Đánh giá hiện trạng và khoanh vùng cảnh báo nguy cơ nứt đất tỉnh Quảng Nam

348 32(4), 348-356 T¹p chÝ C¸c khoa häc vÒ Tr¸i §Êt 12-2010 §¸NH GI¸ HIÖN TR¹NG Vµ KHOANH VïNG C¶NH B¸O NGUY C¥ NøT §ÊT TØNH QU¶NG NAM Ph¹m V¨n Hïng I. Më ®Çu Tai biÕn nøt ®Êt lµ mét d¹ng thiªn tai "míi l¹" ®èi víi chóng ta. Do ®ã, nguyªn nh©n ph¸t sinh nøt ®Êt còng cßn nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau. Tuy nhiªn, phÇn lín c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi còng nh− ë n−íc ta ®Òu kh¼ng ®Þnh, tai biÕn nøt ®Êt cã nguån gèc ph¸t sinh lµ do chuyÓn ®éng tõ tõ cña vá Tr¸i §Êt, do kiÕn t¹o t¹o nªn, lµ kÕt qu¶ cña ®øt gÉy ho¹t ®éng [4]. Trong bµi b¸o nµy, tai biÕn nøt ®Êt ®−îc ®Ò cËp chÝnh lµ hiÖn tuîng ®Þa chÊt do kiÕn t¹o (do ®øt gÉy ho¹t ®éng) t¹o nªn. TØnh Qu¶ng Nam cã vÞ trÝ rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ an ninh quèc phßng ë miÒn Trung n−íc ta. N¬i ®©y cã c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi, tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó vµ ®a d¹ng, phôc vô tÝch cùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph−¬ng. MÆt kh¸c, tØnh Qu¶ng Nam n»m ë r×a phÝa b¾c ®Þa khèi Kon Tum, n¬i cã cÊu tróc kiÕn t¹o ph©n dÞ phøc t¹p ; ho¹t ®éng T©n kiÕn t¹o vµ kiÕn t¹o hiÖn ®¹i diÔn ra kh¸ tÝch cùc, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng cña c¸c ®øt gÉy kiÕn t¹o [2, 3, 5]. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tai biÕn nøt ®Êt diÔn ra ngµy cµng nghiªm träng. Nøt ®−êng giao th«ng, lµm cho nhiÒu ®o¹n ®−êng bÞ vïi lÊp, thËm chÝ bÞ ph¸ huû (®−êng Hå ChÝ Minh (§HCM), quèc lé 14B, 14D, 14E, tØnh lé 604, 610, 611, 616), lµm tª liÖt giao th«ng trong nhiÒu ngµy. Nøt c¸c ®Ëp thuû ®iÖn, hå chøa n−íc (®Ëp Trµ C©n, VÜnh Trinh, Phó Léc vµ Phó Ninh), g©y mÊt n−íc, cã nguy c¬ bÞ vì ®Ëp, ®e däa ®êi sèng c− d©n ®Þa ph−¬ng. Nøt ®åi, nói (nøt nói Vó, nói §Çu Voi, nói Kim S¬n, ®åi Cï Lao,...), ph¸ huû ruéng v−ên, nhµ cöa cña d©n c− bÞ vïi lÊp, ®æ sËp (th«n 4 - thÞ trÊn B¾c Trµ My, th«n D−¬ng L©m - x· Trµ D−¬ng, th«n Ngäc Gi¸p - x· Tam D©n, th«n KiÖu Ch©u - x· Duy S¬n,...). Do vËy, viÖc nghiªn cøu lµm s¸ng tá nguyªn nh©n, khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, cã ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn. Bµi b¸o nµy ®Ò cËp nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu míi nhÊt vÒ hiÖn tr¹ng, nguyªn nh©n vµ b−íc ®Çu khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt lµm c¬ së cho x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p phßng tr¸nh vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ - x· héi trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam. II. HiÖn t−îng nøt ®Êt Trong nh÷ng n¨m qua, trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam ®· diÔn ra 76 ®iÓm nøt ®Êt lín nhá (h×nh 1), ph©n bè tËp trung däc c¸c ®øt gÉy S«ng Bung - Trµ Bång, S«ng P« C«, Th¹nh Mü - §¹i HiÖp, HiÖp §øc - Duy Xuyªn, Ph−íc Xu©n - Tam Kú, S«ng C«n, A §en - ¸ i NghÜa. Nøt ®Êt tËp trung ë r×a c¸c khèi kiÕn tróc n©ng T©y Giang, §«ng Giang, Ph−íc S¬n, Duy Xuyªn - QuÕ S¬n, Tiªn Ph−íc - B¾c Trµ My. Nøt ®Êt diÔn ra trªn nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau tån t¹i trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt nh− nøt ®−êng giao th«ng, nøt ®Ëp hå chøa n−íc thuû lîi, thuû ®iÖn, nøt ®åi, nói, ruéng v−ên vµ nøt c¸c c«ng tr×nh d©n sinh. Nøt ®Êt ®· diÔn ra víi mËt ®é lín trªn c¸c tuyÕn giao th«ng quan träng ë tØnh Qu¶ng Nam nh− c¸c quèc lé (§HCM, QL14D, QL14E), tØnh lé (TL604, TL616) vµ c¸c tuyÕn ®−êng giao th«ng liªn huyÖn, liªn th«n. ThËm chÝ, nøt ®Êt ®· ph¸ huû nhiÒu ®o¹n ®−êng dµi hµng tr¨m mÐt cña §HCM, QL14D, TL604, TL616, g©y tæn thÊt tiÒn cña kh«i phôc. Nøt ®Êt diÔn ra trªn c¸c th©n ®Ëp cña c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn, thuû lîi nh− c¸c ®Ëp Trµ C©n, VÜnh Trinh, Phó Léc, Trå vµ ®Ëp Phó Ninh. Nøt ®Êt ®· lµm c¸c th©n ®Ëp bÞ rß rØ mÊt n−íc, h¹n chÕ hiÖu suÊt sö dông cña chóng ; thËm chÝ c¸c th©n ®Ëp cã nguy c¬ bÞ vì khi cã m−a lò lín, ®e däa an toµn tÝnh m¹ng cña c− d©n sèng phÝa d−íi ®Ëp. Nøt ®Êt diÔn ra c¶ trªn c¸c d¶i nói, ®åi nh− nói §Çu Voi, Vó, Kim S¬n vµ nøt ®åi Cï Lao. 349 H×nh 1. S¬ ®å hiÖn tr¹ng nøt ®Êt tØnh Qu¶ng Nam - Nøt nói §Çu Voi thuéc x· Tiªn An, huyÖn Tiªn Ph−íc diÔn ra tõ n¨m 1964 ®Õn nay (theo th«ng tin cña c− d©n ®Þa ph−¬ng). §Æc biÖt, vµo th¸ng 4 n¨m 1998, hiÖn t−îng nøt ®Êt diÔn ra m¹nh mÏ víi sù xuÊt hiÖn vµ béc lé râ trªn bÒ mÆt, ph¸ huû ruéng v−ên vµ ®e däa trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng cña ng−êi d©n (¶nh 1). Trªn d¶i s−ên ®«ng, ®«ng nam nói §Çu Voi, dµi kho¶ng 2.500 m, cao 150 - 200 m ph¸t triÓn nhiÒu vÕt nøt nói, gåm c¸c khe nøt c¾t cã ph−¬ng TB-§N, khe nøt t¸ch gi·n cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn. Khe nøt c¾t dµi 130-140 m. C¸c khe nøt t¸ch gi·n dµi 30-40 m, réng 0,2-0,5 m. TËp hîp c¸c khe nøt nµy ®· t¹o nªn chïm bËc, v¸ch dèc kiÕn t¹o, cã ®é chªnh cao 1,0-1,5 m vµ kÕt hîp víi nhau t¹o nªn h×nh hµi kiÕn tróc cã d¹ng "®u«i ngùa". HiÖn nay, nøt ®Êt diÔn ra vµ ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn 71 hé d©n sèng d−íi ch©n nói. - Nøt ®Êt diÔn ra ë ®Çu phÝa ®«ng th©n ®Ëp phô hå Phó Ninh thuéc x· Tam §¹i, huyÖn Phó Ninh tõ n¨m 1964. Nøt ®Êt t¹o thµnh tõ tËp hîp c¸c khe nøt cã ph−¬ng §B-TN vµ ¸ kinh tuyÕn (¶nh 2). Chóng ph©n bè thµnh d¶i tõ ®Çu phÝa ®«ng th©n ®Ëp phô, c¾t däc theo s−ên phÝa ®«ng nói Chãp Chµi. C¸c khe nøt ph−¬ng §B-TN lµ c¸c khe nøt c¾t vµ ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn lµ c¸c khe nøt t¸ch gi·n. Khe nøt c¾t dµi 50-100 m. Khe nøt t¸ch gi·n dµi 5-7 m, réng 0,2- 0,4 m, s©u 1-2 m (nh×n thÊy ®−îc). C¸c khe nøt ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn cã tÝnh chÊt thuËn vµ t¸ch sôt d¹ng bËc, chªnh cao mçi bËc tõ 1,0 ®Õn 1,5 m, lµm nøt, s¹t lë ®Çu mót phÝa ®«ng ®Ëp phô vµ nøt nói Chãp Chµi. HiÖn nay, tuy ch−a ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn th©n ®Ëp, nh−ng ®· g©y nøt - tr−ît ®Êt vµ ®e däa sù tån t¹i ë ®Çu mót phÝa ®«ng ®Ëp phô hå Phó Ninh. Do ®ã, t¹i ®iÓm nøt ®Êt nµy cÇn theo dâi th−êng xuyªn sù ph¸t triÓn cña chóng. - Nøt ®åi Cï Lao thuéc th«n Ngäc Gi¸p, x· Tam D©n, huyÖn Phó Ninh diÔn ra tõ n¨m 1964 ®Õn nay (¶nh 3). Theo th«ng tin cña c− d©n ®Þa ph−¬ng, vµo n¨m 1998, hiÖn t−îng nøt ®Êt béc lé râ víi sù xuÊt hiÖn cña tËp hîp c¸c khe nøt ho¹t ®éng cã ph−¬ng 350 ¶nh 1. Nøt ®Êt trªn nói §Çu Voi, x· Tiªn An, huyÖn Tiªn Ph−íc Chó thÝch (¶nh 1-6 cña Ph¹m V¨n Hïng) : mòi tªn ®en chØ h−íng dÞch chuyÓn cña khe nøt ho¹t ®éng, mòi tªn ng¾n, rçng chØ vÞ trÝ khe nøt hiÖn ®¹i ¶nh 2. Nøt nói Chãp Chµi ë ®Çu phÝa ®«ng b¾c ®Ëp phô hå Phó Ninh ¶nh 3. Nøt ®Êt trªn ®åi Cï Lao, th«n Ngäc Gi¸p, x· Tam D©n, huyÖn Phó Ninh TB-§N vµ ¸ kinh tuyÕn. Trªn d¶i s−ên phÝa ®«ng, ®«ng nam ®åi Cï Lao, dµi kho¶ng 500 m, ë ®é cao 100-150 m, ph¸t triÓn nhiÒu khe nøt t¸ch sôt vµ t¹o v¸ch bËc. C¸c khe nøt c¾t cã ph−¬ng vÞ 30-40° ∠ 60-70°, dµi 120-150 m. C¸c khe nøt t¸ch gi·n cã ph−¬ng vÞ 80-90°∠ 60-70°, dµi 30-40 m, réng 0,2 - 0,3 m, ho¹t ®éng t¸ch sôt, h×nh thµnh c¸c v¸ch bËc, chªnh cao mçi bËc 1-2 m. Nøt ®Êt ®· ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng cña 32 hé d©n ë d−íi ch©n ®åi. - Nøt nói Kim S¬n thuéc th«n KiÖu Ch©u, x· Duy S¬n, huyÖn Duy Xuyªn diÔn ra tõ n¨m 1964 (¶nh 4). Trªn d¶i s−ên nói dµi 500 m, cao 100-120 m ®· ph©n bè nhiÒu vÕt nøt nói, gåm c¸c khe nøt cã ph−¬ng §B-TN vµ ¸ kinh tuyÕn. C¸c khe nøt cã ph−¬ng TB-§N lµ nh÷ng khe nøt c¾t, dµi 130-140 m. C¸c khe nøt cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn lµ nh÷ng khe nøt t¸ch gi·n, dµi 30-40 m, réng 0,3-0,4 m. Ho¹t ®éng cña c¸c khe nøt t¹o nªn c¸c v¸ch bËc kiÕn t¹o, chªnh cao 1-2 m. Chóng kÕt hîp víi nhau t¹o nªn h×nh hµi kiÕn tróc cã d¹ng "®u«i ngùa", ph¶n ¸nh ho¹t ®éng tr−ît b»ng tr¸i - thuËn cña ®øt gÉy ph−¬ng §B-TN. Nøt ®Êt diÔn ra ®· ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn 14 hé d©n ®ang sinh sèng d−íi ch©n nói. - Nøt nói Vó thuéc th«n CÈm Trå, x· Tiªn CÈm, huyÖn Tiªn Ph−íc diÔn ra tõ n¨m 1964 ®Õn nay. §Æc 351 ¶nh 4. Nøt ®Êt trªn nói Kim S¬n, th«n KiÖu Ch©u, x· Duy S¬n, huyÖn Duy Xuyªn biÖt, vµo n¨m 1999, hiÖn t−îng nøt ®Êt diÔn ra m¹nh mÏ víi sù xuÊt hiÖn c¸c khe nøt cã ph−¬ng §B-TN, TB-§N, ¸ vü tuyÕn vµ ¸ kinh tuyÕn. Nøt nói ph¸ huû ruéng v−ên cña c− d©n ®Þa ph−¬ng vµ g©y sù cè nøt ®Ëp Trå ë d−íi ch©n nói. Trªn d¶i s−ên phÝa ®«ng nam nói Vó, dµi 500 m ph©n bè nh÷ng khe nøt cã ph−¬ng §B-TN vµ ¸ vü tuyÕn. C¸c khe nøt cã ph−¬ng §B-TN lµ nh÷ng khe nøt c¾t, dµi 70-100 m. C¸c khe nøt cã ph−¬ng ¸ vü tuyÕn lµ khe nøt nÐn Ðp, dµi 50-70 m. Ho¹t ®éng hiÖn ®¹i cña chóng h×nh thµnh c¸c v¸ch, bËc kiÕn t¹o, chªnh cao 2-3 m. TËp hîp c¸c khe nøt kÕt hîp víi nhau t¹o nªn h×nh hµi kiÕn tróc cã d¹ng "®u«i ngùa", ph¶n ¸nh tÝnh chÊt tr−ît b»ng tr¸i cña ®øt gÉy ph−¬ng §B-TN. Nøt ®Êt diÔn ra ®· ph¸ huû d¶i ®Þa h×nh s−ên nói cïng víi ruéng v−ên, hoa mÇu cña c− d©n ®Þa ph−¬ng (¶nh 5). KÒ s¸t ch©n nói Vó lµ suèi Trå chÈy tõ h−íng ®«ng b¾c vÒ phÝa t©y nam, råi ®æ vµo s«ng Tiªn. Trªn suèi Trå ®· x©y dùng ®Ëp hå Trå cã kÕt cÊu b»ng bªt«ng. Tuy nhiªn, hiÖn nay ®Ëp ®· bÞ nøt nÎ, mÊt n−íc, cã nguy c¬ vì ®Ëp khi cã m−a lò lín. HÖ thèng c¸c khe nøt c¾t ngang ®Ëp Trå cã ph−¬ng §B-TN vµ ¸ vü tuyÕn. - Nøt ®Êt kÌm theo sôt ®Êt diÔn ra trªn nói D−¬ng L©m, x· Trµ D−¬ng, huyÖn B¾c Trµ My tõ n¨m 1999. ë phÝa ®«ng nói D−¬ng L©m, trªn d¶i s−ên dµi 500 m ph©n bè c¸c vÕt nøt nói, gåm c¸c khe nøt cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn vµ TB-§N (¶nh 6). Khe nøt cã ph−¬ng TB-§N lµ nh÷ng khe nøt c¾t, dµi 70-120 m. C¸c khe nøt cã ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn lµ khe nøt t¸ch sôt. Ho¹t ¶nh 5. Nøt ®Êt trªn nói Vó, x· Tiªn CÈm, huyÖn Tiªn Ph−íc ¶nh 6. Nøt ®Êt trªn ®åi D−¬ng L©m, x· Trµ D−¬ng, huyÖn B¾c Trµ My 352 ®éng hiÖn ®¹i h×nh thµnh c¸c v¸ch bËc kiÕn t¹o, chªnh cao 1-1,5 m. Nøt nói ®· ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn 32 hé d©n ®ang sinh sèng d−íi ch©n nói. III. Khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam 1. TiÕp cËn víi viÖc khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt NguyÔn Träng Yªm ®· ®Æt nÒn mãng cho viÖc nghiªn cøu tai biÕn nøt ®Êt trªn c¬ së nghiªn cøu khoanh vïng khe nøt hiÖn ®¹i [4]. §Õn nay viÖc nghiªn cøu khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt cßn nhiÒu tån t¹i. HiÖn ch−a x©y dùng ®−îc thang møc ®é ph¸ huû c¸c ®èi t−îng cña tai biÕn nøt ®Êt ë trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt gièng nh− thang ph©n cÊp ®éng ®Êt (MSK-64). Do ®ã, trong bµi b¸o nµy, khoanh vïng nguy c¬ nøt ®Êt dùa trªn c¸c tiªu chÝ ph©n cÊp ®íi ¶nh h−ëng ®éng lùc ®øt gÉy (§§L§G), gåm møc ®é ph¸ huû g©y biÕn d¹ng c¸c lo¹i ®Êt ®¸ t¹o c¸c ®íi cµ n¸t, xiÕt Ðp vì vôn, vµ h×nh thµnh khe nøt hiÖn ®¹i ; møc ®é ph¸ hñy ®Þa h×nh, ph¸t triÓn c¸c qu¸ tr×nh ®Þa m¹o T©n kiÕn t¹o, møc ®é h×nh thµnh khe nøt hiÖn ®¹i tõ mËt ®é khe nøt ; biªn ®é vµ tèc ®é dÞch chuyÓn cña ®øt gÉy ; vai trß thø bËc trong khèng chÕ c¸c bËc kiÕn tróc vµ møc ®é ph¸ huû c¸c ®èi t−îng trªn bÒ mÆt cña tai biÕn nøt ®Êt ®· diÔn ra [4]. ViÖc x¸c ®Þnh §§L§G vµ khoanh vïng ¶nh h−ëng ®Þa ®éng lùc khu vùc nghiªn cøu ®· ®−îc ®Ò cËp trong nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc nh÷ng n¨m gÇn ®©y [1, 2]. Trªn c¬ së øng dông tæng hîp c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Þa m¹o ®Þnh l−îng, ph©n tÝch khe nøt kiÕn t¹o vµ tÝnh to¸n theo c¸c ®Æc tr−ng ®éng lùc cña ®øt gÉy cho phÐp x¸c ®Þnh chiÒu réng §§L§G ®¹t ®é tin cËy vµ chÝnh x¸c cao. Tuy nhiªn, ranh giíi cña c¸c §§L§G ®−îc x¸c ®Þnh còng phô thuéc vµo tµi liÖu nghiªn cøu. Trong bµi b¸o nµy, b»ng tæng hîp c¸c tµi liÖu ph©n tÝch, §§L§G trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam ®· ®−îc x¸c ®Þnh. ChiÒu réng ®íi ®éng lùc ®øt gÉy bËc 1 S«ng Bung - Trµ Bång, S«ng P« C« lµ 5-7 ®Õn 10-15 km, ®íi ®øt gÉy bËc 2 Th¹nh Mü - §¹i HiÖp vµ Duy Xuyªn - HiÖp §øc tõ 3-5 ®Õn 5-7 km vµ c¸c ®íi ®øt gÉy bËc cao h¬n tõ 2-3 ®Õn 5 km [2]. 