Đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc bệnh nhân có sử dụng khung cố định ngoài tại bệnh viện trung ương Huế

Bệnh viện Trung ương Huế Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 63/2020 13 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ QUY TRÌNH CHĂM SÓC BỆNH NHÂN CÓ SỬ DỤNG KHUNG CỐ ĐỊNH NGOÀI TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG HUẾ Huỳnh Thị Thu Thảo1, Nguyễn P.H.N. Tố Trinh1 Bùi Thị Thu Lý1, Nguyễn Thị Xuân Lộc1 DOI: 10.38103/jcmhch.2020.63.2 TÓM TẮT Đặt vấn đề: Phẫu thuật kết hợp xương khung cố định ngoài là phẫu thuật được tiến hành từ những đinh nhỏ được khoan, bắt vững vào trong xương, những đinh này sẽ được gắn cố định ở bên ngoài với khung kim loại, vị trí rạch da để xuyên đinh từ ngoài vào là nơi dễ bị nhiễm trùng nhất, để cho nhân viên y tế và người bệnh biết cách chăm sóc, làm sạch khung CĐN và chân đinh đóng vai trò rất quan trọng trong việc dự phòng, phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng. Nghiên cứu của chúng tôi được thực hiện tại Trung tâm chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Trung ương Huế. Mục tiêu: (1) Xây dựng quy trình chăm sóc khung cố định ngoài phù hợp cho bệnh nhân; (2) Đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc bệnh nhân có sử dụng khung cố định ngoài. Phương pháp: Nghiên cứu thuần tập, mô tả cắt ngang và phân tích đặc điểm lâm sàng. Từ tháng 06/2019 đến tháng 02/2020 có 43 bệnh nhân kết hợp xương khung cố định ngoài tại TT CTCH - Bệnh viện Trung ương Huế. Kết quả: Sau 6 tháng có 22 bệnh tốt, 21 bệnh nhân có nguy cơ và không có bệnh nhân nào bị nhiễm trùng. Kết luận: Thực hiện theo các bước đúng quy trình, tỷ lệ nhiễm trùng chân đinh giảm rõ rệt và kéo dài được thời gian lưu khung cho bệnh nhân để xương tạo can vững chắc. Từ khóa: Qui trình chăm sóc, khung cố định ngoài. ABSTRACT THE ROLE OF NURSING CARE IN PATIENTS WITH THE EXTERNAL FIXATION IN HUE CENTRAL HOSPITAL Huynh Thi Thu Thao1, Nguyen P.H.N To Trinh1, Bui Thi Thu Ly1, Nguyen Thi Xuan Loc1 Background: External fixation is a surgical treatment wherein rods are screwed into bone and exit the body to be attached to a stabilizing structure on the outside of the body. Pin site infections are a common complication of external fixation that places a significant burden on the patient and healthcare system. 1. Bệnh viện Trung ương Huế - Ngày nhận bài (Received): 10/5/2020; Ngày phản biện (Revised): 30/5/2020; - Ngày đăng bài (Accepted): 01/7/2020 - Người phản hồi (Corresponding author): Huỳnh Thị Thu Thảo - Email: huynhthuthao2012@gmail.com; SĐT: 0914078852 14 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 63/2020 Bệnh viện Trung ương Huế Đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc... I. ĐẶT VẤN ĐỀ Xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân ngày càng cao, trong đó công tác chăm sóc sức khỏe người bệnh tại bệnh viện góp phần quan trọng trong công tác khám bệnh, chữa bệnh. Do đó nhu cầu chăm sóc của người bệnh trước và sau phẫu thuật là rất cao[1],[3]. Phẫu thuật kết hợp xương khung cố định ngoài là phẫu thuật được tiến hành từ những đinh nhỏ được khoan, bắt vững vào trong xương, những đinh này sẽ được gắn cố định ở bên ngoài với khung kim loại, vị trí rạch da để xuyên đinh từ ngoài vào là nơi dễ bị nhiễm trùng nhất[5]. Trong thời gian qua cho thấy tỷ lệ nhiễm trùng chân đinh tăng cao, do vậy để cho nhân viên y tế và người bệnh biết cách chăm sóc, làm sạch khung CĐN và chân đinh đóng vai trò rất quan trọng trong việc dự phòng, phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng. Bên cạnh đó, cần phải hướng dẫn bệnh nhân nhận biết các dấu hiệu nhiễm trùng để tái khám sớm, giúp cho các bác sĩ can thiệp kịp thời, tránh những biến chứng nguy hại về sau. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc bệnh nhân có sử dụng khung cố định ngoài, nhằm mục tiêu: - Xây dựng quy trình chăm sóc khung cố định ngoài phù hợp cho bệnh nhân. - Đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc bệnh nhân có sử dụng khung cố định ngoài. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU • Đối tượng: Gồm 43 bệnh nhân được phẫu thuật tại Trung tâm chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Trung ương Huế từ tháng 06/2019 đến tháng 02/2020. • Các chỉ tiêu đánh giá: - Nghiên cứu thuần tập, mô tả cắt ngang và phân tích đặc điểm lâm sàng - Đặc điểm chung: Tuổi, giới, nghề nghiệp, nguyên nhân. • Quy trình nghiên cứu: Chuẩn bị dụng cụ: - Tại bệnh viện: bộ dụng cụ thay băng vô khuẩn, dung dịch sát khuẩn tay, nước muối, betadin, cồn 700, găng, - Tại nhà: tăm bông, bông vô khuẩn; gạc y tế vô khuẩn, khăn tắm sạch, cốc sạch, xà bông, Các bước chăm sóc khung cố định ngoài: - Tại viện: thực hiện đúng quy trình thay băng của Bộ Y tế quy định. - Tại nhà: 1. Rửa tay sạch bằng xà bông hoặc nước rửa tay diệt khuẩn trước khi làm, lấy gạc che phủ chân đinh (nếu có). Despite numerous studies that work to derive evidence-based recommendations for prevention of pin site infections, substantial controversy exists in regard to the optimal protocol. Objectives: (1) to establish a proper procedure for taking care of the external fixation for patients; (2) to evaluate the results in patients who were treated by the external fixation and taken care with our clinical protocol. Methods: Our prospective study was conducted at the Trauma of Department of Surgery, Hue Central Hospital. From 6/2019 to 2/2020. There were 43 patients (32 males, 11 females) with lower extremity fractures who were treated by exteral fixation. Results: The results after 6 months were calm in 22 patients, irritated in 21 patients and no infected patients in term of Pin site infection clinical assessment tools. Conclusions: Following the exact steps, the infection rate of the external fixation decreases significantly, and the extension of the period of maintaining the external fixation helps patients have more time to reconstruct the bone structure. Key words: Taking care patient, external fixation. Bệnh viện Trung ương Huế Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 63/2020 15 2. Dùng khăn tắm sạch nhúng vào chậu nước có hoà sữa tắm, lau vùng da và khung CĐN. Lấy khăn sạch nhúng nước sạch lau lại vùng da và khung CĐN. 3. Dùng gạc lấy bỏ vảy, da chết bám xung quanh chân đinh. 4. Lau từng chân đinh một bằng tăm bông và nước muối, ấn nhẹ xuống tại chân đinh với lực vừa phải, lau xung quanh chân đinh sau đó lau lên trên đinh, không làm ngược lại. 5. Rửa toàn bộ khung và đinh lại bằng nước sạch 6. Lau khô khung và chân đinh bằng gạc khô hoặc dùng máy sấy sấy khô. Lưu ý sấy với nhiệt độ ấm vừa phải không quá nóng đề phòng bỏng da. 7. Che phủ lại chân đinh bằng gạc khô khi đi ra ngoài. Các câu hỏi thường gặp 1. Cẳng bàn chân sưng nề nhiều hay ít 2. Đi lại như thế nào 3. Khi nào tháo khung cố định ngoài, có ảnh hưởng gì về sau không 4. Khung CĐN đi qua các khớp gối hoặc khớp cổ chân có cử động được các khớp này hay không 5. Tập phục hồi chức năng có đau không 6. Có nên dùng thêm thuốc kháng sinh 7. Chế độ ăn như thế nào III. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN Qua 43 bệnh nhân tham gia vào nghiên cứu trong đó: 3.1. Các chỉ tiêu đánh giá 3.1.1. Tuổi Tuổi n % Dưới 18 08 18,7 Từ 18- 60 29 67,4 Trên 60 06 13,9 Tổng 43 100 Nhóm tuổi từ 18 đến 60 chiếm tỷ lệ cao nhất 62,9% , do độ tuổi này là độ tuổi lao động, đi lại và tham gia các hoạt động thường ngày cao nên tỷ lệ xảy ra tai nạn nhiều 3.1.2. Giới Giới n % Nam 32 74,4 Nữ 11 25,6 Tổng 43 100 Tỷ lệ nam cao hơn nữ theo chúng tôi nhận thấy nam là đối tượng tham gia các hoạt động xã hội nhiều, ngoài ra một số trường hợp xảy ra do thói quen dùng bia, rượu ở nam giới nhiều hơn nữ giới. 3.1.3. Nghề nghiệp Nghề nghiệp n % Cán bộ 08 18,6 Nông dân 24 55,8 Các nghề khác 11 25,6 Tổng 43 100 Nông dân chiếm tỷ lệ 65,7%. 3.1.4. Nguyên nhân Nguyên nhân n % TNGT 34 79,1 TNSH 05 11,6 Các nguyên nhân khác 04 9,3 Tổng 43 100 Nguyên nhân do tai nạn giao thông chiếm 79,1% trùng với nghiên cứu của bs Đinh Văn Thùy. 3.2. Quy trình chăm sóc khung cố định ngoài 3.2.1.Các bước chăm sóc khung CĐN tại bệnh viện (điều dưỡng là người thực hiện) 16 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 63/2020 Bệnh viện Trung ương Huế Đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc... Stt Tên các bước Luôn luôn Thỉnh thoảng Không 1 Rửa tay bằng dung dịch sát khuẩn trước khi làm, đội mủ, mang khẩu trang, mang găng. 43/43 0 0 2 Lấy gạc che phủ chân đinh (ngày đầu tiên sau phẫu thuật) 43/43 0 0 3 Dùng panh gắp gạc hoặc bông tẩm nước muối lau vùng da và khung CĐN. Nếu có chỉ khâu ở vết thương thì vẫn lau, làm ướt chỉ. 43/43 0 0 4 Lau từng chân đinh một bằng tăm bông và nước muối, ấn nhẹ xuống tại chân đinh với lực vừa phải. Lau xung quanh chân đinh sau đó lau lên trên đinh, không làm ngược lại. 43/43 0 0 5 Rửa toàn bộ khung cố định lại bằng nước muối 43/43 0 0 6 Lau khô toàn bộ khung CĐN, lau cồn 700 vùng chân đinh và các đinh cố định vào xương (chú ý không quấn gạc quanh các chân đinh) 43/43 0 0 7 Nếu có chỉ khâu ở vết thương dùng Betadine sát trùng lại sau khi đã rửa sạch bằng nước muối (băng vết thương) 13/43 0 30/43 3.3. Các bước chăm sóc khung CĐN tại nhà (bệnh nhân và người nhà thực hiện) Stt Tên các bước Luôn luôn Thỉnh thoảng Không 1 Rửa tay sạch bằng xà bông hoặc nước rửa tay diệt khuẩn trước khi làm, lấy gạc che phủ chân đinh (nếu có) 43/43 0 0 2 Dùng khăn sạch nhúng vào chậu nước có hoà sữa tắm, lau vùng da và khung CĐN. Lấy khăn sạch nhúng nước sạch lau lại vùng da và khung CĐN. 43/43 0 0 3 Dùng gạc lấy bỏ vảy, da chết bám xung quanh chân đinh 18/43 20/43 5/43 4 Lau từng chân đinh một bằng tăm bông và nước muối, ấn nhẹ xuống tại chân đinh với lực vừa phải. Lau xung quanh chân đinh sau đó lau lên trên đinh, không làm ngược lại. 43/43 0 0 5 Rửa toàn bộ khung và đinh lại bằng nước sạch 39/43 4/43 0 6 Lau khô khung và chân đinh bằng gạc khô hoặc dùng máy sấy sấy khô. Lưu ý sấy với nhiệt độ ấm vừa phải không quá nóng đề phòng bỏng da. 12/43 26/43 5/43 7 Che phủ lại chân đinh bằng gạc khô khi đi ra