ALDH được biến đến như là những enzyme
có chức năng oxy hóa aldehyde thành carboxylic
acid. Quá trình oxi hóa nhóm aldehyde là thiết
yếu trong sự giải độc tế bào khỏi các ảnh hưởng
có hại của các aldehyde. Bên cạnh đó, một số sản
phẩm được tạo bởi quá trình oxi hóa này rất quan
trọng đối với quá trình phân chia, biệt hóa cũng
như phát triển của tế bào [14]. Trước đó, chúng
tôi cũng đã chỉ ra rằng, ALDH làm một marker
của tế bào gốc ung thư dạ dày, sự biểu hiện
maker ALDH trong tế bào ung thư dạ dày liên
quan chặt chẽ đến sự kháng thuốc và đào thải các
thuốc nhuộm Hoesch ra khỏi tế bào, giúp bảo vệ
tế bào ung thư [13]. Đã có những bằng chứng cho
thấy, ức chế sự biểu hiện của enzyme ALDH
bằng các phương pháp khác nhau như sử dụng
các chất ức chế tổng hợp, các oligo antisense và
các siRNA đã là giảm rõ rệt sự tăng sinh của tế
bào [15]. Trong một nghiên cứu trên ung thư
lympho bào Hodgkin, mức độ biểu hiện cao của
ALDH và biểu hiện thấp các gốc oxy hóa tự do
(ROS) đã được tìm thấy trong các tế bào khởi
nguồn (tế bào gốc ung thư) của loại ung thư này.
ROS đã được biết rất rõ như là yếu tố đặc biệt
quan trọng liên quan tới sự cảm ứng apoptosis tế
bào [16]. Như vậy có thể thấy rằng, ALDH đóng
vai trò quan trọng trong việc đào thải độc tố và
giảm các gốc oxy hóa tự do dẫn tới ngăn cản quá
trình apoptosis trong tế bào ung thư. Trong nghiên
cứu này, chúng tôi đã chỉ ra được curcumin đã
điều hòa giảm số lượng tế bào biểu hiện enzyme
ALDH. Tỷ lệ các tế bào apoptosis tỷ lệ nghịch
với các tế bào biểu hiện enzyme ALDH.
                
              
                                            
                                
            
 
            
                 8 trang
8 trang | 
Chia sẻ: hachi492 | Lượt xem: 36 | Lượt tải: 0 
              
            Bạn đang xem nội dung tài liệu Curcumin ức chế sự tăng sinh, cảm ứng apoptosis và làm giảm sự biểu hiện của aldehyde dehydrogenase ở tế bào ung thư dạ dày MKN45, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 
80 
Original Article 
Curcumin Inhibits Cell Proliferation, Stimulates Apoptosis 
and Down-Regulates Aldehyde Dehydrogenase Expresion in 
Gastric cancer Cell line MKN45 
Nguyen Phu Hung1,, Le Thi Thanh Huong1, Nguyen Trung Thanh2 
1
Faculty of Biotechnology, Thai Nguyen University of Sciences, Thai Nguyen University, 
Z115 street, Tan Thinh ward, Thai Nguyen city, Thai Nguyen province, Vietnam 
2Faculty of Biology, VNU University of Science, 334 Nguyen Trai, Hanoi, Vietnam 
Received 10 May 2020 
Revised 28 August 2020; Accepted 30 August 2020 
Abstract: According to estimates by the World Health Organization (WHO), in 2018 there were 
over one million new stomach cancer patients. Vietnam ranks the tenth among the countries with 
the highest rates of stomach cancer in the world, with the rate of 15.9 cases per 100,000 populations. 
Research on compounds or drugs that can inhibit cancer cell growth but are less toxic to the body is 
necessary. In this study, using MTT assays, we have shown that curcumin has ability to inhibit 
proliferation of stomach cancer cells MKN45. Flow cytometry analysis showed that curcumin 
increased the percentage of apoptosis cells by 27 - 56% at concentrations of 10 µM - 20 µM and 
resulted in a typical nuclear morphology of apoptosis. Further, this study showed that curcumin 
significantly reduced the expression of aldehyde dehydrogenase protein in MKN45 gastric cancer 
cells. This finding shows that curcumin is a potential therapeutic candidate for gastric cancer cell 
treatment. 
Keywords: curcumin, gastric cancer stem cell, cancer stem cell marker, aldehyde dehydrogenase. 
________ 
 Corresponding author. 
