Cơ chế quản lý doanh thu, chi phí và lợi nhuận của Tổng công ty Than Việt Nam: Thực trạng - Hướng hoàn thiện

®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña C¸n bé c«ng nh©n viªn. Quü trî cÊp mÊt viÖc lµm ®­îc Tæng c«ng ty dïng ®Ó trî cÊp cho ng­êi lao ®éng mÊt viÖc do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan hoÆc ®Ó ®µo t¹o l¹i nghÒ cho C¸n bé c«ng nh©n viªn. 1.2.4.2. Mét sè mÆt h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n Thø nhÊt, ®èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu: C¬ chÕ qu¶n lý doanh thu míi cña TVN ®· gãp phÇn tÝch cùc cho c«ng t¸c qu¶n lý doanh thu vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn t¹i cña Tæng c«ng ty. Nh­ng víi xu h­íng c¹nh tranh gay g¾t nh­ hiÖn nay th× ®ßi hái ngµnh than ph¶i hoµn thiÖn qu¶n lý doanh thu ®Ó ®¶m b¶o qu¶n lý nguån thu, ph¸t huy ®­îc lîi thÕ ngµnh vµ h­íng tíi sù ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty sang m« h×nh tËp ®oµn. Thø hai, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ: Trªn c¬ së c¸c chÕ ®é h­íng dÉn vÒ chÕ ®é qu¶n lý chi phÝ cña Nhµ n­íc, Tæng c«ng ty x©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ chuyªn ngµnh chñ yÕu vµ trªn c¬ së ®ã x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ hîp lý. Nh­ vËy Tæng c«ng ty ch­a cã chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm chi phÝ mét c¸ch cô thÓ. Bªn c¹nh ®ã, viÖc x©y dùng c¸c ®Þnh møc lao ®éng, ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng hiÖn nay mang nÆng tÝnh chñ quan vµ ch­a khuyÕn khÝch ®­îc c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §èi víi C¸n bé c«ng nh©n viªn th× tiÒn l­¬ng cña doanh nghiÖp tr¶ cho hä lµ nguån thu nhËp chÝnh ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh cña hä. TiÒn l­¬ng hiÖn nay chñ yÕu tËp chung vµo hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh mµ ch­a tÝnh hÕt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c. So víi mÆt b»ng chung cña nÒn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt ®èi víi ngµnh nghÒ nÆng nhäc ®éc h¹i nh­ ngµnh than th× møc chi tr¶ tiÒn l­¬ng nh­ hiÖn nay lµ ch­a t­¬ng xøng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc khèng chÕ cho møc chi qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m·i, tiÕp t©n kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi phÝ héi nghÞ vµ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn kh«ng v­ît qu¸ 5% chi phÝ thùc tÕ trong kú nh­ hiÖn nay lµ ch­a phï hîp. Trªn thùc tÕ chi phÝ nµy th­êng lín h¬n møc qui ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp c¹nh tranh th× chi phÝ nµy cµng lín. NhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn sè l­îng tiªu thô than trong n­íc h¹n chÕ, thÞ tr­êng xuÊt khÈu l¹i ch­a æn ®Þnh vµ cã xu h­íng thay ®æi sang chñng lo¹i than khã s¶n xuÊt. Thªm vµo ®ã, do t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng, gi¸ nhiªn liÖu, gi¸ s¾t thÐp chèng lß t¨ng lµm chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng. Ngoµi ra, gi¸ ®iÖn t¨ng, chi phÝ nép b¶o hiÓm t¨ng lªn khi Nhµ n­íc t¨ng l­¬ng tèi thiÓu, chi phÝ sù nghiÖp ng©n s¸ch bÞ c¾t gi¶m còng lµm cho gi¸ thµnh than t¨ng lªn ®¸ng kÓ mµ ®ßi hái ph¶i cã biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ míi ®¶m b¶o hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Thø ba, vÒ c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn: ViÖc tËp trung c¸c quü víi tû lÖ nh­ hiÖn nay ch­a t¹o sù chñ ®éng vµ ®¶m b¶o khuyÕn khÝch kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã, viÖc tËp trung lîi nhuËn vµ trÝch lËp vµo c¸c quü nh­ hiÖn nay ch­a ph¶n ¸nh dóng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ë tõng ®¬n vÞ vµ ch­a t¹o ®éng lùc thóc ®Èy ®èi víi ®¬n vÞ thµnh viªn. Thø t­, mét sè h¹n chÕ kh¸c:Tõ khi ho¹t ®éng ®Õn nay,TVN ho¹t ®éng theo m« h×nh tæ chøc cña Tæng c«ng ty 91. M« h×nh nµy cã nh÷ng ­u ®iÓm nhÊt ®Þnh nh­ b­íc ®Çu ph¸t huy ®­îc søc m¹nh tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¶i quyÕt khã kh¨n cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc b¶o toµn vµ tÝch tô ®­îc vèn, huy ®éng nguån lùc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, t¨ng c­êng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, hµnh lang ph¸p lý cña m« h×nh nµy còng thÓ hiÖn nh÷ng tån t¹i, ch­a t¹o ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ ®Ó c¸c c«ng ty Nhµ n­íc thùc sù tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh. Theo c¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh th× Tæng c«ng ty cã nhiÒu quyÒn nh­ng viÖc h­íng dÉn l¹i thiÕu cô thÓ. M« h×nh tæ chøc qu¶n lý cña Tæng c«ng ty qua nhiÒu lÇn ®­îc ®iÒu chØnh nh÷ng vÉn cßn mét sè mÆt cßn tån t¹i ch­a phï hîp. C¬ cÊu tæ chøc, bé m¸y, chøc n¨ng quyÒn h¹n cña H§QT ch­a thÓ hiÖn ®­îc vai trß cña §¹i diÖn chñ së h÷u trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §«i lóc vÉn cßn tån t¹i t×nh tr¹ng H§QT ph¶i xin ý kiÕn cña chñ së h÷u nhiÒu h¬n lµ tù quyÕt ®Þnh. Thùc tÕ cho thÊy r»ng, c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña TVN ch­a ®¸p øng yªu cÇu cña mét Tæng c«ng ty m¹nh ho¹t ®éng theo ®Þnh h­íng m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh. MÆt kh¸c, c¬ chÕ tµi chÝnh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nãi chung vµ m« h×nh Tæng c«ng ty nãi chung cßn tån t¹i vµ nhiÒu v­íng m¾c, ch­a kÞp thêi bæ sung. ViÖc ph©n cÊp, giao quyÒn quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cho c¸c Tæng c«ng ty ch­a râ rµng vµ kh«ng ®Çy ®ñ, Nhµ n­íc cßn can thiÖp qu¸ s©u vµo quyÒn tù chñ ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty. ViÖc giao vèn cho c¸c Tæng c«ng ty nãi chung vÉn mang nÆng ph­¬ng thøc hµnh chÝnh. Nhµ n­íc giao vèn nh­ng ch­a giao quyÒn tù chñ kinh doanh ®Çy ®ñ cho c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi Nhµ n­íc ch­a ph¸t triÓn ®­îc ®ång bé thÞ tr­êng tµi chÝnh ®Ó t¹o sù chu chuyÓn vèn trong x· héi ®­îc th«ng suèt, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN, cho thÊy nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ h¹n chÕ. Nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ, cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN sang m« h×nh ®oµn theo h×nh thøc C«ng ty mÑ - C«ng ty con. PhÇn II: H­íng Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh tËp ®oµn trong Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam 2.1. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam chuyÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam theo m« h×nh tËp ®oµn Chñ tr­¬ng cña Nhµ n­íc vÒ ®æi míi Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy: NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø ba Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ XI vÒ tiÕp tôc x¾p xÕp, ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. NghÞ quyÕt chØ râ: “thÝ ®iÓm h×nh thµnh TËp ®oµn kinh tÕ trong mét sè lÜnh vùc cã ®iÒu kiÖn, cã thÕ m¹nh, cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Ó c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ cã hiÖu qu¶.”; NghÞ ®Þnh sè: 63/2001/N§-CP ngµy 14/9/2001 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn ®æi Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, Doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi thµnh c«ng ty TNHH mét thµnh viªn ho¹t ®éng theo qui luËt doanh nghiÖp; §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh than theo QuyÕt ®Þnh 20/2003/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ lµ: “Ph¸t triÓn ngµnh Than æn ®Þnh, ®¸p øng nhu cÇu vÒ than cho nÒn kinh tÕ quèc d©n; b¶o ®¶m thÞ tr­êng tiªu dïng than trong n­íc æn ®Þnh, cã mét phÇn hîp lý xuÊt khÈu ®Ó ®iÒu hoµ vÒ sè l­îng, chñng lo¹i vµ t¹o nguån ngo¹i tÖ”, víi môc tiªu tæng qu¸t cña nh÷ng n¨m tíi 2003-2007 lµ: “X©y dùng TVN trë thµnh mét tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh, ph¸t triÓn ®a ngµnh trªn nÒn s¶n xuÊt than.” Ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ trªn thÕ giíi: KÓ tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, TVN ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, qui m« s¶n xuÊt vµ ph¹m vi kinh doanh. Tuy nhiªn qua mét thêi gian ho¹t ®éng, m« h×nh Tæng c«ng ty cßn nhiÒu bÊt cËp tån t¹i cÇn ®­îc nghiªn cøu ®Ó tõng b­íc gi¶i quyÕt. ViÖc chuyÓn ®æi TVN theo m« h×nh tËp ®oµn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè chñ yÕu ®Ó kh¾c phôc tån t¹i nµy. C¸c môc tiªu c¬ b¶n cÇn h­íng tíi khi h­íng tíi ph¸t triÓn m« h×nh tËp ®oµn lµ: - C¶i tiÕn ph­¬ng thøc qu¶n lý kinh doanh vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng th«ng qua ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u b»ng c¸c biÖn ph¸p cæ phÇn ho¸, c«ng ty ho¸. §©y lµ b­íc khëi ®Çu quan träng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u vµ ®æi míi ph­¬ng thøc hiÖn nay cña Tæng c«ng ty vµ tËp ®oµn sau nµy. - C¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong Tæng c«ng ty hiÖn nay theo h­íng giao quyÒn tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ quyÒn quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh.C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cÇn ph¶i dùa trªn c¬ së liªn kÕt vÒ vèn, khoa häc c«ng nghÖ, s¶n phÈm, dÞch vô. Cã sù h¹ch to¸n râ rµng vÒ kÕt qu¶ kinh doanh. HiÖn nay víi xu h­íng ph¸t triÓn tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn thÕ giíi, c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®­îc h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu ë mäi lÜnh vùc. Do ®ã, cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn TVN theo m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh ®Ó më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó thÝch øng víi qu¸ tr×nh héi nhËp, më cöa thÞ tr­êng ViÖt Nam. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi t¸c ®éng cña qui luËt c¹nh tranh, cña yªu cÇu ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung t­ b¶n ®· h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn. Víi søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh, c¸c tæ chøc nµy ®· chÌn Ðp vµ th«n tÝnh c¸c doanh nghiÖp nhá. Ngoµi ra, d­íi t¸c dông cña KHKT hiÖn ®¹i, thÞ tr­êng lu«n biÕn ®éng, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®· trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu. §iÒu nµy khiÕn c¸c doanh nghiÖp nhá kh«ng ®ñ søc v× thiÕu nguån lùc nªn ®· s¸t nhËp vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c hoÆc bÞ tËp ®oµn kinh tÕ kh¸c th«n tÝnh h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. §©y thùc sù lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mµ TVN cÇn ®Æc biÖt quan t©m trong thêi gian tíi. Nh÷ng yÕu tè ®Ó cã thÓ kÕt luËn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn ¸p dông ®­îc m« h×nh tËp ®oµn theo h×nh thøc c«ng ty mÑ - c«ng ty con: + Tæng c«ng ty ®ang kinh doanh ®a ngµnh, hiÖn cã 48 c«ng ty thµnh viªn ®ang ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh: C«ng nghiÖp than, vËt liÖu næ c«ng nghiÖp, ®iÖn lùc, x©y dùng vµ vËt liÖu x©y dùng, ®iÖn lùc, c¬ khÝ, vËn t¶i, c¶ng biÓn, c«ng nghÖ tin häc, dÞch vô ®Þa chÊt tr¾c ®Þa, t­ vÊn ®Çu t­, ®µo t¹o, trång rõng, hµng tiªu dïng, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô kh¸c. Trong ®ã, ngµnh c«ng nghiÖp than lµ lÜnh vùc ®ãng vai trß chñ ®¹o. +Tæng c«ng ty hiÖn cã møc ®é chuyªn m«n ho¸ t­¬ng ®èi cao vµ s©u, gi÷ vai trß chñ chèt trong lÜnh vùc s¶n xuÊt than cña c¶ n­íc. Doanh thu vµ lîi nhuËn tõ s¶n xuÊt than t­¬ng ®èi cao so víi ngµnh kh¸c. + Cã ph¹m vi ho¹t ®éng c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Quan hÖ néi bé gi÷a Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, gi÷a c¸c khèi ngµnh nghÒ kinh doanh víi nhau, gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nµy víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn kh¸c cã sù g¾n kÕt t­¬ng ®èi, lÜnh vùc ho¹t ®éng nµy t¹o thÞ tr­êng cho lÜnh vùc kia vµ ng­îc l¹i *C¬ cÊu tæ chøc cña TËp ®oµn Than ViÖt Nam theo m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con. TËp ®oµn Than ViÖt Nam ®­îc x©y dùng theo m« h×nh C«ng ty mÑ-C«ng ty con. C¬ cÊu tæ chøc cña TËp ®oµn Than ViÖt Nam bao gåm: -C«ng ty MÑ: ®­îc tæ chøc d­íi h×nh thøc TVN, lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc së h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ. C«ng ty mÑ së h÷u h÷u h¹n c¸c c«ng ty con theo tû lÖ vèn nhµ n­íc ®Çu t­ cña c«ng ty mÑ vµo c«ng ty con. C«ng ty mÑ cã thÓ së h÷u mét phÇn hoÆc toµn bé sè vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty con vµ h­ëng lîi nhuËn tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty con theo tû lÖ vèn gãp. C«ng ty mÑ sÏ bao gåm nh÷ng bé phËn cã kh¶ n¨ng kinh doanh tèt, c¸c c¬ së nghiªn cøu c«ng nghÖ, m«i tr­êng, ®µo t¹o vµ ch¨m sãc søc khoÎ. H§QT c«ng ty mÑ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña TËp ®oµn theo qui ®Þnh trong ®iÒu lÖ ho¹t ®éng cña TËp ®oµn mµ kh«ng thµnh lËp thªm bé m¸y riªng cña TËp ®oµn. - C¸c C«ng ty con: C¸c c«ng ty con lµ nh÷ng ph¸p nh©n ®éc lËp víi c«ng ty mÑ, ®­îc c«ng ty mÑ së h÷u mét phÇn møc chi phèi hoÆc toµn bé sè vèn ®iÒu lÖ d­íi c¸c h×nh thøc: + C¸c c«ng ty TNHH mét thµnh viªn do c«ng ty mÑ së h÷u 100% vèn ®iÒu lÖ. C¸c c«ng ty nµy ®­îc h×nh thµnh tõ viÖc chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña Tæng c«ng ty kh«ng n»m trong ®èi t­îng cæ phÇn ho¸. + C¸c c«ng ty cæ phÇn ®­îc h×nh thµnh b»ng c¸ch cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn hiÖn nay cña Tæng c«ng ty vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®­îc thµnh lËp, trong ®ã Tæng c«ng ty gãp vèn víi t­ c¸ch lµ cæ ®«ng s¸ng lËp (cæ phÇn ®Æc biÖt vµ cæ phÇn chi phèi). +C¸c c«ng ty liªn doanh trong ®ã cã mét phÇn vèn ®iÒu lÖ do c«ng ty mÑ së h÷u. M« h×nh tæ chøc tËp ®oµn cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam: Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam “C«ng ty mÑ”, Nhµ n­íc gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ -C«ng ty chÕ biÕn kinh doanh than CÈm Ph¶. -C«ng ty C¶ng vµ Kinh doanh Than -C«ng ty TuyÓn than Hßn Gai -C«ng ty Ph¸t triÓn tin häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng -C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, nghiªn cøu ®µo t¹o, y tÕ. C¸c c«ng ty liªn doanh C«ng ty mÑ cã vèn gãp liªn doanh C¸c c«ng ty cæ phÇn C«ng ty mÑ cã cæ phÇn chi phèi,cæ phÇn ®Æc biÖt C¸c c«ng ty TNHH mét thµnh viªn C«ng ty mÑ gi÷ 100% vèn ®iÒu lÖ 2.2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020 Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh Than ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020, TVN x¸c ®Þnh kiªn tr× theo ®uæi chiÕn l­îc ph¸t triÓn thµnh tËp ®oµn kinh doanh ®a ngµnh trªn nÒn s¶n xuÊt than. Môc tiªu chiÕn l­îc cña TVN ®Õn n¨m 2020 lµ: - Ph¸t triÓn ngµnh Than æn ®Þnh, ®¸p øng tèt nhu cÇu vÒ than cho nªn kinh tÕ quèc d©n; ®¶m b¶o thÞ tr­êng tiªu thô than trong n­íc æn ®Þnh, cã mét phÇn hîp lý cho xuÊt khÈu ®Ó ®iÒu hoµ vÒ sè l­îng, chñng lo¹i vµ t¹o nguån ngo¹i tÖ. S¶n l­îng than th­¬ng phÈm cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng, nh­ng toµn ngµnh Than ph¶i phÊn ®Êu thùc hiÖn ®­îc c¸c møc dù kiÕn lµ: §Õn n¨m 2005: ®¹t 16-17 triÖu tÊn than th­¬ng phÈm; §Õn n¨m 2010: ®¹t 23-24 triÖu tÊn than th­¬ng phÈm; §Õn n¨m 2015: ®¹t 26-27 triÖu tÊn than th­¬ng phÈm; §Õn n¨m 2020: ®¹t 29-30 triÖu tÊn than th­¬ng phÈm. - Ph¸t triÓn ngµnh Than g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, du lÞch, quèc phßng, an ninh vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i trªn ®Þa bµn vïng than, ®Æc biÖt lµ vïng Qu¶ng Ninh. - Kh«ng ngõng c¶i tiÕn, ¸p dông KHKT ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®¶m b¶o an toµn trong khai th¸c s¶n xuÊt than. Trong giai ®o¹n 2003-2010, cÇn tËp trung ®Èy m¹nh c«ng t¸c th¨m dß ®Õn møc -300m, ®ång thêi t×m kiÕm, ®iÒu tra c¬ b¶n d­íi møc -300m bÓ than Qu¶ng ninh; tõng b­íc th¨m dß bÓ than ®ång b»ng B¾c Bé ®Ó phôc vô cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn n¨ng l­¬ng quèc gia. Ngµnh Than tËp trung ®Èy m¹nh viÖc ®æi míi c«ng nghÖ khai th¸c, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc khai th¸c hÇm lß; tËp chung vµo viÖc c¬ giíi ho¸ hÇm lß, chèng lß ®Ó gi¶m tæn thÊt tµi nguyªn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ an toµn, vÖ sinh c«ng nghiÖp. Tõng b­íc tiÕn tíi ®ång bé vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ sµng tuyÓn, chÕ biÕn, vËn t¶i vµ hÖ thèng truyÒn t¶i than, gi¶m thiÓu t¸c ®éng tíi m«i tr­êng. - TËp trung c«ng t¸c ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n: §©y lµ c«ng t¸c quan träng, cã t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngµnh, cho nªn trong trong nh÷ng giai ®o¹n tiÕp theo TVN sÏ tõng b­íc ®Çu t­, c¶i t¹o më réng, n©ng cao c«ng suÊt c¸c má than hiÖn cã vµ më thªm c¸c má míi ®Ó phôc vô nhu cÇu than cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ nhu cÇu xuÊt khÈu. Dù kiÕn tõ nay ®Õn n¨m 2010, TVN sÏ tiÕn hµnh ®Çu t­ c¶i t¹o c¸c má hiÖn t¹i vµ x©y dùng thªm c¸c má míi, ®Æc biÖt tËp trung vµo ®Çu t­ c¸c má cã c«ng suÊt khai th¸c 1-2 triÖu tÊn/ n¨m. Tæng vèn ®µu t­ giai ®o¹n 2003-2010 ­íc tÝnh kho¶ng 14.166 tû ®ång, trong ®ã vèn ®Çu t­ duy tr×, më réng x©y dùng c¸c má míi vµo kho¶ng 12.933 tû ®ång; vèn bæ xung vµo kinh doanh vµo kho¶ng 1.233 tû ®ång. - Phèi hîp Tæng c«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam vµ c¸c Tæng c«ng ty kh¸c ph¸t triÓn hîp lý hÖ thèng c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn ®èt than ®­îc dù kiÕn x©y dùng t¹i c¸c vïng má: Na D­¬ng (L¹ng S¬n), Cao Ng¹n (Th¸i Nguyªn), Hßn Gai, Hoµnh Bå, CÈm Ph¶ ... víi tæng c«ng suÊt thiÕt kÕ tõ 1.500 ®Õn 2.200MW. -Tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vËt liÖu næ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô khoan næ m×n, cã tÝnh ®Õn xuÊt khÈu sang c¸c n­íc xung quanh. Ph¸t triÓn hîp lý s¶n xuÊt c¬ khÝ, xi m¨ng, vËt liÖu x©y dùng, hang tiªu dïng, th­¬ng m¹i, dÞch vô vµ du lÞch. Cïng víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt than ph¸t triÓn ngµnh vËt liÖu næ c«ng nghiÖp vµ c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn than ®­îc coi lµ môc tiªu chiÕn l­îc hµng ®Çu. 2.3. H­íng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn theo m« h×nh tËp ®oµn ®èi víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam 2.3.1. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu Theo m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc TËp ®oµn cña TVN cã thÓ thÊy mèi quan hÖ trong tËp ®oµn dùa chñ yÕu vµo møc vèn ®Çu t­ cña c«ng ty mÑ. Doanh thu cña c«ng ty mÑ sÏ ®a d¹ng h¬n tuú thuéc vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ møc vèn gãp vµo cña c«ng ty con. Do vËy c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cÇn ®­îc hoµn thiÖn cho phï hîp víi thùc tÕ ho¹t ®éng vµ phï hîp víi m« h×nh tæ chøc cña tËp ®oµn. Cô thÓ lµ doanh thu cña c«ng ty mÑ bao gåm: - Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh vµ phôc vô. +Doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh gåm: Toµn bé tiÒn b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸, cung øng dÞch vô ra ngoµi doanh nghiÖp sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã chøng tõ hîp ph¸p) ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n (kh«ng ph©n biÖt ®· thu tiÒn hay ch­a thu tiÒn); thu tiÒn tõ nguån trî cÊp, trî gi¸ cña Nhµ n­íc khi thùc hiÖn viÖc cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô theo yªu cÇu cña Nhµ n­íc. - Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng kh¸c: bao gåm c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng. + Doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh gåm: thu nhËp tõ ho¹t ®éng mua b¸n cæ phiÕu, tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, cho thuª tµi s¶n; thu l·i tiÒn göi, l·i cho vay, chªnh lÖch tØ gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ, hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng ®· trÝch n¨m tr­íc nh­ng kh«ng sö dông. Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña c«ng ty mÑ bao gåm c¶ lîi nhuËn sau thuÕ cña c¸c c«ng ty con cã 100% vèn cña c«ng ty mÑ vµ cæ tøc ®­îc chia tõ c¸c c«ng ty con cã phÇn vèn ®Çu t­ cña c«ng ty mÑ. NÕu c«ng ty mÑ ®­îc chia tõ phÇn lîi nhuËn tr­íc thuÕ th× sè tiÒn thu ®­îc h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c«ng ty mÑ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. NÕu ®­îc chia tõ lîi nhuËn sau thuÕ th× h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ kh«ng ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi kho¶n thu nµy. + Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng bÊt th­êng kh¸c... §èi víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty TNHH 1 thµnh viªn, TVN cã quyÒn quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc qu¶n lý doanh thu t¹i c¸c ®¬n vÞ nµy. Víi c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc c«ng ty mÑ, c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu cÇn ph¶i ®æi míi theo h­íng ph©n cÊp m¹nh h¬n n÷a, t¹o quyÒn chñ ®éng vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm cho c¸c ®¬n vÞ nµy. C«ng ty mÑ sÏ kho¸n doanh thu cho c¸c c«ng ty, viÖc x¸c ®Þnh doanh thu riªng ë c¸c d¬n vÞ nµy kh«ng chØ dïng ®Ó h¹ch to¸n néi bé, mµ cßn lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng ®¬n vÞ. Tõ ®ã lµm c¨n cø ®Ó x©y d­ng quy chÕ khen th­ëng vµ c¨n cø ®Ó giao chØ tiªu trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. §èi víi nh÷ng c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty liªn doanh th× trªn c¬ së møc vèn gãp c«ng ty mµ c«ng ty mÑ cã quyÒn hoÆc kh«ng cã quyÒn quyÕt ®Þnh trong c¸c c«ng ty nµy theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Néi dung qu¶n lý doanh thu ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty TNHH thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i luËt doanh nghiÖp; cßn c«ng ty liªn doanh th× theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu theo h­íng trªn t¹o quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn mµ vÉn ®¶m b¶o viÖc qu¶n lý can thiÖp cña TËp ®oµn víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Çu t­. 