Chuyên đề Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm với việc tăng cường quản trị doanh nghiệp tại công ty cổ phần diêm Thống Nhất

3 36.489 Gi¸ thµnh bao gãi 1. CFNVL trùc tiÕp - 549.372.465 - 549.372.465 15.872 2. CFNC trùc tiÕp 606.856.652 606.856.652 17.532 3. CFSX chung 236.984.201 236.984.201 6.846 Céng - 1.393.213.318 - 1.393.213.318 40.250 Tæng céng 34.604.493 3.971.921.497 36.569.235 3.969.956.755 114.693 Sau khi tÝnh ra gi¸ thµnh cña tõng c«ng ®o¹n s¶n phÈm, kÕ to¸n tiÕn hµnh céng gi¸ thµnh cña tõng xÝ nghiÖp, tÝnh ra gi¸ thµnh cña s¶n phÈm diªm hép néi ®Þa hoµn chØnh theo ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: Gi¸ thµnh Diªm hép = Zque thuèc + Zhép diªm + Zbao gãi = 37.954 + 36.489 + 40.250 = 114.693 (®ång/kiÖn) Nh­ vËy, quy tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt theo h×nh thøc NhËt ký chøng tõ cã thÓ kh¸i qu¸t qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 8: Quy tr×nh ghi sæ qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt Chøng tõ CPSX vµ c¸c b¶ng ph©n bæ 1,2 B¶ng kª 4 B¶ng kª 5 ThÎ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm NKCT sè 7 Sæ C¸i TK 621,622,627,154 B¸o c¸o tµi chÝnh B¶ng kª 6 III. Vai trß cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tíi viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n trÞ trong c«ng ty 1. Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt t¹i c«ng ty C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh trong doanh nghiÖp. Chi phÝ hîp lý, hîp lÖ cña doanh nghiÖp bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi... BiÓu sè 26: B¶ng ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt §VT: §ång ChØ tiªu Quý IV/2002 QuýIV/2003 Chªnh lÖch (+,-) Chªnh lÖch (%) 1. CFNVLTT 1.991.431.100 2.162.883.722 171.452.622 8,6 2. CFNCTT 1.423.456.800 1.145.056.358 -278.400.442 -19,56 3. CFSXC 1.379.147.529 933.008.665 -446.138.864 -32,35 4. Tæng Z 4.791.714.283 4.239.057.125 -552.657.158 -11,53 5. Doanh thu 6.542.790.076 5.623.213.634 -919.576.442 -14,05 6. CFNVLTT/1000 ®ång doanh thu 304 384,63 80,26 26,37 7. CFNCTT/1000 ®ång doanh thu 218 203,63 -13,93 -6,40 8. CFSXC/1000 ®ång doanh thu 211 165,92 -44,87 -21,29 9. Tæng CFSX/1000 ®ång doanh thu 732 753,85 21,48 2,93 Víi møc gi¸ b¸n s¶n phÈm gi÷a c¸c kú t­¬ng ®çi æn ®Þnh, doanh thu quý IV n¨m 2003 gi¶m 919.576.442 ® (gi¶m 14,05%) so víi quý IV/2002 lµ do sè l­îng s¶n phÈm tiªu thô gi¶m mµ nguyªn nh©n trùc tiÕp lµ sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt gi¶m. Qua b¶ng trªn ta thÊy tû suÊt chi phÝ NVLTT/1000 ®ång doanh thu quý IV/2003 t¨ng lªn so víi quý IV/2002 lµ 80,26 tøc lµ t¨ng 26,37% trong khi tû suÊt chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp/1000 ®ång doanh thu vµ tû suÊt chi phÝ SXC/1000 ®ång doanh thu quý IV/2003 l¹i gi¶m ®i so víi quý IV/2002 lµm cho tæng chi phÝ s¶n xuÊt/1000 ®ång doanh thu quý IV/2003 t¨ng lªn 21,48 tøc lµ t¨ng lªn 2,93%. §iÒu nµy cho thÊy doanh nghiÖp ®· kh«ng cã kÕ ho¹ch tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong quý IV/2003. Nguyªn nh©n cô thÓ cña sù biÕn ®éng nµy sÏ ®­îc ph©n tÝch ®èi víi tõng kho¶n môc chi phÝ nh­ sau: BiÓu sè 27: B¶ng kiÓm kª sè l­îng s¶n phÈm t¹i c¸c xÝ nghiÖp Bé phËn Quý IV/2002 Quý IV/2003 SLSPDD SL thµnh phÈm SLSPDD SL thµnh phÈm XN Que QM: 3,7 tÊn ü 52 tÊn ü 43.000 kiÖn QM: 3,7 tÊn ü 45,2 tÊn ü 34.614 kiÖn XN Hép §¸y: 1.520 kiÖn ü 43.000 kiÖn §¸y: 1.152 kiÖn ü 34.614 kiÖn XN Bao - ü 43.000 kiÖn - ü 34.614 kiÖn Ø Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu... mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. §©y lµ kho¶n môc chiÕm 51% trong Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. BiÓu sè 28: B¶ng ph©n tÝch chi phÝ NVL trùc tiÕp ChØ tiªu S¶n phÈm QuýIV/2002 Quý IV/2003 Chªnh lÖch 1. CFNVLTT (§ång) Que méc XK 173.013.039 160.386.064 -12.626.975 Diªm hép N§ 1.816.096.915 2000.606.038 184.509.123 2. Sè l­îng thµnh phÈm Que méc XK 52 tÊn 45,2 tÊn -6,8 tÊn Diªm hép N§ 43.000 kiÖn 34.614 kiÖn -8.386 kiÖn 3. Hao phÝ NVL 1®v SP Que méc XK (®ång/tÊn) 3.327.174 3.548.364 221.190 Diªm hép N§ (®ång/kiÖn) 42.235 57.798 15.563 Tõ c¸c b¶ng sè liÖu ta thÊy: Tæng chi phÝ vËt liÖu cho hai lo¹i s¶n phÈm que méc xuÊt khÈu vµ diªm hép néi ®Þa Quý IV n¨m 2003 t¨ng so víi Quý IV n¨m 2002 lµ: 2.162.883.722 – 1.991.431.100 = 171.452.622 (®ång) hay t¨ng 171.452.622/1.991.431.100 = 8,6% Chi phÝ nguyªn vËt liÖu t¨ng lªn kh«ng lµm cho tæng gi¸ thµnh t¨ng lªn, v× sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh thÊp h¬n quý IV/2002. Nh­ng møc nguyªn vËt liÖu hao phÝ cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm cña c¶ hai lo¹i s¶n phÈm l¹i t¨ng lªn, mÆc dï doanh nghiÖp kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng nh­ng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i hao phÝ nguyªn vËt liÖu nhiÒu nh­ vËy, chøng tá doanh nghiÖp ch­a cã biÖn ph¸p sö dông chi phÝ nguyªn vËt liÖu hîp lý, tiÕt kiÖm. Mét nguyªn nh©n n÷a còng cã thÓ ®¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu t¨ng lªn v× nguyªn vËt liÖu chÝnh cña doanh nghiÖp lµ gç, ®­îc mua vÒ tõ c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c, chi phÝ vËn chuyÓn cao, l¹i khan hiÕm... Ngoµi ra, ph­¬ng h­íng phÊn ®Êu tiÕt kiÖm vËt t­ kü thuËt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt th­êng tËp trung vµo c¸c mÆt: gi¶m phÕ liÖu khi gia c«ng chÕ biÕn s¶n phÈm, gi¶m phÕ phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ gi¶m träng l­îng tinh cña s¶n phÈm ®Õn møc tèi thiÓu cÇn thiÕt. C¶ ba mÆt nµy, trong quý IV/2003 doanh nghiÖp ®Òu kh«ng thùc hiÖn tèt b»ng n¨m 2002, l­îng phÕ liÖu thu håi nhiÒu h¬n, phÕ phÈm que méc xuÊt khÈu vÉn lµ 3,7 tÊn trong khi l­îng que méc s¶n xuÊt ra kú nµy thÊp h¬n kú tr­íc. Vµ ®Ó lµm ra mét tÊn que méc xuÊt khÈu hay mét kiÖn diªm hép néi ®Þa doanh nghiÖp còng tèn nhiÒu chi phÝ vËt liÖu h¬n. Ø Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp bao gåm l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo tû lÖ tiÒn l­¬ng cho c¸c quü KPC§, BHXH, BHYT tr¶ cho lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt – kinh doanh. Chi phÝ nµy chiÕm kho¶ng 27% trong tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Qua BiÓu sè 29 ta thÊy chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Quý IV/2003 gi¶m so víi Quý IV/2002 lµ: 278.400.442 ®ång tøc lµ gi¶m 19,56%. Doanh nghiÖp hiÖn nay ®· cã mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt diªm tù ®éng, chØ riªng t¹i xÝ nghiÖp Bao gãi, c«ng nh©n vÉn cßn lµm mét sè ®éng t¸c thñ c«ng, nªn cÇn nhiÒu c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt t¹i xÝ nghiÖp nµy nhÊt. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµm chi phÝ nh©n c«ng gi¶m xuèng lµ sè l­îng c«ng nh©n gi¶m, thu nhËp b×nh qu©n mét c«ng nh©n toµn c«ng ty còng gi¶m (Xem biÓu sè 01). §iÒu nµy tuy vËy kh«ng lµm mÊt tÝnh khuyÕn khÝch c«ng nh©n h¨ng say trong c«ng viÖc v× doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc tÝnh l­¬ng theo s¶n phÈm, víi ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng c«ng b»ng hîp lý gi÷a c¸c bé phËn nªn cµng khuyÕn khÝch c«ng nh©n lµm viÖc vµ qu¶n lý tinh thÇn lµm viÖc cña c«ng nh©n tèt h¬n. Ta còng cÇn ph¶i xem xÐt liÖu chi phÝ nh©n c«ng gi¶m cã lµm ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt hay kh«ng? ü Ph©n tÝch chØ tiªu tiÒn l­¬ng b×nh qu©n: TiÒn l­¬ng b×nh qu©n = Tæng quü l­¬ng trong kú Tæng sè ng­êi lao ®éng TiÒn l­¬ng b×nh qu©n quý IV/2002 : = 1.299.140.900 / (525 x 3) = 824.851 (®/ng­êi) TiÒn l­¬ng b×nh qu©n quý IV/2003 : = 978.158.623 / (450 x 3) = 724.562 (®/ng­êi) Tõ ®©y ta cã chØ tiªu tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n: Tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n = TiÒn l­¬ng b×nh qu©n quý IV/2003 TiÒn l­¬ng b×nh qu©n quý IV/2002 Tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n = 724.562 824.851 x 100% = 87,8% ü Ph©n tÝch chØ tiªu n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n: NSL§ b×nh qu©n = Tæng sè s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú Tæng sè ng­êi lao ®éng NSL§ b×nh qu©n quý IV/2002 = 224 / (525 x 3) = 0,142 (TÊn/ng­êi) NSL§ b×nh qu©n quý IV/2003 = 183,656 / (450 x 3) = 0,136 (TÊn/ng­êi) Tèc ®é t¨ng NSL§ b×nh qu©n = NSL§ b×nh qu©n quý IV/2003 NSL§ b×nh qu©n quý IV/2002 Tèc ®é t¨ng NSL§ b×nh qu©n = 0,136 0,142 x 100% = 95,77% Qua viÖc ph©n tÝch c¸c chØ tiªu trªn ta thÊy mÆc dï tiÒn l­¬ng b×nh qu©n quý IV/2003 gi¶m so víi Quý IV/2002 nh­ng tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng gi÷a hai quý l¹i lín h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n (95,77% > 87,8%), chøng tá mÆc dï tiÒn l­¬ng b×nh qu©n gi¶m, n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n gi¶m vÒ mÆt tuyÖt ®èi nh­ng nh×n chung doanh nghiÖp sö dông nh©n c«ng hîp lý. Nguyªn nh©n lµm cho tiÒn l­¬ng b×nh qu©n gi¶m lµ do ¶nh h­ëng cña viÖc tiªu thô s¶n phÈm, vµo thêi ®iÓm quý IV/2003, doanh nghiÖp kh«ng s¶n xuÊt thªm c¸c s¶n phÈm phô kh¸c, l¹i ®ang tõng b­íc thö nghiÖm s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm kh¸c thay thÕ cho s¶n phÈm diªm hiÖn t¹i chuÈn bÞ cho n¨m 2004, s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®ang ph¶i ®­¬ng ®Çu víi mét thÞ tr­êng diªm gi¶, vµ nhiÒu s¶n phÈm thay thÕ, nªn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n gi¶m nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ. Tuy nhiªn viÖc lµm nµy chØ t¹m thêi trong giai ®o¹n nµy, bëi ®iÒu nµy ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn quyÒn lîi ng­êi lao ®éng, nÕu kÐo dµi t¹o ra t©m lý kh«ng tèt cho ng­êi lao ®éng, lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng. Ø Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ chi ra trong ph¹m vi ph©n x­ëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ nh©n c«ng trùc tiÕp). Thuéc chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm nhiÒu lo¹i, cã lo¹i mang tÝnh chÊt biÕn ®æi, cã lo¹i cè ®Þnh, cã lo¹i võa biÕn ®æi võa cè ®Þnh. Chi phÝ nµy chiÕm kho¶ng 22% trong tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Qua biÓu sè 29, ta thÊy chi phÝ s¶n xuÊt chung cña Quý IV/2003 gi¶m so víi Quý IV/2002 lµ: 446.138.864 ®ång tøc lµ gi¶m 32,35%. BiÓu sè 29: B¶ng ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt chung §VT: §ång Néi dung chi phÝ Quý IV/2002 Quý IV/2003 Chªnh lÖch (+, -) Chªnh lÖch (%) 1. CF NVPX 307.665.213 202.178.004 -105.487.209 -34,3% 2. CF NVL 107.192.212 90.831.180 -16.361.032 -15,3% 3. CF CCDC 110.517.800 40.152.729 -70.365.071 -63,66% 4. CF KHTSC§ 117.555.716 78.123.161 -39.432.555 -33,54% 5. CF dÞch vô mua ngoµi 369.667.800 310.128.800 -59.539.000 -16.1% 6. CF = tiÒn kh¸c 154.938.450 764.209 -154.174.241 -99.7% 7. CF cña XNCN 211.610.338 210.830.882 -779.456 -0,37% Tæng céng 1.379.147.529 933.008.665 - 446.138.864 - 32,35% Qua biÓu trªn ta thÊy chi phÝ s¶n xuÊt chung gi¶m xuèng ë tÊt c¶ c¸c kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng gi¶m 105.487.209 tøc gi¶m 34,3% lµ do sè l­îng nh©n viªn qu¶n lý ph©n x­ëng gi¶m, tiÒn l­¬ng b×nh qu©n gi¶m. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu phô, c«ng cô, dông cô gi¶m lµ do sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®­îc gi¶m, hoÆc do tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt chung trong qu¸ tr×nh phôc vô s¶n xuÊt. Chi phÝ khÊu hao gi¶m 39.432.555 tøc gi¶m 33,54% lµ do doanh nghiÖp kh«ng ®Çu t­ thªm TSC§ míi, mét sè tµi s¶n tr­íc ®©y ®Õn n¨m 2003 ®· khÊu hao hÕt... Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c gi¶m t­¬ng øng trong ®ã chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c gi¶m rÊt ®¸ng kÓ, chi phÝ cña xÝ nghiÖp C¬ NhiÖt phôc vô s¶n xuÊt hÇu nh­ vÉn kh«ng thay ®æi. Tãm l¹i, doanh nghiÖp sö dông chi phÝ nh©n c«ng vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung hîp lý, cÇn cã biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖu. 2. Ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty Tuú thuéc vµo ph¹m vi tËp hîp chi phÝ, chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc chia thµnh gi¸ thµnh c«ng x­ëng (gi¸ thµnh s¶n xuÊt) vµ gi¸ thµnh toµn bé. Ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó biÕt nguyªn nh©n vµ nh©n tè lµm cho chi phÝ biÕn ®éng, ¶nh h­ëng tíi gi¸ thµnh. Trong ph¹m vi bµi viÕt cña m×nh, em chØ xin tr×nh bµy ®¸nh gi¸ vÒ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. BiÓu sè 30: B¶ng ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ChØ tiªu Quý IV/2002 Quý IV/2003 Chªnh lÖch Que XK (®ång/tÊn) Diªm N§ (®ång/kiÖn) Que XK (®ång/tÊn) Diªm N§ (®ång/kiÖn) Que XK (®ång/tÊn) Diªm N§ (®ång/kiÖn) SLSP 52 tÊn 43.000 kiÖn 45,2 tÊn 34.614 kiÖn -6,8 tÊn -8.386kiÖn Tæng Z (®ång) 389.616.871 4.402.097.412 269.100.370 3.969.956.755 -120.516.501 -432.140.657 Z®¬n vÞ 7.492.632 102.374 5.953.548 114.693 -1.539.084 12.319 Ø Qua b¶ng sè liÖu trªn, ta thÊy tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt que méc xuÊt khÈu gi¶m ®i 120.516.501 ® lµ do: ü Sè l­îng s¶n phÈm que XK gi¶m ®i 6,8 tÊn lµm cho tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt gi¶m: 6,8 x 7.492.632 = 50.949.898 (®). Sè l­îng s¶n phÈm gi¶m ®i lµ do doanh nghiÖp ®ang tõng b­íc thö nghiÖm víi c¸c mÆt hµng míi nh­ diªm hép XK, diªm hép carton, diªm kh¸ch s¹n, diªm qu¶ng c¸o. ü Gi¸ thµnh ®¬n vÞ gi¶m (5.953.548 – 7.492.632) = -1.539.084 (®/tÊn) lµm cho tæng gi¸ thµnh gi¶m 1.539.084 x 45,2 = 69.566.597 (®). Gi¸ thµnh ®¬n vÞ gi¶m v× mÆc dï chi phÝ nguyªn vËt liÖu tiªu hao cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng nh­ng doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. Ø Còng qua b¶ng trªn ta thÊy Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt diªm hép néi ®Þa gi¶m ®i 432.140.657 (®) lµ do: ü Sè l­îng s¶n phÈm diªm hép néi ®Þa gi¶m ®i 8.386 kiÖn lµm cho tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm gi¶m ®i: 8.386 x 102.374 = 858.508.364 (®). ü Gi¸ thµnh ®¬n vÞ t¨ng lªn 12.319 lµm cho tæng gi¸ thµnh t¨ng lªn : 34.614 x 12.319 = 426.409.866 (®) . Gi¸ thµnh ®¬n vÞ t¨ng lªn nguyªn nh©n chÝnh lµ do hao phÝ nguyªn vËt liÖu cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng lªn. Doanh nghiÖp sö dông nguyªn vËt liÖu