Đánh giá dự án chăn nuôi bò thịt chất lượng cao tại thị xã Phúc Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc

§Æt vÊn ®Ò Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh trong c¶ n­íc, ngµnh ch¨n nu«i n­íc ta hiÖn nay ®ang ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m vµ cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn thµnh ngµnh chÝnh trong nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nh»m n©ng cao c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®µn gia sóc phôc vô cho nhu cÇu thùc phÈm tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. ThÞ x· Phóc Yªn ®· tæ chøc thùc hiÖn nhiÒu ch­¬ng tr×nh, dù ¸n nh»m môc tiªu nµy, trong ®ã cã “dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn” lµ sù cÇn thiÕt cã tÝnh chiÕn l­îc cho sù ph¸t triÓn ®µn gia sóc nãi riªng vµ nghµnh trång trät nãi chung cña tØnh trong nh÷ng n¨m tíi.Trong ®ã viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt vµ nghiªn cøu ®­a nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt ¸p dông vµo ch¨n nu«i lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt tr­íc m¾t vµ c¶ t­¬ng lai. “§¸nh gi¸ dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn-tØnh VÜnh Phóc” sÏ cho chóng ta thÊy mét c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ dù ¸n còng nh­ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Ó tõ ®ã cã sù ®iÒu chØnh trong viÖc triÓn khai thùc hiÖn, hoµn thiÖn dù ¸n nh»m ph¸t huy hiÖu qu¶ cao nhÊt cña dù ¸n, ®em l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho ng­êi d©n. Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò vÒ x©y dùng dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn -tØnh VÜnh Phóc Ch­¬ngII: §¸nh gi¸ vÒ dù ¸n ch¨n nu«I bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn -tØnh VÜnh Phóc. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ch¨n nu«I bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn -tØnh VÜnh Phóc. Víi vèn kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh­ng sai sãt, em rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« cïng c¸c c«, chó trong c¬ quan. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy PGS.TS Ph¹m V¨n Kh«i; c¸c c«, chó trong phßng N«ng nghiÖp & ph¸t triÓn n«ng th«n thÞ x· Phóc Yªn ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò vÒ x©y dùng dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· phóc yªn-tØnh vÜnh phóc I. Mét sè kh¸i niÖm chung 1. Dù ¸n ®Çu t­ Cã thÓ hiÓu r»ng dù ¸n ®Çu t­ nãi chung, dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n nãi riªng, lµ mét tæng thÓ c¸c ho¹t ®éng dù kiÕn víi c¸c nguån lùc vµ chi phÝ cÇn thiÕt, ®­îc bè trÝ theo mét tr×nh tù chÆt chÏ víi lÞch thêi gian vµ ®Þa ®iÓm x¸c ®Þnh nh»m t¹o ra nh÷ng kÕt qu¶ cô thÓ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh. Trong N«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n cã thÓ ph©n biÖt hai nhãm dù ¸n theo ph¹m vi ®Çu t­ lµ: - Nhãm c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo ph¹m vi ngµnh, vïng. Môc ®Ých cña c¸c dù ¸n nµy lµ khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cña c¸c ngµnh, c¸c vïng ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. - Nhãm c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp n«ng nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh kinh tÕ n«ng th«n nh»m thùc hiÖn môc tiªu vµ chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp. 2. Kh¸i niÖm thÈm ®Þnh dù ¸n ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ lµ viÖc kiÓm tra, so s¸nh, ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan, khoa häc vµ toµn diÖn c¸c néi dung cña dù ¸n, hoÆc so s¸nh ®¸nh gi¸ c¸c ph­¬ng ¸n cña mét dù ¸n hay nhiÒu sù ¸n, ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý, tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. Tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ ®Çu t­ vµ cho phÐp ®Çu t­. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ nh»m môc ®Ých - §¸nh gi¸ tÝnh hîp lý cña dù ¸n: TÝnh hîp lý ®­îc biÓu hiÖn mét c¸ch tæng hîp trong néi dung nghiªn cøu vµ c¸ch thøc tÝnh to¸n cña dù ¸n (hîp lý trong x¸c ®Þnh môc tiªu, trong x¸c ®Þnh vµ nghiªn cøu c¸c néi dung cña dù ¸n, trong ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n, trong x¸c ®Þnh khèi l­îng c«ng viÖc cÇn tiÕn hµnh, c¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc…). - §¸nh gi¸ tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n: HiÖu qu¶ ®­îc xem xÐt triªn c¸c ph­¬ng diÖn vÒ tµi chÝnh vµ kinh tÕ x· héi cña dù ¸n. TÝnh hiÖu qu¶ ®­îc biÓu hiÖn ë c¸c chØ tiªu ®­îc ®¸nh gi¸ cña dù ¸n. Trong ®ã cã thÓ so s¸nh ®¸nh gi¸ gi÷a ®ång vèn bá ra víi hiÖu qu¶ mang l¹i cña tõng dù ¸n, cã thÓ so s¸nh hiÖu qu¶ gi÷a c¸c ph­¬ng ¸n cña dù ¸n. Nh­ng còng cã thÓ xem xÐt nã víi c¸c vÊn ®Ò bªn ngoµi nh­ng cã liªn quan víi dù ¸n (®Çu t­ cho dù ¸n cã hiÖu qu¶ h¬n so víi ®Çu t­ kh¸c hay kh«ng ? ). - §¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n: §©y lµ môc ®Ých hÕt søc quan träng trong thÈm ®Þnh dù ¸n. Mét dù ¸n hîp lý vµ hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã tÝnh kh¶ thi. TÊt nhiªn, hîp lý vµ hiÖu qu¶ lµ hai ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi. Nh­ng tÝnh kh¶ thi cßn ph¶i xem xÐt víi néi dung vµ ph¹m vi réng h¬n cña dù ¸n (xem xÐt kÕ ho¹ch tæ chøc thùc hiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cña dù ¸n…) II. C¸c néi dung cña thÈm ®Þnh dù ¸n 1. ThÈm ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lý C¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®Ó thÈm ®Þnh vµ xÐt duyÖt dù ¸n ®Çu t­ kh¶ thi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bao gåm c¸c v¨n b¶n vµ c¸c thñ tôc víi c¸c yªu cÇu thÈm ®Þnh sau: - Hå s¬ tr×nh duyÖt cã ®ñ theo quy ®Þnh vµ cã hîp lý hay kh«ng ? C¸c lo¹i v¨n b¶n trong hå s¬ tr×nh duyÖt tïy theo lo¹i dù ¸n ®· ®­îc quy ®Þnh ë trªn. - T­ c¸ch ph¸p nh©n vµ n¨ng lùc cña chñ ®Çu t­. Bao gåm: + QuyÕt ®Þnh thµnh lËp, thµnh lËp l¹i c¸c doanh nghiÖp n«ng nghiÖp, Nhµ n­íc, c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ®· chuyÓn ®æi hoÆc giÊy phÐp ho¹t ®éng ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Trong nh÷ng tr­êng hîp kh¸c sÏ do Nhµ n­íc quy ®Þnh. VÝ dô: c¸c dù ¸n theo QuyÕt ®Þnh 327/Q§TTg cho phÐp ñy ban nh©n d©n x· lµ chñ ®Çu t­ nÕu ë ®ã kh«ng cã doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng. ñy ban nh©n d©n x· ph¶i cã quyÕt ®Þnh cña ñy ban nh©n d©n huyÖn hoÆc tØnh cho phÐp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n trong qu¶n lý dù ¸n. + Ng­êi ®ai diÖn chÝnh thøc. + N¨ng lùc kinh doanh: Ph¶i cã c¸c v¨n b¶n thÓ hiÖn n¨ng lùc vÒ tµi chÝnh (biÓu hiÖn ë n¨ng lùc vÒ nguån vèn tù cã, ®iÒu kiÖn thÕ chÊp khi vay vèn…). + §Þa chØ liªn hÖ, giao dÞch. Nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, néi dung thÈm ®Þnh nµy rÊt ®¬n gi¶n v× ph¶i qua rÊt nhiÒu b­íc míi ®Õn b­íc thµnh lËp Héi ®ång vµ tiÕn hµnh thÈm ®Þnh dù ¸n. Nh÷ng thµnh viªn Héi ®ång phÇn lín lµm c«ng t¸c qu¶n lý nªn ®· biÕt rÊt râ vÒ ng­êi ®¹i diÖn cña dù ¸n, vÒ ®Þa ph­¬ng dù ¸n ®Çu t­. H¬n n÷a c¸c dù ¸n chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua nguån vèn cña Nhµ n­íc sè dù ¸n cßn Ýt nªn dÔ qu¶n lý. Tuy nhiªn do s¬ suÊt, ®«i khi v× nh÷ng lý do khã x¸c ®Þnh viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n ®· bá qua c¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lý (phæ biÕn nhÊt lµ bá qua viÖc thÈm ®Þnh ®iÒu kiÖn vÒ n¨ng lùc kinh doanh) nªn ®· g©y ra nh÷ng hËu qu¶ rÊt nghiªm träng. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n tham gia ®Çu t­ vµo n«ng nghiÖp, n«ng th«n, sù qu¶n lý ®Çu t­ ®· trë nªn phøc t¹p h¬n. V× vËy thÈm ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn ph¸p lý lµ rÊt cÇn thiÕt vµ ph¶i ®­îc thùc hiÖn nghiªm ngÆt. §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi cÇn cã thªm c¸c v¨n b¶n ph¸p lý sau. + B¶n cam kÕt ®· cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn doanh nghiÖp. + Mét sè v¨n b¶n vÒ tháa thuËn trong tr­êng hîp liªn doanh. + B¶n cam kÕt tu©n thñ luËt ph¸p ViÖt Nam cña phÝa nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 2. ThÈm ®Þnh c¸c môc tiªu cña dù ¸n Trong ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña dù ¸n cã sù so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ dù ¸n ®¹t ®­îc víi môc tiªu cña dù ¸n. NÕu môc tiªu cña dù ¸n x¸c ®Þnh phï hîp, viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña dù ¸n sÏ ph¶n ¸nh ®óng chÊt l­îng cña dù ¸n. NÕu môc tiªu cña dù ¸n x¸c ®Þnh qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp, sù so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ víi môc tiªu cña dù ¸n sÏ cho nh÷ng kÕt luËn kh«ng phï hîp víi môc tiªu cña dù ¸n sÏ cho nh÷ng kÕt luËn kh«ng phï hîp vÒ dù ¸n. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã sù thÈm ®Þnh môc tiªu cña dù ¸n lµm c¬ së cho sù ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cña dù ¸n. Néi dung thÈm ®Þnh môc tiªu cña dù ¸n gåm: - Môc tiªu cña dù ¸n cã phï hîp víi ch­¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña c¶ n­íc hoÆc cña tõng vïng kinh tÕ hay kh«ng? §Ó thÈm ®Þnh vÊn ®Ò nµy cÇn cã sù l­îng hãa môc tiªu b»ng nh÷ng tiªu thøc cô thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thÈm ®Þnh chi tiÕt vµ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao, tr¸nh thÈm ®Þnh mét c¸ch qua loa ®¹i kh¸i. VÝ dô: Khi thÈm ®Þnh dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh dù ¸n thuéc ch­¬ng tr×nh nµo. HiÖn nay, trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n cã rÊt nhiÒu ch­¬ng tr×nh: Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ch­¬ng tr×nh trång 5 triÖu ha rõng, ch­¬ng tr×nh xãa ®ãi gi¶m nghÌo, ch­¬ng tr×nh cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm (ch­¬ng tr×nh 120)… NhiÒu khi ®èi t­îng dù ¸n thuéc nhiÒu ch­¬ng tr×nh, nÕu kh«ng x¸c ®Þnh râ môc tiªu theo c¸c tiªu thøc cô thÓ sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®¸nh gi¸ dù ¸n thiÕu c¬ së vµ c¸c kÕt luËn ®­a ra lµ kh«ng phï hîp. Trªn c¬ së môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tiÕn hµnh thÈm ®Þnh môc tiªu cña dù ¸n. Môc tiªu cña ¸n vµ môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh, kÕt cÊu ph¶i thèng nhÊt víi nhau. Tuy nhiªn ®èi víi dù ¸n, ngoµi yªu cÇu môc tiªu ph¶i phï hîp víi môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh (gäi lµ môc tiªu chÝnh) cßn cã thÓ cã nh÷ng môc tiªu phô, nh­ng kh«ng m©u thuÉn vµ c¶n trë môc tiªu chÝnh. - Ngµnh nghÒ trong dù ¸n cã thuéc nhãm ngµnh nghÒ Nhµ n­íc cho phÐp ho¹t ®éng kh«ng? Nh×n chung c¸c nhãm ngµnh trong n«ng nghiÖp ®Òu thuéc nhãm ngµnh Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Riªng mét sè ngµnh, lÜnh vùc ngoµi n«ng nghiÖp, nh­ng ®Çu t­ ë lÜnh vùc n«ng th«n l¹i cÇn xem xÐt. V× vËy cÇn thiÕt ph¶i thÈm ®Þnh. Néi dung cña thÈm ®Þnh lµ xem xÐt chñ ®Çu t­ (chñ thÓ cña dù ¸n) cã ®­îc phÐp kinh doanh cña ngµnh ®ã hay kh«ng?. - Môc tiªu cña dù ¸n cã thuéc nhãm ngµnh ­u tiªn hay kh«ng? nÕu thuéc nhãm ngµnh ­u tiªn th× dù ¸n sÏ ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é ­u ®·i vµ khi xÐt duyÖt sÏ thuËn lîi h¬n. 3. ThÈm ®Þnh vÒ thÞ tr­êng cña dù ¸n ®Çu t­ C¸c vÊn ®Òn liªn quan ®Õn thÞ tr­êng, khi x©y dùng dù ¸n c¸c nhµ chuyªn m«n ®· sö dông nh÷ng c«ng cô ®¸nh gi¸, ph©n tÝch khoa häc, nh­ng n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ lÜnh vùc hÕt søc phøc t¹p vµ cã nhiÒu ®Æc ®iÓm, ®Æc thï. V× vËy trong tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. ThÈm ®Þnh vÒ thÞ tr­êng dù ¸n cÇn tËp trung vµo xö lý c¸c vÊn ®Ò sau: - KiÓm tra tÝnh to¸n vÒ nhu cÇu hiÖn t¹i, t­¬ng lai, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm dù ¸n, kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. - Xem xÐt vïng thÞ tr­êng cña dù ¸n. Bëi v× cã nh÷ng tr­êng hîp dù ¸n kh«ng ®­îc tù do lùa chän thÞ tr­êng ®Ó ®¶m b¶o sù c©n ®èi, ®Æc biÖt tr¸nh hiÖn t­îng tranh mua, tranh b¸n ë khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Khi cÇn thiÕt ph¶i quy vïng thÞ tr­êng cho dù ¸n. TÊt nhiªn, trong dù ¸n ng­êi so¹n th¶o ®· cã gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng cho dù ¸n, trong ®ã, viÖc x¸c ®Þnh ®iÓm tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n còng ®· ®­îc tÝnh to¸n vµ ®Ò cËp, nh­ng còng cÇn ph¶i thÈm ®Þnh c¶ tÝnh khoa häc vµ tÝnh kh¶ thi cña viÖc x¸c ®Þnh nµy .v.v… §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n khi thÈm ®Þnh vÒ thÞ tr­êng víi c¸c néi dung trªn cÇn l­u ý: - S¶n phÈm cña dù ¸n ®Çu t­ chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm, cña ngµnh n«ng nghiÖp. §©y lµ c¸c s¶n phÈm ë d¹ng t­¬i sèng khi ch­a qua chÕ biÕn cã khèi l­îng lín, cång kÒnh, lµ s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu th­êng xuyªn cña c¸c tÇng líp d©n c­ vµ nh÷ng nhu cÇu cña c¸c ngµnh kinh tÕ, x· héi. C¸c s¶n phÈm nµy ®­îc s¶n xuÊt ra l¹i cã tÝnh thêi vô. Do vËy, ngoµi viÖc tÝnh to¸n tiªu thô nh­ c¸c s¶n phÈm hµng hãa kh¸c cÇn l­u ý xem xÐt vÊn ®Ò vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn ®­îc ®Ò cËp thÕ nµo trong dù ¸n ®Ó ®¶m b¶o cho kh©u tiªu thô s¶n phÈm cña dù ¸n thuËn lîi. - Khi thÈm ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm dù ¸n cÇn xem xÐt tíi khÝa c¹nh vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i s¶n phÈm trong xu h­íng biÕn ®éng cña nhu cÇu theo c¸c khÝa c¹nh nµy ®· ®­îc xem xÐt vµ tÝnh to¸n nh­ thÕ nµo trong dù ¸n ®Çu t­ cña n«ng nghiÖp. §Æc biÖt, ph¶i xem xÐt sù tÝnh to¸n vÒ tÝnh an toµn trong vÖ sinh thùc phÈm. L­u ý c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ph¶i lµ c¸c s¶n phÈm an toµn. - Trªn thùc tÕ khi so¹n th¶o dù ¸n, ®Ó ®¸nh gi¸ nhu cÇu thÞ tr­êng ®èi víi s¶n phÈm cña dù ¸n cÇn ®¸nh gi¸ nhu cÇu hiÖn t¹i, dù b¸o nhu cÇu thÞ tr­êng t­¬ng lai. §©y lµ c«ng viÖc hÕt søc phøc t¹p vµ khã kh¨n. Bëi v×, sè liÖu cña n«ng nghiÖp th­êng thiÕu vµ kh«ng hÖ thèng, c¸c dù ®o¸n khã ®¶m b¶o ®é tin cËy cao. CÇn n¾m ch¾c ®Æc ®iÓm nµy ®Ó tr¸nh hai khuynh h­íng. + TuyÖt ®èi hãa yªu cÇu thÈm ®Þnh dÉn ®Õn kh¾t khe trong thÈm ®Þnh. C¸c dù ¸n khã cã sù ®¸nh gi¸ cao nÕu theo khuynh h­íng nµy khi thÈm ®Þnh. + §¬n gi¶n hãa trong thÈm ®Þnh vÒ vÊn ®Ò thÞ tr­êng. V× cho r»ng c¬ së cña sù tÝnh to¸n kh«ng