Đánh giá kết quả điều trị vi phẫu thuật u màng não trong sọ: Báo cáo 1223 trường hợp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014  Nghiên cứu Y học Bệnh Lý Sọ Não     241  ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ VI PHẪU THUẬT U MÀNG NÃO  TRONG SỌ: BÁO CÁO 1223 TRƯỜNG HỢP  Nguyễn Phong*, Lê Khâm Tuân**  TÓM TẮT  Mục tiêu: U màng não là loại u xuất phát từ nhung mao của màng nhện. Tại khoa ngoại thần kinh bệnh  viện Chợ Rẫy, u màng não nội sọ được điều trị bằng vi phẫu thuật với số lượng lớn chiếm 35,2% các u nội sọ.  Kết quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố nhất là vị trí u, kích thước u, cho nên cần được nghiên cứu đánh giá  các đặc điểm lâm sàng, tính chất mô học và kết quả điều trị.   Phương pháp nghiên cứu: Mô tả hồi cứu 1223 trường hợp u màng não nội sọ được điều trị bằng phẫu  thuật trong khoảng thời gian 3 năm (01/06/2011 – 31/05/2014). Mẫu nghiên cứu bao gồm tất cả các trường hợp  u não nội sọ được điều trị bằng phương pháp vi phẫu thuật và có kết quả giải phẫu bệnh là u màng não. Nghiên  cứu xác định tỷ lệ từng loại u màng não nội sọ theo vị trí, đánh giá kết quả điều trị của từng vị trí u như mức độ  lấy u theo simpson, trình trạng bệnh nhân sau phẫu thuật.  Kết quả: Tuổi trung bình 49,8. Tỷ lệ nữ/nam là 2,9/ 1. U màng não vòm sọ chiếm 40,5%, liềm não và cạnh  liềm não 18,1%, sàn sọ trước (củ yên, rãnh khứu) 14,0%, xương đá mặt dốc 4,1%, góc cầu tiểu não 3,6%. Xếp  độ mô học, độ 1 là 90,9%, độ 2 là 7,4 % và độ 3 là 1,7%, trong đó dạng thượng mô chiếm 49,5%. GOS tại thời  điểm ra viện độ 4 và 5 chiếm tỷ lệ 90,7%, GOS độ 1 và 2 là 4,2%  Kết luận: U màng não nội sọ thường gặp hơn ở giới nữ. U màng não vòm sọ thường gặp nhất. U vòm sọ  được hầu hết được lấy trọn u. Các u vùng sàn sọ được lấy gần hết u để bảo tồn các cấu trúc quan trọng, phần u  còn lại được xạ phẫu Gamma Knife. Hầu hết u màng não nội sọ có bản chất mô học lành tính. Trường hợp u có  WHO độ 2 hoặc 3 được điều trị xạ trị qui ước hỗ trợ sau mổ. Vi phẫu thuật cho thấy là phương pháp điều trị hiệu  quả nhất loại bệnh lý này với kết quả tốt chiếm tỷ lệ cao và tỷ lệ tử vong thấp.  Từ khóa: u màng não nội sọ, vi phẫu thuật điều trị u màng não, tỷ lệ u màng não nội sọ  ABSTRACT  MICROSURGERY RESECTION FOR INTRACRANIAL MENIGIOMAS: REPORT 1223 CASES  Nguyen Phong, Le Kham Tuan   * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 241 – 246  Objectives: Meningiomas  are  the  common  primary  intracranial  tumor,  account  for  35.2%  intracranial  tumor  at  Neurosurgery  department  of  Cho  Ray  hospital. Most  meningiomas  are  treated  by  microsurgical  resection. So we do this research to evaluate clinical features, histopathology, result of treatment.  