ngoài 7/43 9/43 27/43 Đa số bệnh nhân đều tuân thủ đúng quy trình, trừ dùng gạc che phủ lại chân đinh khi đi ra ngoài có 62,7 % là không thực hiện. Bệnh viện Trung ương Huế Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 63/2020 17 3.4. Các câu hỏi thường gặp Stt Các câu hỏi Có hỏi Không hỏi 1 Cẳng bàn chân sưng nề nhiều hay ít 17/43 26/43 2 Đi lại như thế nào 35/43 8/43 3 Khi nào tháo khung CĐN, có ảnh hưởng gì về sau không 43/43 0 4 Khung CĐN đi qua các khớp gối hoặc khớp cổ chân có cử động được các khớp này hay không 31/43 12/43 5 Tập phục hồi chức năng có đau không 11/43 32/43 6 Có nên dùng thêm thuốc kháng sinh 24/43 19/43 7 Chế độ ăn như thế nào 7/43 36/43 Câu hỏi mà bệnh nhân đặt ra nhiều nhất là khi nào tháo khung CĐN, có ảnh hưởng gì về sau không chiếm tỷ lệ 100%, đó cũng đúng với thực tế và những lo lắng của bệnh nhân. 3.5. Đánh giá kết quả dấu hiệu nhiễm trùng Thời gian sau mổ Bình thường Nguy cơ Nhiễm trùng 1 tuần sau mổ 43/43 0 0 1 tháng sau mổ 27/43 12/43 4/43 3 tháng sau mổ 32/43 06/43 5/43 6 tháng sau mổ 22/43 21/43 0 Kết quả dấu hiệu nhiễm trùng chân đinh sau 3 tháng chiếm tỷ lệ 11,6% có nhiễm trùng ở mức độ nhẹ và vừa. IV. KẾT LUẬN 100% điều dưỡng thực hiện đúng các bước chăm sóc khung CĐN tại bệnh viện; 100% bệnh nhân hỏi khi nào tháo khung CĐN và có ảnh hưởng gì về sau không; tỉ lệ nhiễm trùng chân đinh sau 3 tháng chỉ chiếm 11,6%(5/43); tỉ lệ phải can thiệp điều trị trong quá trình lưu khung là 9,3%(4/43). Nghiên cứu này được chúng tôi áp dụng những quy trình kỹ thuật của Bộ Y tế, của bệnh viện từ tháng 06/2019 đến tháng 02/2020 đạt kết quả khá cao, vì vậy cần tiến hành áp dụng quy trình chăm sóc khung cố định ngoài (người bệnh có thể tự chăm sóc tại nhà) tránh nhiễm trùng chân đinh liên quan đến thời gian lưu giữ khung (càng lâu nguy cơ nhiễm trùng càng cao) và vị trí đặt khung (cẳng chân, đùi,..) . Vì thế, bệnh nhân cần chú ý và chăm sóc tốt khung cố định ngoài theo đúng quy trình hướng dẫn sẽ giảm tỉ lệ nhiễm trùng xảy ra. Dựa trên y văn và lâm sàng, quy trình được đưa vào áp dụng bước đầu cho kết quả khá khả quan, vì số liệu ít nên cần có thêm thời gian để hoàn thiện quy trình một cách hiệu quả nhất. Bước đầu xây dựng quy trình chăm sóc khung cố định ngoài phù hợp cho thấy hiệu quả giảm nhiễm trùng chân đinh rõ rệt, an toàn cao, giảm nguy cơ biến chứng cho bệnh nhân, giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại với cuộc sống thường nhật. 18 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 63/2020 Bệnh viện Trung ương Huế Đánh giá hiệu quả quy trình chăm sóc... 1. Bộ Y tế (2011), thông tư số 07/2011/TT-BYT ngày 26/11/2011 hướng dẫn công tác điều dưỡng về chăm sóc người bệnh trong bệnh viện, Hà Nội. 2. Bộ Y tế, Nhà xuất bản Y học Hà Nội năm 2001, hướng dẫn quy trình kỹ thuật Bệnh viện. 3. ĐD.CKI. Phan Cảnh Chương, Đặng Duy Quang (2015), nghiên cứu nhu cầu chăm sóc của người bệnh sau phẫu thuật tại Bệnh viện Trung ương Huế. 4. Nguyễn Văn Quang (1987) gãy xương hở - nguyên tắc chấn thương chỉnh hình, Hội y dược học thành phố Hồ Chí Minh. 5. Đinh Văn Thùy (2003), Điều trị gãy hở cẳng chân bằng khung cố định ngoài tại Bệnh viện Nhân Dân Gia Định, Tạp chí Y Học Việt Nam 292. 6. Phùng Ngọc Hòa, Cao Mạnh Liệu (1995), Điều trị gãy xương hở phức tạp chi dưới bằng khung FESSA, Hội nghị khoa học Việt Úc lần thứ nhất. TÀI LIỆU THAM KHẢO