ch­a tiÕt kiÖm, hîp lý. Cô thÓ t¹i gi¸ thµnh chi tiÕt s¶n phÈm diªm hép néi ®Þa t¹i tõng xÝ nghiÖp nh­ sau: BiÓu sè 31: B¶ng ph©n tÝch gi¸ thµnh t¹i tõng xÝ nghiÖp XN Quý IV/2002 Quý IV/2003 Chªnh lÖch Tæng Z Z ®¬n vÞ Tæng Z Z ®¬n vÞ Tæng Z Z ®¬n vÞ XN Que 1.625.322.453 37.798 1.327.295.244 38.346 -298.027.209 548 XN Hép 1.004.578.913 23.362 1.263.033.473 36.489 258.454.560 13.127 XN Bao 1.772.196.046 41.214 1.393.213.318 40.250 -378.982.728 -964 Tæng 4.402.097.412 102.374 3.983.542.035 115.085 -418.555.377 12.711 Qua b¶ng ph©n tÝch gi¸ thµnh t¹i tõng xÝ nghiÖp, ta thÊy tæng gi¸ thµnh t¹i xÝ nghiÖp Que Diªm gi¶m 298.027.209 ® nh­ng gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm l¹i t¨ng lªn 548 ®/kiÖn ®iÒu nµy chøng tá t¹i xÝ nghiÖp Que møc chi phÝ doanh nghiÖp bá ra ®Ó s¶n xuÊt mét s¶n phÈm lµ nhiÒu h¬n so víi kú tr­íc. Víi gi¸ thµnh ®¬n vÞ lµ 37.798 ®/kiÖn th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt cÇn thiÕt ph¶i bá ra lµ: 37.798 x 34.614 = 1.308.339.972 (®) Nh­ng thùc tÕ quý IV/2003 t¹i xÝ nghiÖp Que doanh nghiÖp bá ra 1.327.295.244 ® ®Ó s¶n xuÊt 34.614 s¶n phÈm do ®ã lµm gi¸ thµnh ®¬n vÞ t¨ng lªn, mµ nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn nguyªn nh©n chñ yÕu lµ doanh nghiÖp sö dông chi phÝ nguyªn vËt liÖu ch­a hîp lý. T¹i xÝ nghiÖp Hép diªm, tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt t¨ng lªn, kÐo theo gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng lªn, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ doanh nghiÖp tËp trung cho viÖc c¶i tiÕn mÉu m·, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng tiªu dïng. T¹i xÝ nghiÖp Bao gãi, doanh nghiÖp ®· cã biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ trong s¶n xuÊt, hÇu nh­ kh«ng cã phÕ liÖu thu håi, s¶n phÈm háng vµ b¸n thµnh phÈm dë dang t¹i xÝ nghiÖp nµy, c«ng nh©n trùc tiÕp t¹i xÝ nghiÖp nµy tuy vÉn chiÕm ®a sè lùc l­îng lao ®éng trong c¸c xÝ nghiÖp nh­ng doanh nghiÖp ®ang tõng b­íc hoµn thiÖn ®Ó gi¶m bít khèi l­îng c«ng viÖc thñ c«ng, tõ ®ã gi¶m sè l­îng c«ng nh©n, gi¶m chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. 3. Vai trß cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm tíi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Chi phÝ kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra trong mét kú kinh doanh nhÊt ®Þnh. G¾n liÒn víi chi phÝ s¶n xuÊt lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã thÓ nãi chi phÝ vµ gi¸ thµnh lµ hai mÆt kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chi phÝ ph¶n ¸nh mÆt hao phÝ, cßn gi¸ thµnh ph¶n ¸nh mÆt kÕt qu¶. Cã thÓ nãi, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét chØ tiªu chÊt l­îng ph¶n ¸nh vµ ®o l­êng hiÖu qu¶ kinh doanh. §ång thêi, chØ tiªu gi¸ thµnh cßn gi÷ chøc n¨ng thèng tin vµ kiÓm tra vÒ chi phÝ gióp cho ng­êi qu¶n lý cã c¬ së ®Ó ®Ò ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi. Muèn tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c (chÊt l­îng c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÊt l­îng vËt liÖu, tr×nh ®é thµnh th¹o cña ng­êi lao ®éng, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh. Ph©n tÝch gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó t×m ra nguyªn nh©n vµ nh©n tè lµm cho chi phÝ biÕn ®éng, ¶nh h­ëng tíi gi¸ thµnh. Tõ ®ã, ng­êi sö dông th«ng tin sÏ cã c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý tèi ­u h¬n. §èi víi C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt, c«ng t¸c ph©n tÝch chi phÝ vµ gi¸ thµnh ®­îc tiÕn hµnh vµo hµng n¨m nh­ng ch­a thùc sù ®i s©u ph©n tÝch mµ chØ míi dõng l¹i ë c¸c con sè trªn sæ s¸ch. Qua ph©n tÝch s¬ bé vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt ë môc 1 vµ 2, ch­a thÓ cã kÕt luËn g× chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Nh×n chung trong quý IV/2003 c«ng ty ®· h¹ ®­îc gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm que méc xuÊt khÈu, nh­ng l¹i lµm t¨ng gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña diªm hép néi ®Þa. Nguyªn nh©n lµ møc tiªu hao chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng lªn kh«ng hîp lý (®Æc biÖt lµ ë xÝ nghiÖp Que vµ Hép), mÆc dï vËy doanh nghiÖp kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é c¬ giíi ho¸, c¶i tiÕn kü thuËt, chÊt l­îng c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tr×nh ®é thµnh th¹o cña ng­êi lao ®éng lµm gi¶m sè l­îng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt còng nh­ nh©n viªn qu¶n lý tõ ®ã lµm gi¶m chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng. Sö dông chi phÝ s¶n xuÊt chung hîp lý, tiÕt kiÖm. §©y ®ang lµ trong giai ®o¹n doanh nghiÖp thùc hiÖn mét sè thö nghiÖm ®Ó ®­a doanh nghiÖp ph¸t triÓn ®a d¹ng h¬n, nªn chi phÝ s¶n xuÊt ch­a thùc sù æn ®Þnh. Qua viÖc ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt sÏ ®em l¹i c¸i nh×n toµn diÖn vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty, tõ c¸c yÕu tè chi phÝ h×nh thµnh nªn s¶n phÈm tíi viÖc tÝnh ra gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng s¶n phÈm, cho phÐp ng­êi kÕ to¸n tr­ëng so s¸nh, ph©n tÝch víi sè liÖu cña c¸c kú kÕ to¸n tr­íc ®ã, trªn c¬ së ®ã rót ra ­u, nh­îc ®iÓm cña viÖc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ, lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kú nµy tõ ®ã chØ ra nguyªn nh©n t×m biÖn ph¸p kh¾c phôc vµ ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶ nhÊt cho kú kÕ to¸n tiÕp theo. PhÇn II Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt 1. Nh÷ng nhËn xÐt chung vÒ thùc tr¹ng kÕ to¸n t¹i c«ng ty 1.1. Nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i cña doanh nghiÖp C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt diªm lín trong n­íc, nhu cÇu diªm phôc vô n«ng th«n, thµnh thÞ, thÞ tr­êng biªn giíi ViÖt Trung, cã mÆt trªn hÇu hÕt c¸c TØnh thµnh cña c¶ n­íc. Ngoµi ra, c«ng ty cßn xuÊt khÈu ®­îc s¶n phÈm que méc sang Malaysia. C«ng ty còng ®· quan t©m tíi viÖc ®Çu t­ vµ thiÕt lËp quan hÖ b¹n hµng æn ®Þnh l©u dµi víi c¸c vïng nguyªn vËt liÖu chÝnh dåi dµo t¹i c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c cña ®Êt n­íc, qua ®ã ®¶m b¶o lu«n cung øng ®Çy ®ñ nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt trong khi vÉn t«n träng vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc b¶o vÖ, ph¸t triÓn vµ khai th¸c æn ®Þnh bÒn v÷ng tµi nguyªn rõng. MÆt kh¸c, c«ng ty còng ®· quan t©m ®Çu t­ chiÒu s©u, thay dµn lao ®éng thñ c«ng b»ng m¸y mãc, thiÕt bÞ trong quy tr×nh s¶n xuÊt diªm. V× vËy l­îng lao ®éng d«i ra tõ s¶n xuÊt lµ t­¬ng ®èi lín, tuæi ®êi cßn thÊp, cÇn ®­îc quan t©m t¹o c«ng ¨n viÖc lµm æn ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã, c«ng ty còng ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu khã kh¨n, thÞ tr­êng diªm gi¶ ph¸t triÓn m¹nh, mÆt hµng diªm ngµy cµng cã nhiÒu mÆt hµng thay thÕ, nhu cÇu vÒ diªm ngµy cµng Ýt ®i. Tõ ®ã, c«ng ty ®Æt ra môc tiªu cÇn ®¹t lµ: N©ng cao chÊt l­îng, h¹ chi phÝ ®Ó gi¶m gi¸ c¸c lo¹i diªm; më réng sang c¸c mÆt hµng phô trªn c¬ së tËn dông nguån nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt mÆt hµng chÝnh, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. Muèn vËy con ®­êng vµ gi¶i ph¸p lµ ph¶i thùc hiÖn ph­¬ng ¸n: t¨ng tr­ëng theo h­íng ®a d¹ng ho¸, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. 