Methods: We retrospectively reviewed  the medical records of 1223 patients who operated during 2 years  (from 01/06/2011 to 31/05/2014) and had the histologically verified meningioma. The number and percentage of  tumor  location were  determined. The  results  of  treatment  assessed  by Glasgow Outcome  Scale  (GOS) were  evaluated according to Simpson grading system meningioma resection.   Results: In our study, the mean age was 49.8. The male: female ratio was 1:2.9. The location distribution of  meningiomas  was  as  follows:  convexity  meningioma  40.5%,  parasagittal  and  falx  meningioma  18.1%,  tuberculum sellae meningiomas 14.0%, petroclival menigiomas 4.1%, cerebellopontine angle meningiomas 3.6%.  According  to WHO  classification  of  brain  tumor,  the  proportions  of  grade  1,  grade  2,  grade  3  tumor were  * Khoa Ngoại Thần Kinh Bệnh viện Chợ Rẫy  ** Bộ môn ngoại Thần Kinh ĐH Y Dược Tp HCM  Tác giả liên lạc: TS. Nguyễn Phong;  ĐT: 0903 744 085;   Email: drnguyenphong@gmail.com   Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh 242 respectively  90.9 %,  7.4%  and  1.7%; menigiothelial  menigiomas  account  for  49.5%.  90.7%  patients  were  discharge with GOS 4 or 5, 4.2% patients with GOS 1 or 2.    Conclusion: Meningiomas were more common in women than men. The most frequent meningiomas were  the convexity meningiomas which mostly were completely removed. The basal skull menigiomas were partially  removed to reserve important structures, the residual parts of tumors were treated by stereotactic radiosurgery.  Most  of  meningiomas  were  histologically  benign.  The  post‐operative  adjuvant  radiation  therapies  were  administered to patient who had the grade 2 or 3 menigioma. Microsugery serve the the most important role in  the overall management of patient with menigiomas with good outcomes and low mortality rate.  Key  words:  intracranial  meningiomas,  microsurgical  treatment  for  meningiomas,  distributation  of  intracranial meningiomas.  ĐẶT VẤN ĐỀ  U màng  não  nội  sọ  là  loại  u  xuất  phát  từ  nhung mao màng nhện, hay gặp trong bệnh lý u  não, chiếm tỷ lệ khoảng 15% các u nội sọ(4). Hầu  hết các u màng não  lành  tính, phát  triển chậm,  nên  triệu  chứng  lâm  sàng  thường  có  thời  gian  khởi phát kéo dài. Các biểu hiện triệu chứng tùy  thuộc vào vị  trí u và kích  thước u. Triệu chứng  thường gặp nhất  là  tăng áp  lực nội sọ  (đau đầu,  buồn nôn, mờ mắt, tri giác thay đổi), chèn ép các  cấu  trúc  của não  (biểu hiện bằng  các dấu  thần  kinh khu trú), co giật, động kinh  Phương  tiện  được dùng  chẩn  đoán  u màng  não nội sọ  tốt nhất hiện  tại vẫn MRI sọ não có  tương phản từ. Nó cung cấp đầy đủ các thông tin  phục vụ cho chẩn đoán và điều trị như chọn lựa  phương thức điều trị, đường mổ tiếp cận u  Giải  phẫu  bệnh  u màng  não  hầu  hết  là  là  lành tính, một số ít trường hợp ác tính, với tỷ lệ  tái phát cao. Hệ  thống phân  loại phổ biến nhất  hiện nay  là phân độ  theo WHO, gồm 3 độ: độ I  lành  tính,  độ  II  và  độ  III  là  ác  tính. Cũng  theo  WHO, u màng não nội sọ được phân làm 9 dạng  mô học khác nhau(4)(bảng 2).  