2. §Æc ®iÓm yÕu tè t¸c ®éng ph¸t sinh nøt ®Êt trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña NguyÔn Träng Yªm vµ c¸c céng sù (1991, 2005) ®· kh¼ng ®Þnh, vai trß ph¸t sinh tai biÕn nøt ®Êt chÝnh lµ c¸c ®íi ®øt gÉy, ®øt gÉy ho¹t ®éng. CÊp ®é nguy c¬ nøt ®Êt phô thuéc vµo vai trß vµ vËn tèc chuyÓn dÞch cña c¸c khèi, vi khèi däc theo c¸c ®íi ®øt gÉy [5]. Trong bèi c¶nh ®Þa ®éng lùc Pliocen - §Ö Tø l·nh thæ ViÖt Nam, c¶ hai khèi §«ng B¾c ViÖt Nam - Nam Trung Hoa vµ Sunda ®Òu chÞu t¸c ®éng cña mét tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o (T¦SKT) thèng nhÊt víi trôc nÐn Ðp cùc ®¹i ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn vµ trôc øng suÊt t¸ch gi·n cùc ®¹i ph−¬ng ¸ vü tuyÕn, c¸c trôc ®ã ®Òu n»m ngang, kiÓu tr−êng chñ yÕu lµ tr−ît - gi·n, t−¬ng tù nh− T¦SKT hiÖn ®¹i §«ng - §«ng Nam ¸ ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ cÊu chÊn tiªu ®éng ®Êt. Do ®ã, trong mét chõng mùc nµo ®ã, cã thÓ xem xÐt vµ coi T¦SKT Pliocen - §Ö Tø trªn l·nh thæ ViÖt Nam vÉn cßn tiÕp diÔn ®Õn ngµy nay ; hay nãi c¸ch kh¸c, T¦SKT hiÖn ®¹i chÝnh lµ T¦SKT Pliocen - §Ö Tø vÉn cßn tiÕp diÔn ®Õn ngµy nay. Trong bèi c¶nh §§L§G khu vùc, c¸c khèi §«ng B¾c Bé, T©y B¾c Bé, B¾c Trung Bé vµ Nam Trung Bé chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi víi nhau däc theo c¸c ®íi ®øt gÉy ph−¬ng TB-§N theo h−íng chuyÓn dÞch ph¶i. KÕt qu¶ cña chuyÓn ®éng, mét mÆt lµm ph©n dÞ phøc t¹p c¸c khèi kiÕn tróc nãi trªn, mÆt kh¸c l¹i thóc ®Èy h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tai biÕn ®Þa chÊt nãi chung, nøt ®Êt, ®éng ®Êt nãi riªng [5-7]. Trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam ph©n bè c¸c ®øt gÉy ph−¬ng §B-TN, TB-§N, ¸ vü tuyÕn vµ ¸ kinh tuyÕn (h×nh 2). Trong ®ã, næi lªn c¸c ®íi ®øt gÉy S«ng Bung - Trµ Bång (§SB-TB), S«ng C«n, A §en - ¸i NghÜa (§A§-AN), Th¹nh Mü - §¹i HiÖp, HiÖp §øc - Duy Xuyªn, §¹i Léc - Nói Thµnh, Ph−íc Xu©n - Tam Kú (§PX-TK), S«ng P« C« (§SPC), §¾c Pring,... Trªn c¬ së ph©n tÝch khe nøt kiÕn t¹o trong c¸c ®¸ tr−íc Kainozoi muén däc c¸c ®íi ®øt gÉy ë khu vùc nghiªn cøu b»ng ph−¬ng ph¸p kiÕn t¹o ®éng lùc ®· kh«i phôc ®−îc hai T¦SKT [2]. T¦SKT thø nhÊt cã trôc øng suÊt nÐn Ðp ph−¬ng ¸ vü tuyÕn, trôc øng suÊt t¸ch gi·n ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn. T¦SKT thø hai cã trôc øng suÊt nÐn Ðp ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn, trôc øng suÊt t¸ch gi·n ph−¬ng ¸ vü tuyÕn. Trong c¸c ®¸ basalt Pliocen - §Ö Tø lé ra ë Ph−íc S¬n, Nói Thµnh tØnh Qu¶ng Nam chØ kh«i phôc ®−îc mét T¦SKT t−¬ng tù T¦SKT thø hai ®· kh«i phôc ®−îc trong c¸c ®¸ cæ h¬n. Nh− vËy, T¦SKT thø hai sím nhÊt còng chØ xuÊt hiÖn trong Pliocen. §èi s¸nh víi T¦SKT hiÖn ®¹i §«ng Nam ¸ cho thÊy, T¦SKT Pliocen - §Ö Tø t−¬ng tù nh− T¦SKT hiÖn ®¹i ph©n bè ë khu vùc nµy [6, 7]. C¸c ®øt gÉy kiÕn t¹o ho¹t ®éng trong bèi c¶nh ®éng lùc víi T¦SKT cã trôc øng suÊt nÐn Ðp cùc ®¹i ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn, trôc 353 H×nh 2. S¬ ®å khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt tØnh Qu¶ng Nam Chó thÝch : C¸c §§L§G : f1. S«ng Bung - Trµ Bång, f2. S«ng P« C«, f3. Th¹nh Mü - §¹i HiÖp, f4. Duy Xuyªn - HiÖp §øc, f5. Ga Ri - §¾c Pree, f6. Trµ Don - Trµ Mai, f7. S«ng C«n, f8. A §en - ¸i NghÜa, f9. Ph−íc Xu©n - Tam Kú, f10. Trµ D−¬ng-Tam Mü, f11. §¹i Léc - Nói Thµnh, f12. A TÐp - A V−¬ng, f13. S«ng Nam, f14. Zouih - Ma Cooih, f15. A Xan - La Dªª, f16. Cha Val, f17. S«ng §¾c Pring, f18. Cµ Dy - QuÕ L©m, f19. N«ng