1.1.1. VÒ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ bé m¸y kÕ to¸n Bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty sau nhiÒu lÇn thay ®æi ®Ó phï hîp víi tõng thêi kú th× ®Õn nay nã ®· lµ mét bé m¸y qu¶n lý tinh gi¶n, hîp lý, tiÕt kiÖm vµ lµm viÖc rÊt hiÖu qu¶. M« h×nh qu¶n lý theo kiÓu trùc tuyÕn chøc n¨ng nh­ hiÖn nay lµ rÊt hîp lý v× nã võa ®¶m b¶o ®­îc quyÒn chØ huy cña hÖ thèng trùc tuyÕn võa ph¸t huy ®­îc n¨ng lùc chuyªn m«n cña c¸c phßng ban, bé phËn chøc n¨ng. Bé m¸y kÕ to¸n cña c«ng ty hiÖn nay gåm 3 ng­êi trong ®ã cã mét ng­êi ®¶m nhiÖm vai trß kÕ to¸n tr­ëng, mét ng­êi lµ kÕ to¸n viªn kiªm nhiÒu phÇn hµnh vµ mét thñ quü. Lµ c«ng ty s¶n xuÊt diªm lín trong n­íc, quy m« s¶n xuÊt lín, nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh nhiÒu th× sè l­îng nh©n viªn kÕ to¸n nh­ vËy lµ Ýt, ng­êi kÕ to¸n viªn ph¶i ®¶m nhiÖm tÊt c¶ c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n mÆc dï cã sù trî gióp cña m¸y tÝnh ®iÖn tö nh­ng khèi l­îng c«ng viÖc nhiÒu dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chång chÐo c«ng viÖc kh«ng ®¶m b¶o tÝnh ®èi chiÕu kiÓm tra gi÷a c¸c phÇn hµnh. MÆc dï vËy cho ®Õn nay th× bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty vÉn ®ang ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶ còng nh­ lu«n hoµn thµnh tèt nhiÖm vô ®­îc giao, cung cÊp c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh ®óng thêi h¹n. Së dÜ vËy lµ v× c¸c kÕ to¸n viªn cña c«ng ty lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc. Doanh nghiÖp còng ®· tÝch cùc trong viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n. HÖ thèng m¸y vi tÝnh ®­îc ®­a vµo sö dông trong doanh nghiÖp b¾t ®Çu tõ n¨m 2003, mçi kÕ to¸n viªn ®­îc trang bÞ mét m¸y. Tuy cßn míi nªn còng cã nhiÒu ®iÒu ch­a hîp lý, phÇn mÒm kÕ to¸n lµ do c«ng ty mua l¹i, nªn ch­a b¸m s¸t víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c«ng ty, cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong kh©u h¹ch to¸n ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn doanh thu, chi phÝ x¸c ®Þnh kÕt qu¶, v× vËy trong n¨m qua c«ng ty võa thùc hiÖn kÕ to¸n thñ c«ng, võa thùc hiÖn kÕ to¸n m¸y nªn rÊt phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian. 1.1.2. VÒ vËn dông chÕ ®é chøng tõ kÕ to¸n HÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n ®ang ®­îc ¸p dông t¹i c«ng ty Cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt lµ ®óng víi quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. C«ng ty ®· sö dông nh÷ng chøng tõ cÇn thiÕt, phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý t¹i doanh nghiÖp. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh hÇu hÕt ®Òu cã c¨n cø râ rµng, chÝnh x¸c. Tuy nhiªn trong viÖc vËn dông hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp vÉn cßn cã mét sè tån t¹i sau: HiÖn t¹i, c«ng ty kh«ng lËp B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§, ®©y lµ mét chøng tõ quan träng vµ rÊt cÇn thiÕt cho viÖc ph¶n ¸nh vµ tËp hîp chi phÝ khÊu hao ph¸t sinh trong kú lµm c¨n cø ®Ó vµo c¸c sæ tæng hîp. 1.1.3. VÒ vËn dông chÕ ®é tµi kho¶n kÕ to¸n. HÖ thèng tµi kho¶n c«ng ty sö dông tu©n thñ ®óng theo chÕ ®é c¸c tµi kho¶n cÊp 1 vµ cÊp 2, chi tiÕt thµnh c¸c tiÓu kho¶n cÊp 3, 4 ®Ó phôc vô tèt cho nhu cÇu qu¶n lý cña c«ng ty. C¸c lo¹i vËt t­, kh¸ch hµng, ng­êi b¸n ®Òu ®­îc kÕ to¸n x©y dùng mét hÖ thèng TK ®Õn cÊp chi tiÕt nhÊt víi c¸c m· dÔ nhí ®¸p øng nhu cÇu phôc vô cho c«ng t¸c kÕ to¸n tèt nhÊt. Bªn c¹nh ®ã, c«ng ty lu«n cËp nhËt chÕ ®é kÕ to¸n míi vµ ®· sö dông c¸c tµi kho¶n míi theo chuÈn mùc nh­ tµi kho¶n 3353 “Quü dù phßng vÒ trî cÊp mÊt viÖc lµm”... Ngoµi ra, c«ng ty cßn sö dông tµi kho¶n 1382 ®Ó theo dâi kho¶n ph¶i thu c«ng nh©n viªn tiÒn mua hé b¶o hiÓm phÉu thuËt, n»m viÖn, TK 1538 ®Ó theo dâi tµi s¶n cè ®Þnh d­íi 10 triÖu ®­îc chuyÓn tõ TK 2111 sang theo quy ®Þnh míi kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ghi nhËn TSC§ chuyÓn thµnh c«ng cô dông cô. 1.1.4. VÒ vËn dông hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n trong c«ng ty. HÖ thèng sæ s¸ch c«ng ty sö dông theo h×nh thøc ghi sæ NhËt ký chøng tõ, sè l­îng sæ s¸ch nhiÒu, ghi chÐp vÊt v¶, mÆc dï ®· cã sù hç trî cña kÕ to¸n m¸y nh­ng do ch­a hoµn thiÖn nªn hÖ thèng sæ s¸ch cña doanh nghiÖp ch­a hoµn thiÖn, vÒ c¸c sæ tæng hîp nh×n chung ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cung cÊp th«ng tin ®Ó kÕ to¸n lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, tuy nhiªn vÒ sæ chi tiÕt phÇn mÒm kÕ to¸n nµy cung cÊp nhiÒu sæ kÕ to¸n chi tiÕt nh­ng ch­a thùc sù phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp. VÝ dô, khi kÕ to¸n nhËp c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt t­, m¸y tÝnh kh«ng kiÕt xuÊt ra B¶ng kª chi tiÕt xuÊt vËt t­, ®©y lµ mét b¶ng mµ theo em nghÜ cã thÓ cung cÊp sè liÖu ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt ®Ó lËp b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô. 1.1.5. VÒ vËn dông hÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n trong c«ng ty. B¸o c¸o kÕ to¸n lµ nh÷ng b¶ng tæng kÕt t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, quy m«, t×nh h×nh sö dông vµ lu©n chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp trong kú kÕ to¸n, thÓ hiÖn ®­îc kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp sau mét kú kinh doanh. Tu©n thñ theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh, kÕ to¸n c«ng ty lu«n lËp ®óng, ®ñ, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi tÊt c¶ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o thuÕ b¾t buéc, ngoµi ra c«ng ty còng tiÕn hµnh lËp B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ lµ lo¹i b¸o c¸o ch­a b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá mÆc dï khèi l­îng c«ng viÖc kÕ to¸n rÊt nhiÒu, ®ã lµ sù nç lùc rÊt lín cña c¸c nh©n viªn phßng Tµi vô cña c«ng ty. Tuy nhiªn hiÖn nay, c¸c b¸o c¸o qu¶n trÞ cña c«ng ty kh«ng nhiÒu, kÕ to¸n c«ng ty chØ lËp khi cã yªu cÇu cña Gi¸m ®èc. 1.1.6. VÒ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n mét sè phÇn hµnh kÕ to¸n chñ yÕu. Nh×n chung c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n cña c«ng ty ®­îc h¹ch to¸n ®óng theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh, c¸c nh©n viªn kÕ to¸n lu«n chÞu khã t×m tßi, tiÕp thu c¸c quy ®Þnh míi vµ ¸p dông vµo c«ng t¸c kÕ to¸n t­¬ng øng. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè tån t¹i sau: Thø nhÊt, khi tiÕn hµnh c«ng viÖc kÕ to¸n b»ng tay, th­êng kh«ng h¹ch to¸n chi tiÕt ®Õn cïng, chi phÝ mang tÝnh chÊt ph©n bæ nhiÒu, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tËp hîp chi tiÕt ®Õn tõng s¶n phÈm cÇn tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh dµi (quý) lËp b¸o c¸o theo quý nªn t¹i mét thêi ®iÓm cÇn sè liÖu cña mét yÕu tè chi phÝ nµo ®ã khã cã thÓ cã ngay, ®Æc biÖt lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu th× kh«ng thÓ cã sè liÖu chÝnh x¸c do c¸c bé phËn ph¶i chê nhau, kÕ to¸n ch­a thÓ cã sè liÖu ®Ó tËp hîp lªn c¸c sæ s¸ch liªn quan ®­îc, h¬n n÷a sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c sæ s¸ch nÕu ghi sæ chi tiÕt th× sÏ rÊt dµi, cßn nÕu ghi sæ tæng hîp th× rÊt khã ®èi chiÕu, kiÓm tra. Thø hai, trong kinh doanh, ®Ó h¹n chÕ bít nh÷ng thiÖt h¹i vµ ®Ó chñ ®éng h¬n vÒ tµi chÝnh trong c¸c tr­êng hîp x¶y ra rñi ro do c¸c t¸c nh©n kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ vËt t­, hµng ho¸, gi¶m gi¸ c¸c kho¶n vèn ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng vèn… hoÆc thÊt thu c¸c kho¶n nî ph¶i thu cã thÓ ph¸t sinh, c«ng ty cæ phÈn Diªm Thèng NhÊt nªn thùc hiÖn chÝnh s¸ch dù phßng gi¶m gi¸ trÞ thu håi cña vËt t­, tµi s¶n, tiÒn vèn trong kinh doanh. H¬n n÷a, viÖc lËp dù phßng sÏ lµm t¨ng chi phÝ tõ ®ã lµm gi¶m lîi nhuËn lµm gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép. Thø ba, c«ng ty kh«ng sö dông c¸c tµi kho¶n 521,531,532 ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, mµ tiÕn hµnh trõ ngay trªn ho¸ ®¬n c¸c kho¶n nµy, theo em c«ng ty nªn sö dông nh÷ng tµi kho¶n nµy trong h¹ch to¸n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®Çy ®ñ, hîp lý vµ tiÖn cho viÖc theo dâi. Thø t­, nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn thµnh phÈm xuÊt kho c«ng ty ®ang ¸p dông hiÖn nay lµ ph­¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. Theo quyÕt ®Þnh 149/2001/BTC ngµy 31/12/2001 ban hµnh vµ c«ng bè 4 chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (®ît 1). HiÖn nay chØ cßn 4 ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ hµng tån kho: Ph­¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh; ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn; nhËp tr­íc, xuÊt tr­ícvµ ph­¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr­íc nªn viÖc c«ng ty vÉn ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho lµ kh«ng phï hîp. 1.2. NhËn xÐt vÒ tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt. PhÇn hµnh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ phÇn hµnh kÕ to¸n cã sè l­îng nghiÖp vô ph¸t sinh lín, g¾n liÒn víi ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu phÇn hµnh nµy ®­îc tæ chøc tèt th× hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ cao. Nh­ vËy c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i doanh nghiÖp cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c«ng t¸c t¨ng c­êng qu¶n trÞ doanh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. C¸c chi phÝ ph¸t sinh tõ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cho ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Òu ®­îc kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµ tËp hîp ®Çy ®ñ vµo c¸c TK chi phÝ cho tõng xÝ nghiÖp, tõng s¶n phÈm. C«ng t¸c h¹ch to¸n nh×n chung ph¶n ¸nh ®óng quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh, ®óng b¶n chÊt chi phÝ vµ gi¸ thµnh, phï hîp víi ®Æc tr­ng cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tæng céng chi phÝ lµ rÊt phï hîp víi t×nh h×nh ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i nh÷ng ®iÓm ch­a thùc sù phï hîp nh­ sau: 1.2.1. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp HiÖn nay, c«ng ty ®ang sö dông c¸c chØ tiªu vÒ ®Þnh møc kÕ ho¹ch, ®Þnh møc thùc hiÖn vµ chªnh lÖch ®Ó theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng vµ t×nh h×nh sö dông tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu. ViÖc ®¸nh gi¸ ®­îc tiÕn hµnh 6 th¸ng mét lÇn vµ tÝnh theo c¸ch bï trõ gi÷a phÇn tiÕt kiÖm vµ phÇn l·ng phÝ ®Ó tÝnh ra møc th­ëng, ph¹t. Theo em, c¸ch tiÕn hµnh bï trõ khi ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kh«ng ph¶n ¸nh th«ng tin kÞp thêi vµ chÝnh x¸c néi dung vµ b¶n chÊt cña sù viÖc. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®­îc kÕ to¸n tiÕn hµnh ®óng quy ®Þnh vµ phï hîp víi t×nh h×nh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, møc tiªu hao chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng lªn so víi kú tr­íc lµm cho chi phÝ nguyªn vËt liÖu t¨ng lªn lµm cho tæng gi¸ thµnh t¨ng lªn. T¹i xÝ nghiÖp Que Diªm, phÕ liÖu thu håi cßn nhiÒu, doanh nghiÖp cÇn cã biÖn ph¸p tiÕt kiÖm h¬n. Trong khi ®ã t¹i xÝ nghiÖp Hép vµ Bao phÕ liÖu thu håi l¹i kh«ng ®¸ng kÓ, nh­ vËy lµ ch­a hîp lý. 1.2.2. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Ph­¬ng ph¸p tÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt cã ®iÓm ch­a hîp lý. §ã lµ viÖc x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng dùa vµo doanh thu hµng th¸ng. Hµng th¸ng, Phßng Tæ chøc lao ®éng c¨n cø vµo tæng quü l­¬ng ®· ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ lµ chiÕm bao nhiªu % doanh thu, c¨n cø vµo sè l­îng lao ®éng, tÝnh phøc t¹p cña c«ng ®o¹n s¶n phÈm ë tõng bé phËn s¶n xuÊt, nh©n viªn Phßng Tæ chøc lao ®éng lËp ra b¶ng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, vµ hµng th¸ng c¸c nh©n viªn kinh tÕ c¨n cø vµo ®ã ®Ó tÝnh ra tiÒn l­¬ng cña tõng ng­êi c«ng nh©n, chuyÓn lªn Phßng Tµi vô ®Ó kÕ to¸n lËp B¶ng ph©n bæ tiÒn l­¬ng. ViÖc tÝnh l­¬ng nh­ thÕ nµy cã ­u ®iÓm lµ: Chi phÝ Ýt nhiÒu biÕn ®éng cïng víi doanh thu, ®¶m b¶o møc l·i Ýt biÕn ®éng. Khi doanh thu t¨ng, ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n cao lµm cho chi phÝ nh©n c«ng cao, ng­îc l¹i khi doanh thu gi¶m l¹i lµm cho chi phÝ nh©n c«ng gi¶m. Nh­ng viÖc lµm nµy còng cã nh­îc ®iÓm lµ: L­¬ng hµng th¸ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt th­êng kh«ng æn ®Þnh nÕu t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty gÆp khã kh¨n, doanh thu thÊp c«ng nh©n ph¶i g¸nh chÞu, trong khi ®ã hä ®· ph¶i g¸nh chÞu ¸p lùc cña khèi l­îng c«ng viÖc s¶n xuÊt, t¹o nªn t©m lý kh«ng yªn t©m cho ng­êi c«ng nh©n, v× vËy nÕu t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty æn ®Þnh th× viÖc lµm nµy lµ rÊt hîp lý. 1.2.3. Chi phÝ s¶n xuÊt chung HiÖn nay, kÕ to¸n c«ng ty h¹ch to¸n tiÒn ¨n ca cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt nh­ sau: Nî TK 6271 Cã TK 111 (Tr¶ trùc tiÕp b»ng tiÒn) Cã TK 335 (NÕu lµ tiÒn ¨n ca cña T10 nh­ng ®Õn T12 míi tr¶). ViÖc h¹ch to¸n nµy cã ­u ®iÓm lµ cho phÐp ph©n biÖt trong tæng quü l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng viªn kh«ng cã tiÒn ¨n ca, mµ tiÒn ¨n ca chØ lµ mét kho¶n phô cÊp ngoµi l­¬ng, mét kho¶n thu kh¸c ngoµi l­¬ng mµ c«ng nh©n viªn ®­îc h­ëng vµ tr¶ trùc tiÕp cho c«ng nh©n viªn b»ng tiÒn mÆt hoÆc ®­îc kÕ to¸n h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n “Chi phÝ ph¶i tr¶” trong tr­êng hîp ®Êy lµ tiÒn ¨n ca cña th¸ng 10 nh­ng ®Õn th¸ng 12 míi tr¶. Nh­ng viÖc h¹ch to¸n nh­ thÕ nµy còng cã nh­îc ®iÓm lµ thùc chÊt tiÒn ¨n ca lµ cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, mäi chi phÝ ph¸t sinh thuéc vÒ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Nh­ vËy míi ph¶n ¸nh ®óng vµ ®Çy ®ñ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. MÆt kh¸c, tiÒn ¨n ca còng lµ mét kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn, mµ b¶n chÊt cña TK 334 lµ “Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn”, bªn Cã TK 334 bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn nh­: L­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn (l­¬ng s¶n phÈm, l­¬ng thêi gian); C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c cho c«ng nh©n viªn ngoµi l­¬ng (vÝ dô: tiÒn th­ëng, BHXH ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn, tiÒn ¨n ca, phô cÊp kh¸c..). 1.2.4. C¸c chi phÝ kh¸c Thø nhÊt, c«ng cô dông cô lµ nh÷ng lo¹i vËt liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn quy ®Þnh ®Ó xÕp vµo TSC§ nªn mÆc dï chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nh­ TSC§ nh­ng l¹i ®­îc h¹ch to¸n vµ qu¶n lý nh­ nguyªn vËt liÖu. C«ng cô, dông cô th­êng tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh, trong qu¸ tr×nh sö dông, c«ng cô hao mßn dÇn vµ chuyÓn tõng phÇn gi¸ trÞ cña chóng vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× thÕ, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ vµo chi phÝ. §èi víi nh÷ng c«ng cô, dông cô cã gi¸ trÞ nhá kÕ to¸n cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n bæ mét lÇn cßn ®èi víi nh÷ng c«ng cô dông cô cã gi¸ trÞ t­¬ng ®èi lín, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ nhiÒu lÇn. HiÖn nay, c«ng ty kh«ng sö dông TK 142, TK 242 ®Ó tËp hîp chi phÝ ph©n bæ nhiÒu lÇn cho c«ng cô cã dông cô cã gi¸ trÞ lín. C¸ch lµm nµy ®¬n gi¶n nh­ng sÏ g©y ra biÕn ®éng chi phÝ gi÷a c¸c kú, ¶nh h­ëng ®Õn chØ tiªu vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh. Thø hai, chi phÝ ph¶i tr¶ lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ trong kÕ ho¹ch cña c«ng ty, cÇn ph¶i tiÕn hµnh trÝch tr­íc ®Ó tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh trong kú ®¶m b¶o kh«ng cã sù ®ét biÕn lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm khi c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh. C¸c chi phÝ ph¶i tr¶ bao gåm: tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt, chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ trong kÕ ho¹ch, l·i tiÒn vay ch­a ®Õn h¹n tr¶, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi... Tuy nhiªn, hiÖn t¹i c«ng ty chØ sö dông TK 335 “Chi phÝ ph¶i tr¶” ®Ó theo dâi kho¶n trÝch tr­íc tiÒn ¨n ca. HiÖn nay, c«ng ty còng kh«ng lËp b¶ng kª sè 6 ®Ó theo dâi kho¶n trÝch tr­íc tiÒn ¨n ca. Thø ba, chi phÝ tr¶ tr­íc lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nh­ng ch­a chi hÕt vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy mµ tÝnh cho hai hay nhiÒu kú h¹ch to¸n sau ®ã. C¸c chi phÝ tr¶ tr­íc bao gåm: gi¸ trÞ c«ng cô dông cô nhá, gi¸ trÞ s÷a ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch, tiÒn thuª ph­¬ng tiÖn kinh doanh tr¶ tr­íc, gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª, dÞch vô mua ngoµi tr¶ tr­íc...Tuy nhiªn, hiÖn nay c«ng ty kh«ng sö dông TK 142, 242. Thø t­, s¶n phÈm háng lµ mét tÊt yÕu kh«ng thÓ tr¸nh khái trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §èi víi c¸c s¶n phÈm sai háng t¹i c«ng ty hoÆc c¸c doanh nghiÖp tù söa ch÷a ngay trong s¶n xuÊt hoÆc tËn dông ®èt lß h¬i, xÝ nghiÖp kh«ng h¹ch to¸n. Thø n¨m, ngõng s¶n xuÊt ®Ó s÷a ch÷a m¸y mãc, do nhu cÇu thÞ tr­êng kh«ng cao... lµ nh÷ng ®iÒu cã thÓ x¶y ra trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ g©y ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt nh­ng còng kh«ng ®­îc tÝnh ®Õn trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña c«ng ty. Thø s¸u, ®èi víi ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang, hiÖn nay c«ng ty ®ang ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tuy nhiªn chi phÝ nµy chØ chiÕm kho¶ng 51% tæng chi phÝ s¶n xuÊt trong kú, do vËy s¶n phÈm dë dang míi ph¶n ¸nh ®­îc 51% l­îng chi phÝ kÕt tinh trong ®ã cßn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· tham gia s¶n xuÊt tÝnh c¶ cho s¶n phÈm hoµn thµnh. 2. Nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty. 2.1. VÒ tæ chøc bé m¸y vµ thiÕt lËp hÖ thèng sæ kÕ to¸n qu¶n trÞ. Do yªu cÇu cña c«ng t¸c kÕ to¸n, bé m¸y kÕ to¸n doanh nghiÖp nªn ®­îc tæ chøc mét c¸ch chÆt chÏ, mét nh©n viªn kÕ to¸n kh«ng nªn kiªm nhiÖm nhiÒu phÇn hµnh nh­ hiÖn nay, v× nh­ vËy sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña viÖc ®èi chiÕu sè liÖu gi÷a c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n kh¸c nhau, t¹o ra sù chång chÐo trong c«ng viÖc, ghi chÐp sæ s¸ch kÕ to¸n kh«ng ®Çy ®ñ. Sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng kÕ to¸n qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp cã vai trß rÊt lín. KÕ to¸n qu¶n trÞ sÏ ph©n tÝch t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, rót ra nh÷ng nguyªn nh©n t¹o nªn sù ph¸t triÓn hay suy yÕu cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Tõ ®ã, kÕ to¸n sÏ ®­a ra nh÷ng h­íng ph¸t triÓn cho phï hîp, x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh trong giai ®o¹n míi ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt nhÊt. 2.2. VÒ sö dông chøng tõ kÕ to¸n Nh­ ®· nªu trong phÇn trªn, hiÖn nay, doanh nghiÖp kh«ng lËp b¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao. ¦u ®iÓm cña viÖc lµm nµy lµ gi¶m bít khèi l­îng c«ng viÖc cho nh©n viªn kÕ to¸n v× chØ cÇn c¨n cø vµo sæ chi tiÕt ph©n bæ khÊu hao, b¶ng tæng hîp ph©n bæ khÊu hao, kÕ to¸n còng ®· cã ®ñ sè liÖu ®Ó lËp b¶ng kª sè 4, nhËt ký chøng tõ sè 7 vµ sæ C¸i c¸c TK liªn quan. Tuy nhiªn viÖc lµm nµy còng cã nh­îc ®iÓm lµ kÕ to¸n sÏ kh«ng cã sè liÖu cô thÓ vÒ møc khÊu hao trÝch cho tõng bé phËn sö dông trong kú tr­íc, t¨ng, gi¶m trong kú nµy, do ®ã, ng­êi qu¶n lý kh«ng so s¸nh ®­îc møc ®é biÕn ®éng vÒ møc khÊu hao cña tµi s¶n cè ®Þnh trong kú. Do ®ã, kiÕn nghÞ c«ng ty nªn sö dông mÉu sæ cña Bé Tµi chÝnh nh­ sau: Bé, tæng côc:.... §¬n vÞ: ... B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ Quý ... N¨m ... (§VT: ®ång) STT ChØ tiªu Tû lÖ KH hoÆc TGSD N¬i SD Toµn DN TK 627 TK 641 TK 642 TK 136 ... NG TSC§ Sè KH XN Que XN Hép XN Bao 1 2 3 4 I- Sè KH ®· trÝch kú tr­íc II-Sè KH TSC§ t¨ng trong kú III-Sè KHTSC§ gi¶m trong kú IV- Sè KH ph¶i trÝch kú nµy (I + II – III) Ngµy ... th¸ng ... n¨m... Ng­êi lËp b¶ng KÕ to¸n tr­ëng 2.3. VÒ tæ chøc hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n Khi cã quy ®Þnh míi cña Bé Tµi chÝnh vÒ viÖc chuyÓn nh÷ng TSC§ cã gi¸ trÞ d­íi 10 triÖu thµnh c«ng cô dông cô, doanh nghiÖp ®· sö dông TK 1538 ®Ó theo dâi c«ng cô dông cô nµy, nh­ng theo em ®Ó gän nhÑ tiÖn lîi trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n c«ng ty cã thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo TK 1531 “C«ng cô, dông cô” lµ ®óng b¶n chÊt. 2.4. VÒ tæ chøc hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n HiÖn nay, khi c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn nhanh chãng, trong thêi gian tíi c«ng ty cã thÓ ¸p dông h×nh thøc chøng tõ ghi sæ ®Ó gi¶m bít sè l­îng hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n vµ quy tr×nh h¹ch to¸n ®¬n gi¶n h¬n. KÕ to¸n nªn lËp B¶ng kª chi tiÕt xuÊt vËt t­ ®Ó ®¶m b¶o viÖc cung cÊp th«ng tin ®Çy ®ñ chÝnh x¸c vµ tiÖn lîi h¬n theo mÉu nh­ sau: B¶ng kª chi tiÕt xuÊt vËt t­ Lo¹i vËt t­: Nguyªn vËt liÖu