Vi phẫu thuật cắt u màng não đến thời điểm  hiện  tại vẫn  là  lựa chọn điều  trị ưu việt nhất. U  màng  não  nội  sọ  được  điều  trị  khỏi  hoàn  toàn  bằng phẫu  thuật  lấy  trọn u(1). Ngoài  ra, một  số  trường hợp không thể phẫu thuật lấy trọn u hoặc  không thể phẫu thuật lấy u hoặc u ác tính có thể  điều trị hỗ trợ bằng xạ phẫu Gamma Knife hoặc  xạ trị gia tốc.  Kết quả điều trị u màng não nội sọ phụ thuộc  rất nhiều vào vị trí và kích thước u. Đối với các u  sàn  sọ như u màng não  củ  yên,  xương  đá mặt  dốc, góc cầu tiểu não thì phẫu thuật gặp nhiều  khó khăn và do đó biến chứng sau mổ cũng cao  nhiều lần so với u màng não vòm sọ(2).  Tại khoa ngoại thần kinh bệnh viện Chợ Rẫy,  vi  phẫu  đã  trở  thành  phương  pháp  điều  trị  thường qui cho các  trường hợp u màng não nội  sọ. Sau nhiều năm thực hiện, chúng tôi tiến hành  nghiên cứu này để đánh giá một số đặc điểm lâm  sàng và kết quả điều trị ban đầu(6).  PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  Chúng  tôi  thực  hiện  nghiên  cứu mô  tả  hồi  cứu trong khoảng thời gian 3 năm (từ 01/06/2011  đến 31/05/2014), nghiên cứu này được  thực hiện  đơn  trung  tâm  tại  khoa  ngoại  thần  kinh  bệnh  viện Chợ Rẫy.  Mẫu  nghiên  cứu  bao  gồm  các  trường  hợp  thỏa mãn được 3  tiêu  chuẩn: được  chẩn đoán u  não nội  sọ,  được  điều  trị bằng phương pháp vi  phẫu  thuật  và  có  kết  quả  giải  phẫu  bệnh  là  u  màng não.  Các số liệu thu thập bao gồm các đặc điểm  lâm  sàng  (tuổi,  giơ ́i  tính,  thơ ̀i  gian  khởi  phát  bệnh, các triệu chứng lâm sàng), đặc điểm hình  ảnh  học  (vị  trí  của  u,  vị  trí  gốc  u  bám,  kích  thước u), mức độ lấy u trong khi mổ theo phân  độ  Simpson,  đặc  điểm  giải  phẫu  bệnh  theo  phân  độ  WHO,  các  biến  chứng  sau  mổ  và  thang điểm GOS  tại  thơ ̀i điểm  ra viện. Các  số  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014  Nghiên cứu Y học Bệnh Lý Sọ Não     243  liệu  này  được  thống  kê  và  phân  tích  bằng  chương trình Stata 10.0.  KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU  Trong  khoảng  thời  gian  3  năm,  có  1223  trường hợp u màng não nội sọ được điều trị bằng  phương  pháp  vi  phẫu  thuật  lấy  u.Tuổi  trung  bình 49,8 (nhỏ nhất 3 và lớn nhất 82 tuổi). Tỷ lệ  nữ: nam = 2,8:1  Hầu hết các bệnh nhân nhập viện khi đã có  triệu chứng  lâm sàng, thời gian khởi phát trung  bình  10,8  tháng,  sớm  nhất  là  3  ngày  và muộn  nhất là 120 tháng. Có 2,1% u được phát hiện tình  cờ do được chụp CT sọ não vì các lý do khác. Lý  do nhập viện thường gặp nhất là đau đầu kéo dài  chiếm 80,4%, yếu  liệt chi 25,7%, mờ mắt 14,7%,  động kinh 12,0 %..   Hầu hết  các bệnh nhân  có GCS  14 hoặc  15  trước mổ chiếm 96,4%, số trường hợp còn  lại có  tri  giác  lúc  nhập  viện  giảm do  khối  u  lớn  gây  chèn  ép  nhiều. Các  triệu  chứng  thường  gặp  là  đau  đầu,  động  kinh,  yếu  chi,  liệt  các  dây  thần  kinh sọ, mờ mắt, thu hẹp thị trường.  Mổ  lần  đầu  chiếm  tỷ  lệ  94,4%,  tái phát  lần  một 4,9%,  tái phát  lần hai 0,5%,  tái phát  lần ba  0,1%. Các  trường  hợp  tái  phát  đã  có  giải  phẫu  bệnh là u màng não độ I là 63,6%, độ 2 chiếm 24,2  và độ  III  chiếm 12,2%. Thời gian  tái phát  trung  bình 59,2 tháng, ngắn nhất 3 tháng (u màng não  độ 3) và dài nhất 121 tháng.  Tất cả các trường hợp được chụp MRI sọ não  trước mổ làm chẩn đoán vị trí u (tỷ lệ các vị trí u  được thống kê trong bảng 1). Dựa vào phim MRI,  xác định vị trí gốc bám của u, kích thước khối u.  Kích thước u trung bình 41,2 cm3.  Bảng 1: Phân bố của các u màng não nội sọ  Vị trí u Số lượng ca Tỷ lệ(%) Vòm sọ (trên lều và dười lều) 495 40,5 Liềm não và cạnh liềm não 221 18,1 Cánh bé xương bươm 1/3 trong 120 9,8 Củ yên 107 8,8 Rãnh khứu và planum 64 5,2 Khuyết lều tiểu não 56 4,6 Xương đá mặt dốc (Petroclival) 50 4,0 Góc cầu tiểu não 43 3,5 Vị trí u Số lượng ca Tỷ lệ(%) Hốc mắt 21 1,7 Lỗ chẩm 18 1,5 Não thất 9 0,7 Vị trí khác 19 1,5 TỔNG 1223 100 Phân độ mô học u màng não theo WHO: độ I  92,1%, độ II 6,17%, độ III 1,6%. Các dạng mô học  được thể hiện ở bảng 2.  Bảng 2: Tỷ lệ các dạng mô học của u màng não nội sọ  WHO grade Dạng mô học Số lượng Tỷ lệ % Độ I Thượng mô (mengiothelial) 605 49,5 Sợi (fibrous/firoblastic) 89 7,3 Chuyển tiếp (transitional) 205 16,8 Thể cát (psammomatous) 169 13,8 Tăng sinh mạch (angiomatous) 45 3,7 Nang nhỏ (microcystic) 10 0,8 Chế tiết (secretory) 12 1,0 Lymphoplasmacyte 4 0,3 Metalplastic 0 0,0 ĐỘ II Sụn (choroid) 0 0,0 Tế bào sáng (clear cell) 0 0,0 Không điển hình(atypical) 63 5,2 ĐỘ III Dạng nhú (papillary) 0 0,0 Dạng que (rabdoid) 2 0,2 Ác tính (maglignant) 22 1,8 TÔNG 1223 100 Mức độ lấy u theo simpson I và II chiếm tỷ lệ  51,7%, simpson  III 27,6%, simpson  IV 19,5% và  simpson V 1,2%.  Tình  trạng  ra  viện  có GOS  4  hoặc  5  chiếm  87,3%, GOS 1 hoặc 2 chiếm 4,5%. Các biến chứng  sau mổ như phù não nơi hố mổ cần phải mở sọ  giải áp 2,92%, xuất huyết hố mổ cần phải mổ lại  lấy máu tụ 3,9%, đầu nước sau mổ cần phải đặt  V‐P shunt 1,9%.  Điều trị hỗ trợ sau mổ bằng xạ phẫu Gamma  Knife 3,9%, xạ trị gia tốc 3,4%.  BÀN LUẬN  Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy u  màng não nội  sọ  thường gặp hơn ở giới nữ, và  tần suất bệnh cao gấp 2 lần hơn so với giới nam.  Tuổi  trung bình  thường  gặp  là  tuổi  trung niên  vào khoảng thập niên 40‐ 50. So sánh với y văn,  cũng cho thấy u màng não nội sọ ưu thế ở giới nữ  Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh 244 và hay gặp ở độ tuổi 45, u ở người càng trẻ tuổi  thì nguy cơ ác tính cao, nhất là ở trẻ nhỏ(1).  Đau đầu là triệu chứng khởi phát thường gặp  nhất. Triệu  chứng đau đầu  thường  âm  ỉ và kéo  dài. Do u màng não thường phát triển chậm, cơ  thể đã thích nghi được với sự tăng áp lực nội sọ,  nên đau đầu  thường không  trầm  trọng và dễ bỏ  sót  trong  quá  trình  khám  bệnh,  dẫn  đến  thời  điểm phát hiện bệnh chậm trễ khi u đã phát triển  lớn. Những  bệnh  nhân  chỉ  có  đau  đầu  liên  tục  kéo  dài  nên  được  chỉ  định  chụp  CT  đầu,  hoặc  MRI sọ não để chẩn đoán sớm các trường hợp u  màng não nội sọ(8).  Mờ mắt cũng là triệu chứng khá thường gặp.  Triệu chứng này cũng đôi khi bị bỏ sót, tuy nhiên  so  với  đau  đầu  nó dễ  giúp  bệnh  nhân  và  thầy  thuốc chú ý hơn. Do đó các  trường hợp có  triệu  chứng mờ mắt,  thu hẹp  thị  trường  thường được  chẩn  đoán  u màng  não  sớm  hơn  so  với  chỉ  có  triệu chứng đau đầu, đặc biệt là các u màng não  củ yên.  Động kinh  là  triệu  chứng  cũng khá  thường  gặp và hầu như ít khi bị bỏ sót chẩn đoán. Hiện  nay khi mà các phương tiện chẩn đoán hình ảnh  trở nên phổ biến  thì hầu hết những bệnh nhân  động  kinh  đều  được  chụp  phim  CT  hoặc MRI  khảo  sát  não  trước  khi  được  điều  tri  như  động  kinh nguyên phát.  Ngoài các triệu chứng của tăng áp lực nội sọ,  tùy  theo vị  trí u  chèn  ép  các  cấu  trúc não  liên  quan mà biểu hiện bằng các triệu chứng như yếu  liệt  chi, yếu  liệt nữa người,  tổn  thương  các dây  thần kinh sọ  Có trên 96% nhập viện trong tình trạng tỉnh  táo,  tuy nhiên có một số  trường hợp bệnh nhân  nhập viện trong tình trạng giảm tri giác, thường  đây  là các u  lớn gây  tăng áp  lực nội sọ nặng và  thường gặp ở người lớn tuổi. Các trường hợp này  đôi khi chống phù não bằng nội khoa không hiệu  quả cần phải phẫu thuật lấy u cấp cứu.  U  tái phát  lần 2 chiếm 0,5%. Tái phát  lần 3  chiếm 0,1%. Các  trường hợp  tái phát  thường  có  giải phẫu bệnh trước đó WHO độ I, và thường là  các u thuộc nền sọ hay cạnh liềm não, không lấy  hết u hoàn toàn ở lần mổ đầu tiên. Thời gian tái  phát thường kéo dài, trung bình 59,2 tháng, tuy  nhiên có trường hợp tái phát rất sớm chỉ 3 tháng  sau mổ, do là u màng não ác tính.  Gần như tất cả các trường hợp đều được chụp  MRI  sọ  não  có  thuốc  tương  phản  từ  trước mổ  (97,2%),  đây  là  phương  tiện  cần  thiết  để  chẩn  đoán. Nó cung cấp đầy đủ các thông tin về vị trí  gốc u bám, kích  thước khối u, sự  liên quan đến  các cấu trúc xung quanh, và cho tiên đoán được  mật độ u. Đối với các u sàn sọ biết được chính xác  vị  trí gốc u bám  là rất quan  trọng, nó giúp cho  phẫu  thuật viên chọn được đường mổ  thích hợp  tiếp cận u và cách khống chế nguồn máu nuôi u.  Sự tiên đoán được mật độ u cứng chắc hay mềm  trên  phim MRI  sọ  não  cũng  giúp  người  phẫu  thuật viên chọn phương  thức giảm khối u  thích  hợp trong lúc mổ, như dùng máy cắt u bằng sóng  siêu âm (SONOPET).   Cùng với MRI, CT sọ não vẫn có vai trò của  nó trong việc tầm soát phát hiện u vì nó phổ biến  hơn và rẻ tiền hơn. CT sọ não một số trường hợp  cũng cung cấp thêm các thông tin chính xác vị trí  u,  biểu hiện  bằng  sự  thay  đổi  xương  liên  quan  đến gốc u bám, mật độ u  Đối với u màng não nội  sọ, có sự khác biệt  trong cách gọi tên so với các loại u nội sọ khác, là  gọi  tên  theo vị  trí gốc bám của u. Xác định gốc  bám  của  u  trước mổ  sẽ  giúp  phẫu  thuật  viên  chọn lựa đường mổ thích hợp để tiếp cận u và cắt  gốc u  bám. Đa  số  các  trường  hợp u màng não  vòm sọ đều có thể chọn lựa đường mổ và cách cắt  gốc u bám tương đối dễ dàng. Ngược lại chọn lựa  tư thế bệnh nhân và đường mổ phù hợp khó hơn  và  là yếu  tố cực kỳ quan  trọng đối với u màng  não nền sọ, hệ thống não thất, lỗ chẩm(3,7,9).   Điều trị u màng não nội sọ triệt để nhất vẫn  là  cắt hoàn  toàn khối u, mức  độ  độ  lấy u  càng  triệt để càng giảm tỷ lệ tái phát. Các trường hợp u  vòm  sọ  có  biến  đổi  xương,  và  ở  người  trẻ  tuổi  được lấy u theo simpson I, các trường hợp còn lại  đa số Simpson II. Một số trường hợp u sâu, u sàn  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014  Nghiên cứu Y học Bệnh Lý Sọ Não     245  sọ, liên quan đến các cấu trúc não quan trọng, để  bảo tồn chức năng chúng tôi chỉ lấy u ở mức độ  simpson  III  hoặc  IV,  phần  u  còn  lại  sau  đó  sẽ  được kiểm soát bằng xạ phẫu Gamma Knife(8).  Giải phẫu bệnh thường gặp nhất là WHO độ  I và các dạng mô học như dạng thượng mô, dạng  thể  cát,  dạng  tăng  sinh mạch  đây  là  các  thể  lành tính, sau mổ không cần phải điều trị hỗ trợ  thêm  mà  chỉ  cần  theo  dõi  định  kỳ  sau  mổ  3  tháng,  6  tháng và mỗi năm bằng  chụp MRI  sọ  não. Một tỷ lệ nhỏ có WHO độ II, thường là dạng  không điển hình, một tỷ lệ nhỏ hơn có WHO độ  III,  đây  là những  trường hợp u  tái phát nhanh,  nên được chỉ định xạ trị sau mổ(2).  Các biến  chứng  sau mổ  thường gặp  là phù  não do nhồi máu tĩnh mạch, thường gặp nhất là  u não liềm não cạnh liềm não hoặc liềm não liên  quan đến 2/3 sau xoang dọc  trên và bệnh nhân  lớn  tuổi,  có  thể  trong  quá  trình  mổ  làm  tổn  thương các tĩnh mạch não. Các  trường hợp nhồi  máu tĩnh mạch sau mổ thường xuất hiện muộn,  khoảng ngày 3 đến ngày 5. Nhồi máu tĩnh mạch  biểu hiện bằng giảm  tri giác, các khiếm khuyết  thần  kinh  tiến  triển. Các  trường hợp nhồi máu  tĩnh mạch khi phát hiện nên chỉ định mở sọ giải  áp sớm, thường cứu sống bệnh nhân và các khiếm  khuyết  thần  kinh  sẽ  dần  hồi  phục.  Biến  chứng  máu  tụ  hố mổ  thường  xuất  hiện  sớm  hơn,  cần  phát  hiện  sớm  và  phẫu  thuật  lấy máu  tụ  cầm  máu, có thể mở sọ giải áp những trường hợp nặng.  Tỷ lệ hồi phục tốt sau mổ u màng não chiếm  tỷ  lệ cao  (87,3% có GOS 4 hoặc 5), sau mổ hầu  như  bệnh  nhân  được  trở  lại  cuộc  sống  bình  thường, hòa nhập cộng đồng và trở lại công việc.  Có 4,5% tử vong hoặc nặng sau mổ (GOS 1 hoặc  2), các  trường hợp này  thường  là  thuộc nhóm u  sàn  sọ, u kích  thước  lớn,  liên quan đến  các  cấu  trúc  não  quan  trọng.  