S¬n - Duy Phó, f20. S«ng Tiªn, f21. Tam D©n - Tam S¬n, f22. Tiªn C¶nh - Tam Xu©n, f23. Ph−íc HiÖp - Trµ Bui, f24. Ph−íc Thµnh - Trµ Nam øng suÊt t¸ch gi·n cùc ®¹i ph−¬ng ¸ vü tuyÕn vµ trôc øng suÊt trung gian gÇn th¼ng ®øng. TÝnh chÊt cña T¦SKT thay ®æi trong kh«ng gian. Trong khu vùc nghiªn cøu, T¦SKT chñ yÕu ph¸t sinh kiÓu tr−ît b»ng vµ tr−ît b»ng-gi·n. R¶i r¸c mét sè vïng ph©n bè kiÓu tr−êng tr−ît b»ng - nÐn Ðp nh− Ph−íc Xu©n vµ §«ng Giang, kiÓu t¸ch gi·n nh− ë phÝa nam Ph−íc S¬n. Ph©n tÝch khe nøt kiÕn t¹o b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p d¶i khe nøt, ba hÖ khe nøt céng øng còng cho c¸c kÕt qu¶ t−¬ng øng vÒ tÝnh chÊt, c¬ thøc dÞch chuyÓn cña c¸c ®íi ®øt gÉy trong khu vùc nµy [2]. Trªn c¬ së kÕt qu¶ kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch cã thÓ thÊy, nh÷ng ®íi ®øt gÉy chÝnh ë khu vùc nghiªn cøu ho¹t ®éng tÝch cùc víi tÝnh chÊt, tèc ®é kh«ng gièng nhau trong kh«ng gian. §øt gÉy S«ng Bung-Trµ Bång ®æ vÒ h−íng b¾c, ®«ng b¾c víi gãc c¾m kho¶ng 60°- 75°. §íi ®øt gÉy nµy ho¹t ®éng ®a kú. Pha muén diÔn ra trong bèi c¶nh ®éng lùc nÐn Ðp ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn ; ®íi ®øt gÉy ho¹t ®éng tr−ît b»ng ph¶i vµ tr−ît b»ng ph¶i nghÞch. Biªn ®é dÞch chuyÓn ngang ph¶i cña ®íi ®øt gÉy trong Pliocen-§Ö Tø kho¶ng 8 km víi tèc ®é chõng 1,2-1,3 mm/n¨m, trong Holocen kho¶ng 250-300 m víi tèc ®é chõng 2,5-3,0 mm/n¨m. §íi ®øt gÉy S«ng Bung - Trµ Bång cã kh¶ n¨ng sinh ®éng ®Êt víi Ms = 5,1-5,5, chÊn cÊp Io = 7 (MSK-64) [1-3]. ChiÒu réng ®íi ®éng lùc ®o¹n ph−¬ng TB-§N kho¶ng 5-8 km. Trong bèi c¶nh ®Þa ®éng lùc hiÖn ®¹i, c¸c ®øt gÉy ph−¬ng 354 TB-§N ho¹t ®éng tr−ît b»ng ph¶i, ph−¬ng ¸ vü tuyÕn ho¹t ®éng tr−ît b»ng ph¶i-nghÞch. §øt gÉy A §en - ¸i NghÜa ®æ vÒ phÝa b¾c víi gãc c¾m kho¶ng 60°-70°. Biªn ®é dÞch chuyÓn ngang ®¹t kho¶ng 1-1,2 km víi tèc ®é kho¶ng 0,7-0,8 mm/n¨m trong §Ö Tø. §íi ®øt gÉy nµy cã kh¶ n¨ng sinh ®éng ®Êt Ms = 4,6-5,0, chÊn cÊp Io = 7 (MSK-64) ë ®é s©u 8-12 km. ChiÒu réng ®íi ®éng lùc cña ®øt gÉy trong khu vùc nghiªn cøu ®¹t 3-4 km. §øt gÉy Ph−íc Xu©n - Tam Kú ®æ vÒ phÝa b¾c víi gãc c¾m kho¶ng 60°- 70°. Biªn ®é dÞch chuyÓn ngang ®¹t kho¶ng 1,2-1,5 km víi tèc ®é kho¶ng 0,7-0,9 mm/n¨m trong §Ö Tø. §íi ®øt gÉy cã kh¶ n¨ng sinh ®éng ®Êt víi Ms = 4,6- 5,0, chÊn cÊp Io = 7 (MSK-64) ë ®é s©u 8-12 km. ChiÒu réng ®íi ®éng lùc cña ®øt gÉy, ®o¹n trong khu vùc nghiªn cøu kho¶ng 3-5 km. §íi ®øt gÉy S«ng P« C« ®æ vÒ h−íng t©y víi gãc c¾m kho¶ng 60°-75°. §íi ®øt gÉy ho¹t ®éng ®a kú. Pha muén diÔn ra trong bèi c¶nh ®éng lùc nÐn Ðp ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn, kiÓu T¦SKT t¸ch gi·n, ®íi ®øt gÉy ho¹t ®éng thuËn. §íi ®øt gÉy cã kh¶ n¨ng sinh ®éng ®Êt víi Ms = 5,6-6,0 chÊn cÊp Io = 8 ë ®é s©u 15-20 km. ChiÒu réng ®íi ®éng lùc ®øt gÉy ®o¹n ®Çu mót phÝa b¾c kho¶ng 5 km. Trong bèi c¶nh ®éng lùc nÐn Ðp ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn, c¸c ®øt gÉy ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn ho¹t ®éng thuËn lµ chñ yÕu. §íi ®øt gÉy S«ng Giang ®æ vÒ phÝa ®«ng nam víi gãc c¾m kho¶ng 60°-75°. §íi ®øt gÉy nµy ho¹t ®éng tr−ît b»ng tr¸i thuËn. Biªn ®é dÞch chuyÓn ngang trong §Ö Tø kho¶ng 1-1,5 km víi tèc ®é chõng 0,7-0,8 mm/n¨m. §íi ®øt gÉy cã kh¶ n¨ng sinh ®éng ®Êt víi Ms = 4,6-5,0, chÊn cÊp Io = 7 ë ®é s©u 10-15 km. ChiÒu réng ®íi ®éng lùc ®øt gÉy kho¶ng 3 km [1-3]. Trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam, c¸c ®øt gÉy ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn ph©n bè ë T©y Giang, Nam Giang vµ Ph−íc S¬n, gåm ®øt gÉy S«ng P« C« (bËc 1), §¾c Pring (bËc 3) vµ mét sè ®øt gÉy bËc 3, 4 kh¸c. C¸c ®øt gÉy ph−¬ng ¸ vü tuyÕn ph©n bè trªn ®Þa phËn c¸c huyÖn T©y Giang, §«ng Giang, B¾c Trµ My vµ Nói Thµnh, gåm ®øt gÉy S«ng Bung - Trµ Bång (bËc 1), S«ng C«n, A §en - ¸i NghÜa, Ph−íc Xu©n - Tam Kú (bËc 3) vµ mét sè ®øt gÉy bËc 3, 4 