viªn chØ sö dông m« h×nh ­íc tÝnh khi m« h×nh nµy ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n so víi viÖc sö dông c¸c thñ tôc kh¸c vµ ®Æc biÖt nã chØ ®­îc sö dông khi nguån d÷ liÖu cung cÊp cho m« h×nh ­íc tÝnh lµ ®¸ng tin cËy. Trong giai ®o¹n kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn chØ chó träng ph©n tÝch ®èi víi nh÷ng kho¶n môc mang tÝnh träng yÕu hoÆc tån t¹i sai sãt träng yÕu trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch. Theo môc tiªu cña thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt, kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i cã sù hiÓu biÕt bao qu¸t tÊt c¶ c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ®¶m b¶o r»ng B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc tr×nh bµy thèng nhÊt víi nh÷ng hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vÒ kh¸ch hµng. Thùc chÊt thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù nh­ thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé còng sö dông ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Nh­ng ®èi t­îng cô thÓ cña chóng th× kh¸c nhau (thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé tiÕn hµnh ®èi víi B¸o c¸o tµi chÝnh ch­a ®­îc kiÓm to¸n, cßn thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt tiÕn hµnh ®èi víi B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n) vµ môc tiªu cña chóng còng kh¸c nhau (thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé môc ®Ých chñ yÕu lµ x¸c ®Þnh c¸c kho¶n môc chøa ®ùng sai sãt träng yÕu ®Ó thùc hiÖn tiÕp ë c¸c giai ®o¹n tiÕp theo, cßn thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt víi môc ®Ých chñ yÕu lµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng thay ®æi trªn B¸o c¸o tµi chÝnh sau khi ®· ®­îc kiÓm to¸n lµ phï hîp). 3.1.2. VÒ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam th­êng thùc hiÖn ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc ®Ó x¸c ®Þnh c¸c biÕn ®éng ®èi víi c¸c chØ tiªu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh qua c¸c kú kÕ to¸n, gi¶i thÝch c¸c biÕn ®éng nµy b»ng th«ng tin tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh thu thËp ®­îc. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n nµy c«ng ty chØ sö dông ph©n tÝch ngang mang tÝnh chÊt ®¬n gi¶n qua so s¸nh con sè hiÖn t¹i víi sè liÖu ®· ®­îc kiÓm to¸n n¨m tr­íc ®Ó x¸c ®Þnh xu h­íng biÕn ®éng cña chóng qua c¸c n¨m. §èi víi ph©n tÝch däc th× c«ng ty th­êng ¸p dông ph©n tÝch theo chuçi thêi gian, kh«ng ph©n tÝch th«ng qua c¸c ®¬n vÞ trong cïng mét ngµnh do ë ViÖt Nam th«ng tin thèng kª ®èi víi c¸c tû suÊt ngµnh cßn h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, ®èi víi mét sè c¸c kh¸ch hµng ®Æc biÖt lµ c¸c kh¸ch hµng nhá, th«ng th­êng c«ng ty chØ tiÕn hµnh ph©n tÝch ngang c¸c kho¶n môc trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh mµ kh«ng thùc hiÖn ph©n tÝch däc. ViÖc thùc hiÖn ph©n tÝch ngang chØ cho thÊy sù biÕn ®éng, còng nh­ nguyªn nh©n biÕn ®éng cña tõng kho¶n môc riªng lÎ mµ kh«ng ®­a ra ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c kho¶n môc ®ã. Tõ ®ã, nã kh«ng gióp cho kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng vµ ph¸n ®o¸n chÝnh x¸c c¸c sai sãt tiÒm tµng cã thÓ x¶y ra ®èi víi kho¶n môc trªn B¸o c¸o tµi chÝnh. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dùa vµo kÕt qu¶ thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé, kiÓm to¸n viªn ®· khoanh vïng rñi ro. Qua ®ã, x¸c ®Þnh sè d­ tµi kho¶n vµ sai sãt tiÒm tµng cÇn kiÓm tra. C«ng ty dùa vµo th«ng tin tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh ®· ®­îc thu thËp ®Ó x©y dùng sè ­íc tÝnh, so s¸nh sè ­íc tÝnh víi sè ghi sæ ®Ó x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch. TiÕp ®ã so s¸nh sè chªnh lÖch ®ã víi sè chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc ®Ó t×m ra ®­îc sai lÖch mang tÝnh träng yÕu vµ quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn, cuèi cïng t×m c¸ch gi¶i thÝch sai lÖch mang tÝnh träng yÕu vµ ®­a ra kÕt luËn. §èi víi tõng cuéc kiÓm to¸n, C«ng ty ®· linh ho¹t trong c¸ch vËn dông thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt. Cô thÓ ®èi víi c¸c c«ng ty ho¹t ®éng theo quy m« lín, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy tr×nh ph©n tÝch chi tiÕt ®Ó nh»m ®¶m b¶o c¸c sai sãt tiÒm tµng kh«ng g©y ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã, kiÓm to¸n viªn ®· sö dông thñ tôc ph©n tÝch kÕt hîp víi kiÓm tra chi tiÕt ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng b»ng chøng ®­îc thu thËp tõ thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch lµ chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶ ®ång thêi còng ®Ó ®¶m b¶o kh«ng bá sãt c¸c sai sãt träng yÕu liªn quan ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh. §èi víi nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng theo quy m« nhá, kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt ®èi víi nh÷ng yÕu tè quan träng ¶nh h­ëng träng yÕu ®Õn kho¶n môc víi môc ®Ých gi¶m bít thêi gian, c«ng søc cña cuéc kiÓm to¸n mµ kh«ng lo¹i bá nh÷ng sai sãt träng yÕu ¶nh h­ëng tíi B¸o c¸o tµi chÝnh. VÝ dô: kiÓm to¸n viªn kh«ng tÝnh to¸n sè ­íc tÝnh ®èi víi tÊt c¶ doanh thu vµ chi phÝ tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 12 trong n¨m tµi chÝnh, chØ tËp trung vµo viÖc x©y dùng sè ­íc tÝnh kiÓm to¸n vÒ doanh thu ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín, tiªu thô nhiÒu hay cã nh÷ng th¸ng cã biÕn ®éng lín, sè ph¸t sinh lín. Trong giai ®o¹n kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ®· sö dông thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt ®Ó ®¸nh gi¸ l¹i B¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp dùa theo ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc ®Ó ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng biÕn ®éng lín vµ ®¸nh gi¸ l¹i c¸c sai sãt träng yÕu cña nh÷ng kho¶n môc, tµi kho¶n ¶nh h­ëng ®Õn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Tõ ®ã kh¼ng ®Þnh l¹i nh÷ng hiÓu biÕt cña kiÓm to¸n viªn vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ®¬n vÞ kh¸ch hµng lµ chÝnh x¸c. C¸ch thøc thùc hiÖn c¸c ph©n tÝch däc vµ ph©n tÝch ngang ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù nh­ trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Chóng ®­îc thùc hiÖn trªn sè d­ cña c¸c tµi kho¶n, kho¶n môc trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®· ®­îc kiÓm to¸n. 3.1.3. VÒ ph­¬ng ph¸p tr×nh bµy hå s¬ kiÓm to¸n khi ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch ë c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam viÖc ¸p dông phÇn mÒm kiÓm to¸n AS/2 ®ßi hái c«ng ty ph¶i tæ chøc s¾p xÕp c¸c giÊy tê lµm viÖc, c¸c tµi liÖu liªn quan mét c¸ch khoa häc, hîp lý. V× vËy, ë c«ng ty ®· xuÊt hiÖn c¸c File kiÓm to¸n, trong ®ã nã chøa ®ùng tÊt c¶ c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt liªn quan ®Õn mét cuéc kiÓm to¸n. Trong hå s¬ kiÓm to¸n, c¸c tµi liÖu vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch nã còng ®­îc s¾p xÕp mét c¸ch trËt tù, khoa häc, thuËn tiÖn cho viÖc tra cøu, so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, khi nhËn ®­îc c¸c tµi liÖu ban ®Çu tõ phÝa kh¸ch hµng vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn sÏ thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé ®Ó kiÓm tra tÝnh hîp lý, ph©n tÝch xu h­íng biÕn ®éng, ®¸nh gi¸ nh÷ng biÕn ®éng bÊt th­êng. Trong ph©n tÝch s¬ bé B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh sè liÖu cña n¨m tr­íc vµ n¨m nay ®Ó tÝnh ra møc biÕn ®éng trªn sè t­¬ng ®èi vµ sè tuyÖt ®èi trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Tõ ®ã, kiÓm to¸n viªn sÏ ph©n tÝch ®¬n mét sè c¸c chØ tiªu cã biÕn ®éng lín. Sau ®ã, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh ph©n tÝch tæng hîp B¸o c¸o tµi chÝnh vÒ c¸c tû suÊt. TÊt c¶ nh÷ng ph©n tÝch nµy ®­îc ghi chÐp trªn giÊy tê lµm viÖc ®Ó lµm c¬ së cho kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ rñi ro vµ x¸c ®Þnh nh÷ng kho¶n môc, tµi kho¶n cã sai sãt tiÒm tµng. Cô thÓ, ®èi víi c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc vÒ kh¸ch hµng sÏ ®­îc l­u vµo phÇn 1410 cña hå s¬ kiÓm to¸n; ®èi víi thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé ®­îc l­u ë phÇn 1611 cña hå s¬ kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, c«ng ty chñ yÕu thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi c¸c kho¶n môc trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng nªn tÊt c¶ c«ng viÖc do kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn ®­îc l­u l¹i trªn giÊy tê lµm viÖc tõ phÇn 5000 ®Õn phÇn 8000. Trong giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n, mÆc dï thñ tôc ph©n tÝch so¸t xÐt vÒ c¬ b¶n gièng thñ tôc ph©n tÝch s¬ bé nh­ng giÊy tê lµm viÖc cña hai giai ®o¹n nµy lµ hoµn toµn kh¸c nhau vµ ®­îc l­u ë nh÷ng chØ môc t¸ch biÖt nhau. NÕu nh­ trong giai ®o¹n ph©n tÝch s¬ bé, giÊy tê lµm viÖc ®­îc l­u ë phÇn 1410 vµ phÇn 1611. Th× ë trong giai ®o¹n ph©n tÝch so¸t xÐt, giÊy tê lµm viÖc ®­îc l­u ë phÇn 2321 cña hå s¬ kiÓm to¸n. Nh×n chung c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®­îc ¸p dông t¹i c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam hoµn toµn ®­îc thùc hiÖn theo ChuÈn mùc chung nªn t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ. VÊn ®Ò lµ ë chç lµm thÕ nµo ®Ó thñ tôc ph©n tÝch ph¸t huy ®­îc t¸c dông h¬n n÷a, ®ång thêi h¹n chÕ ®­îc c¸c mÆt cßn tån t¹i lµ mét vÊn ®Ò thùc tÕ trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam, em xin tr×nh bµy mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn h¬n thñ tôc ph©n tÝch trong quy tr×nh kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. 3.2. Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam 3.2.1. VÒ ph¹m vi ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch T¹i giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam míi chØ tËp trung ph©n tÝch ®èi víi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Trong khi ®ã míi ®©y Bé tµi chÝnh ®· quy ®Þnh viÖc lËp B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp v× vËy c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam cÇn ph¶i thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch s©u ®èi víi B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ. Bëi v× nÕu chØ ph©n tÝch B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh hµng n¨m th× kh«ng lé râ ra nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng vÒ tÝnh thanh kho¶n. Trong khi ®ã, th«ng qua ph©n tÝch B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ cã thÓ biÕt ®­îc doanh nghiÖp cã ®¸p øng ®­îc kho¶n nî hiÖn t¹i vµ nh÷ng cam kÕt kh¸c ®èi víi chñ nî khi c¸c kho¶n nî ®· ®Õn h¹n tr¶. B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ võa lµ c«ng cô ph©n tÝch vèn b»ng tiÒn, võa lµ c«ng cô ®Ó ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh kho¶n cña kh¸ch hµng. Ngoµi ra ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc c¸c rñi ro mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c th× kiÓm to¸n viªn ngoµi viÖc thùc hiÖn ph©n tÝch c¸c chØ sè trªn B¸o c¸o tµi chÝnh th× cÇn ph¶i thùc hiÖn ph©n tÝch c¶ nh÷ng th«ng tin thu thËp ®­îc tõ kh¸ch hµng trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch. 3.2.2. VÒ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, c¸c th«ng tin trong ngµnh liªn quan ®Õn kh¸ch hµng ®­îc kiÓm to¸n lµ nh÷ng th«ng tin h÷u Ých vµ cã ®é tin cËy cao. V× vËy, trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, VACO cÇn thu thËp vµ x©y dùng mét hÖ thèng c¸c th«ng tin tµi chÝnh quan träng cho tõng ngµnh cô thÓ. ViÖc x©y dùng hÖ thèng th«ng tin trªn cµng chi tiÕt cho tõng lÜnh vùc, ngµnh nghÒ kinh doanh cô thÓ th× cµng cã lîi cho viÖc sö dông th«ng tin trong ph©n tÝch cña kiÓm to¸n viªn. ViÖc ph©n chia c¸c tiªu thøc vÒ ngµnh, lÜnh vùc ho¹t ®éng lµm c¬ së ®Ó x©y dùng hÖ thèng th«ng tin lµ tïy thuéc vµo kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai cña VACO, c¸c th«ng tin cËp nhËt ph¶i mang tÝnh phæ biÕn vµ ®Æc tr­ng cña ngµnh. §èi víi t×nh h×nh kh¸ch hµng nh­ hiÖn nay cña VACO th× cã thÓ x©y dùng th«ng tin theo lo¹i h×nh kh¸ch hµng nh­ sau: C¸c DNNN: Hµng kh«ng, §iÖn, Xi m¨ng, Thuèc l¸… C¸c c«ng ty tµi chÝnh: Ng©n hµng, B¶o hiÓm… C¸c ®¬n vÞ kinh doanh dÞch vô: Kh¸ch s¹n, vËn t¶i… Tõ ®ã, kiÓm to¸n viªn sÏ x©y dùng ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n riªng ®èi víi tõng lo¹i kh¸ch hµng cô thÓ. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, nh×n chung VACO ®· thùc hiÖn ®óng h­íng dÉn cña h·ng DTT. Trªn c¬ së ®ã, kiÓm to¸n viªn t×m ra sè chªnh lÖch träng yÕu cã ¶nh h­ëng ®Õn B¸o c¸o tµi chÝnh hay kh«ng. Theo lý thuyÕt, ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc sè chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc lµ hÕt søc phøc t¹p, ph¶i ®¶m b¶o ®­îc ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè sau: gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt, chØ sè vÒ ®é tin cËy, sè l­îng c¸c tiÓu sè d­ trong sè d­ ®­îc kiÓm to¸n, c¸c sè d­ cÇn kiÓm tra lµ nhá, tÝnh chÝnh x¸c cña sè ­íc tÝnh. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc nªn ®­îc thùc hiÖn trªn m¸y tÝnh cho tÊt c¶ c¸c phÇn ph©n t¸ch trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, sau khi kiÓm to¸n viªn ®· x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ träng yÕu (MP) vµ ®é tin cËy mong muèn. Nh­ vËy, kiÓm to¸n viªn sÏ cã ®Çy ®ñ c¸c gi¸ trÞ chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®­îc t­¬ng øng víi phÇn ph©n t¸ch kh¸c nhau lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch träng yÕu, mµ kh«ng mÊt thêi gian ®Ó tÝnh to¸n l¹i. Trong giai ®o¹n nµy, kiÓm to¸n viªn kh«ng nhÊt thiÕt chØ sö dông m« h×nh ­íc tÝnh ®Ó thùc hiÖn ®­îc thñ tôc ph©n tÝch, mµ kiÓm to¸n viªn cã thÓ sö dông kÕt hîp víi viÖc ph©n tÝch ngang vµ ph©n tÝch däc ®Ó t×m ra ®­îc c¸c chªnh lÖch träng yÕu, c¸c sai sãt tiÒm tµng. §ång thêi c«ng ty nªn cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch mét c¸ch toµn diÖn trªn hÇu hÕt c¸c tµi kho¶n nh»m gi¶m bít thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt tõ ®ã gi¶m thiÓu thêi gian còng nh­ c«ng søc cña kiÓm to¸n viªn. Trong giai ®o¹n kÕt thóc cuéc kiÓm to¸n, víi mét sè kh¸ch hµng nhá, kiÓm to¸n viªn ®· kh«ng sö dông ph©n tÝch däc mµ chØ sö dông ph©n tÝch ngang. V× môc tiªu cña kiÓm to¸n viªn kh«ng chØ lµ x¸c minh vÒ tÝnh ®óng ®¾n trªn sè liÖu cña B¸o c¸o tµi chÝnh mµ cßn ph¶i cung cÊp cho kh¸ch hµng nh÷ng t­ vÊn cÇn thiÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, vÒ hÖ thèng kÕ to¸n. VACO do ®ã nªn më réng thªm viÖc t­ vÊn vÒ tµi chÝnh trong th­ qu¶n lý cho kh¸ch hµng. §iÒu nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi sù c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ngµy cµng nhiÒu th× viÖc n©ng cao chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng lµ vÊn ®Ò quan träng ®Ó n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña c«ng ty, ®¸p øng ph­¬ng ch©m: “Cho sù thµnh c«ng v­ît bËc cña kh¸ch hµng vµ nh©n viªn cña chóng t«i”. 