Các  u  này  thường  là  u  màng não xoang hang, 1/3 trong cánh bé xương  bướm, u màng não củ yên, xương đá mặt dốc, góc  cầu tiểu não. Để giảm tỷ lệ tử vong đối với các u  này cần phải tiếp cận bằng đường mổ thích hợp,  vén não tối thiểu và nhất là tránh kéo u quá mức  trong quá trình bóc tách và  lấy u. Trong trường  hợp u sâu liên quan đến các cấu trúc quan trọng,  chúng tôi dùng sonopet giảm khối u đến khi vỏ  u đủ mỏng sau đó bóc tác u ra khỏi các cấu trúc  não xung quanh. Như vây, tỷ lệ tử vong và biến  chứng sẽ giảm đi rất nhiều(5).  Các  trường hợp u  lành  tính, phẫu  thuật  cắt  hêt u nên được theo dõi bằng MRI sọ não sau mổ  3  tháng, 6  tháng và mỗi năm để phát hiện sớm  trường hợp u tái phát. Các trường hợp lành tính,  lấy gần hết u nên được xạ phẫu Gamma Knife hỗ  trợ. Các  trường hợp có u có WHO độ  II hoặc  III  cần xạ trị qui ước sau mổ(2).  KẾT LUẬN  U màng  não  nội  sọ  phát  triển  chậm,  triệu  chứng diễn tiến nhiều khi không điển hình, đau  đầu thường xuyên và kéo dài là triệu chứng cần  được quan tâm, và nên được khảo sát bằng MRI  hoặc CT sọ não. Vi phẫu  thuật  lấy u  là phương  pháp điều  trị hiệu quả nhất u màng não nội sọ  với  tỷ  lệ  lành bệnh cao,  tử vong và biến chứng  thấp. Kết hợp dùng kính vi phẫu và máy cắt u  bằng  sóng  siêu  âm  làm  giảm  tỷ  lệ  tử  vong  và  biến chứng sau mổ đáng kể đối với các u màng  não sàn sọ, nằm sâu,  liên quan đến các cấu trúc  não quan trọng. Hầu hết u màng não nội sọ lành  tính, nên sau mổ chỉ cần theo dõi định kỳ bằng  MRI  sọ  não  để  phát  hiện  sớm  tái  phát.  Các  trường hợp u ác tính được điều trị hỗ trợ bằng xạ  trị hoặc xạ phẫu để giảm tỷ lệ tái phát u.  TÀI LIỆU THAM KHẢO  1. Apuzzo  LJM  (1993).  Brain  surgery,  Churchill  Livingstone,  New York, pp 187‐ 268  2. Chan  RC,  Thompson  GB  (1984). Morbidity, mortality  and  quality of life following surgery for intracranial meningiomas:  a retrospective in 257 cases. J Neurosurg, 60. pp52 ‐60.  3. Fabio  R,  Laigam  NS  (2001).  Posterior  fossa  meningiomas:  surgical experience in 161 cases. Surg Neurol, 56. pp 8‐21.  4. Mark  SG  (2010). Handbook  of  neurosurgery, Thieme, New  York, pp: 613‐620.  5. Nanda  A,  Amberkar  S  (2013).  Technical  nuances  in  the  management  of  tuberculum  sellae  and  diaphragma  sellae  meningiomas. J Neurosurg focus 35 (6): E7.  6. Noguchi A, Balasingam V (2005). Supraorbital craniotomy for  parasellar lesions. J Neurosurg 102:951–955  Nghiên cứu Y học  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh 246 7. Schmidek  HH,  Roberts  D  (2006).  Operative  neurosurgical  techniques, Elservier, Philadelphia, pp: 721‐ 738  8. Tan  AL  Gerard  SC  (2014).  Retrosigmoid  approach  for  resection  of  cerebellopontine  angle  meningioma  and  decompression  of  the  trigeminal  nerve.  J Neurosurg  focus  (suppl) 36.  9. Võ Văn Nho, Võ Tấn Sơn (2013). Phẫu thuật thần kinh. Nhà  xuất bản y học, TP Hồ Chí Minh, trang 47 ‐66.  Ngày nhận bài báo:       21/10/2014  Ngày phản biện nhận xét bài báo:   02/11/2014  Ngày bài báo được đăng:    05/12/2014