kh¸c. C¸c ®øt gÉy ph−¬ng §B-TN ph©n bè chñ yÕu ë c¸c huyÖn §¹i Léc, Nam Giang, N«ng S¬n, HiÖp §øc, Duy Xuyªn vµ QuÕ S¬n, gåm ®øt gÉy S«ng Giang (Th¹nh Mü - §¹i HiÖp), Duy Xuyªn - HiÖp §øc (bËc 2) vµ mét sè ®øt gÉy bËc 3, 4 kh¸c. C¸c ®øt gÉy ph−¬ng TB- §N chñ yÕu lµ c¸c ®øt gÉy bËc cao, ph©n bè r¶i r¸c ë tØnh Qu¶ng Nam. Ph¹m vi ¶nh h−ëng ®éng lùc ®øt gÉy bËc 1, 2 chiÕm 18,2 %, bËc 3, 4 chiÕm 26 % vµ vïng kh«ng cã ®øt gÉy hoÆc r¶i r¸c c¸c ®øt gÉy bËc cao chiÕm 55,8 % diÖn tÝch tù nhiªn tØnh Qu¶ng Nam. MËt ®é ®øt gÉy ®¹t gi¸ trÞ lín (> 1,12 km/km2) tËp trung däc theo c¸c ®íi ®øt gÉy S«ng Bung - Trµ Bång, S«ng P« C«, chiÕm 11,5 % diÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh. MËt ®é ®øt gÉy tõ 0,84 ®Õn 1,12 km/km2 ph©n bè däc theo c¸c ®íi ®øt gÉy S«ng Nam Giang vµ Duy Xuyªn - HiÖp §øc, chiÕm 15,3 % diÖn tÝch tù nhiªn tØnh. MËt ®é ®øt gÉy < 0,28 km/km2 chiÕm diÖn tÝch réng lín, tíi 32,4 % diÖn tÝch tØnh Qu¶ng Nam. Trªn khu vùc §−êng Hå ChÝ Minh, ®o¹n tõ T©y Giang ®Õn Ph−íc S¬n cã c¸c ®øt gÉy ph−¬ng ¸ vü tuyÕn, ¸ kinh tuyÕn, TB-§N vµ §B-TN c¾t qua S«ng Bung -Trµ Bång, A §en - ¸i NghÜa, Ph−íc Xu©n - Tam Kú, S«ng P« C«, S«ng C«n, A §en - ¸i NghÜa. Khu vùc hå Phó Ninh n»m ë r×a phÝa b¾c ®íi ®øt gÉy S«ng Bung - Trµ Bång, phÝa nam cña ®øt gÉy Ph−íc Xu©n - Tam Kú. Trong khu vùc nµy cßn ph©n bè c¸c ®íi ®øt gÉy ph−¬ng ¸ vü tuyÕn, TB-§N, §B- TN vµ ¸ kinh tuyÕn bËc cao. 3. Khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt tØnh Qu¶ng Nam Theo c¸ch tiÕp cËn ®· tr×nh bÇy ë trªn, vïng cã nguy c¬ nøt ®Êt víi c¸c cÊp bËc t−¬ng øng lµ c¸c §§L§G cã thø bËc kh¸c nhau vµ còng chÝnh lµ nh÷ng vïng ¶nh h−ëng ®Þa ®éng lùc hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y cho thÊy, viÖc khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt dùa vµo c¸c ®Æc tr−ng chñ yÕu : møc ®é ph¸ huû g©y biÕn d¹ng c¸c lo¹i ®Êt ®¸ t¹o c¸c ®íi cµ n¸t, xiÕt Ðp vì vôn ; møc ®é ph¸ hñy ®Þa h×nh thÓ hiÖn ë c¸c qu¸ tr×nh ®Þa m¹o - T©n kiÕn t¹o ; møc ®é h×nh thµnh khe nøt hiÖn ®¹i thÓ hiÖn ë mËt ®é khe nøt, ®øt gÉy ; biªn ®é vµ tèc ®é dÞch chuyÓn cña ®øt gÉy ; vai trß ph©n ®Þnh c¸c bËc kiÕn tróc vµ møc ®é ph¸ huû c¸c ®èi t−îng trªn bÒ mÆt cña tai biÕn nøt ®Êt ®· diÔn ra (ph¸ huû c«ng tr×nh giao th«ng, x©y dùng d©n dông, ®ª ®Ëp, nói, ®åi, ruéng v−ên). Trong ®iÒu kiÖn nghiªn cøu hiÖn nay, chóng ta nhËn thøc, trong khu vùc nghiªn cøu cã vïng cã nguy c¬ rÊt cao, cao (däc theo ®íi ®øt gÉy ho¹t ®éng c¸c cÊp 1, 2), cã vïng cã nguy c¬ trung b×nh, thÊp (däc ®íi ®øt gÉy bËc 3, 4) vµ vïng cã nguy c¬ nøt ®Êt rÊt thÊp (däc theo c¸c ®íi ®øt gÉy bËc cao h¬n hoÆc vïng ngo¹i vi c¸c §§L§G). Do ®ã, trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Æc ®iÓm ®Þa ®éng lùc hiÖn ®¹i, cho phÐp khoanh vïng c¶nh b¸o nguy c¬ nøt ®Êt (NCN§) tØnh Qu¶ng Nam (h×nh 2). Vïng NCN§ rÊt cao lµ nh÷ng ®íi ®éng lùc ®øt gÉy ph©n chia khèi cÊu tróc bËc 1 trong khu vùc nghiªn cøu : S«ng Bung - Trµ Bång vµ S«ng P« C«. 355 §©y chÝnh lµ nh÷ng ®íi ph¸ hñy ®øt gÉy lµm ranh giíi gi÷a c¸c khèi cÊu tróc B¾c Trung Bé, Nam Trung Bé vµ Sª K«ng. ChuyÓn dÞch cña ba khèi kiÕn tróc bËc 1 (trong khu vùc nghiªn cøu) ®· thóc ®Èy ph¸t sinh tai biÕn nøt ®Êt ph¸t triÓn däc c¸c ®íi nµy. Trong ph¹m vi khu vùc nghiªn cøu, vïng cã nguy c¬ nøt ®Êt rÊt cao t¹o thµnh hai d¶i : d¶i S«ng Bung - Trµ Bång vµ S«ng P« C«. D¶i S«ng Bung - Trµ Bång ch¹y dµi theo ph−¬ng TB-§N tõ biªn giíi ViÖt-Lµo ®Õn thÞ trÊn Kh©m §øc, huyÖn Ph−íc S¬n chuyÓn sang ph−¬ng ¸ vü tuyÕn qua ®Þa phËn huyÖn B¾c Trµ My, cã chiÒu dµi h¬n 200 km, réng tõ 5-7 km ®Õn 10-15 km. D¶i S«ng P« C« ch¹y theo ph−¬ng ¸ kinh tuyÕn tõ thÞ trÊn Kh©m §øc ®Õn ®Ìo Lß Xo, dµi 40 km, réng 5-7 km. Nøt ®Êt diÔn ra víi mËt ®é rÊt lín, nguy hiÓm, c−êng ®é kh¸ m¹nh. HiÖn tr¹ng diÔn ra nhiÒu vÕt nøt cã chiÒu dµi, réng lín ë c¸c huyÖn Ph−íc S¬n, B¾c Trµ My, Nam Trµ My. Nøt ®Êt ph¸ huû c«ng tr×nh giao