3.2.3. VÒ ph­¬ng ph¸p tr×nh bµy giÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn l­u tr÷ tÊt c¶ c¸c b»ng chøng thu thËp ®­îc vµ c¸c ghi chÐp cña kiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc. GiÊy tê lµm viÖc cña kiÓm to¸n viªn ®ßi hái ph¶i ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt sao cho ng­êi ®äc cã thÓ hiÓu ®­îc tæng qu¸t vÒ cuéc kiÓm to¸n còng nh­ ®¶m b¶o cho kiÓm to¸n viªn kh¸c kh«ng tham gia vµo cuéc kiÓm to¸n còng cã thÓ hiÓu vµ ng­êi so¸t xÐt hiÓu ®­îc c«ng viÖc kiÓm to¸n còng nh­ c¬ së ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch, ®Ó dÔ theo dâi vµ kiÓm tra khi so s¸nh sè liÖu cña c«ng ty kh¸ch hµng víi sè liÖu chØ tiªu cña ngµnh th× sè liÖu so s¸nh cÇn ®­îc tr×nh bµy trªn giÊy tê lµm viÖc nh­ B¶ng sè 3.1. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n, khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ chªnh lÖch träng yÕu, kiÓm to¸n viªn nªn lËp B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ so s¸nh vµ tr×nh bµy trªn giÊy tê lµm viÖc nh­ B¶ng sè 3.2. B¶ng sè 3.1: So s¸nh chØ tiªu ngµnh ChØ tiªu N¨m nay N¨m tr­íc Chªnh lÖch §¬n vÞ Ngµnh Chªnh lÖch §¬n vÞ Ngµnh Chªnh lÖch Ngµnh (1) (2) (3) (4) = (3) - (2) (5) (6) (7)=(6)-(5) (8)=(6)-(3) B¶ng sè 3.2: Tæng hîp kÕt qu¶ ph©n tÝch chi tiÕt Kho¶n môc Sè ­íc tÝnh cña K’TV Sè liÖu ghi sè Chªnh lÖch Gi¸ trÞ Threshold Chªnh lÖch träng yÕu Nguyªn nh©n (1) (2) (3) (4)=(2)-(3) (5) (6) (7) 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ ®Ó thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh 3.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng Tõ khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ®· trë thµnh nhu cÇu cÊp thiÕt v× lîi Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong, ngoµi n­íc vµ v× lîi Ých cña b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng còng nh­ nhu cÇu thiÕt yÕu cña kiÓm to¸n ®éc lËp, tõ n¨m 1991 ®Õn nay c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy lµm c¬ së cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ë n­íc ta. Trong nh÷ng n¨m qua ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh nh­ng hiÖn nay vÉn cßn béc lé mét sè tån t¹i sau: Tr×nh ®é tæ chøc kinh doanh dÞch vô kiÓm to¸n vµ kÕ to¸n cña ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. Cô thÓ, uy tÝn cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ch­a cao, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, tr×nh ®é cßn bÊt cËp, thËm chÝ cßn ch­a ®¹t yªu cÇu so víi ®ßi hái cña t×nh h×nh míi. Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë ViÖt Nam nãi chung cßn mang tÝnh chÊt kinh nghiÖm, ch­a cã ®­îc quy ®Þnh chung, quy ®Þnh riªng cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng. Sù c¹nh tranh trong kinh doanh gi÷a c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cßn mang tÝnh lîi Ých kinh tÕ côc bé. C¸c c«ng ty ch­a th«ng qua c¹nh tranh ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc bÞ khèng chÕ vÒ chi chi phÝ tiÒn l­¬ng, sÏ kh«ng thu hót ®­îc nh©n viªn giái nh­ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tr¶ l­¬ng cao. T×nh tr¹ng di chuyÓn nh©n viªn gi÷a c¸c c«ng ty kiÓm to¸n hoÆc t¸ch ra thµnh lËp c«ng ty míi cã xu h­íng t¨ng lªn nhÊt lµ sau khi cã luËt doanh nghiÖp. Qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa víi nh÷ng th¸ch thøc míi vµ c¬ héi míi sÏ lµm m«i tr­êng c¹nh tranh vÒ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n ngµy cµng gia t¨ng. NÕu nh­ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng cã biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp th× cã thÓ dÉn tíi t×nh tr¹ng mÊt thÞ tr­êng kh¸ch hµng trong n­íc dã c¸c lo¹i h×nh xuÊt khÈu vÒ dÞch vô kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ®· phæ biÕn ë c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, ®ßi hái c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè c«ng viÖc mang tÝnh chÊt cÊp b¸ch nh­ sau: Bé tµi chÝnh cÇn nhanh chãng hoµn thiÖn viÖc x©y dùng c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, c¬ quan thèng kª ch­a cã nhiÒu d÷ liÖu vÒ thèng kª ngµnh ®Ó so s¸nh. Bëi khi cã c¸c d÷ liÖu ngµnh, kiÓm to¸n viªn cã thÓ so s¸nh d÷ liÖu cña c«ng ty víi d÷ liÖu chung trong ngµnh ®Ó x¸c ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty so víi tiªu chuÈn chung cña ngµnh. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng gióp cho kiÓm to¸n viªn trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch ®Ó x¸c ®Þnh rñi ro cña cuéc kiÓm to¸n chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ mµ cßn gióp cho c«ng t¸c kÕ to¸n cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ®i ®óng h­íng. Do ®ã, Tæng côc thèng kª cÇn kÕt hîp víi Bé tµi chÝnh nªn nhanh chãng x©y dùng vµ c«ng bè c¸c d÷ liÖu thèng kª vÒ ngµnh mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ th­êng xuyªn h¬n. Bé tµi chÝnh cÇn thiÕt lËp quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn sau kiÓm to¸n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng lµ tèt nhÊt. Bé tµi chÝnh cÇn më réng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o CPA quèc tÕ vµo ViÖt Nam nh»m n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô cho kiÓm to¸n viªn ViÖt Nam nh»m gi¶m bít sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n cña kiÓm to¸n viªn ViÖt Nam víi kiÓm to¸n viªn trong khu vùc, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp. Ngoµi hai lo¹i h×nh dÞch vô kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, dÞch vô kÕ to¸n, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cÇn chó träng n©ng cao nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c nh­: dÞch vô t­ vÊn, thuÕ, tõ vÊn qu¶n lý, ®µo t¹o,… 3.3.2. KiÕn nghÞ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n Cã mét thùc tÕ hiÖn nay lµ ho¹t ®éng kiÓm to¸n vÉn cßn kh¸ míi mÎ kh«ng chØ ®èi víi ng­êi d©n mµ cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ng­êi ta chØ hiÓu r»ng kiÓm to¸n lµ cÇn thiÕt nh­ng ch­a hiÓu hÕt ý nghÜa cña ho¹t ®éng nµy. Do ®ã, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt ng¹i kiÓm to¸n, t©m lý chung cña c¸c doanh nghiÖp lµ kh«ng muèn c«ng khai vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. §©y lµ suy nghÜ sai lÇm song l¹i kh¸ phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp vµ ®iÒu nµy lµm cho c¸c kiÓm to¸n viªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n khi tiÕn hµnh thu thËp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt cho cuéc kiÓm to¸n. V× vËy, kh¸ch hµng cÇn cung cÊp cho kiÓm to¸n viªn c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt cho cuéc kiÓm to¸n mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ trung thùc. §ã lµ yÕu tè hÕt søc quan träng ®Ó kiÓm to¸n viªn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cuéc kiÓm to¸n còng nh­ lµ thñ tôc ph©n tÝch cã hiÖu qu¶. B¸o c¸o tµi chÝnh lµ B¸o c¸o tæng hîp nhÊt vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, c«ng nî còng nh­ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kÕt qu¶ kinh doanh, thÓ hiÖn luång tiÒn vµo ra cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o tµi chÝnh quy ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp bao gåm: B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, B¶ng thuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh. HiÖn nay cã nhiÒu doanh nghiÖp chØ míi tiÕn hµnh lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh mµ kh«ng tiÕn hµnh lËp B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ vµ B¶ng thuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh, ®iÒu nµy lµm cho kiÓm to¸n viªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n cho c¸c doanh nghiÖp nµy. V× vËy c¸c kh¸ch hµng nªn lËp ®Çy ®ñ c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh. Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 520, mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng tíi møc ®é tin cËy vµo kÕt qu¶ cña thñ tôc ph©n tÝch lµ ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng vµ rñi ro kiÓm so¸t. Nh­ng thùc tÕ hiÖn nay ë ViÖt Nam lµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ë mét sè doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do ®ã, kiÓm to¸n viªn hÇu nh­ kh«ng thÓ gi¶m bít khèi l­îng c«ng viÖc mµ cßn ph¶i thùc hiÖn ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi cña ®¬n vÞ kh¸ch hµng rÊt cô thÓ tr­íc khi tiÕn hµnh thñ tôc ph©n tÝch. V× vËy, c¸c c«ng ty kh¸ch hµng nªn thiÕt lËp mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tèt ®Ó ®¶m b¶o ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin cung cÊp vµ gióp cho kÕt qu¶ ph©n tÝch cña kiÓm to¸n viªn tin cËy h¬n. kÕt luËn Trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng kiÓm to¸n ngµy cµng ph¸t huy ®­îc vai trß quan träng cña m×nh trong nÒn kinh tÕ, lµm lµnh m¹nh ho¸ m«i tr­êng tµi chÝnh, t¹o lËp mét hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ë n­íc ta ®· chøng minh cho sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng nµy. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ phñ nhËn mét ®iÒu r»ng ho¹t ®éng kiÓm to¸n cßn lµ vÊn ®Ò kh¸ míi mÎ ë ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy, viÖc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô nãi chung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n nãi riªng lµ yªu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n. Trong ph¹m vi lµ mét chuyªn ®Ò, em ch­a nªu hÕt ®­îc toµn bé quy tr×nh ph©n tÝch ®­îc thùc hiÖn bëi c«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam mµ chØ nªu lªn ®­îc phÇn chung nhÊt, c¬ b¶n nhÊt cña quy tr×nh ph©n tÝch. MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng nh­ng do tr×nh ®é lý luËn cßn h¹n chÕ vµ thêi gian nghiªn cøu ng¾n cho nªn chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong cã ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c anh chÞ kiÓm to¸n viªn vµ thÇy gi¸o trùc tiÕp h­íng dÉn ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Qua ®©y, em xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy gi¸o h­íng dÉn: TS. Chu Thµnh ®· trùc tiÕp h­íng dÉn em lµm chuyªn ®Ò nµy. §ång thêi em xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c anh chÞ kiÓm to¸n viªn phßng nghiÖp vô II ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn vµ cung cÊp tµi liÖu còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn cho em t×m hiÓu thùc tÕ c«ng viÖc kiÓm to¸n t¹i mét sè ®¬n vÞ kh¸ch hµng. danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Lý thuyÕt kiÓm to¸n GS.TS. NguyÔn Quang Quynh (§H KTQD) 2. KiÓm to¸n tµi chÝnh GS.TS. NguyÔn Quang Quynh (§H KTQD) 3. Ph©n tÝch kinh tÕ doanh nghiÖp TS. NguyÔn N¨ng Phóc (§H KTQD) 4. KiÓm to¸n TS. V­¬ng §×nh HuÖ – TS. §µo Xu©n Tiªn 5. Nh÷ng chuÈn mùc vÒ nguyªn t¾c kiÓm to¸n quèc tÕ 6. HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ 7. HÖ thèng chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam 8. KiÓm to¸n ALVIN A.RENS – JAMES K.LOEBBECKE 9. HÖ thèng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n AS/2 VACO – DTT 10. Th«ng t­ sè 64/2004/TT-BTC – H­íng dÉn 1 sè ®iÒu cña nghÞ ®Þnh 105/204/N§-CP ngµy 30/3/2004 cña chÝnh phñ vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp. 11. Th«ng t­ sè 122/2004/TT-BTC – H­íng dÉn chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n 12. T¹p chÝ kÕ to¸n sè 16/1999, sè 27/2000 13. T¹p chÝ kiÓm to¸n sè 2/2001, sè 1/2000 14. T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn sè 49/2001