 Email address: hungnguyenphu@tnus.edu.vn 
 https://doi.org/10.25073/2588-1140/vnunst.5076 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 81 
Curcumin ức chế sự tăng sinh, cảm ứng apoptosis và làm giảm 
sự biểu hiện của aldehyde dehydrogenase ở tế bào ung thư dạ 
dày MKN45 
Nguyễn Phú Hùng1,, Lê Thị Thanh Hương1, Nguyễn Trung Thành2 
1Khoa Công nghệ Sinh học, Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên, đường Z115, phường Tân Thịnh, 
thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, Việt Nam 
2Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, 334 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam 
Nhận ngày 10 tháng 5 năm 2020 
Chỉnh sửa ngày 28 tháng 8 năm 2020; Chấp nhận đăng ngày 30 tháng 8 năm 2020 
Tóm tắt: Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong năm 2018 có trên một triệu bệnh 
nhân ung thư dạ dày mới. Việt Nam xếp thứ 10 trong số các quốc gia có tỉ lệ ung thư dạ dày nhiều 
nhất thế giới với tỉ lệ 15,9 ca mắc ung thư dạ dày trong 100.000 dân số. Nghiên cứu các hợp chất, 
các thuốc có khả năng kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư nhưng ít độc hại cho cơ thể là rất 
cần thiết. Trong nghiên cứu này, bằng phân tích sự tăng sinh tế bào (MTT), chúng tôi đã chỉ ra rằng 
curcumin có khả năng ức chế rõ rệt sự tăng sinh của tế bào ung thư dạ dày MKN45. Các phân tích 
bằng Flow cytometry cho thấy rằng, curcumin đã làm tăng tỷ lệ % tế bào apoptosis từ 27% đến 56% 
ở các nồng độ từ 10µM - 20µM và làm xuất hiệu kiểu nhân điển hình của tế bào apoptosis. Xa hơn 
nữa, nghiên cứu này đã chỉ ra rằng, curcumin đã điều hòa giảm sự biểu hiện của protein aldehyde 
dehydrogenase trong tế bào ung thư dạ dày MKN45. Kết quả này cho thấy curcumin là một chất 
tiềm năng cho việc xử lý tế bào ung thư dạ dày. 
Từ khóa: curcumin, tế bào gốc ung thư dạ dày, marker tế bào gốc ung thư, aldehyde dehydrogenase. 
1. Mở đầu 
Theo thống kê của Cơ quan nghiên cứu ung 
thư quốc tế năm 2018 (Globocan, 2018), tỷ lệ 
mắc và chết bởi ung thư dạ dày ở Việt Nam chỉ 
đứng thứ 3 sau ung thư gan và ung thư phổi, với 
khoảng 17 nghìn trường hợp mắc mới và 15 
nghìn trường hợp tử vong được ghi nhận [1]. Hóa 
trị liệu là một trong những phương pháp chủ chốt 
trong điều trị ung thư nói chung và ung thư dạ 
dày nói riêng. Tuy nhiên, các thuốc chống ung 
thư có nguồn gốc tổng hợp hóa học đang sử dụng 
trong điều trị hiện nay thường gây ra những tác 
dụng không mong muốn lên chức năng của các 
________ 
 Tác giả liên hệ. 
 Địa chỉ email: hungnguyenphu@tnus.edu.vn 
 https://doi.org/10.25073/2588-1140/vnunst.5076 
cơ quan khác nhau trong cơ thể, ảnh hưởng đến 
sức khỏe của người bệnh. Trong những năm gần 
đây, việc tìm kiếm, thử nghiệm phát triển các 
thuốc mới có nguồn gốc từ tự nhiên để sử dụng 
trong điều trị ung thư nói chung và ung thư dạ 
dày nói riêng đang được quan tâm [2]. 
Curcumin thuộc nhóm polyphenol được 
phân lập lần đầu tiên từ cây Nghệ (Curcuma 
longa) năm 1815. Curcumin đã được chỉ ra trong 
các nghiên cứu khác nhau như là một hợp chất 
có nhiều hoạt tính sinh học quan trọng. Trong 
lâm sàng, curcumin được sử dụng để điều trị 
nhiều bệnh mãn tính như viêm, viêm khớp, hội 
chứng chuyển hóa, bệnh gan, béo phì, bệnh thoái 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 82 
hóa thần kinh. Đặc biệt quan trọng, curcumin đã 
được chứng minh là có khả năng ức chế sự phát 
triển của nhiều loại ung thư khác nhau [3]. Trong 
trường hợp của ung thư vú, curcumin được chỉ 
ra là ức chế các tế bào ung thư thông qua cơ chế 
ức chế sự biểu hiện của thụ thể của yếu tố tăng 
trưởng biểu mô (HER2), thụ thể này đóng vai trò 
quan trọng đối với sự phân chia của tế bào ung 
thư vú [4]. Curcumin cũng được chứng minh là 
thúc đẩy quá trình apoptosis đối với tế bào ung 
thư phổi thông qua cơ chế ngăn chặn sự biểu hiện 
của COX-2, EGFR [5]. Trước đó, một nghiên 
cứu của Yang và cộng sự [6]đã cho thấy rằng, 
curcumin đã cảm ứng quá trình apoptosis ở các 
tế bào ung thư bạch cầu mono cấp tính bằng cơ 
chế hoạt hóa con đường tín hiệu JNK/ERK. 
Đối với ung thư đường tiêu hóa, curcumin đã 
được chỉ ra là một tác nhân gây ức chế sự tăng 
sinh tế bào, làm dừng chu kỳ tế bào và cảm ứng 
quá trình apoptosis ở một số dòng tế bào ung thư 
đại tràng như HCT116 và HT29. Cơ chế của sự 
ức chế cũng đã xác định là do curcumin đã điều 
hòa giảm sự biểu hiện của hexokinase II, loại bỏ 
phân tử này ra khỏi ty thể và dẫn tới quá trình 
apoptosis trung gian qua ty thể [7]. Trong trường 
hợp của ung thư dạ dày, nhiều nghiên cứu khác 
nhau đã cho thấy curcumin có khả năng kìm hãm 
sự phân chia và tăng cường quá trình apoptosis 
thông qua nhiều cơ chế phân tử khác nhau như 
hoạt hóa protein caspase 3, caspase 8, Bax hay 
ức chế sự biểu hiện của gene mã hóa cycline D1 
và Bcl-2 [8]. Mặc dù, một số cơ chế phân tử giải 
thích cho khả năng ức chế của curcumin đối với 
tế bào ung thư nói chung và ung thư dạ dày nói 
riêng đã được nghiên cứu, nhưng có thể thấy 
rằng, curcumin có khả năng tác động đồng thời 
lên nhiều đích khác nhau trong tế bào ung thư dạ 
dày. Trong một nghiên cứu của Liu và cộng sự 
trên dòng tế bào ung thư dạ dày SGC-7901, 
curcumin đã ức chế sự tăng sinh tế bào bằng cách 
điều hòa giảm con đường tín hiệu c-Myc/H19 mà 
ở đó, H19 là phân tử RNA không mã hóa, kích 
thước lớn [9]. Một nghiên cứu khác của Zheng 
và cộng sự lại cho thấy rằng, đích tác động của 
curcumin lên dòng tế bào ung thư dạ dày AGS, 
SNU1 và SNU5 lại là con đường tín hiệu Wnt/β-
Catenin [10]. Trong nghiên cứu của Zheng và 
cộng sự đã chỉ ra rằng, curcumin đã điều hòa 
giảm sự biểu hiện của các protein Wnt3a, β-
Catenin, c-myc dẫn tới ức chế sự tăng sinh tế bào 
và tăng cường quá trình apoptosis của tế bào 
[10]. Aldehyde dehydrogenase được biết đến là 
một protein enzyme có vai trò quan trọng trong 
việc loại bỏ độc tố và ngăn cản quá trình 
apoptosis của tế bào [11]. Đối với ung thư dạ 
dày, việc tác động của curcumin lên sự biểu hiện 
của ALDH với sự tăng sinh và apoptosis của tế 
bào còn chưa được làm sáng tỏ. 
2. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu 
2.1. Vật liệu, hóa chất 
Dòng tế bào ung thư dạ dày (MKN45) được 
sử dụng trong nghiên cứu này được cung cấp bởi 
phòng thí nghiệm Inserm U1053 thuộc Viện Sức 
khỏe và Nghiên cứu Y học Quốc gia, Đại học 
Bordeaux, Cộng hòa Pháp. Curcumin do Sigma 
Aldrich (Pháp) cung cấp có nguồn gốc từ cây 
Nghệ (Curcumin longa L.) được pha trong dung 
môi DMSO (Sigma Aldrich, Pháp). Các hóa chất 
khác dùng trong nuôi cấy do Invitrogen cung 
cấp, ALDEFLUOR™ Kit được cung cấp bởi 
STEMCELL technologies. 
2.2. Phân tích tăng sinh của tế bào bằng sàng lọc 
MTT 
Tế bào ung thư dạ dày MKN45 (5.000 tế 
bào) được nuôi cấy trong đĩa 96 giếng, trong môi 
trường RPMI1640 (100µl) chứa 10% FBS và 1% 
Penicillin/Streptomycin. Tế bào được nuôi cấy 
trong tủ ấm chuyên dụng ở nhiệt độ 37oC, 5% 
CO2. Sau khi các tế bào đã bám dính trên bề mặt 
đĩa nuôi cấy, tiến hành xử lý với curcumin ở các 
nồng độ từ 0 - 20µM curcumin trong 24 giờ và 
48 giờ. Loại bỏ môi trường cũ, thay thế bằng môi 
trường RPMI1640 mới sau đó bổ sung thêm 20µl 
dung dịch MTT và ủ ở 370C trong 4 giờ. Tiếp 
theo, loại bỏ hoàn toàn môi trường và được thay 
thế bằng dung môi DMSO (100µl) và tiếp tục ủ 
15 phút ở 370C. Mật độ quang của mỗi giếng 
được đo bằng máy quang phổ Multiskan Sky ở 
bước sóng 570nm. Tỷ lệ phần trăm tế bào sống 
so với đối chứng được tính theo công thức: 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 83 
% tế bào sống so với đối chứng = (Mật độ 
quang giếng xử lý/Mật độ quang giếng đối 
chứng)*100. Mỗi nồng độ được xử lý có số lần 
lặp lại n = 5 (5 giếng cho một nồng độ). 
Các tế bào trước khi phân tích MTT được chụp 
ảnh dưới kính hiển vi soi ngược TS2 (NIKON, 
Nhật Bản) ở độ phóng đại 200 và 400 lần. 
2.3. Phân tích apoptosis bằng Flow cytometry và 
hình thái nhân tế bào 
Phân tích apoptosis của tế bào được thực 
hiện theo phương pháp của Riccardi và Nicoletti 
[7]. Mô tả tóm tắt gồm: 2x105 tế bào được nuôi 
cấy trên đĩa loại 12 giếng. Sau 24 giờ, tế bào 
được xử lý bằng môi trường nuôi cấy chứa 
curcumin ở các nồng độ khác nhau. Các giếng 
đối chứng không được xử lý với curcumin, trong 
48 giờ trong điều kiện nuôi cấy ở 370C, 5% CO2. 
Tiếp theo, các tế bào được thu nhận bằng cách 
xử lý với trysin/EDTA và ly tâm 1.300 
vòng/phút trong 3 phút. Sau đó, tế bào được 
nhuộm với dung dịch Fluorochrom (0,1% 
sodium citrate (wt/v); 0,1% Triton X-100 (v/v), 
50 mg/l propidium iodide (PI)) trong thời gian 
2h ở 40C trước khi phân tích bằng hệ thống dòng 
tế bào BD-Canto II (Biosciences, Mỹ). Kết quả 
dữ liệu được phân tích bằng phần mềm BD 
FACS Diva 6.1.1. 
Kiểu hình tế bào apoptosis được phân tích 
bằng phương pháp nhuộm DAPI và chụp ảnh 
dưới kính hiển vi huỳnh quang. Mô tả tóm tắt 
gồm: các tế bào sau khi xử lý với curcumin ở các 
nồng độ khác nhau trong 48 giờ sẽ được cố định 
bằng Formaldehyde 3% trong 5 phút và sau đó 
được nhuộm với thuốc nhuộm DAPI nồng độ 10 
µg/ml DAPI trong 10 phút. Tế bào được rửa 2 
lần với đệm PBS 1X và được chụp ảnh dưới kính 
hiển vi huỳnh quang T2U (NIKON, Nhật bản) ở 
độ phóng đại 200 và 400 lần ở kênh mầu dành 
cho thuốc nhuộm DAPI. 
2.4. Phân tích sự biểu hiện của ALDH bằng kỹ 
thuật miễn dịch huỳnh quang 
Các tế bào sau nuôi cấy được thu nhận bằng 
li tâm ở tốc độ 1.300 vòng trong 3 phút và rửa 2 
lần với đệm PBS 1X. Phân tích sự biểu hiện của 
marker ALDH bằng cách sử dụng bộ kit 
ALDEFLUOR (do Stem cell technology Canada 
cung cấp) theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Tóm 
tắt các bước: tế bào được ủ với cơ chất của 
enzyme ALDH (tỷ lệ 1:100) trong 500µl đệm 
ALDEFLUOR. Đối với tế bào sử dụng làm đối 
chứng âm sẽ được bổ sung thêm DEAB - chất ức 
chế đặc hiệu của enzyme ALDH1. Sau đó, tế bào 
được ủ trong thời gian 20 phút ở 370C, sau đó tế 
bào được rửa 2 lần bằng đệm ALDEFLUOR 
(500µl/lần) được cung cấp trong bộ kit. Nhân tế 
bào được nhuộm với 10µg/ml DAPI trong đệm 
ALDEFLUOR ở lần rửa thứ 2. 
Các tế bào được nhuộm với cơ chất của 
enzyme ALDH trong bộ ALDEFLUOR sẽ được 
chụp ảnh dưới kính hiển vi huỳnh quang T2U 
(NIKON, Nhật Bản) ở độ phóng đại 200 lần và 
400 lần với phần mềm chuyên dụng. Sử dụng 
khối phim lọc FITC để thu tín hiệu cho đánh dấu 
tế bào với ALDH. Sử dụng camera đơn sắc 
(monochrome) độ phân giải 4900 x 3260 pixels, 
nguồn kích thích huỳnh quang thủy ngân 
(Mercurry). Tất cả các mẫu đo (gồm đối chứng 
và xử lý) điều được đo ở cùng một điều kiện về 
cường độ kích thích huỳnh quang, độ phóng đại 
và thời gian phơi sáng để đảm bảo cho sự so sánh. 