v÷ng ch¾c, dÉn ®Õn thÈm ®Þnh mang tÝnh h×nh thøc. Vai trß cña thÈm ®Þnh dù ¸n, v× thÕ kh«ng ®­îc ph¸t huy. 4. ThÈm ®Þnh vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña dù ¸n ®Çu t­ Nghiªn cøu vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña dù ¸n còng lµ mét trong c¸c néi dung quan träng cña x©y dùng dù ¸n. V× vËy, sù thÈm ®Þnh vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña dù ¸n còng lµ mét trong c¸c néi dung quan träng cña thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Néi dung cña thÈm ®Þnh vÒ c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña dù ¸n bao gåm: - KiÓm tra c¸c phÐp tÝnh to¸n khi x¸c ®Þnh c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña dù ¸n. ViÖc kiÓm tra gåm cã: + KiÓm tra c¸c c«ng cô sö dông trong tÝnh to¸n, trong ®ã, ®Æc biÖt l­u ý ®Õn c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt. §èi víi hÖ thèng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt cÇn ph¶i rµ so¸t cho phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ cña dù ¸n. L­u ý tíi tÝnh phï hîp cña tõng lo¹i c©y trång vµ vËt nu«i (cã thÓ lÊy quy tr×nh s¶n xuÊt cña tõng lo¹i c©y trång vËt nu«i lµm c¨n cø rµ so¸t vµ tÝnh to¸n). + KiÓm tra nh÷ng sai sãt trong tÝnh to¸n nh­: tÝnh to¸n kh«ng ®óng ph­¬ng ph¸p, kh«ng ®óng vÒ kü thuËt tÝnh to¸n, kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng phï hîp ®èi t­îng tÝnh to¸n… - KiÓm tra tÝnh phï hîp cña c«ng nghÖ, thiÕt bÞ ®èi víi dù ¸n. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam vÒ thêi tiÕt khÝ hËu, c¸c mèi liªn hÖ, c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, c¸c tÝnh to¸n kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai, tû lÖ phô tïng thay thÕ vµ ®iÒu kiÖn vËn hµnh, b¶o tr×… cÇn ph¶i ®­îc ®Æc biÖt chó ý ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Bëi v×, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp g¾n chÆt víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tù nhiªn; tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña ng­êi lao ®éng cßn thÊp, trong khi ®ã cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, c«ng nghÖ diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ. ViÖc ®¸nh gi¸ khi thÈm ®Þnh cÇn tr¸nh t­ t­ëng tiÕp cËn nhanh c¸c vÊn ®Ò c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong khi c¸c vÊn ®Ò kh¸c kh«ng ®ång bé dÉn ®Õn kh«ng hiÖu qu¶ trong ®Çu t­. Ng­îc l¹i, kh«ng khai th¸c nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ dÉn ®Õn kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n phÈm dù ¸n cã tÝnh canh tranh, hiÖu qu¶ cña ®Çu t­ còng sÏ thÊp. VÝ dô: trong ngµnh chÌ, víi quan ®iÓm thiÕt bÞ chÕ biÕn ph¶i hiÖn ®¹i míi cho s¶n phÈm víi chÊt l­îng cao. Mét doanh nghiÖp trong ngµnh chÌ ®· nhËp c«ng nghÖ chÕ biÕn víi c¸c thiÕt bÞ ch©n kh«ng ®Ó b¶o vÖ h­¬ng vÞ cña chÌ. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i, do ch¹y theo lîi nhuËn ng­êi s¶n xuÊt chÌ bóp nguyªn liÖu sö dông nhiÒu ph©n hãa häc, thuèc trõ s©u ®éc h¹i nªn khi chÕ biÕn theo c«ng nghÖ nµy thiÕt bÞ mét mÆt gi÷ h­¬ng vÞ tù nhiªn cña chÌ, mÆt kh¸c gi÷ l¹i c¸c chÊt ®éc h¹i cña thuèc trõ s©u lµm cho chÊt l­îng s¶n phÈm bÞ gi¶m nhiÒu so víi thiÕt bÞ chÕ biÕn cò, chÌ kh«ng tiªu thô ®­îc. Bëi v×, s¶n phÈm tr­íc kia h­¬ng vÞ tù nhiªn cã Ýt, nh­ng d­ l­îng hãa chÊt ®éc h¹i còng Ýt do chóng ®­îc bay h¬i khi chÕ biÕn. - ThÈm ®Þnh vÒ viÖc x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng l­u ý thÈm ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng dù ¸n c¶ vÒ c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®Õn ®Þa ®iÓm cô thÓ. §Æc biÖt l­u ý vÒ sù ¶nh h­ëng cña dù ¸n ®Õn m«i tr­êng, ®¸nh gi¸ ®­îc møc ®é ¶nh h­ëng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña dù ¸n ®Õn m«i tr­êng xung quanh. - ViÖc lùa chän thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu cÇn chó ý: c¸c lo¹i thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc cµng nhiÒu cµng tèt, tÊt nhiªu c¸c lo¹i nµy ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt. - ViÖc thÈm ®Þnh kü thuËt, c«ng nghÖ cÇn cã ý kiÕn cña chuyªn gia chuyªn ngµnh kü thuËt. NÕu cã sù chuyÓn giao c«ng nghÖ ph¶i ®èi chiÕu víi c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ. 5. ThÈm ®Þnh vÒ tµi chÝnh cña dù ¸n ®Çu t­ §©y lµ phÇn thÈm ®Þnh hÕt søc quan träng, v× vÊn ®Ò tµi chÝnh cña dù ¸n liªn quan trùc tiÕp ®Õn môc tiªu cña c¸c nhµ ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ kinh doanh. ThÈm ®Þnh vÒ tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bao gåm c¸c néi dung sau: - KiÓm tra c¸c phÐp tÝnh to¸n. Khi kiÓm tra c¸c phÐp tÝnh to¸n cÇn l­u ý tíi c¸c c«ng cô sö dông trong tÝnh to¸n nh­: c¸c ®Þnh møc, gi¸ c¶ nguyªn liÖu, thiÕt bÞ vµ s¶n phÈm. KiÓm tra c¸c sai sãt trong kü thuËt tÝnh to¸n. - KiÓm tra tæng vèn, ®Çu t­, c¬ cÊu c¸c lo¹i vèn. Khi kiÓm tra tæng vèn ®Çu t­ cÇn l­u ý: trong nhiÒu dù ¸n ph¸t triÓn môc ®Ých ng­êi lËp dù ¸n lµ nhËn ®­îc nguån vèn tµi trî. V× vËy, khi tÝnh to¸n nhu cÇu vèn c¸c kho¶n môc trong danh môc Nhµ n­íc tµi trî th­êng ®­îc tÝnh rÊt ®Çy ®ñ, thËm chÝ cã khi cßn tréi lªn. Trong khi ®ã, c¸c kho¶n môc thuéc nguån vèn tù cã hoÆc vèn ®i vay th­êng kh«ng ®­îc tÝnh to¸n hÕt. T×nh tr¹ng trªn ®· dÉn ®Õn kh«ng tÝnh hÕt nhu cÇu vèn vµ tÝnh kh«ng chÝnh x¸c. Do vËy, viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ vÒ tµi chÝnh cña dù ¸n th­êng cã nh÷ng sai lÖch. ViÖc triÓn khai dù ¸n sÏ gÆp khã kh¨n. VÝ dô: theo quy ®Þnh, nh÷ng kho¶n môc sau ®­îc nhËn vèn tµi trî tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc theo quyÕt ®Þnh 773/Q§ - TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ngµy 21/ 12/ 1994. + Trång rõng phßng hé b¶o vÖ c©y trång. + X©y dùng v­ên ­¬m c©y gièng. + X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng: giao th«ng néi vïng, thñy lîi, hÖ thèng ®iÖn, kªnh m­¬ng… C¸c kho¶n ®­îc vay l·i suÊt ­u ®·i: + Vay khai hoang x©y dùng ®ång ruéng. + Vay mua gièng c©y ¨n qu¶, gièng tr©u bß… C¸c kho¶n môc thuéc nguån vèn tù cã: + C¸c chi phÝ vËt chÊt: Ph©n ®¹m, thuèc trõ s©u, thøc ¨n gia sóc, gia cÇm… + C¸c chi phÝ vÒ lao ®éng: tiÒn c«ng, tiÒn th­ëng… TÝnh to¸n c¸c nguån vèn khi tÝnh to¸n trªn, chø kh«ng chØ chó träng vµo nguån vèn Nhµ n­íc cÊp. V× vËy, khi thÈm ®Þnh ph¶i xem xÐt kiÓm tra tõng lo¹i ®· ®­îc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ ch­a, trong ®ã cÇn chó ý ®Æc biÖt ®Õn nguån vèn tù cã. Bëi v×, trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n hiÖn nay ®êi sèng cña n«ng d©n cßn nhiÒu khã kh¨n, vèn tÝch lòy b»ng tiÒn rÊt Ýt. NÕu kh«ng tÝnh to¸n vµ kiÓm tra kü, khi thùc hiÖn dù ¸n sÏ sö dông kh«ng ®óng môc ®Ých c¸c nguån vèn ®Çu t­. HiÖu qu¶ thùc tÕ cña dù ¸n sÏ kh«ng t­¬ng øng víi hiÖu qu¶ tÝnh to¸n. - ThÈm tra ®é an toµn vÒ mÆt tµi chÝnh: §ã lµ viÖc thÈm ®Þnh møc ®é chñ ®éng vÒ tµi chÝnh cña dù ¸n khi cã nh÷ng bÊt th­êng trong thùc hiÖn dù ¸n. §é an toµn vÒ tµi chÝnh ®­îc xem xÐt qua hÖ thèng chØ tiªu ®· tr×nh bµy ë ch­¬ng tr×nh ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n. Khi thÈm ®Þnh vÒ ®é an toµn tµi chÝnh cña dù ¸n, mét mÆt, thÈm ®Þnh l¹i kÕt qu¶ tÝnh to¸n (nÕu sö dông kÕt qu¶ trong dù ¸n), tÝnh to¸n chØ tiªu (nÕu ng­êi thÈm ®Þnh tù tÝnh to¸n); mÆt kh¸c, c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu ®Ó ®­a ra kÕt luËn vÒ ®é an toµn tµi chÝnh cña dù ¸n. ViÖc ®­a ra c¸c kÕt luËn dùa vµo c¸c tiªu chuÈn sau: + Tû lÖ vèn riªng/vèn ®Çu t­. PhÇn vèn riªng ®­îc tÝnh bëi c¸c nguån: Vèn tù cã, vèn liªn doanh vµ vèn cæ phÈn. Khi tû lÖ vèn riªng/ vèn ®Çu t­ cã gi¸ trÞ lín h¬n 0,5 ®é an toµn vÒ tµi chÝnh cña dù ¸n ®­îc ®¶m b¶o. Dù ¸n cã thÓ chñ ®éng ®­îc tµi chÝnh trong ho¹t ®éng. + Tû lÖ l­u ho¹t vèn cÇn ®¹t tõ 1,5 ®Õn 2,0 (gi¸ trÞ tµi s¶n l­u ®éng/c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n ®Õn kú thanh to¸n) tøc lµ, nÕu tû lÖ l­u ho¹t tõ 1,5 ®Õn 2,0 th× kh¶ n¨ng thanh to¸n ®èi víi c¸c nghÜa vô tµi chÝnh ng¾n h¹n ®­îc ®¶m b¶o. + Kh¶ n¨ng tr¶ nî dµi h¹n. ChØ tiªu nµy ®¸nh gi¸ b»ng kh¶ n¨ng tÝch lòy b»ng tiÒn so víi nghÜa vô ph¶i hoµn tr¶ nî vay dµi h¹n tr¶ ë c¸c n¨m. Kh¶ n¨ng nµy ( 1 lµ ®¶m b¶o an toµn. Khi x©y dùng dù ¸n, c¨n cø vµo khèi luîng c¸c c«ng viÖc thùc hiÖn ®Çu t­, ng­êi so¹n th¶o dù ¸n tÝnh to¸n tæng nhu cÇu vÒ vèn theo suèt chu kú vµ theo tõng thêi ®iÓm cña dù ¸n (th­êng lµ tõng n¨m). Trªn c¬ së ®ã, ng­êi so¹n th¶o x©y dùng kÕ ho¹ch vay vèn vµ hoµn tr¶ vèn. §Ó kiÓm tra c¸c chØ tiªu trªn, ng­êi thÈm ®Þnh ph¶i dùa vµo hÖ thèng tÝnh to¸n cña dù ¸n lµm c¨n cø thÈm ®Þnh. - KiÓm tra vµ so s¸nh c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶. Ph­¬ng ph¸p x©y dùng c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ ®· ®Ò cËp ë ch­¬ng ph©n tÝch tµi chÝnh dù ¸n. Trong b¶n dù ¸n khi tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ dù ¸n, ng­êi so¹n th¶o ®­a ra mét hÖ thèng chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ vÒ mÆt tµi chÝnh cña dù ¸n. Tïy theo tõng lo¹i dù ¸n, tïy theo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ kh¸c nhau mµ hÖ thèng chØ tiªu vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n sÏ ®­îc vËn dông møc ®é kh¸c nhau. Tèi ­u nhÊt lµ dù ¸n tÝnh to¸n ®­îc mét hÖ thèng ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu víi ph­¬ng ph¸p tÝnh cã xem xÐt tíi c¸c yÕu tè biÕn ®éng (gi¸ c¶, t¸c ®éng cña thêi tiÕt, khÝ hËu, cung cÇu trªn thÞ tr­êng…). NhiÖm vô cña ng­êi thÈm ®Þnh lµ: + KiÓm tra sù tÝnh to¸n ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt hîp lý, nh÷ng sai sãt vµ sù kh«ng ®Çy ®ñ cña dù ¸n. + NÕu dù ¸n kh«ng cã nh÷ng sai sãt bÊt hîp lý, thùc hiÖn viÖc so s¸nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n. Tr­êng hîp cã sai sãt, cã thÓ ®iÒu chØnh (nÕu kh«ng lín) vµ tÝnh to¸n l¹i c¸c chØ tiªu lµm c¬ së cho viÖc so s¸nh ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n. Khi ®¸nh gi¸ nªn tËp trung vµo c¸c chØ tiªu chÝnh víi møc ®¸nh gi¸ cô thÓ sau: * Tû lÖ lîi Ých/chi phÝ (B/C) VÒ nguyªn t¾c chung B/C ( 1 cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Vµ B/C cµng lín h¬n 1 cµng tèt. Trong ®iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khi ®Êt ®ai cßn bÞ l·ng phÝ, nguån lao ®éng dåi dµo, nhu cÇu n«ng s¶n cÊp thiÕt, tû lÖ B/C = 1 vÉn cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. * Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NPV. Nguyªn t¾c xem xÐt: NÕu NPV < 0 dù ¸n kh«ng ®­îc chÊp nhËn. ChØ chÊp nhËn dù ¸n khi NPV ( 0. NÕu cã nhiÒu dù ¸n cÇn chän lùa th× chÊp nhËn dù ¸n cã NPV lín nhÊt. TÊt nhiªn, viÖc xem xÐt nµy cÇn ®Æt trong mèi quan hÖ víi c¸c chØ tiªu kh¸c. * Tû suÊt hoµn vèn néi bé IRR PhÇn lín c¸c dù ¸n khi ph©n tÝch tµi chÝnh ng­êi so¹n th¶o ®· tÝnh IRR. Néi dung cña thÈm ®Þnh chØ tiªu IRR tr­íc hÕt lµ kiÓm tra viÖc tÝnh to¸n IRR ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh chÝnh x¸c cña chØ tiªu IRR cña dù ¸n. TiÕp theo lµ so s¸nh chØ tiªu IRR tÝnh to¸n ®óng cña dù ¸n víi yªu cÇu vÒ chØ tiªu IRR ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc lÜnh vùc ®Çu t­ cña dù ¸n ®ang thÈm ®Þnh (nÕu cã). Trong tr­êng hîp cã yªu cÇu cô thÓ vÒ chØ tiªu IRR, dù ¸n chØ ®­îc chÊp thuËn khi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu quy ®Þnh. Tr­êng hîp kh«ng cã yªu cÇu cô thÓ vÒ chØ tiªu IRR, dù ¸n chØ ®­îc chÊp thuËn khi trÞ sè cña IRR lín h¬n tû suÊt tÝnh to¸n cña dù ¸n. * Thêi gian thu håi vèn ®Çu t­ (T). §èi víi n«ng nghiÖp n«ng th«n, cÇn lùa chän T theo c¸c thêi h¹n sau: C¸c dù ¸n dÞch vô, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm, ch¨n nu«i thñy s¶n, trång c©y ng¾n ngµy: T ( 5 n¨m. C¸c dù ¸n trång c©y dµi ngµy (c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶), tr©u bß s÷a, c¸c c«ng tr×nh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng… T ( 10 – 20 n¨m. * Tû lÖ lîi nhuËn / vèn ®Çu t­ (P) Tæng lîi nhuËn (hiÖn gi¸) P = Tæng vèn ®Çu t­ (hiÖn gi¸) VÒ nguyªn t¾c dù ¸n ®­îc chÊp nhËn khi P ( 0 vµ P cµng lín cµng tèt. Chó ý: trªn ®©y lµ mét sè tiªu chuÈn chñ yÕu trong thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­. Khi thÈm ®Þnh dù ¸n, ng­êi thÈm ®Þnh kh«ng xem xÐt chóng mét c¸ch biÖt lËp mµ ph¶i cã sù phèi hîp c¸c tiªu chuÈn víi nhau. Trong ®ã tiªu chuÈn chñ yÕu vµ quan träng nhÊt lµ tiªu chuÈn vÒ chØ tiªu IRR vµ NPV. 6. ThÈm ®Þnh vÒ kinh tÕ – x· héi §èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n viÖc ®¸nh gi¸ khÝa c¹nh kinh tÕ – x· héi cña dù ¸n nh»m x¸c ®Þnh. - Dù ¸n cã sö dông hîp lý nguån tµi nguyªn cña ®Êt n­íc kh«ng? §· mang l¹i nh÷ng lîi Ých kinh tÕ g× cho ®Êt n­íc ? - Dù ¸n cã t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng, tËp qu¸n vµ ph­¬ng thøc canh t¸c l¹c hËu hay kh«ng ? - Môc tiªu dù ¸n cã phï hîp víi môc tiªu cña x· héi kh«ng ? Khi ®¸nh gi¸ cÇn dùa vµo viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sau: - Tû lÖ sinh lêi x· héi: lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh lîi Ých x· héi cña dù ¸n. - Lîi Ých – chi phÝ x· héi: Lîi Ých x· héi lµ lîi Ých kh«ng ph¶i chñ ®Çu t­ ®­îc h­ëng mµ nh÷ng ng­êi sö dông, khai th¸c dù ¸n, d©n c­ trong vïng vµ Nhµ n­íc ®­îc h­ëng, vÝ dô: dù ¸n 327 (chñ ®Çu t­ lµ Nhµ n­íc vµ hé n«ng d©n) Nhµ n­íc vµ hé n«ng ®­îc phÇn gi¸ trÞ rõng vµ gi¸ trÞ c©y rõng sau khi thu ho¹ch. C­ d©n trong vïng nãi chung sÏ ®­îc h­ëng sù thay ®æi thêi tiÕt theo h­íng m­a thuËn giã hßa h¬n, ®Êt n«ng nghiÖp kh«ng bÞ röa tr«i, c¸c c«ng tr×nh giao th«ng kh«ng bÞ tµn ph¸, lò lôt kh«ng hoÆc Ýt x¶y ra, ®êi sèng ®­îc æn ®Þnh vµ tõng b­íc n©ng lªn… T­¬ng øng nh­ vËy, c¸c chi phÝ x· héi lµ nh÷ng chi phÝ mµ ng­êi khai th¸c, ng­êi ®­îc h­ëng lîi ph¶i b¶o ra. Trong tr­êng hîp nµy, c¸c dù ¸n n«ng nghiÖp ®ang ë t×nh tr¹ng h¹ch to¸n trªn ph¹m vi x· héi ch­a ®Çy ®ñ. V× vËy ®a sè ng­êi ®­îc h­ëng lîi Ých x· héi cña dù ¸n ®Òu kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn. KÓ c¶ c¸c nhµ m¸y th¶i ra c¸c chÊt ®éc h¹i nhê n«ng nghiÖp mµ m«i tr­êng ®­îc c¶i t¹o, nh­ng sù hç trî l¹i cho n«ng nghiÖp l¹i hÇu nh­ ch­a ®­îc xem xÐt vµ tÝnh tíi. - Gi¸ trÞ gia t¨ng, bao gåm: Gi¸ trÞ gia t¨ng do chÝnh ho¹t ®éng dù ¸n sinh ra, gi¸ trÞ gia t¨ng tõ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c ph¸t sinh nhê t¸c ®éng bëi c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n. - Møc ®é gi¶i quyÕt viÖc lµm: Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta nãi chung, n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi riªng, ®©y lµ chØ tiªu rÊt quan träng. Nguyªn t¾c chung lµ dù ¸n cµng gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu viÖc lµm bao nhiªu cµng tèt bÊy nhiªu. - TiÕt kiÖm hoÆc t¨ng thu ngo¹i tÖ: tÝnh to¸n ngo¹i tÖ tiÕt kiÖm trong tr­êng hîp dù ¸n cã s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thay thÕ nhËp khÈu. Sè ngo¹i tÖ tiÕt kiÖm nµy ph¶i ®­îc tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ khi ph©n tÝch kinh tÕ vµ khi thÈm ®Þnh dù ¸n. ViÖc t¨ng thu ngo¹i tÖ ®­îc tÝnh to¸n vµ thÈm ®Þnh trong tr­êng hîp dù ¸n cã s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu. HiÖn nay, n­íc ta ë t×nh tr¹ng cßn khan hiÕm ngo¹i tÖ, n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ ngµnh, lÜnh vùc quan träng thùc hiÖn chiÕn l­îc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. V× vËy, sè tiÕt kiÖm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cµng nhiÒu cµng tèt. - Tû lÖ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch cã thÓ ®¸nh gi¸ b»ng tæng trÞ gi¸ c¸c kho¶n ®ãng gãp (thuÕ, lÖ phÝ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c…). TÊt nhiªn, viÖc trÝch nép cho ng©n s¸ch ph¶i c¨n cø vµo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ khi thÈm ®Þnh lµ møc ®ãng gãp trªn vèn ®Çu t­ cµng lín cµng tèt. §Ó thÊy ®­îc møc ®ãng gãp cho ng©n s¸ch so víi vèn ®Çu t­, cã thÓ xem xÐt chØ tiªu: Møc ®ãng gãp trªn vèn ®Çu t­  =  Tæng c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch     Tæng vèn ®Çu t­   Ngoµi ra cßn cÇn thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ c¸c khÝa c¹nh kh¸c cña dù ¸n gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng, møc ®é sö dông nguyªn vËt liÖu trong n­íc, tháa m·n tiªu dïng cña nh©n d©n, gãp phÇn ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c nh­ thÕ nµo ? 7. ThÈm ®Þnh vÒ m«i tr­êng sinh th¸i HÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp ®Òu cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i theo hai chiÒu h­íng: TÝch cùc vµ tiªu cùc. ThÈm ®Þnh vÒ m«i tr­êng sinh th¸i cña dù ¸n cÇn ph¶i coi ¶nh h­ëng tÝch cùc ®Õn m«i tr­êng lµ s¶n phÈm cña dù ¸n. Nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc cña dù ¸n n«ng nghiÖp cã thÓ ®­îc xem trªn c¸c khÝa c¹nh: - B¶o vÖ vµ c¶i t¹o nguån n­íc. - B¶o vÖ vµ c¶i t¹o nguån d­ìng khÝ cho con ng­êi. - B¶o vÖ vµ c¶i t¹o ®Êt, b¶o vÖ c¸c c«ng tr×nh x· héi. - T¹o c¶nh quan, t«n t¹o vÎ ®Ñp thiªn nhiªn. -….. Trong tr­êng hîp cho phÐp, ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ lîi Ých x· héi cã thÓ tÝnh sù h¹n chÕ thiÖt h¹i do lò lôt g©y ra nhê c¶i t¹o m«i tr­êng quan thùc hiÖn dù ¸n. §¸nh gi¸ t¸c ®éng tiªu cùc cña dù ¸n cÇn ®Æc biÖt l­u ý møc ®é ph¸ ho¹i m«i tr­êng do ph¸ vì c©n b»ng sinh th¸i. ViÖc t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i trong nhiÒu tr­êng hîp lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, ng­êi ta vÉn coi c¸c dù ¸n cã tÝnh c«ng nghiÖp t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng cña c¸c dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn m«i tr­êng nªn trong phÇn lín tr­êng hîp ph©n tÝch m«i tr­êng cña dù ¸n n«ng nghiÖp ng­êi ta hÇu nh­ chØ ph©n tÝch c¸c t¸c ®éng tÝch cùc. VÊn ®Ò lµ ë chç t¸c ®éng tiªu cùc nµy ®Õn ®©u ? kh¾c phôc nh÷ng t¸c ®éng nµy nh­ thÕ nµo ? VÝ dô: NhiÒu dù ¸n khai th¸c ®Êt dÉn tíi lµm gi¶m chÊt l­îng ®Êt ®ai. Kh¾c phôc t¸c ®éng tiªu cùc nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¬ cÊu c©y trång hîp lý cã t¸c dông b¶o vÖ ®Êt, trång rõng phßng hé, bãn ph©n hîp lý… 8. ThÈm ®Þnh kÕ ho¹ch tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ThÈm ®Þnh kÕ ho¹ch tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®­îc thùc hiÖn víi viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Tæ chøc bé m¸y ®iÒu hµnh dù ¸n. - KÕ ho¹ch cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn thùc hiÖn dù ¸n: ®Êt ®ai, søc lao ®éng, vèn… - KÕ ho¹ch vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn dù ¸n. - KÕ ho¹ch vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. IV. Ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh Ph­¬ng ph¸p thÈm ®Þnh lµ c¸ch thøc thÈm ®Þnh dù ¸n nh»m ®¹t ®­îc c¸c yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n. ViÖc thùc hiÖn thÈm ®Þnh dù ¸n cã thÓ theo nh÷ng c¸ch thøc kh¸c nhau: TÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®éc lËp sau ®ã so s¸nh víi c¸c chØ tiªu cña dù ¸n, hoÆc tõng b­íc rµ so¸t mäi tÝnh to¸n cña ng­êi so¹n th¶o dù ¸n ®· tÝnh to¸n trong dù ¸n… Cã thÓ víi nh÷ng tri thøc khoa häc ng­êi thÈm ®Þnh sÏ t×m ra nh÷ng bÊt hîp lý cña dù ¸n. Nh­ng nÕu kh«ng tu©n theo nh÷ng c¸ch thøc thÈm ®Þnh khoa häc, hîp lý ng­êi thÈm ®Þnh ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian míi rót ra kÕt luËn vÒ tÝnh hîp lý cña tõng néi dung dù ¸n. Trong viÖc thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n th­êng ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p sau. 1. ThÈm ®Þnh theo tr×nh tù §ã lµ viÖc thÈm ®Þnh tõ tæng qu¸t ®Õn chi tiÕt, tõ kÕt luËn tr­íc lµm tiÒn ®Ò cho kÕt luËn sau. a. ThÈm ®Þnh tæng qu¸t C¸ch thøc thÈm ®Þnh tæng qu¸t lµ dùa vµo c¸c néi dung cÇn thÈm ®Þnh ®Ó xem xÐt tæng qu¸t ph¸t hiÖn c¸c vÊn ®Ò hîp lý hay ch­a hîp lý. ThÈm ®Þnh tæng qu¸t cho phÐp h×nh dung kh¸i qu¸t dù ¸n, hiÓu râ quy m« tÇm quan träng cña nã. Tuy nhiªn, thÈm ®Þnh tæng qu¸t Ýt ph¸t hiÖn ®­îc c¸c vÊn ®Ò b¸c bá. Bëi v×, trõ tr­êng hîp nh÷ng ng­êi so¹n th¶o dù ¸n tr×nh ®é qu¸ yÕu kh«ng n¾m ®­îc nh÷ng mèi liªn hÖ c¬ b¶n gi÷a c¸c néi dung cña dù ¸n míi ®Ó x¶y ra c¸c sai sãt. §a sè c¸c dù ¸n sau khi thÈm ®Þnh chi tiÕt nh÷ng vÊn ®Ò sai sãt míi ®­îc ph¸t hiÖn. ThÈm ®Þnh tæng qu¸t cho phÐp ®­a ra nh÷ng nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t vÒ sù ¸n. Ph¸t hiÖn ra c¸c vÊn ®Ò cÇn ®i s©u thÈm ®Þnh. V× vËy, thÈm ®Þnh tæng qu¸t th­êng ®­îc sö dông kÕt hîp víi ph­¬ng ph¸p kh¸c trong thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n. ThÈm ®Þnh tæng qu¸t th­êng dùa trªn c¬ së c¸c tÝnh to¸n cña ng­êi so¹n th¶o dù ¸n ®Ó ®¸nh gi¸ dù ¸n. b. ThÈm ®Þnh chi tiÕt ThÈm ®Þnh chi tiÕt lµ c¸ch thøc thÈm ®Þnh ®i s©u vµo tõng néi dung cña dù ¸n. Trong tõng néi dung cña thÈm ®Þnh, thÈm ®Þnh chi tiÕt ®Òu cã nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt, kÕt luËn vÒ sù ®ång ý hay b¸c bá, vÒ chÊp thuËn hay söa ®æi… Khi thÈm ®Þnh chi tiÕt cÇn l­u ý c¸c néi dung cÇn thÈm ®Þnh ë c¸c vÊn ®Ò sau: 1. Môc tiªu cña dù ¸n cã phï hîp víi c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi trong vïng dù ¸n kh«ng ? Cã phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nguån lùc hay kh«ng ?… 2. C¸c c«ng cô tÝnh to¸n (c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt) vµ c¸c ph­¬ng ph¸p sö dông ®Ó tÝnh to¸n. C¸c c«ng cô vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®­îc biÓu hiÖn ë c¸c con sè trong c¸c ph­¬ng ¸n, c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n. CÇn ph¶i thÈm ®Þnh c«ng cô vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n vµ cã kÕt luËn tr­íc khi thÈm ®Þnh ë néi dung sau. 3. Khèi l­îng c«ng viÖc, chi phÝ vµ s¶n phÈm cña dù ¸n. Sau khi thÈm ®Þnh c«ng cô vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n viÖc thÈm ®Þnh khèi l­îng c«ng viÖc, chi phÝ vµ s¶n phÈm cña dù ¸n ®­îc tiÕn hµnh. Trong b­íc nµy, ng­êi thÈm ®Þnh kiÓm tra c¸c tÝnh to¸n vµ sù logic gi÷a khèi l­îng c«ng viÖc, chi phÝ víi s¶n phÈm cña dù ¸n. 4. Nguån vèn. §èi víi nguån vèn l­u ý tíi n¨ng lùc thùc sù cña tõng nguån, kh¶ n¨ng huy ®éng chóng, nhÊt lµ nguån vèn tù cã. 5. HiÖu qu¶ cña dù ¸n. §­îc xem xÐt trªn c¶ 3 khÝa c¹nh: HiÖu qu¶ tµi chÝnh, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ m«i tr­êng. L­u ý tíi c¬ së tÝnh to¸n cña tõng khÝa c¹nh hiÖu qu¶, ®Æc biÖt lµ sù chuyÓn ®æi chi phÝ tõ chi phÝ tµi chÝnh sang chi phÝ kinh tÕ khi tÝnh to¸n, ph©n tÝch hiÖu qu¶ vÒ x· héi vµ m«i tr­êng. 6. KÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ tæ chøc triÓn khai dù ¸n ThÈm ®Þnh chi tiÕt c¸c néi dung trªn theo tr×nh tù sau: ThÈm ®Þnh néi dung 1 + 2 + 5 nÕu thÊy hîp lý hoÆc söa ch÷a nhá tiÕp tôc thÈm ®Þnh néi dung 3+4, ng­îc l¹i cã thÓ b¸c bá dù ¸n kh«ng cÇn thÈm ®Þnh c¸c néi dung tiÕp theo. Sau khi thÈm ®Þnh néi dung 3 + 4 nÕu thÊy hîp lý hoÆc sai sãt nhá tiÕp tôc thÈm ®Þnh néi dung 6, ng­îc l¹i cã thÓ b¸c bá kh«ng cÇn thÈm ®Þnh. 2. ThÈm ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p so s¸nh c¸c chØ tiªu Ph­¬ng ph¸p so s¸nh c¸c chØ tiªu lµ ph­¬ng ph¸p cô thÓ khi thùc hiÖn thÈm ®Þnh tæng qu¸t (th­êng lµ b­íc kÕt luËn cuèi cïng khi thùc hiÖn thÈm ®Þnh tæng qu¸t) vµ thÈm ®Þnh chi tiÕt. So s¸nh c¸c chØ tiªu nh»m ®¸nh gi¸ thÝch hîp tÝnh hîp lý vµ tÝnh ­u viÖt cña dù ¸n ®Ó cã sù ®¸nh gi¸ ®óng khi thÈm ®Þnh dù ¸n. Ng­êi ta th­êng so s¸nh c¸c chØ tiªu sau: + So s¸nh c¸c chØ tiªu trong tr­êng hîp cã dù ¸n vµ khi ch­a cã dù ¸n. + So s¸nh c¸c chØ tiªu cña dù ¸n víi c¸c chØ tiªu cña c¸c dù ¸n t­¬ng tù ®· ®­îc phª duyÖt hay thùc hiÖn. + C¸c ®Þnh møc, h¹n møc, chuÈn mùc ®­îc sö dông trong lËp dù ¸n víi c¸c ®Þnh møc, h¹n møc, chuÈn mùc ®ang ®­îc ¸p dông t¹i ViÖt Nam hoÆc trong vïng dù ¸n. Tr­êng hîp trong n­íc kh«ng cã chØ tiªu ®Ó ®èi chiÕu (ch­a cã dù ¸n t­¬ng tù, kh«ng cã ®Þnh møc chuÈn…) th× cÇn tham kh¶o c¸c chØ tiªu cña n­íc ngoµi ë c¸c ®iÒu kiÖn t­¬ng ®­¬ng. Kü thuËt tÝnh to¸n vµ tiÓu chuÈn so s¸nh c¸c chØ tiªu ®· ®­îc ®Ò cËp kü ë phÇn néi dung thÈm ®Þnh. Tuy nhiªn, ë ®©y cÇn l­u ý: Trong dù ¸n cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c néi dung kh¸c nhau cña dù ¸n. Tïy tõng lo¹i dù ¸n ng­êi thÈm ®Þnh lùa chän ra nh÷ng chØ tiªu quan träng, c¬ b¶n… ®Ó xem xÐt kü. §iÒu nµy sÏ cho phÐp ng­êi thÈm ®Þnh ®i ®óng träng t©m, rót ng¾n ®­îc thêi gian mµ vÉn ®¸p øng yªu cÇu chÊt l­îng cu¶ c«ng viÖc thÈm ®Þnh. Trong viÖc lùa chän chØ tiªu, chó ý tíi c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh b¶n chÊt c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n, c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n th­êng g©y ra c¸c tranh luËn hay c¸c vÊn ®Ò ®ang ®­îc x· héi quan t©m. V. Tæ chøc thùc hiÖn * Tæ chøc héi nghÞ thÈm ®Þnh: Tr­íc khi tr×nh quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp , n«ng th«n cÇn tæ chøc b¸o c¸o thÈm ®Þnh quy ho¹ch ë cÊp cã thÈm quyÒn. Trong héi nghÞ thÈm ®Þnh cã c¬ quan chøc qu¶n, c¸c ngµnh cã liªn quan, héi nghÞ thÈm ®Þnh cã kÕt luËn ®¸nh gi¸ vÒ tµi liÖu quy ho¹ch, nh÷ng vÊn ®Ò ®· gi¶i quyÕt ®­îc vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn bæ sung lµm c¬ së cho viÖc chØnh söa vµ phª duyÖt. * Hoµn chØnh hå s¬ thiÕu söa ®Ó phª duyÖt sau khi héi nghÞ thÈm ®Þnh, dùa trªn c¸c ý kiÕn kÕt luËn cña héi ®ång thÈm ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh chØnh söa lÇn cuèi cïng tr­íc khi tr×nh phª duyÖt. * Tr×nh hå s¬ phª duyÖt: ®©y lµ kh©u cuèi cïng cña viÖc x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn dù ¸n bß thÞt cña ngµnh n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thÞ x· sÏ trë thµnh v¨n b¶n ph¸p lý ®Ó triÓn khai thùc hiÖn. Néi dung thÈm ®Þnh dù ¸n gåm: c¬ së ph¸p lý, c¬ së khoa häc, møc ®é tin cËy cña c«ng nghÖ. §Ó lËp dù ¸n sù phï hîp cña qui ho¹ch víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, tÝnh thèng nhÊt quy ho¹ch giøa c¸c x· ph­êng cã ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn dù ¸n bß thÞt. * TÝnh kh¶ thi cña c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn qui ho¹ch: c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn qui ho¹ch: vèn ®Çu t­ khoa häc c«ng nghÖ, c«ng nghÖ m«i tr­êng, m«i tr­êng vµ nh©n lùc c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ kh¶ n¨ng phèi hîp thùc hiÖn. Hå s¬ thÈm ®Þnh: tê tr×nh ng­êi cã thÈm quyÒn phª duyÖt cña UBND thÞ x· Phóc Yªn tr×nh UBDN tØnh VÜnh Phóc. * TÝnh b¸o c¸o quy ho¹ch lËp theo quy ho¹ch cô thÓ b¸o c¸o quy ho¹ch lËp theo néi dung quy ®Þnh thÓ hiÖn trong ®Ò c­¬ng vµ b¶n ®å c¸c lo¹i. B¸o c¸o tãm t¾t c¸c s¬ ®å thu nhá kÌm theo. B¸o c¸o chuyªn ®Ò c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cã liªn quan. Hå s¬ c¬ quan thÈm ®Þnh tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. ThÈm quyÒn thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt quy ho¹ch: chñ tÞch UBND tØnh phª duyÖt quy ho¹ch. Ch­¬ng II ®¸nh gi¸ vÒ dù ¸n ch¨n nu«I bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· phóc yªn-tØnh vÜnh phóc I. Giíi thiÖu vÒ dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn - tØnh VÜnh Phóc 1. Sù cÇn thiÕt cña dù ¸n Trong nh÷ng n¨m võa qua, thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi cña §¶ng, HuyÖn uû, Uû ban nh©n d©n thÞ x· Phóc Yªn ®· ®Èy nhanh tèc ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, më réngviÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé kh«¹hc kü thuËt vµo s¶n xuÊt nhÊt lµ trong trång trät, nh­: thay ®æi c¬ cÊu mïa vô, ®Èy m¹nh chuyÓn trµ lóa xu©n muén, lóa mïa sím, më réng diÖn tÝch lóa lai. Tõ ®ã t¹o ra sù chuyÓn biÕn râ nÐt vµ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to l¬n: N¨ng suÊt, s¶n l­îng c©y trång t¨ng cao, ®êi sèng cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn. Trång trät ®· ®¶m b¶o æn ®Þnh, an toµn v÷ng ch¾c vÒ l­¬ng thùc cho ng­êi vµ hç trît Ých cùc cho ch¨n nu«i nãi chung vµ ch¨n nu«i bß nãi riªng cã ®­îc mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. MÆt kh¸c ch¨n nu«i bß lµ viÖc lµm quen thuéc ng­êi n«ng d©n c¸c hé gia ®×nh ®· tæ chøc vµ triÓn khai nhiÒu h×nh thøc ch¨n nu«i kh¸ phong phó. §Æc biÖt c¸c m« h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß nh­: Sinh ho¸ ®µn bß, lai t¹o bß h­íng thÞt ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, thÞ tr­êng tiªu thñ«n®Þnh, nh©n d©n ®ångt×nh tham gia. Do ®ã trªn ®Þa bµn thÞ x· ®· t¹o ra nhËn thøc vµ xu thÕ míi trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß thÞt theo h­íng hµng ho¸, tiÕn tíi lµm giµu tõ ch¨n nu«i bß trong kinh tÕ hé. NhiÒu hé n«ng d©n ®· chñ ®éng ®Çu t­ vèn, t¨ng sè l­îng ®µn bß, dµnh ®Êt trång cá nu«i bß, thuª ®Êt lµm trang tr¹i theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung. Nh­ng sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng cña ®µn bß trªn ®Þa bµn thÞ x· trong nh÷ng n¨m qua vÉn ch­a cã sù ®ét biÕn ®¸ng kÓ. TÝnh ®Õn ngµy 31/ 12/2003 cã: - Bß ®ùc 6.534 con (bß ®ùc gièng lai sind 42 con) - Bß c¸i 10.809 con (bµo c¸i sinh s¶n cã 7235) §Ó ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu thÞtbß cña thÞ tr­êng vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng ch¨n nu«i bß cña thÞ x·, nh»m t¹o ra b­íc ph¸t triÓn nhanh, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho c¸c hé ch¨n nu«i, cÇn thiÕt ph¶i cã mét dù ¸n tæng thÓ mang tÝnh khoa häc vµ thùc tiÔn cao. V× vËy Uû ban nh©n d©n thiax Phóc Yªn ®· chØ ®¹o, ®Þnh h­íng tæ chøc viÖc x©y dùng dù ¸n: “Dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao t¹i thÞ x· Phóc Yªn - tØnh VÜnh Phóc”. §©y lµ mét dù ¸n mang tÝnh ch¸t chiÕn l­îc cho ngµnh ch¨n nu«i cña thÞ x· vµ lµ yªu cÇu cÊp thiÕt cña sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. 2. C¨n cø x©y dùng dù ¸n 2.1. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc - NghÞ quyÕt sè 03/2000/NQ-CP ngµy02/2/2000 cña ChÝnh phñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i. - NghÞ quyÕt sè 167/2001/Q§-TTg, ngµy 26/10/2001 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ mét sè biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß ë ViÖt Nam thêi kú 2001-200 - NghÞ quyÕt sè 09/2001/NQ-CP, ngay 15/ 6/2001 cña ChÝnh phñ vÒ mét sè chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp. - QuyÕt ®Þnh sè 08/2002/Q§-TTg ngµy 24/ 6/2002 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ th«ng qua hîp ®ång. 2.2. Chñ tr­¬ng, ®Þnh h­íng cña tØnh vµ thÞ x· Phóc Yªn - NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé tØnh VÜnh Phóc nhiÖm kú 2000-2005 vµ 10 ch­¬ng tr×nh kinh tÕ do ®¹i héi ®Ò ra. -C¨n cø nghÞ quyÕt sè 10/NQ-T¦ ngµy 01/11/2002 cña TØnh ñy VÜnh Phóc vµ §Ò ¸n sè 2013/§A-UB ngµy 20/ 11/ 2002 cña UBND tØnh VÜnh Phóc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. - NghÞ quyÕt sè 03 ngµy 28/ 4/2000 cña thÞ x· Phóc Yªn vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß. - NghÞ quyÕt sè 06/2000/NQ-H§, ngµy 01/8/2000 cña H§ND thÞ x· Phóc Yªn vÒ viÖc ph¸t triÓn bß thÞt giai ®o¹n 2000-2005. 2.3. C¨n cø vµo kÕt qu¶ ch¨n nu«i ®µn bß thÞt trªn ®Þa bµn thÞ x· trong nh÷ng n¨m qua: VÒ sè l­îng, chÊt l­îng, c¬ cÊu ®µn bß, nguån thøc ¨n, ®éi ngò c¸n bé kü thuËt, phong trµo ch¨n nu«i bß c¸c x·, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña thÞ x· vÒ tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi vµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. 3. Môc tiªu, quy m« cña dù ¸n - Môc tiªu: PhÊn ®Êu ®Õn n¨m2008 tæng ®µn bß thÞt ®¹t 24 ngµn con. Trong ®ã: + Bß lai chiÕm 75-80% + S¶n l­îng thÞt bß h¬i ®¹t trªn 2000 tÊn/n¨m - §Þa bµn, thêi gian, quy m« thùc hiÖn + §Þa bµn: 26/29 x·, thÞ trÊn trong huyÖn + Thêi gian thùc hiÖn : 9/2005 - 12/2008 + Néi dung, quy m« dù ¸n Mua bß s÷a tr­ëng thµnh (tõ 18-48 th¸ng tuæi): 700 con TËp huÊn n«ng d©n: 65 líp x 70 ng­êi/líp = 4.550 l­ît ng­êi. Tham quan häc tËp trong vµ ngoµi n­íc: 240 l­ît ng­êi Trång 360 ha cá, trong ®ã diÖn tÝch cá hçn hîp lµ 50,4 ha X©y dùng 60 trang tr¹i bß B¶o vÖ an toµn dÞch bÖnh cho ®µn bß. §Çu t­ hç trî x©y bæ Bi«gas: 260 bÓ Biogas Trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn lµm viÖc cho Ban qu¶n lý dù ¸n bao gåm: 01 xe « t« vËn chuyÓn vËt t­ lai t¹o gièng vµ qu¶n lý dù ¸n 01 m¸y photocopy; 01 m¸y vi tÝnh Hç trî rñi ro cho ®µn bß. 4. Nguån vèn ®Çu t­ - Ng©n s¸ch tØnh ®Çu t­: 5.412.900.000 ® cho c¸c h¹ng môc: trî gi¸ gièng cá hçn hîp, hç trî rñi ro hç trî x©y bÓ Bi«gas, th¨m quan häc tËp, mua s¾m « t«, phôc vô dù ¸n, hç trî 50% chi phÝ chuÈn bÞ ®Çu t­ vµ qu¶n lý dù ¸n. - Ng©n s¸ch thÞ x· ®Çu t­: 914.000.000 ® cho c¸c h¹ng môc: tËp huÊn n«ng d©n, hç trî ®Òn bï ®Êt lËp trang tr¹i bß, mua m¸y photocopy, m¸y vi tÝnh, hç trî 50% chi phÝ chuÈn bÞ ®Çu t­ vµ qu¶n lý dù ¸n. - Ng©n s¸ch x· ®Çu t­: 728.600.000 ® cho c¸c h¹ng môc: hç trîd dÒn bï ®Êt lµm trang tr¹i, trî gi¸ gièng cá hçn hîp. - C¸c c«ng ty chÕ biÕn ®Çu t­: 1.890.000.000 ®, trî gi¸ gièng cá hçn hîp. - N«ng d©n ®Çu t­: 19.798.000.000 ® : mua bß gièng, x©y dùng trang tr¹i. 5. Gièng §Ó ®Èy nhanh tèc ®é lai t¹o, n©ng cao chÊt l­îng ®µn bß thÞt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau - Ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o: dïng tinh bß ®ùc thuéc nhãm zªbu nh­: Re®sin, Brahman, sahywal ®Ó phèi gièng b»ng ph­¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o víi ®µn bß c¸i ®Þa ph­¬ng vµ ®µn bß lai zªbu, sö dông tinh cäng r¹, tinh viªn. - Ph­¬ng ph¸p phèi gièng trùc tiÕp: dïng bß ®ùc lai Zªbu cã Ýt nhÊt 3/4 m¸u Zªbu trë lªn cho phèi víi ®µn bß c¸i ®Þa ph­¬ng ®Ó t¹o ra ®µn bß lai Zªbu cã tû lÖ m¸u ngo¹i cao. - NhËp bß c¸i lai Zªbu: nh»m t¨ng c¬ häc ®µn bß c¸i lai cÇn nhËp bß lai tõ c¸c vïng cã chÊt l­îng gièng bß tèt nh­: §«ng Anh - Gia L©m - Hµ Néi; Ba V× - Hµ T©y. - §Èy nhanh tiÕn ®é thiÕn bß “®ùc c¸i”; bß ®ùc kh«ng ®ñ tiªu chuÈn gièng nh»m h¹n chÕ tèi ®a viÖc lai t¹p gièng. 6. VÒ ®éi ngò c¸n bé kü thuËt HiÖn t¹i trªn ®Þa bµn thÞ x· ®· cã 12 dÉn tinh viªn bß tay nghÒ thµnh th¹o ®­îc ®µo t¹o tõ 1995 trë l¹i ®©y; mçi x· ®· cã 01 c¸n bé phô tr¸ch ch¨n nu«i thó ý, song tr×nh ®é ch­a ®ång ®Òu, ch­a ®¸p øng yªu cÇu cña dù ¸n. Do vËy ®Ó phôcvô tèt cho viÖc triÓn khai dù ¸n thÞ x· cÇn tiÕn hµnh nhanh c¸c néi dung sau: - Phèi hîp víi viÖn ch¨n nu«i quèc gia, Trung t©m M«ncada, Trung t©mgièng gia sóc, gia cÇm cña tØnh tiÕn hµnh ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i®éi ngò c¸n bé kü thuËt ®¶m b¶o tay nghÒ phôc vô ph¸t triÓn ch¨n nu«i bß vµ trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph­¬ng tiÖn lai t¹o gièng, cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi vËt t­ ph«i gièng cho nh÷ng c¸n bé thó y. Trang bÞ thªm c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kü thuËt ch¨n nu«i bß, phßng vµ ®iÒu trÞ bÖnh cho bß thÞt, bß s÷a. - T¨ng c­êng c«ng t¸c tËp huÊn kü thuËt ch¨n nu«i bß thÞt ®Õn hé n«ng d©n vµ tæ chøc c¸c ®ît th¨m quan häc tËp vµ c¸c tØnh ngoµi cho ®èi t­îng lµ c¸n bé kü thuËt vµ n«ng d©n. 7. Thøc ¨n cho bß - Thøc ¨n th« lµ : R¬m, r¹, th©n c©y ng«, ®ç, l¹c, cá. - Thøc ¨n tinh : Thãc, ng«, b· s¾n, c¸m c¸c lo¹i Hµng n¨m diÖn tÝch lóa cña thÞ x· Phóc Yªn lµ : 12500 - 12900 ha, diÖn tÝch ng« 3.500 - 4000 ha, s¶n l­îng l­¬ng thùc tõ 80.000 - 82.000 tÊn, s¶n l­îng thøc ¨n th« cho tr©u bß t­¬ng øng 70.000 - 72.000 tÊn r¬m r¹ kh«, 70.000 - 80.000 tÊn th©n c©y ng« t­¬i. §©y lµ nguån thøc ¨n th« tËn dông cã thÓ ®ñ cho 21-22 ngµn bß thÞt ¨n trong n¨m. Ngoµi ra trªn ®Þa bµn thÞ x· cßn cã 45 km ®ª, 87 km bê kªnh lín lµ ®iÒu kiÖn ch¨n th¶ tèt cho ®µn bß thÞt. §Ó chñ ®éng thøc ¨n cho bß thÞt cÇn ph¶i dµnh tõ 300-350 ha ®Êt ®Ó trång cá voi lµm thøc ¨n xanh cã hµm l­îng dinh d­ìng cao víi ®Þnh møc 1 sµo cá / 1 bß thÞt. §Êt trång cá lµ c¸c ch©n ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, tiªu tho¸t n­íc tèt c¶ ë trong ®ång vµ ngoµi b·i s«ng Hång , s«ng Cµ Lå. ChÕ biÕn thøc ¨n: Mïa ®«ng th­êng kh«ng ®ñ thøc ¨n xanh cho ®µn bß do n¨ng