Công tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực tại ngành hàng không dân dụng Việt nam

®µo t¹o, ®µo t¹o c¬ b¶n trong n­íc, sau ®ã tr¶i qua c«ng t¸c thùc tÕ mét thêi gian råi ®i häc n©ng cao ë n­íc ngoµi. Víi tr×nh ®é ®µo t¹o nh­ vËy, ngµnh hµng kh«ng ®· t¹o ra ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng vµng, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, cã ®ñ tri thøc ®Ó nghiªn cøu vµ tiÕp thu tr×nh ®é khoa häc - c«ng nghÖ cña thÕ giíi lµm chñ ®­îc trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i. VÒ chÊt l­îng ®µo t¹o : Sau khi ®­îc ®µo t¹o qua c¸c kho¸ häc, c¸c nh©n viªn ®· nhËn thøc ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chuyªn m«n, cã th¸i ®é, nhËn thøc chÝnh trÞ còng nh­ ®µo ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp tèt. N¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô : c¸c häc viªn ®­îc häc nh÷ng kiÕn thøc chuyªn ngnµh nh­ vËn chuyÓn hµng kh«ng, kiÓm so¸t kh«ng l­u, th«ng tin ®iÖn tö hµng kh«ng, phi c«ng, kü thuËt m¸y bay ... Sau khi häc song ch­¬ng tr×nh hä ph¶i thùc hiÖn kú thi tèt nghÞªp ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô ®­îc ®µo t¹o. ViÖc cÊp chøng chØ, b»ng cÊp ph¶i chøa ®ùng nh÷ng kiÕn thøc ®Çy ®ñ, t­¬ng øng, v× vËy viÖc thi cö, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp ®­îc duy tr× nghiªm ngÆt, chÝnh x¸c, kh«ng ®Ó x¶y ra nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc trong thi cö, cÊp b»ng hay chøng chØ. V× viÖc cÊp b»ng chøng chØ cã liªn quan nhiÒu ®Õn quan hÖ quèc tÕ, thùc hiÖn ®­îc nh­ vËy míi ®­îc hµng kh«ng quèc tÕ thõa nhËn. Häc viªn ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n nªn kh¶ n¨ng thÝch øng víi thùc tÕ c«ng viÖc khai th¸c hµng kh«ng còng nh­ xu h­íng nghÒ nghiÖp cña häc sinh sau khi tèt nghiÖp phï hîp víi c«ng viÖc chuyªn m«n mµ ngµnh ph©n c«ng. C«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong ngµnh nh÷ng n¨m qua lµ ®éng lùc lín t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña toµn ngµnh ; Thùc hiÖn ®­îc môc tiªu quan träng cña NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu gi÷a nhiÖm kú (n¨m 1994) cña §¶ng bé Ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam lµ : "trong nh÷ng n¨m tíi ®Èy lïi nguy c¬ tôt hËu xa so víi hµng kh«ng thÕ giíi vµ khu vùc, t¨ng nhanh nhÞp ®é ph¸t triÓn vËn t¶i, x©y dùng vµ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, ®µo t¹o - huÊn luyÖn, nhanh chãng rót ng¾n kho¶ng c¸ch gi÷a hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam víi hµng kh«ng d©n dông khu vùc, trªn c¬ së lÊy ®¶m b¶o an toµn, tiÕt kiÖm hiÖu qu¶, kinh tÕ lµm ph­¬ng ch©m hµnh ®éng". Ngoµi ra NghÞ quyÕt cßn ®Ò cËp tíi bèn ph­¬ng h­íng chÝnh trong ®ã cã ph­¬ng h­íng ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i lùc l­îng c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé vµ nh©n viªn kü thuËt. B¸m s¸t chñ tr­¬ng ®ã, trong nh÷ng n¨m qua ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ®· ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé víi sè l­îng vµ chÊt l­îng ®ñ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nhiÖm vô. 1.1. KÕt qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong n­íc : Tæng sè häc viªn ®µo t¹o c¬ b¶n lµ 6564 ng­êi, bao gåm c¸c chuyªn ngµnh : * Chuyªn ngµnh qu¶n lý bay : - KiÓm so¸t kh«ng l­u : 24 líp = 494 häc viªn trong ®ã cã 433 häc viªn tèt nghiÖp, ®¹t tØ lÖ 90% (hiÖn ®ang ®µo t¹o 3 líp hÖ chÝnh quy hÖ trung häc chuyªn nghiÖp = 88 häc viªn). - Th«ng tin ®iÖn tö hµng kh«ng : 34 líp = 545 häc viªn, trong ®ã cã 522 häc viªn tèt nghiÖp, ®¹t tØ lÖ 95,8% (hiÖn ®ang ®µo t¹o mét líp hÖ trung häc chuyªn nghiÖp = 30 häc viªn). * Chuyªn ngµnh khai th¸c vËn t¶i hµng kh«ng : Gåm 85 líp = 2565 häc viªn trong ®ã cã 2215 häc viªn tèt nghiÖp, ®¹t tû lÖ 86,4%. (HiÖn ®ang ®µo t¹o 3 líp hÖ chÝnh quy trung häc chuyªn nghiÖp gåm cã 92 häc viªn). * §µo t¹o tiÕp viªn hµng kh«ng : Gåm cã 32 líp = 645 häc viªn. Trong ®ã sè häc viªn tèt nghiÖp lµ 530 häc viªn ®¹t tØ lÖlµ 82,2% (Sè ®µo t¹o t¹i tr­êng hµng kh«ng ViÖt Nam ®Õn 1995). Tæng C«ng ty hµng kh«ng ViÖt Nam tuyÓn vµ ®µo t¹o 500 tiÕp viªn hµng kh«ng ; §µo t¹o 116 tiÕp viªn tr­ëng vµ 90 tiÕp viªn phã. * C¸c kho¸ ®µo t¹o kh¸c : DÉn ®­êng bay, an ninh hµng kh«ng, anh v¨n kü thuËt ... 108 líp = 2208 häc viªn. Trong ®ã sè häc viªn tèt nghiÖp lµ 2084 häc viªn ®¹t tû lÖ 92%. Tæng sè häc viªn tèt nghiÖp b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 90%. TuyÓn míi vµ ®µo t¹o : 66 kü s­ thuéc c¸c tr­êng §¹i häc Kü thuËt thµnh kü s­ chuyªn ngµnh kü thuËt hµng kh«ng. 1.2. §µo t¹o ngoµi n­íc : - Tr×nh ®é trªn ®¹i häc : 39 ng­êi (trong ®ã cã mét sè th¹c sü ®µo t¹o t¹i Ph¸p, Anh) - Tr×nh ®é ®¹i häc : 780 ng­êi §µo t¹o phi c«ng c¬ b¶n lµ : 60 ng­êi (t¹i Ph¸p, óc) §µo t¹o chuyÓn lo¹i m¸y bay c¸c lo¹i 141 ng­êi. §µo t¹o n©ng cao bao gåm : - ChuyÓn ghÕ vµ n©ng cao ®Þnh kú hµng n¨m ë n­íc ngoµi : 400 l­ît ng­êi. - §µo t¹o b¾c cÇu tõ phi c«ng d©n sù sang phi c«ng d©n dông t¹i n­íc ngoµi 34 ng­êi. - §µo t¹o chuyÓn lo¹i cho c¸n bé, nh©n viªn kü thuËt c¸c lo¹i tµu bay : 204 ng­êi. - C¸c líp huÊn luyÖn ng¾n h¹n, tham quan häc tËp t¹i c¸c n­íc trªn thÕ giíi cña toµn ngµnh lµ : 5.936 l­ît ng­êi. 1.3. C¬ cÊu tr×nh ®é cña c¸n bé, nh©n viªn trong toµn ngµnh hiÖn nay : - TiÕn sÜ : 02 ng­êi = 0,02% - Phã tiÕn sÜ : 49 ng­êi = 0,33% - §¹i häc cao ®¼ng : 3469 ng­êi = 32% - Trung cÊp thî c¸c lo¹i : 3652 ng­êi = 24% - S¬ cÊp lao ®éng phæ th«ng : 8153 ng­êi = 53,657% 1.4. ViÖc qu¶n lý c«ng t¸c ®µo t¹o huÊn luyÖn : C«ng t¸c qu¶n lý lÜnh vùc §µo t¹o - huÊn luyÖn trong nh÷ng n¨m qua c¬ b¶n ®· ®i vµo nÒ nÕp, thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh, quy chÕ cña Nhµ n­íc vµ cña Ngµnh vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn. §a sè c¸n bé ®­îc ph©n c«ng theo dâi c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn ®Òu ph¸t huy tèt vai trß, tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc, h¨ng h¸i nhiÖt t×nh tËn tôy víi c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn ®­îc tæ chøc thèng nhÊt tõ trªn xuèng d­íi, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®Ó ®Þnh h­íng vµ thèng nhÊt trong c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh hµng kh«ng d©n dông. HÇu hÕt c¸c c¸n bé chuyªn tr¸ch ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n vµ cã hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc ®µo t¹o. Tuy nhiªn bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cÇn tæ chøc tËp huÊn hoÆc häc tËp cho c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy cã hÖ thèng vµ cã quy chÕ qu¶n lý thèng nhÊt, ban hµnh tiªu chuÈn cô thÓ. 1.5. X©y dùng kÕ ho¹ch vµ ®µo t¹o - huÊn luyÖn: còng ®­îc c¸c ®¬n vÞ quan t©m ®óng møc trong th¬× gian dµi. §· x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch vÒ ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé, c¸c ch­¬ng tr×nh huÊn luyÖn nghiÖp vô chuyªn m«n kü thuËt trªn c¬ së nh÷ng chñ ch­¬ng lín cña nhµ n­íc, cña §¶ng uû vµ l·nh ®¹o cña ngµnh, b­íc ®Çu ®· ®­îc triÓn khai thùc hiÖn. 1.6. ViÖc sö dông kinh phÝ ®µo t¹o: C¸c ®¬n vÞ ®· sö dông kinh phÝ ®µo t¹o hµng n¨m ®óng môc ®Ých, tiÕt kiÖm vµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶. §a sè c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh phÝ b×nh qu©n ®¹t 95%. 1.7. Quy m« ®µo t¹o: N¨m 1994 ®· n©ng cÊp tr­êng hµng kh«ng ViÖt nam lªn thµnh tr­êng ®µo t¹o hÖ trung häc chuyªn nghiÖp thuéc hÖ thèng ®µo t¹o quèc gia. Hµng n¨m tr­êng ®· cung cÊp hµng tr¨m häc viªn ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n cho toµn ngµnh vµ nhiÒu líp huÊn luyÖn nghiÖp vô ®­îc tèt chøc t¹i tr­êng víi l­u l­îng häc viªn hµng n¨m gÇn 1.000 l­ît ng­êi. C«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong nh÷ng n¨m qua ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ trªn nh÷ng yÕu tè sau: §­îc sù quan t©m th­êng xuyªn cña §¶ng vµ l·nh ®¹o côc Hµng kh«ng, chÝnh s¸ch ®æi míi trong gi¸o dôc - ®µo t¹o ®­îc thÓ hiÖn tËp trung ë nghÞ quyÕt Trung ­¬ng 4 (kho¸ 7) vµ nghÞ quyÕt Trung ­¬ng 2 (kho¸ 8). Nh÷ng thµnh qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc còng nh­ sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ngµnh còng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó ®ãng gãp vµo kÕt qu¶ cña c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn. Sù ph¸t triÓn vÒ c«ng nghÖ vµ trang bÞ nh÷ng thiÕt bÞ míi, hiÖn ®¹i nh­ ngµnh qu¶n lý bay, c¸c thÕ hÖ m¸y bay míi, ®ßi hái sù t­ duy ®óng møc vÒ ®µo t¹o nh÷ng con ng­êi cã kiÕn thøc ®Ó sö dông ®­îc nh÷ng trang thiÕt bÞ ®ã, ®iÒu nµy ®· lµm cho c¸n bé qu¶n lý, kü thuËt nhËn thøc râ h¬n vai trß cña c«ng t¸c ®µo t¹o ®èi víi t­¬ng l¹i cña ngµnh vµ tõ ®ã ®· kh¾c phôc nhiÒu khã kh¨n, tÝch cùc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. ViÖc phèi hîp tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o -huÊn luyÖn gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ngµnh còng nh­ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ t­¬ng ®èi ®ång bé vµ chÆt chÏ. Nhµ tr­êng ®· ®µo t¹o ra ®­îc ®éi ngò gi¸o viªn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nhiÖm vô tr­íc m¾t cã c¬ së vËt chÊt t¹m thêi cho c«ng t¸c daþ vµ häc ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. 2. Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña ngµnh cßn nh÷ng tån t¹i h¹n chÕ ch­a thùc sù kh¾c phôc ®­îc ®ã lµ: - Ch­a x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc ®µo t¹o - huÊn luyÖn cho toµn Ngµnh, cßn thiÕu c¸c quy chÕ quy ®Þnh qu¶n lý vÒ ®µo t¹o - huÊn luyÖn cho c¸c v¨n b¶n d­íi luËt, cßn thiÕu vµ nÕu cã còng ch­a ®Çy ®ñ néi dung ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi nh÷ng ph¸t sinh trong thùc tÕ c«ng t¸c ®µo t¹o huÊn luyÖn cßn thiÕu thèng nhÊt. Qu¶n lý viÖc ®µo t¹o - huÊn luyÖn ch­a tu©n thñ nghiªm ngÆt nguyªn t¾c, tiªu chuÈn cña tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (ICAO) còng nh­ cña ngµnh vÉn tån t¹i vµ tiÕp diÔn kÐo dµi. T×nh tr¹ng ®µo t¹o - huÊn luyÖn ch­a thèng nhÊt, ch­a ®ång bé trong néi bé c¸c ®¬n vÞ còng nh­ trong toµn ngµnh do ®ã dÔ dÉn ®Õn nguy c¬ lµm t¨ng thªm viÖc qu¶n lý kÐm hiÖu qu¶. Ngoµi ra còng ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c chØ ®¹o v× ch­a ®­îc kÞp thêi vµ s¸t thùc tÕ. KÓ tõ khi Liªn x« vµ c¸c n­íc §«ng ©u (cò) bÞ sôp ®æ ®· ¶nh h­ëng rÊt lín tíi viÖc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, nhÊt lµ nh©n lùc vÒ chuyªn ngµnh Hµng kh«ng cã tr×nh ®é §¹i häc vµ trªn ®¹i häc. C«ng t¸c tuyÓn sinh ®µo t¹o ch­a s¸t víi thùc tÕ nhu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ ®Æt ra, ch­a quan t©m nhiÒu tíi ®µo t¹o theo ®Þa chØ (nh­ ch­a quan t©m nhiÒu tíi c¸c s©n bay ®Þa ph­¬ng) do vËy ¶nh h­ëng tíi viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch mét c¸ch khoa häc dÉn ®Õn tr×nh tr¹ng thiÕu nh÷ng c¬ së cÇn thiÕt. C«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn ë n­íc ngoµi cßn t×nh tr¹ng cö mét sè ng­êi ®i häc kh«ng ®óng ®èi t­îng, kh«ng ®óng chuyªn m«n vµ kh«ng ®¶m b¶o tr×nh ®é ngo¹i ng÷ ®· g©y ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ ®µo t¹o tr×nh tù, thñ tôc cö c¸c ®oµn ®i häc tËp tham quan cã lóc ch­a ®­îc duy tr× chÆt chÏ. §µo t¹o ng¾n h¹n ë n­íc ngoµi cÇn rót kinh nghiÖm trong viÖc ®µo t¹o trµn lan, kh«ng ®óng ®èi t­îng. Gi¶i quyÕt chÝnh s¸ch nghØ ng¬i Kh«ng ®óng chuyªn ngµnh §µo t¹o kh«ng sö dông vµo chuyªn ngµnh. ViÖc qu¶n lý néi dung, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o - huÊn luyÖn ch­a tèt, ch­a cã sù ph©n cÊp râ rµng vÒ viÖc ®µo t¹o c¬ b¶n, cÊp b»ng, chøng chØ... -ViÖc phèi hîp, tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô ®µo t¹o - huÊn luyÖn gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña c¸c cÊp vÉn cßn mét sè tån t¹i, dÉn tíi t×nh tr¹ng ¸ch t¾c, khã kh¨n khi thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña c¸c ®¬n vÞ: tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch (trong ®ã kÕ ho¹ch tµi chÝnh cho ®µo t¹o cã nh÷ng mÆt kh«ng ®ång bé) kÕ ho¹ch kh«ng ®­îc thùc thi v× kh«ng cã tµi chÝnh ®¶m b¶o tr×nh tù phª duyÖt kinh phÝ ®µo t¹o -huÊn luyÖn gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã lóc cßn chång chÐo, chøc n¨ng ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña tr­êng Hµng kh«ng cã lóc bÞ xem nhÑ. - C¸c héi nghÞ h­íng dÉn, s¬ kÕt tæng kÕt ch­a ®­îc duy tr× th­êng xuyªn. - Cã nh÷ng ®¬n vÞ tæ chøc ®µo t¹o - huÊn luyÖn kh«ng ®óng nguyªn t¾c, thñ tôc cÇn thiÕt vÒ mÆt ph¸p lý, vÊn ®Ò gi¸o tr×nh cßn thiÕu do ®ã g©y kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ trong kh©u ®µo t¹o, g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi hiÖu qu¶ ®µo t¹o - huÊn luyÖn. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc ®µo t¹o - huÊn luyÖn mét sè ®¬nvÞ ch­a coi träng viÖc gi¸o dôc toµn diÖn vÒ ®øc dôc, tµi dôc, thÓ dôc, mü dôc, phÈm chÊt chÝnh trÞ, truyÒn thèng ngµnh Hµng kh«ng dËn dông ViÖt nam còng nh­ chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan ®¬n vÞ vµ vÞ trÝ lµm viÖc cña c¸c nh©n viªn ®­îc ®µo t¹o nªn kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp cña mét sè nh©n viªn cßn h¹n chÕ, hiÓu biÕt vÒ ho¹t ®éng Hµng kh«ng d©n dông cßn yÕu, phÈm chÊt chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, t¸c phong lµm viÖc cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. - LËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn: ViÖc h­íng dÉn lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña c¬ quan chøc n¨ng ®èi víi ®¬n vÞ ch­a th­êng xuyªn, hµng n¨m ch­a quan t©m tíi viÖc duyÖt kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn, ch­a ®Þnh h­íng râ cho ®¬n vÞ tËp trung vµo môc tiªu ®µo t¹o nµo, cÇn ph¶i triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn nh­ thÕ nµo ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt tiÕt kiÖm nhÊt. ViÖc lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña khèi c¬ quan côc cßn nhiÒu bÊt cËp, nhu cÇu ®µo t¹o - huÊn luyÖn rÊt lín nh­ng viÖc ®¸p øng nhu cÇu ®ã l¹i rÊt nhá (kho¶ng 15 - 20%) do kinh phÝ nhµ n­íc cÊp rÊt h¹n hÑp, v× vËy viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh rÊt khã kh¨n. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý nhÊt lµ viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc ®µo t¹o c¸n bé Hµng kh«ng d©n dông l©u dµi ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ chØ tËp trung vµo c«ng t¸c huÊn luyÖn cã tÝnh cÊp thêi tr­íc m¾t mµ ch­a tÝnh ®Õn ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho t­¬ng lai, nhÊt lµ nh©n lùc ®ñ tri thøc qu¶n lý, ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm. - Ngµnh ch­a x©y dùng ®­îc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc dµi h¹n, v× thÕ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc kh«ng cã c¬ së ®Ó ®Þnh h­íng ®µo t¹o l©u dµi. - Nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c ®µo t¹o vµ Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ch­a x©y dùng ®­îc c¸c tiªu chuÈn ¸p dông cho ®èi t­îng ®­îc cö ®i ®µo t¹o, kh«ng ®­a ra ®­îc nh÷ng ®èi t­îng tiªu chuÈn thÓ hiÖn ®­îc tÝnh ­u tiªn (hoÆc kh«ng ­u tiªn) gi÷a c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o. - Mét sè c¸n bé nh©n viªn cßn ch­a ý thøc ®Çy ®ñ vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn - Ch­a cã quy chÕ c«g t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong toµn ngµnh nªn cßn s¶y ra t×nh tr¹ng huÊn luyÖn tuú tiÖn ph©n t¸n vµ ph¸ ví nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn nãi chung cßn s¶y ra nhiÒu. - ViÖc qu¶n lý ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong toµn ngµnh cßn bÊt cËp, láng lÎo. Quy tr×nh cÊp b»ng, chøng chØ ch­a ®­îc thèng nhÊt vµ ch­a chÆt chÏ, cßn bÊt hîp lý vµ cã lóc ch­a t«n träng tÝnh ph¸p lý. - Ch­a cã sù rµng buéc thËt sù gi÷a quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¸n bé ®­îc cö ®i ®µo t¹o. - ViÖc kiÓm tra, gi¶m s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña côc ch­a kÞp thêi ph¸t hiÖn, chÊn chØnh nh÷ng sai tr¸i ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña c¸c ®¬n vÞ, kinh phÝ ®µo t¹o - huÊn luyÖn sö dông cã lóc cßn ch­a ®óng môc ®Ých g©y l·ng phÝ. - C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ gi¶ng d¹y, ®éi ngò gi¸o viªn còng nh­ quy m« cña tr­êng Hµng kh«ng ViÖt nam hiÖn nay cßn yÕu vµ thiÕu, quy m« cßn nhá, míi dõng l¹i ë viÖc ®µo t¹o thÕ hÖ trung häc chuyªn nghiÖp vµ nghiÖp vô Hµng kh«ng ch­a ®­îc c¸c cÊp ch¨m lo ®óng møc ®Õn sù nghiÖp ®µo t¹o ph¸t triÓn cña tr­êng. PhÇn III Ph­¬ng h­íng n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam 1. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam: 1. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung: Tr­íc sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cña c¸c nÒn c«ng nghiÖp míi, c¸c Hµng Hµng kh«ng quèc tÕ ®ang gia t¨ng sù hîp t¸c trong nÒn c«ng nghiÖp Hµng kh«ng. Qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña hµng kh«ng vò trô ®ang g¹t bá sang bªn c¸c bÊt ®ång chÝnh trÞ, sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi gi÷a c¸c n­íc nh»m phôc vô mét nguyªn t¾c chung lµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, b¶o vÖ m«i tr­êng cho x· héi loµi ng­êi. Sù ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh quyÕt liÖt cña vËn t¶i Hµng kh«ng ®ang buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i lu«n c¶i tiÕn m¸y bay, m¸y mãc thiÕt bÞ, hÖ thèng ®iÒu khiÓn gi¸m s¸t dÉn ®é ®Ó ®¹t hai môc ®Ých: tÝnh kinh tÕ, tÝnh tiÖn dông cña ph­¬ng tiªn vµ an toµn vËn t¶i Hµng kh«ng c¸c C«ng ty Hµng kh«ng cì lín thÕ giíi ®ang héi nhËp vµ cã kÕ ho¹ch cho s¶n xuÊt c¸c lo¹i m¸y bay cì lín vµ cã tÇm cì bay xa nh­: - KÕ ho¹ch s¶n xuÊt m¸y bay khæng lå AZXX cña Airbus Industry, ®©y lµ lo¹i m¸y bay võa vËn tµi Hµng ho¸, vµ vËn t¶i hµnh kh¸ch lín nhÊt thÕ giíi, tréi h¬n h¼n c¸c m¸y bay kh¸c tÝnh n¨ng kinh tÕ - kü thuËt vµ tiÖn nghi. §éng c¬ do hai h·ng lín thÕ giíi General Elitric vµ Roll - Royce hîp t¸c s¶n xuÊt. - Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c Hµng kh«ng gi÷a Nga vµ Mü chÕ t¹o m¸y bay cì lín Tu - 144LL cã sù tham gia nhiÒu h·ng lín nh­: Boeing Rock Welr int General Elictric. Trong cuéc ch¹y ®ua nh»m ®éc b¸ thÞ tr­êng Hµng kh«ng thÕ giíi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa c«ng nghiÖp hµng kh«ng vµ thùc hiÖn viÖc ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trong lÜnh vùc nµy c¸c n­íc kh¸c cã tiÒm lùc kinh tÕ yÕu h¬n th× cïng céng t¸c trong c¸c ch­¬ng tr×nh cô thÓ, l¾p r¸p, chÕ t¹o s¶n xuÊt phô tïng m¸y bay nhiÒu n­íc ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tÝch ®¸ng kÓ trong lÜnh vùc nµy. Trong khu vùc §«ng nam ¸ cã nÒn c«ng nghiÖp hµng kh«ng cña Indonesia. HiÖn nay xu thÕ quèc tÕ ho¸ bÇu trêi ®ang lµ vÊn ®Ò ®­îc tæ chøc ICAO quan t©m vµ ®ang ®­îc ®a sè c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ñng hé. §Ó cã ®­îc mét bÇu trêi tù do theo nghÜa ®óng cña nã, ph¶i cÇn cã hÖ thèng chung toµn cÇu gi¸m s¸t vµ ®iÒu hµnh bay. §Ó ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu trªn ®ßi hái ph¶i th­êng xuyªn ®­a vµo nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt. Xu thÕ "quèc tÕ ho¸" nÒn c«ng nghiÖp chÕ t¹o m¸y bay vµ viÖc sö dông nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt lµ cña khoa häc c«ng nghÖ nh»m hiÖn ®¹i ho¸ vµ tèi ­u ho¸ khai th¸c c¸c ph­¬ng tiÖn hµng kh«ng ®ang ®Æt ra cho c¸c nhµ qu¶n lý ngµnh Hµng kh«ng ViÖt nam mét bµi to¸n hÕt søc nÆng nÒ vµ khã kh¨n. NÒn c«ng nghiÖp Hµng kh«ng ViÖt nam nªn b¾t ®Çu nh­ thÕ nµo ®Ó trong mét thêi gian ng¾n cã thÓ cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong qóa tr×nh héi nhËp thÕ giíi. Tr­íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Hµng kh«ng lµ mét viÖc hÖ träng cña Nhµ n­íc. Nãi tíi nÒn c«ng nghiÖp Hµng kh«ng d©n dông ta ph¶i nãi tíi c«ng nghiÖp chÕ t¹o c¸c ph­¬ng tiÖn bay vµ nÒn c«ng nghiÖp khai th¸c c¸c ph­¬ng tiÖn trªn. §èi víi ViÖt nam mét n­íc kh«ng lín víi tiÒm lùc kinh tÕ nhá bÐ th× kh¸i niÖm Hµng kh«ng d©n dông ph¶i hiÓu c¶ hai lÜnh vùc lu«n t­¬ng hç cho nhau: C«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ khai th¸c ph­¬ng tiÖn Hµng kh«ng, ®iÒu nµy cã nghÜa lµ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ c«ng nghiÖp vËn t¶i Hµng kh«ng cïng mét lóc. §©y lµ mét chiÕn l­îc l©u dµi. TiÕp nhËn, c¶i tiÕn, n©ng cao c«ng nghÖ nhËp lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ trong qóa tr×nh nhËp c«ng nghÖ ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ë møc ®é cao h¬n tr­íc. Trong lÜnh vùc vËn t¶i hµng kh«ng ë n­íc ta viÖc tiÕp nhËn c¸ch m¹ng kü thuËt míi ®ang ®­îc diÔn ra hµng ngµy. Trong cuéc c¹nh tranh hiÖn nay cã sù tham gia cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, nhiÖm vô tæ chøc gi¸o dôc, båi d­ìng ®µo t¹o l¹i ®Ó n©ng cao tè chÊt cña ®éi ngò khoa häc c«ng nghÖ lµ nh©n tè quan träng. So víi nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, tr×nh ®é kiÕn thøc cña c¸n bé, tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña ngµnh Hµng kh«ng ViÖt nam ch­a cao, ch­a ®¸p øng ®­îc qu¸ tr×nh héi nhËp hµng kh«ng quèc tÕ. Trong c«ng cuéc kinh doanh khai th¸c vËn t¶i Hµng kh«ng cã sù tham gia cña nhiÒu h·ng Hµng kh«ng trªn thÕ giíi th× nhu cÇu n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh c¸n bé ®· trë thµnh mét nhiÖm vô th­êng xuyªn cña ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam. Theo ®µ ph¸t triÓn, më réng ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam cã mét lo¹t khoa häc c«ng nghÖ vµ qu¶n lý ®ßi hái ph¶i chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi, ®ßi hái ph¶i bæ sung hµng lo¹t c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ, c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé kü thuËt, chuyªn m«n nghiÖp vô tr¸ch nhiÖm båi d­ìng líp nh©n tµi ®Æt lªn vai thÇy gi¸o vµ líp c¸n bé hiÖn cã. NÕu nh­ kh«ng nhanh chãng n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn th× khã cã thÓ ®µo t¹o ®­îc mét líp c¸n bé cã tr×nh ®é cao phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn ngµnh Hµng kh«ng nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû 20 vµ ®Çu thÕ kû 21. Cho ®Õn nay, do ch­a cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®µo t¹o, gi¸o dôc, huÊn luyÖn riªng nªn c«ng t¸c ®µo t¹o cña ngµnh cßn nhiÕu yÕu kÐm, bÊt cËp c¶ vÒ quy m« c¬ cÊu, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶: ch­a ®¸p øng kÞp thêi nh÷ng ®ßi hái to lín vµ ngµy cµng cao vÒ nh©n lùc trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ x· héi nh»m thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam. Vëi tû lÖ rÊt thÊp vÒ c¸n bé cã tr×nh ®é cao chuyªn ngµnh Hµng kh«ng so víi tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ngµnh buéc ta ph¶i xem xÐt l¹i c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¶i ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng nh»m chÊn chØnh c«ng t¸c ®µo t¹o trong thêi gian tíi, nhÊt lµ trong giai ®o¹n tr­íc m¾t tõ nay ®Õn n¨m 2010, c«ng viÖc ®Çu tiªn cÇn ph¶i lµm: - Ph©n lo¹i c¸n bé ®Ó cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i. - S¾p xÕp vµ cñng cè l¹i hÖ thèng ®µo t¹o hµng kh«ng m¹ng l­íi tr­êng líp. - §­a quy m« ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn lªn mét b­íc chuÈn bÞ cho nh÷ng tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cña thÕ kû 21. 2. Nhu cÇu ®µo t¹o ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam: Ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ trung b×nh hµng n¨m lµ 16% víi ®éi ngò m¸y bay ngµy cµng nhiÒu (dù tÝnh ®Õn n¨m 2000 lµ 50 m¸y bay, trßn ®ã cã 39 m¸y bay hiÖn ®¹i vËn t¶i hµng nÆng vµ h¹ng trung. Ngoµi ra cßn chuÈn bÞ mét nguån nh©n lùc ®Ó phôc vô cho m¸y bay c¸c h·ng quèc tÕ nhiÖm vô qu¶n lý ®iÒu hµnh bay quèc gia còng nÆng nÒ, do vËy yªu cÇu vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o cµng ph¶i n©ng cao h¬n n÷a, cã kÕ ho¹ch chiÕn l­îc l©u dµi h¬n ®Ó t¹o ra ®éi ngò phi c«ng ®ñ tr×nh ®é lµm chñ trong khai th¸c bay, vµ ®éi ngò kiÓm so¸t viªn phßng l­u vµ c¸c lo¹i nh©n viªn nghiÖp vô kh¸c trong viÖc ®iÒu hµnh qu¶n lý bay ®¹t chÊt l­îng cao h¬n ®¶m b¶o an toµn cho c¸c chuyÕn bay. Trong thêi gian tíi cÇn quan tªm h¬n n÷a trong viÖc ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé toµn diÖn c¶ vÒ lý luËn chÝnh trÞ, phÈm chÊt ®¹o ®øc, tr×nh ®é chuyªn m«n vµ n¨ng lùc thùc tiÕn quan t©m ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé l·nh ®¹o, c¸n bé qu¶n lý, c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp. Nªn x©y dùng ch­¬ng tr×nh häc tËp phï hîp cho c¸n b«, quy ®Þnh viÖc häc tËp cña c¸n bé trë thµnh chÕ ®é th­êng xuyªn. Nh÷ng vÊn ®Ò gay cÊn hiÖn nay trong c«ng t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ viÖc quy ho¹ch ®µo t¹o ®éi ngò cã b»ng §¹i häc Hµng kh«ng ®ang bÞ gi¸n ®o¹n, hÉng hôt. Trong qóa tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô ®µo t¹o, ngµnh Hµng kh«ng lu«n quan t©m s©u s¾c tíi viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm sau ®µo t¹o cho x· héi vµ Ngµnh sö dông ®¶m b¶o chÊt l­îng trong tuyÓn sinh, ®µo t¹o tuyÓn dông ®óng víi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng cao, miÒn nói. Nhu cÇu ®µo t¹o cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông nh­ ®· nãi cµng ngµy cµng cao h¬n nhÊt lµ ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao, lµnh nghÒ cã ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ lµm chñ khoa häc c«ng nghÖ míi ®Ó ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam cÇn tËp trung chñ yÕu vµo c¸c chuyªn ngµnh sau: * §éi ngò c¸n bé qu¶n lý. Yªu cÇu vÒ ®µo t¹o c¬ b¶n ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý lµm nguån kÕ cËn cho sau n¨m 2000 rÊt lín, nh­ng tr­íc m¾t tõ nay ®Õn n¨m 2000 Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam cã nhu cÇu båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cho ®éi ngò c¸n bé hiÖn nay tõ cÊp phßng trë lªn theo h­íng tiÕp cËn vµ øng dông khoa häc qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, chó träng tËp trng ë c¸c c¸n bé chñ chèt c¸c cÊp vÒ lÜnh vùc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ hµng kh«ng d©n dông. Tæ chøc qu¶n lý vµ khai th¸c c¶ng Hµng kh«ng s©n bay, Qu¶n trÞ doanh nghiÖp vËn t¶i Hµng kh«ng.. * §éi ngò c¸n bé chuyªn ngµnh: Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam cã kÕ ho¹ch nhanh chãng ®aß t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ khai th¸c c¶ng ®Ó sím cã thÓ qu¶n lý vµ vËn hµnh c¸c c¶ng Hµng kh«ng, c¸c s©n bay ®ang ®­îc ®Çu t­ më réng - c¶i t¹o - n©ng cÊp hoÆc ®ang n»m trong quy ho¹ch c¶i t¹o n©ng cÊp theo h­íng quy m« lín vµ hiÖn ®¹i ho¸ theo tiªu chuÈn quèc tÕ. §µo t¹o c¬ b¶n vµ ®µo t¹o øng dông ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ nh©n viªn kü thuËt khai th¸c, vËn hµnh hÖ thèng qu¶n lý bay d©n dông víi ph­¬ng ¸n ®µo t¹o c¬ b¶n ë trong n­íc vµ mét sè chuyªn ngµnh cÇn ®­a ®i bæ tóc, huÊn luyÖn n©ng cao ë c¸c trung t©m huÊn luyÖn n­íc ngoµi bao gåm: - KÝp tr­ëng/qu¶n lý ATS - HuÊn luyÖn viªn l­u vµ kiÓm so¸t viªn kh«ng l­u cao cÊp - Kü thuËt khai th¸c vµ b¶o tr× hÖ thèng th«ng tin - dÉn ®­êng - gi¸m s¸t, ®Æc biÖt hÖ thèng CNS/ATM sÏ ¸p dông trong t­¬ng lai gÇn. - KhÝ t­îng Hµng kh«ng. §µo t¹o c¸n bé vµ chuyªn gia vÒ ¸n to¸n Hµng kh«ng An ninh Hµng kh«ng. §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé vµ nh©n viªn t×m kiÕm cøu n¹n Hµng kh«ng (SAR) ®¹t tr×nh ®é tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c t×m kiÕm cøu n¹n theo ph­¬ng ph¸p vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. * §èi víi ®éi ngò ng­êi l¸i: HuÊn luyÖn chuyÓn lo¹i phi c«ng khai th¸c Th­¬ng m¹i (l¸i chÝnh vµ gi¸o viªn) trªn c¸c lo¹i m¸y bay A.320, B767, ATR - 72, King Air B - 200. §µo t¹o c¬ b¶n phi c«ng ®Ó lµm nguån bæ sung cho lùc l­îng phi c«ng hiÖn nay vµ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn ®éi tµu bay cu¶ ngµnh sau n¨m 2000. * §èi víi ®éi ngò c¸n bé - nh©n viªn kü thuËt b¶o d­ìng söa ch÷a m¸y bay. §µo t¹o c¬ b¶n ®éi ngò nh©n viªn kü thuËt, ®ång thêi tiÕn hµnh huÊn luyÖn chuyÓn lo¹i n©ng cao tr×nh ®é sè hiÖn cã ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn b¶o d­ìng vµ söa ch÷a c¸c lo¹i m¸y bay ®ang khai th¸c hiÖn nay t¹i ViÖt nam vµ phôc vô c¸c h·ng Hµng kh«ng trong n­íc vµ quèc tÕ. Ngoµi ra cã nhu cÇu ®µo t¹o c¸n bé ë c¸c chuyªn ngµnh kh¸c nh­: DÞch vô kü thuËt mÆt ®Êt, qu¶n lý kho, b·i vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng Hµng kh«ng kh¸c... ®­îc thuyÕt minh b»ng c¸c sè liÖu sau ®©y: VÒ nhu cÇu ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®µo t¹o: HiÖn nay Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn dù ¸n n©ng cÊp tr­êng Hµng kh«ng ViÖt nam vµ tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ theo tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ gi¶ng d¹y, chuÈn ho¸ gi¸o tr×nh, ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é cho ®éi ngò gi¸o viªn vµ ®Æc biÖt lµ trang bÞ m¸y bay huÊn luyÖn thùc hµnh cho phi c«ng t¹i ViÖt nam, v× vËy rÊt cÇn cã sù trî gióp quèc tÕ, viÖc t×m kiÕm ®èi t¸c ®Ó hîp t¸c liªn doanh trong lÜnh vùc nµy. §©y lµ vÊn ®Ò ®ang quan t©m. II. Ph­¬ng h­íng vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 1. Quan ®iÓm, ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §Ó thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ­¬ng II (kho¸ 8) vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ nghÞ quyÕt Trung ­¬ng III (kho¸ 8) vÒ chiÕn l­îc c¸n bé trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cã hiÖu qu¶. Theo chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c Gi¸o dôc - ®µo t¹o ®Ó gãp phÇn tÝch cùc hoµn thµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc coi gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam cÇn cã nh÷ng nguån nh©n lùc nh­: Thèng nhÊt qu¶n lý c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong toµn ngµnh x©y dùng nÒ nÕp ®µo t¹o - huÊn luyÖn, ph©n cÊp qu¶n lý c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn, thèng nhÊt qu¶n lý viÖc cÊp b»ng, chøng chØ trong toµn ngµnh theo ®óng luËt ®Þnh. X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong to¸n ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam, ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i hãa cña Nhµ n­íc vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ®Ó phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn Hµng kh«ng d©n dông khu vùc vµ thÕ giíi, tËp trung chñ yÕu vµo ®µo t¹o nh©n lùc cã tri thøc (trong ®ã bao gåm tri thøc qu¶n lý Nhµ n­íc qu¶n lý x· héi, qu¶n lý doanh nghiÖp, nh©n lùc cã tri thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ) vµ ®µo t¹o nh©n lùc cã tay nghÒ kü thuËt, chuyªn m«n nghiÖp vô cao lµ lùc l­îng tham gia trùc tiÕp vµo d©y chuyÒn s¶n xuÊt Hµng kh«ng vµ trùc tiÕp lµm ra s¶n phÈm Hµng kh«ng, gi¶m tû lÖ lao ®éng s¬ cÊp vµ phæ th«ng cña toµn ngµnh tõ 53,65% xuèng cßn 40% vµo n¨m 2000. Thùc hiÖn nghiªm chØnh quyÕt ®Þnh 874/TTg ngµy 20 th¸ng 11 n¨m 1996 vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé vµ c«ng chøc nhµ n­íc nh»m trang bÞ kiÕn thøc vÒ lý luËn chÝnh trÞ, hµnh chÝnh nhµ n­íc, qu¶n lý nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®µo t¹o, båi d­ìng ngo¹i ng÷ cho c¸n bé, c«ng chøc nhµ n­íc, nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tin häc. - TËp trung n©ng cÊp tr­êng Hµng kh«ng ViÖt nam thµnh trung t©m ®µo t¹o - huÊn luyÖn hiÖn ®¹i, ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®µo t¹o c¸c chuyªn ngµnh Hµng kh«ng víi c¸c cÊp ®éc kh¸c nhau, phÊn ®Êu ®¹t tr×nh ®é ngang b»ng c¸c tr­êng trong khu vùc. - §èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn, x©y dùng chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o, båi d­ìng vµ sö dông ®éi ngò c¸n bé. - N©ng cao n¨ng lùc cña c¸n bé lµm c«ng t¸c ®µo t¹o, t¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tram kiÓm tra chuyªn m«n trong lÜnh vùc ®µo t¹o - huÊn luyÖn. - X©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ngµnh ®Õn n¨m 2010 cã ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 1020, trong ®ã cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn. Ban tæ chøc c¸n bé - lao ®éng chñ tr×, x©y dùng chiÕn l­îc nµy sím tr×nh côc tr­ëng phª duyÖt ®Ó sím thùc hiÖn. - T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña côc ®èi víi viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong ngµnh. 2. Môc tiªu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc - kü thuËt ®· mang l¹i nh÷ng t¸c ®éng to lín vµ nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng; Kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ë mäi quèc gia trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt nam nãi riªng. Chóng ta ®ang sèng trong thêi ®¹i chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ chñ yÕu dùa trªn nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn h¹n hÑp sang nÒn kinh tÕ cña th«ng tin vµ trÝ tuÖ cho nªn Hµng kh«ng lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp ®ßi hái chuyªn m«n ho¸, ®ång bé ho¸ cao. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu chung cña ngµnh lµ: Ph¸t triÓn nhanh, v÷ng ch¾c, an toµn vµ hiÖu qu¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng, bao gåm m¹ng c¶ng Hµng kh«ng s©n bay, hÖ thèng qu¶n lý bay, vËn t¶i Hµng kh«ng vµ c¸c dÞch vô Th­¬ng m¹i ®ång bé, ®­a Hµng kh«ng d©n dông trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän, gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, hoµ nhËp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn Hµng kh«ng d©n trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tõ nay ®Õn n¨m 2010, phÇn ®Êu tiÕp cËn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ Hµng kh«ng nh­ c¸c n­íc trong khèi ASEAN vµ khu vùc. Tr­íc môc tiªu chung ®ã yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tõ nay ®Õn 2010 lµ x©y dùng, ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé - nh©n viªn cña ngµnh, cã ®ñ phÈm chÊt chÝnh trÞ, n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ tæ chøc - qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao tr×nh ®é ngang tÇm víi quèc tÕ, héi nhËp víi céng ®ång Hµng kh«ng quèc tÕ, nhanh chãng ®­a c¸c s©n bay quèc tÕ thµnh trung t©m Hµng kh«ng cña khu vùc vµ thÕ giíi, ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam lµ viÖc ®µo t¹o nh©n lùc, båi d­ìng nh©n tµi, n©ng cao tr×nh ®é n¨ng lùc cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. §Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ c¸n bé chuyªn m«n, nghiÖp vô cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o tõ nay ®Õn n¨m 2010 kho¶ng 9300 ng­êi, trong ®ã cã 3.500 c¸n bé chuyªn m«n cã tr×nh ®é §¹i häc trë lªn (tõ n¨m 1997 - 2000: 900 ng­êi; giai ®o¹n 2001 - 2010: 2.600 ng­êi) vµ 5.800 c¸n bé - nh©n viªn cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ thî lµnh nghÒ (giai ®o¹n 1997 - 2000 lµ: 1.200 ng­êi, giai ®o¹n 2001 - 2010 lµ : 4.600 ng­êi). - §èi víi ®µo t¹o §¹i häc, cÇn ­u tiªn tËp trung cho c¸c lÜnh vùc kü thuËt chuyªn ngµnh, kinh tÕ Hµng kh«ng, qu¶n trÞ kinh doanh, Tµi hÝnh kÕ to¸n, LuËt... §èi víi trung häc chuyªn nghiÖp vµ thî lµnh nghÒ cÇn tËp trung cho c¸c lÜnh vùc ®µo t¹o ng­êi l¸i, kü thuËt tµu bay, tiÕp viªn Hµng kh«ng, khai th¸c Th­¬ng m¹i mÆt ®Êt, kü thuËt chuyªn ngµnh. - Ngµnh nhanh chãng ph¸t triÓn ®éi ngò ng­êi l¸i tµu bay Th­¬ng m¹i ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu chuyÓn tõ thuª ­ít sang thuª kh« tµu bay, tiÕn tíi lµm chñ ®éi tµu bay khai th¸c. Chó träng ®Çu t­ ®µo t¹o - huÊn luyÖn, chuyÓn lo¹i tµu bay cho ®éi ngò ng­êi l¸i tµu bay t¹i c¸c trung t©m ®µo t¹o lín trªn thÕ giíi, kÕt hîp víi ®µo t¹o tr×nh ®é bay c¬ b¶n trong n­íc, tiÕn tíi tù ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong n­íc theo tiªu chuÈn vµ chÊt l­îng quèc tÕ. - Ph¸t triÓn ®éi ngò tiÕp viªn Hµng kh«ng ®ñ ®Ó phô vô cho c¸c chuyÕn bay, lo¹i tµu bay do c¸c Hµng Hµng kh«ng ViÖt nam khai th¸c, ®ång thêi cho c¸c h·ng Hµng kh«ng n­íc ngoµi thuª khi cÇn thiÕt. X©y dùng trung t©m ®µo t¹o tiÕp viªn ®¹t tiªu chuÈn quèctÕ vÒ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, gi¸o tr×nh, gi¸o viªn, chó träng ®µo t¹o tiÕp viªn tr­ëng, gi¸o viªn kiªm chøc. - Ph¸t triÓn ®éi ngò nh©n viªn kü thuËt - nghiÖp vô ®ñ vÒ sè l­îng, v÷ng vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, cã tay nghÒ cao, cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t c«ng nghÖ míi, lµm chñ c«ng viÖc ®­îc giao. - Coi träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý s©n bay, nhµ ga Hµng kh«ng, ®éi ngò c¸n bé - nh©n viªn chuyªn tr¸ch vÒ an ninh, ¸n toµn thuéc c¸c lÜnh vùc, vËn t¶i Hµng kh«ng, s©n bay, qu¶n lý bay víi c¸c yªu cÇu vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô theo tiªu chuÈn ICAO. 3. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh ®Ó thùc hiÖn môc tiªu c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn. Tõ nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn vµ dùa vµo ph­¬ng h­íng cña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn tr­íc m¾t cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p sau: - X©y dùng quy chÕ ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong toµn ngµnh ®©y lµ mét viÖc cÇn lµm ngay nã cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c §µo t¹o - huÊn luyÖn, thµnh lËp nhãm so¹n th¶o quy chÕ ®µo t¹o - huÊn luyÖn ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam. Thùc hiÖn nghiªm chØnh nghÞ ®Þnh sè 90/Cp ngµy 24/11/1993 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc quy ®Þnh c¬ cÊu khung cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, hÖ thèng v¨n b»ng chøng chØ vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o, h­íng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh 90/CP cña ChÝnh phñ. - C¸c ®¬n vÞ chñ ®éng x©y dùng quy ho¹ch c«ng t¸c c¸n bé, kÕ ho¹ch lao ®éng ®Õn n¨m 2000 vµ 2010, 2020 theo tÝnh thÇn chñ tr­¬ng nghÞ quyÕt Trung ­¬ng III (kho¸ 8). Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn phï hîp víi chøc danh c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. §ång thêi víi viÖc x©y dùng quy ho¹ch c«ng t¸c c¸n bé vµ kÕ ho¹ch lao ®éng lµ x©y dùng chiÕn l­îc ®µo t¹o c¸n bé hµng kh«ng d©n dông c¸c giai ®o¹n ®Õn n¨m 2000, 2010, 2020. C¨n cø theo quy ho¹ch trªn sÏ thùc hiÖn tõng b­íc viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña Ngµnh. Tr­íc m¾t tõ nay tíi n¨m 2003 chóng ta cÇn ®µo t¹o chÝnh quy ®Õn bËc kü s­ vµ cao häc t¹i c¸c häc viÖn hµng kh«ng lín cña quèc tÕ ®Ó ®¸p øng ®­îc sè l­îng c¸n bé qu¶n lý, nh©n viªn kü thuËt phï hîp, gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu nh©n lùc cã trÝ thøc qu¶n lý, thiÕu nh©n lùc cã tay nghÒ kü thuËt hiÖn nay. §ång thêi göi c¸n bé sang c¸c tr­êng hµng kh«ng khu vùc (Tr­êng hµng kh«ng Philipines, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý hµng kh«ng d©n dông nãi chung, tr­êng hµng kh«ng Singapore ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý s©n bay ...) - Huy ®éng nguån kinh phÝ trong n­íc vµ nguån vay, tËp trung thùc hiÖn dù ¸n n©ng cÊp tr­êng hµng kh«ng, nhanh chãng thùc hiÖn viÖc ®µo t¹o phi c«ng, ®µo t¹o thî b¶o tr×, b¶o d­ìng tµu bay ... ë trong n­íc. CÇn cã c¬ chÕ ®iÒu phèi nguån kinh phÝ ®µo t¹o huÊn luyÖn cña mét sè ®¬n vÞ trong ngµnh ®Ó n©ng cÊp tr×nh ®é gi¸o viªn cña tr­êng Hµng kh«ng ViÖt Nam ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøuc TRALNAIR (Tæ chøc ®µo t¹o hµng kh«ng d©n dông cña ICAO) lµ cÇn thiÕt. ViÖc bæ sung giao viªn cã tr×nh ®é, cã kiÕn thøc chuyªn ngµnh hµng kh«ng cÇn ®­îc quy ®Þnh râ; x¸c ®Þnh viÖc tham gia gi¶ng d¹y kiªm chøc lµ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm x©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh cña tÊt c¶ c¸c c¸n bé trong ngµnh Hµng kh«ng d©n dông kh«ng ph©n biÖt chøc vô, tr­êng Hµng kh«ng ViÖt Nam phèi hîp víi c¬ quan chøc n¨ng cña Côc, Tæng c«ng ty hµng kh«ng ViÖt Nam vµ c¸c ®¬n vÞ ®Ó x¸c ®Þnh sè l­îng c¸n bé cã kh¶ n¨ng lµm gi¸o viªn kiªm chøc ®Ó mêi gi¶ng khi ®­îc Côc tr­ëng phª duyÖt. X©y dùng l¹i ch­¬ng tr×nh vµ gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y §µo t¹o l¹i ®éi ngò gi¸o viªn hiÖn cã, bæ sung thªm ®éi ngò gi¸o viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n ®ñ ®¸p øng yªu cÇu gi¶ng d¹y. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ ®¸p øng yªu cÇu d¹y vµ häc. - X©y dùng nhiÒu lo¹i h×nh ®µo t¹o phï hîp víi sù ph¸t triÓn chung cña x· héi vµ cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam. Thùuc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®µo t¹o theo h­íng tËp trung kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh vµ chÊt l­îng ®µo t¹o, Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý tõ néi dung ch­¬ng tr×nh, quy chÕ häc, thi cö, v¨n b»ng, tiªu chuÈn gi¸o viªn (NghÞ quyÕt TW 2 khãa 8 phÇn 6 vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸). Më réng quan hÖ giao l­u quèc tÕ vÒ ®µo t¹o hµng kh«ng d©n dông, tranh thñ sù gióp ®ì, cñng cè c¸c tæ chøc quèc tÕ, x©y dùng c¸c dù ¸n ®µo t¹o c¸n bé tr×nh ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®Ó cã chiÕn l­îc ®µo t¹o c¸n bé cho Ngµnh phèi hîp víi c¸c tr­êng §¹i häc trong vµ ngoµi n­íc ®Ó trao ®æi göi häc viªn ®i ®µo t¹o phï hîp víi nhu cÇu vµ yªu cÇu ph¸t triÓn, ®ång thêi chuyÓn h­íng hîp t¸c ®µo t¹o víi n­íc ngoµi theo h­íng mêi gi¶ng viªn cã uy tÝn cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶ng d¹y, ®Æc biÖt lµ quan t©m tíi viÖc ®µo t¹o, trao ®æi gi¸o viªn, häc viªn víi c¸c Trung t©m ®µo t¹o hµng kh«ng cña c¸c n­íc trong ASEAN. CÇn thµnh lËp "Héi ®ång t­ vÊn vÒ ®µo t¹o ngµnh hµng kh«ng d©n dông" víi môc ®Ých t­ vÊn c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o tËp trung, thèng nhÊt vµ thÝch øng víi c¬ cÊu tæ chøc cña ngµnh hiÖn nay. Cã chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i, båi d­ìng vµ sö dông c¸n bé nh»m môc ®Ých ®éng viªn khuyÕn khÝch c¸n bé, nh©n viªn tÝch cùc häc tËp, thu nhiÒu kÕt qu¶ ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn ngµnh. Theo ®ã x¸c ®Þnh chÕ ®é cho tõng ®èi t­îng ®i häc, ®¶m b¶o chÝnh s¸ch sö dông c¸n bé sau ®µo t¹o. - §æi míi viÖc lËp kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn, còng nh­ ®­a ra nh÷ng tr×nh tù phï hîp ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi gi÷a ®µo t¹o vµ sö dông, h­íng tíi viÖc ®µo t¹o theo ®Þa chØ, ®µo t¹o g¾n liÒn víi tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé. §æi míi tr×nh tù phª duyÖt kÕ ho¹ch ®µo t¹o - huÊn luyÖn, sö dông kinh phÝ ®µo t¹o - huÊn luyÖn. ViÖc ®Çu t­ mua s¾m thiÕt bÞ ®µo t¹o, huÊn luyÖn cÇn thèng nhÊt vµ cã sù tham gia cña c¸c c¬ quan qu¶n lý c«ng t¸c ®µo t¹o, huÊn luyÖn vµ tr­êng Hµng kh«ng ViÖt Nam. Huy ®éng mäi nguån lùc cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn. Quy ®Þnh c¬ chÕ cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé, nh­ng cÇn chèng khuynh h­íng "Th­¬ng m¹i ho¸ vµ ®Ò phßng khuynh h­íng phi chÝnh trÞ trong giao dôc ®µo t¹o (nh­ trong NghÞ quyÕt TW 2 kho¸ 8 ®· nãi) - Quan t©m båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô chuyªn m«n cho c¸n bé lµm c«ng t¸c ®µo t¹o, huÊn luyÖn tõ cÊp c¬ së trë lªn, më c¸c líp båi d­ìng ®µo t¹o ng¾n h¹n t¹i n­íc ngoµi vÒ qu¶n lý c«ng t¸c ®µo t¹o hµng kh«ng d©n dông, qu¶n lý vµ ph©n tÝch c¸c dù ¸n ®µo t¹o (cã thÓ t¹i Singapore, Canada, CHLB §øc ...) t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé lµm c«ng t¸c ®µo t¹o tham gia c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu dù b¸o chiÕn l­îc vµ qu¶n lý khoa häc t¹i c¸c tr­êng §¹i häc, Trung t©m khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia hoÆc c¸c ViÖn nghiªn cøu. Thµnh lËp c¸c nhãm kiÓm tra trong lÜnh vùc ®µo t¹o - huÊn luyÖn kiÓm tra t­ c¸ch gi¶ng viªn, néi dung, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o - huÊn luyÖn, viÖc sö dông kinh phÝ ®µo t¹o - huÊn luyÖn, viÖc tu©n thñ, chÊp hµnh quy chÕ vÒ ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña ngµnh. Ngµnh còng cÇn ph¶i t¨ng quy m« ®µo t¹o, huÊn luyÖn d¹y nghÒ Hµng kh«ng. KÕ ho¹ch ®µo t¹o ph¶i theo s¸t sù t¨ng tr­ëng cña Ngµnh, quy ho¹ch ph¸t triÓn t¹i tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng, cÇn ®Çu t­ cñng cè vµ ph¸t triÓn tr­êng Hµng kh«ng ViÖt Nam. CÇn cã kÕ ho¹ch ®Ó tr­êng cã thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc nhiÖm vô ®µo t¹o ë tr×nh ®é cao ®¼ng vµ lµ mét trung t©m ®µo t¹o lín ë §«ng Nam ¸. - Cã quy ho¹ch, cÇn b¾t ®Çu ngay viÖc x©y dùng, ®µo t¹o hµng kh«ng ë tr×nh ®é cao víi c¬ cÊu ®µo t¹o hîp lý, theo s¸t nhu cÇu ph¸t triÓn Ngµnh, m¹nh d¹ giao cho ViÖn khoa häc hµng kh«ng ViÖt Nam hîp t¸c víi c¸c tr­êng §¹i häc trong vµ ngoµi n­íc. Tæ chøc ®µo t¹o kü s­ mét sè chuyªn ngµnh hµng kh«ng d©n dông ®ång thêi thùc hiÖn nhiÖm vô ®µo t¹o vµ huÊn luyÖn cho c¸c phi c«ng, c¸c c¸n bé kü thuËt vµ thî c¬ khÝ, ®iÖn tö. T¨ng nhanh sè ng­êi ®i häc båi d­ìng ë n­íc ngoµi. - Më réng c¸c h×nh thøc häc tËp th­êng xuyªn ®Æc biÖt lµ tõ xa. §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé qu¶n lý, kü thuËt, nghiÖp vô vµ c«ng nh©n cña ngµnh Hµng kh«ng d©n dông, cã chÕ ®é ­u tiªn cho c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch, ®èi víi ®éi ngò c¸n bé ®ñ kh¶ n¨ng ®¶m ®­¬ng chuyªn m«n nghiÖp vô ®ang lµ chñ chèt cña Ngµnh, cÇn cã kÕ ho¹ch cung cÊp tµi liÖu, cËp nhËt th«ng tin, kiÕn thøc, sö dông c¸c h×nh thøc ®µo t¹o ng¾n ngµy, héi th¶o khoa häc.... §Ó hä cã ®iÒu kiÖn häc tËp, n©ng cao l¹i, võa cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o c«ng t¸c, cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o ®éi ngò kÕ cËn, x©y dùng ®éi ngò khoa häc c«ng nghÖ ®ãng vai trß chñ chèt trong nghiªn cøu khoa häc, ®µo t¹o ë tr×nh ®é cao, cã kh¶ n¨ng t­ vÊn cho sù nghiÖp ph¸t triÓn Ngµnh ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu chiÕn l­îc vÒ ®µo taä Ngµnh ph¶i cã b­íc ®i cô thÓ cã hiÖu qu¶. - Tr­íc hÕt cÇn t¨ng c­êng c¸c nguån lùc cho ®µo t¹o cÇn cã tØ lÖ thÝch ®¸ng lÊy tõ nguån chi th­êng xuyªn vµ nguån chi ph¸t triÓn trong ng©n s¸ch cho ®µo t¹o. TÝch cùc huy ®éng nguån vèn ngoµi ng©n s¸ch nh­ sù ®ãng gãp phÝ ®µo t¹o cña c¸c c¬ së sö dông lao ®éng, häc phÝ cña häc viªn, khuyÕn khÝch c¸c ®oµn thÓ, c¸c tæ chøc kinh tÕ, x©y dùng quü khuyÕn häc v× sù nghiÖp hµng kh«ng vò trô. CÇn ­u tiÒn, ­u ®·i ®èi víi viÖc xuÊt b¶n tµi liÖu häc, gi¶ng d¹y nhËp khÈu s¸ch b¸o, tµi liÖu, thiÕt bÞ d¹y häc phôc vô cho viÖc gi¶ng d¹y vµ häc tËp, nghiªn cøu khoa häc. T×m kiÕm c¸c nguån hç trî bªn ngoµi ®Ó ph¸t triÓn ®µo t¹o - huÊn luyÖn cña Hµng kh«ng. Trong sù nghiÖp ®æi míi vµ trong cuéc c¸ch m¹ng trÝ tuÖ cÇn nhanh chãng hiÖn ®¹i ho¸ qu¸ tr×nh gi¶ng giËy, häc vµ rÌn kuyÖn kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o, tù nghiªn cøu cho häc sinh trªn c¬ së t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt cho nhµ tr­êng. + §èi víi c«ng t¸c qu¶n lý ®µo t¹o cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c dù b¸o vµ kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn ®µo t¹o huÊn luyÖn cña ngµnh s¾p xÕp tæ chøc l¹i m¹ng l­íi nhµ tr­êng, viÖn nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ víi thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh. PhÇn kÕt luËn ------ Ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam rÊt cã c¬ héi ®Ó duy tr× møc ph¸t triÓn nhanh, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc vµ héi nhËp quèc tÕ bëi v× nÒn kinh tÕ - x· héi n­íc ta ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong m«i tr­êng chÝnh trÞ æn ®Þnh, cïng víi vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi cho ph¸t triÓn vËn t¶i hµng kh«ng l¹i n»m trong khu vùc kinh tÕ ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt vµ cã nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao nhÊt vÒ vËn t¶i hµng kh«ng, cã mËt ®é bay qu¸ c¶nh thuéc lo¹i cao nhÊt trªn thÕ giíi. Ngoµi ra n­íc ta cßn kh«ng ngõng cñng cè vµ më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a b¶o hé cã hiÖu qu¶ cña Nhµ n­íc ®Ó héi nhËp quèc tÕ vµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp hµng kh«ng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn ®Ó chíp lÊy c¬ héi lín ®ã ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ngoµi viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh doanh, ngµnh kh«ng thÓ kh«ng tró träng tíi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc bëi v× ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng yÕu tè hÕt søc quan träng, nã cã t¸c dông võa hç trî, võa thóc ®Èy, võa ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi ®ång bé vµ v÷ng ch¾c cña mét ®¬n vÞ nãi riªng vµ cña nÒn kinh tÕ nãi chung h¬n n÷a s¶n phÈm cña ®µo t¹o tÝnh hiÖu qu¶ cña nã cã t¸c dông l©u dµi. Do vËy ®Ó n©ng cao c«ng t¸c ®µo t¹o, gi¸o dôc ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n vÒ kinh tÕ, s¶n xuÊt vµ vÒ v¨n hãa t­ t­ëng, tr­íc hÕt Ngµnh ph¶i x©y ®ùng ®­îc chiÕn l­îc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, nhanh chãng triÓn khai thùc hiÖn ®ång bé nh÷ng gi¶i ph¸p ®· ®­a ra ch¾c ch¾n trong mét t­¬ng lai kh«ng xa hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam sÏ cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trªn thÕ giíi. NÕu chóng ta coi khoa häc c«ng nghÖ lµ ®éng lùc vµ lµ nÒn t¶ng vµ coi träng c«ng t¸c ®µo t¹o, huÊn luyÖn nh­ yÕu tè quyÕt ®Þnh t¹o ra nguån ®éng lùc ®ã. §©y cßn lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi Ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam, ®Ó thùc hiÖn ®­îc tèt cßn n¶y sinh liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò song vÊn ®Ò c¬ b¶n thiÕt yÕu ®ßi hái Ngµnh ph¶i cã quyÕt t©m cao, ®Æt môc tiªu lîi nhuËn lªn hµng ®Çu kÕt hîp víi c¸c chÝnh s¸ch t¹o c¬ héi cña ChÝnh phñ. Nh­ vËy ch¾c ch¾n r»ng bÇu trêi ViÖt Nam sÏ sím hoµ vµo xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thêi ®¹i, sù ph¸t triÓn cña Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam sÏ lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña Hµng kh«ng d©n dông thÕ giíi. Chuyªn ®Ò ®· hoµn thµnh nhê sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« gi¸o PTS Vò ThÞ Mai vµ c¸c chó trong ban tæ chøc c¸n bé - lao ®éng Côc Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ®· cung cÊp tµi liÖu vµ chØ b¶o tõ chç cßn m¬ hå trë thµnh râ rµng. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh­ng vÉn cã nh÷ng h¹n chÕ ch­a thÓ kh¾c phôc ®­îc nh­: cßn nhiÒu ý kiÕn chñ quan cña c¸ nh©n trong khi ®ã thêi gian nghiªn cøu l¹i h¹n hÑp khiÕn cho bµi lµm cã thÓ thiÕu tÝnh logic vµ h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng ¸p dông vµo thùc tÕ. Ngoµi ra chuyªn ®Ò cßn nhiÒu thiÕu sãt mµ sinh viªn ch­a tù thÊy ®­îc. Do vËy rÊt mong sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n ®äc. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o PTS Vò ThÞ Mai vµ c¸c chó trong ban tæ chøc c¸n bé - lao ®éng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó hoµn thµnh bµi chuyªn ®Ò thùc tËp còng nh­ ®ît thùc tÕ nµy. Tµi liÖu Tham kh¶o. - Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ nh©n lùc, tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n, PGS. PTS Ph¹m §øc Thµnh - nhµ xuÊt b¶n GD - 1995. - Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng, tr­êng ®¹i häc kinh tÕ thµnh phè Hå ChÝ Minh, TrÇn Kim Dung. - Qu¶n trÞ nh©n sù, NguyÔn H÷u Th©n, nhµ xuÊt b¶n thèng kª - 1996. - Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc, Paul Hersey - Kenblanchard, nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia 1995 (s¸ch dÞch) - Ph¸t huy nguån nh©n lùc - yÕu tè con ng­êi trong s¶n xuÊt kinh doanh, §Æng Vò Ch­ - Ng« V¨n QuÕ, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. - Contem porary, labor Ecenomic, fourth edition, compell. - The Managerment of human resources, Davidt cherrington, prentice hall in tenational, Ine - 1995. - Personel/ Hument re cource management, maxixell Mac Mi Uan, Inc - 1990. - Nh÷ng chÆng ®­êng lÞch sö cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam. - Héi th¶o ViÖt - Ph¸p hµng kh«ng trong t­¬ng lai. - B¸o c¸o tæng hîp giai ®o¹n 1990 - 1997. - NghÞ quyÕt trung ­¬ng II. kho¸ VIII - NghÞ quyÕt trung ­¬ng III kho¸ VIII. - QuyÕt ®Þnh 874/ TTg Ngµy 20.11.1996 - NghÞ ®Þnh sè 90/ CP Ngaú 24.11.1993 - Th«ng t­ sè 03/ TT Ngµy 20.04.94 - B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c ®µo t¹o - HuÊn luyÖn tõ 1993 - 6/1997 ngµnh hµng kh«ng d©n dông viÖt nam. - Th«ng b¸o kÕt luËn t¹i héi nghÞ ®µo t¹o - huÊn luyÖn ngµnh hµng kh«ng d©n dông ViÖt nam tõ ngµy 12 ®Õn ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 1997. - Sè liÖu tµi chÝnh tiÒn l­¬ng cña c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp kinh tÕ hµng kh«ng d©n dông. - KÕ ho¹ch ®µo t¹o huÊn luyÖn vµ c«ng t¸c cña tr­êng hµng kh«ng viÖt nam n¨m 1997. - KÕ ho¹ch ®µo t¹o huÊn luyÖn vµ c«ng t¸c cña tr­êng hµng kh«ng ViÖt nam n¨m 1998. - B¸o c¸o tham luËn t¹i héi nghÞ song ph­¬ng ViÖt nam - Hoa kú - Ch­¬ng tr×nh héi th¶o. - B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c huÊn luyÖn phi c«ng n¨m 1997. - §iÒu kiÖn vÒ tiªu chuÈn huÊn luyÖn phi c«ng - C¸c dù ¸n ®µo t¹o ngoµi n­íc. - Cïng c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn chuyªn ®Ò thùc tËp. Ngoµi ra cßn tham kh¶o c¸c ý kiÕn cña c¸c chó trong ban tæ chøc c¸n bé lao ®éng. Môc lôc Trang PhÇn më ®Çu 1 PhÇn I: §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp 2 I. Kh¸i niÖm vµ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 2 II. C¸c ph­¬ng h­íng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp 3 1. Yªu cÇu ®Æt ra khi ®¸nh gi¸ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp 3 2. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 3 3. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn 4 3.1. L­îng ho¸ nh÷ng chi phÝ vµ lîi Ých thu ®­îc t­ ho¹t ®éng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 4 3.1.1. Chi phÝ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong n¨m 4 3.1.2. Lîi Ých c¸ nh©n thu ®­îc tõ c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn 5 3.2 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn theo môc tiªu ®µo t¹o 5 3.3 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn theo tr×nh ®é ®µo t¹o 6 3.4 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc th«ng qua viÖc so s¸nh gi÷a lîi Ých thu ®­îc vµ chi phÝ bá ra 7 3.5 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn th«ng qua mét sè biÖn ph¸p kh¸c 9 3.6. NhËn xÐt rót ra tõ viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 9 III. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp 10 1. C¬ së vËt chÊt, qu¶n lý vµ con ng­êi cho ho¹t ®éng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 10 1.1. VÒ tæ chøc 10 1.2. VÒ qu¶n lý 10 1.3. C¬ së vËt chÊt kü thuËt 10 1.4. C¬ së vÒ con ng­êi 10 2. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn víi vÊn ®Ò QTNL trong doanh nghiÖp 11 3.1. KÕ ho¹ch ho¸ nguån nh©n lùc víi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn 11 3.2. §µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc víi vÊn ®Ò sö dông lao ®éng trong doanh nghiÖp 12 IV. Yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong doanh nghiÖp 14 PhÇn II: HiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam. 17 I. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh Hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn 17 1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 17 1.2. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh HKDDVN 18 1.2.1. VËn t¶i hµng kh«ng 18 1.2.2. M¹ng c¶ng HK s©n bay d©n dông 22 1.2.3. C¸c dÞch vô th­¬ng m¹i ®ång bé 25 1.2.4. Tæ chøc qu¶n lý vµ lao ®éng 27 1.2.5. KÕt qu¶ tµi chÝnh 32 1.3. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc 34 1.4. NhËn xÐt tæng qu¸t 35 II. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n lùc cña ngµnh HKDDVN 36 1. T×nh h×nh c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nh©n lùc cña ngµnh HKDDVN 36 1.1. VÒ tæ chøc vµ qu¶n lý ®µo t¹o 36 1.2. §èi víi ®µo t¹o trong n­íc 37 1.3. §èi víi ®µo t¹o n­íc ngoµi 38 1.4. Quü ®µo t¹o vµ t×nh h×nh sö dông ®µo t¹o 39 1.5. Lùa chän vµ thñ tôc cö c¸n bé ®i ®µo t¹o cña ngµnh HKDDVN 40 1.6. C¸c h×nh thøc ®µo t¹o 41 III. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ngµnh HKDDVN 42 I. §¸nh gi¸ chung vÒ c«ng t¸c vµ chÊt l­îng ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ngµnh HKDDVN 42 1.1. KÕt qu¶ c«ng t¸c ®µo t¹o - huÊn luyÖn trong n­íc 44 1.2. §µo t¹o n­íc ngoµi 45 1.3. C¬ cÊu tr×nh ®é cña c¸n bé, nh©n viªn trong toµn ngµnh hiÖn nay. 46 1.4. ViÖc qu¶n lý c«ng t¸c ®µo t¹o huÊn luyÖn 46 1.5. X©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o huÊn luyÖn 46 1.6. ViÖc sö dông kinh phÝ ®µo t¹o 47 1.7. Quy m« ®µo t¹o 47 2. Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn ngµnh HKDDVN 48 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm 51 PhÇn III: Ph­¬ng h­íng n©ng cao hiÖu qña c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ngµnh HKDDVN 53 I. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh HKDDVN 53 1. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung cña ngµnh HKDDVN 53 2. Nhu cÇu ®µo t¹o ngµnh HKDDVN 56 II. Ph­¬ng h­íng vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 59 1. Quan ®iÓm, ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vÒ ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 59 2. Môc tiªu ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 61 3. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh thùc hiÖn môc tiªu c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn 63 PhÇn kÕt luËn 69 Tµi liÖu tham kh¶o 71