Toàn bộ các dữ liệu nghiên cứu được phân 
tích bằng phần mềm Grapad Prism 5.0, theo 
kiểm định Mann-Whitney U test. 
3. Kết quả và thảo luận 
3.1. Curcumin ức chế sự tăng sinh và gây chết tế 
bào ung thư 
Kết quả phân tích tác động của curcumin lên 
kiểu hình và sự tăng sinh tế bào được thể hiện 
trong Hình 1. Hình ảnh hiển vi của tế bào được 
xử lý với curcumin và tế bào đối chứng (không 
được xử lý với curcumin) trong Hình 1A cho 
thấy, mật độ tế bào trong trường hợp xử lý với 
5µM curcumin không có sự thay đổi so với nhóm 
đối chứng ở cả 2 mốc thời gian xử lý là 24 giờ 
và 48 giờ. Khi nồng độ curcumin tăng lên 10µM 
đã cho thấy mật độ tế bào bị xử lý đã bị giảm đi 
rõ rệt so với đối chứng. Ở nồng độ 10µM, 
curcumin có rất ít các tế bào chết được quan sát 
sau 24 giờ xử lý, tuy nhiên, kiểu hình tế bào chết 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 84 
đã tăng lên rõ rệt khi thời gian xử lý tăng lên 48 
giờ. Ở nồng độ cao 20µM của curcumin, hầu hết 
các tế bào đã bị chết ngay cả ở 24 giờ xử lý. Các 
tế bào chết bị biến đổi về hình thái màng và chất 
nguyên sinh, tế bào co nhỏ về kích thước và mất 
khả năng bám dính trên bề mặt đĩa nuôi cấy. 
 Hình 1. Ảnh hưởng của curcumin lên hình thái (A) và sự tăng sinh (B) của tế bào ung thư dạ dày MNK45, 
n = 5, *p ≤ 0,0001 so với đối chứng (0 µM), #p≤ 0,05 (so sánh tác động của curcumin ở cùng nồng độ 
10µM trong 24 giờ (h)với 48 giờ). Thang đo 50µm. 
Kết quả phân tích sự tăng sinh bằng phương 
pháp sàng lọc MTT trình bày trong Hình 1B đã 
khẳng định không có sự khác biệt về mật độ tế 
bào giữa đối chứng và nồng độ xử lý 5µM. Ở 
nồng độ 10µM, curcumin đã ức chế từ khoảng 
50% (sau 24 giờ xử lý) đến 75% (sau 48 giờ xử 
lý). Chỉ còn khoảng 10% tế bào sống sót so với 
đối chứng được quan sát trong trường hợp tế bào 
được xử lý với curcumin ở nồng độ cao 20µM 
trong 24 giờ. Đặc biệt, toàn bộ các tế bào đã bị 
chết sau 48 giờ xử lý với curcumin ở nồng độ cao 
20µM. Các nghiên cứu trước đó của Heng Xu và 
cộng sự [8] trên 2 dòng tế bào ung thư dạ dày 
SGC-7901 và MKN28 cho thấy curcumin ở các 
nồng độ từ 5 - 20µM đã giảm tốc độ tăng sinh 
của tế bào từ 10 - 40% so với đối chứng (không 
xử lý với curcumin). Trong một nghiên cứu khác 
của Zheng và cộng sự [9] đã cho thấy rằng, 
curcumin ở nồng độ từ 4 - 32µM có thể ức chế 
từ 20 - 80% tế bào ung thư dạ dày SNU-1, SNU-
5 và AGS sau 24 giờ và 48 giờ xử lý. Như vậy 
có thể thấy rằng, curcumin có thể ức chế nhiều 
dòng tế bào ung thư dạ dày khác nhau, mức độ 
ức chế phụ thuộc vào nồng độ, thời gian xử lý và 
dòng tế bào. Trong nghiên cứu này của chúng tôi 
đã cho thấy, MKN45 rất nhạy cảm với việc xử lý 
bằng curcumin so với các dòng tế bào ung thư dạ 
dày khác đã được nghiên cứu. Các tế bào đã chết 
hoàn toàn chỉ sau 48 giờ xử lý với curcumin ở 
nồng độ 20µM. 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 85 
3.2. Curcumin cảm ứng apoptosis tế bào ung thư 
dạ dày MKN45 
Để đánh giá tác động của curcumin lên sự 
cảm ứng quá trình apoptosis của tế bào MKN45, 
các tế bào sau khi được xử lý với curcumin ở các 
nồng độ khác nhau đã được phân tích bằng 
phương pháp Flow cytometry sử dụng thuốc 
nhuộm nhận PI. Kết quả phân tích được chỉ ra 
trong Hình 2A và Hình 2B cho thấy rằng, 
curcumin ở các nồng độ từ 10 - 20µM sau 48 giờ 
đã làm tăng tỷ lệ tế bào apoptosis lên từ 27 - 56% 
so với đối chứng khoảng 2,5%. Ở nồng độ xử lý 
5µM, không có sự khác biệt về tỷ lệ tế bào 
apoptosis so với đối chứng được chỉ ra. Hình ảnh 
phân tích Flow cytometry Hình 2A cũng đã chỉ 
rõ một quần thể phụ (sub G0/G1) gồm các tế bào 
có kiểu hình apoptosis nằm tách rời khỏi các tế 
bào có kiểu hình bình thường của chu kỳ phân 
bào. Phân tích hình thái nhân tế bào với thuốc 
nhuộm DAPI trong Hình 2C một lần nữa cho 
thấy, ở nồng độ thấp (5µM), curcumin không 
làm xuất hiện các tế bào có kiểu nhân của tế bào 
apoptosis, tất cả các tế bào đều có nhân với một 
sự đồng đều về hình thái, kích thước tương tự 
như ở tế bào không xử lý với curcumin. Ở nồng 
độ 10µM, curcumin đã làm xuất hiện các tế bào 
có kiểu nhân đặc trưng của tế bào apoptosis, 
nhân tế bào bị phân mảnh và tạo ra những đốm 
nhỏ bắt mầu rõ rệt với thuốc nhuộm DAPI. Tỷ lệ 
các tế bào có kiểu nhân apoptosis được tăng lên 
rõ rệt khi tế bào được xử lý với curcumin ở nồng 
độ cao hơn (20µM). Nghiên cứu trước đó của 
Heng Xu và cộng sự đã cho thấy, curcumin có 
khả năng gây apoptosis đối với dòng tế bào ung 
thư dạ dày SGC-7901. Cụ thể là ở nồng độ từ 5 - 
30µM, curcumin đã làm tăng tỷ lệ tế bào 
apoptosis lên 11,36 - 59,09% so với đối chứng là 
2,23% sau 48 giờ xử lý [8]. Trong một phân tích 
khác của Zheng và cộng sự, tỷ lệ apoptosis của 
tế bào SNU-1 đã tăng từ 18,1 - 42,8% khi bị xử 
lý với curcumin ở nồng độ từ 8 - 32µM. Tương 
tự như vậy, nhóm nghiên cứu này cũng đã xác 
định được curcumin đã làm tăng rõ rệt tỷ lệ tế 
bào apoptosis ở các dòng tế bào ung thư dạ dày 
khác là SNU-5 và AGS [9]. Như vậy có thể thấy 
rằng, curcumin là một hợp chất có khả năng cảm 
ứng sự chết tế bào theo chương trình (apoptosis) 
ở nhiều dòng tế bào ung thư dạ dày khác nhau. 
Khả năng gây apoptosis tế bào có ý nghĩa đặc 
biệt quan trọng trong việc phát triển các thuốc 
chống ung thư hiện nay. Tế bào ung thư khi đi 
vào quá trình chết apoptosis sẽ dẫn tới sự phá 
hủy DNA nhân tế bào và cuối cùng là làm mất 
khả năng phân chia, tăng sinh khối u [13]. 
Hình 2. Ảnh hưởng của curcumin lên apoptosis của 
tế bào ung thư dạ dày MKN45 sau 48 giờ xử lý. Tỷ 
lệ tế bào apoptosis được phân tích bằng Flow 
cytometry (A, B); Sự thay đổi kiểu hình của nhân tế 
bào, mũi tên chỉ kiểu nhân apoptosis, n= 5, *p ≤ 
0,0001 so với đối chứng (0 µM). Thang đo: 50µm. 
3.3. Curcumin điều hòa giảm sự biểu hiện 
marker ALDH 
Trong nghiên cứu này, tác động của 
curcumin lên sự biểu hiện của protein ALDH 
cũng đã được phân tích bằng kỹ thuật nhuộm 
huỳnh quang (Hình 3). Cũng tương tự như các 
phân tích về sự tăng sinh và apoptosis tế bào, 
trong trường hợp tế bào không được xử lý với 
curcumin hoặc xử lý với curcumin ở nồng độ 
thấp (5µM), có một tỷ lệ khoảng 30% các tế bào 
biểu hiện hoạt tính của enzyme ALDH (mầu 
xanh). Tỷ lệ các tế bào này được quan sát là giảm 
đi rất rõ rệt trong các trường hợp tế bào MKN45 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 86 
bị xử lý với curcumin ở nồng độ 10µM. Đáng 
chú ý, ở nồng độ 20µM đã không còn tế bào nào 
biểu hiện ALDH được quan sát thấy. Như vậy có 
thể thấy rằng, tỷ lệ biểu hiện ALDH tỷ lệ nghịch 
với tỷ lệ apoptosis trong quần thể tế bào ung thư 
dạ dày MKN45. Sự tương quan này cũng đã 
được chúng tôi chỉ ra trước đó trong một nghiên 
cứu sử dụng Altrans retinoic acid nhắm đích tế 
bào ung thư ở các dòng tế bào ung thư dạ dày và 
các tế bào ung thư phân lập trực tiếp từ khối u 
của bệnh nhân ung thư dạ dày [14]. 
ALDH được biến đến như là những enzyme 
có chức năng oxy hóa aldehyde thành carboxylic 
acid. Quá trình oxi hóa nhóm aldehyde là thiết 
yếu trong sự giải độc tế bào khỏi các ảnh hưởng 
có hại của các aldehyde. Bên cạnh đó, một số sản 
phẩm được tạo bởi quá trình oxi hóa này rất quan 
trọng đối với quá trình phân chia, biệt hóa cũng 
như phát triển của tế bào [14]. Trước đó, chúng 
tôi cũng đã chỉ ra rằng, ALDH làm một marker 
của tế bào gốc ung thư dạ dày, sự biểu hiện 
maker ALDH trong tế bào ung thư dạ dày liên 
quan chặt chẽ đến sự kháng thuốc và đào thải các 
thuốc nhuộm Hoesch ra khỏi tế bào, giúp bảo vệ 
tế bào ung thư [13]. Đã có những bằng chứng cho 
thấy, ức chế sự biểu hiện của enzyme ALDH 
bằng các phương pháp khác nhau như sử dụng 
các chất ức chế tổng hợp, các oligo antisense và 
các siRNA đã là giảm rõ rệt sự tăng sinh của tế 
bào [15]. Trong một nghiên cứu trên ung thư 
lympho bào Hodgkin, mức độ biểu hiện cao của 
ALDH và biểu hiện thấp các gốc oxy hóa tự do 
(ROS) đã được tìm thấy trong các tế bào khởi 
nguồn (tế bào gốc ung thư) của loại ung thư này. 
ROS đã được biết rất rõ như là yếu tố đặc biệt 
quan trọng liên quan tới sự cảm ứng apoptosis tế 
bào [16]. Như vậy có thể thấy rằng, ALDH đóng 
vai trò quan trọng trong việc đào thải độc tố và 
giảm các gốc oxy hóa tự do dẫn tới ngăn cản quá 
trình apoptosis trong tế bào ung thư. Trong nghiên 
cứu này, chúng tôi đã chỉ ra được curcumin đã 
điều hòa giảm số lượng tế bào biểu hiện enzyme 
ALDH. Tỷ lệ các tế bào apoptosis tỷ lệ nghịch 
với các tế bào biểu hiện enzyme ALDH.
Hình 3. Ảnh hưởng của curcumin lên sự biểu hiện ALDH của tế bào ung thư dạ dày MKN45, n= 5, NS: 
không khác biệt; *p ≤ 0,0001 so với đối chứng (0 µM). Thang đo: 50µm. 
N.P. Hung et al. / VNU Journal of Science: Natural Sciences and Technology, Vol. 36, No. 3 (2020) 80-87 87 
4. Kết luận 
Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã chỉ ra 
rằng, curcumin có nguồn gốc từ cây Nghệ 
(Curcumin longa) có khả năng ức chế hiệu quả 
sự tăng sinh của tế bào ung thư dạ dày MKN45. 
Ở nồng độ từ 10µM, curcumin đã cảm ứng quá 
trình apoptosis của tế bào. Đặc biệt, curcumin đã 
làm giảm rõ rệt sự biểu hiện của enzyme ALDH 
– một enzyme đóng vai trò quan trọng trong quá 
trình đào thải độc tố, giảm thiểu các gốc oxy hóa 
tự do trong tế bào, ngăn cản quá trình apoptosis 
trong các tế bào ung thư. 
Tài liệu tham khảo 
[1] P. Rawla, A. Barsouk, Epidemiology of gastric 
cancer: global trends, risk factors and prevention, 
Pg 14 (2019) 26-38. https://doi.org/10.5114/pg. 
2018.80001. 
[2] A. Lichota, K. Gwozdzinski, Anticancer Activity 
of Natural Compounds from Plant and Marine 
Environment, Int J Mol Sci 19 (2018). 
https://doi.org/10.3390/ijms19113533. 
[3] A. Giordano, G. Tommonaro, Curcumin and 
Cancer, Nutrients 11 (2019). https://doi.org/10. 
3390/nu11102376. 
[4] W. Yim-im, O. Sawatdichaikul, S. Semsri, N. 
Horata, W. Mokmak, S. Tongsima, et al, 
Computational analyses of curcuminoid analogs 
against kinase domain of HER2, BMC 
Bioinformatics 15 (2014) 261. https://doi.org/10. 
1186/1471-2105-15-261. 
[5] S. Lev-Ari, A. Starr, A. Vexler, V. Karaush, V. 
Loew, J. Greif, et al, Inhibition of pancreatic and 
lung adenocarcinoma cell survival by curcumin is 
associated with increased apoptosis, down-regulation 
of COX-2 and EGFR and inhibition of Erk1/2 
activity, Anticancer Res 26 (2006) 4423–30. 
[6] C.W. Yang, C.L. Chang, H.C. Lee, C.W. Chi, J.P. 
Pan, W.C. Yang, Curcumin induces the apoptosis of 
human monocytic leukemia THP-1 cells via the 
activation of JNK/ERK pathways, BMC Complement 
Altern Med (2012) 12 - 22. 
[7] K. Wang, H. Fan, Q. Chen, G. Ma, M. Zhu, X. 
Zhang, et al, Curcumin inhibits aerobic glycolysis 
and induces mitochondrial-mediated apoptosis 
through hexokinase II in human colorectal cancer 
cells in vitro, Anticancer Drugs 26 (2015) 15-24. 
https://doi.org/10.1097/CAD.0000000000000132. 
[8] T. Hassanalilou, S. Ghavamzadeh, L. Khalili, 
Curcumin and Gastric Cancer: a Review on 
Mechanisms of Action, J Gastrointest Cancer 50 
(2019) 185-92. https://doi.org/10.1007/s12029-
018-00186-6. 
[9] G. Liu, T. Xiang, Q.F. Wu, W.X. Wang, 
Curcumin suppresses the proliferation of gastric 
cancer cells by downregulating H19, Oncol Lett 
12 (2016) 5156-62. https://doi.org/10.3892/ol. 
2016.5354. 
[10] R. Zheng, Q. Deng, Y. Liu, P. Zhao, Curcumin 
Inhibits Gastric Carcinoma Cell Growth and 
Induces Apoptosis by Suppressing the Wnt/β-
Catenin Signaling Pathway, Med Sci Monit 23 
(2017) 163-71. https://doi.org/10.12659/msm. 
902711. 
[11] G. Muzio, M. Maggiora, E. Paiuzzi, M. Oraldi, 
R.A. Canuto, Aldehyde dehydrogenases and cell 
proliferation, Free Radic Biol Med 52 (2012) 
735–46. https://doi.org/10.1016/j.freeradbiomed. 
2011.11.033. 
[12] C. Riccardi, I. Nicoletti, Analysis of apoptosis by 
propidium iodide staining and flow cytometry, 
Nat Protoc 1 (2006) 1458–61. https://doi.org/10. 
1038/nprot.2006.238. 
[13] Y. Fuchs, H. Steller, Programmed cell death in 
animal development and disease, Cell 147 (2011) 
742–58.https://doi.org/10.1016/j.cell.2011. 10.033. 
[14] P.H. Nguyen, J. Giraud, C. Staedel, L. 
Chambonnier, P. Dubus, E. Chevret, et al, All-
trans retinoic acid targets gastric cancer stem cells 
and inhibits patient-derived gastric carcinoma 
tumor growth, Oncogene 35 (2016) 5619–28. 
https://doi.org/10.1038/onc.2016.87. 
[15] V. Vasiliou, D.C. Thompson, C. Smith, M. Fujita, 
Y. Chen, Aldehyde dehydrogenases: from eye 
crystallins to metabolic disease and cancer stem 
cells, Chem Biol Interact 202 (2013) 2–10. 
https://doi.org/10.1016/j.cbi.2012.10.026. 
[16] P.H. Nguyen, J. Giraud, L. Chambonnier, P. 
Dubus, L. Wittkop, G. Belleannée, et al, 
Characterization of Biomarkers of Tumorigenic 
and Chemoresistant Cancer Stem Cells in Human 
Gastric Carcinoma, Clin Cancer Res 23 (2017) 
1586-97.https://doi.org/10.1158/1078-0432. CCR 
-15-2157. 
[17] J. Ikeda, S. Mamat, T. Tian, Y. Wang, W. Luo, N. 
Rahadiani, et al, Reactive oxygen species and 
aldehyde dehydrogenase activity in Hodgkin 
lymphoma cells, Lab Invest 92 (2012) 606–14. 
https://doi.org/10.1038/labinvest.2012.4. 
            Các file đính kèm theo tài liệu này:
 curcumin_uc_che_su_tang_sinh_cam_ung_apoptosis_va_lam_giam_s.pdf curcumin_uc_che_su_tang_sinh_cam_ung_apoptosis_va_lam_giam_s.pdf