Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật cắt Amiđan bằng dao điện lưỡng cực

90 Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 7, số 4 - tháng 8/2017 JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT CẮT AMIĐAN BẰNG DAO ĐIỆN LƯỠNG CỰC Lê Thanh Thái, Nguyễn Thanh Tuấn Trường Đại học Y Dược Huế Tóm tắt Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 65 bệnh nhân được phẫu thuật cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực từ tháng 04/2016 đến 05/2017 tại Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đại học Y Dược Huế, với phương pháp nghiên cứu mô tả, tiến cứu và có can thiệp lâm sàng.Kết quả: Thời gian phẫu thuật trung bình 19,38 ± 5,144 phút. Lượng máu mất trung bình 8,34 ± 5,597 ml. Biến chứng chảy máu sau mổ 3,1% (2/65). Ngày thứ nhất sau phẫu thuật hầu hết đau mức độ vừa (3,97 ± 1,29), sau đó giảm dần cho đến ngày thứ 7, và ngày thứ 14 bệnh nhân hết đau hoặc đau rất nhẹ. Thời gian ăn uống trở lại bình thường là 7,43 ngày, tỷ lệ bong giả mạc hoàn toàn ngày thứ 14 là 72,3%. Kết luận: Cắt amiđan bằng dao điện lưỡng với những ưu điểm: giảm lượng mất máu trong phẫu thuật, thời gian phẫu thuật ngắn, ít đau, hạn chế những biến chứng sau phẫu thuật và có sự phục hồi nhanh chóng. Từ khóa: cắt amiđan, dao điện lưỡng cực, biến chứng sau phẫu thuật. Abstract EVALUATING THE OUTCOMES OF TONSILLECTOMY BY BIPOLAR ELECTROCAUTERY Le Thanh Thai, Nguyen Thanh Tuan Hue University of Medicine and Pharmacy Objective: To evaluate the outcomes of tonsillectomy by bipolar electrocautery. Materials and Methods: Including 65 patients performed tonsillectomy by bipolar electrocautery from 04/2016 to 05/2017, at the Department of Otorhinolaryngology, at Hue University Hospital, and the results were studied by descriptive, prospective methods. Results: The mean surgical duration was 19.38± 5.144 minutes. Blood loss during the operation averaged 8.34 ± 5.597 ml. Postoperative bleeding complications occurred in 3.1% (2 of 65) of the cases. The first day after surgery patients reported pain severity was moderate, thenthe severity decreased steadily till seventh day, and on the fourteenth daymost patients reported no pain or only mild pain. The time needed to return to normal eating was 7.43 days, 72.3% pseudomembranceunsticked at the fourteenth day. Conclusion: Tonsillectomy by bipolar electrocautery have the advantages: decreasing the blood loss, operation in short time, relatively pain-free, limiting postoperative bleeding complications and rapid recovery time. Key words: tonsillectomy, bipolar electrocautery - Địa chỉ liên hệ: Lê Thanh Thái, email: thslethanhthai@gmail.com - Ngày nhận bài: 6/8/2017; Ngày đồng ý đăng: 21/8/2017; Ngày xuất bản: 15/9/2017 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Viêm amiđan mạn tính là bệnh lý thường gặp trong chuyên khoa Tai Mũi Họng. Nếu không có chỉ định điều trị đúng đắn và kịp thời thì bệnh có thể gây nên những biến chứng tại chỗ và toàn thân, thậm chí gây ra những biến chứng nguy hiểm. Phẫu thuật cắt amiđan được thực hiện đầu tiên ở Ấn Độ vào khoảng năm 1000 trước công nguyên và sau đó ngày càng được phát triển rộng rãi.Tại Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế, bên cạnh phương pháp cắt bỏ khối amiđan viêm bằng phương pháp kinh điển thì cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực cũng đã được áp dụng trong những năm gần đây. Tuy vậy đến nay vẫn ít có công trình nghiên cứu nào đánh giá ưu, nhược điểm của phương pháp này. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực”. 91 Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế Tập 7, số 4 - tháng 8/2017 JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu: Gồm 65 bệnh nhân được phẫu thuật cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực tại Khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế từ tháng 04/2016 đến tháng 05/2017. 2.2. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng phương pháp mô tả, tiến cứu và có can thiệp lâm sàng. 2.3. Xử lý số liệu: Số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0 3. KẾT QUẢ 3.1. Lượng máu mất trong phẫu thuật Biểu đồ 3.1. Lượng máu mất trong phẫu thuật Thời gian phẫu thuật trung bìnhlà 19,38 ± 5,144 phút Thời gian tối thiểu: 09 phút và thời gian tối đa 35 phút. 3.2. Lượng máu mất trong phẫu thuật Biểu đồ 3.2. Lượng máu mất trong phẫu thuật Lượng máu mất trung bình là 8,34 ± 5,597. Lượng máu mất tối thiểu: 0ml, tối đa là: 28ml. 3.3. Biến chứng chảy máu sau phẫu thuật Tỷ lệ chảy máu sớm sau phẫu thuật là 1,5 % Tỷ lệ chảu máu muộn sau phẫu thuật là 1,5 % 92 Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 7, số 4 - tháng 8/2017 JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY 3.4. Một số biến chứng khác sau phẫu thuật Bảng 3.4. Một số biến chứng khác sau phẫu thuật Biến chứng khác sau phẫu thuật n Tỷ lệ % Sốt 02 3,1 Tổn thương mô Phù nề lưỡi gà 12 18,5 Phù nề trụ 09 13,8 Mất trụ Trước 08 12,3 Sau 02 3,1 Các rối loạn Rối loạn nuốt 02 3,1 Rối loạn vị giác 05 7,7 Tổng 65 100 Ngoài chảy máu thì biến chứng hay gặp là phù nề lưỡi gà có 12 trường hợp (18,5 %), biến chứng phù nề trụ ( 13,8 %), mất trụ (15,4 %). 3.5. Mức độ đau ngày đầu sau phẫu thuật Ngày đầu sau phẫu thuật, mức độ đau vừa chiếm đa số với 29 trường hợp ( 44,6 %) và đau ít với 27 trường hợp ( 41,5 %). 3.6. Mức độ đau các thời điểm sau phẫu thuật Mức độ đau sau mổ cao nhất vào ngày đầu tiên ( 3,97 ± 1,29), sau đó giảm dần cho đến ngày thứ 7 (1,51 ± 0,64), và sau 2 tuần bệnh nhân hết đau hoặc đau rất nhẹ ( mức độ đau 0 hoặc 1 ). 3.7. Thời gian hồi phục sau phẫu thuật Thời gian bệnh nhân ăn uống bình thường trở lại trung bình: 7,20 ± 1,03. Thời gian bệnh nhân sinh hoạt như bình thường là 6,18 ± 1,15 3.8. Tình trạng hốc amiđan sau phẫu thuật Giả mạc hố amiđan bám đều chủ yếu vào ngày thứ 2 với tỷ lệ 83,1 %. Có 13,6 % bệnh nhân phù nề trụ, 18,2 % bệnh nhân phù nề lưỡi gà ngày thứ 1 sau phẫu thuật. Ngày thứ 7 sau phẫu thuật không còn bệnh nhân nào phù nề trụ, lưỡi gà. Sau phẫu thuật 2 tuần tình trạng bong giả mạc hoàn toàn chiếm đa số số với tỷ lệ 72,3%. 4. BÀN LUẬN Về thời gian phẫu thuật: Thời gian trung bình phẫu thuật: 19,44 ± 5,123.Nhóm thời gian từ 10 đến 20 phút chiếm tỷ lệ cao nhất với 54,5%.Thời gian cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực của chúng tôi lâu hơn đôi chút so với các kỹ thuật cắt amiđan bằng dao điện đơn cực, nhưng nhanh hơn so với kỹ thuật Coblation và phương pháp cắt amiđan bóc tách. Trong quá trình phẫu thuật đối với dao lưỡng cực, dòng điện phóng giữa 2 cực của lưỡi dao, phẫu thuật viên phải kẹp và 93 Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế Tập 7, số 4 - tháng 8/2017 JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY mở lưỡi dao liên tục, ngoài ra có sự chênh lệch về thời gian phẫu thuật đối với từng phương pháp là do phụ thuộc vào tình trạng, độ quá phát của amiđan. Những amiđan quá to hoặc amiđan có tiền sử viêm tấy, apxe quanh amiđan thường gây tốn nhiều thời gian hơn trong quá trình phẫu thuật. Về lượng máu mất trong phẫu thuật: Nhóm ≤ 5ml chiếm tỷ lệ cao nhất với 35,4 %. Lượng mất máu trong nghiên cứu của chúng tôi cũng tương đương các phẫu thuật cắt amiđan bằng kỹ thuật đông điện đơn cực, kỹ thuật Coblation và thấp hơn nhiều so với kỹ thuật bóc tách. Trong nghiên cứu của chúng tôi, cường độ dòng điện dùng cho dao điện lưỡng cực thường là 40 - 70 Watts. Với cường độ dòng điện này, các mạch máu nhỏ đều được đốt trong quá trình giải phóng amiđan ra khỏi hố nên rất ít gây chảy máu, chỉ dùng đông điện tăng cường và các biện pháp cầm máu khác đối với chảy máu từ các mạch máu lớn hơn. Về biến chứng sau phẫu thuật: +Biến chứng chảy máu: có 01 trường hợp chảy máu sớm và 01 trường hợp chảy máu muộn chiếm tỷ lệ 3,1%, mức độ chảy máu lần lượt ở 02 trường hợp này là mức độ nhẹ và vừa. +Biến chứng tổn thương mô: trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ tổn thương trụ rất ít và tổn thương chủ yếu gặp ở trụ trước, những trường hợp này thường rơi vào những amiđan quá phát độ I, loại amiđan ẩn. Ở loại amiđan này bình diện giải phóng trụ trước hẹp mà bề mặt điện cực lại rộng nên có thể gây tổn thương mất trụ. Mức độ đau ngày đầu và các thời điểm sau phẫu thuật Kết quả của chúng tôi cho thấy mức độ đau sau phẫu thuật cao hơn so với kỹ thuật Coblation và ít hơn so với các kỹ thuật khác. Đây cũng là ưu điểm nổi bật của phương pháp này so với các phương pháp khác với chi phí thấp nhất. Trong khi cắt chúng tôi dùng kim nhỏ bơm nước liên tục vào đầu kẹp và dùng ống hút liên tục ở dưới để thuận tiện cho việc quan sát trong lúc cắt. Công suất máy điện lưỡng cực để ở mức độ vừa phải thường là 40w lúc cắt mô amiđan cháy màu trắng đục, sau khi cắt tưới rửa bằng nước muối hoặc nước oxy già pha loãng hố mổ trở lại màu đỏ hồng những ngày hậu phẫu bệnh nhân dễ chịu và ít đau hơn. Và do cơ chế của dao điện lưỡng cực dòng điện chỉ đi qua giữa 2 đầu của lưỡng cực nên không làm tổn thương sâu và xa dẫn đến ít đau. 5. KẾT LUẬN Qua nghiên cứu 65 bệnh nhân được phẫu thuật cắt 2 amiđan bằng dao điện lưỡng cực tại khoa Tai Mũi Họng, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế từ tháng 04/2016 đến 05/2017, chúng tôi rút ra một số kết luận sau: Thời gian phẫu thuật trung bìnhlà 19,38 ± 5,144 phút, nhóm thời gian >10 – 20 chiếm đa số với tỷ lệ 55,4%. Lượng máu mất trung bình là 8,34 ± 5,597, nhóm máu mất ≤ 5 chiếm tỷ lệ cao với 35,4%. Hình thức cầm máu chủ yếu dùng trong phẫu thuật là dùng đông điện lưỡng cực đơn thuần (80%). Biến chứng chảy máu sau phẫu thuật có 02 trường hợp (3,1%) ở mức độ nhẹ và vừa. Mức độ đau ngày đầu sau phẫu thuật chủ yếu ở mức độ vừa (3,97 ± 1,29) và sau đó giảm dần. Thời gian ăn uống bình thường là 7,43 ngày. Thời gian sinh hoạt bình thường là 6,28 ngày. Thời gian giả mạc hố amiđan bám đều chủ yếu vào ngày thứ 2. Hầu hết giả mạc bong hoàn toàn sau 2 tuần. Cắt amiđan bằng dao điện lưỡng cực mang lại hiệu quả cao, đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Dùng dao điện lưỡng cực có lợi điểm là thời gian phẫu thuật ngắn, ít đau, chảy máu trong mổ ít hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Hồ Phan Thị Ly Đa (2012), Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng của viêm amiđan mạn tính và so sánh kết quả điều trị cắt amiđan bằng dao điện đơn cực và lưỡng cực, Luận văn tốt nghiệp bác sĩ nội trú, Trường đại học y dược Huế. 2. Nguyễn Hữu Khôi (2015), Viêm amiđan và VA., Viêm họng amiđan và VA., Nhà xuất bản Y học, tr.115 -200. 3. Huỳnh Tấn Lộc (2010), “Đánh giá hiệu quả cắt amiđan trong bao bằng kiềm điện lưỡng cực tại Bệnh viện nhân dân Gia Định”, Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh. 14(1), tr. 181 - 184. 4. Võ Tấn (2003), Bệnh về họng, Tai Mũi Họng Thực hành, Tập 1, Nhà xuất bản Y học, 181 - 266. 5. Nguyễn Tư Thế (2013), “Viêm amiđan”, Giáo trình TMH - Chương trình đào tạo Bác sĩ đa khoa, 94 Tạp chí Y Dược học - Trường Đại học Y Dược Huế - Tập 7, số 4 - tháng 8/2017 JOURNAL OF MEDICINE AND PHARMACY Nhà xuất bản Đại học Huế, tr. 110 - 113. 6. Atlastair Ronald Mcnenll (1960), “A history of Tonsillectomy: Two millennia of trauma, haemorrhge and controversy”, Ulser Medical Journal. 29 (1), tr. 59 - 63. 7. Kousha Abdorrahim et al (2007), “Cold dissection versus bipolar electrocautery tonsillectomy”, Journal of Research in Medical Sciences. 12 (3), tr. 117 - 120. 8. Shah S.A. và Ghani R. (2007), “Evaluation of safety of bipolar diathermy tonsillectomy “, J Ayub Med Coll Abbottabad 19(4), tr. 94-97.