th«ng cÊp quèc gia, ®ª ®Ëp, cÇu cèng ph¶i x©y dùng l¹i. Vïng NCN§ cao lµ nh÷ng ®íi ®éng lùc cña c¸c ®øt gÉy ph©n chia khèi cÊu tróc bËc 2 trong khu vùc nghiªn cøu : Gari - §¾c Pree, Trµ Don - Trµ Mai, Th¹nh Mü - §¹i HiÖp, HiÖp §øc - Duy Xuyªn. C¸c d¶i nµy kÐo dµi tõ 100-150 km, réng tõ 2-3 km ®Õn 5-7 km. Däc c¸c d¶i nµy, ®Êt ®¸ bÞ ph¸ hñy biÕn d¹ng dËp vì m¹nh mÏ, nøt ®Êt ph¸t triÓn m¹nh, mËt ®é nøt ®Êt lín, nøt ®Êt kÌm theo khèi tr−ît cã kÝch th−íc lín, nhiÒu vÕt nøt cã quy m« lín ®· xÈy ra ë c¸c huyÖn Ph−íc S¬n, T©y Giang, §«ng Giang, Nam Giang, Duy Xuyªn, §¹i Léc vµ Phó Ninh. Vïng NCN§ trung b×nh lµ nh÷ng ®íi ®éng lùc cña c¸c ®øt gÉy ph©n chia khèi cÊu tróc bËc 3 trong khu vùc nghiªn cøu : S«ng C«n, Za Hung - §¹i L·nh, §¹i Léc - Nói Thµnh, Ph−íc Xu©n - Tam Kú, Trµ D−¬ng - Tam Mü cã chiÒu dµi kho¶ng 50-150 km, chiÒu réng 3-5 km, c¸c biÓu hiÖn vÒ dÞch chuyÓn, biÕn d¹ng, ph¸ huû hiÖn ®¹i diÔn ra víi c−êng ®é vµ quy m« trung b×nh. Nøt ®Êt diÔn ra ë mét sè ®Þa ph−¬ng víi quy m« trung b×nh, nh− ë c¸c huyÖn Tiªn Ph−íc, HiÖp §øc, Tam Kú, Nói Thµnh, §«ng Giang, Duy Xuyªn. Vïng NCN§ thÊp lµ nh÷ng ®íi ®éng lùc cña c¸c ®øt gÉy ph©n chia khèi cÊu tróc bËc 4 trong khu vùc nghiªn cøu : A TÐp - A V−¬ng, QuÕ L©m - Duy Phó, S«ng §¾c Pring, Zuoih - Chµ Val, Cµ Dy - Ph−íc HiÖp, Ph−íc Thµnh - Trµ Nam. Trªn c¸c d¶i nµy nøt ®Êt ph¸t triÓn ë møc ®é yÕu ; c−êng ®é, quy m« xÈy ra hiÖn t−îng dÞch chuyÓn, biÕn d¹ng hiÖn ®¹i ë møc ®é yÕu. Vïng NCN§ rÊt thÊp lµ vïng ngo¹i vi cña nh÷ng ®íi ®éng lùc ®øt gÉy c¸c cÊp 1, 2, 3, 4 trªn. Nøt ®Êt diÔn ra ë møc ®é rÊt thÊp, hoÆc Ýt xÈy ra. KÕt luËn Tai biÕn nøt ®Êt ®· xÈy ra vµ diÔn biÕn, ph¸t triÓn rÊt phøc t¹p trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam. Trªn toµn tØnh ®· x¸c lËp 76 ®iÓm nøt ®Êt lín nhá. Trong ®ã cã tíi 15 ®iÓm nøt ®Êt nguy hiÓm. Nøt ®Êt diÔn ra trªn c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau : nøt trªn §HCM, QL14D, c¸c tØnh lé 604, 616 ; nøt ®Ëp thuû ®iÖn, thuû lîi : Trµ C©n, VÜnh Trinh, Phó Ninh ; nøt nói §Çu Voi, nói Vó, ®åi Cï Lao, nói Kim S¬n. Nøt ®Êt chñ yÕu ph©n bè däc theo c¸c ®øt gÉy ho¹t ®éng cã ph−¬ng TB-§N, §B-TN, ¸ vü tuyÕn, ¸ kinh tuyÕn, t¹o thµnh d¶i nøt ®Êt ch¹y tõ A TÐp, A V−¬ng ®Õn dèc KiÒn, tõ Duy Xuyªn ®Õn HiÖp §øc, tõ Tµ BHing, §¾c Pring ®Õn B¾c Trµ My, Trµ Nó. Nøt ®Êt ph©n bè tËp trung ë mét sè khu vùc thuéc c¸c huyÖn T©y Giang - §«ng Giang, Duy Xuyªn - HiÖp §øc, Tiªn Ph−íc - Phó Ninh, Ph−íc S¬n - B¾c Trµ My. Nøt ®Êt trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam chñ yÕu ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn bëi tËp hîp c¸c khe nøt c¾t, t¸ch gi·n vµ nÐn Ðp do ho¹t ®éng tr−ît b»ng ph¶i-thuËn cña ®øt gÉy ph−¬ng TB- §N vµ tr−ît b»ng tr¸i-thuËn cña ®øt gÉy ph−¬ng §B-TN, tr−ît b»ng-nghÞch cña ®øt gÉy ph−¬ng ¸ vü tuyÕn. Vïng NCN§ rÊt cao lµ §§L§G S«ng Bung - Trµ Bång vµ S«ng P« C«, ph©n bè ë c¸c huyÖn T©y Giang, Nam Giang, Ph−íc S¬n, B¾c Trµ My vµ Nói Thµnh. Nøt ®Êt ph¸ huû c«ng tr×nh giao th«ng cÊp quèc gia, ®ª ®Ëp, cÇu cèng ph¶i x©y dùng l¹i. Vïng NCN§ cao lµ §§L§G Gari - §¾c Pree, Trµ Don - Trµ Mai, Th¹nh Mü - §¹i HiÖp, HiÖp §øc - Duy Xuyªn. C¸c vÕt nøt cã quy m« lín ®· xÈy ra ë c¸c huyÖn Ph−íc S¬n, T©y Giang, §«ng Giang, Nam Giang, Duy Xuyªn, §¹i Léc vµ Phó Ninh. Vïng NCN§ trung b×nh lµ §§L§G S«ng C«n, Za Hung - §¹i L·nh, §¹i Léc - Nói Thµnh, Ph−íc Xu©n - Tam Kú, Trµ D−¬ng - Tam Mü. Nøt ®Êt diÔn ra ë mét sè ®Þa ph−¬ng víi quy m« trung b×nh, nh− ë Tiªn Ph−íc, HiÖp §øc, Tam Kú, Nói Thµnh, §«ng Giang, Duy Xuyªn. Vïng NCN§ thÊp lµ §§L§G A TÐp - A V−¬ng, QuÕ L©m - Duy Phó, S«ng §¾c Pring, Zuoih - Chµ Val, Cµ Dy - Ph−íc HiÖp, Ph−íc Thµnh - Trµ Nam. Trªn c¸c d¶i nµy nøt ®Êt ph¸t triÓn ë møc ®é yÕu ; c−êng ®é, quy m« xÈy ra hiÖn t−îng dÞch chuyÓn, biÕn d¹ng hiÖn ®¹i ë 356 møc ®é yÕu. Vïng NCN§ rÊt thÊp lµ vïng ngo¹i vi §§L§G. Nøt ®Êt diÔn ra ë møc ®é rÊt thÊp, hoÆc Ýt xÈy ra. Trong thêi gian tíi cÇn ph¶i ®Çu t− nghiªn cøu chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa ®éng lùc hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c ®øt gÉy ®ang ho¹t ®éng, khoanh vïng dù b¸o nøt ®Êt nãi riªng, tai biÕn ®Þa chÊt nãi chung lµm c¬ së ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p phßng tr¸nh gi¶m nhÑ thiÖt h¹i do tai biÕn g©y ra phôc vô quy ho¹ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ -x· héi trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam. TµI LIÖU dÉn [1] Ph¹m V¨n Hïng, NguyÔn Träng Yªm, 1998 : "X¸c ®Þnh vïng ¶nh h−ëng ®éng lùc ®øt gÉy T©n kiÕn t¹o Nam Trung Bé", T¹p chÝ C¸c Khoa häc vÒ Tr¸i §Êt, T. 20, 2, 140-144, Hµ Néi. [2] Ph¹m V¨n Hïng, 2001 : "§Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña ®øt gÉy kiÕn t¹o ë R×a B¾c ®Þa khèi Kon Tum", T¹p chÝ C¸c Khoa häc vÒ Tr¸i §Êt, T. 23, 4C§, 370-377. Hµ Néi. [3] Lª Tö S¬n, 1997 : "§é nguy hiÓm ®éng ®Êt khu vùc miÒn Nam Trung Bé". T¹p chÝ C¸c Khoa häc vÒ Tr¸i §Êt, T. 19, 4, 256-263, Hµ Néi. [4] NguyÔn Träng Yªm, 1991 : "VÒ viÖc dù b¸o sù xuÊt hiÖn khe nøt hiÖn ®¹i", T¹p chÝ §Þa chÊt, 203-204, Hµ Néi. [5] NguyÔn Träng Yªm,1991 : "VÒ hoµn c¶nh ®Þa ®éng lùc hiÖn ®¹i miÒn Nam Trung Bé", T¹p chÝ §Þa chÊt, lo¹t A, 202-203, 28-32, Hµ Néi. [6] NguyÔn Träng Yªm, 1996 : "Khoanh vïng tr−êng øng suÊt kiÕn t¹o hiÖn ®¹i ViÖt Nam", §Þa chÊt Tµi nguyªn, tËp 1, Nxb Khoa häc vµ Kü thuËt, 8-13, Hµ Néi. [7] NguyÔn Träng Yªm, O.I. Gusenko, Lª Minh Quèc, A. Mostrikov, 1996 : "Tr−êng øng suÊt hiÖn ®¹i vµ c¬ thøc biÕn d¹ng vá Tr¸i §Êt §«ng Nam ¸", §Þa chÊt Tµi nguyªn, tËp 2, Nxb Khoa häc vµ Kü thuËt, 8-13, Hµ Néi. summary Review of current status and land cracking hazard zoning of the Quang Nam Province Quang Nam Province is located at an active tectonic area. Land cracking hazard occur with increasing scale and cause damage to lives of local residents. This paper presents the situation and land cracking zoning investigation as a basis for rational use of territory and to prevent disasters. - In the Quang Nam Province there are about 76 land cracking sites in which 15 points caused serious damages and losses such as : Ho Chi Minh route cracking : the A Tep-A Vuong section, Song Bung Pass ; cracked mountains : Dau Voi, Kim Son, Vu ; cracked hills : Cu Lao, Duong Lam ; cracked dam : Tra Can, Phu Loc, Phu Ninh. - The land cracks happened due to fault activities in the context of modern geodynamics. Set of "chicken wing" fractures reflect normal-left slip of the NE-SW faults, normal-right slip of the NW-SE faults, and reversed slip of the sub-latitudinal faults : Bung-Tra Bong River, A Den - Ai Nghia, Phuoc Xuan - Tam Ky, Po Co River, Con River faults,... - The risk of land cracking is very high along affective areas of faults : Song Bung - Tra Bong River, Po Co River, from 5-7 km to 10-15 km width, distribu- ting in the districts of Tay Giang, Nam Giang, Phuoc Son and North Tra My - Nui Thanh. The risk of land cracking is high along fault affected area : Gari - Dac Pree, Tra Don - Tra Mai, Dai Hiep - Thanh My, Hiep Duc - Duy Xuyen, from 2-3 km to 5-7 km in width, in the districts of Phuoc Son, Tay Giang, Dong Giang, Nam Giang, Duy Xuyen, Dai Loc and Phu Ninh. The risk of land cracking is average along fault areas : Za Hung - Dai Lanh, Dai Loc - Nui Thanh, Phuoc Xuan - Tam Ky, Tra Duong- Tam My, from 3 to 5 km in width and distributed in the districts of Tien Phuoc, Hiep Duc, Tien Phuoc, Nui Thanh, Dong Giang, Duy Xuyen. The risk of earth cracking area is low in : A Tep - A Vuong, Que Lam - Duy Phu, Dac Pring River, Zuoih - Cha Val, Ca Dy - Phuoc Hiep and Phuoc Thanh - Tra Nam. Outside faulting areas, land cracking risk are very low. Ngµy nhËn bµi : 5-10-2010 ViÖn §Þa chÊt (ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam)