Chuyên đề Trục lợi bảo hiểm và giải pháp nhằm hạn chế tình hình trục lợi bảo hiểm xe cơ giới tại công ty Pjico

h«ng ngµy mét nghiªm träng bªn c¹nh ®ã còng ph¶i xÐt ®Õn yÕu tè gian lËn trong b¶o hiÓm v× hiÖn t­îng gian lËn ngµy cµng trë lªn phæ biÕn; nÕu ng¨n chÆn ®­îc t×nh tr¹ng gian lËn b¶o hiÓm sÏ lµm gi¶m thÊt tho¸t do båi th­êng kh«ng hîp lý; qua ®ã lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty nãi chung vµ cña nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi nãi riªng. II. T×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. 1. Thùc tr¹ng trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. B¶o hiÓm lµ ngµnh dÞch vô ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi lµ ngµnh ®­îc mÖnh danh lµ “gµ ®Î chøng vµng” v× nh­ng lîi Ých cña b¶o hiÓm mang l¹i th× kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn. Nh­ng nã còng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu nh©n tè c¶n trë trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña m×nh, mét trong sè ®ã lµ viÖc gian lËn cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng tÊt c¶ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam ®Òu ®·, ®ang vµ sÏ tiÕp tôc g¸nh chÞu hËu qu¶ cña nh÷ng hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm. Theo thèng kª cña hiÖp héi b¶o hiÓm Ch©u ¢u, hµng n¨m c¸c c«ng ty b¶o hiÓm thiÖt h¹i kh«ng d­íi 10 tû USD do sù gian lËn cña kh¸ch hµng vµ chiÕm kho¶ng 2,5% doanh thu cña c¸c C«ng ty b¶o hiÓm. Còng nh­ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c, Pjico ®ang ph¶i ®èi mÆt víi sù gia t¨ng vÒ sè l­îng còng nh­ tÝnh chÊt nghiªm träng cña c¸c vô trôc lîi. Cô thÓ ta xem xÐt b¶ng sau: B¶ng 11:T×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico giai ®o¹n 2000- 2004. Stt ChØ tiªu §¬n vÞ 2000 2001 2002 2003 2004 1 Sè vô khiÕu n¹i ®ßi gi¶i quyÕt båi th­êng Vô 2358 2948 3861 3856 4217 2 Sè vô nghi ngê Vô 105 164 193 214 243 3 Tæng sè vô chÊp nhËn båi th­êng (1- 4) Tr.® 2326 2900 3808 3792 4142 4 Sè vô ph¸t hiÖn trôc lîi Vô 32 48 53 64 75 5 Tæng sè tiÒn tõ chèi båi th­êng do gian lËn Tr.® 270 450 903 926 1106 6 Sè tiÒn tõ chèi båi th­êng b×nh qu©n/vô (5/4) Tr.® 8,4 9,4 17 15,4 16,6 7 Sè tiÒn båi th­êng thùc tÕ Tr.® 16654 26643 40918 44379 52128 8 Sè vô nghi ngê/hå s¬ khiÕu n¹i (2/1) % 4,5 3,9 3,4 5,5 5,8 9 Sè vô ph¸t hiÖn/sè vô nghi ngê (4/2)_ % 30,5 29,1 27,4 29,9 30,86 (Nguån: C«ng ty Pjico) Ph©n tÝch b¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy: - Sè vô khiÕu n¹i ®ßi båi th­êng t¨ng m¹nh trong c¸c n¨m tõ 2000 ®Õn 2004 (tõ 2358 vô lªn 4216 vô) nªn sè tiÒn båi th­êng hµng n¨m cña Pjico còng t¨ng (tõ 16654 triÖu ®ång ®Õn 52128 triÖu ®ång). - Sè vô ph¸t hiÖn trôc lîi b¶o hiÓm liªn tôc t¨ng: N¨m 2000 lµ 32 vô ®Õn n¨m 2001 lµ 48, n¨m 2002 lµ 53, n¨m 2003 lµ 64 vµ n¨m 2004 lµ 75. §iÒu nµy cho thÊy sè l­îng nh÷ng vô trôc lîi b¶o hiÓm ngµy cµng nhiÒu vµ ho¹t ®éng cña ban thanh tra ngµy cµng mang l¹i hiÖu qu¶ to lín. - Tæng sè tiÒn tõ chèi båi th­êng do gian lËn b¶o hiÓm t¨ng lªn nhanh chãng qua c¸c n¨m, n¨m 2000 vµ 2001, lÇn l­ît lµ 270tr.®/vô, 450tr.®/vô, ba n¨m trë l¹i ®©y 2002, 2003 vµ 2004 tæng sè tiÒn tõ chèi båi th­êng do gian lËn b¶o hiÓm lÇn l­ît lµ 903 triÖu ®ång; 926 triÖu ®ång vµ 1106 triÖu ®ång. §iÒu nµy cho thÊy chiÒu h­íng trôc lîi b¶o hiÓm gia t¨ng, c¶ vÒ sè l­îng vµ quy m« trôc lîi b¶o hiÓm víi thñ ®o¹n ngµy cµng tinh vi h¬n. ë ®©y chóng ta ph¶i m¹nh d¹n ®Æt ra c©u hái cã sù tiÕp tay cña c¸c nh©n viªn trong ngµnh b¶o hiÓm hay kh«ng? - Thªm vµo ®ã, tû lÖ ph¸t hiÖn trôc lîi / sè vô nghi ngê n¨m 2000, 2003, 2004 lÇn l­ît lµ 30,5%; 29,9%; 30,86%. Tû lÖ nµy gi¶m xuèng trong hai n¨m 2001 vµ 2002 (n¨m 2001 lµ 29,1%; n¨m 2002 lµ 27,4%) vµ ngµy cµng cã chiÒu h­íng æn ®Þnh. Chøng tá lµ hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm còng ngµy cµng tinh vi h¬n, ®a d¹ng h¬n vµ ®Æc biÖt trôc lîi b¶o hiÓm ngµy cµng cã tæ chøc h¬n. Trong c¸c h×nh thøc trôc lîi b¶o hiÓm th× ®èi t­îng chØ nh¾m vµo nh÷ng h×nh thøc phæ biÕn mµ c«ng ty th­êng hay s¬ hë còng nh­ Ýt nghi ngê. Cô thÓ ta xem xÐt b¶ng sè vô trôc lîi b¶o hiÓm chia theo h×nh thøc: B¶ng 12: Sè vô ph¸t hiÖn trôc lîi b¶o hiÓm chia theo h×nh thøc t¹i Pjico giai ®o¹n 2000-2004 (§¬n VÞ: Vô) STT C¸c h×nh thøc trôc lîi b¶o hiÓm 2000 2001 2002 2003 2004 1 Hîp lý ho¸ ngµy giê tai n¹n vµ hiÖu lùc b¶o hiÓm 15 22 26 30 34 2 Thay ®æi t×nh tiÕt vô tai n¹n 7 11 12 14 16 3 LËp hå s¬ hiÖn tr­êng gi¶ 3 5 5 7 9 4 Khai t¨ng sè tiÒn tæn thÊt 6 9 10 12 15 5 LËp hå s¬ khiÕu n¹i nhiÒu lÇn 1 1 - 1 1 6 Cè ý g©y tai n¹n - - - - - 7 Céng: 32 48 53 64 75 (Nguån: c«ng ty Pjico) Nh×n vµo sè liÖu b¶ng trªn ta thÊy, trong 6 h×nh thøc trôc lîi b¶o hiÓm c¬ b¶n th­êng th× kh¸ch hµng cña c«ng ty sö dông 4 h×nh thøc phæ biÕn lµ: hîp lý ho¸ ngµy giê tai n¹n vµ hiÖu lùc b¶o hiÓm; thay ®æi t×nh tiÕt vô tai n¹n; lËp hå s¬ hiÖn tr­êng gi¶ vµ khai t¨ng sè tiÒn tæn thÊt; h×nh thøc lËp hå s¬ khiÕu n¹i nhiÒu lÇn cã ®­îc sö dông nh­ng rÊt Ýt; cßn h×nh thøc cè ý g©y tai n¹n ch­a tõng xuÊt hiÖn t¹i c«ng ty Pjico. III. BiÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. 1. Nh÷ng dÊu hiÖu nghi vÊn cã gian lËn b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Còng nh­ c¸c vô ¸n h×nh sù, c¸c vô gian lËn b¶o hiÓm xe c¬ giíi dï ®­îc chuÈn bÞ c«ng phu ®Õn ®©u còng ®Ó l¹i nh÷ng s¬ hë g©y nghi vÊn. Vµ ng­êi lµm b¶o hiÓm nÕu n¾m v÷ng ®­îc c¸c biÓu hiÖn nghi vÊn nµy sÏ dÔ dµng h¬n trong viÖc ®iÒu tra. Sau ®©y lµ nh÷ng dÊu hiÖu cÇn ®Æt nghi vÊn ®· ®­îc tæng kÕt qua thùc tiÔn t¹i c«ng ty Pjico: - Tai n¹n x¶y ra trong vßng 01 th¸ng kÓ tõ ngµy hÕt h¹n hoÆc b¾t ®Çu cã hiÖu lùc b¶o hiÓm. - Tai n¹n x¶y ra, gi¶i quyÕt xong míi th«ng b¸o cho c«ng ty b¶o hiÓm biÕt. - Tai n¹n x¶y ra ban ®ªm, n¬i hoang v¾ng, kh«ng cã ng­êi chøng kiÕn hoÆc d©n xung quanh. - Xe t­ nh©n, xe cña chñ xe cã nhiÒu xe ch­a tham gia b¶o hiÓm th©n xe, xe ®¨ng ký tõ tØnh kh¸c ®Õn yªu cÇu b¶o hiÓm th©n xe víi gi¸ trÞ cao. - Xe ®­îc b¶o hiÓm th©n xe riªng ngoµi giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm TNDS. - Chñ xe ®Õn tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt xe nh­ng kh«ng mang theo xe, kh«ng cã giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm cò hoÆc giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm cò kh«ng tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt th©n xe. - Hå s¬ tai n¹n cã hiÖn t­îng tÈy xo¸ ngµy tai n¹n, ngµy hiÖu lùc cña b»ng l¸i, giÊy phÐp l­u hµnh, giÊy phÐp l¸i xe, nguyªn nh©n tai n¹n, tæn thÊt, sè tiÒn ®Òn bï … - Trong hå s¬ tai n¹n, cã ghi hoÆc cã biÓu hiÖn cã xe thø ba liªn quan nh­ng kh«ng ®Ó l¹i viÖc gi¶i quyÕt liªn quan, kh«ng ®Ó l¹i ®Þa chØ cña xe kh¸c. - Xe bÞ thiÖt h¹i nÆng hoÆc toµn bé tham gia b¶o hiÓm cao h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ thÞ tr­êng. - Xe bÞ thiÖt h¹i nÆng (ch¸y xe, ®æ xe xuèng vùc…) nh­ng ng­êi l¸i xe hoÆc ng­êi trªn xe kh«ng bÞ th­¬ng. - Chñ xe ®Ò nghÞ ng­êi b¸n b¶o hiÓm ghi gióp hä lïi ngµy cÊp Ên chØ v× nh÷ng lý do mµ hä ®­a ra nh­ tr¸nh bÞ C«ng an ph¹t, hîp lý ho¸ giÊy tê l­u hµnh, ®Ó chøng minh víi chñ hµng lµ tr­íc ®ã ®· tham gia b¶o hiÓm TNDS ®èi víi hµng ho¸ chuyªn chë trªn xe… 2. C¸c h×nh thøc gian lËn vµ biÖn ph¸p ph¸t hiÖn, xö lý trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. a. H×nh thøc hîp lý ho¸ ngµy giê tai n¹n vµ hiÖu lùc b¶o hiÓm: §Ó hîp lý ho¸ ngµy hiÖu lùc cña giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm, ng­êi khiÕu n¹i gian lËn th­êng lµm theo hai c¸ch sau: C¸ch thø nhÊt: Ghi lïi ngµy hoÆc tiÕn ngµy x¶y ra tai n¹n. Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi: - Tr­êng hîp bÞ tai n¹n råi míi tham gia b¶o hiÓm: Trong hå s¬ ngµy x¶y ra tai n¹n sÏ ®­îc ghi sau so víi ngµy bÞ tai n¹n thùc tÕ. - Tr­êng thîp bÞ tai n¹n khi ®· hÕt h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm: Trong hå s¬ tai n¹n, ngµy x¶y ra tai n¹n sÏ ®­îc ghi tr­íc so víi ngµy bÞ tai n¹n thùc tÕ. Trong c¶ hai tr­êng hîp trªn ng­êi trôc lîi b¶o hiÓm th­êng th«ng ®ång víi nh©n viªn cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Ó ghi sai ngµy x¶y ra tai n¹n trong c¸c biªn b¶n tai n¹n. BiÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: NÕu c¸n bé b¶o hiÓm nghi ngê hiÖn t­îng trªn th× ph¶i kiÓm tra l¹i giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm xem cã hîp lý kh«ng. NÕu ®· hîp lý th× viÖc gi¸m ®Þnh chñ yÕu dùa vµo viÖc x¸c minh hiÖn tr­êng cïng lêi khai cña nh©n chøng ®Ó x¸c ®Þnh ®óng ngµy x¶y ra tai n¹n bao gåm c¸c c«ng viÖc cô thÓ sau: - X¸c minh hiÖn tr­êng: xem xÐt dÊu vÕt trªn ®Þa bµn vµ n¬i x¶y ra tai n¹n cã phï hîp vêi lêi khai cña l¸i xe, chñ xe hay kh«ng? - X¸c minh dùa trªn lêi khai cña nh©n chøng, ng­êi d©n xung quanh n¬i x¶y ra tai n¹n. - X¸c minh qua c¸c ®èi t­îng liªn quan trong vô tai n¹n: ng­êi trªn xe bÞ th­¬ng ®Õn møc ®é nµo, ng­êi thø ba bÞ thiÖt h¹i (®­îc ®­a ®i cÊp cøu ë ®©u, vµo lóc nµo, t¹i bÖnh viÖn nµo…). - X¸c minh l¹i hµnh tr×nh cña xe: ngµy ®i, c¸c ®iÓm dõng xe, ®· dõng ®Ó bèc dì hay chë hµng ë ®©u … Sau ®ã ph¶i ®Æt c¸c chi tiÕt x¸c minh ®­îc xem cã l«gic, hîp lý vÒ mÆt thêi gian còng nh­ lêi khai cña chñ xe ®Ó ®­a ra nhËn ®Þnh cuèi cïng. NÕu ph¸t hiÖn ra hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm nµy th× tr­íc hÕt ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sÏ kh«ng ®­îc nhËn ®­îc tiÒn båi th­êng; tuú theo sè tiÒn cã ý ®Þnh chiÕm ®o¹t mµ c«ng ty b¶o hiÓm cã biÖn ph¸p xöa lý thÝch hîp; nhÑ th× hoµ gi¶i; nÆng cã thÓ bÞ truy tè tr­íc ph¸p luËt. Cßn nh©n viªn b¶o hiÓm do lçi v« t×nh hay cè ý ghi sai mµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc hµnh vi cña m×nh; nhÑ th× bÞ kiÓm ®iÓm, khiÓn tr¸ch; nÆng th× bÞ th«i viÖc vµ kÕt téi ®ång ph¹m. C¸ch thø hai: Ghi lïi ngµy b¶o hiÓm. Hµnh vi: Ng­êi khiÕu n¹n gian lËn th«ng ®ång víi ng­êi b¸n b¶o hiÓm ghi lïi ngµy b¸n b¶o hiÓm trë vÒ tr­íc so víi ngµy ®Õn mua vµ lµm thñ tôc b¶o hiÓm. BiÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: Lçi nµy thuéc lçi chñ quan, qu¶n lý néi bé cña c«ng ty ®èi víi ng­êi b¸n b¶o hiÓm nh­ nh©n viªn khai th¸c, ®¹i lý, céng t¸c viªn, do vËy viÖc qu¶n lý ng­êi b¸n b¶o hiÓm lµ nhiÖm vô chÝnh. Muèn vËy: - Ph¶i tæ chøc ®Çu mèi qu¶n lý, theo dâi kiÓm tra c¸c ®¹i lý th­êng xuyªn, lu«n nh¾c nhë ®¹i lý tu©n thñ quy tr×nh nghiÖp vô, l­u ý ng­êi b¸n b¶o hiÓm ng­êi khiÕu l¹i gian lËn th­êng t×m nhiÒu lý do ®Ó lõa ng­êi b¸n b¶o hiÓm chÊp nhËn ghi lïi ngµy b¶o hiÓm (nh­ lý do ®Ó hîp thøc ho¸ giÊy tê l­u hµnh, tr¸nh bÞ C«ng an ph¹t …). - Khi cã ng­êi yªu cÇu ghi lïi ngµy b¶o hiÓm th× nh©n viªn khai th¸c ph¶i t×m c¸ch ghi l¹i sè xe, b¸o vÒ c«ng ty ®Ó cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn trªn toµn tuyÕn (th«ng b¸o cho c¸c ®iÓm b¸n b¶o hiÓm kh¸c, th«ng b¸o cho b¶o hiÓm tØnh b¹n, chó ý khi xÐt duyÖt båi th­êng …). - Khi ®· x¶y ra viÖc b¸n b¶o hiÓm gh× lïi ngµy b¶o hiÓm, c¸n bé qu¶n lý ph¶i: . KiÓm tra kü giÊy chøng nhËn, cuèng l­u, ho¸ ®¬n (nÕu cã). . Yªu cÇu ng­êi b¸n b¶o hiÓm t­êng tr×nh l¹i sù viÖc. . Cã biÖn ph¸p xö lý ngay ®èi víi ng­êi b¸n b¶o hiÓm. - NÕu ph¸t hiÖn ra tr­êng hîp nµy th× ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sÏ kh«ng ®­îc båi th­êng ®ång thêi ng­êi b¸n b¶o hiÓm cã thÓ bÞ kÕt téi thiÕu tr¸ch nhiÖm g©y thiÖt h¹i nghiªm träng ®Õn tµi s¶n Nhµ N­íc t¹i §iÒu 144 BéLuËt H×nh Sù n­íc Céng hoµ x· héi cñ nghÜa ViÖt Nam. D­íi ®©y lµ mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh: - Xe «t« mang biÓn kiÓm so¸t 35M – 5556 ngµy 17/11/1998 bÞ ®©m vµo d¶i ph©n c¸ch km 9 + 824 quèc lé 5A, giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm ®­îc mua t¹i Pjico vµo ngµy 13/11/1998. C¸n bé c«ng ty ®· ®Æt dÊu hiÖu nghi ngê chiÕc xe nµy võa tham gia b¶o hiÓm nªn ngay lËp tøc cö c¸n bé xuèng hiÖn tr­êng ®iÒu tra. Sù viÖc ®­îc lµm s¸ng tá th× ra chiÕc xe nµy ®· bÞ tai n¹n tõ ngµy 11/11/1998, c«ng ty ®· tõ chèi tr¶ tiÒn båi th­êng 20,75 triÖu ®ång víi lý do tai n¹n n»m ngoµi thêi h¹n b¶o hiÓm. - HoÆc vô tai n¹n cña «t« mang biÓn kiÓm so¸t 22A – 8899 x¶y ra lóc 9 giê 45 phót ngµy 09/08/1997 thiÖt h¹i 44 triÖu ®ång nh­ng ®Õn 14 giê cïng ngµy míi mua b¶o hiÓm t¹i Pjico. Hå s¬ tai n¹n ®­îc c¶nh s¸t giao th«ng kh¸m nghiÖm hiÖn tr­êng ghi lïi vµo ngµy 12/08/1997. - GÇn ®©y nhÊt lµ vô tai n¹n cña xe «t« mang biÓn sè 29M-3344 cña c«ng ty TNHH T©n Hoµng YÕn thiÖt h¹i 43 triÖu ®ång, tai n¹n x¶y ra vµo ngµy 7/12/2004 vµ tai n¹n x¶y ra míi mua b¶o hiÓm t¹i Pjico hå s¬ tai n¹n ®­îc c¶nh s¸t giao th«ng ghi lïi vµo ngµy 11/02/2002. b. H×nh thøc thay ®æi t×nh tiÕt trong vô tai n¹n: Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi sau: - Thay ®æi lçi, thay ®æi nguyªn nh©n trong vô tai n¹n. - Söa ch÷a hiÖu lùc b»ng l¸i (do hÕt h¹n hoÆc kh«ng phï hîp víi lo¹i xe ®­îc l¸i). - Söa ch÷a hiÖu lùc giÊy phÐp l­u hµnh xe (do hÕt h¹n). - Thay ®æi ng­êi l¸i xe cã giÊy phÐp l¸i xe hîp lÖ (tai n¹n do ng­êi l¸i xe kh«ng cã b»ng l¸i hoÆc b»ng l¸i kh«ng hîp lÖ). C¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: - §äc kü lêi khai cña l¸i xe, biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr­êng, hå s¬ hiÖn tr­êng ®Ó ph©n tÝch t×nh huèng x¶y ra tai n¹n. - §èi chiÕu b¶n gèc cña c¸c lo¹i giÊy tê trªn nh­ giÊy phÐp l¸i xe, giÊy phÐp l­u hµnh xe … - Tr­êng hîp hå s¬ kh«ng cã dÊu hiÖu söa ch÷a th× cã thÓ t×m c¸ch ®èi chiÕu b¶n gèc hå s¬ tai n¹n t¹i c¬ quan chøc n¨ng lËp biªn b¶n nÕu khã kh¨n cã thÓ nhê sù gióp ®ì cña c¬ quan cÊp trªn. - Tr­êng hîp nµy nÕu bÞ ph¸t hiÖn th× tr­íc hÕt ng­êi ®­îc b¶o hiÓm còng kh«ng ®­îc nhËn tiÒn båi th­êng. Tuú theo sè tiÒn ®Þnh chiÕm ®o¹t mµ sÏ bÞ truy tè vÒ téi lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n x· héi chñ nghÜa. D­íi ®©y lµ mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh: - Tr­êng hîp xe «t« 15 chç ngåi mang biÓn sè 19M- 4455 do l¸i xe Hoµng M¹nh T©n ®iÒu khiÓn g©y tai n¹n ngµy 18/11/1999 g©y thiÖt h¹i cho ng­êi thø ba lªn ®Õn 60 triÖu ®ång. Sau khi chñ xe cã khiÕu n¹i, c«ng ty Pjico ®· thô lý hå s¬ vµ x¸c ®Þnh l¸i xe kh«ng cã giÊy phÐp l¸i xe hîp lÖ, chØ cã giÊy phÐp l¸i xe lo¹i xe «t« chë tèi ®a 9 chç ngåi nh­ng anh ta ®· lîi dông giÊy phÐp l¸i xe cã mÆt tr­íc mang tªn Hoµng M¹nh T©n cßn mÆt sau ghi lo¹i xe ®­îc phÐp l¸i lµ «t« chë tõ 25 ®Õn 30 chç. Sau khi gi¸m ®Þnh, Pjico ®· tõ chèi båi th­êng víi lý do tæn thÊt n»m ngoµi ph¹m vi b¶o hiÓm. Hµnh vi gian lËn rÊt khã ph¸t hiÖn trong tr­êng hîp ng­êi gian lËn kh«ng trung thùc ®· thay ®æi lçi, nguyªn nh©n trong vô tai n¹n hay thay ®æi ng­êi l¸i xe hîp lÖ. V× khi tham gia giao th«ng th× chØ nh÷ng ng­êi trªn xe míi biÕt ®iÒu g× x¶y ra víi chiÕc xe cña m×nh. Khi tai n¹n x¶y ra hä khai b¸o nh÷ng g× kh«ng ®óng thùc tÕ th× khã mµ biÕt ®­îc. - Xe m¸y 29K- 4576 ®Õn khiÕu n¹i båi th­êng b¶o hiÓm tai n¹n ng­êi ngåi trªn xe t¹i Pjico Hµ Néi vµo ngµy 16/08/2003 nh­ng qua x¸c minh cña c«ng ty Pjico th× n¹n nh©n bÞ tai n¹n kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®iÒu khiÓn xe m¸y trªn. c. H×nh thøc lËp hå s¬ hiÖn tr­êng gi¶: Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi sau: - §­a xe tõ n¬i tai n¹n ®Õn n¬i kh¸c ®Ó lËp biªn b¶n. - Thay ®æi biÓn sè xe kh«ng bÞ tai n¹n ®· mua b¶o hiÓm vµo xe bÞ tai n¹n ch­a mua b¶o hiÓm ®Ó chôp ¶nh, kh¸m nghiÖm, lËp biªn b¶n. C¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: - B»ng gi¸c quan ®Ó ®iÒu tra c¸c vÕt tÝch trªn hiÖn tr­êng xem cã ph¶i lµ l¸i xe ®· bÞ tai n¹n ë ®ã hay kh«ng. - §èi chiÕu biÓn sè xe víi sè khung, sè m¸y ®Ó x¸c ®Þnh xem xe ®ang n»m trªn hiÖn tr­êng cã ph¶i ®· ®­îc tham gia b¶o hiÓm hay kh«ng. - H×nh thøc nµy muèn lµm ®­îc ph¶i cã sù “gióp ®ì” cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng do vËy rÊt khã ph¸t hiÖn. NÕu bÞ ph¸p hiÖn th× ng­êi ®­îc b¶o hiÓm sÏ kh«ng nhËn ®­îc mét ®ång tiÒn båi th­êng nµo mµ cßn bÞ c¸o buéc liªn quan ®Õn téi lõa ®¶o chiÕm ®o¹t tµi s¶n cã tæ chøc t¹i §iÒu 139 Bé LuËt H×nh Sù cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. d. H×nh thøc khai t¨ng sè tiÒn tæn thÊt: Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi sau: - B¶o hiÓm TNDS: Khai t¨ng sè tiÒn tæn thÊt hoÆc sè tiÒn ph¶i båi th­êng cho ng­êi thø ba, ®­a tµi s¶n hoÆc hµng ho¸ h­ háng (b¶o hiÓm TNDS ®èi víi hµng ho¸) kh«ng do tai n¹n vµo hiÖn tr­êng. - B¶o hiÓm vËt chÊt th©n xe: . §­a b¸o gi¸ söa ch÷a cao h¬n so víi thùc tÕ, thóc Ðp Pjico chÊp nhËn ph­¬ng ¸n kh¾c phôc hËu qu¶ tai n¹n bÊt hîp lý (thiÖt h¹i bé phËn nhÑ nh­ng ®ßi thay míi). . Kh«ng thiÖt h¹i, kh«ng söa ch÷a nh­ng còng kª khai, ®­a vµo hîp ®ång söa ch÷a. . Söa ch÷a thay thÕ c¶ nh÷ng bé phËn h­ háng kh«ng do tai n¹n, hoÆc bÞ tai n¹n tõ tr­íc khi tham gia b¶o hiÓm. . Thay thÕ nh÷ng vËt t­ cò, chÕ l¹i… nh­ng kª khai thay vËt t­ míi. . LÊy c¾p phô tïng xe (kÝnh, g­¬ng…), tµi s¶n, hµng ho¸ chë trªn xe thay vµo ®ã ®å ®· h­ háng. BiÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: - Ph¶i gi¸m ®Þnh trùc tiÕp trong thêi gian sím nhÊt (gi¸m ®Þnh s¬ bé, gi¸m ®Þnh chi tiÕt). - Ph¶i theo dâi th­êng xuyªn trong qu¸ tr×nh söa ch÷a. - Chó ý c«ng t¸c nghiÖm thu söa ch÷a (bé phËn h­ háng thùc tÕ ®· söa ch÷a, thay thÕ ®óng chñng lo¹i, chÊt l­îng…). - Nh÷ng bé phËn thay thÕ, thu håi ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ, tr¸nh hiÖn t­îng quay vßng söa ch÷a ®ßi tiÒn båi th­êng. - Hîp t¸c tèt víi x­ëng söa ch÷a nh­ng ph¶i cã th¸i ®é ®éc lËp, kiªn quyÕt. - H×nh thøc nµy rÊt dÔ thùc hiÖn v× thÕ rÊt dÔ ph¸t hiÖn. C«ng ty nªn cã s½n nh÷ng b¶ng b¸o gi¸ cô thÓ, tõng lo¹i thiÕt bÞ, cho tõng lo¹i xe cña tõng h·ng ®ång thêi trong ®éi ngò gi¸m ®Þnh nªn cã mét thî m¸y. - NÕu ph¸t hiÖn ra h×nh thøc gian lËn nµy cã thÓ gi¶i quyÕt theo nguyªn t¾c hoµ gi¶i, ªm thÊm, khi cã nh÷ng b»ng chøng, chøng minh kh¸ch hµnh trôc lîi ®Ó gi÷a kh¸ch hµng tr¸nh chuyÖn bÐ xÐ ra to. Nh­ng kh¸ch hµng mét mùc kh«ng chÞu nhËn th× ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô cho kh¸ch hµng thÊy ®­îc hµnh vi gian lËn cña m×nh vµ kh«ng chÊp nhËn båi th­êng. D­íi ®©y lµ mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh: - Xe 29N- 5338 cña c«ng ty TNHH Song ¸nh NguyÖt, lóc 8 giê 30 ngµy 13/06/2002 khi xe ®ang ®i trªn ®­êng vµo khu NghÜa T©n th× bÞ va vµo bøc t­êng do tr¸ch ng­êi qua ®­êng g©y thiÖt h¹i: vì ®Ìn xi nhan bªn ph¶i, s­íc s¬n cöa sau xe bªn ph¶i, r¬i nÑp cöa sau xe vµ x©y x¸t h«ng bªn ph¶i, båi th­êng thùc tÕ lµ 11.812.000 ®ång nh­ng chñ xe ®· lµm hå s¬ yªu cÇu båi th­êng ®Õn c«ng ty Pjico Hµ Néi víi sè tiÒn lªn tíi 30 triÖu ®ång. - Bªn c¹nh ®ã, viÖc khai t¨ng sè tiÒn tæn thÊt b»ng c¸ch th«ng ®ång víi b¸c sÜ ®Ó khai t¨ng bÖnh ¸n hay néi dung trong ®¬n thuèc th× rÊt khã ph¸t hiÖn. - Tr­êng hîp tai n¹n ë §«ng Anh Hµ Néi lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. ChiÕc xe m«t« mang biÓn kiÓm so¸t 29K-1122 do chñ xe NguyÔn Träng ¢n ®iÒu khiÓn tham gia b¶o hiÓm ng­êi ngåi trªn xe t¹i Pjico Hµ Néi víi møc tr¸ch nhiÖm 10 triÖu ®ång/ vô. Ngµy 14/5/2002 do phãng nhanh «ng ¢n ®· kh«ng lµm chñ ®­îc tèc ®é ®· ®©m vµo ng­êi ®i phÝa tr­íc lµm xe ®æ lªn ng­êi, «ng ¢n ®· ®­îc ®­a vµo BÖnh ViÖn Giao Th«ng VËn T¶i ®Ó ®iÒu trÞ. Nghiªn cøu hå s¬, c¸n bé Pjico Hµ Néi ®­îc biÕt «ng ¢n bÞ g·y x­¬ng bµn ch©n vµ s­¬ng s­ên n»m ®iÒu trÞ hai ®ît. §Ó lµm râ Pjico Hµ Néi ®· kiÓm tra b»ng c¸ch ®­a «ng ¢n ®i chôp X- quang t¹i BÖnh ViÖn ViÖt §øc. KÕt qu¶ cho thÊy «ng Th­ chØ bÞ th­¬ng nhÑ vµ cuèi cïng sù viÖc ®­îc lµm s¸ng tá th× ra «ng ¢n ®· th«ng ®ång víi nh©n viªn BÖnh ViÖn ®Ó cã tÊm phim X- quang bÞ g·y x­¬ng bµn ch©n vµ x­¬ng s­ên mang tªn «ng NguyÔn Träng ¢n. Pjico Hµ Néi ®· tõ chèi båi th­êng phÇn g·y x­¬ng bµn ch©n vµ x­¬ng s­ên vµ chØ båi th­êng 3.7 triÖu ®ång theo chÕ ®é båi th­êng cña ng­êi ngåi trªn xe. e. H×nh thøc lËp hå s¬ khiÕu n¹i nhiÒu lÇn: Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi sau: - Chñ xe mua b¶o hiÓm trïng (mua tõ 2 C«ng ty trë lªn), khi x¶y ra tai n¹n xe ®ã ®· ®­îc mét c«ng ty b¶o hiÓm båi th­êng nh­ng vÉn tiÕp tôc ®ßi båi th­êng ë c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c mµ xe ®ã còng tham gia b¶o hiÓm. - Hai xe ®©m nhau, chñ xe ®· ®­îc xe kh¸c båi th­êng nh­ng vÊn tiÕp tôc khiÕu n¹i båi th­êng vÒ tai n¹n d©n sù ®èi víi c«ng ty b¶o hiÓm. - Hai xe cïng cã lçi g©y ra tai n¹n cho ng­êi thø ba, c¶ hai xe ®Òu th«ng ®ång víi c¶nh s¸t lËp hå s¬ cïng quy lçi toµn bé thuéc vÒ mçi xe ®Ó ®­îc båi th­êng vÒ TNDS. BiÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: - Ph¶i t×m b»ng ®­îc xe liªn quan trong vô tai n¹n ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc viÖc båi th­êng cña xe kh¸c ®èi víi ng­êi thø ba hoÆc båi th­êng cho xe ®­îc b¶o hiÓm. - Khi xe ®­îc ®¨ng ký t¹i tØnh kh¸c th× nhÊt thiÕt ph¶i th«ng b¸o víi c«ng ty b¶o hiÓm t¹i tØnh xe ®ã ®¨ng ký vµ chØ gi¶i quyÕt båi th­êng khi ®· cã th«ng tin x¸c nhËn cña ®¬n vÞ b¹n. - H×nh thøc nµy rÊt dÔ ph¸t hiÖn nÕu nh­ c¸c c«ng ty cã nh÷ng th«ng tin vÒ nhau, nh­ng do c¹nh tranh c¸c c«ng ty ph¶i b¶o mËt th«ng tin ®©y lµ kÏ hë cho kh¸ch hµng lîi dông. V× thÕ, ®Ó h¹n chÕ ®­îc h×nh thøc nµy c¸c c«ng ty cè g¾ng x©y dùng quan hÖ hoµ h÷u tèt ®Ñp, canh tranh lµnh m¹nh Ýt nhÊt còng c«ng khai nh÷ng th«ng tin vÒ sè vô tæn thÊt ®· båi th­êng ®Ó c«ng ty b¹n biÕt vµ xö lý. - NÕu ph¸t hiÖn ra h×nh thøc trôc lîi nµy th× ph¶i c­¬ng quyÕt kh«ng båi th­êng vµ t×m ra nh÷ng b»ng chøng, chøng minh hµnh vi gian dèi cña kh¸ch hµng ®Ó kh¸ch hµng thÊy ®­îc ho¹t ®éng b¶o hiÓm rÊt quy m« vµ chÆt chÏ. D­íi ®©y lµ mét vµi vÝ dô ®iÓn h×nh: - Tr­êng hîp cã sù tiÕp tay cña c¸n bé Pjico Tuyªn Quang trong vô tai n¹n x¶y ra ngµy 24/01/2003 t¹i km 8+ 277 Tuyªn Quang- Th¸i Nguyªn. ChiÕc xe «t« mang biÓn kiÓm so¸t 29LD- 1002 cña c«ng ty thøc ¨n ch¨n nu«i gia sóc Con Cß ®· tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt vµ b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi víi ng­êi thø ba t¹i c«ng ty Pjico Hµ Néi, cßn xe «t« 22H- 4344 tham gia b¶o hiÓm vËt chÊt t¹i Pjico Tuyªn Quang. Ngµy 24/01/2001 do kh«ng lµm chñ ®­îc tèc ®é xe 29LD- 1002 ®· quyÖt vµo xe ®i ng­îc chiÒu lµm thiÖt h¹i vËt chÊt ­íc tÝnh 13.876.000 ®ång. Theo b¶n kÕt luËn ®iÒu tra cña c¶nh s¸t giao th«ng th× lçi 100% thuéc vÒ xe 29LD- 1002. Sau tai n¹n, chñ xe ®· b¸o cho Pjico tØnh Tuyªn Quang tiÕn hµnh gi¸m ®Þnh. V× lçi 100% thuéc vÒ xe 29LD-1002 nªn sau khi gi¸m ®Þnh, Pjico Tuyªn Quang ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Pjico Hµ Néi ®Ó tiÕn hµnh gi¶i quyÕt båi th­êng TNDS cña chñ xe 29LD-1002 vµ Pjico Tuyªn Quang kh«ng ®­îc phÐp båi th­êng bÊt kú mét kho¶n nµo, trõ khi cã yªu cÇu chi hé cña Pjico Hµ Néi. Nh­ng do cã sù th«ng ®ång gi÷a chñ xe 22H- 4344 víi c¸n bé Pjico Tuyªn Quang nªn Pjico Tuyªn Quang ®· tiÕn hµnh båi th­êng vËt chÊt cho chñ xe 22H- 4344 víi sè tiÒn 13.876.000 ®ång. Sau ®ã chñ xe mang hå s¬ vÒ Pjico Hµ Néi ®Ó ®ßi båi th­êng TNDS. Nh­ vËy, nÕu Pjico Hµ Néi tiÕp tôc båi th­êng vÒ TNDS cho chñ xe 29LD- 1002 th× xe 22H- 4344 sÏ nhËn ®­îc hai lÇn sè tiÒn båi th­êng (båi th­êng vÒ TNDS vµ båi th­êng vÒ vËt chÊt xe) tøc lµ nhËn ®­îc sè tiÒn båi th­êng lín h¬n sè tæn thÊt thùc tÕ, ®iÒu nµy n»m ngoµi nguyªn t¾c cña b¶o hiÓm. f. H×nh thøc cè ý g©y tai n¹n: NÕu c¸n bé b¶o hiÓm nghi ngê cã hiÖn t­îng cè ý g©y tai n¹n th× cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp v× ®©y lµ hiÖn t­îng gian lËn Ýt gÆp nh­ng l¹i nghiªm träng nhÊt vµ còng khã ph¸t hiÖn nhÊt. Tr­êng hîp nµy th­êng ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c hµnh vi sau: §èt xe, cho xe lao xuèng vùc, huû toµn bé xe, khi xe ®· bÞ tai n¹n th× ph¸ huû mét sè bé phËn kh¸c ®Ó ®­îc thay thÕ míi. BiÖn ph¸p ng¨n chÆn vµ xö lý: - LËp ph­¬ng ¸n ®iÒu tra tØ mØ, nhiÒu h­íng, ®Æc biÖt chó ý ®Õn c«ng viÖc lÊy lêi khai nh©n chøng, ng­êi biÕt sù viÖc liªn quan vµ ph©n tÝch t×nh huèng x¶y ra tai n¹n. - Ngoµi ph­¬ng ¸n ®iÒu tra ®éc lËp cÇn tranh thñ vµ huy ®éng sù gióp ®ì cña c¬ quan ®iÒu tra chuyªn m«n nh­ c¶nh s¸t ®iÒu tra, c¶nh s¸t phßng ch¸y ch÷a ch¸y, ViÖn khoa häc h×nh sù… - NhiÒu tr­êng hîp cè ý gian lËn xuÊt ph¸t tõ viÖc ®­îc b¶o hiÓm víi gi¸ trÞ cao nªn viÖc x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ cña xe tr­íc khi tham gia b¶o hiÓm lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt: x¸c ®Þnh qua nguån gèc xe, hå s¬ gèc khi ®¨ng ký xe (cã ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ khi nép thuÕ tr­íc b¹…), x¸c ®Þnh n¬i söa ch÷a qua c¸c lÇn söa ch÷a, n©ng cÊp… ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ t¨ng thªm. - Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra c¸c nghi ngê trôc lîi b¶o hiÓm cÇn ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu sau: . KhÈn tr­¬ng nhanh chãng kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc gi¶i quyÕt tai n¹n. . Kh«ng ®Ó kh¸ch hµng biÕt kÕ ho¹ch, ph­¬ng ¸n ®iÒu tra v× c«ng viÖc ®iÒu tra lµ do sù nghi ngê cña ng­êi lµm b¶o hiÓm. Do vËy, nÕu nghi ngê sai sÏ lµm mÊt lßng kh¸ch hµng cã thÓ x¶y ra tranh chÊp kh«ng ®¸ng cã. Cßn nÕu nghi ngê ®óng th× sÏ dÉn ®Õn hiÖn t­îng “®¸nh r¾n ®éng cá”, “bøt d©y ®éng rõng”, kh¸ch hµng sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó chuÈn bÞ cho c¸c t×nh tiÕt míi lµm cho c«ng viÖc ®iÒu tra trë lªn khã kh¨n. . KÕt qu¶ ®iÒu tra ph¶i ®­îc ghi nhËn b»ng nh÷ng biªn b¶n x¸c nhËn hoÆc c¸c tµi liÖu lµm chøng cø ®Êu tranh víi ng­êi trôc lîi b¶o hiÓm. - H×nh thøc nµy ®­îc xö lý theo §iÒu 578 Bé LuËt D©n Sù cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. Trong LuËt cã ghi râ: . “Bªn ®­îc b¶o hiÓm cã nghÜa vô tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn ghi trong hîp ®ång, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa thiÖt h¹i”. . “Trong tr­êng hîp bªn ®­îc b¶o hiÓm cã lçi kh«ng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa thiÖt h¹i ®· ghi trong hîp ®ång, th× bªn b¶o hiÓm cã quyÒn Ên ®Þnh mét thêi h¹n ®Ó bªn ®­îc b¶o hiÓm thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®ã; nÕu hÕt thêi h¹n mµ c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vÉn kh«ng ®­îc thùc hiÖn, th× bªn b¶o hiÓm cã quyÒn ®¬n ph­¬ng ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång hoÆc kh«ng tr¶ tiÒn b¶o hiÓm khi thiÖt h¹i x¶y ra do c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa kh«ng ®­îc thùc”. Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i C«ng ty Pjico. §Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng trôc lîi b¶o hiÓm nãi chung, trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi nãi riªng ®ang gia t¨ng, ngµy mét tinh vi h¬n dÉn ®Õn nguy c¬ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng ®èi víi c¸ nh©n, doanh nghiÖp còng nh­ ®èi víi x· héi. C«ng ty Pjico ®· cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng chèng thiÕt thùc, huy ®éng nguån néi lùc còng nh­ sù gióp ®ì cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn ®Ó c«ng t¸c nµy thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n trong thêi gian tíi, C«ng ty cÇn ph¶i tiÕp tôc t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p ®ång bé mang tÝnh kh¶ thi cao. Qua thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty, nghiªn cøu thùc tÕ vÊn ®Ò trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi, t«i xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i C«ng ty. I. KiÕn nghÞ ®èi víi c¬ quan nhµ n­íc. 1. CÇn sím hoµn chØnh hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm t¹i ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ ®Æc thï ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm th­¬ng m¹i vµ lu«n g¾n liÒn víi c¸c tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ hµng ngµn tæ chøc, hµng triÖu c¸ nh©n tr­íc c¸c rñi ro vµ thiÖt h¹i kinh tÕ còng nh­ c¸c c¬ héi tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­. V× thÕ sù b¶o ®¶m kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c«ng ty b¶o hiÓm cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi nhiÒu c¸ nh©n, tæ chøc. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng kinh tÕ- x· héi, c«ng ty b¶o hiÓm ngµy cµng ®ãng mét vai trß ®Æc biÖt trong viÖc b¶o vÖ lîi Ých céng ®ång. Mµ trôc lîi b¶o hiÓm l¹i ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c«ng ty. Mçi quèc gia ®Òu thiÕt lËp mét c¬ quan chuyªn tr¸ch cña Nhµ n­íc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, cã thÓ gäi lµ c¬ quan gi¸m s¸t b¶o hiÓm Nhµ n­íc hoÆc c¬ quan Qu¶n lý b¶o hiÓm. C¬ quan nµy cã tr¸ch nhiÖn b¶o ®¶m ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm tu©n thñ theo ®óng nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cã liªn quan cña quèc gia. §èi víi ViÖt Nam, qu¶n lý Nhµ N­íc vÒ ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm ®­îc thùc hiÖn th«ng qua: - ChÝnh phñ thèng nhÊt qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh doanh b¶o hiÓm. - Bé tµi chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ChÝnh phñ thùc hiÖn qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh doanh b¶o hiÓm. C¸c Bé, c¬ quan ngang bé, c¬ quan thuéc chÝnh phñ trong ph¹m vi nhiÖm vô, quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ N­íc vÒ kinh doanh b¶o hiÓm theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ®· ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ X, kú häp thø 8 th«ng qua ngµy 09 th¸ng 12 n¨m 2000, song viÖc ¸p dông vµo thùc tÕ rÊt chËm ch¹m, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng ph¸p lý toµn diÖn, ®Çy ®ñ, v÷ng ch¾c, ch­a t­¬ng øng víi tÇm vãc vµ tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng. Do vËy, ®Ó lµnh m¹nh ho¸ thÞ tr­êng, ®¶m b¶o c¹nh tranh c«ng b»ng ®ßi hái, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ b¶o hiÓm ph¶i ban hµnh vµ h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ kinh doanh b¶o hiÓm, x©y dùng chiÕn l­îc, quy ho¹ch vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm ®· t¹o c¬ së ph¸p lý ban ®Çu cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm vµ cã vai trß tÝch cùc trong viÖc ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng. Nh­ng luËt kinh doanh b¶o hiÓm cã tíi IX ch­¬ng, 129 ®iÒu nh­ng l¹i ch­a cã ch­¬ng nµo, ®iÒu nµo ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò trôc lîi b¶o hiÓm. Do vËy, mét vÊn bøc xóc ®Æt ra lµ khi c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm ph¸t hiÖn ra trôc lîi th× còng kh«ng biÕt xö lý thÕ nµo ngoµi viÖc tõ chèi båi th­êng. Bëi lÏ, trong c¸c v¨n b¶n d­íi luËt tõ tr­íc ®Õn nay cña ChÝnh phñ, Bé tµi chÝnh, Bé c«ng an còng ch­a cã v¨n b¶n nµo quy ®Þnh vÒ viÖc xö ph¹t ®èi víi c¸c ®èi t­îng gian lËn b¶o hiÓm. V× vËy trong thêi gian tíi, ChÝnh Phñ cÇn ph¶i ban hµnh mét v¨n b¶n d­íi luËt quy ®Þnh vÒ téi danh nµy. Trong v¨n b¶n ®ã ph¶i quy ®Þnh chi tiÕt sè tiÒn gian lËn bao nhiªu lµ bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh, bao nhiªu lµ bÞ xö tï. §ång thêi ph¶i cã th«ng t­ h­íng dÉn c¸c Bé, c¸c ngµnh cã liªn quan trong viÖc thùc hiÖn nh»m b¶o ®¶m tÝnh thùc thi cña v¨n b¶n ®ã. 2. Bé tµi chÝnh cÇn nghiªn cøu vµ tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c quy t¾c vÒ b¶o hiÓm nãi chung vµ vÊn ®Ò trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi nãi riªng. Bé tµi chÝnh vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¶i cã h­íng triÓn khai triÖt ®Ó, ng¨n chÆn khiÕu n¹i gian lËn trong b¶o hiÓm ë n­íc ta. Bé tµi chÝnh cÇn thµnh lËp mét ban thanh tra ®éc lËp ®Ó ng¨n chÆn hµnh vi tiªu cùc cña c¸c c¬ quan thùc hiÖn ph¸p luËt nh­ c¶nh s¸t giao th«ng, ViÖn kiÓm s¸t… ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n trong ho¹t ®éng b¶o hiÓm. Ban thanh tra cßn cã thÓ trî gióp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm trong nh÷ng vô gian lËn cã thiÖt h¹i lín, tÝnh chÊt, møc ®é ph¹m ph¸p nguy hiÓm cã tÝnh tæ chøc. §ång thêi tæ chøc nh÷ng líp tËp huÊn ng¾n h¹n hay dµi h¹n c¶ trong viÖc hîp t¸c víi c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é, kh¶ n¨ng cña c¸c thanh tra viªn, gi¸m ®Þnh viªn còng nh­ truyÒn ®¹t c¸c th«ng tin nhanh chãng trong c¸c c«ng ty trªn ph¹m vi toµn quèc. Bé tµi chÝnh cÇn cã v¨n b¶n yªu cÇu sù gióp ®ì cña c¸c Bé, c¸c c¬ quan ngang Bé trong viÖc phèi hîp víi c¬ quan b¶o hiÓm ®Ó h¹n chÕ viÖc gian lËn b¶o hiÓm, xö lý nghiªm nh÷ng nh©n viªn tiÕp tay cho hµnh vi gian lËn (VÝ dô: Bé y tÕ cÇn cã biÖn ph¸p xö lý ®èi víi tr­êng hîp b¸c sü th«ng ®ång víi ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®Ó kª t¨ng bÖnh ¸n còng nh­ ®¬n thuèc…) hay cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó kiÓm tra xö lý ®èi víi tr­êng hîp xe tham gia giao th«ng nh­ng kh«ng tham gia b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi. 3. Bé C«ng an ph¶i ®i tiªn phong trong viÖc tÊn c«ng c¸c ®èi t­îng ph¹m téi trong ngµnh b¶o hiÓm. Bé C«ng an lµ c¬ quan cã ho¹t ®éng g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c c¬ quan b¶o hiÓm nhÊt. Bé cÇn phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh ®Ó gi¶m bít c¸c hµnh vi gian lËn b¶o hiÓm. Cô thÓ, Bé ph¶i nh¾c nhë c¸c chiÕn sÜ C¶nh s¸t giao th«ng t¨ng c­êng kiÓm tra c¸c giÊy b¶o hiÓm b¾t buéc cña xe c¬ giíi nh­ b¶o hiÓm TNDS cña chñ xe, b¶o hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch. ViÖc tham gia ®Çy ®ñ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm b¾t buéc còng sÏ h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng trôc lîi. Bªn c¹nh ®ã, Bé cÇn t¨ng c­êng nh¾c nhë phæ biÕn c¸c h×nh thøc trôc lîi b¶o hiÓm ®èi víi c¸c nh©n viªn ®iÒu tra. Ngoµi ra trong thêi gian tíi, Bé C«ng an nªn ®­a c«ng t¸c qu¶n lý xe c¬ giíi vµ m¹ng vi tÝnh toµn quèc. §iÒu nµy sÏ gióp cho c¸c nhµ b¶o hiÓm thuËn tiÖn h¬n khi kiÓm tra lý lÞch cña chiÕc xe tham gia b¶o hiÓm. §ång thêi Bé còng nªn lËp danh s¸ch c¸c ®èi t­îng ®· cã tiÒn sù trong viÖc trôc lîi b¶o hiÓm göi tíi c¸c C«ng ty b¶o hiÓm ®Ó ®Ò phßng. Trong c«ng t¸c ®Êu tranh chèng téi ph¹m vµ trËt tù an toµn x· héi chóng ta ®· cã sè ®iÖn tho¹i nãng 113 (CSC§) ®­îc c¶ x· héi ñng hé. VËy t¹i sao trong c«ng t¸c chèng tham nhòng, mua chuéc c¸n bé vµ gian lËn kinh tÕ chóng ta kh«ng thµnh lËp mét ®­êng d©y nãng t­¬ng tù mµ khi gäi ®Õn sè nµy chØ vµi phót sau lùc l­îng chuyªn m«n ®· cã mÆt b¾t qu¶ tang vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng hµnh vi gian dèi lõa ®¶o. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao trong nh÷ng n¨m võa qua chóng ta liªn tôc tuyªn truyÒn, ph¸t ®éng tuÇn lÔ an toµn giao th«ng, th¸ng an toµn giao th«ng nh­ng tai n¹n giao th«ng l¹i cø t¨ng, ®iÒu chí trªu thay trong nh÷ng th¸ng ph¸t ®éng tai n¹n giao th«ng l¹i cao h¬n nh÷ng th¸ng kh«ng ph¸t ®éng. Mét ®iÒu n÷a mµ chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn hiÖn nay, bªn c¹nh nh÷ng chiÕn sü c«ng an hÕt lßng víi c«ng viÖc ®Ó canh gi÷ sù b×nh yªn cho x· héi lµ t×nh tr¹ng tha ho¸, biÕn chÊt vÒ ®¹o ®øc cña mét bé phËn c¸n bé trong ngµnh C«ng an. Ngµnh C«ng an lµ ngµnh däc l¹i cã c«ng viÖc chÝnh lµ ®iÒu tra, thanh tra, kiÓm tra nh÷ng ngµnh kh¸c, còng nh­ mäi ho¹t ®éng trong x· héi. ChÝnh v× lý do ®ã mµ mét bé phËn c¸n bé trong ngµnh cø nghÜ mét tay cã thÓ che c¶ bÇu trêi ch¹y theo ®ång tiÒn lµm nh÷ng viÖc tµy trêi. B»ng chøng trong nh÷ng n¨m võa qua chóng ta liªn tôc ph¸t hiÖn nh÷ng vô c¸n bé c«ng an cã chøc cã quyÒn bu«n b¸n ma tuý mµ nÕu kh«ng ph¶i do ¨n chia kh«ng ®Òu tè gi¸c lÉn nhau th× chóng ta cã thÓ ph¸t hiÖn ®­îc kh«ng? Gi¶ sö, chóng kh«ng tè gi¸c lÉn nhau th× ®Õn bao giê chóng ta míi ph¸t hiÖn ®­îc? vµ sÏ cã bao nhiªu gia ®×nh tan n¸t, bao nhiªu con ng­êi bÞ huû ho¹i t­¬ng lai d­íi bµn tay cña nh÷ng kÎ mÆt ng­êi d¹ quû. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn hµng n¨m cã bao nhiªu con em ch¸u cha trong ngµnh C«ng an “v­ît qua” ®­îc c¸nh cöa c¸c tr­êng ®¹i häc, häc viÖn trong ngµnh nh­: §¹i häc an ninh; Häc viÖn kiÓm s¸t; §¹i häc c¶nh s¸t nh©n d©n… mµ ®ã lµ nh÷ng tr­êng m¬ ø¬c cña nh÷ng häc sinh nghÌo häc giái ë nh÷ng miÒn quª xa x«i, hÎo l¸nh, ®Ó råi vµi n¨m sau ®ã, khi ra tr­êng chóng l¹i lµ b¶n sao cña bè mÑ chóng. Cßn nh÷ng häc sinh nghÌo kia chØ gi¸m nh×n qua c¸nh cæng tr­êng ®¹i häc mµ ®Æt ra nh÷ng c©u hái kh«ng bao giê cã c©u tr¶ lêi. Mét ®iÒu m¾t thÊy tai nghe n÷a, chóng ta h·y mét lÇn ®i trªn nh÷ng chuyÕn xe kh¸ch vÒ c¸c tØnh lÎ th× biÕt. T¹i sao, khi c«ng an thæi cßi xe dõng l¹i phô xe ch¹y xuèng råi ch¹y lªn ngay nh­ mét ph¶n x¹ tù nhiªn. Hái ra míi biÕt tiÒn ®· kÑp trong ®èng giÊy tê ®ã råi vµ c«ng an ®©u cã quan t©m ®Õn ®iÒu g× ngoµi ®iÒu ®ã. Nh÷ng ngµy th­êng th× (20.000- 30.000 ®ång) nh÷ng dÞp lÔ tÕt xe ®«ng th× sÏ cao h¬n (50-100.000 ®ång) nh÷ng c¸n bé nµy ®ang coi m¹ng sèng cña nh÷ng ng­êi ®i trªn xe chØ ®¸ng gi¸ b»ng Êy tiÒn. ThÕ míi cã chuyÖn mét chiÕc xe kh¸ch ë B¾c Ninh chë chÊt ch¸y, næ tr¸i phÐp tõ L¹ng S¬n vÒ tËn B¾c Ninh mµ kh«ng bÞ ph¸t hiÖn cho tíi khi xe ch¸y th× mäi ng­êi míi ng· ngöa ra trªn xe cã chÊt næ. Ai d¸m ch¾c r»ng ®ã lµ lÇn ®Çu tiªn chiÕc xe ®ã chë nh÷ng chÊt cÊm. VËy mét c©u hái lín ®­îc ®Æt ra lµ t¹i sao l¹i cã nh÷ng hµnh vi trªn? NÕu kh«ng ph¶i do tham «, tham nhòng, tha ho¸, biÕn chÊt tõ trªn xuèng d­íi th× mét c¸ nh©n cã thÓ gi¸m lµm nh÷ng ®iÒu trªn hay kh«ng? Mµ ngµnh b¶o hiÓm l¹i ph¶i gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng hËu qu¶ trªn. §«i khi nh÷ng hËu qu¶ ®ã cã lçi trùc tiÕp cña nh÷ng c¸n bé ngµnh c«ng an sau ®ã hä l¹i lµ nh÷ng ng­êi lËp biªn b¶n, gi¸m ®Þnh hiÖn tr­êng (quyÒn sinh, quyÒn s¸t n»m trong tay) liÖu hä cã gi¸m nhËn lçi thuéc vÒ m×nh hay l¹i quy hÕt lçi thuéc vÒ l¸i xe vµ nhµ xe th× nhµ b¶o hiÓm chØ biÕt båi th­êng kh«ng gi¸m kªu ai vµ nhê ai ®iÒu tra. §©y lµ mét ®iÒu bÊt cËp vµ còng lµ mét nguyªn nh©n gia t¨ng t×nh tr¹ng trôc lîi b¶o hiÓm. Theo t«i, ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy ngµnh b¶o hiÓm ph¶i liªn kÕt víi ngµnh c«ng an nh­ tay ph¶i vµ tay tr¸i. Khi cã tai n¹n, biªn b¶n vÒ vô tai n¹n ®Ó båi th­êng b¶o hiÓm ph¶i cã x¸c nhËn cña ®¹i diÖn ngµnh b¶o hiÓm th× míi cã hiÖu lùc. Muèn nh­ vËy, th× ®¹i diÞen ngµnh b¶o hiÓm ph¶i cã mÆt ®ång thêi víi ®¹i diÖn ngµnh c«ng an trong qu¸ tr×nh gi¸m ®Þnh tai n¹n. Nh­ vËy, tÊt c¶ nh÷ng hµnh vi gian dèi nh»m trôc lîi b¶o hiÓm nh­: thay ®æi t×nh tiÕt vô tai n¹n cã lîi cho kh¸ch hµnh, khai t¨ng sè tiÒn tæn thÊt … sÏ bÞ ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆm kÞp thêi. II. KiÕn nghÞ víi hiÖp héi b¶o hiÓm ViÖt Nam. Tõ 10 doanh nghiÖp b¶o hiÓm héi viªn s¸ng lËp ban ®Çu khi thµnh lËp n¨m 1999 gåm: B¶o ViÖt, B¶o Minh, B¶o Long, PV insurance, PJICO, VinaRe, VIA, UIC, PTI vµ ViÖt óc ®Õn nay, HiÖp héi b¶o hiÓm ViÖt Nam ®· lµ ng«i nhµ chung, thÓ hiÖn sù hîp t¸c liªn kÕt cña 21 doanh nghiÖp b¶o hiÓm, cïng víi c¸c héi viªn t¸n trî lµ c¸c doanh nghiÖp m«i giíi b¶o hiÓm, doanh nghiÖp t­ vÊn gi¸m ®Þnh b¶o hiÓm, v¨n phßng ®¹i diÖn c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi vµ c¸c tr­êng ®¹i häc cã bé m«n b¶o hiÓm. Nh­ng cho ®Õn nµy ho¹t ®éng cña HiÖp héi vÉn ch­a ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Do vËy, trong thêi gian tíi HiÖp héi ph¶i ph¸t huy vai trß ®oµn kÕt c¸c C«ng ty chèng l¹i hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm. Cô thÓ lµ: - §¹i diÖn c¸c héi viªn tham gia ý kiÕn vµo viÖc so¹n th¶o c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt cña Nhµ N­íc vÒ b¶o hiÓm vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan; gãp ý kiÕn víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc nghiªn cøu x©y dùng chiÕn l­îc ph¸p triÓn ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam; thu thËp vµ ph¶n ¸nh víi c¸c c¬ quan Nhµ N­íc cã thÈm quyÒn ý kiÕn cña c¸c héi viªn vÒ c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch, chÕ ®é ¸p dông víi ngµnh b¶o hiÓm; ®Æc biÖt HiÖp héi ph¶i nhanh chãng so¹n th¶o nét ch­¬ng tr×nh phßng chèng trôc lîi b¶o hiÓm cho tÊt c¶ c¸c c«ng ty thµnh viªn trong héi gãp phÇn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh b¶o hiÓm. - Tæ chøc diÔn ®µn phæ cËp ph¸p luËt vµ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ N­íc, ®Æc biÖt chó träng nh÷ng diÔn ®µn phæ biÕn kinh nghiÖm ph¸t hiÖn gian lËn b¶o hiÓm qua thùc tiÔn thùc hiÖn, gãp ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh vÒ b¶o hiÓm vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan. - X©y dùng vµ th«ng qua nguyªn t¾c chung vµ néi dung phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c héi viªn, chó ý ®Õn c«ng t¸c phèi hîp chèng trôc lîi b¶o hiÓm gi÷a c¸c thµnh viªn; quy chÕ tù qu¶n nh»m t¹o lËp m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh trong ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm. - §¹i diÖn c¸c héi viªn tham gia ý kiÕn vµo c¸c quy t¾c, ®iÒu kho¶n, biÓu phÝ b¶o hiÓm cña c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm do Bé tµi chÝnh ban hµnh. §Æc biÖt, lµ biÓu phÝ b¶o hiÓm xe c¬ giíi v× nghiÖp vô nµy thay ®æi theo tèc ®é t¨ng cña sè l­îng xe vµ tæng sè vô tai n¹n giao th«ng x¶y ra. Tæ chøc nghiªn cøu x©y dùng quy t¾c, ®iÒu kho¶n, biÓu phÝ cña c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm theo yªu cÇu cña héi viªn d­íi h×nh thøc ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc c©. - Tæ chøc trung t©m th«ng tin cña HiÖp héi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh; tiÕn hµnh thèng kª nghiÖp vô b¶o hiÓm trong khu«n khæ cña HiÖp héi tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ cho tõng nghiÖp vô còng nh­ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm tõ phÝa kh¸ch hµng. - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ngµnh b¶o hiÓm; ph©n tÝch t¸c h¹i cña trôc lîi b¶o hiÓm ®èi víi c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ x· héi; ®Ò ra nh÷ng ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng cña ngµnh b¶o hiÓm. - Phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c héi viªn trong viÖc ®µo t¹o båi d­ìng tËp huÊn nghiÖp vô b¶o hiÓm chó träng ®éi ngò gi¸m ®Þnh- båi th­êng, ®µo t¹o ®¹i lý, céng t¸c viªn. - T­ vÊn cho héi viªn vÒ tæ chøc ho¹t ®éng, ph¸t triÓn kinh doanh còng nh­ gióp ®ì