chÝnh Quý ... N¨m ... §VT: §ång Sè TT Chøng tõ TK ®èi øng Néi dung Sè tiÒn Ngµy Sè hiÖu ... ... ... ... Tæng céng MÆc dï kho¶n trÝch tr­íc tiÒn ¨n ca lµ kh«ng nhiÒu, nh­ng kÕ to¸n còng nªn lËp B¶ng kª sè 6 ®Ó theo dâi kho¶n trÝch tr­íc tiÒn ¨n ca lµm c¬ së ®Ó vµo NhËt ký chøng tõ sè 7 theo mÉu nh­ sau: C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt Phßng Tµi vô B¶ng kª sè 6 TËp hîp: - Chi phÝ tr¶ tr­íc (TK 142, TK 242) - Chi phÝ ph¶i tr¶ (TK 335) Quý IV n¨m 2003 §VT: §ång Sè TT DiÔn gi¶i SD§K Ghi Nî TK 335, Ghi Cã c¸c TK Ghi Cã TK 335, ghi Nî c¸c TK SDCK Nî Cã ... Céng Nî TK 627 Céng Cã Nî Cã 1 TrÝch tr­íc tiÒn ¨n ca T12 81.246.065 81.246.065 Céng 81.246.065 81.246.065 Ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2003 KÕ to¸n ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng 2.5. VÒ tæ chøc hÖ thèng b¸o c¸o kÕ to¸n C«ng ty cÇn lËp thªm nhiÒu b¸o c¸o kÕ to¸n qu¶n trÞ sö dông trong néi bé doanh nghiÖp nh­ b¸o c¸o chi tiÕt t×nh h×nh b¸n hµng, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp, B¸o c¸o gi¸ thµnh, b¸o c¸o chi tiÕt nî ph¶i thu... ®¶m b¶o viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c cÊp l·nh ®¹o trong doanh nghiÖp tõ ®ã ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh doanh hîp lý. 2.6. VÒ c«ng t¸c tæ chøc mét sè phÇn hµnh kÕ to¸n chñ yÕu Thø nhÊt, doanh nghiÖp nªn thay ®æi kú kÕ to¸n tõ h¹ch to¸n theo quý vÒ h¹ch to¸n theo th¸ng, tuy c«ng viÖc vÊt v¶ h¬n nh­ng ®¶m b¶o viÖc cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c h¬n. Thø hai, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh an toµn trong kinh doanh, kÕ to¸n c«ng ty nªn tiÕn hµnh lËp dù phßng cho hµng tån kho, c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi. Thø ba, ®Ó cã ®­îc nh÷ng th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, kÕ to¸n nªn sö dông c¸c TK 521, 531, 532 ®Ó h¹ch to¸n. Thø t­, c«ng ty cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p gi¸ b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷ thay cho ph­¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n ®ang sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh phÈm xuÊt kho hiÖn nay cho phï hîp víi quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. 2.7. VÒ h¹ch to¸n vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 2.7.1. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Thø nhÊt, c«ng ty cã thÓ rót ng¾n thêi gian ®¸nh gi¸ ®Þnh møc nguyªn vËt liÖu. ViÖc ®¸nh gi¸ nªn ®­îc tiÕn hµnh hµng th¸ng hoÆc tèi thiÓu lµ tõng quý, song song víi viÖc tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. B»ng c¸ch nµy c«ng ty võa cã thÓ kÞp thêi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch võa cã thÓ ®iÒu chØnh kÞp thêi c¸c ®Þnh møc cho phï hîp. Thø hai, c«ng ty cÇn cã biÖn ph¸p s¶n xuÊt, qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng phÕ liÖu thu håi t¹i xÝ nghiÖp Que lµ qu¸ nhiÒu. Phßng kü thuËt cÇn cã biÖn ph¸p ®¸nh gi¸ l¹i møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, gi¶m träng l­îng tinh cña s¶n phÈm, gi¶m phÕ liÖu thu håi, gi¶m tû lÖ s¶n phÈm sai háng. Thø ba, Tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp t¹i xÝ nghiÖp Que Diªm bao gåm c¶ chi phÝ vÒ gç, nan ®Ó s¶n xuÊt que méc, parafin ®Ó ®¸nh bãng que, c¸c ho¸ chÊt ®Çu diªm kh¸c vµ vËt liÖu phô ®Ó ®ãng thïng que xuÊt khÈu v× thÕ khi doanh nghiÖp ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cho hai lo¹i s¶n phÈm theo ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu theo b¶ng ®Þnh møc KTKT nh­ trªn th× ch­a chÝnh x¸c tuyÖt ®èi ®­îc. V× trong tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã nh÷ng lo¹i nguyªn vËt liÖu ®­îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt diªm hép néi ®Þa mµ kh«ng dïng ®Ó s¶n xuÊt que méc xuÊt khÈu vµ ng­îc l¹i. V× vËy, ®Ó chÝnh x¸c h¬n, kÕ to¸n c«ng ty cã thÓ tËp hîp riªng chi phÝ nguyªn vËt liÖu cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®èi víi nh÷ng nguyªn vËt liÖu sö dông riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm, cßn nh÷ng vËt liÖu sö dông chung cho c¶ hai lo¹i s¶n phÈm kÕ to¸n cã thÓ phÈn bæ theo ®Þnh møc nh­ trªn. 2.7.2. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung Doanh nghiÖp cÇn cã ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng æn ®Þnh h¬n, t¹o niÒm tin cho ng­êi lao ®éng yªn t©m s¶n xuÊt. TiÒn ¨n ca cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, nh­ ®· tr×nh bµy ­u, nh­îc ®iÓm ë trªn, theo em c«ng ty nªn h¹ch to¸n lµ: Nî TK 622 Cã TK 334 2.7.3. VÒ c¸c chi phÝ kh¸c Lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ®Ó ph¸t triÓn quy m« s¶n xuÊt trong t­¬ng lai C«ng ty ph¶i ®Çu t­ rÊt nhiÒu cho TSC§ (mua s¾m thiÕt bÞ m¸y mãc, ®Çu t­ cho d©y chuyÒn c«ng nghÖ...) v× vËy viÖc h¹ch to¸n c¸c kho¶n trÝch tr­íc hay tr¶ tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ lµ mét viÖc lµm nªn ®­îc tiÕn hµnh ngay tõ b©y giê. Ngoµi ra, c«ng ty còng nªn tiÕn hµnh trÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra sù æn ®Þnh chi phÝ gi÷a c¸c kú kÕ to¸n khi cã biÕn ®éng x¶y ra. C«ng ty còng cã thÓ gÆp ph¶i nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan hay chñ quan nh­: thiªn tai, thiÕu nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc háng ®ét xuÊt... lµm ngõng s¶n xuÊt. §Ó æn ®Þnh chi phÝ gi÷a c¸c kú s¶n xuÊt, ®èi víi c¸c kho¶n chi phÝ vÒ ngõng s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch dù kiÕn, kÕ to¸n theo dâi trªn tµi kho¶n 335-chi phÝ ph¶i tr¶; cßn ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp ngõng s¶n xuÊt bÊt th­êng, c¸c chi phÝ bá ra trong thêi gian nµy kh«ng ®­îc chÊp nhËn, nªn kÕ to¸n theo dâi trªn tµi kho¶n 142 (hoÆc TK 242). Cuèi kú, sau khi trõ phÇn thu håi (nÕu cã), gi¸ trÞ thiÖt h¹i thùc tÕ sÏ ®­îc xö lý trªn c¬ së xem xÐt nguyªn nh©n g©y thiÖt h¹i. 2.7.4. VÒ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang §Ó tÝnh ®óng vµ ®ñ gi¸ thµnh, c«ng ty nªn ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l­îng ­íc tÝnh t­¬ng ®­¬ng. Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng Sè l­îng s¶n phÈm dë dang Møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm = x Phßng kü thuËt sÏ x©y dùng ­íc tÝnh ®Ó quy ®æi s¶n phÈm dë dang vÒ s¶n phÈm hoµn thµnh theo c«ng thøc sau: Sau ®ã kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ theo tõng kho¶n môc cho s¶n phÈm dë dang. CFNVL chÝnh TT ph©n bæ cho SPDD = CFNVL chÝnh trùc tiÕp Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh Sè l­îng SPDD kh«ng quy ®æi + x Sè l­îng SPDD kh«ng quy ®æi CFNVL phô TT ph©n bæ cho SPDD = CFNVL phô trùc tiÕp Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng + x Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng CFNCTT ph©n bæ cho SPDD = CFNC trùc tiÕp Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng + x Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng CFSX chung ph©n bæ cho SPDD = CF s¶n xuÊt chung Sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng + x Sè l­îng s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho s¶n phÈm dë dang theo kho¶n môc lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. 2.8. VÒ tæ chøc lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ mµ c¸c doanh nghiÖp chi ra bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i mçi lo¹i cã néi dung kinh tÕ, môc ®Ých c«ng dông riªng ®èi víi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD do vËy ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ tõng lo¹i chi phÝ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng SXKD nh»m môc ®Ých h¹ thÊp chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó ®¹t lîi nhuËn tèi ®a, cÇn thiÕt ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ. LËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã ý nghÜa rÊt lín trong qu¶n lý doanh nghiÖp. Dù to¸n s¶n phÈm s¶n xuÊt cung cÊp cho nhµ qu¶n trÞ th«ng tin mét c¸ch cã hÖ thèng toµn bé kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c qu¸ tr×nh trong toµn bé kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c qu¸ tr×nh trong toµn bé hÖ thèng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong tõng giai ®o¹n. Qua ®ã, gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®­a ra ®­îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi, lËp kÕ ho¹ch cho t­¬ng lai vµ x©y dùng c¸c môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc. Dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cßn lµ c¬ së vµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch biÕn ®éng chi phÝ kinh doanh trong tõng kú thùc hiÖn ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan còng nh­ chñ quan cña sù biÕn ®æi chi phÝ, cã t¸c dông tÝch cùc cho qu¸ tr×nh lËp dù to¸n sau. ThÊy ®­îc ý nghÜa cña viÖc lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ viÖc ph©n tÝch chi phÝ, gi¸ thµnh, do vËy kÕ to¸n nªn tiÕn hµnh lËp dù to¸n vµ ph©n tÝch chi phÝ, gi¸ thµnh vµ nªn lµm c«ng viÖc nµy mét c¸ch ®Òu ®Æn ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã kÕt qu¶ cao h¬n. Trªn ®©y lµ mét sè nh÷ng ®¸nh gi¸ vµ kiÕn nghÞ cña em vÒ c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt. Em tin r»ng víi sù nç lùc cña bé m¸y kÕ to¸n cña doanh nghiÖp, trong thêi gian gÇn nhÊt, c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp sÏ ®­îc hoµn thiÖn h¬n, cung cÊp ®­îc nh÷ng th«ng tin quan träng cho c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp. KÕt luËn KÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng ®ang gi÷ vai trß lµ c«ng cô cã hiÖu lùc nhÊt trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý doanh nghiÖp. §ãng vai trß lµ “Ng«n ng÷ kinh doanh”, kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh thùc tÕ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, doanh nghiÖp vµ Nhµ N­íc. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña ®Ò tµi, chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ®· ®i s©u nghiªn cøu thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt, trªn c¬ së ®ã tÝnh to¸n mét vµi chØ tiªu ph©n tÝch, rót ra nh÷ng nhËn xÐt chñ quan, m¹nh d¹n ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ víi mong muèn gãp mét phÇn nhá trong qu¸ tr×nh kh«ng ngõng ®æi míi, hoµn thiÖn cña c«ng ty. Qua thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty, ®· cho em c¸i nh×n thùc tÕ h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt ®­îc häc t¹i tr­êng, qua ®ã thÊy ®­îc tÝnh ®a d¹ng vµ phong phó cña thùc tiÔn, rót ra cho b¶n th©n nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ bæ Ých. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét vÊn ®Ò tæng hîp, ®ßi hái mét sù t×m tßi, nghiªn cøu l©u dµi, nghiªm tóc... MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song do sù h¹n chÕ vÒ thêi gian nghiªn cøu còng nh­ nhËn thøc cña b¶n th©n cßn Ýt ái l¹i ®øng tr­íc sù kh¸c biÖt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn, Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt nhÊt ®Þnh. V× vËy, em rÊt mong muèn nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c ThÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®äc. Bµi viÕt ®­îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña ThÇy gi¸o TrÇn §øc Vinh cïng c¸c c« chó trong Phßng Tµi vô cña C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Tµi liÖu tham kh¶o 1. KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp Chñ biªn: TS. §Æng ThÞ Loan – NXB Gi¸o dôc n¨m 2001 2. HÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp Vô chÕ ®é kÕ to¸n – NXB Tµi chÝnh n¨m 1995. 3. Gi¸o tr×nh ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh NXB Thèng Kª n¨m 2001 4. Gi¸o tr×nh kÕ to¸n qu¶n trÞ Chñ biªn: PGS.TS.NguyÔn Minh Ph­¬ng–NXB lao ®éng- XH n¨m 2001 5. T¹p chÝ kÕ to¸n. 6. C¸c QuyÕt ®Þnh, Th«ng t­ cña Bé Tµi chÝnh. 7. C¸c tµi liÖu cña Phßng Tµi vô – C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt. Phô lôc 4 C«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam Sè 19 DTN/KT §éc lËp – tù do – h¹nh phóc Hµ Néi, ngµy 30 th¸ng 9 n¨m 2003 QuyÕt ®Þnh ban hµnh ®Þnh møc KTKT Quý IV/2003. Tæng gi¸m ®èc c«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt - C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh sè 1130/TTg ngµy 27/8/2001 cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn DNNN c«ng ty Diªm Thèng NhÊt thµnh c«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt. - C¨n cø vµo ®iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn Diªm Thèng NhÊt ®· ®­îc §¹i héi ®ång cæ ®«ng thµnh lËp th«ng qua ngµy 5/12/2001. - C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt thùc tÕ. - Theo ®Ò nghÞ cña ®ång chÝ tr­ëng phßng kü thuËt s¶n xuÊt. QuyÕt ®Þnh §iÒu 1: Nay ban hµnh ®Þnh møc KTKT quý IV n¨m 2003 cho c¸c s¶n phÈm diªm hép néi ®Þa vµ que méc xuÊt khÈu. (cã phô lôc kÌm theo) §iÒu 2: QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/10/2003. §iÒu 3: C¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n cã liªn quan nghiªm chØnh thi hµnh quyÕt ®Þnh nµy, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Tæng gi¸m ®èc trong ph¹m vi chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh. N¬i göi: Tæng gi¸m ®èc - Phã TG§ kü thuËt - KTSX, KD, TV, TCL§, Mar - XN Que, XN Hép, XN Bao Phô lôc kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 19/DTN/KT STT Tªn vËt t­ §VT §Þnh møc I. Diªm hép néi ®Þa 1 Gç s¶n xuÊt que M3/kiÖn 0,0153 2 A1- KCLO3 Kg/kiÖn 0,318 3 A2- L­u huúnh Kg/kiÖn 0,0355 4 A3- Th¹ch cao Kg/kiÖn 0,0131 5 A5- C¸t b·i bïng Kg/kiÖn 0,075 6 A6- §Êt sÐt Kg/kiÖn 0,0812 7 A8- Zªlatin Kg/kiÖn 0,071 8 A14- Parafin chÊm Kg/kiÖn 0,342 9 A15 – K2Gr2O7 Kg/kiÖn 0,00482 10 A16- PhÈm c¸nh sen Kg/kiÖn 0,000975 11 A18- DÇu ho¶ LÝt/kiÖn 0,0065 12 Gè s¶n xuÊt èng M3/kiÖn 0,0108 13 Gç s¶n xuÊt ®¸y M3/kiÖn 0,005 14 Gç TDSX ®¸y M3/kiÖn 0,007 15 GiÊy s¶n xuÊt èng Kg/kiÖn 0,25 16 GiÊy s¶n xuÊt ®¸y m¸y Kg/kiÖn 0,35 17 GiÊy ®¸y thñ c«ng Kg/kiÖn 0,3 18 B1- Phèt pho Kg/kiÖn 0,0162 19 B2- Sunfua ¨ngtimo Kg/kiÖn 0,00713 ... ... ... ... II. Que méc xuÊt khÈu 40 Nan s¶n xuÊt que TÊn/tÊn 2,16 41 Gç s¶n xuÊt que M3/tÊn 4,56 42 A14 Kg/tÊn 1,84 43 A17 Kg/tÊn 9,5 44 §ai nÑp nhùa Kg/tÊn 5,6 45 KÑp s¾t Kg/tÊn 0,56 ... ... ... ... Môc lôc Trang