suÊt cá trong mïa ®«ng ®¹t thÊp. Do vËy ®Ó cã ®ñ thøc ¨n cho bß, ®ång thêi t¨ng hµm l­îng dinh d­ìng trong thøc ¨n, cÇn chñ ®éng chÕ biÕn mét sè lo¹i thøc ¨n dù tr÷ theo c¸c ph­¬ng ph¸p sau: ñ r¬m - u rª, ñ chua thøc ¨n xanh… 8. C«ng t¸c thó y vµ vÖ sinh m«i tr­êng a. Thó y: Tæ chøc tiªm phßng ®Þnh kú triÖt ®Ó cho ®µn bß mçi n¨m 2 kú: thêi ®iÓm th¸ng 3-4 vµ th¸ng 9-10 hµng n¨m víi c¸c bÖnh theo quy ®Þnh cña ngµnh thó y. T¨ng c­êng c«ng t¸c tËp huÊn ®Õn hé n«ng d©n vÒ kü thuËt ch¨n nu«i vµ phßng ngõa bÖnh cho bß. Th­êng xuyªn theo dâi, kiÓm tra ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c diÔn biÕn vª t×nh h×nh dÞch bÖnh cña ®µn bß, lµm tèt c«ng t¸c kiÓm dÞch trªn ®Þa bµn, tÝch cùc ®iÒu trÞ bÖnh h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt thiÖt h¹i do dÞch bÖnh g©y ra. b. VÖ sinh m«i tr­êng: h­íng c¸c hé n«ng d©n x©y dùng chuång tr¹i ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr­êng, khuyÕn khÝch c¸c hé x©y hÇm bi«ga ®Ó xö lý ph©n vµ c¸c chÊt th¶i h÷u c¬, vÖ sinh, khö trïng ®éc m«i tr­êng chuång tr¹i, cèng r·nh ®Þnh kú. 9. Trang thiÕt bÞ kü thuËt vµ cung øng vËt t­ - ë thÞ x·: + Trang bÞ 01 m¸y vi tÝnh, 01 m¸y ph«tcoppy ®Ó qu¶n lý ch­¬ng tr×nh bß cËp nhËt sè liÖu, tiÕn ®é, diÔn biÕn t×nh h×nh ®µn bß thÞt vµ nèi m¹ng Internet. Qu¶n lý, truyÒn sè liÖu b»ng ch­¬ng tr×nh VDM víi c¸c c¬ quan Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. + 01 « t« sö dông vµo viÖc vËn chuyÓn vËt t­ lai t¹o gièng bß kÕt hîp phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý. - §èi víi cÊp x· : ë mçi x· trang bÞ cho dÉn tinh viªn 01 b×nh c«ng t¸c 3,5 lÝt ®Ó tiÕp nhËn tinh Nit¬ phôc vô cho c«ng t¸c phèi gièng. 10. C¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n tham gia dù ¸n: Do yªu cÇu vÒ vèn rÊt lín ®Ó thùc hiÖn dù ¸n cÇn thu hót nhiÒu nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch tØnh, ng©n s¸ch thÞ x·, ng©n s¸ch x·, vèn tù cã cña n«ng d©n, vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng. Ngoµi nguån kinh phÝ ®Çu t­ hç trî cña tØnh theo dù ¸n c¶i t¹o gièng bß thÞt do Trung t©m gièng gia sóc, gia cÇm tØnh lµm chñ ®Çu t­, kinh phÝ hç trî theo dù ¸n an toµn dÞch bÖnh do Chi côc thó y tØnh lµm chñ ®Çu t­, ng©n s¸ch tØnh vµ ®Þa ph­¬ng cÇn ®Çu t­ vµo c¸c néi dung sau: - Hç trî 100 % kinh phÝ tËp huÊn, th¨m quan, ®µo t¹o cho c¸n bé kü thuËt vµ c¸c hé n«ng d©n. - §Çu t­ toµn bé trang thiÕt bÞ phôc vô dù ¸n. - Hç trî l·i suÊt tiÒn vay mua bß . - Hç trî chi phÝ b¶o vÖ an toµn dÞch bÖnh cho bß . - Hç trî rñi ro cho ®µn bß : Møc hç trî b»ng 20% gi¸ trÞ bß. - Hç trî kinh phÝ mua h¹t cá gièng hçn hîp. - Hç trî c¸c hé nu«i bß x©y hÇm Biogas. - C¸c hé ®¨ng ký nu«i bß theo trang tr¹i ®­îc UBND c¸c x·, ph­êng ­u tiªn cho thuª ®Êt x©y dùng chuång tr¹i vµ ®Êt trång cá nu«i bß. Hé nu«i bß trang tr¹i ®ñ tiªu chuÈn cña dù ¸n sÏ ®­îc hç trî kinh phÝ víi ®Þnh møc hç trî ®Òn bï ®Êt 5 triÖu ®ång/trang tr¹i; hç trî x©y hÇm Bi«gas: 4.000.000®/trang tr¹i. - §Çu t­ kinh phÝ x©y dùng dù ¸n vµ qu¶n lý dù ¸n. II. §¸nh gi¸ dù ¸n Môc ®Ých ®¸nh gi¸ dù ¸n bß thÞt ®Ó nh»m ph©n tÝch mæ xÎ nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cña dù ¸n ®Ó dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi vµ ®i vµo cuéc sèng ®ßi hái c¸c ngµnh c¸c cÊp Uû ban nh©n d©n tØnh VÜnh Phóc, Uû ban nh©n d©n thÞ x· Phóc Yªn, së tµi chÝnh, së kÕ ho¹ch ®Çu t­ t¹o ®iÒu kiÖn quan t©m gióp ®ì ®Ó dù ¸n sím ®­îc quy ho¹ch triÓn khai trªn ®Þa bµn thÞ x·. PhÊn ®Êu mçi hé n«ng d©n trªn ®Þa bµn thÞ x· Phóc Yªn ®­îc ph©n bæ chØ tiªu, nguån ng©n s¸ch ®­îc th«ng qua c¸c kªnh cung cÊp ®µn bß gièng, c¸c c¬ së nh­: ViÖn ch¨n nu«i quèc gia Hµ Néi, vµ nhiÒu trung t©m gièng gia sóc kh¸c.v.v. cïng nhau thùc hiÖn nhiÖm vô cung cÊp gièng bß thÞt vµ nguån tinh dÞch , ®éng viªn th«ng qua m¹ng l­íi dÉn tinh ®Ó dÇn tiÕn vµo hÖ thèng bß c¸i t¹o ra mét ®µn bß con cã th­¬ng phÈm con lai F1, F2 cao s¶n mang thÕ hÖ bß lai sind gièng nu«i thÞt cã hµm l­îng dinh d­ìng thÞt cao rót ng¾n chu kú ch¨m sãc nu«i d­ìng h¬n rÊt nhiÒu so víi gièng bß cãc ViÖt Nam Th«ng qua ®¸nh gi¸ dù ¸n ph¸t triÓn ®µn bß thÞt chÊt l­îng cao, sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho nhiÒu hé n«ng d©n trªn ®Þa bµn thÞ x· ,cã nguån kinh tÕ thu nhËp chÝnh ®¸ng tõ ch¨n nu«i gia sóc: bß, tr©u, lîn, dª, cõu....§©y còng lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng h­íng nhiÖm vô mang y nghÜa nh­: kinh tÕ, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho hé n«ng d©n, gãp phÇn tõng b­íc tiÕn tíi x©y dùng n«ng th«n míi hiÖn ®¹i trªn ®Þa bµn thÞ x· ngµy cµng giµu m¹nh, kinh tÕ n«ng nghiÖp ngµy cµng khëi s¾c. 1.Môc tiªu cña dù ¸n Môc tiªu cña dù ¸n ch¨n nu«i bß thÞt chÊt l­îng cao trªn ®Þa bµn thÞ x· Phóc Yªn lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt kh«ng nh÷ng tr­íc m¾t vµ c¶ t­¬ng lai, dù ¸n sÏ mang l¹i nguån kinh tÕ cho hé gia ®×nh gÊp nhiÒu lÇn so víi møc thu nhËp ch¨n nu«i nhá lÎ hiÖn nay. §¸nh gi¸ môc tiªu dù ¸n ®µn bß thÞt chÊt l­îng cao trªn ®Þa bµn thÞ x· phóc yªn lµ mét trong nh÷ng b­íc ®i ®óng h­íng tiÕn tíi quy ho¹ch, x©y dùng, triÓn khai dù ¸n thµnh hiÖn thùc. T¹o nªn bé mÆt kinh tÕ ng­êi n«ng d©n ngµy cµng ®­îc quan t©m h¬n, thu nhËp kinh tÕ ngµy cµng æn ®Þnh h¬n , qua ®ã cµng thÓ hiÖn quan ®iÓm cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc th«ng qua c¸c cÊp l·nh ®¹o ngµy cµng s¸t thùc víi ®êi sèng nh©n d©n h¬n, quan t©m ®Õn lîi Ých cña nh©n d©n ngµy cµng tèt h¬n, th«ng qua dù ¸n lµ mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng ®Çu t­. Khi dù ¸n ®­îc triÓn khai vµ thùc hiÖn s¶n phÈm ®ã cã thÓ ®­îc b¸n ra thÞ tr­êng kh«ng nh÷ng trong ph¹m vi hÑp cña huyÖn, thÞ mµ cßn cung cÊp c¶ tíi miÒn b¾c, trung , nam. MÆt kh¸c quÇn chóng ngµy cµng tin t­ëng vµo ®­êng nèi l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc h¬n. TiÒm n¨ng ®Êt ®ai , ®é mÆn mì nhiÒu, ph× nhiªu cña ®Êt ®ai cao, khÝ hËu «n hßa, m«i tr­êng trong s¹ch, c©y cá xanh tèt nªn Ýt x¶y ra dÞch bÖnh cho ®µn gia sóc. ý nghÜa kinh tÕ: tr­íc kia ngµnh ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm Ýt ®­îc chó träng ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn vÒ chÊt l­îng gièng, chÊt l­îng thøc ¨n, chÊt l­îng thÞt (®Çu ra cña s¶n phÈm) nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµnh ch¨n nu«i ®· ®­îc chó träng kh«ng ngõng ph¸t triÓn n¨ng suÊt, chÊt l­îng ngµy cµng t¨ng cao, nhiÒu hé ®· cã thu nhËp nhê ch¨n nu«i tõ 10 triÖu, 20triÖu,....100triÖu/1n¨m. §ã lµ nh÷ng th¾ng lîi më ®Çu ®¸nh dÊu vÒ mét khoa häc kü thuËt ®­îc ¸p dông trong ngµnh ch¨n nu«i. Sù ph¸t triÓn ch¨n nu«i t¨ng n¨ng xuÊt vµ sè l­îng hµng n¨m vÒ s¶n phÈm thÞt, s÷a ngµy cµng t¨n NhiÒu ng«i nhµ míi ®· tõng b­íc ®­îc x©y dùng trªn chÝnh m¶nh ®Êt quª h­¬ng cña nh÷ng hé n«ng d©n sèng ngay trªn th«n xãm, lµng, x· cña m×nh. NhiÒu hé gia ®×nh ®· cã tiÕn bé ®Ó nu«i con ¨n häc cung cÊp nguån nh©n lùc c¸n bé, gi¸o viªn, c«ng nh©n, kü thuËt cho ®Êt n­íc ngµy cµng phån vinh, bé mÆt n«ng th«n ngµy cµng ®­îc ®æi míi. NhiÒu tuyÕn ®­êng bª t«ng ë c¸c xãm lµng còng ®­îc tr¶i th¶m thay cho nh÷ng ®­êng ®Êt th«n xãm lÇy léi tr­íc kia c