héi viªn trong viÖc xö lý nh÷ng tr­êng hîp trôc lîi b¶o hiÓm vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. - Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt hoÆc tham gia ý kiÕn vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt chung cã liªn quan chó ý, c«ng t¸c ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt trong nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ®Õn c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm héi viªn, phèi hîp c¸c héi viªn vµ c¸c c¬ quan liªn quan ®Ó tæ chøc thùc hiÖn. - Tæ chøc tuyªn truyÒn ho¹t ®éng b¶o hiÓm trong c¶ n­íc ®Ó mäi ng­êi d©n hiÓu quü b¶o hiÓm dïng ®Ó båi th­êng cho nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng gÆp ph¶i cïng mét rñi ro chø kh«ng ph¶i lµ quü phóc lîi. - Hoµ gi¶i tranh chÊp gi÷a c¸c héi viªn; kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ N­íc vÒ viÖc xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m ph¸t luËt trong lÜnh vùc b¶o hiÓm. - ThiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c ®oµn thÓ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña héi x©y dùng quan hÖ tèt ®Ñp víi ngµnh cã liªn quan hÖ mËt thiÕt víi b¶o hiÓm nh­: c«ng an, thanh tra, ®Çu t­ … Quan hÖ hîp t¸c víi HiÖp Héi b¶o hiÓm c¸c n­íc vµ tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ theo quy ®Þng cña Nhµ nø¬c. Víi nh÷ng biÖn ph¸p trªn, HiÖp héi b¶o hiÓm ViÖt Nam sÏ kh«ng nh÷ng n©ng cao vai trß, uy tÝn cña m×nh mµ cßn t¹o cho c¸c c«ng ty thµnh viªn mèi quan hÖ ®oµn kÕt, sù ®ång lßng trong viÖc chèng gian lËn b¶o hiÓm xe c¬ giíi, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh ho¸ thÞ tr­êng b¶o hiÓm ViÖt Nam. III. KiÕn nghÞ víi c«ng ty Pjico. - C«ng ty cÇn tiÕp tôc më réng, t¨ng c­êng quan hÖ, liªn kÕt víi c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c mét c¸ch chÆt chÏ, ®ång bé Ýt nhÊt lµ ë c«ng t¸c ng¨n chÆn, khiÕu n¹i gian lËn kh«ng ®Ó kh¸ch hµng lîi dông yÕu ®iÓm cña t×nh tr¹ng c¹nh tranh giµnh giËt kh¸ch hµng gi÷a c¸c c«ng ty mµ tiÕp tôc lµm gia t¨ng khiÕu n¹i gian lËn. X©y dùng mèi quan hÖ tèt ®Ñp víi C¬ quan C«ng an, Y tÕ, c¸c c¬ quan gi¸m ®Þnh trong n­íc vµ quèc tÕ. - Th­êng xuyªn ®«n ®èc, nh¾c nhë, h­íng dÉn c¸c phßng kinh doanh, phßng gi¸m ®Þnh- båi th­êng tu©n thñ chÆt chÏ quy tr×nh nghiÖp vô. Xö lý nghiªm nh÷ng c¸ nh©n, tËp thÓ m¾c sai ph¹m trong chuyªn m«n, nghiÖp vô dÉn ®Õn viÖc kh¸ch hµng lîi dông nghiÖp vô ®Ó trôc lîi b¶o hiÓm. §Æc biÖt, C«ng ty cÇn th¼ng tay xa th¶i nh÷ng c¸n bé cã hµnh vi tiÕp tay cho gian lËn. - C«ng ty cÇn ban hµnh mét quy chÕ khen th­ëng cô thÓ ®èi víi nh­ng ng­êi cã c«ng ph¸p hiÖn ra trôc lîi. Nªn ch¨ng trong quy chÕ nµy cÇn quy ®Þnh cô thÓ vÒ tû lÖ sè tiÒn khen th­ëng trªn sè tiÒn hßng trôc lîi cña kh¸ch hµng. ViÖc nµy sÏ lµ mét ®éng lùc khuyÕt khÝch tinh thÇn lµm viÖc cña c¸n bé gi¸m ®Þnh. Ngoµi ra còng cã thÓ ¸p dông quy chÕ nµy ®èi víi nh÷ng c¶nh s¸t ®iÒu tra. - C«ng ty nªn cã nh÷ng phßng tiÕp kh¸ch hµng, l¾ng nghe ý kiÕn kh¸ch hµng ®ång thêi gi¶i thÝch râ c¸c quy ®Þnh, quy t¾c cña Nhµ N­íc, cña c«ng ty cho kh¸ch hµng vµ ®èi t­îng quan t©m vÒ tÝnh nh©n ®¹o, tÝnh chÆt chÏ trong ho¹t ®éng b¶o hiÓm, lîi Ých cña b¶o hiÓm ®èi víi c¸ nh©n còng nh­ céng ®ång, gi¶i thÝch cho hä hiÓu quü b¶o hiÓm lµ quü ®Ó båi th­êng rñi ro chø kh«ng ph¶i lµ quü phóc lîi, ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña hä nh»m h¹n chÕ bít sù ph¸t sinh tÝnh gian lËn nh»m trôc lîi tõ trong ý nghÜ. §i ®«i víi biÖn ph¸p trªn, C«ng ty cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh nh­: - §èi víi c«ng t¸c qu¶n lý Ên chØ: . Toµn bé Ên chØ c¸c phßng nhËn tõ c«ng ty ®Òu ph¶i vµo sæ theo dâi. Riªng ®èi víi sè ®em sö dông ph¶i theo dâi ®­îc ®èi t­îng sö dông, thêi gian sö dông vµ ph¶i cã quyÕt to¸n. Ên chØ xuÊt dïng sö dông kh«ng hÕt ph¶i nhËp l¹i kho. . Phßng ph¶i cö c¸n bé theo dâi vµ qu¶n lý Ên chØ, ®«n ®èc kiÓm tra vµ quyÕt to¸n Ên chØ víi ®¹i lý vµ víi c«ng ty. . ChØ ®­îc giao cho ®¹i lý nh÷ng lo¹i Ên chØ ®­îc phÐp giao theo quy ®Þnh cña c«ng ty. §èi víi nh÷ng Ên chØ cã sè tiÒn lín th­êng dÔ g©y trôc lîi, c«ng ty cÇn h¹n chÕ vµ qu¶n lý tËp chung t¹i phßng b¶o hiÓm khu vùc hay c«ng ty. . Sè l­îng Ên chØ giao cho ®¹i lý ph¶i c¨n cø theo tõng lo¹i Ên chØ vµ ®èi t­îng lµm ®¹i lý. Trong c¸c tr­êng hîp sè l­îng lín h¬n 1 c«ng ty cÇn cã c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ ®Ó tr¸nh c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc x¶y ra. . Thêi gian quyÕt to¸n ph¶i g¾n liÒn víi viÖc nép phÝ b¶o hiÓm. Trong thêi gian ch­a nép ®­îc phÝ vÒ phßng, ®¹i lý ph¶i th«ng b¸o sè phÝ, sè ®¬n b¶o hiÓm ®Ó vµo sæ theo dâi t¹i phßng. . Ph­¬ng thøc quyÕt to¸n tõng tê. Khi quyÕt to¸n ph¶i kiÓm tra thêi gi¸n ghi trªn Ên chØ, tuÇn tù thêi gian trong mét quyÓn, ®èi chiÕu thêi gian ghi trªn Ên chØ víi thêi gian ®¹i lý b¸o vÒ cña nh÷ng Ên chØ kh«ng quyÕt to¸n trong ngµy, ®èi chiÕu x¸c nhËn sè tiÒn ghi trªn Ên chØ víi sè phÝ thùc tÕ ®· thu. . KiÓm tra viÖc sö dông Ên chØ cña ®¹i lý ®Þnh kú hoÆc khi nghi ngê c¸c hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm c«ng ty ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra viÖc ghi chÐp vµ ph¸p hµnh ho¸ ®¬n cña ®¹i lý, ®èi chiÕu thêi gian vµ néi dung ghi trªn liªn gèc vµ liªn giao cho kh¸ch hµng. - §èi víi c«ng t¸c n©ng cao chÊt l­îng ®¹i lý: . §¹i lý ph¶i tu©n thñ tr×nh tù kiÓm tra tÊt c¶ c¸c xe tr­íc khi nhËn b¶o hiÓm ®Æc biÖt ®èi víi xe mua b¶o hiÓm lÎ, xe t­ nh©n, xe ®¨ng ký tØnh kh¸c. Nh©n viªn ph¶i ®Æc biÖt chó ý tíi nguyªn t¾c nµy, ph¶i m¾t thÊy tai nghe vÒ chiÕc xe tr­íc khi b¸n b¶o hiÓm. NÕu sî b¾t chñ xe ®­a xe tíi cã nhiÒu rÇy rµ mÊt thêi gian th× nh©n viªn lµm b¶o hiÓm cã thÓ ®i kiÓm tra s¬ bé råi míi b¸n b¶o hiÓm. . Nh©n viªn nªn kiÓm tra lý lÞch qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña xe, nÕu ®èi t­îng nhiÒu lÇn rñi ro hoÆc chñ xe cã tiÒn ¸n, tiÒn sù th× trong qu¸ tr×nh lµm viÖc ®¹i lý ph¶i linh ho¹t, khÐo lÐo trong viÖc tõ chèi b¸n b¶o hiÓm. . C«ng ty ph¶i t¨ng c­êng kh©u tuyÓn chän vµ ®µo t¹o ®¹i lý, céng t¸c viªn. TuyÓn lùa ®¹i lý, céng t¸c viªn cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, trung thùc, tæ chøc cho hä tham gia c¸c líp ®µo t¹o, h­íng dÉn vÒ khai th¸c nghiÖp vô. Theo t«i, trong kh©u tuyÓn chän ®¹i lý nªn ch¨ng Pjico nªn tuyÓn chän ngay tõ gèc b»ng c¸ch ®Õn c¸c tr­êng ®¹i häc cã khoa b¶o hiÓm chän lÊy nh÷ng sinh viªn n¨m thø 3, thø 4 cã häc lùc tèt, phÈm chÊt tèt, t©m huyÕt víi nghÒ phæ biÕn cho hä c¸ch khai th¸c b¶o hiÓm c¸ch viÕt Ên chØ vµ dùa vµo søc trÎ sù s¸ng t¹o cña hä cho hä ®i khai th¸c mét, mÆt qu¶ng b¸ h×nh ¶nh c«ng ty mÆt kh¸c t¹o cho hä nh÷ng kinh nghiÖm thøc tÕ hä cßn thiÕu vµ qua ®©y cã thÓ tuyÓn chän ®­îc mét vµi ®¹i lý ®¹t tiªu chuÈn còng nh­ sau khi hä ra tr­êng cã thÓ tuyÓn thµnh nh©n viªn chÝnh thøc cho c«ng ty. Cã thÓ nãi ®©y lµ c¸ch lµm míi mÎ nh­ng hiÖu qu¶ rÊt cao vµ cã mét vµi c«ng ty ®· ¸p dông, nªn Pjico ph¶i nghiªn cøu vµ coi ®©y nh­ lµ mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho c«ng ty sau nµy. . §Þnh kú tæ chøc c¸c líp tËp huÊn, ®ång thêi còng cÇn tæ chøc th­êng xuyªn c¸c ®ît kiÓm tra c«ng viÖc, tr×nh ®é cña c¸c ®¹i lý, céng t¸c viªn ®Ó n¾m b¾t ®­îc nh÷ng h¹n chÕ cña hä tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu chØnh, uèn n¾m kÞp thêi. HÖ thèng ®¹i lý nh­ m¹ng ch©n rÕt rÊt quan träng ®èi víi sù sèng cßn cña c«ng ty hä kh«ng chØ ®em l¹i doanh thu cho c«ng ty mµ cßn lµ bé mÆt cña c«ng ty v× vËy, c«ng ty lu«n ph¶i h­íng dÉn ®µo t¹o cho nh©n viªn b¸n b¶o hiÓm nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ t­ vÊn cho kh¸ch hµng chø kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ b¸n b¶o hiÓm. . Mét ®iÒu quan träng n÷a lµ hiÖn nay ®¹i lý kh«ng thuéc biªn chÕ cña c«ng ty nªn cã t©m lý lµm viÖc kh«ng tÝch cùc, nhanh ch¸n n¶n, dÔ ph¸p sinh tiªu cùc. V× vËy c«ng ty cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy nh­: bæ nhiÖm c¸c ®¹i lý giái vµo c¸c chøc vô tæ tr­ëng ®¹i lý, tuyÓn nh÷ng ®¹i lý xuÊt s¾c lµm nh©n viªn thuéc biªn chÕ cña c«ng ty… ®iÒu nµy ch¾c ch¾n sÏ t¨ng ®éng c¬ lµm viÖc cho mçi ®¹i lý. - §èi víi kh©u gi¸m ®Þnh båi th­êng: Gi¸m ®Þnh- båi th­êng lµ vÊn ®Ò lín hµng ngµy, hµng giê ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh b¶o hiÓm xe c¬ giíi. ChÝnh v× vËy ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, n©ng cao chÊt l­îng phßng chèng gian lËn b¶o hiÓm th× ph¶i n©ng cao chÊt l­îng kh©u gi¸m ®Þnh- båi th­êng. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, c«ng ty cÇn ph¶i quan t©m gi¶i quyÕt mét sè vÇn ®Ò sau: . T¨ng c­êng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt, tranh thiÕt bÞ kü thuËt phôc vô cho c«ng t¸c gi¸m ®Þnh. . Kh«ng nªn ®îi chê c¸c líp tËp huÊn, n©ng cao nghiÖp vô cña c«ng ty mµ ph¶i chñ ®éng n©ng cao tr×nh ®é cña c¸c gi¸m ®Þnh viªn th«ng qua viÖc göi c¸c gi¸m ®Þnh viªn theo häc c¸c líp ng¾n ngµy t¹i c¸c tr­êng kü thuËt, hoÆc mêi c¸c chuyªn gia ®iÒu tra bªn Bé C«ng an vÒ nãi chuyÖn chuyªn ®Ò, phæ biÕn kinh nghiÖm. . Gi¸m ®Þnh viªn sÏ ®­îc ph©n thµnh nhiÒu bËc tõ thÊp ®Õn cao, mçi bËc cã chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn lîi riªng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng viÖc, gi¶i quyÕt c¸c vô tai n¹n tuú theo møc ®é phøc t¹p. Gi¸m ®Þnh viªn ph¶i ®iÒu tra trªn sè vô ®· båi th­êng hoÆc sè vô cÇn ph¶i ®iÒu tra tèi thiÓu cho phßng trong mét th¸ng (hoÆc 1 tuÇn). Trªn c¬ së ®ã, phßng sÏ chñ ®éng phèi hîp víi c¸c phßng, ban chøc n¨ng ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng vµ b¸o c¸o ®Þnh kú víi Ban Gi¸m §èc. . C«ng ty nªn thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n chi cho phßng gièng nh­ c¸c phßng kinh doanh. ViÖc nµy sÏ c¶i thiÖn ®­îc møc thu nhËp cña nh©n viªn trong phßng, gióp hä yªn t©m tËp trung vµo c«ng viÖc. ViÖc phßng chèng trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi yªu cÇu mang tÝnh liªn tôc, nhanh chãng nh­ng kh«ng ®­îc ®èt ch¸y giai ®o¹n. Trong qu¸ tr×nh c«ng ty tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p trªn ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp thèng nhÊt vµ ®ång bé gi÷a Ban Gi¸m §èc vµ c¸c phßng trùc thuéc, gi÷a c¸c phßng ban víi nhau, gi÷a c¸c nh©n viªn khai th¸c, gi¸m ®Þnh- båi th­êng vµ thanh tra. Cã nh­ vËy, c«ng t¸c nµy míi thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ còng nh­ x· héi. KÕt luËn Thùc tiÔn triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico cho thÊy kinh doanh nghiÖp vô nµy kh«ng nh÷ng ®¹t kÕt qu¶ kh¸ cao mµ cßn n©ng cao ®­îc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm h¹n chÕ ®­îc t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng hiÖn nay, ®ãng gãp chung vµo sù b¶o ®¶m trËt tù an toµn x· héi. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn tån t¹i hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm. Hµnh vi nµy rÊt nguy hiÓm ®èi víi tÊt c¶ c¸c C«ng ty b¶o hiÓm, bëi v× nã kh«ng chØ g©y thiÖt h¹i vÒ mÆt tµi chÝnh cña c¸c C«ng ty b¶o hiÓm mµ kÐo theo ®ã lµ sù tha ho¸ biÕn chÊt cña mét sè c¸n bé viªn chøc, ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn còng nh­ chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty b¶o hiÓm. V× vËy c¸c C«ng ty b¶o hiÓm nãi chung vµ c«ng ty Pjico nãi riªng cÇn ph¶i cã nh÷ng biªn ph¸p h÷u hiÖu nh»m ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi hµnh vi trôc lîi b¶o hiÓm ®ång thêi phèi hîp víi c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng tiÕn hµnh xö ph¹t mét c¸ch nghiªm minh ®èi víi hµnh vi nµy ®Ó b¶o hiÓm ho¹t ®éng ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. Chuyªn ®Ò: “Trôc lîi b¶o hiÓm vµ gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico”. Lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ t×m hiÓu t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty Pjico. Em hy väng r»ng c¸c gi¶i ph¸p nµy sÏ cã Ých trong viÖc h¹n chÕ t×nh h×nh trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi t¹i c«ng ty trong thêi gian tíi. Tuy nhiªn do h¹n chÕ vÒ thêi gian còng nh­ kiÕn thøc nªn chuyªn ®Ò míi chØ dõng l¹i ë viÖc nghiªn cøu c¸c hiÖn t­îng trôc lîi trong b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Trªn thùc tÕ cho thÊy hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm cã thÓ x¶y ra ë tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm. VËy nªn ®Ó cã c¸i nh×n tæng qu¸t h¬n vÒ hiÖn t­îng trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm. Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sÜ Vò Quúnh Anh cïng c¸c anh chÞ t¹i v¨n phßng VII, ®Æc biÖt lµ anh NguyÔn TiÕn H¶i ®· tËn t×nh chØ b¶o em trong thêi gian thùc tËp vµ gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. 1. Gi¸o tr×nh B¶o HiÓm – Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. Chñ biªn: PGS.TS. Hå SÜ Sµ. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª- N¨m 2000. 2. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ Kinh doanh B¶o HiÓm – Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. Chñ biªn: TS. NguyÔn V¨n §Þnh. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª- N¨m 2003. 3. Quy t¾c b¶o hiÓm xe «t« - C«ng ty Pjico. 4. H­íng dÉn khai th¸c b¶o hiÓm xe c¬ giíi - C«ng ty Pjico. 5. H­íng dÉn c«ng t¸c gi¸m ®Þnh båi th­êng xe c¬ giíi – C«ng ty Pjico. 6. Tµi liÖu ®µo t¹o ®¹i lý – C«ng ty Pjico. 7. B¶n tin n«i bé – C«ng ty Pjico. 8. B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c n¨m 2001 vµ ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng 2002 – C«ng ty Pjico. 9. B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ho¹t ®éng 2002 vµ ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng 2003 – C«ng ty Pjico. 10. T¹p chÝ b¶o hiÓm. 11. T¹p chÝ giao th«ng vËn t¶i. 12. LuËt kinh doanh b¶o hiÓm. 13. Mét sè tµi liÖu cña uû ban an toµn giao th«ng Quèc gia. 14. Bé luËt d©n sù N­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. 15. C¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan.