Chuyên đề Việt Nam gia nhập WTO thực trạng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ Chuyên đề: VIỆT NAM GIA NHẬP WTO Thực trạng và giải pháp Họ và tên: Trần Phương Huyền Lớp: Kinh tế đối ngoại A16 – K44D Giáo vi ê n hướng dẫn:Nguy ễn Ng ọc Lan I. Thực trạng quá trình đàm phán gia nhập WTO của Việt Nam. WTO hiÖn nay cã 146 thµnh viªn, chiÕm kho¶ng 97% kim ng¹ch th­¬ng m¹i toµn cÇu. 27 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp tæ chøc nµy. Th¸ng 1 n¨m 1995, ViÖt Nam nép ®¬n gia nhËp WTO. Ngµy 31 th¸ng 1 n¨m 1995, §¹i héi ®ång WTO thµnh lËp Ban c«ng t¸c ®Ó xem xÐt viÖc gia nhËp cña ViÖt Nam theo §iÒu XII cña HiÖp ®Þnh Marrakesh vÒ thµnh lËp WTO. Ban c«ng t¸c bao gåm 40 thµnh viªn chñ yÕu lµ nh÷ng ®èi t¸c th­¬ng m¹i chÝnh cña ViÖt Nam, ®¹i diÖn cho 146 thµnh viªn WTO tiÕn hµnh ®µm ph¸n chung vµ ®µm ph¸n song ph­¬ng vÒ më cöa thÞ tr­êng. §Ó chÝnh thøc gia nhËp, ViÖt Nam cÇn cã Ýt nhÊt hai phÇn ba thµnh viªn WTO biÓu quyÕt ®ång ý kÕt n¹p. Th¸ng 8 n¨m 1996, ViÖt Nam göi cho Ban Th­ ký WTO b¶n “BÞ vong lôc vÒ chÕ ®é ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam” ®Ó lu©n chuyÓn ®Õn c¸c n­íc thµnh viªn nghiªn cøu. §©y lµ tµi liÖu chÝnh thøc ®Çu tiªn cña ViÖt Nam göi cho WTO m« t¶ hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi th­¬ng m¹i hµng hãa, th­¬ng m¹i dÞch vô, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ... Trªn c¬ së b¶n BÞ vong lôc nµy, c¸c n­íc thµnh viªn göi c¸c c©u hái ®Ó lµm râ thªm vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam vµ tiªn liÖu ViÖt Nam cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô theo c¸c hiÖp ®Þnh WTO hay kh«ng. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp cã thÓ chia thµnh 3 giai ®o¹n: Ÿ Minh b¹ch hãa chÝnh s¸ch Ngoµi viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái cña c¸c thµnh viªn, ViÖt Nam ®· cung cÊp cho WTO c¸c lo¹i tµi liÖu cÇn thiÕt. Ban c«ng t¸c tæ chøc c¸c phiªn häp t¹i Gi¬-ne-v¬ ®Ó xem xÐt c«ng viÖc chuÈn bÞ gia nhËp cña ViÖt Nam vµ t×nh h×nh thùc thi c¸c quy ®Þnh cña WTO trªn thùc tÕ. Trong thêi gian tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m 2000, Ban c«ng t¸c ®· tiÕn hµnh 4 phiªn häp chÝnh thøc. Sau phiªn 4 (tæ chøc th¸ng 11 n¨m 2000), vÒ c¬ b¶n ViÖt Nam ®· kÕt thóc giai ®o¹n minh b¹ch hãa chÝnh s¸ch vµ chuyÓn sang ®µm ph¸n thùc chÊt vÒ më cöa thÞ tr­êng. Trong giai ®o¹n minh b¹ch hãa chÝnh s¸ch, ViÖt Nam ®· tr¶ lêi h¬n 1700 c©u hái vÒ mäi lÜnh vùc cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i, cung cÊp c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng cña WTO vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIM), vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIP), vÒ trÞ gi¸ tÝnh thuÕ cña h¶i quan, th«ng b¸o vÒ trî cÊp c«ng nghiÖp... T¹i c¸c phiªn häp, ViÖt Nam vµ c¸c n­íc thµnh viªn tiÕn hµnh th¶o luËn vÒ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan. C¸c n­íc thµnh viªn ®· n¾m ®­îc kh¸i qu¸t bøc tranh vÒ hÖ thèng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam vµ nãi chung tho¶ m·n víi c¸c th«ng tin do ViÖt Nam cung cÊp1. Ÿ §µm ph¸n thùc chÊt Giai ®o¹n ®µm ph¸n thùc chÊt bao gåm néi dung ®µm ph¸n ®a ph­¬ng (rµ so¸t xem hÖ thèng luËt ph¸p nãi chung vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi riªng ®· phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO hay cha) vµ ®µm ph¸n song ph­¬ng (xem xÐt c¸c b¶n chµo vÒ më cöa thÞ tr­êng hµng hãa vµ dÞch vô cña ViÖt Nam). Th¸ng 12 n¨m 2001, ViÖt Nam ®· chÝnh thøc Phan ChÝ Thµnh Ths. V¨n phßng ChÝnh phñ. chuyÓn cho WTO c¸c b¶n chµo ban ®Çu vÒ hµng hãa vµ dÞch vô. B¶n chµo ban ®Çu vÒ hµng hãa ®a ra cam kÕt 96% sè dßng thuÕ cña biÓu thuÕ nhËp khÈu víi møc thuÕ suÊt trung b×nh 27,8% (thuÕ suÊt hµng n«ng nghiÖp lµ 32%, phi n«ng nghiÖp lµ 27,1%). B¶n chµo vÒ dÞch vô gåm 9 ngµnh vµ 78 ph©n ngµnh. §Õn nay, b¶n chµo ®· ®­îc söa ®æi víi møc thuÕ trung b×nh míi lµ 25,8%; dÞch vô lµ 10 ngµnh vµ 88 ph©n ngµnh. Trªn c¬ së c¸c b¶n chµo vµ tiÕn bé ®¹t ®­îc t¹i c¸c phiªn ®µm ph¸n tr­íc ®ã, phiªn ®µm ph¸n thø 5 (th¸ng 4 n¨m 2002) vµ thø 6 (th¸ng 4 n¨m 2003) ®· ®¹t ®­îc b­íc tiÕn râ rÖt. Cô thÓ lµ, c¸c ®èi t¸c vµ ViÖt Nam ®· lµm râ quan ®iÓm vÒ c¸c vÊn ®Ò quan t©m. B¶n chµo vÒ thuÕ vµ dÞch vô ®· ®­îc söa ®­îc ®æi theo híng tÝch cùc vµ th«ng tho¸ng h¬n. ViÖt Nam sÏ cung cÊp biÓu thuÕ hiÖn hµnh tr­íc phiªn ®µm ph¸n tíi. MÆc dï cã nhiÒu khã kh¨n vÒ sè liÖu thèng kª vµ ®iÒu kiÖn kü thuËt, ViÖt Nam ®· hoµn thµnh vµ cung cÊp b¶n th«ng b¸o vÒ hç trî n«ng nghiÖp vµ trî cÊp xuÊt khÈu. C¸c c©u hái cña c¸c thµnh viªn WTO vÒ c¸c néi dung ®µm ph¸n ®·®­îc ViÖt Nam tr¶ lêi ®Çy ®ñ b»ng v¨n b¶n. ViÖt Nam còng ®· cËp nhËt ch¬ng tr×nh x©y dùng ph¸p luËt, th«ng b¸o vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ. NhiÒu tiÕn bé ®­îc ghi nhËn trong tÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO. Tuy nhiªn, nh÷ng tiÕn bé trªn ch­a ®ñ so víi yªu cÇu ®Ó ViÖt Nam cã thÓ gia nhËp WTO vµo n¨m 2005 nh­ dù kiÕn. PhÇn viÖc chÝnh vÉn ®ang cßn ph¶i gi¶i quyÕt trong hai n¨m cßn l¹i. Theo ®¸nh gi¸ cña Ban c«ng t¸c th× ®Õn nay, c¸c bªn vÉn ch­a ®i ®Õn thèng nhÊt vÒ c¸c néi dung chñ yÕu trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc vµ cÇn cã b­íc nh¶y vät th× míi cã thÓ kÕt thóc ®µm ph¸n ®óng thêi h¹n2. V× vËy, n¨m 2003 lµ n¨m b¶n lÒ trong c¶ qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp. ViÖc ®µm ph¸n nhanh hay chËm phô thuéc c¶ vµo quyÕt t©m chÝnh trÞ cña ta, kh¶ n¨ng nÒn kinh tÕ cho phÐp më cöa ®Õn ®©u víi nh÷ng b­íc ®i cô thÓ, vµ c¶ vµo thiÖn chÝ cña c¸c thµnh viªn WTO3. D­ luËn n­íc ngoµi cho r»ng, môc tiªu gia nhËp WTO vµo n¨m 2005 hoµn toµn cã thÓ ®¹t ®­îc nÕu tiÕn ®é ®µm ph¸n ®­îc ®Èy nhanh h¬n vµ b¶n chµo cña ViÖt Nam ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vµo th¸ng 9 n¨m 20034. Ÿ TiÕn tíi b­íc ®ét ph¸ trong ®µm ph¸n Nh­ trªn ®· nãi, phÇn lín c«ng viÖc cßn l¹i phô thuéc vµo nç lùc cña ViÖt Nam ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu gia nhËp WTO ®· ®Ò ra. §Ó chuÈn bÞ cho phiªn häp tíi cña Ban c«ng t¸c, ViÖt Nam cÇn hoµn tÊt nh÷ng c«ng viÖc sau: 1). Tr¶ lêi ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt c¸c c©u hái hoÆc yªu cÇu cña c¸c n­íc thµnh viªn vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan; 2). Më réng vµ cËp nhËt b¶n tæng quan vÒ ch­¬ng tr×nh x©y dùng ph¸p luËt vµ c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO trªn c¬ së ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c n­íc thµnh viªn 6; 3). ChuÈn bÞ c¸c tµi liÖu theo yªu cÇu cña c¸c n­íc thµnh viªn; 4). §Èy m¹nh c¸c cuéc ®µm ph¸n song ph­¬ng hoÆc ®µm ph¸n víi mét sè nhãm n­íc ®Ó lµm râ h¬n c¸c vÊn ®Ò kü thuËt phøc t¹p nh­ n«ng nghiÖp, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i, c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch; 5). Söa ®æi l¹i b¶n chµo vÒ hµng hãa vµ dÞch vô theo ®Ò nghÞ cña c¸c n­íc thµnh viªn. Sau khi nhËn ®­îc tµi liÖu trªn, ®Æc biÖt lµ tr¶ lêi tháa ®¸ng c¸c c©u hái, Ban c«ng t¸c sÏ xem xÐt ®Ó chuyÓn sang giai ®o¹n “Dù th¶o ®Ò c­¬ng cña B¸o c¸o gia nhËp” 5. Việt Nam làm đơn gia nhập WTO vào tháng 1/1995, đến nay trải qua 7 vòng đàm phán ( vòng 7 được tiến hành vào tháng 11, 12/2003 ), Việt Nam về cơ bản đã kết thúc giai đoạn minh bạch hóa chính sách, chuyển sang đàm phán thực chất về mở cửa thị trường và chuẩn bị vào giai đoạn dự thảo văn bản gia nhập với những điều kiện, cam kết cụ thể để có thể gia nhập WTO vào năm 2005. Với việc xác định quá trình hội nhập quốc tế nói chung, gia nhập WTO nói riêng cần phải phù hợp với một nền kinh tế đang phát triển ở trình độ thấp và đang trong quá trình chuyển đổi và phải đem lại những yếu tố thuận lợi cho quá trình đổi mới đã tiến hành gần 20 năm của nền kinh tế quốc dân, Việt Nam đã chủ động đẩy nhanh nhịp độ đổi mới nền kinh tế trong nước, tạo ra những chuyển biến thực sự trong việc xây dựng pháp luật, các chính sách kinh tế và nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế, của doanh nghiệp để có thể đáp ứng các quy định của WTO; đồng thời, đã đổi mới cách tiếp cận đối với các mục tiêu bảo hộ, phân loại các khó khăn để chủ động xử lý, tập trung mọi nguồn lực để giải quyết những vấn đề gia nhập, chuẩn bị kế hoạch hành động thực hiện các hiệp định của WTO. Đổi mới kinh tế ở Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng tạo điều kiện cho quá trình đàm phán gia nhập WTO, đồng thời làm cho nền kinh tế chuyển mạnh sang cơ chế thị trường. Đến nay, Việt Nam đã làm được rất nhiều việc nhằm gia nhập WTO: Việt Nam đã trả lời hơn 3000 câu hỏi của các nước thành viên WTO về mọi lĩnh vực của chính sách kinh tế và thương mại và cung cấp các tài liệu theo yêu cầu của các nước thành viên. Qua rà soát của các cơ quan chức năng, hiện Việt Nam có 263 văn bản có liên quan đến các hiệp định của WTO, trong đó có 52 văn bản cần tiến hành sửa đổi; đồng thời, cần ban hành thêm 42 văn bản để đảm bảo thực hiện các hiệp định của tổ chức này. Các chính sách kinh tế về cơ bản đã tạo ra sự công bằng cho mọi thành phần kinh tế. Việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, các chính sách kinh tế đã được đổi mới để nâng cao tính minh bạch, tính công khai, tính dễ lường trước cho người thực hiện. Việt Nam cũng đã thông báo chương trình xây dựng pháp luật cho Ban công tác của WTO, theo đó, các thủ tục hành chính trong cấp phép đầu tư, trong cấp phép nhập khẩu, trong hoạt động hải quan... sẽ được đơn giản hóa tới mức có thể. Việt Nam đã thông báo lộ trịnh loại bỏ biện pháp phi quan thuế, thời hạn loại bỏ hạn ngạch với một số mặt hàng nhập khẩu và các biện pháp hạn chế số lượng hàng nhập khẩu. Chính sách phân biệt về giá đối với nước sạch, cước phí điện thoại, vé tham quan du lịch... đã được bãi bỏ và chính sách hai giá sẽ được bãi bỏ hoàn toàn vào năm 2005. Việt Nam đã thông báo về chương trình hành động về hoạt động cấp phép nhập khẩu, theo đó thì quyền kinh doanh xuất nhập khẩu được mở rộng cho tất cả các doanh nghiệp Việt Nam; cơ chế quản lý xuất nhập khẩu hàng năm được thay thế bằng cơ chế quản lý xuất nhập khẩu 5 năm; các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được quyền nhập khẩu không hạn chế các hàng hóa thuộc phạm vi đăng ký trong giấy phép đầu tư. Việt Nam đã thông báo Bản chào về thuế nhập khẩu trên cơ sở biểu thuế nhập khẩu đã được xây dựng lại phù hợp với Công ước quốc tế năm 1996 về hệ thống điều hòa danh mục hàng hóa ( HS ), tăng số dòng của biểu thuế lên 10.750 dòng so với 6.320 dòng của biểu thuế trước đây. Việt Nam cũng thông báo Chương trình hành động về hiệp định giá trị tính thuế hải quan theo GATT ( CVA ), bắt đầu áp dụng thí điểm cho một số nhóm mặt hàng và mở rộng ra nhiều mặt hàng vào năm 2004. Việt Nam đã thông báo Chương trình hành động thực hiện Hiệp định của WTO về các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại ( TRIM ), theo đó thì đầu tư nước ngoài được thừa nhận là một thành phần không thể tách rời của nền kinh tế quốc dân. Các luật thuế mới đã dần dần xóa bỏ sự chênh lệch giữa mức thuế đánh vào hàng nhập khẩu và hàng sản xuất trong nước, giữa doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Giấy phép đầu tư được thay thế bằng thủ tục đăng ký đầu tư. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được phép hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần. Các quy định về tỷ lệ xuất khẩu bắt buộc, quy định về tỷ giá hối đoái, về kết nối ngoại tệ và các hạn chế khác sẽ dần dần được nới lỏng và bãi bỏ. Chính sách nội địa hóa dần dần trở nên minh bạch hơn và sẽ phù hợp với các quy định của WTO vào năm 2006. Các nhà đầu tư nước ngoài có thể sở hữu 30% cổ phần của các công ty cổ phần Việt Nam. Việt Nam cũng đã thông báo Chương trình hành động thực hiện Hiệp định của WTO về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ ( TRIP ), theo đó Việt Nam đang trong quá trình ban hành các văn bản pháp luật và củng cố cơ chế thực thi pháp luật trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ; chuẩn bị tham gia các công ước quốc tế về bảo hộ tác phẩm văn học, nghệ thuật, công ước Geneva về bảo hộ người ghi âm, chống sao chép trái phép… Việt Nam cũng đã thông báo về tình hình trợ cấp cho lĩnh vực công nghiệp, trợ cấp cho lĩnh vực nông nghiệp, thông báo về doanh nghiệp thương mại nhà nước, thông báo Chương trình hành động thực hiện các Hiệp định về rào cản kỹ thuật ( TBT ), Chương trình hành động thực hiện các Hiệp định về các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động, thực vật (SPS ); Bản chào về hạn ngạch thuế quan (TRQ) với mức hạn chế tối đa diện áp dụng; Bản chào mở cửa thị trường dịch vụ với yêu cầu cam kết vượt cao hơn các cam kết trong Hiệp định thương mại Việt – Mỹ, theo đó Việt Nam cam kết trong 10 lĩnh vực dịch vụ với 92 tiểu ngành… II- Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO lµ qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh, x©y dùng chÝnh s¸ch NÕu nh×n tõ khÝa c¹nh chÝnh s¸ch th× nh÷ng c«ng viÖc chuÈn bÞ néi dung cho c¸c phiªn häp tíi cña Ban c«ng t¸c cã thÓ ®­îc coi lµ lé tr×nh nhanh. Lé tr×nh nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nÕu: mét lµ, nhÞp ®é ®æi míi trong n­íc còng ®­îc ®Èy nhanh ®Ó cã thÓ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn thùc sù trªn c¶ hai mÆt trËn x©y dùng ph¸p luËt vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, tõ ®ã cho phÐp ViÖt Nam ®¸p øng c¸c quy ®Þnh cña WTO mét c¸ch dÔ dµng h¬n; hai lµ, ph¶i ®æi míi c¸ch tiÕp cËn ®èi víi c¸c môc tiªu b¶o hé, ph©n lo¹i nh÷ng th¸ch thøc ®Ó chñ ®éng xö lý vµ tËp trung nguån lùc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò gia nhËp, chuÈn bÞ kÕ ho¹ch hµnh ®éng thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh WTO. NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ x¸c ®Þnh héi nhËp kinh tÕ nãi chung vµ gia nhËp WTO nãi riªng lµ yÕu tè quan träng ®em l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi tõ bªn ngoµi cho ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ph¶i phï hîp víi hoµn c¶nh cña mét n­íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp vµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ph¶i g¾n kÕt víi qu¸ tr×nh ®æi míi mäi mÆt ho¹t ®éng kinh tÕ trong n­íc6. VÊn ®Ò quan träng lµ lµm thÕ nµo sö dông tiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO nh mét nh©n tè thóc ®Èy ®æi míi tiÕp tôc tiÕn lªn trªn nÒn mãng nh÷ng thµnh tùu trong 17 n¨m qua. Trung Quèc kh¸ thµnh c«ng trong viÖc tranh thñ thêi gian ®µm ph¸n ®Ó t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc trong n­íc7. §æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam còng ®· cã b­íc tiÕn quan träng trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh ®µm ph¸n gia nhËp WTO: - ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, tiÕn hµnh chuyÓn ®æi c¬ cÊu theo hưíng t¨ng cưêng hiÖu qu¶ trªn mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ vµ huy ®éng tèi ®a nguån lùc trong n­íc. NhiÒu biÖn ph¸p ®· ®­îc ®Ò ra ®Ó t¹o lËp s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ. ViÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®­îc chÊn chØnh ®Ó n©ng cao tÝnh c«ng khai vµ dÔ l­êng tr­íc cho nh÷ng ng­êi thùc hiÖn. - §Çu tư n­íc ngoµi ®ưîc thõa nhËn lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ ®­îc dµnh nhiÒu ­u ®·i. C¸c luËt thuÕ míi ®· xo¸ bá sù chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong n­íc, hoÆc gi÷a doanh nghiÖp ViÖt Nam víi doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. GiÊy phÐp ®Çu t­ ®­îc thay thÕ b»ng thñ tôc ®¨ng ký ®Çu t­. C¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp ho¹t ®éng díi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, vµ quy ®Þnh vÒ tû lÖ xuÊt khÈu b¾t buéc tõng b­íc ®­îc lo¹i bá. PhÝa n­íc ngoµi ®­îc phÐp mua 30% cæ phÇn cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam. - Trong lÜnh vùc qu¶n lý nhËp khÈu, c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m tr­íc ®©y ®­îc thay thÕ b»ng c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu 5 n¨m, nh»m ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh vµ t¨ng kh¶ n¨ng dù b¸o cho doanh nghiÖp. QuyÒn kinh doanh ®­îc më réng cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc quyÒn nhËp khÈu kh«ng h¹n chÕ c¸c hµng hãa thuéc ph¹m vi ®¨ng ký trong giÊy phÐp ®Çu t­. - BiÓu thuÕ nhËp khÈu ®· ®­îc x©y dùng l¹i phï hîp víi C«ng ­íc quèc tÕ n¨m 1996 vÒ hÖ thèng ®iÒu hßa danh môc hµng hãa (HS), t¨ng sè dßng thuÕ lªn 10.750 dßng so víi 6.320 dßng cña biÓu thuÕ tr­íc ®©y. ViÖt Nam thÓ hiÖn quyÕt t©m thùc hiÖn HiÖp ®Þnh vÒ trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan theo GATT (CVA), b¾t ®Çu ¸p dông thÝ ®iÓm cho mét sè nhãm mÆt hµng vµ më réng ra nhiÒu mÆt hµng vµo n¨m 2004. - Sù ph©n biÖt vÒ gi¸ ®èi víi n­íc s¹ch, c­íc phÝ ®iÖn tho¹i, vÐ tham quan du lÞch ®èi víi kh¸ch lµ ngêi ViÖt Nam vµ kh¸ch n­íc ngoµi ®· ®­îc b·i bá. ViÖt Nam sÏ lo¹i bá hoµn toµn chÝnh s¸ch hai gi¸ vµo n¨m 2005, sau khi ®ång nhÊt gi¸ vÐ m¸y bay vµ gi¸ ®iÖn. - VÒ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn HiÖp ®Þnh cña WTO vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i (TRIMs), cuèi n¨m 2002, ViÖt Nam ®· b·i bá quy ®Þnh thuÕ nhËp khÈu theo tû lÖ néi ®Þa hãa ®èi víi xe m¸y vµ phô tïng xe m¸y. ChÝnh s¸ch néi ®Þa hãa dÇn dÇn trë nªn minh b¹ch h¬n vµ sÏ phï hîp víi quy ®Þnh WTO vµo n¨m 2006. C¸c quy ®Þnh vÒ tû lÖ xuÊt khÈu, quy ®Þnh vÒ tû gi¸ vµ c¸c h¹n chÕ kh¸c dÇn dÇn ®­îc níi láng, khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­. - VÒ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn HiÖp ®Þnh cña WTO vÒ b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIP), ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt vµ cñng cè c¬ chÕ thùc thi ph¸p luËt trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ. ViÖt Nam ®ang xem xÐt gia nhËp c¸c c«ng ­íc quèc tÕ vÒ së h÷u trÝ tuÖ nh C«ng ­íc Berne vÒ B¶o hé t¸c phÈm v¨n häc nghÖ thuËt, C«ng ­íc Geneva vÒ B¶o hé ngêi s¶n xuÊt b¶n ghi ©m, chèng sao chÐp tr¸i phÐp... ViÖc thùc thi ph¸p luËt ®­îc ®Æc biÖt chó träng th«ng qua c¸c chiÕn dÞch bµi trõ chèng hµng gi¶, hµng nh¸i nh·n m¸c. iii- søc Ðp vÒ thêi h¹n gia nhËp WTO Nãi chung, c¸c n­íc gia nhËp WTO kh«ng ®Æt ra thêi h¹n gia nhËp v× hä cho r»ng môc tiªu ®µm ph¸n lµ trë thµnh thµnh viªn WTO khi ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn tho¶ ®¸ng cho phÐp thµnh viªn míi thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña WTO. Ch¼ng h¹n, Liªn bang Nga tuyªn bè Nga kh«ng ®Ò ra thêi h¹n gia nhËp vµ sÏ chØ trë thµnh thµnh viªn WTO khi ®¹t ®­îc tho¶ thuËn c©n b»ng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô, sao cho WTO trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng cña Nga8. MÆt kh¸c, c¸c n­íc gia nhËp tiÕn hµnh ®µm ph¸n díi søc Ðp nhÊt ®Þnh vÒ mÆt thêi gian. Thø nhÊt, do nhu cÇu ph¸t triÓn, c¸c n­íc gia nhËp ®Òu dµnh u tiªn cho xuÊt khÈu vµ viÖc nhanh chãng më réng thÞ trêng xuÊt khÈu. Thø hai, viÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ßi hái c¸c n­íc gia nhËp ph¶i sím t¹o mét m«i trêng ®Çu t­ hÊp dÉn vµ æn ®Þnh. Thø ba, sau khi Vßng ®µm ph¸n §« - ha kÕt thóc th× tiªu chÝ gia nhËp sÏ cßn cao h¬n. Mét sè n­íc nh Trung Quèc coi ®µm ph¸n gia nhËp WTO lµ ®éng lùc bªn ngoµi ®Ó thóc ®Èy c¶i c¸ch kinh tÕ, còng nh­ ®¹t ®­îc sù ®ång thuËn chÝnh trÞ ®èi víi c¶i c¸ch trong n­íc9. Ÿ Søc Ðp vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu XuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã chuyÓn biÕn ®¸ng khÝch lÖ tõ n¨m 1986. Trong 5 n¨m, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 3 lÇn, ®¹t 2,4 tû USD n¨m 1990; vµ 16,5 tû USD n¨m 2002. §©y lµ con sè rÊt kh¶ quan, tuy nhiªn xu h­íng t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cã biÓu hiÖn gi¶m dÇn. Møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu trong giai ®o¹n 1985-2002 lµ 22%/n¨m; giai ®o¹n 1990-2000 lµ 17%; vµ møc trung b×nh cña 2 n¨m 2001-2002 lµ 7%. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cha kÓ dÇu löa cña ViÖt Nam chiÕm 0,2% xuÊt khÈu phi dÇu löa cña thÕ giíi. XuÊt khÈu chiÕm 39% GDP n¨m 2002, thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi tû lÖ 60% cña c¸c n­íc §«ng ¸ vµ tû lÖ 125% cña Malaysia. Do vai trß quan träng cña xuÊt khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu m¹nh mÏ vµ quyÕt liÖt h¬n n÷a th× míi cã thÓ ®¹t ®­îc nh÷ng chØ tiªu t¨ng tr­ëng GDP hµng n¨m cho giai ®o¹n 2001-2010 lµ 7,5%, t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu lµ 15%/n¨m10. Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nãi chung chÞu møc thuÕ quan xÊp xØ tõ 30-40%, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi møc thuÕ trung b×nh mµ c¸c thµnh viªn WTO dµnh cho nhau. §èi víi n­íc c¸c thµnh viªn ph¸t triÓn, WTO ®· c¾t gi¶m thuÕ quan xuèng møc b×nh qu©n 3,8%, cßn c¸c n­íc thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn ®¹t møc 12,3%. Sau 1 n¨m thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü víi møc thuÕ nhËp khÈu b×nh qu©n vµo thÞ tr­êng Hoa Kú gi¶m tõ 40% xuèng 4% vµo cuèi n¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®· t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 2001. T¨ng tr­ëng xuÊt khÈu còng cã thÓ ®¹t ®Õn møc ba con sè nÕu ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn WTO. ViÖc Trung Quèc gia nhËp WTO cã ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu cña mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn sang c¸c n­íc thø ba, ®Æc biÖt vÒ hµng dÖt may. C¸c chuyªn gia kinh tÕ cña Ng©n hµng ThÕ giíi ®¸nh gi¸ kh¸ tÝch cùc vÒ t¸c ®éng nµy ®èi víi ViÖt Nam nãi chung. Ch¼ng h¹n ViÖt Nam cã thÓ xuÊt khÈu nh÷ng chñng lo¹i hµng hãa mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ c¹nh tranh nh­ cao su, dÇu thùc vËt, dÇu má, khÝ ®èt. ViÖt Nam cßn cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®iÖn tö vµ dÖt may b¸n thµnh phÈm ®Ó sö dông lµm ®Çu vµo s¶n xuÊt t¹i c¸c n­íc. Tuy nhiªn, ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi ®Çu víi c¹nh tranh cña hµng hãa Trung Quèc trªn thÞ trêng thø ba do chñng lo¹i xuÊt khÈu cña hai n­íc kh¸ gièng nhau. Trung Quèc cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu «-t«, hµng tiªu dïng vµ nguyªn liÖu sang thÞ tr­êng ViÖt Nam. §èi víi dÖt may, nÕu ch­a trë thµnh thµnh viªn WTO vµo n¨m 2005 th× ViÖt Nam sÏ lµ n­íc xuÊt khÈu lín duy nhÊt vÒ dÖt may ph¶i chÞu h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Thùc tÕ nµy sÏ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam nãi chung, v× Trung Quèc t¨ng xuÊt khÈu hµng dÖt may lªn gÊp ®«i sau n¨m ®Çu tiªn lµ thµnh viªn WTO11. Ÿ Søc Ðp vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi Khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang cã sù ph¸t triÓn nhanh chãng, trë thµnh mét bé phËn quan träng cña nÒn kinh tÕ. TÝnh ®Õn th¸ng 5 n¨m 2003 cã h¬n 4000 dù ¸n ®Çu t­ ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 39,9 tû USD, vèn thùc hiÖn lµ 21 tû USD. Trong nh÷ng n¨m qua, khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp 22% tæng sè vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn, 23% kim ng¹ch xuÊt khÈu, 40% s¶n l­îng c«ng nghiÖp, 14% GDP vµ t¹o 620.000 viÖc lµm trùc tiÕp. Trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, ChÝnh phñ ViÖt Nam tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh tÇm quan träng cña khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña nã mét c¸ch dµi h¹n vµ kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö. VÒ diÔn biÕn ®Çu t­ trªn thÕ giíi, theo mét b¸o c¸o cña OECD, xu híng gi¶m ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cßn tiÕp diÔn trong c¸c n¨m tíi. Riªng n¨m 2002, ®Çu t­ ®æ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ gi¶m 12%, ®¹t 90 tû USD so víi 102 tû n¨m 2001. ViÖc trë thµnh thµnh viªn WTO cã ý nghÜa quan träng lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi yªn t©m r»ng m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam hÊp dÉn vµ æn ®Þnh vÒ luËt ph¸p12. Ÿ Søc Ðp Vßng ®µm ph¸n §«-ha Vßng ®µm ph¸n §«-ha v× sù ph¸t triÓn dù kiÕn kÕt thóc vµo n¨m 2005, sÏ ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh tù do hãa th­¬ng m¹i víi ph¹m vi réng h¬n so víi Vßng Uruguay. NÕu Vßng ®µm ph¸n §«-ha kÕt thóc ®óng thêi h¹n ®· ®Þnh th× trong vßng mÊy n¨m n÷a WTO cã kh¶ n¨ng trë thµnh mét tæ chøc toµn diÖn h¬n hiÖn nay. §iÒu kiÖn gia nhËp còng sÏ cao h¬n vÒ c¶ yªu cÇu tu©n thñ c¸c quy t¾c vµ c¶ vÒ møc ®é më cöa thÞ tr­êng. Ph¹m vi c¸c cuéc ®µm ph¸n còng sÏ réng h¬n bao gåm: tù do hãa h¬n n÷a vÒ th¬ng m¹i hµng hãa vµ dÞch vô; nh÷ng vÊn ®Ò míi nh ®Çu t­, c¹nh tranh, mua s¾m chÝnh phñ, thuËn lîi hãa th­¬ng m¹i (hay cßn gäi lµ “nh÷ng vÊn ®Ò Sinh-ga-po”); mèi quan hÖ gi÷a th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng... còng sÏ ®­îc ®a vµo ch­¬ng tr×nh nghÞ sù. KÕt qu¶ cña Vßng §«-ha sÏ t¸c ®éng ®Õn c¸c n­íc ®ang ®µm ph¸n gia nhËp, tr­íc hÕt lµ hä sÏ ph¶i “Tr¶ gi¸ cao h¬n cho chiÕc vÐ vµo cöa WTO”. Vµo thêi ®iÓm hiÖn nay cã 26 n­íc ®ang ®µm ph¸n gia nhËp WTO. C¨m-pu-chia ®· ®­îc kÕt n¹p t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng WTO lÇn thø 5 tæ chøc t¹i Cancun (Mª-hi-c«) vµo ngµy 12 th¸ng 9 n¨m 2003. Nga vµ U-krai-na ®ang cè g¾ng gia nhËp trong n¨m 2004; c¸c n­íc kh¸c còng ®ang thóc ®Èy tiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp. C©u l¹c bé gåm 146 thµnh viªn hiÖn nay sÏ ®­îc më réng, c¸c n­íc ®øng ngoµi sÏ bÞ ph©n biÖt ®èi xö nhiÒu h¬n n÷a trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, sÏ cßn ë vÞ trÝ bªn lÒ cña hÖ thèng th­¬ng m¹i toµn cÇu. ViÖt Nam chñ tr­¬ng tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ víi b­íc ®i thËn träng, tr¸nh sù x¸o trén vÒ kinh tÕ vµ gi¶m thiÓu “c¸i gi¸” cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung ñng hé tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ, nhng lùa chän mét lé tr×nh më cöa thÞ tr­êng tõng b­íc trong khi gia nhËp WTO13. Nh÷ng søc Ðp nãi trªn sÏ t¨ng thªm khã kh¨n cho ViÖt Nam trong khi võa muèn gia nhËp nhanh, võa muèn thùc hiÖn tuÇn tù viÖc ®iÒu chØnh, söa ®æi chÝnh s¸ch. III. Các khó khăn, trở ngại trong quá trình gia nhập WTO Quá trình gia nhập WTO của Việt Nam còn gặp rất nhiều khó khăn, trở ngại cả khách quan lẫn chủ quan. Có thể kể ra là: Hiểu biết về WTO của các cơ quan Chính phủ, các cán bộ tham gia đàm phán, các doanh nhân và các tầng lớp dân cư còn rất hạn chế. Nội dung các nguyên tắc ứng xử trong WTO và nội dung các Hiệp định của tổ chức này còn ít được biết tới. Theo điều tra của Viện Kinh tế thuộc Trung tâm khoa học xã hội và nhân văn quốc gia thì có tới 72% các doanh nghiệp không có hiểu biết gì về các quy định của WTO trong số 98% số doanh nghiệp có biết rằng Việt Nam đang đàm phán gia nhập tổ chức này (chưa nói tới các tầng lớp dân cư ). Hơn nữa, Việt Nam còn thiếu các diễn đàn tham vấn giữa cơ quan Chính phủ và các doanh nghiệp về các vấn đề liên quan đến WTO để Chính phủ có thể bảo vệ thỏa đáng các lợi ­ích chính đáng của tất cả các doanh nghiệp ( mặc dù thời gian qua Chính phủ đã có các cuộc tiếp xúc thường xuyên với các doanh nghiệp để làm thông thoáng cơ chế chính sách kinh tế và môi trường đầu tư ). Do đó, thiếu sự ủng hộ và hỗ trợ cần thiết của các tầng lớp dân cư đối với quá trình hoạch định chính sách và thực thi các chính sách pháp luật. Hơn nữa, kinh nghiệm tham gia đàm phán của cán bộ các Bộ, ngành trong đoàn đàm phán cũng có những hạn chế nhất định. Thực trạng nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đooir từ nền kinh tế tập trung, quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường, các chính sách chế độ về quản lý kinh tế, quản lý xã hội đang trong quá trình hình thành và phát triển, các chính sách chế độ còn chưa đầy đủ và còn nhiều chồng chéo. Việc quản lý và kinh doanh theo pháp luật chưa trở thành nề nếp và thói quen của đại bộ phân dân cư và các doanh nhân. Điều này tạo ra nhiều khó khăn cho việc thực hiện các nguyên tắc của WTO về tính rõ ràng, minh bạch, tính ổn định và có thể dự báo trước của các chính sách cũng như việc thực hiện đầy đủ các chính sách của pháp luật. Có rất nhiều các lĩnh vực trong đàm phán với WTO còn rất mới lạ với trình độ phát triển của nền kinh tế Việt Nam như: lĩnh vực thương mại dịch vụ, lĩnh vực sở hữu trí tuệ, bản quyền công nghệ… gây khó khăn không chỉ trong đàm phán, mà còn gây khó khăn trong việc hoạch định chính sách pháp lý và việc thực thi pháp luật. Quy định về 11 lĩnh vực dịch vụ với 144 tiểu ngành của WTO khác xa so với quy định của Việt Nam về các ngành dịch vụ. Đối với lĩnh vực sở hữu trí tuệ, Hiệp định về chống bán phá giá, Hiệp định về giám định trước khi giao hàng, Hiệp định về các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động vật, thực vật, hiệp định về các rào cản kỹ thuật… hoàn toàn là những khái niệm mới lạ trong nền kinh tế Việt Nam. Hệ thống thông tin nói chung và thông tin kinh tế nói riêng còn chưa phát triển, do đó, rất thiếu thông tin về các thị trường trên thế giới, về từng mặt hàng cụ thể, về các rào cản thương mại nước ngoài… gây nhiều bất lợi trong đàm phán với các thành viên. Các thị trường về vốn, thị trường bất động sản, thị trường lao động, thị trường thiết bị, thị trường tài chính… chưa phát triển đồng bộ nên các cơ sở dữ liệu về xuất nhập khẩu, về đầu tư, về dịch vụ tài chính còn rất sơ lược và nghèo nàn gây nhiều khó khăn cho việc hoạch định các chính sách kinh tế vĩ mô. Việt Nam còn chưa có các nghiên cứu đầy đủ và kỹ lưỡng về tác động kinh tế xã hội của quá trình hội nhập kinh tế nói chung của WTO nói riêng nên chưa đề ra được các chính sách phát triển kinh tế xã hội dài hạn, phù hợp với điều kiện hội nhập. Khả năng của các cơ quan nghiên cứu, các cơ quan hoạch định chính sách và các cơ quan thực hiện ở các cấp đối với các vấn đề WTO còn nhiều hạn chế, làm cho khả năng phối hợp giữa các cơ quan này trong tiến trình gia nhập WTO trở thành 1 vấn đề khó khăn. Thêm vào đó là việc 1 số nước phát triển đưa ra các yêu cầu cao hơn các quy định hiện hành của WTO như: thoái thác quyền của các nước đang phát triển được hưởng “sự đối sử đặc biệt và khác biệt”; yêu cầu hạ thuế suất toàn bộ của biểu thuế nhập khẩu xuống mức rất thấp; cam kết ở những lĩnh vực dịch vụ mà các nước thành viên còn đang tranh cãi; không đưa ra được những lập luận sắc đáng cho các yêu cầu quá mức về mở cửa thị trường: làm cho quá trình đàm phán gia nhập WTO và quá trình sửa đổi thực hiện các hiệp định của WTO càng khó khăn và phức tạp. IV- Th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp CÇn ph©n biÖt râ hai nhãm th¸ch thøc. Nhãm thø nhÊt b¾t nguån tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp (t¹m gäi lµ th¸ch thøc mang tÝnh hÖ thèng). Nhãm th¸ch thøc nµy cã tÝnh chÊt dµi h¹n, nªn kh«ng ph©n tÝch trong nghiªn cøu nµy. Nhãm th¸ch thøc thø hai liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña ViÖt Nam (xin gäi lµ nh÷ng th¸ch thøc phi hÖ thèng), nh­ sau: - Thø nhÊt, c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¶i lµm sao kÕt hîp ®­îc ®µm ph¸n gia nhËp diÔn ra t¹i Gi¬-ne-v¬ víi viÖc chuÈn bÞ gia nhËp WTO trong n­íc (®iÒu chØnh chÝnh s¸ch trong n­íc, nh­ tr×nh bµy t¹i phÇn 3) d­íi t¸c ®éng cña ba ¸p lùc ®èi víi viÖc gia nhËp (nh­ tr×nh bµy t¹i phÇn 4), ®Ó ®¹t ®­îc sù c©n b»ng vÒ lîi Ých vµ nghÜa vô khi gia nhËp. Theo c¸c nhµ nghiªn cøu Bhattasali, Shantong vµ Martin, qu¸ tr×nh x©y dùng chÝnh s¸ch nh­ vËy ph¶i ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu sau: 1). T¹o lËp m«i trêng chÝnh s¸ch kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, t­ nh©n vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi; 2). §iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ më cöa thÞ tr­êng cho hµng hãa vµ dÞch vô cña n­íc ngoµi (cã tÝnh ®Õn nh÷ng t¸c ®éng dµi h¹n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ); 3). M«i tr­êng luËt ph¸p vÒ kinh doanh mang tÝnh minh b¹ch vµ cã thÓ dù b¸o tr­íc; 4). TÝnh minh b¹ch cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i; vµ 5). Cã sù ®èi xö ­u ®·i h¬n ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn14. Cã thÓ thÊy r»ng ®Ó ®¹t ®­îc sù c©n b»ng vÒ lîi Ých vµ nghÜa vô nh­ trªn, ®ßi hái c¸c c¬ quan tham gia ®µm ph¸n ph¶i cã sù phèi hîp rÊt tèt, n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ c¸c lÜnh vùc trong WTO vµ ph¶i cã tr×nh ®é thÝch hîp. Nh÷ng n¨ng lùc ®ã chØ cã thÓ ph¸t huy ®­îc víi ®iÒu kiÖn c¸c nhµ ®µm ph¸n cã ®ñ kü n¨ng ®µm ph¸n vµ kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. - Thø hai, ViÖt Nam vµ c¸c n­íc thµnh viªn ®Òu cã chung mét mong muèn x©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt minh b¹ch vµ phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO, tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, hÖ thèng ph¸p luËt cßn nhiÒu chång chÐo vµ cha ®Çy ®ñ, ®ßi hái ph¶i cã sù rµ so¸t, lµm râ nh÷ng lÜnh vùc nµo hoÆc v¨n b¶n nµo ®· phï hîp hoÆc cha phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO. Trªn c¬ së kÕt qu¶ rµ so¸t nµy, ViÖt Nam cÇn ®iÒu chØnh ch­¬ng tr×nh x©y dùng ph¸p luËt cho nh÷ng n¨m tíi. T¹i c¸c cuéc ®µm ph¸n ë Gi¬-ne-v¬, ViÖt Nam míi chØ cung cÊp danh môc c¸c v¨n b¶n luËt, ph¸p lÖnh vµ c¸c nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, cha cã ®iÒu kiÖn m« t¶ bøc tranh chung vÒ thùc tr¹ng hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam vµ nh÷ng b­íc ®i cÇn thiÕt ®Ó dÇn dÇn thu hÑp kho¶ng c¸ch gi÷a ph¸p luËt hiÖn hµnh víi nh÷ng quy ®Þnh cña c¸c hiÖp ®Þnh WTO. Trong mét sè tr­êng hîp, mét sè thµnh viªn cha yªn t©m vÒ kh¶ n¨ng thùc hiÖn mét ®iÒu kho¶n ph¸p lý cô thÓ nµo ®ã cña WTO, th× trªn thùc tÕ ®iÒu kho¶n ®ã ®· ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c v¨n b¶n luËt hiÖn hµnh. Tuy nhiªn, viÖc rµ so¸t luËt ph¸p hÕt søc phøc t¹p, tèn nhiÒu chi phÝ, c«ng søc vµ thêi gian, th«ng th­êng ph¶i mÊt hµng n¨m míi lµm xong. Th¸ch thøc nµy trë nªn khã kh¨n h¬n khi n¨ng lùc vµ nguån lùc cña c¸c c¬ quan tham gia rµ so¸t chÝnh s¸ch cßn kh¸ h¹n chÕ. Thø ba, ®µm ph¸n gia nhËp WTO cµng phøc t¹p khi mét sè n­íc ph¸t triÓn ®a ra yªu cÇu cao h¬n so víi quy ®Þnh hiÖn hµnh cña WTO (hay cßn gäi lµ WTO céng), tho¸i th¸c quyÒn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc hëng “sù ®èi xö ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt”, ®a ra nh÷ng ®iÒu kho¶n ph©n biÖt ®èi xö nh­ c¸i gäi lµ quy chÕ nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng. C¸c nhµ ®µm ph¸n Nga cho biÕt r»ng c¸c nư­íc thµnh viªn yªu cÇu Nga gi¶m thuÕ suÊt xuèng møc 0% hoÆc rÊt thÊp, cam kÕt 100% mÆt hµng cña biÓu thuÕ. VÒ dÞch vô, hä yªu cÇu cam kÕt ë nh÷ng lÜnh vùc mµ b¶n th©n c¸c n­íc thµnh viªn cßn ®ang tranh c·i. Mét sè n­íc kh«ng ®a ra ®­îc lËp luËn x¸c ®¸ng vÒ yªu cÇu cña hä hay chÝnh n­íc hä kh«ng cã nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp t¬ng øng ®Ó h­ëng nh÷ng nh­îng bé vÒ më cöa thÞ tr­êng mµ hä yªu cÇu. TÊt c¶ nh÷ng ®ßi hái WTO céng kh«ng cã c¬ së ph¸p lý vµ kh«ng tÝnh ®Õn t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c n­íc gia nhËp15. NhiÒu n­íc míi gia nhËp gÆp khã kh¨n khi b¾t tay vµo thùc hiÖn c¸c cam kÕt cô thÓ. LÝt-va, L¸t-via, Croa-tia, Gru-zia, M«n-®«-va vµ mét sè n­íc kh¸c ®· cïng ®­a ra tuyªn bè b¸o chÝ t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng WTO lÇn thø IV t¹i §«-ha nãi vÒ sù ®èi xö kh«ng c«ng b»ng ®èi víi c¸c n­íc míi gia nhËp vµ thiÕu kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c yªu cÇu WTO céng nh­ vËy. Thø t­, sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn WTO cÇn ®­îc cñng cè h¬n n÷a. Hai t¸c gi¶ Bïi Xu©n NhËt vµ Schmidt (thuéc ViÖn Nghiªn cøu Th­¬ng m¹i, Bé Th­¬ng m¹i) m« t¶ hÖ thèng ®iÒu phèi liªn bé cña ViÖt Nam lµ mét m« h×nh pha trén ba m« h×nh ®iÒu phèi liªn bé kh¸c nhau: mét c¬ quan ®iÒu phèi liªn bé ®Æc biÖt, m« h×nh tËp trung vµ m« h×nh phi tËp trung. M« h×nh pha trén nµy khã cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc 3 vÊn ®Ò tån t¹i chÝnh: - Khã kh¨n trong viÖc thùc thi khu«n khæ ph¸p luËt v× kh«ng cã c¬ cÊu hµnh chÝnh phï hîp. - ThiÕu hiÓu biÕt vÒ c¸c yªu cÇu vÒ thiÕt lËp c¸c luËt vµ quy ®Þnh phï hîp víi WTO. - Xung ®ét gi÷a chøc n¨ng cña c¸c bé, c¬ quan; thiÕu sù tù nguyÖn chung cña c¸c c¬ quan tham gia vµ c¸c tæ chøc kh¸c ®Ó cã thÓ th¶o luËn c¸c nhiÖm vô, chøc n¨ng, c¬ cÊu mét c¸ch tù do16. Nh÷ng ®¸nh gi¸ nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶n ¸nh hoµn toµn t×nh h×nh thùc tÕ, nh­ng cã thÓ trë thµnh chñ ®Ò tèt ®Ó tiÕp tôc cuéc trao ®æi nh»m t×m c¸ch hoµn thiÖn sù phèi hîp trong bèi c¶nh cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh, chØ ®¹o cña ChÝnh phñ vÒ ®µm ph¸n gia nhËp WTO trong hai n¨m gÇn ®©y. Thø n¨m, n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¸c c¬ quan thùc hiÖn ë c¸c cÊp ®èi víi c¸c vÊn ®Ò WTO cßn nhiÒu h¹n chÕ, lµm cho kh¶ n¨ng phèi hîp liªn bé trong qu¸ tr×nh gia nhËp trë nªn khã kh¨n h¬n. Theo mét nghiªn cøu do V¨n phßng Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ chñ tr× víi sù trî gióp cña UNDP, c¸c c¬ quan chÝnh phñ gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ n¨ng lùc nh­ sau: 1). ThiÕu hiÓu biÕt vÒ WTO vµ thiÕu kinh nghiÖp ®µm ph¸n; 2). Nhu cÇu ®µo t¹o rÊt lín kÓ c¶ ®µo t¹o chuyªn m«n lÉn tiÕng Anh; 3). DÞch vô vµ së h÷u trÝ tuÖ lµ hai lÜnh vùc khã kh¨n nhÊt; 4). C¬ së d÷ liÖu vÒ ®Çu t­ vµ dÞch vô tµi chÝnh cßn nghÌo nµn; 5). GÆp bÊt lîi trong ®µm ph¸n do thiÕu th«ng tin vÒ c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i n­íc ngoµi; 6). CÇn lµm cho nh©n d©n hiÓu biÕt nhiÒu h¬n vÒ héi nhËp kinh tÕ ®Ó cã sù ñng hé cÇn thiÕt; 7). ThiÕu nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng x· héi cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nªn cha cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn phï hîp17. Thø s¸u, thiÕu diÔn ®µn tham vÊn gi÷a c¬ quan chÝnh phñ vµ céng ®ång doanh nghiÖp. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc míi gia nhËp WTO cho thÊy sù tham vÊn nµy rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n. Trong qu¸ tr×nh tham vÊn cã thÓ xuÊt hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò míi mµ Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ®Òu quan t©m, cã thÓ t¨ng c­êng trao ®æi th«ng tin ®Ó ChÝnh phñ b¶o vÖ tháa ®¸ng lîi Ých c¬ b¶n cña céng ®ång doanh nghiÖp khi ®­a ra c¸c cam kÕt. NhiÒu n¨m qua, ChÝnh phñ ViÖt Nam th­êng xuyªn tæ chøc nh÷ng diÔn ®µn cÊp cao tham vÊn víi khèi doanh nghiÖp ®Ó tiÕp tôc lµm th«ng tho¸ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ m«i trêng ®Çu t­. Tuy nhiªn, nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn WTO ch­a ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh cña nh÷ng diÔn ®µn nh­ vËy, t¹o ra mét kho¶ng trèng trong ®èi tho¹i chÝnh s¸ch, cã thÓ g©y ¶nh hëng tiªu cùc cho doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ. T×nh tr¹ng nµy cÇn ®­îc kh¾c phôc ®Ó trong thêi gian sím cã thÓ thiÕt lËp kªnh tham vÊn th­êng xuyªn gi÷a ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp vÒ c¸c vÊn ®Ò WTO. Theo nghiªn cøu míi ®©y cña ViÖn Kinh tÕ thuéc Trung t©m Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia th× 98% doanh nghiÖp ®­îc hái cã biÕt vÒ ®µm ph¸n gia nhËp WTO, nhng cã ®Õn 72% doanh nghiÖp kh«ng cã hiÓu biÕt g× vÒ quy ®Þnh WTO18. V. Các giái pháp cấp bách để thúc đẩy tiến trình gia nhập WTO Ngoµi nh÷ng cè g¾ng cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cho phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña WTO, söa ®æi l¹i c¸c b¶n chµo vÒ hµng hãa vµ dÞch vô dùa trªn kÕt qu¶ ®µm ph¸n t¹i Gi¬-ne-v¬, nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y cÇn ®­îc thùc hiÖn ®Ó cho c¸c cuéc ®µm ph¸n gia nhËp ®¸p øng mong ®îi cña c¶ ViÖt Nam vµ c¸c n­íc quan t©m: CÇn ®Èy m¹nh phæ biÕn th«ng tin, n©ng cao kiÕn thøc vÒ nh÷ng vÊn ®Ò WTO còng nh­ néi dung ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ b¶n chµo vÒ hµng hãa vµ dÞch vô cho nh©n d©n vµ c¸c doanh nghiÖp n¾m ®îc. C¸c doanh nghiÖp cÇn ®­îc hç trî ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt vÒ néi dung vµ t¸c ®éng cña c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam trong WTO. C¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu kü c¸c quy ®Þnh cña WTO vµ chuÈn bÞ cho m×nh n¨ng lùc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tham gia vµo viÖc tham vÊn chÝnh s¸ch víi c¸c c¬ quan chÝnh phñ. §ång thêi, cÇn tiÕn hµnh th­êng xuyªn c¬ chÕ tham vÊn vµ ®èi tho¹i chÝnh s¸ch gi÷a ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp. CÇn ®Èy m¹nh tiÕn ®é ®æi míi vµ cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n­íc, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Trong khi sè l­îng c¸c c«ng ty míi xuÊt hiÖn trªn thÞ tr­êng ngµy cµng t¨ng, viÖc thiÕt lËp s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp t nh©n trong n­íc tr­íc khi më cöa cho doanh nghiÖp n­íc ngoµi cã ý nghÜa hÕt søc quan träng v× nhu cÇu ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. CÇn sím cã biÖn ph¸p gióp c¸c cÊp ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch n¾m v÷ng c¸c hiÖp ®Þnh WTO, ®Æc biÖt cÇn tr¸nh hai c¸ch tiÕp cËn sai lÖch vÒ WTO khi ban hµnh chÝnh s¸ch: hoÆc kh«ng tÝnh ®Õn c¸c quy ®Þnh cña WTO hoÆc lµm theo nguyªn xi c¸c quy ®Þnh cña WTO. B¶n th©n c¸c quy ®Þnh cña WTO ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, cã c¶ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ. Mét biÖn ph¸p thiÕt thùc lóc nµy lµ chuÈn bÞ tÝch cùc cho viÖc tham gia WTO sau khi gia nhËp. Tr­íc m¾t, c¸c c¸n bé cña ViÖt Nam cÇn ®­îc cö ®i tham dù c¸c phiªn ®µm ph¸n trong khu«n khæ Vßng §«-ha theo quy ®Þnh cña §iÒu 48 Tuyªn bè cña Héi nghÞ Bé trëng WTO lÇn thø 4, ®Ó n¾m b¾t vµ tÝch luü kinh nghiÖm lµm viÖc trong m«i trêng ®µm ph¸n ®a ph­¬ng. CÇn tiÕp tôc diÔn ®µn trao ®æi ý kiÕn xung quanh viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan nhµ n­íc tham gia ®µm ph¸n ®Ó cã thÓ tËp trung søc lùc hoµn thµnh viÖc gia nhËp WTO trong vµi n¨m tíi. §Ó bé m¸y hµnh chÝnh b¾t kÞp víi ®ßi hái khi ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, cÇn sím hoµn thiÖn vµ n©ng tÇm viÖc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®µm ph¸n kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ mét c¸ch thèng nhÊt, v× ®µm ph¸n sÏ lµ c«ng viÖc l©u dµi th­êng xuyªn liªn quan ®Õn hÇu hÕt mäi lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ. Ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh cÇn tiÕn tíi ®æi míi bé m¸y hµnh chÝnh vµ c¬ chÕ th«ng qua quyÕt ®Þnh cña ta phï hîp víi th«ng lÖ cña c¸c n­íc thµnh viªn WTO. CÇn tiÕn hµnh sím c¸c nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh lÜnh vùc nµo vµ trong thêi gian bao nhiªu, ViÖt Nam cÇn duy tr× mét giai ®o¹n qu¸ ®é khi thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh WTO. Thêi kú qu¸ ®é cÇn g¾n víi tiÕn ®é ®æi míi trong tõng lÜnh vùc vµ lé tr×nh x©y dùng ph¸p luËt. CÇn dµnh ­u tiªn cho viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé c«ng chøc ë trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tham gia x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn WTO. CÇn tiÕp tôc thuyÕt phôc c¸c n­íc thµnh viªn WTO xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ vµ xu h­íng chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang diÔn ra ë ViÖt Nam ®Ó söa ®æi l¹i c¸c b¶n yªu cÇu cña m×nh. C¸c yªu cÇu cÇn hÕt søc thùc tÕ vµ ph¶i ch¨ng, gióp cho ViÖt Nam rót bít thêi gian ®µm ph¸n. Theo ®¸nh gi¸ cña UNDP, nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ®µm ph¸n gia nhËp rÊt dÔ bÞ tæn th­¬ng, v× vËy hä ph¶i ®¶m b¶o ®­îc r»ng ®iÒu kiÖn gia nhËp kh«ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn c¸c chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn ph¸t triÓn con ng­êi nh­ chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vèn dÔ bÞ t¸c ®éng, duy tr× ®­îc nguån thu ng©n s¸ch hîp lý vµ gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa truyÒn thèng19. Sù hç trî cña c¸c thµnh viªn WTO vµ c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ kh¸c ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam. Sù hç trî nµy cÇn ®­îc tËp trung cho viÖc rµ so¸t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, x©y dùng c¸c dù luËt míi vµ so¹n th¶o b¶n tæng quan vÒ nh÷ng ®æi míi gÇn ®©y cña hÖ thèng ph¸p luËt, cËp nhËt c¸c ch¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn hiÖp ®Þnh WTO trong c¸c lÜnh vùc míi nh hµng rµo kü thuËt (TBT), kiÓm dÞch ®éng thùc vËt (SPS), trî gióp c¸c nghiªn cøu ®Ó x¸c ®Þnh giai ®o¹n chuyÓn ®æi, n©ng cao kiÕn thøc ®µm ph¸n cña c¸c nhµ ®µm ph¸n ViÖt Nam, n©ng cao hiÓu biÕt cña c«ng chóng vµ c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸c vÊn ®Ò WTO. ViÖt Nam cÇn cã hç trî kü thuËt ®Ó gióp x¸c ®Þnh ®­îc cã thÓ cam kÕt gia nhËp WTO ®Õn møc nµo mµ vÉn ®¶m b¶o ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn. ViÖt Nam kh«ng nh÷ng chØ dùa vµo søc m×nh mµ cßn ph¶i dùa vµo sù hç trî cña céng ®ång quèc tÕ ®Ó vît qua th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO20./. Các cơ quan lý nhà nước và các cơ quan hoạch định chính sách cần khẩn trương rà soát các văn bản pháp luật có liên quan tới các hiệp định của WTO, những văn bản nào chưa phù hợp với các nguyên tắc của WTO cần nhanh chóng sửa đổi hoặc bãi bỏ, những vấn đề nào chưa có các chính sách điều chỉnh tương th­ích thì khẩn trương nghiên cứu và ban hành các chính sách, chế độ. Quá trình sửa đổi và ban hành các chính sách, chế độ cần được thực hiện theo 1 quy trình chặt chẽ, nghiêm túc và khoa học trên cơ sở sự đóng góp ý kiến của các nhà hoạch định chính sách, các nhà khoa học, các ý kiến tham vấn của các doanh nghiệp và các nhà quản lý, để đảm bảo tính rõ ràng minh bạch, đơn giản, dễ hiểu, dễ áp dụng, đảm bảo tính ổn định tương đối và tính có thể dự báo trước. Trong các chính sách, chế độ, cần tính đến các nguyên tắc, các quy định của WTO cũng như các cam kết với tổ chức này; nhưng cần tránh các hiện tượng rập khuân máy móc các quy định đó vì các quy định của WTO cũng đang trong quá trình hoàn thiện; Hơn nữa các quy định của WTO còn cần phù hợp với các cam kết và phù hợp với các điều kiện cụ thể của Việt Nam. Đồng thời, cần kết hợp quá trình sửa đổi và ban hành các chính sách, chế độ này với quá trình cải cách hành chính đang diễn ra ở Việt Nam. Công việc này đòi hỏi nhiều thời gian và công sức nên cần được khẩn trương tiến hành ngay. Cần xác định các lĩnh vực các ngành các nhóm mặt hàng nhạy cảm, những ngành then chốt có ảnh hưởng tói sự phát triển của nênf kinh tế, những ngành công nghiệp non trẻ cần có sự bảo hộ hợp lý và xác định thời hạn cần duy trì sự bảo hộ để có cơ sở đàm phán khi thực hiện các hiệp định của WTO .Các lĩnh vực, các ngành cần bảo hộ ở các mức độ th­ích hợp và thời gian bảo hộ cũng cần thiết được đặt trong thời hạn của quá trình đổi mới cơ chế chính sách, tiến độ thực hiện đổi mới trong từng ngành, từng lĩnh vực để có thể được Ban công tác của WTO chấp thuận và đựoc các nước thành viên đồng ý .Đối với khu vực kinh tế nhà nước, cần đẩy nhanh tiến độ đổi mới quản lý kinh tế và tiến trình cổ phần hóa , bán, khoán, cho thuê nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng cường khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp và cho toàn bộ nền kinh tế ;những doanh nghiệp nào không thể tồn tại được thì cần mạnh dạn cho phá sản trên cơ sở hoàn thiện các chính sách, chế độ về phá sản doanh nghiệp .Cần đảm bảo sự bình đẳng các doanh nghiệp của mọi thành phần kinh tế trong nền kinh tế quốc dân theo các quy định của WTO, đảm bảo sự cạnh tranh công bằng và lành mạnh của các doanh nghiệp nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và nâng cao khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp sẵn sàng th­ích ứng với việc thực hiện hiệp định khi gia nhập WTO . Cần tiến hành cập nhật kiến thức, nâng cao hiểu biêt về WTO cho cán bộ, công chức các cơ quan hoạch định chính sách và các cơ quan thực hiện các chính sách (cả ở TƯ và ở các địa phương) có liên quan tới việc thực hiện cá cam kết, các hiệp định của WTO để đảm bảo các chính sách, chế độ được ban hành và thực hiện không trái với các nguyên tắc và các quy định của tổ chức này;dảm bảo cơ chế phối hợp trong quá trình đàm phán va thực hiện các hiệp định giữa các bộ .ngành và các cơ quan có liên quan . Trong chương trình đào tạo và đào tạo lại các cán bộ công chức cần chú ý đến không chỉ các vấn đề về chuyên môn, mà cồn rất cần thiết đào tạo cả về ngoại ngữ, cả về các kĩ năng đàm phán kinh tế và thương mại quốc tế, vì đây là những kĩ năng cực kì bổ ­ích và cần thiết lâu dài để tiến hành các hoạt động kinh tế trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.Hơn nữa, cần thương xuyên cử các cán bộ có liên quan trực tiếp đến các vấn đề WTO đi tham dự các phiên đàm phán dang diễn ra để nắm bắt tình hình và t­ích lũy kinh nghiệm trong dàm phán đa phưong. Cần thiết có những nghiên cứu toàn diện và đầy đủ cả ở cấp ngành, cấp khu vực và cấp quốc gia về tác động và ảnh hưởng kinh tế nói chung và gia nhập WTO nói riêng đối với môi trường kinh tế -xã hội Việt Nam đến việc giải quyết việc làm, đến đầu tư phát triển, đến xoa đói giảm nghèo và công bằng xã hội …để cá những chính sách và biện pháp th­ích hợp nhằm phát triển nên kinh tế thị trường theo định hướng XHCN và làm cơ sở cho việc đưa ra các mục tiêu cụ thể cho từng lĩnh vực trong đàm phán .Đẩy nhanh tiến độ xây dựng đồng bộ các thị trường vốn, thị trường tài chính, thị trường bất động sản, thị trường lao động. thị trường thiết bị …làm tiền đề cho các hoạt động thị trường của nền kinh tế , sẵn sàng th­ích ứng với việc thực hiện các cam kết mở cửa thị trường và các quy định của WTO . Đồng thời, t­ích cực xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu kinh tế về các thị trường, các mặt hàng cụ thể trong cả nước và trên thế giới làm cở sở cho việc hoạch định các chính sách kinh tế và đàm phán với các nước thành viên. Cần có các nghiên cứu chuyên sâu về nội dung, điều kiện áp dụng, khả năng thực hiện các hiệp định trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, hiệp định về chống bán phá giá, hiệp định về giám định trước khi giao hàng, hiệp định về các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động vật, thực vật, hiệp định về các rào cản kĩ thuật… và cần ban hành các cơ chế pháp luật tương th­ích. Đẩy mạnh công tác phổ biến thông tin, tuyên truyền các kiến thức về các vấn đề của WTO cho các doanh nhân và các tầng lớp dân cư nhằm tạo ra sự hiểu biết, sự ủng hộ và hỗ trợ của toàn dân với các chính sách đổi mới kinh tế, mở cửa thị trường, nâng cao tinh thần chuẩn bị các điều kiện để hội nhập WTO và sẵn sàng thực hiện các hiệp định của WTO. Các doanh nhân cần được hỗ trợ để nâng cao hiểu biết về nội dung các nguyên tắc, các quy định của WTO, các cam kết của Việt Nam và ảnh hưởng của nó tới môi trường hoạt động kinh doanh… để có đủ năng lực tham gia vào việc tham vấn chính sách với các cơ quan của chính phủ trong việc ban hành các chính sách, đưa ra các nội dung đàm phán để đảm bảo các lợi ­ích chính đáng của mình. Đồng thời, các doanh nhân cần có các nhận thức thức và hiểu biết để chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện và gấp rút nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp mình, sẵn sàng th­ích ứng với môi trường cạnh tranh khốc liệt khi tham gia WTO. Các cuộc tiếp xúc của Chính phủ với các doanh nghiệp cần được tiến hành thường xuyên hơn nữa và cần đưa các vấn đề WTO vào trong các chương trình nghị sự. Việt Nam cần tranh thủ tối đa sự giúp đỡ của các tố chức quốc tế, các nước có quan hệ chủ yếu và lợi ịch lâu dài với Việt Nam để có thể giảm bớt các đòi hỏi về chính sách, về mở cửa thị trường của các nước thành viên WTO nhằm đẩy nhanh tiến độ đàm phán và giảm thiểu các tác động tiêu cực tới quá trình đổi mới nền kinh tế theo định hướng thị trường XHCN. Quá trình đàm phán là quá trình đấu tranh để giành lấy những lợi thế kinh tế cho quốc gia nên cần thiết phải vận dụng mọi khả năng, mọi phương tiện, mọi biện pháp để có thể đạt được các mục tiêu đã đề ra; các cơ quan nhà nước các bộ, các Ban, ngành cân hỗ trợ và huy động những nguồn lực th­ích đáng cho quá trình này.