2.3.2. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ Khi TVN chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh TËp ®oµn th× còng cã nghÜa lµ chuyÓn tõ m« h×nh qu¶n lý hµnh chÝnh sang quan hÖ tµi chÝnh, quan hÖ vÒ mÆt lîi Ých, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc sÏ h¹n chÕ sù can thiÖp qu¸ s©u cña m×nh vµo c¸c doanh nghiÖp. Nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn tù quyÕt ®Þnh viÖc chi phÝ cña m×nh trªn c¬ së ®¶m b¶o c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt. Chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty mÑ lµ: toµn bé chi phÝ thùc tÕ cña c«ng ty ®· bá ra trong kú ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, bao gåm gi¸ trÞ tµi s¶n tæn thÊt vµ c¸c kho¶n dù phßng theo qui ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn Nhµ n­íc giao toµn bé tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cho Tæng c«ng ty trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh, gi¸ b¸n s¶n phÈm th× viÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý chi phÝ cÇn tËp chung vµo viÖc tiªu chuÈn ho¸, x©y dùng mét hÖ thèng ®Þnh møc c¸c kho¶n chi phÝ nh­: chi phÝ nguyªn, nhiªn vËt liÖu, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n cã tÝnh chÊt l­¬ng. C¸c ®Þnh møc chi phÝ ph¶i ®­îc x©y dùng phï hîp víi tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh cña Tæng c«ng ty. Trªn c¬ së ®Þnh møc c¸c chi phÝ nµy, c¸c c«ng ty con tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh ®óng ®¾n vµ hîp ph¸p cña c¸c kho¶n chi phÝ. C¸c c«ng ty con tù chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc c«ng ty mÑ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ c¸c kho¶n chi nµy theo nguyªn t¾c chi ®óng, chi ®ñ vµ ph¶i chÞu h×nh thøc kû luËt ®èi víi nh÷ng kho¶n chi sai quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc chi phÝ qu¶n lý cÇn t©p chung vµo mét sè vÊn ®Ò sau: -ViÖc chi phÝ vËy t­ ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ ë c¶ hai kh©u: møc tiªu hao vËt t­ vµ gi¸ vËt t­. +Møc tiªu hao vËt t­: §Ó qu¶n lý møc tiªu hao vËt t­, Tæng c«ng ty ph¶i giao cho c¸c ban chøc n¨ng c¨n cø vµo ®Þnh møc vËt t­ do c¸c cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh vµ ®Þnh h­íng cô thÓ cña doanh nghiÖp ®Ó x©y dùng møc tiªu hao vËt t­ cho phï hîp. C¸c lo¹i vËt t­ sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ theo ®Þnh møc tiªu hao cña Tæng c«ng ty ®· ban hµnh trong c¸c kh©u: dù tr÷ cÊp ph¸t vµ thanh to¸n, ®ång thêi ph¶i ®­îc theo dâi vµ kiÓm tra, tæ chøc ph©n tÝch th­êng xuyªn vµ ®Þnh kú t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc vËt t­ ®Ó tõ ®ã kh«ng ngõng hoµn thiÖn hÖ thèng ®Þnh møc, kÞp thêi ng¨n chÆn vµ xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp tiªu hao vËt t­ v­ît ®Þnh møc. +Gi¸ vËt t­: CÇn qu¶n lý chÆt chÏ gi¸ mua vËt t­ ë c¸c kh©u, c¸c chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn, vËn chuyÓn, thu mua nãi trªn ph¶i ®­îc theo dâi ®Çy ®ñ trªn ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp lÖ theo qui ®Þnh cña Bé tµi chÝnh. Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Tæng c«ng ty cÇn ph¶i hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n, ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tµi s¶n vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao cho phï hîp. - Chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ kho¶n cã tÝnh chÊt l­¬ng ph¶i ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ vµ ®óng môc ®Ých g¾n víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trªn c¬ së x©y dùng c¸c ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng hîp lý ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt. TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i tiÕn tíi c¶i c¸ch theo h­íng tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ph¶i g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ n¨ng suÊt lao ®éng cña tõng ng­êi. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cÇn ph¶i g¾n víi tr¸ch nhiÖm vËt chÊt t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng. Nhµ n­íc nªn ®Ó Tæng c«ng ty quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò thuª m­ín, tuyÓn dông lao ®éng vµ tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña Tæng c«ng ty vµ ®­îc sù ®ång ý cña c¬ quan chøc n¨ng. Nhµ n­íc kh«ng nªn khèng chÕ møc l­¬ng tèi ®a mµ chØ nªn khèng chÕ møc l­¬ng tèi thiÓu nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng, cßn møc l­¬ng tèi ®a sÏ ®­îc quyÕt ®Þnh trªn c¬ së hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: Tæng c«ng ty nªn bá qui ®Þnh khèng chÕ møc chi cho qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m·i cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c kho¶n chi tiÕp t©n kh¸nh tiÕt, giao dÞch, ®èi ngo¹i vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c ë møc kh«ng v­ît qu¸ 5% trªn tæng chi phÝ thùc tÕ trong kú thÊp h¬n qui ®Þnh cña Nhµ n­íc (møc qui ®Þnh cña Nhµ n­íc lµ 6%) nh­ hiÖn nay, bëi v× trong ®iÒu kiÖn héi nhËp vµ c¹nh tranh gay g¾t th× chi phÝ nµy cµng lín. Nhµ n­íc vµ Tæng c«ng ty nªn ®Ó cho doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh, chØ xem xÐt qu¶n lý tÝnh hîp lÖ cña c¸c kho¶n chi vµ g¾n víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.3.3. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn Lîi nhuËn c«ng ty mÑ bao gåm lîi nhuËn cña c¸c c«ng ty trùc thuéc c«ng ty mÑ vµ cña c¸c c«ng ty con. ChÝnh s¸ch qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn cÇn ph¶i hoµn thiÖn theo h­íng giao quyÒn tù chñ h¬n n÷a cho c«ng ty mÑ vµ b¶n th©n cña c¸c doanh nghiÖp trong TËp ®oµn theo h­íng khuyÕn khÝch dïng phÇn lín lîi nhuËn sau thuÕ cho tÝch luü më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña tËp ®oµn. Nhµ n­íc sÏ giao chØ tiªu møc lîi tøc ph¶i nép (ngoµi thuÕ) cho c«ng ty mÑ vµ c«ng ty mÑ ®­îc toµn quyÒn sö dông lîi nhuËn cßn lµi sau khi ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi Nhµ n­íc. ViÖc ph©n chia lîi nhuËn sau thuÕ ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých cho Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ chñ ®Çu t­. Tæng c«ng ty víi t­ c¸ch lµ mét ph¸p nh©n kinh tÕ vµ ng­êi lao ®éng - ng­êi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o ra cña c¶i cho x· héi. Kho¶n tiÒn nép vµo ng©n s¸ch hay dïng ®Ó ®Çu t­ thªm vµo tËp ®oµn ®­îc coi nh­ kho¶n l·i cña cæ phÇn cña Nhµ n­íc trong tËp ®oµn. §Ó chuyÓn sang m« h×nh TËp ®oµn th× TVN cÇn qui ®Þnh cô thÓ h¬n n÷a vÒ chÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn phï hîp víi tõng lo¹i h×nh kinh doanh. ChÕ ®é qu¶n lý lîi nhuËn còng ®­îc ®æi míi theo h­íng c«ng ty con sÏ trùc tiÕp thùc hiÖn nghÜa vô víi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Sau khi thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n­íc, phÇn lîi nhuËn cßn l¹i c«ng ty con còng ®­îc chñ ®éng sö dông, cô thÓ lµ: - C«ng ty con lµ c«ng ty TNHH 1 thµnh viªn: c«ng ty mÑ sÏ ®iÒu tiÕt mét phÇn lîi nhuËn sau thuÕ hµng n¨m cña c«ng ty con theo tû lÖ quy ®Þnh. PhÇn cßn l¹i trÝch lËp c¸c quü theo qui ®Þnh. - C¸c c«ng ty con lµ c«ng ty cæ phÇn hay liªn doanh: Lîi nhuËn sau thuÕ hµng n¨m (sau khi ®· trõ ®i lîi nhuËn kh«ng chia) sÏ ®­îc chuyÓn vÒ c«ng ty mÑ theo tû lÖ vèn gãp. PhÇn cßn l¹i c«ng ty ®­îc sö dông vµ qu¶n lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Quy chÕ qu¶n lý lîi nhuËn cña c«ng ty mÑ còng cÇn ®­îc quy ®Þnh râ thªm lµ: C¸c kho¶n lîi nhuËn thu ®­îc do viÖc ®Çu t­ ra ngoµi doanh nghiÖp cña c«ng ty mÑ nÕu ®· nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ë c«ng ty con th× vÉn h¹ch to¸n vµo lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh nh­ng khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sÏ ®­îc lo¹i trõ. C¸c kho¶n lîi nhuËn c«ng ty mÑ ®Ó l¹i cho c«ng ty con bæ sung thªm vèn còng ph¶i h¹ch to¸n vµo l¬Þ nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh, ®ång thêi h¹ch to¸n t¨ng vèn cña chñ së h÷u vµ t¨ng vèn ®Çu t­ ra ngoµi doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, cïng víi viÖc chuyÓn ®æi tõ m« h×nh Tæng c«ng ty sang m« h×nh tËp ®oµn th× còng ph¶i gi¶i quyÕt c¬ chÕ h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü phï hîp víi m« h×nh tËp ®oµn. Trong TËp ®oµn c¸c c«ng ty thµnh viªn lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n nh­ng l¹i bÞ kiÓm so¸t bëi c¸c c«ng ty mÑ, do ®ã c¸c c«ng ty mÑ cã thÓ kiÓm so¸t c¸c quÜ th«ng qua chÝnh s¸ch, ®iÒu lÖ cña TËp ®oµn. Tuy nhiªn, TËp ®oµn kh«ng nªn ¸p ®Æt hoµn toµn qui ®Þnh vÒ viÖc h×nh thµnh vµ sö dông c¸c quü theo môc tiªu cña TËp ®oµn mµ cã sù hµi hoµ vÒ lîi Ých gi÷a c¸c chñ thÓ cã liªn quan. §Ó ®¶m b¶o khuyÕn khÝch kÞp thêi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Chñ ®éng x©y dùng c¸c quü ®Çu t­ tµi chÝnh, lµnh m¹nh ho¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, lîi nhuËn cña c«ng ty mÑ sau khi ®· nép thuÕ thu nhËp sÏ sö dông nh­ sau:(1)Tr­íc hÕt lµ bï ®¾p c¸c kho¶n lç n¨m tr­íc ®· hÕt thêi h¹n ®­îc trõ vµo lîi nhuËn tr­íc thuÕ. Sau khi ®· bï ®¾p hÕt kho¶n lç nµy míi ®­îc sö dông sè lîi nhuËn cßn l¹i vµo c¸c viÖc kh¸c; (2) trÝch theo tû lÖ phÇn tr¨m lîi nhuËn sau thuÕ sau khi ®· trõ ®i kho¶n (1) nãi trªn ®Ó lËp quü dù phßng tµi chÝnh vµ quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng trong c«ng ty; (3) cho phÐp trÝch lîi nhuËn theo tû lÖ phÇn tr¨m sau thuÕ sau khi ®· trõ ®i kho¶n (1) vµ (2) ë trªn ®Ó lËp quü khen th­ëng, phóc lîi cho lao ®éng trong c«ng ty; (4) trÝch theo tû lÖ phÇn tr¨m sè lîi nhuËn sau thuÕ sau khi ®· trõ ®i kho¶n (1) vµ (2) ë trªn ®Ó lËp quü khen th­ëng TG§ c«ng ty; Sè lîi nhuËn cßn l¹i (nÕu cßn) sÏ ®­îc bæ sung vµo vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty mÑ. Nh­ vËy, vÒ c¬ b¶n t¹i c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty con vÉn trÝch lËp c¸c quü nh­ hiÖn nay bao gåm: Quü dù phßng tµi chÝnh, quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm, quü khen th­ëng, quü phóc lîi, quü nghiªn cøu khoa häc. 2.3.4. Thùc hiÖn c¬ chÕ th­ëng ph¹t trong qu¶n lý thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn trong tËp ®oµn ChuyÓn sang m« h×nh tËp ®oµn, nghÜa lµ chuyÓn tõ mèi liªn hÖ hµnh chÝnh sang mèi liªn hÖ vÒ tµi chÝnh. Mäi quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng sÏ g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ hä mang l¹i. ChuyÓn sang m« h×nh míi ®ång nghÜa víi viÖc qu¶n lý theo c¬ chÕ míi. Gi¸m ®èc ®­îc thö nghiÖm theo h­íng thuª vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi quyÕt ®Þnh cña m×nh, nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ th× bÞ ph¹t vµ cã thÓ buéc ph¶i th«i viÖc. Tuy nhiªn, ®Ó g¾n liÒn tr¸ch nhiÖm víi quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng th× cÇn cã c¬ chÕ th­ëng ph¹t nghiªm minh. Trong TËp ®oµn sÏ h×nh thµnh quü khen th­ëng (Tæng) Gi¸m ®èc nh»m g¾n liÒn quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña hä víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh (mµ cô thÓ lµ lîi nhuËn hµng n¨m) cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶, hä sÏ ®­îc khen th­ëng g¾n liÒn víi lîi Ých vËt chÊt; ng­îc l¹i, nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶ (thua lç) hä sÏ ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ båi hoµn nh÷ng thiÖt h¹i vËt chÊt mµ c¸c nh©n hä g©y ra. Cã nh­ vËy, ch¾c ch¾n c¸c nhµ qu¶n lý sÏ thùc sù g¾n tr¸ch nhiÖm cña m×nh khi ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, sÏ kh«ng cßn t×nh tr¹ng sö dông tiÒn Nhµ n­íc kÐm hiÖu qu¶ nh­ hiÖn nay. Bªn c¹nh viÖc th­ëng ph¹t nhµ qu¶n lý th× c«ng ty mÑ vµ trong tõng c«ng ty còng cÇn x©y dùng mét quy chÕ khen th­ëng, kû luËt g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ cña nh÷ng ng­êi lao ®éng. Nh÷ng ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc khen th­ëng phô thuéc vµo nh÷ng kÕt qu¶ mµ hä mang l¹i (nh­ tiÕt kiÖm chi phÝ, nh÷ng biÖn ph¸p lµm t¨ng doanh thu ...); nh­ng ®ång thêi hä ph¶i chÞu kû luËt nÕu ®Ó xÈy ra nh÷ng thiÖt h¹i (chi tiªu kh«ng ®óng lµm gi¶m doanh thu...) ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ chung cña toµn c«ng ty. ChÕ ®é th­ëng ph¹t nghiªm minh g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ mµ hä mang l¹i gióp lo¹i bá ®­îc t×nh tr¹ng “b×nh qu©n chñ nghÜa” vÉn tån t¹i trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ ch¾c ch¾n sÏ gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn bëi ng­êi lao ®éng sÏ g¾n tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña hä víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp. 2.4. §iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p 2.4.1 KiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc 2.4.1.1. Nhµ n­íc cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh c«ng b»ng, b×nh ®¼ng vµ thùc sù trao quyÒn chñ ®éng cho c¸c doanh nghiÖp. M«i tr­êng kinh doanh cã mèi quan hÖ h÷u c¬ ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ. Mét mÆt, víi t­ c¸ch lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong m«i tr­êng cô thÓ. TËp ®oµn kinh doanh chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè trong m«i tr­êng kinh doanh vµ b¶n th©n c¸c tËp ®oµn kinh doanh ph¶i thÝch øng víi ®iÒu kiÖn ®ã. MÆt kh¸c, c¸c tËp ®oµn kinh doanh còng cã t¸c ®éng trë l¹i vµ cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh lµm thay ®æi m«i tr­êng kinh doanh. Do vËy, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng ph¸p lý, kinh tÕ vµ x· héi cÇn thay ®æi cho phï hîp. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê kÕt qu¶ c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ vµ t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, m«i tr­êng kinh doanh ë n­íc ta ®· ®­îc c¶i thiÖn vµ thay ®æi nhanh chãng. C¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng ph¸p lý, kinh tÕ vµ x· héi cÇn cã sù thay ®æi theo h­íng thuËn lîi cho c¸c tËp ®oµn kinh doanh ho¹t ®éng thÓ hiÖn mét sè mÆt sau: Thø nhÊt: VÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ m«i tr­êng ph¸p lý. Qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh ®· thùc hiÖn nh÷ng b­íc ®i quan träng vµ tõng b­íc c¶i thiÖn hµnh lang ph¸p lý vÒ kinh tÕ, kinh doanh vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ban hµnh c¸c ®¹o luËt (LuËt Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, LuËt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng...) vµ c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh doanh còng ®a ®­îc cô thÓ ho¸ trong mét sè v¨n b¶n cã ý nghÜa quan träng t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý cÇn thiÕt cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng vµ còng gióp ChÝnh phñ qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo ph¸p luËt. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy ph¶i ®­îc ®¶m b¶o cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng, c¹nh tranh vµ ho¹t ®éng trong cïng m«i tr­êng, kh«ng thiªn vÞ bÊt cø thµnh phÇn kinh tÕ nµo. Tuy nhiªn, Nhµ n­íc cÇn t¹o ra mét hµnh lang vµ m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi h¬n n÷a cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh, ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, x¸c ®Þnh râ vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ, më réng quyÒn tù chñ kinh doanh vµ n©ng cao tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc n­íc cÇn t¹o ra sù æn ®Þnh chÝnh trÞ l©u dµi ®Ó t¹o cho c¸c doanh nghiÖp tham gia héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Ngoµi ra, Nhµ n­íc cÇn sím nghiªn cøu söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, söa ®æi NghÞ ®Þnh ban hµnh ®iÒu lÖ mÉu Tæng c«ng ty g¾n víi viÖc chuyÓn ®æi Tæng c«ng ty Nhµ n­íc sang m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con. Thø hai: Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n: Sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· t¹o ra nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh cña m«i tr­êng kinh doanh. C¸c thÞ tr­êng t­ liÖu s¶n xuÊt, t­ liÖu tiªu dïng, thÞ tr­êng lao ®éng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh ®· ph¸t triÓn nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng tiªu dïng. Tuy nhiªn, tr×nh ®é ph¸t triÓn thi tr­êng tµi chÝnh cßn rÊt thÊp, c¸c giao dÞch tµi chÝnh cßn ®¬n ®iÖu, nghÌo nµn c¶ vÒ chñng lo¹i vµ qui m«. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c Doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ sù ra ®êi c¸c c«ng ty cæ phÇn míi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n víi vai trß lµ kªnh thu hót vµ dÉn vèn quan träng cho c¸c doanh nghiÖp, ®· ®i vµo ho¹t ®éng gÇn ®­îc ba n¨m nh÷ng trªn thùc tÕ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vµ ch­a trë thµnh kªnh thu hót vèn quan träng cho c¸c doanh nghiÖp. VÒ phÝa Nhµ n­íc, c¸c chÝnh s¸ch, v¨n b¶n ph¸p quy t¹o hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n vÉn ch­a thùc sù phï hîp, ch­a thóc ®Èy ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¸c tËp ®oµn kinh doanh ra ®êi ®ßi hái mét l­îng vèn khæng lå vµ l­îng vèn nµy, theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc kh¸c, sÏ ®­îc thu hót nhanh nhÊt vµ hiÖu qu¶ nhÊt th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. Do vËy, Nhµ n­íc cÇn söa ®æi, bæ sung vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy míi cho phï hîp ®Ó cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng thùc sù hiÖu qu¶, trë thµnh kªnh thu hót vèn quan träng cña doanh nghiÖp. Cã nh­ vËy, c¸c c«ng ty tµi chÝnh trong TËp ®oµn còng sÏ ph¸t huy tèt vai trß trung gian tµi chÝnh cña m×nh. Thø ba: §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. ViÖc qu¶n lý c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín rÊt phøc t¹p, do ®ã c¸n bé qu¶n lý nãi chung vµ c¸n bé qu¶n lý tµi chÝnh nãi riªng ph¶i ®­îc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i cã ®ñ kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh trong tËp ®oµn. Bëi lÏ n¨ng lùc vµ tr×nh ®é cña c¸n bé cã ¶nh h­ëng hÕt søc quan träng, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn, thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña tËp ®oµn kinh doanh. N­íc ta, b­íc ®Çu x©y dùng thÝ ®iÓm tËp ®oµn kinh doanh, do vËy, ch­a cã ngay tËp ®oµn ®a quèc gia mµ sÏ chØ h×nh thµnh nh÷ng tËp ®oµn cã qui m« t­¬ng ®èi nhá so víi thÕ giíi. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña tËp ®oµn kinh doanh cÇn cã c¸c nhµ qu¶n lý giái vÒ tµi chÝnh. Chóng ta ph¶i kh¾c phôc b»ng c«ng t¸c ®µo t¹o vµ sµng läc qua thùc tiÔn. 2.4.1.2. CÇn thiÕt lËp quan hÖ së h÷u vÒ vèn gi÷a Nhµ n­íc vµ Doanh nghiÖp Nhµ n­íc Tr­íc ®©y còng nh­ hiÖn nay Nhµ n­íc th­êng sö dông kh¸i niÖm quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông khi nãi tíi vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp. Theo kh¸i niÖm nµy, Nhµ n­íc lµ ng­êi së h÷u vÒ vèn mµ Nhµ n­íc giao cho c¸c doanh nghiÖp, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông sè vèn ®­îc giao theo nguyªn t¾c b¶o toµn vµ ph¸t triÓn sè vèn ®ã. Trªn thùc tÕ, quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông kh«ng ®­îc t¸ch b¹ch râ rµng, nhÊt lµ ®èi víi Tæng c«ng ty th× quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm gi÷a H§QT (®¹i diÖn chñ së h÷u) vµ TG§ (ng­êi qu¶n lý) còng bÞ chång chÐo, kh«ng râ rµng dÉn ®Õn viÖc khi doanh nghiÖp thua lç th× Nhµ n­íc ph¶i g¸nh chÞu. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc l¹i can thiÖp qu¸ s©u vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý, ®iÒu hµnh t¹i doanh nghiÖp nh­ quy ®Þnh cÇm cè, thÕ chÊp, thanh lý, nh­îng b¸n thiÕt bÞ nhµ x­ëng quan träng cña doanh nghiÖp ph¶i ®­îc sù ®ång ý b»ng c¬ quan quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp. Trong khi ®ã cã nh÷ng quyÒn rÊt c¬ b¶n cña chñ së h÷u nh­ quyÒn quyÕt ®Þnh sö dông kho¶n lîi nhuËn sau thuÕ ®Ó l¹i doanh nghiÖp hay thu vÒ ng©n s¸ch, hay chuyÓn cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c l¹i kh«ng ®­îc qui ®Þnh râ rµng. §iÒu ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng cÇn sö dông ®Õn lîi nhuËn sau thuÕ ®Ó kinh doanh mµ Nhµ n­íc vÉn kh«ng thu ®­îc. Do vËy, Nhµ n­íc nªn chuyÓn quan hÖ së h÷u tõ giao vèn sang ®Çu t­ vèn vµo doanh nghiÖp ®Ó x¸c lËp râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc còng nh­ doanh nghiÖp; ®ång thêi doanh nghiÖp cã quyÒn tù chñ h¬n trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu nµy gióp cho vèn ®Çu t­ vµo doanh nghiÖp ®­îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nhµ n­íc cÇn ®æi míi c¸ch nh×n nhËn ®èi víi phÇn vèn Nhµ n­íc giao cho doanh nghiÖp. Vèn vµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc ®em giao cho doanh nghiÖp ph¶i ®­îc coi lµ vèn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo doanh nghiÖp. Nhµ n­íc qu¶n lý phÇn vèn gãp nµy víi t­ c¸ch lµ nhµ ®Çu t­ hoÆc cæ ®«ng cña doanh nghiÖp nh­ng mÆt kh¸c khi Nhµ n­íc ®· cÊp vèn cho doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp ®· thµnh lËp vµ ®¨ng ký tr­íc ph¸p luËt th× phÇn vèn ®ã ®­îc coi lµ vèn chñ së h÷u cña ph¸p nh©n Doanh nghiÖp Nhµ n­íc, Doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã quyÒn ®éc lËp qu¶n lý phÇn vèn cña tµi s¶n ®ã. Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u kh«ng trùc tiÕp can thiÖp vµo qu¶n lý cña doanh nghiÖp mµ th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh trong bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®Ó ®iÒu hµnh doanh nghiÖp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ h­ëng quyÒn lîi víi t­ c¸ch lµ cæ ®«ng. 2.4.1.3. Thµnh lËp C«ng ty §Çu t­ Tµi chÝnh cña Nhµ n­íc §Ó cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh, v÷ng ch¾c th× ph¶i cã mét hÖ thèng tµi chÝnh ph¸t triÓn. Trong ®ã hÖ thèng tµi chÝnh cã nh÷ng trung gian tµi chÝnh lµ nh÷ng bé phËn cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nÒn kinh tÕ, ®ãng vai trß quan träng cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Ph©n biÖt râ chøc n¨ng cña c¬ quan ®¹i diÖn quyÒn chñ së h÷u cña Nhµ n­íc víi chøc n¨ng ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng nh»m giao quyÒn quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n ®i ®«i víi ®ßi hái tr¸ch nhiÖm cao h¬n ®èi víi ®¹i diÖn trùc tiÕp chñ së h÷u t¹i doanh nghiÖp. ChuyÓn h×nh thøc Nhµ n­íc cÊp vèn cho Doanh nghiÖp Nhµ n­íc sang ®Çu t­ vèn. ChuyÓn ph­¬ng thøc qu¶n lý vèn Nhµ n­íc tõ c¬ chÕ hµnh chÝnh sang c¬ chÕ c«ng ty tµi chÝnh. Do vËy Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng thµnh lËp c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh Nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn ®Çu t­ vµ qu¶n lý vèn Nhµ n­íc t¹i doanh nghiÖp. C«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm nhËn vèn cña Nhµ n­íc, lµm nhiÖm vô ®Çu t­ vèn cña Nhµ n­íc vµo c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nh»m môc ®Ých b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn Nhµ n­íc theo c¬ chÕ kinh doanh. VÒ phÝa Nhµ n­íc doanh nghiÖp sÏ kh«ng cßn t×nh tr¹ng cÊp ph¸t kh«ng hoµn l¹i mµ theo kiÓu gãp vèn kinh doanh mang tÝnh chÊt ®Çu t­ l©u dµi th«ng qua c¸c c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc, thÓ hiÖn b»ng c¸c hîp ®ång kinh tÕ, b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt. 2.4.1.4. Nhµ n­íc hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý ®èi víi m« h×nh Tæng c«ng ty theo c¸c h­íng sau: Thø nhÊt, nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ cho phÐp c¸c Tæng c«ng ty ®­îc chuyÓn dÇn sang m« h×nh C«ng ty mÑ-C«ng ty con. §©y lµ m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt ®­îc liªn kÕt bëi nhiÒu ph¸p nh©n doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn nhiÒu lÜnh vùc ®Þa bµn kh¸c nhau, nh»m t¹o thÕ m¹nh chung trong nhiÖm vô Nhµ n­íc giao víi hiÖu qu¶ cao nhÊt. C¸c doanh nghiÖp tham gia liªn kÕt th«ng qua sù chi phèi tµi s¶n vµ ph©n c«ng hîp t¸c. Tæng c«ng ty (c«ng ty mÑ) qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn (C«ng ty con) chñ yÕu b»ng c¬ chÕ tµi chÝnh theo h­íng t¹o mèi liªn kÕt vÒ vèn, vÒ ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ vµ s¶n phÈm ®Ó võa ph¸t huy ®­îc tÝnh ®éc lËp, tù chñ cña c¸c c«ng ty con võa t¨ng c­êng ®­îc søc m¹nh tæng hîp cña c¶ c«ng ty. Mèi quan hÖ gi÷a Tæng c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ®­îc ph©n ®Þnh mét c¸ch rµnh m¹ch, râ rµng, võa ®¶m b¶o tËp trung ®­îc mét sè nguån lùc, tÝnh thèng nhÊt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chiÕn l­îc chung cña Tæng c«ng ty, võa ®¶m b¶o quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm, n¨ng ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn. Thø hai, cÇn giao quyÒn tù chñ cho c¸c Tæng c«ng ty ®­îc quyÕt ®Þnh kinh doanh theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i chung ®èi víi c¸c ngµnh, vïng vµ s¶n phÈm ­u tiªn khuyÕn khÝch. Thø ba, cho phÐp c¸c Tæng c«ng ty ®­îc tiÕp cËn vµ thu hót c¸c nguån vèn trªn thÞ tr­êng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh; ®­îc chñ ®éng xö lý tµi s¶n d­ thõa, ø ®äng. §èi víi nh÷ng tµi s¶n do Tæng c«ng ty Nhµ n­íc ®Çu t­ hoµn toµn b»ng vèn vay, sau khi ®· tr¶ hÕt nî b»ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n vµ lîi nhuËn do chÝnh tµi s¶n ®ã lµm ra th× doanh nghiÖp ®­îc h­ëng 50% gi¸ trÞ tµi s¶n ®ã. Thø t­, Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn vµ më réng ph­¬ng thøc ®Çu t­ qu¶n lý vèn t¹i Tæng c«ng ty th«ng qua c¸c c«ng ty §Çu t­ tµi chÝnh Nhµ n­íc. Môc ®Ých cña ph­¬ng thøc nµy ®ã lµ chuyÓn tõ c¬ chÕ cÊp ph¸t vèn sang c¬ chÕ Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn vµo Tæng c«ng ty: x¸c lËp râ quyÒn chñ së h÷u vÒ vèn víi quyÒn sö dông vèn cña Tæng c«ng ty Nhµ n­íc. Thø n¨m, vÒ c¬ chÕ ®Çu t­: trªn c¬ së quy ho¹ch ph¸t triÓn trung vµ dµi h¹n ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn phª duyÖt, Nhµ n­íc cÇn giao quyÒn tù chñ cho c¸c Tæng c«ng ty ®­îc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ dù ¸n nhãm B trë xuèng, ®ång thêi më réng giíi h¹n vÒ møc vèn ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n mµ cÊp Tæng c«ng ty ®­îc quyÒn quyÕt ®Þnh trªn nguyªn t¾c chñ ®Çu t­ hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña dù ¸n vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña Ph¸p luËt. Thø s¸u, vÒ chÝnh s¸ch qu¶n lý lao ®éng, tiÒn l­¬ng, thu nhËp. Nhµ n­íc cÇn sím nghiªn cøu bá møc l­¬ng trung b×nh tèi ®a trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Nhµ n­íc kh«ng giíi h¹n møc l­¬ng thu nhËp tèi ®a, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng thu nhËp trªn nguyªn t¾c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi Nhµ n­íc. §ång thêi víi ®Æc thï cña ngµnh nghÒ nÆng nhäc, ®éc h¹i nh­ ngµnh than, Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch vÒ tiÒn l­¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp vÒ thêi gian c«ng t¸c, ®é tuæi nghØ h­u víi lao ®éng ngµnh than. 2.4.2. KiÕn nghÞ víi Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam 2.4.2.1. Thµnh lËp C«ng ty Tµi chÝnh ngµnh Than §Ó h­íng tíi ho¹t ®éng theo m« h×nh TËp ®oµn th× thµnh lËp C«ng ty Tµi chÝnh trong TVN lµ cÇn thiÕt. ViÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty tµi chÝnh trong TËp ®oµn lµ mét yÕu tè quan träng ®èi víi sù vËn hµnh vµ ph¸t triÓn cña TËp ®oµn trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ. C«ng ty Tµi chÝnh cã quan hÖ mËt thiÕt víi qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i tæ chøc qu¶n lý cña TËp ®oµn. C«ng Ty Tµi chÝnh víi t­ c¸ch lµ mét doanh nghiÖp n»m trong TËp ®oµn, ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc tµi chÝnh, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, nhiÖm vô träng t©m lµ ho¹t ®äng kinh doanh tµi chÝnh th«ng qua viÖc ®iÒu hoµ, t¹o nguån vµ cung cÊp vèn cho c¸c ®¬n vÞ trong TËp ®oµn. C«ng ty Tµi chÝnh kh«ng thÓ thùc hiÖn mét sè chøc n¨ng qu¶n lý tµi chÝnh cña TËp ®oµn mµ cßn ®ãng vai trß lµ trung gian tµi chÝnh, giao dÞch, quan hÖ víi c¸c ®¬n vÞ két trung gian tµi chÝnh trong TËp ®oµn, C«ng ty tµi chÝnh thùc hiÖn khai th¸c thÞ tr­êng néi bé trong TËp ®oµn vµ thÞ tr­êng bªn ngoµi trong ph¹m vi ®­îc phÐp ho¹t ®éng. Do ®ã, ®Ó h­íng tíi m« h×nh tËp ®oµn thµnh lËp c«ng ty tµi chÝnh trong TVN. 2.4.2.2. ThiÕt lËp c¬ chÕ ®iÒu hoµ vèn trong tËp ®oµn qua C«ng ty Tµi chÝnh Vèn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ ®èi víi TËp ®oµn Than ViÖt Nam vµ c¬ chÕ qu¶n lý vèn cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn. §iÒu hoµ vèn lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng vµ cã hiÖu qu¶ nh»m khai th¸c triÖt ®Ó nguån lùc tµi chÝnh tù cã bªn trong TËp ®oµn. Thùc hiÖn viÖc ®iÒu tiÕt vµ c©n ®èi nguån vèn gi÷a c¸c ®¬n vÞ trong TËp ®oµn kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt tµi chÝnh mµ cßn gãp phÇn t¨ng c­êng mèi liªn kÕt bªn trong. KÕt luËn Trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· chñ tr­¬ng thµnh lËp Tæng c«ng ty Nhµ n­íc theo h­íng tËp ®oµn kinh doanh. Ngµy 7/3/1994, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra QuyÕt ®Þnh sè: 91/TTg vÒ viÖc thÝ ®iÓm thµnh lËp c¸c Tæng c«ng ty Nhµ n­íc ho¹t ®éng theo m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh. Môc tiªu cña viÖc thÝ ®iÓm nµy lµ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy tÝch tô vµ tËp trung vèn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh; ®ång thêi chñ tr­¬ng xo¸ bá dÇn chÕ ®é Bé chñ qu¶n, cÊp hµnh chÝnh chñ qu¶n, sù ph©n biÖt doanh nghiÖp Trung ­¬ng, doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng vµ t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ. NhiÖm vô ®Æt ra hiÖn nay lµ cñng cè vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña Tæng c«ng ty, tÝch tô tËp trung vèn, chuyªn m«n ho¸ s©u vµ hîp t¸c réng. §Ó thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô trªn th× viÖc chuyÓn ®æi tõ m« h×nh Tæng c«ng ty Nhµ n­íc sang tËp ®oµn kinh doanh lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty ®Ó chuyÓn sang m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn ë n­íc ta. Néi dung cña chuyªn ®Ò nh»m ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m ®­a ra h­íng hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ lîi nhuËn cña TVN khi chuyÓn sang m« h×nh tËp ®oµn kinh doanh. tµi liÖu tham kh¶o 1. §oµn KiÓn, “Nh×n l¹i mét n¨m thùc hiÖn nghÞ quyÕt trung ­¬ng 3 (kho¸ IX) ë Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam”. T¹p chÝ Céng s¶n sè 4+5 (th¸ng 2/2003) 2. B¸o c¸o §¹i héi CNVC cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam lÇn thø IV-2003. 3. Bé tµi chÝnh - QuyÕt ®Þnh sè 166/1999/Q§-BTC ngµy 30/12/1999 cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh vÒ ban hµnh ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. 4. Bé Tµi chÝnh - QuyÕt ®Þnh sè 838/TC/Q§/TCDN ngµy 28/8/1996 cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh ban hµnh Quy chÕ tµi chÝnh mÉu cña Tæng c«ng ty Nhµ n­íc. 5. Bé Tµi chÝnh - Th«ng t­ sè 66/1999/TT-BTC ngµy 7/6/1999 h­íng dÉn vÒ chÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn sau thuÕ vµ qu¶n lý c¸c quü trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 6. Bé Tµi chÝnh -Th«ng t­ sè 08/2000/TC-TCDN ngµy 19/1/2000 cña Bé Tµi chÝnh söa ®æi, bæ sung Th«ng t­ sè 63/1999/TT-BTC ngµy 7/6/1999 h­íng dÉn viÖc qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô t¹i daonh nghiÖp Nhµ n­íc. 7. Bé Tµi chÝnh-Th«ng t­ sè 63/1999/TT-BTC ngµy 7/6/1999 h­íng dÉn viÖc qu¶n lý doanh thu, chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô t¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 8. ChÝnh phñ - §iÒu lÖ mÉu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cu¶ Tæng c«ng ty Nhµ n­íc ban hµnh t¹i NghÞ ®Þnh sè 59/CP ngµy 27/6/1995. 9. Hång V©n, “M« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con ë Trung Quèc”. T¹p chÝ C«ng nghiÖp sè 5/2003. 10. Lª ThÞ V©n Anh, “C¬ chÕ tµi chÝnh trong m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng tu con”. T¹p chÝ Tµi chÝnh doanh nghiÖp, sè ra th¸ng 12/2002. 11. L­u ThÞ Thu H­¬ng (chñ biªn), gi¸o tr×nh Tµi chÝnh doanh nghiÖp, §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, Hµ Néi 1998. 12. NguyÔn §¨ng Nam, “Néi dung c¬ chÕ tµi chÝnh trong Tæng c«ng ty ho¹t ®éng theo m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con”. T¹p chÝ Tµi chÝnh doanh nghiÖp, sè ra th¸ng 9/2003. 13. NguyÔn §¨ng Nam, “Xung quanh c¬ chÕ tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty ho¹t ®éng theo m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con”. T¹p chÝ Tµi chÝnh doanh nghiÖp, sè ra th¸ng 8/2003. 14. NguyÔn §øc T¨ng -Suy nghÜ vÒ C«ng ty mÑ - C«ng ty con - T¹p chÝ tµi chÝnh sè 8/2002. 15. NguyÔn Anh TuÊn, “Mét vµi nghiªn cøu rót ra tõ viÖc nghiªn cøu c¸c Chaebol cña Hµn Quèc”. T¹p chÝ C«ng nghiÖp, sè ra th¸ng 8/2000. 16. NguyÔn C¶nh Nam, “Mét sè nhËn thøc vÒ tËp ®oµn kinh tÕ vµ C«ng ty mÑ - C«ng ty con qua kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi”. T¹p chÝ C«ng nghiÖp, sè ra th¸ng 5/2003. 17. NguyÔn V¨n TÊn, “Bµn vÒ m« h×nh TËp ®oµn kinh doanh ë ViÖt Nam”. T¹p chÝ Tµi chÝnh doanh nghiÖp sè ra th¸ng 9/2002. 18. Ph­¬ng ¸n s¾p xÕp, ®æi míi doanh nghiÖp trùc thuéc Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. 19. Ph¹m Quang Trung - LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ 2000 20. Ph¹m Quang Trung, “Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh ë ViÖt Nam”. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, sè 36/2000. 21. Ph¹m Quang Trung, “Mét sè vÊn ®Ò qu¶n lý tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh ë ViÖt Nam”. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, th¸ng 01-1997. 22. Ph¹m Quang Trung, “T¨ng c­êng n¨ng lùc tµi chÝnh vµ cæ phÇn ho¸ trong viÖc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh doanh”. T¹p chÝ C«ng nghiÖp, sè 18 (10/1999). 23. Ph¹m Quang Trung, “ThiÕt lËp hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong c¸c tËp ®oµn kinh doanh ë ViÖt Nam”. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, sè 11/1998. 24. Quy chÕ Tµi chÝnh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè: 926/Q§-H§QT, ngµy 26 th¸ng 7 n¨m 2002. 25. Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam, b¸o c¸o tæng kÕt kinh doanh c¸c n¨m 1999-2002. 26. Vò Duy Hµo - Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp - NXB Thèng kª 1997 27. Vò Duy Tõ - M« h×nh TËp ®oµn kinh tÕ trong c«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ - NXB chÝnh trÞ quèc gia 2002. Phô lôc 1: M« h×nh tæ chøc cña Tæng c«ng ty than ViÖt Nam Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng gi¸m ®èc Phã TG§ phô tr¸ch s¶n xuÊt vµ tiªu thô than Phã TG§ phô tr¸ch kÕ ho¹ch, tµi chÝnh vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Phã TG§ phô tr¸ch an toµn, khoa häc, c«ng nghÖ Phã TG§ phô tr¸ch ®Çu t­, x©y dùng vµ s¶n xuÊt ®iÖn Phã TG§ phô tr¸ch s¶n xuÊt, c¬ khÝ, VLXD, vËt t­, th­¬ng m¹i, dÞch vô Phã TG§ phô tr¸ch thi ®ua, khen th­ëng, v¨n ho¸ thÓ thao, c«ng t¸c XH KÕ to¸n tr­ëng C¬ quan c«ng ty C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp C¸c c«ng ty liªn doanh, cæ phÇn than ViÖt Nam 1. C«ng ty than Hßn Gai 13. C«ng ty than M«ng D­¬ng 1. ViÖn KHCN má 1. C«ng ty liªn doanh KS Heritage H¹ Long 2. C«ng ty than U«ng BÝ 3. C«ng ty than H¹ Long 4. C«ng ty than Néi ®Þa 5. C«ng ty §«ng B¾c 6. C«ng ty than Cäc S¸u 7. C«ng ty than §Ìo Nai 8. C«ng ty than Cao S¬n 9. C«ng ty than Hµ Tu 10. C«ng ty than Nói BÐo 11. C«ng ty than D­¬ng Huy 12. C«ng ty than Thèng NhÊt 14. C«ng ty than Khe Chµm 15. C«ng ty than Hµ LÇm 16. C«ng ty than M¹o Khª 17. C«ng ty than Vµng Danh 18. C«ng ty than B¸i Tö Long 19. C«ng ty than Cöa ¤ng 20. Ct.y §o L­êng vµ G§SP 21. C.ty CB&KD than MB 22. C«ng ty than MiÒn Trung 23. C.ty CB&KD than MN 24. C«ng ty x©y dùng má 25. C.ty vËt t­, vËn t¶i vµ XD 26. C.ty §Çu t­, TM vµ DV 27. C«ng ty XNK & HTQT 28. C«ng ty vËt liÖu næ CN 29. C.ty du lÞch vµ TM 30. C.ty t­ vÊn ®Çu t­ má vµ c«ng nghiÖp 31. C«ng ty c¬ khÝ trung t©m CÈm Ph¶ 32. C«ng ty c¬ khÝ ®éng lùc CÈm Ph¶ 33. C«ng ty chÕ t¹o thiÕt bÞ ®iÖn CÈm Ph¶ 1. C«ng ty c¶ng vµ KD than 2. C.ty tuyÓn than Hßn Gai 3. Trung t©m cÊp cøu má 4. C«ng ty ph¸t triÓn tin häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng 5. C«ng ty chÕ biÕn kinh doanh than CÈm Ph¶ 6. C«ng ty ®Þa chÊt má 2. ViÖn c¬ khÝ n¨ng l­îng vµ má 3. Tr­êng ®µo t¹o nghÒ má Hång CÈm 4. Tr­êng ®µo t¹o nghÒ má H÷u NghÞ 5. Trung t©m y tÕ lao ®éng ngµnh Than 6. Ban QLDA Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn Cao Ng¹n 8. T¹p chÝ Than ViÖt Nam 9. TT ph¸t triÓn nh©n lùc 2. C«ng ty liªn doanh may B¸i Tö Long 3. C«ng ty liªn doanh giµy S¬n Long 4. C«ng ty cæ phÇn nhiÖt ®iÖn CÈm Ph¶ 5. C«ng ty cæ phÇn than T©y Nam §µ Mai Ban kiÓm so¸t