Đánh giá thực hiện chính sách, đường lối, giải pháp phát triển nông nghiệp nông thôn trong tương lai

Lêi më ®Çu Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n ViÖt Nam, n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ mèi quan t©m th­êng xuyªn trong chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ. Trong c¸c thêi kú kh¸c nhau, tû träng n«ng nghiÖp trong GDP vµ c¬ cÊu ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ cã kh¸c nhau, nh­ng n«ng nghiÖp lu«n ®­îc x¸c ®Þnh lµ chç dùa v÷ng ch¾c ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chung cña x· héi nh­: an ninh l­¬ng thùc quèc gia, thu hÑp hoÆc tiÕn tíi xo¸ bá nghÌo ®ãi, cung cÊp nguån nh©n lùc, t¹o viÖc lµm vµ thu hót lao ®éng theo h­íng “ly n«ng bÊt ly l­¬ng”, gãp phÇn æn ®Þnh x· héi, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Ngµy nay khi thÕ giíi b­íc sang thêi hiÖn ®¹i, ViÖt Nam víi nhiÒu thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ cã hµm l­îng kinh tÕ cao thóc ®Èy nÒn kinh tÕ nhiÒu n­íc t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn ®éng gia tèc. ViÖt Nam mét quèc gia 76 triÖu d©n víi 80% d©n c­ sèng ë n«ng th«n, tû lÖ nghÌo ®ãi cao, nguån vèn tÝch luü ®Çu t­ thÊp. VËy nªn ViÖt Nam ng­ìng mé vµ ®ãn chê c«ng cuéc chuyÓn ®æi tõ l©u nay víi ý thøc s½n sµng t×m c¬ héi ®Ó häc tËp vµ tham gia tõng phÇn vµo c«ng cuéc c¸ch m¹ng míi nµy cña nh©n lo¹i, tr­íc hÕt tËp trung vµo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ xuÊt khÈu. Do vËy qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, cã qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ xuÊt khÈu. Néi dung ®Ò tµi bao gåm: PhÇn I - C¬ së lý luËn vÒ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ I - Vai trß cña ChÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1. Vai trß vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý cña ChÝnh phñ 2. Vai trß cña chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. II - C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®­îc ¸p dông mét sè n­íc. 1. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®­îc ¸p dông mét sè n­íc. 2. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm PhÇn II - C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam I - §Æc ®iÓm n«ng nghiÖp ViÖt Nam II - C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam 1. ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt 2. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn 3. C¸c chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh ®Çu t­. 4. ChÝnh s¸ch KHCN, khuyÕn n«ng 5. ChÝnh s¸ch hç trî ®Çu vµo, ®Çu ra cho s¶n xuÊt. 6. ChÝnh s¸ch an toµn l­¬ng thùc - mét hµnh ®éng c©n b»ng tinh tÕ. PhÇn III- §¸nh gi¸ thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ®­êng lèi, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n trong t­¬ng lai. I-/ §¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ë ViÖt Nam. 1-/ Thµnh tùu. 2-/ H¹n chÕ. II-/ §­êng lèi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ë ViÖt Nam. III-/ C¸c gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n trong t­¬ng lai. 1-/ C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖpvµ n«ng th«n 2-/ C¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch chñ yÕu. Do thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n nªn thiÕu xãt, sai lÇm lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. V× vËy rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng lêi chØ b¶o, gãp ý cña c« gi¸o vµ b¹n ®äc ®Ó ®Ò tµi ®­îc tiÕp tôc hoµn thiÖn. Qua ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o NguyÔn ThÞ Kim Dung ®· h­íng dÉn tËn t×nh cho em hoµn thµnh ®Ò tµi nghiªn cøu nµy. PhÇn I c¬ së lý luËn vÒ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ I-/ Vai trß cña ChÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: 1-/ Vai trß vµ c¸c c«ng cô qu¶n lý cña ChÝnh phñ: 1.1. Vai trß cña ChÝnh phñ: Trong qu¶n lý Nhµ n­íc, qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ gi÷ vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng, bëi v× lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi ®· kh¼ng ®Þnh r»ng kh«ng khi nµo vµ kh«ng ë ®©u cã Nhµ n­íc phi kinh tÕ, ®øng bªn trªn hay bªn ngoµi kinh tÕ. C¸c ho¹t ®éng cña Nhµ n­íc (ng­êi ®¹i diÖn trùc tiÕp lµ ChÝnh phñ) ®Òu hoÆc lµ t¸c ®éng thóc ®Èy hoÆc lµ k×m h·m sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ; mÆt kh¸c bÊt cø Nhµ n­íc nµo còng ®Òu cã vai trß qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n, th«ng qua c¸c c«ng cô qu¶n lý vµ can thiÖp b»ng hÖ thèng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó ®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ sao cho nÒn kinh tÕ tù th©n vËn ®éng nh»m ®¹t tíi môc tiªu mong muèn vµ thóc ®Èy quü ®¹o ®· lùa chän. §iÒu kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a c¸c quèc gia lµ Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ nh­ thÕ nµo, h×nh thøc, møc ®é can thiÖp, ®iÒu tiÕt ra sao vµ ®Õn ®©u lµ hîp lý vµ tho¶ m·n ®­îc c¸c yªu cÇu ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®· ®Æt ra. Thùc tiÔn còng ®· chøng minh mçi quèc gia ph¶i c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¸c nguån lùc ®Ó lùa chän c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn h÷u hiÖu nhÊt cho quèc gia cña m×nh. Häc thuyÕt kinh tÕ hçn hîp chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ dùa vµo c¶ vai trß thÞ tr­êng vµ Nhµ n­íc. Theo Paul A.Samuelson th× c¶ thÞ tr­êng vµ ChÝnh phñ ®Òu quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong mèi t­¬ng quan ®ã vai trß cña ChÝnh phñ lµ: a. ThiÕt lËp mét khung khæ luËt ph¸p thèng nhÊt ®Ó t¹o m«i tr­êng chung cho c¸c lùc l­îng thÞ tr­êng ho¹t ®éng. b. Söa ch÷a c¸c khuyÕt tËt cña thÞ tr­êng ®Ó ®¶m b¶o cho nã ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc ChÝnh phñ ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. c. §¶m b¶o sù c«ng b»ng trong x· héi, th«ng qua viÖc ChÝnh phñ can thiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh ph©n bæ nguån lùc, ph©n phèi thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp trong x· héi. d. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«: NhiÖm vô cña ChÝnh phñ lµ ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c nhµ kinh doanh ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. ChÝnh phñ thùc hiÖn c¸c vai trß trªn ®©y th«ng qua viÖc kiÓm so¸t, gi¸m s¸t c¸c kho¶n chi tiªu cña ChÝnh phñ, sö dông c¸c c«ng cô vÒ thuÕ,... 1.2. C¸c c«ng cô can thiÖp cña ChÝnh phñ: - KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ mét ph­¬ng thøc qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Nã ho¹t ®éng cã ý thøc cña Nhµ n­íc trªn c¬ së nhËt thøc kh¸ch quan nh»m ®Þnh h­íng ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh­ x¸c ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p lín ®Ó thùc hiÖn ®Þnh h­íng ®ã víi hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lín nhÊt. - LuËt ph¸p: lµ tæng thÓ c¸c quy ph¹m ph¸p luËt do Nhµ n­íc ban hµnh vµ thõa nhËn, thÓ hiÖn ý chÝ cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng nh»m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc, qu¶n lý vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc.B»ng luËt kinh tÕ, Nhµ n­íc quy ®Þnh c¬ quan tµi ph¸n trong kinh doanh, h×nh thµnh c¬ chÕ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp - kinh doanh; Nhµ n­íc quy ®Þnh ®iÒu kiÖn thñ tôc ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp; Nhµ n­íc ®iÒu chØnh hµnh vi kinh doanh, x¸c ®Þnh hµnh vi nµo lµ hµnh vi kinh doanh hîp ph¸p vµ hµnh vi nµo lµ hµnh vi kinh doanh phi ph¸p; Nhµ n­íc x¸c ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý cho c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã t¹o lËp c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng vµ Nhµ n­íc thùc hiÖn sù qu¶n lý cña m×nh ®èi víi ho¹t ®éng ®ã. - C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô chñ yÕu ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý kinh tÕ trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh lµ tæng thÓ c¸c ph­¬ng thøc, biÖn ph¸p ph­¬ng tiÖn nhÊt ®Þnh ®­îc Nhµ n­íc sö dông nh»m t¸c ®éng ®Õn c¸ nh©n nhãm ng­êi , x· héi ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu bé phËn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh h­íng môc tiªu ph¸t triÓn cña x· héi. Mét sè chÝnh s¸ch kinh tÕ: ChÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ; ChÝnh s¸ch tµi chÝnh; ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ tÝn dông; ChÝnh s¸ch vÒ c¸c chuyªn ngµnh kinh tÕ; ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i; ChÝnh s¸ch d©n sè viÖc lµm. - C¸c ®ßn bÈy kinh tÕ: Nh÷ng biÖn ph¸p lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña ngµnh ®­îc chó träng. VÝ dô nh­: gi¶m thuÕ hµng xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, t¨ng thuÕ hµng ho¸ ®Æc biÖt (thuèc l¸, r­îu, bia) ®Ó h¹n chÕ tiªu dïng. - Lùc l­îng kinh tÕ cña Nhµ n­íc: §Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc gãp phÇn t¹o nªn c¸c tÕ bµo nÒn kinh tÕ ®Ó chi phèi ®Õn ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp kh¸c, nã lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng nh­ bao doanh nghiÖp kh¸c nh­ng cã sù hç trî cña Nhµ n­íc, ChÝnh phñ. §Çu t­ c«ng céng: lµ bé phËn rÊt quan träng cña hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, t¹o nÒn t¶ng cho c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh, còng nh­ hÖ thèng tæ chøc, gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt,... cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi. 2-/ Vai trß cña chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n: 2.1. Vai trß chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n: ChÝnh s¸ch lµ t­ t­ëng ®iÓn h×nh vÒ c¸c kiÓu can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo kinh tÕ thÞ tr­êng. VÝ dô: mét ng­êi nghÜ vÒ “ChÝnh s¸ch tÝn dông” th× sÏ gîi lªn mét sù t­ëng t­îng vÒ sù can thiÖp cña ChÝnh phñ trong viÖc cung cÊp tÝn dông cho n«ng d©n. ChÝnh phñ lµm viÖc ®ã nh»m thay thÕ vµ ®iÒu chØnh c¸ch thøc n«ng d©n nhËn tÝn dông khi kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Bøc tranh ph¸t ho¹ mét kh¸i niÖm vÒ c¸c chÝnh s¸ch. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp (chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp) lµ c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng, can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh»m ®¹t tí môc tiªu ®· lùa chän hay lµ tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ vµ phi kinh tÕ cã liªn quan ®Õn Nhµ n­íc vµ c¸c ngµnh cã liªn quan nh»m t¸c ®éng vµo Nhµ n­íc theo nh÷ng môc tiªu cô thÓ trong thêi gian nhÊt ®Þnh. Trong hai thËp kû qua, ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta tËp trung chñ yÕu vµo n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô hµng ®Çu, trong khi ®èi t­îng cña c¸c chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp lµ ngµnh n«ng nghiÖp. §Ó thÊy râ vai trß cña chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ph©n tÝch vai trß cña n«ng nghiÖp víi ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®iÒu tÊt yÕu, cÇn thiÕt. Vai trß ®ã thÓ hiÖn: - N«ng nghiÖp gi÷ vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Bëi v× ë c¸c n­íc nµy ®a sè ng­êi d©n sèng dùa vµo nghÒ n«ng. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ n©ng cao phóc lîi cho nh©n d©n ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch t¸c ®éng vµo khu vùc n«ng nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt c©y trång vµ t¹o nhiÒu viÖc lµm n«ng th«n. - Khu vùc n«ng nghiÖp còng cã thÓ lµ mét nguån cung cÊp vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, cã ý nghÜa lín lµ vèn tÝch luü ban ®Çu cho c«ng nghiÖp ho¸. - D©n sè n«ng th«n ë c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ thÞ tr­êng quan träng ®Ó tiªu thô s¶n phÈm c«ng nghiÖp nh­ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng. - Ngµnh n«ng nghiÖp gãp phÇn cung cÊp nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ngµnh c«ng nghiÖp nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. - Ngµnh n«ng nghiÖp ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chøa mét l­îng lao ®éng nhµn rçi kh¸c lín, nh­ng s½n sµng ®¸p øng cho ngµnh c«ng nghiÖp nÕu cÇn thiÕt vµ ®ång thêi còng lµ n¬i n©ng ®ì khi c«ng nghiÖp sa sót. * ChÝnh s¸ch n«ng nghiÖp, mét lÜnh vùc phøc t¹p, hÕt søc réng bao gåm: ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch ®Çu t­, chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n phÈm, chÝnh s¸ch thuÕ n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch khoa häc c«ng nghiÖp vµ khuyÕn n«ng, më réng c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c, ®æi míi chÝnh s¸ch x· héi n«ng th«n, chÝnh s¸ch ®µo t¹o, sö dông ®éi ngò vµ ®·i ngé c¸n bé n«ng nghiÖp n«ng th«n,...nh­ng vai trß thÓ hiÖn ë ba h­íng sau: - C¸c chÝnh s¸ch cã vai trß t¸c ®éng trùc tiÕp vµo nguån s¶n xuÊt, lµm thay ®æi quy m« còng nh­ ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ víi thêi gian nhÊt ®Þnh. C¸c chÝnh s¸ch cô thÓ: chÝnh s¸ch tû gi¸ ®Çu ra, chÝnh s¸ch tÝn dông cho ®Çu vµo, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn, c¬ së h¹ tÇng cÇn cho s¶n xuÊt, chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, triÓn khai.Ng­êi s¶n xuÊt th­êng rÊt nh¹y c¶m ®èi víi c¸c lo¹i chÝnh s¸ch nµy do chóng t¸c ®éng trùc tiÕp vµ m¹nh mÏ tíi lîi Ých vËt chÊt cña hä. Bëi vËy ChÝnh phñ th­êng ph¶i rÊt cÈn thËn khi sö dông chóng trong øng xö víi n«ng d©n, nh»m ®¹t tíi môc tiªu chung cña x· héi. - C¸c chÝnh s¸ch vÜ m« t¸c ®éng trong ph¹m vi kinh tÕ néi ®Þa, cã t¸c ®éng ®iÒu chØnh mét ho¹t ®éng hoÆc mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nhÊt ®Þnh bao gåm c¸c chÝnh s¸ch: chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch trî cÊp, chÝnh s¸ch ®Çu t­ gi¸o dôc, nÕu kÕ ho¹ch, ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt, ®êi sèng n«ng th«n.C¸c chÝnh s¸ch nµy cã vai trß t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh»m hiÖu chØnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a n«ng nghiÖp víi c¸c khu vùc kh¸c trong toµn nÒn kinh tÕ, gi÷a ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi ng­êi tiªu dïng n«ng s¶n trong x· héi. - C¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng hiÖu chØnh mèi quan hÖ kinh tÕ néi ®Þa víi kinh tÕ quèc tÕ bao gåm: ChÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu nh»m h¹n chÕ hoÆc khuyÕn khÝch nhËp khÈu mét lo¹t s¶n phÈm hoÆc vËt t­ nµo ®ã; ChÝnh s¸ch trî cÊp hoÆc ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu: ®iÒu tiÕt khèi l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu khi muèn khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ xuÊt khÈu; ChÝnh s¸ch h¹n ng¹ch nhËp khÈu, thuÕ nhËp khÈu: h¹n chÕ khèi l­îng s¶n phÈm nhËp khÈu; Sö dông hµng rµo phi thuÕ quan, b»ng nhiÒu v¨n b¶n quy ®Þnh ngÆt nghÌo vÒ tæ chøc y tÕ, chÊt l­îng s¶n phÈm, g©y trë ng¹i cho nhËp khÈu; ChÝnh s¸ch tû gi¸: ®Ó ®iÒu chØnh quan hÖ xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c nhãm hµng tham gia xuÊt nhËp. 2.2. T¸c dông cña mét sè chÝnh s¸ch cô thÓ: - ChÝnh s¸ch trî cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt: §ã lµ: cung cÊp víi gi¸ rÎ, thËm chÝ trong mét sè tr­êng hîp cho kh«ng c¸c lo¹i vËt t­ nh­: ph©n ho¸ häc, thuèc trõ s©u bÖnh, h¹t gèng míi vµ n­íc t­íi c©y trång gióp n«ng d©n chñ ®éng, thuËn lîi trong s¶n xuÊt ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng n«ng d©n nghÌo, gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc mua ph©n bãn cho s¶n xuÊt, viÖc trî cÊp ph©n bãn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn h¹ thÊp chi phÝ cËn biªn cña ng­êi s¶n xuÊt ®ång thêi lµm t¨ng s¶n l­îng. Møc t¨ng cña s¶n l­îng tû lÖ thuËn lî víi møc gia t¨ng sö dông ph©n bãn, nh­ vËy hiÖu qu¶ cña trî cÊp ®Çu vµo kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ thÞ tr­êng n«ng s¶n néi ®Þa v× nÒn kinh tÕ lµ më cöa, gi¸ n«ng s¶n chÞu ¶nh h­ëng m¹nh mÏ bëi gi¸ quèc tÕ. Ng­êi s¶n xuÊt ®­îc h­ëng lîi tõ chÝnh s¸ch trî cÊp ®Çu vµo mét gi¸ trÞ thu nhËp b»ng gi¸ trÞ trî cÊp céng víi thÆng d­ ®­îc t¹o ra tõ s¶n l­îng gia t¨ng bæ sung thu ®­îc mµ thÞ tr­êng ph¶i thanh to¸n cho ng­êi s¶n xuÊt víi gi¸ nhÊt ®Þnh. Trong tr­êng hîp chÝnh s¸ch ®­îc ¸p dông l©u dµi, lîi Ých thu ®­îc sÏ khuyÕn khÝch n«ng d©n sö dông ph©n ho¸ häc ®Ó th©m canh s¶n xuÊt, vµ ®Õn chõng mùc nµo ®ã nÕu c¾t gi¶m hoÆc th«i trî cÊp n«ng d©n vÉn tiÕp tôc t¨ng sö dông ph©n bãn ®Ó t¨ng s¶n l­îng, ®©y lµ kÕt qu¶ rÊt tÝch cùc cña chÝnh s¸ch hç trî ph©n bãn. §Æc biÖt ®èi víi nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng nghÌo nµn, chÝnh s¸ch hç trî ph©n bãn cã ý nghÜa to lín vµ t¸c ®éng nhanh ®Õn viÖc gia t¨ng s¶n l­îng gióp n«ng d©n chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, thÝch øng víi thÞ tr­êng. - ChÝnh s¸ch trî gi¸ ®Çu ra:ChÝnh phñ chi ra kho¶n trî cÊp biÕn ®æi b»ng tæng gi¸ trÞ cÇn bï ®¾p chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®¶m b¶o ®­îc trî cÊp vµ gi¸ thÞ tr­êng h¹ thÊp. ChÝnh s¸ch trî gi¸ ®Çu ra lµm ng­êi s¶n xuÊt hoµn toµn yªn t©m v× dï trong hoµn c¶nh nµo hä vÉn b¸n ®­îc s¶n phÈm víi gi¸ ®¶m b¶o møc thu nhËp, kÝch thÝch hä duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tr¸i l¹i chÝnh s¸ch trî gi¸ ®Çu ra g©y thiÖt h¹i cho ng©n s¸ch ChÝnh phñ gi¸ trÞ thiÖt h¹i ®­îc tÝnh b»ng c¸ch ®em chi phÝ ®Çu vµo trõ ®i phÇn thu lîi vÒ ngo¹i tÖ do kh«ng ph¶i nhËp khÈu s¶n phÈm ®­îc trî gi¸. - ChÝnh s¸ch trî cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm cho ng­êi tiªu dïng: t¸c ®éng c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch trî cÊp tiªu dïng lµ t¨ng khèi l­îng cÇu néi ®Þa, kh«ng lµm t¨ng cung (khu vùc s¶n xuÊt). Ng­êi tiªu dïng ®­îc h­ëng lîi tõ chÝnh s¸ch mét gi¸ trÞ thu nhËp b»ng møc trî cÊp theo ®¬n vÞ s¶n phÈm nh©n víi tæng sè ®¬n vÞ tiªu dïng, cßn ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh«ng ®­îc h­ëng lîi g× tõ chÝnh s¸ch nªn kh«ng gia t¨ng s¶n xuÊt. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy ng­êi chÞu thiÖt h¹i lµ ng­êi ®ãng thuÕ. Do ®ã cã thÓ nãi r»ng chÝnh s¸ch trî cÊp tiªu dïng vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. II-/ C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®­îc ¸p dông ë mét sè n­íc: 1-/ C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· ®­îc ¸p dông ë mét sè n­íc: a-/ ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt: Tæ chøc s¶n xuÊt lÊy hé n«ng d©n lµm chñ thÓ s¶n xuÊt ®· ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt n«ng nghiÖp ë c¸c n­íc lµ: ruéng ®Êt ph¶i ®­îc sö dông, chi phèi theo quyÒn tù do ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh cña hé n«ng d©n nãi chung. ChÝnh phñ c¸c n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n ®­îc quyÒn “së h÷u t­¬ng ®èi” vÒ ®Êt ®ai canh t¸c b»ng nhiÒu c¸ch nh­: chia ®Êt c«ng, b¸n rÎ tr¶ dÇn, khai hoang ®Êt míi,... n«ng d©n ®­îc quyÒn mua - b¸n vµ lu©n chuyÓn ruéng ®Êt theo nhu cÇu cña cuéc sèng vµ s¶n xuÊt, tõ ®ã ®Êt s¶n xuÊt ®­îc h×nh thµnh gi¸ c¶ râ rµng, t¹o nªn thÞ tr­êng ruéng ®Êt nãi riªng vµ ®Êt ®ai nãi chung rÊt phæ biÕn ë Ch©u ¸ nh­: Th¸i Lan, Philippin, Malaysia,... ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt kÝch thÝch sö dông cã hiÖu qu¶ ruéng ®Êt, nhanh chãng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, víi gi¸ trÞ gia t¨ng cao, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn ®Ó n«ng d©n ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng kinh doanh n«ng nghiÖp cña tõng hé gia ®×nh. Song mÆt tr¸i cña qu¸ tr×nh mua - b¸n lu©n chuyÓn tù do ruéng ®Êt ®· dÉn ®Õn sù tÝch tô kh«ng hîp lý ruéng ®Êt vµo tay mét sè t­ nh©n kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo kinh doanh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (chØ thuÇn tuý kinh doanh ®Êt ®ai). Tr¶ gi¸ cho sù tÝch tô nµy lµ cã hµng triÖu hé n«ng d©n do b¸n ®Êt canh t¸c ®Ó lÊy tiÒn sinh sèng tr­íc m¾t, dÉn tíi r¬i vµo t×nh tr¹ng cïng quÉn kh«ng cßn ®Êt s¶n xuÊt trong khi c¸c khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ch­a ®ñ søc thu nhËn hä, dÉn ®Õn t×nh h×nh x· héi n«ng th«n vµ toµn x· héi nãi chung thiÕu æn ®Þnh nh­ ë Philippin. ë Th¸i Lan ®ang diÔn ra t×nh tr¹ng n«ng d©n nghÌo ph¶i b¸n ruéng ®Êt tèt cho c¸c kh¸ch s¹n, c¸c chñ doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ du lÞch, trë thµnh ng­êi lang thang ®i kiÕm sèng ë thµnh phè vµ tù di chuyÓn lªn c¸c vïng ®Êt míi ®Ó khai th¸c tµi nguyªn. §iÒu ®ã g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n cho ChÝnh phñ vµ toµn x· héi, lµ mÆt tr¸i cña chÝnh s¸ch tù do ho¸ mua - b¸n ruéng ®Êt ë n«ng th«n. b-/ ChÝnh s¸ch tÝn dông: C¸c kho¶n tÝn dông cÇn thiÕt cung cÊp cho hé n«ng d©n ®­îc thùc hiÖn qua hÖ thèng tÝn dông Nhµ n­íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ (hîp t¸c x·, trung t©m tÝn dông - kü thuËt) vµ c¸c tæ chøc tù nguyÖn cña n«ng d©n trong n«ng th«n. PhÇn lín nh÷ng kho¶n tÝn dông nµy ®­îc thùc hiÖn víi l·i suÊt vay ­u ®·i. RÊt nhiÒu n­íc vµ l·nh thæ ®· vµ ®ang ¸p dông chÕ ®é cho n«ng d©n vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i (vµi ba phÇn tr¨m mét n¨m) nh­: B¨ngla®et, Th¸i Lan, Philippin, In®«nªxia, Malaysia, Hµn Quèc, §µi Loan,... ViÖc cung cÊp tÝn dông ­u ®·i cho hé n«ng d©n, ®Æc biÖt lµ c¸c hé nghÌo, thiÕu vèn s¶n xuÊt hoµn toµn cã ý nghÜa to lín trong viÖc gióp hä v­¬n lªn tho¸t khái c¶nh nghÌo nµn. Nhê hç trî vèn, hä cã thÓ khai th¸c ®­îc nhiÒu h¬n c¸c nguån tµi nguyªn vµ nguån lùc s½n cã trong gia ®×nh. Cã thÓ nãi, chÝnh s¸ch t¹o vèn qua tÝn dông ­u ®·i lµ mét chÝnh s¸ch cã hiÖu qu¶ c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ x· héi. §©y chÝnh lµ lý do mµ nhiÒu ChÝnh phñ ®· theo ®uæi chÝnh s¸ch nµy trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ quan hÖ víi n«ng d©n, ng­ d©n vµ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá (tiÓu thñ c«ng nghiÖp) ë c¸c vïng n«ng th«n réng lín vèn cßn nghÌo nµn, l¹c hËu. c-/ ChÝnh s¸ch hç trî ph©n bãn, thuèc trõ s©u: ChÝnh s¸ch hç trî ph©n bãn, thuèc trõ s©u gióp n«ng d©n t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vµ gi¶m thiÓu sù tµn ph¸ cña dÞch bÖnh lµ mét ®Þnh h­íng tÝch cùc trong chÝnh s¸ch chung ®èi víi n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Sù tµi trî gi¸ c¶ ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u cho n«ng d©n ®­îc nhiÒu ChÝnh phñ ë c¸c n­íc Ch©u ¸ quan t©m, coi ®©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn l­îc. ë In®«nªxia, tr­íc n¨m 1984 ChÝnh phñ chØ ®¹o viÖc b¸n ph©n bãn cho n«ng d©n thèng nhÊt theo gi¸ b»ng 40% gi¸ thµnh s¶n xuÊt ph©n bãn. Nhµ n­íc ®· ®Çu t­ x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ph©n bãn kh¸ ph¸t triÓn trong n­íc. Ngoµi ra, ChÝnh phñ cßn trî cÊp gi¸ thuèc trõ s©u tíi 60% gi¸ s¶n xuÊt. ë Malaysia Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh cho kh«ng c¸c hé n«ng d©n nghÌo 80 kg Urª/n¨m, cÊp kh«ng thuèc trõ s©u khi cã s©u bÖnh nÆng. ë NhËt B¶n, Hµn Quèc, chÝnh s¸ch æn ®Þnh gi¸ c¶ vµ cung cÊp thuËn lîi ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u ®· kÝch thÝch n«ng d©n th©m canh ®ång ruéng ®¹t tíi møc kû lôc cña thÕ giíi. d-/ ChÝnh s¸ch nghiªn cøu triÓn khai n«ng nghiÖp, nh»m gióp n«ng d©n c¸c kiÕn thøc s¶n xuÊt vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng n«ng s¶n trong vµ ngoµi n­íc. Trong sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, Th¸i Lan lµ mét ®iÓn h×nh tèt vÒ chÝnh s¸ch nµy. Nhµ n­íc chó träng x©y dùng c¸c tr¹m tr¹i nghiªn cøu n«ng nghiÖp. ChÝnh phñ ®· chi cho c«ng t¸c nghiªn cøu triÓn khai n«ng nghiÖp lín h¬n 1,7 lÇn so víi c«ng t¸c nghiªn cøu vµ sö dông quü nµy mét c¸ch tËp trung cã hiÖu qu¶ vµo c¸c c©y trång phôc vô xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ vµ cã vÞ trÝ chiÕn l­îc ®èi víi nÒn kinh tÕ. Côc triÓn khai n«ng nghiÖp Th¸i Lan (DOAE) lµ c¬ quan khuyÕn n«ng rÊt cã hiÖu qu¶ cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc th«ng qua ho¹t ®éng triÓn khai ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp DOAE kh«ng chØ triÓn khai c¸c kü thuËt th«ng qua tham quan, ®µo t¹o mµ cßn s¶n xuÊt mét khèi l­îng lín c¸c lo¹i h¹t gièng míi cho n«ng dÈn trong hÇu hÕt c¸c vô chÝnh.ChÝnh s¸ch nghiªn cøu vµ triÓn khai n«ng nghiÖp ë Th¸i Lan cã t¸c ®éng l©u dµi ®Õn sù thay ®æi vÒ n¨ng suÊt n«ng nghiÖp. Mét trong nh÷ng kinh nghiÖm hay cña Th¸i Lan lµ ChÝnh phñn ®· l«i kÐo, thu hót ®­îc ®«ng ®¶o t­ nh©n tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn n«ng nh»m ®µo t¹o ra c¸c m« h×nh trång trät hçn hîp, canh t¸c ®a d¹ng. e-/ ChÝnh s¸ch hç trî ®Çu ra cña s¶n xuÊt ChÝnh s¸ch t¸c dông b¶o trî s¶n xuÊt cho n«ng d©n qua viÖc mua vµ æn ®Þnh gi¸ ®Çu ra c¸c mÆt hµng quan träng nh»m gi¶m thua thiÖt cho n«ng d©n khi gi¸ trÞ thÞ tr­êng h¹ d­íi chi phÝ s¶n xuÊt. §iÓn h×nh trong sö dông chÝnh s¸ch nµy lµ In®«nªxia, NhËt B¶n, Trung Quèc. Th¸i Lan ®· cÊp nöa tû b¹t (t­¬ng ®­¬ng 20 triÖu USD) ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy. ChÝnh phñ Trung Quèc thùc hiÖn ký hîp ®ång mua æn ®Þnh lóa g¹o cho n«ng d©n, t¨ng gi¸ thãc mua vµo, khuyÕn khÝch n«ng d©n b¸n lóa g¹o cho Nhµ n­íc. f-/ ChÝnh s¸ch ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho kinh tÕ n«ng th«n X©y d­ng c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, gåm cã: c«ng tr×nh t­íi, tiªu, ®­êng x¸, ®iÖn, ph­¬ng tiÖn giao th«ng; NhËp khÈu c¸c kü thuËt nhÊt ®Þnh tõ n­íc ngoµi vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng nghiªn cøu triÓn khai trong n­íc; Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; Ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ c¸c nguån tµi nguyªn vµ m«i tr­êng; §éng viªn tiÕt kiÖm tõ n«ng s¶n d­ thõa vµ chuyÓn chóng ®Õn n¬i cÇn thiÕt; Gi¶m thÊt nghiÖp vµ ®ãi nghÌo; Ch¨m sãc søc khoÎ, dinh d­ìng cho d©n c­; §æi míi c¸c thÓ chÕ vµ tæ chøc nh­ hîp t¸c x· n«ng d©n, ng©n hµng, hiÖp héi. Nh­ vËy, chøc n¨ng lín nhÊt mµ ChÝnh phñ ph¶i ®¶m nhËn lµ ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho n«ng th«n. G¸nh nÆng vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng chØ cã thÓ gi¶m nhÑ khi khu vùc t­ nh©n ë n«ng th«n ph¸t triÓn m¹nh mÏ ®ñ søc ®Ó hç trî ChÝnh phñ mét phÇn trong viÖc tho¶ m·n nhu cÇu chung vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. 2-/ Mét sè bµi häc kinh nghiÖm Mét lµ, kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ mét bé phËn quan träng cña mäi hÖ thèng kinh tÕ, nã chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè khã kh¨n, kÐm ph¸t triÓn, ng­êi nghÌo ®«ng so víi khu vùc kh¸c v× vËy chÝnh s¸ch kinh tÕ cña ChÝnh phñ ph¶i thÓ hiÖn: coi träng ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o c¬ së ®¶m b¶o nguån l­¬ng thùc cho chÝnh d©n c­ n«ng th«n vµ toµn x· héi, trªn c¬ së ®ã ph¸t triÓn toµn nÒn kinh tÕ - sù n©ng ®ì ­u ®·i cÇn thiÕt, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, khi n«ng nghiÖp n«ng th«n cßn yÕu kÐm vµ trong hoµn c¶nh l¹c hËu, trî gióp n«ng d©n nghÌo ë n«ng th«n ®­îc xem lµ t­ t­ëng chung trong chÝnh s¸ch ®èi víi n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Hai lµ, cïng víi khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch ph¶i h­íng vµo t¸i t¹o c¸c nguån lùc ®Çu vµo vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn l©u bÒn. §ã lµ sù tiÕn bé vµ tÝch cùc cña chÝnh s¸ch kinh tÕ trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. Ba lµ, sù lùa chän chÝnh s¸ch phï hîp cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn, ®èi víi tõng khu vùc n«ng th«n kh¸c nhau ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh vËn hµnh, kh«ng chÝnh s¸ch nµo cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp víi c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng gi¸n tiÕp lµ mét yªu cÇu rÊt quan träng. Bèn lµ, c¶i c¸ch vµ ®æi míi chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi víi n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ qu¸ tr×nh liªn tôc, kh«ng cã khu«n mÉu ®Þnh s½n cho bÊt kú mét hÖ thèng hay mét kiÓu hÖ thèng cô thÓ nµo: Kinh tÕ n«ng th«n chØ cã thÓ ph¸t triÓn thµnh c«ng trong kinh tÕ thÞ tr­êng khi c¸c thÓ chÕ kinh tÕ ®èi víi n«ng th«n ho¹t ®éng ®ång bé, cã môc tiªu t¸c ®éng cïng chiÒu vµ hiÖu øng cao. N¨m lµ, tÊt c¶ c¸c chÝnh s¸ch mµ chÝnh phñ ¸p dông ®Òu rÊt cÇn thiÕt. Song c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu tËp trung hç trî ®Çu vµo, hç trî vµo chÝnh s¸ch gi¸ c¶, thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, chÝnh s¸ch b¶o trî s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi¶m nhÑ ®iÒu tiÕt thu nhËp tõ n«ng d©n. Sù kh¸c nhau chØ lµ ë sù lùa chän vÒ liÒu l­îng thêi gian vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c chÝnh s¸ch. PhÇn II C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam I-/ §Æc ®iÓm n«ng nghiÖp ViÖt Nam - N«ng nghiÖp lµ ngµnh cã lÞch sö ph¸t triÓn l©u ®êi, c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp ®· cã tõ hµng ngh×n n¨m nay kÓ tõ khi con ng­êi tõ bá nghÒ s¨n b¾n vµ h¸i l­îm. Do lÞch sö l©u ®êi nªn dï khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn víi nhiÒu m¸y mãc hiÖn ®¹i, ng­êi n«ng d©n vÉn ¸p dông c¸c kü thuËt truyÒn thèng ®Ó canh t¸c, trång trät. - N«ng nghiÖp lµ ngµnh t¹o ra s¶n phÈm thiÕt yÕu nhÊt cña con ng­êi, l­¬ng thùc lµ s¶n phÈm chØ cã ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra, con ng­êi cã thÓ sèng kh«ng cÇn s¾t thÐp, than, ®iÖn nh­ng kh«ng thÓ thiÕu l­¬ng thùc. Do ®ã n­íc nµo còng ph¶i s¶n xuÊt hoÆc nhËp khÈu l­¬ng thùc. - Ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp phô thuéc nhiÒu vµo thiªn nhiªn. Thêi tiÕt, gÇn n­íc, ®é mµu mì cÊu t¹o thÓ nh­ìng cña ®Êt ®ai mçi n¬i mét kh¸c nªn viÖc lùa chän c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, vµ c¶ kü thuËt canh t¸c còng kh¸c nhau. - Tû träng lao ®éng vµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ cã xu h­íng gi¶m. ViÖt Nam lao ®éng n«ng th«n chiÕm 75% t¹o ra s¶n phÈm chiÕm 30 - 60%. Sù biÕn ®éng nµy chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt tiªu dïng s¶n phÈm vµ quy luËt ng­êi lao ®éng. II-/ C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam 1-/ ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt Ruéng ®Êt lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña ng­êi n«ng d©n. Sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n cña ®Êt n­íc, tr­íc hÕt phô thuéc vµo mèi quan hÖ cña n«ng d©n víi ruéng ®Êt vµ viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ ruéng ®Êt cña hä trong ph¹m vi c¶ n­íc. V× vËy gi¶i quyÕt mèi quan hÖ ruéng ®Êt cã ý nghÜa cùc kú quan träng cho sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. ChÝnh s¸ch ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn lµ viÖc b¶o ®¶m quyÒn sö dông ®Êt cho ng­êi n«ng d©n. Sù g¾n bã nh÷ng ng­êi tiÓu n«ng ®èi víi m¶nh ®Êt cña m×nh lµ rÊt s©u s¾c. Nã g¾n chÆt víi suy nghÜ cña ng­êi n«ng d©n vÒ quyÒn tù do kh«ng bÞ ¸p bøc vµ kh¶ n¨ng c¶i thiÖn ®êi sèng cho gia ®×nh. Do ®ã nÕu bÞ t­íc ®o¹t m¶nh ®Êt cña m×nh, hä sÏ cã nguy c¬ bÞ bÇn cïng ho¸. ChÝnh v× vËy c¶i c¸ch ruéng ®Êt th­êng ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Çu tiªn ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¶i tiÕn qu¶n lý ®Êt ®ai, ®¶m b¶o quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt quan träng ®Ó c¶i thiÖn c¸c ­u tiªn, ­u ®·i ®èi víi ng­êi d©n ®Çu t­ c¶i t¹o ®Êt. Trong khu«n khæ c¶i c¸ch ruéng ®Êt gÇn ®©y, ®Êt ®ai ®­îc ph©n bæ cho c¸c c¸ nh©n, sÏ ®­îc ®¨ng ký kh«ng chÝnh thøc t¹i c¸c ®¬n vÞ ®Þa chÝnh cÊp x·. ViÖc ®¨ng ký nµy sÏ ®­îc x¸c nhËn th«ng qua cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp (Sæ ®á). “§Êt n«ng nghiÖp” lµ ®Êt ®­îc xÕp vµo h¹ng cã thÓ phï hîp cho n«ng nghiÖp, chñ yÕu lµ do lÞch sö sö dông ®Êt tõ tr­íc, ®· ®­îc chøng kiÕn c¸c tiÕn bé hîp lý xÐt vÒ tèc ®é ph©n ®Êt vµ viÖc cÊp giÊy chøng nhËn sö dông ®Êt. Tuy nhiªn ®· cã nhiÒu lo ng¹i vÒ vÊn ®Ò liÖu “quyÒn canh t¸c trªn ®Êt” ®· ®ñ cung cÊp c¸c ®éng lùc, ®ñ ®Ó cho ng­êi d©n ®Çu t­ c¶i t¹o ®Êt dµi h¹n. C¸c ®¸nh gi¸ ban ®Çu cho thÊy, ®iÒu nµy ch­a ph¶i lµ h¹n chÕ nghiªm träng so víi nh÷ng t¸c ®éng cña viÖc th¶ næi m«i tr­êng thÞ tr­êng ®Êt ®ai nh­ tr­êng hîp cña Th¸i Lan (vÝ dô nh­ ®Çu t­ vµo canh t¸c c©y l©u n¨m t¹i c¸c khu vùc ®Êt ®åi kh«ng cÇn ph¶i cã giÊy chøng nhËn). Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng hÒ cã nghÜa lµ viÖc cÊp chÝnh thøc giÊy chøng nhËn sö dông ®Êt l¹i cã thÓ ®i chËm l¹i. Mét kho¶ng trèng quan träng h¬n n÷a cã liªn quan tíi viÖc cÊp ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi “®Êt rõng”, mÆc dï phï hîp víi n«ng nghiÖp, theo ®ã viÖc cÊp lÇn sau c¸c chøng nhËn sö dông ®Êt vµ c¸c t¸c ®éng ®­îc, mÊt vÒ m«i tr­êng sÏ gÆp ph¶i. Cïng víi c¶i c¸ch ruéng ®Êt, viÖc x¸c ®Þnh h×nh thøc së h÷u vµ sö dông ®Êt ®ai lµ c¬ së h×nh thµnh ph­¬ng thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm n«ng nghiÖp. V× vËy gi¶i quyÕt tèt quan hÖ së h÷u, sö dông ruéng ®Êt hîp quy luËt, hîp lßng ng­êi lµ chiÕc ch×a kho¸ tËp thÓ c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi ®èi víi n«ng d©n - n«ng nghiÖp - n«ng th«n. Nhµ n­íc giao ®Êt cho hé gia ®×nh cã quyÒn tù do kinh doanh trªn ®Êt cña m×nh nh­ng së h÷u chØ lµ kh¸i niÖm t­¬ng ®èi. QuyÒn së h÷u ruéng ®Êt thuéc vÒ Nhµ n­íc, do Nhµ n­íc qu¶n lý theo luËt ph¸p. §iÒu ®ã lµ hîp lý, nh­ng cÇn cã sù ph©n biÖt gi÷a c¸c lo¹i ®Êt, c¸c vïng kh¸c nhau vÒ møc ®é së h÷u. §Êt rõng, s«ng, biÓn, thÒm lôc ®Þa, nh÷ng vïng cã tµi nguyªn quý hiÕm trong lßng ®Êt, ®Êt canh t¸c ®­îc h×nh thµnh trong nhiÒu n¨m nay, ®Êt chuyªn dïng... ph¶i hoµn toµn do Nhµ n­íc së h÷u. §iÒu ®ã sÏ cã lîi cho viÖc qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt. Cßn ®Êt hoang, ®åi nói träc... hiÖn t¹i v« chñ, kh«ng cã ng­êi qu¶n lý vµ sö dông, Nhµ n­íc kh«ng cã vèn ®Çu t­ khai ph¸... th× chÊp nhËn h×nh thøc ®ång së h÷u gi÷a Nhµ n­íc vµ nh©n d©n. QuyÒn së h÷u tèi cao cña Nhµ n­íc ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua c¸c luËt liªn quan ®Õn ®Êt ®ai nh­ thuÕ ®Êt, luËt ®Çu t­, chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m« (quy ho¹ch, ph©n vïng, ®Çu t­ vèn, x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt). Nhµ n­íc kh«ng tham gia qu¶n lý cô thÓ tõng khu ®Êt, lo¹i ®Êt, kh«ng ®iÒu hoµ ®Êt gi÷a c¸c tæ chøc, tËp thÓ hoÆc c¸ nh©n ®· ®Çu t­ khai ph¸ c¸c lo¹i ®Êt nµy. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nãi trªn kh«ng chØ cã quyÒn sö dông mµ cßn cã quyÒn mua, b¸n, chuyÓn, nh­îng ®Êt ®ai do hä khai ph¸ theo quy ho¹ch vµ ®Þnh h­íng chung cña Nhµ n­íc. §ã lµ h×nh thøc “b¸n së h÷u” ®èi víi ruéng ®Êt do hä khai ph¸, mét h×nh thøc chiÕm h÷u c¸ thÓ cã ®iÒu kiÖn, cßn quyÒn së h÷u tèi cao vÉn thuéc vÒ Nhµ n­íc. Thêi h¹n quyÒn së h÷u ruéng ®Êt, Nhµ n­íc giao ruéng ®Êt cho n«ng d©n sö dông lµ l©u dµi. NghÞ quyÕt 10 quy ®Þnh thêi gian giao kho¸n lµ 15 n¨m, s¶n l­îng kho¸n æn ®Þnh 5 n¨m, nh÷ng c¸c hîp t¸c x·, c¸c ®Þa ph­¬ng l¹i thùc hiÖn sai nguyªn t¾c lµm cho n«ng d©n kh«ng yªn t©m ®Çu t­ vµo ruéng kho¸n, kh«ng muèn nhËn ®Êt ®Êu thÇu. KÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc n¨m 1990 cho thÊy 59,47% n«ng d©n kh«ng muèn ®Êu thÇu, 3,8% muèn tr¶ ruéng kho¸n, 25,92% cho r»ng kho¸n ruéng ®Êt ch­a hîp lý, chØ cã 43,64% muèn tiÕp tôc cñng cè hîp t¸c x·... cßn ë Nam Bé thùc hiÖn kho¸n “nguyªn canh” khã ph©n biÖt quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông ruéng ®Êt. Dù b¸o møc t¨ng d©n sè ë ViÖt Nam cao (1,7%) ruéng ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp th× cã h¹n chÕ ®· g©y nªn mét m©u thuÉn cÇn gi¶i quyÕt ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt Nam. Trong hoµn c¶nh thiÕu ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch vµ c¸c ­u tiªn, ­u ®·i ®èi víi viÖc sö dông ®Êt cã t¸c ®éng kh«ng chØ ®èi víi vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ sù xuèng cÊp cña c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, nh­ng ®ång thêi còng sÏ cã t¸c ®éng tíi ®a d¹ng ho¸ canh t¸c. VÝ dô, viÖc më réng canh t¸c trång cao su trªn ®Êt bazan, ë cao nguyªn ®Êt b»ng hay ë c¸c thung lòng ®åi ®Êt cao ë c¸c tØnh T©y Nguyªn nh­ Dak Lak cã thÓ kh«ng ph¶i bá ra nhiÒu chi phÝ vµo ®Çu nh÷ng n¨m 80 nh­ng b©y giê sÏ lµ mät vÊn ®Ò cÇn xem xÐt. Do nhu cÇu t¨ng cao ®èi víi c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i vµ yªu cÇu tËp trung c¸c nguån thøc ¨n cho lîn, gia cÇm, bß s÷a, vµ nu«i t«m, th× nhu cÇu trång ng« vµ c¸c h¹t cã dÇu kh¸c (®Ó s¶n xuÊt c¸c thøc ¨n protein) ®· ®­îc më réng canh t¸c nhanh chãng. ViÖc më réng h¬n n÷a trång cao su t¹i c¸c khu vùc ®Êt t­¬ng ®èi mÇu mì vµ b»ng ph¼ng nµy cã thÓ sÏ ng¨n c¶n viÖc më réng canh t¸c cña c¸c lo¹i c©y hµng n¨m cã gi¸ trÞ kinh tÕ, bëi v×, mét khi ®· ®i vµo canh t¸c mét lo¹i c©y nµy th× rÊt tèn kÐm ®Ó chuyÓn sang canh t¸c lo¹i c©y kia. Ngoµi ra, nÕu nh­ tÊt c¶ c¸c vïng ®Êt dèc dµnh cho viÖc canh t¸c c¸c c©y hµng n¨m cã gi¸ trÞ kinh tÕ, th× viÖc më réng diÖn tÝch canh t¸c c©y l©u n¨m tr­íc ®ã ë c¸c diÖn tÝch ®Êt b»ng ph¼ng cã thÓ cã t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi m«i tr­êng còng nh­ néi dung kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i quan t©m c«ng t¸c kÕ ho¹ch tr­íc khi ®Çu t­ vµo c©y l©u n¨m, trong ®ã cã xem xÐt tíi c¸c chi phÝ cña viÖc sö dông c¸c diÖn tÝch ®Êt ®ã. T­¬ng tù nh­ vËy, ®èi víi tr­êng hîp më réng diÖn tÝch trång cµ phª ë T©y Nguyªn th× lîi nhuËn cña ®Çu t­ l¹i phô thuéc hoµn toµn vµo tÝnh s½n cã c¸c nguån n­íc t­íi ngÇm, t¸c ®éng cña m«i tr­êng; vÝ dô: viÖc c¹n kiÖt nguån n­íc ë Dak Lak ®· chøng minh r»ng yªu cÇu cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p thiÕt thùc ®Ó h¹n chÕ t×nh h×nh nµy. Mét lo ng¹i kh¸c Ýt khi ®­îc nh¾c ®Õn cã liªn quan tíi c¸c diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp tiÒm n¨ng ®Æc biÖt ë c¸c vïng ®Êt cao, ®ã lµ chÝnh s¸ch ph©n ®Êt vµ cÊp quyÒn n¾m gi÷ ®Êt cho c¸c n«ng d©n, dùa trªn “hiÖu qu¶ ph¸t triÓn” cña hä trong viÖc sö dông ®Êt. §iÒu nµy ®· dÉn tíi t×nh tr¹ng c¸c hé n«ng d©n giÇu cã l¹i ®­îc giao nhiÒu diÖn tÝch ®Êt mµ tr­íc kia lµ ®Êt trèng, ®åi nói träc. §iÒu nµy kh«ng chØ më réng h¬n kho¶ng c¸ch thu nhËp gi÷a céng ®ång, thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy cßn cã thÓ g©y ra c¸c tæn thÊt hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng trong viÖc ph¸t triÓn ®Êt. XÐt tíi diÖn tÝch ban ®Çu ph©n bæ dùa trªn kh¶ n¨ng ®Çu t­ hiÖn cã cña tõng c¸ nh©n (nghÜa lµ: hiÖu qu¶ ph¸t triÓn) chø kh«ng ph¶i lµ kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña c¸c hé gia ®×nh cã thÓ ®ãng gãp vµo kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt nhê cã mét hç trî tµi chÝnh vµ c¸c hç trî kh¸c ë møc ®é tèi thiÓu. ChÝnh v× vËy, sÏ cã sù ®¸nh ®æi gi÷a c¸c kÕt qu¶ ng¾n h¹n vµ c¬ héi sö dông tèt h¬n n÷a nguån nh©n lùc hiÖn cã vÒ mÆt trung h¹n. Sù ®¸nh ®æi nµy, cïng viÖc ®¶m b¶o æn ®Þnh x· héi vÒ mÆt trung h¹n ®Õn dµi h¹n, lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®èi mÆt ngay. 2-/ ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tõ n¨m 1988 rÊt ®a d¹ng nhê c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña ChÝnh phñ trong c«ng cuéc ®æi míi hoÆc chÝnh s¸ch c¶i c¸ch bao gåm c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ kinh tÕ ngµnh. Trong sè c¸c chÝnh s¸ch chèng l¹m ph¸t, æn ®Þnh nÒn kinh tÕ vÜ m«, nh÷ng chÝnh s¸ch sau ®Æc biÖt quan träng: (a) h­íng ®ång ViÖt Nam gÇn h¬n víi tû lÖ trao ®æi thÞ tr­êng; (b) duy tr× møc l·i suÊt trªn møc l¹m ph¸t; vµ (c) gi¶m bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh. §æi míi còng bao gåm tù do ho¸ gi¸, thÞ tr­êng vµ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 1990, viÖc c«ng bè c¸c luËt ®Ó t¨ng c­êng lÜnh vùc th­¬ng m¹i bao gåm LuËt Ng©n hµng míi vµ c¸c luËt kinh doanh/doanh nghiÖp (söa ®æi luËt liªn doanh). C¸c biÖn ph¸p cô thÓ trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp bao gåm: (a) chuyÓn dÞch tõ canh t¸c tËp thÓ, kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang chÕ ®é canh t¸c c¸ nh©n/gia ®×nh; (b) t¨ng viÖc giao ®Êt hîp t¸c x·/Nhµ n­íc cho c¸ nh©n sö dông víi c¸c quyÒn cña ng­êi sö dông ®Êt; (c) t¨ng c­êng qu¶n lý vµ tù chñ vÒ tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc (bao gåm c¸c n«ng tr­êng quèc doanh vµ hîp t¸c x·); vµ (d) xo¸ bá c¸c h¹n chÕ vÒ l­u th«ng l­¬ng thùc liªn tØnh. Nh÷ng thay ®æi nµy ®· t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn thóc ®Èy doanh nghiÖp ho¸ vµ “thÞ tr­êng ho¸” nÒn kinh tÕ n«ng th«n. C¸c cöa hµng t­ nh©n ph¸t triÓn rÊt nhanh ë n«ng th«n ®· kh«ng chØ phôc vô ng­êi tiªu dïng vµ c¸c yªu cÇu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cña c¸c céng ®ång lµng nhá mµ cßn cung cÊp mét phÇn nhá c¸c nhu cÇu cña hä vÒ vèn vµ phôc vô nh­ “c¬ së khuyÕn n«ng/thÞ tr­êng” cho c¸c chñ b¸n lÎ c¸c mÆt hµng cã nhu cÇu thÞ tr­êng cao. T×nh h×nh nµy t¹o ra c¸c tiÒn ®Ò ®Ó ®a d¹ng c¬ cÊu c©y trång hµng n¨m theo c¸c yªu cÇu thÞ tr­êng. 3-/ C¸c chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh ®Çu t­. RÊt nhiÒu c¸c ho¹t ®éng c¶i c¸ch trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 tíi ®Çu nh÷ng n¨m 90 lµ kÕt qu¶ c¸c ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn cuèi nh÷ng n¨m 70 tíi gi÷a nh÷ng n¨m 80. Tõ n¨m 1976 - 1986, khai hoang ®Êt vµ t¸i ®Þnh c­ ®· gióp t¨ng diÖn tÝch trång trät gÇn 20%. DiÖn tÝch trång c©y l­¬ng thùc ®· t¨ng ®Õn ®Ønh cao vµo n¨m 1980 vµ sau ®ã ®· gi¶m tõ tõ, ®iÒu ®ã chØ ra ViÖt Nam ®· ®¹t tíi giíi h¹n ®Êt cã thÓ khai th¸c cho n«ng nghiÖp. Tæng ®Çu t­ cè ®Þnh trong n«ng, l©m nghiÖp ®· t¨ng ®¸ng kÓ vµo cuèi nh÷ng n¨m 70 vµ gi÷a nh÷ng n¨m 80. §Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, n¨ng l­îng vµ giao th«ng, chñ yÕu th«ng qua th­¬ng m¹i víi CMEA vµ c¸c hiÖp ®Þnh ®Çu t­ víi USSR. C¸c n­íc CMEA còng tµi trî më réng rång c¸c c©y th©n cøng (chÌ, cµ phª, h¹t ®iÒu vµ cao su) vµ ngµnh dÖt mµ tr­íc ®©y do c¸c n«ng tr­êng quèc doanh qu¶n lý, nh­ng hiÖn nay ®Æc biÖt víi cao su ®ang chñ yÕu ®­îc c¸c c«ng ty bao cÊp (tµi s¶n hoÆc c¸c nhµ m¸y) cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc (DNNN). Sau khi gi¶m dÇn nhÞp ®é ®Çu t­ tõ cuèi nh÷ng n¨m 80, n«ng nghiÖp ®· t¨ng ®¸ng kÓ tõ nh÷ng n¨m 90. C¸c xÝ nghiÖp Nhµ n­íc ®· t¨ng kho¶n ®Çu t­ cña hä cho cao su tõ 21 triÖu ®ång n¨m 1990 lªn 102 tû ®ång n¨m 1994 vµ cho cµ phª tõ 3 triÖu n¨m 1990 lªn 16 triÖu n¨m 1994. Trong cïng thêi gian nµy, ®Çu t­ vµo thuû lîi ®· t¨ng tõ 244 lªn 1.240 tû ®ång; ®Çu t­ Nhµ n­íc trong ch¨n nu«i còng t¨ng tõ 17 lªn 106 tû ®ång. §Çu t­ vµo thuû lîi ®Ó ph¸t triÓn trång lóa sÏ cÊp n­íc cho 3 triÖu ha trong sè 4,2 triÖu ha ®Êt canh t¸c hiÖn nay. Do hÖ thèng kh«ng hoµn thiÖn, thiÕu xãt vÒ quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ, thiÕu n­íc vµ vËn hµnh kÐm, chØ cã 2 triÖu ha ®Êt hiÖn nay thùc sù ®­îc t­íi. MÆc dï thùc tÕ nµy, ®Çu t­ vµo thuû lîi gi÷a nh÷ng n¨m 91 - 95 ®· ®em l¹i 0,5 triÖu ha ®Êt míi cho trång lóa (xem KÕ ho¹ch - §Çu t­ c«ng céng cña ViÖt Nam) phÇn lín lµ do c¶i t¹o ®Êt chua phÌn vïng ®Êt ­ít ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Víi møc ®é t­¬ng ®­¬ng 125.000 ha/n¨m vµ gi¶ sö t¨ng n¨ng suÊt 2 tÊn/ha, vïng ®Êt míi khai th¸c cho trång lóa ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®· gãp phÇn lµm t¨ng s¶n l­îng thªm 250.000 tÊn/n¨m. T¨ng n¨ng lùc t­íi, tù do ho¸ thÞ tr­êng trong m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« bÒn v÷ng, ®¶m b¶o an toµn h¬n vÒ quyÒn sö dông ®Êt vµ t¨ng kh¶ n¨ng tÝn dông (sÏ th¶o luËn ë phÇn d­íi), ®· cho phÐp n«ng d©n ®¸p l¹i ®­îc c¸c thay ®æi vÒ gi¸ b»ng c¸ch t¨ng ®Çu t­ vµo c¸c kü thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. B¶ng - T¨ng tr­ëng s¶n xuÊt lóa hµng n¨m vµ sö dông vËt liÖu ®Çu vµo Møc t¨ng tr­ëng trung b×nh n¨m (%)  1980 - 1987  1987 - 1994   S¶n l­îng lóa  4,2  4,8   Ph©n bãn  17,3  12,0   Chi phÝ cña ChÝnh phñ vµo thuû lîi  Ch­a cã sè liÖu  136,8   C¸c lo¹i gièng míi  4,9  11,2   M¸y kÐo  - 1,0  27,9   B¬m  Ch­a cã sè liÖu  25,9   Trung b×nh tõ n¨m 1987 (1986 - 1988) ®Õn n¨m 1994 (1993 - 1995), møc t¨ng tr­ëng n¨m cña mçi ®¬n vÞ m¸y kÐo (®¬n vÞ cã c«ng suÊt nhá h¬n) vµ b¬m lµ 28% vµ 26%. MÆc dï tû lÖ sö dông gi¶m sau n¨m 1987, tæng l­îng ph©n bãn sö dông (kho¶ng 80% sè ph©n bãn ®­îc sö dông cho s¶n xuÊt lóa) vÉn rÊt ®a d¹ng. DiÖn tÝch trång c¸c lo¹i gièng míi ®­îc t¨ng gÊp ®«i. Do tÝnh chÊt ®Çu t­ vµ lùa chän c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c¬ cÊu s¶n xuÊt lóa ®· thay ®æi, ®Æc biÖt lµ ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. ë vïng nµy, 44% diÖn tÝch trång lóa n¨m 1995 ®­îc sö dông cho vô hÌ (vµo thêi gian nµy c¸c gièng lóa hiÖn ®¹i ph¸t huy t¸c dông cao nhÊt) so víi 26% trong n¨m 1985. Ng­îc l¹i, c¬ cÊu mïa vô s¶n xuÊt lóa vÉn kh«ng thay ®æi ë vïng nói vµ ®ång b»ng, trung du B¾c Bé vµ ë T©y Nguyªn. Ng©n s¸ch giµnh cho ch­¬ng tr×nh t¸i ®Þnh c­ (do tÝnh chÊt liªn quan víi viÖc thµnh lËp c¸c n«ng tr­êng quèc doanh) rÊt quan träng khi ®Çu t­ vµo n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña c¸c c©y c«ng nghiÖp (®Æc biÖt lµ c¸c c©y th©n cøng tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70 cho ®Õn cuèi n¨m 1980). C¸c n¨m 1976 - 1990, cã 3,9 triÖu ng­êi ®­îc t¸i ®Þnh c­ theo nh÷ng ch­¬ng tr×nh kh¸c nhau, quan träng nhÊt lµ ch­¬ng tr×nh “®Þnh c­ cã tæ chøc” b¾t ®Çu tõ n¨m 1977 do Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi thùc hiÖn ®Ó khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c “vïng kinh tÕ míi” nh»m ®Þnh c­ l©u dµi. C¸c hîp t¸c x· vµ n«ng tr­êng quèc doanh ®­îc hç trî vÒ tµi chÝnh ®Ó ®Çu t­ vµo x©y dùng c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së vµ c¸c dÞch vô s¶n xuÊt. Ch­¬ng tr×nh nµy cïng víi “Ch­¬ng tr×nh §Þnh canh §Þnh c­” cña ChÝnh phñ ®· t¹o ra c¬ héi cho c¸c nhãm d©n téc thiÓu sè ®Þnh c­ l©u dµi ë mét n¬i vµ mét phÇn hç trî tµi chÝnh cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Çu tiªn, ChÝnh phñ x¸c ®Þnh nh÷ng khu vùc mËt ®é d©n c­ thÊp cã tiÒm n¨ng ®Êt n«ng nghiÖp (chñ yÕu lµ c¸c cao nguyªn vïng T©y Nguyªn) vµ nh»m vµo c¸c khu vùc “qu¸ ®«ng ng­êi” (c¶ ë miÒn nói vµ vïng ®ång b»ng) ®Ó khuyÕn khÝch t¸i ®Þnh c­ tù nguyÖn. Sù kh¸c nhau gi÷a hai ch­¬ng tr×nh lµ Ch­¬ng tr×nh §Þnh canh - §Þnh c­ cã sù tham gia di d©n cña nhiÒu tØnh kh¸c nhau (di d©n trän gãi). ¶nh h­ëng chung cña c¸c ch­¬ng tr×nh nµy lµ ®· hoµ trén víi nhau. MÆc dï rõng ®· bÞ tµn ph¸ ®Ó trång c©y c«ng nghiÖp (chÌ, cµ phª, h¹t tiªu, d©u t»m) vµ mét sè c©y l­¬ng thùc kh¸c (lóa, rau), thùc tÕ viÖc trång c¸c c©y c«ng nghiÖp trong ch­¬ng tr×nh ®Þnh c­ ë cao nguyªn vïng T©y Nguyªn lµ rÊt hîp lý vÒ ®iÒu kiÖn ®Êt ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ ®· c¶i thiÖn ®­îc møc sèng cho ng­êi d©n míi ®Þnh c­. C¸c n«ng tr­êng quèc doanh ®­îc thµnh lËp trong ch­¬ng tr×nh t¸i ®Þnh c­ sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp c¸c dÞch vô hç trî (kü thuËt, x· héi vµ tµi chÝnh). Sau n¨m 1991, khi kh¸i niÖm n«ng tr­êng quèc doanh kh«ng cßn ®­îc ­a thÝch n÷a, hai ch­¬ng tr×nh ®ãng vai trß chñ chèt trong viÖc cung cÊp vèn cho n«ng nghiÖp vµ qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ: - Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam cho vay vèn (chñ yÕu lµ vèn ho¹t ®éng) dïng vèn ®Çu t­ tæ chøc cho c¸c hé n«ng d©n vay (kho¶ng 35% sè ng­êi lµm nghÒ n«ng vµ còng tû lÖ t­¬ng tù cho sè ng­êi nghÌo ë n«ng th«n), sè tiÒn tÝn dông nµy ®· ph¸t triÓn tõ con sè kh«ng ë n¨m 1990 khi míi thµnh lËp. §Õn nay Ng©n hµng n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· cho vay lªn tíi 100 triÖu USD mét n¨m. - NghÞ ®Þnh 327, Ch­¬ng tr×nh “phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc” lµ nguån tÝn dông ®Çu t­ cho tõng hé n«ng d©n ®Ó më réng trång c©y c«ng nghiÖp lo¹i th©n cøng (cµ phª, cao su, chÌ, c©y ¨n qu¶) vµ c¸c lo¹i c©y rõng ph¸t triÓn nhanh ®Ó lµm bét giÊy vµ giÊy. Nã còng ®· cung cÊp vèn cho c¸c ho¹t ®éng thÝ ®iÓm trong c«ng t¸c b¶o vÖ rõng liªn quan tíi c¸c tho¶ thuËn chung víi c¸c céng ®ång sèng ë vïng ®Öm, lo¹i vèn nµy bao gåm vèn cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së x· héi quan träng (cÊp n­íc di ®éng, líp häc, tr¹m y tÕ, b­u ®iÖn). Ph©n bæ vèn hµng n¨m tõ ng©n s¸ch ChÝnh phñ lµ kho¶ng 55,60 triÖu USD. 4-/ ChÝnh s¸ch hç trî nghiªn cøu vµ khuyÕn n«ng CÇn ­u tiªn giíi thiÖu vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ thÝch hîp ®Ó cã thÓ khai th¸c tèt nhÊt hoÆc khai hoang c¸c vïng ®åi träc, ®Æc biÖt lµ vïng cao nguyªn. §èi víi lo¹i vô thu ho¹ch hµng n¨m cã gi¸ trÞ kinh tÕ, c¸c vïng canh t¸c nµy hiÖn cã rÊt nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ (vÝ dô nh­ c«ng nghÖ trång ng« lai, b«ng, trång d©u nu«i t»m) bëi viÖc ra quyÕt ®Þnh thay vô mïa nµy b»ng vô mïa kh¸c lµ hÕt søc cÇn thiÕt. C¸c trung t©m khuyÕn n«ng “míi” cÇn céng t¸c víi c¸c c¬ quan vµ tr­êng ®¹i häc liªn quan ®Ó g¾n liÒn qu¸ tr×nh nghiªn cøu víi khuyÕn n«ng, ®ãng vai trß c¬ quan ®iÒu phèi cung cÊp ®Çu vµo hoÆc tiÕp thÞ (víi khu vùc t­ nh©n) vµ cung cÊp tÝn dông (víi Ng©n hµng N«ng nghiÖp), ®Ó b¶o ®¶m qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ thùc hiÖn thµnh c«ng. §èi víi c©y ¨n qu¶ hµng ho¸, c«ng nghÖ ¸p dông kh«ng chØ lµ ®Çu vµo mµ cßn bao gåm vèn ®Çu t­ vµo ®ång ruéng vµ mét chÕ ®é nu«i trång ®óng ®¾n (th«ng th­êng lµ chÕ ®é ph©n bãn ®Þnh kú, lµm cá vµ c¸c biÖn ph¸p ch¨m sãc ®Êt trång kh¸c), hiÖn ®ang lµ vÊn ®Ò ®ßi hái sù gi¸m s¸t chÆt chÏ vµ nhiÒu dÞch vô hç trî kü thuËt. Do ®ã, cÇn t¨ng c­êng hç trî khuyÕn n«ng ®èi víi ng­êi n«ng d©n ë nh÷ng n¬i doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng cung cÊp c¸c dÞch vô t­¬ng tù. VÊn ®Ò ®ang cÇn gi¶i quyÕt lµ sù hç trî vÒ kü thuËt vµ tÝn dông nh­ vËy sÏ ®­îc cung cÊp nh­ thÕ nµo, theo c¸c ®iÒu kiÖn nµo. Râ rµng vÊn ®Ò chóng ta sÏ gÆp ph¶i lµ viÖc hç trî tèi thiÓu cho n«ng d©n trong thêi kú ch­a thu ho¹ch. Víi nh÷ng yªu cÇu nh­ vËy, ¸p dông ph­¬ng thøc “trung t©m khuyÕn n«ng” cã lÏ kh«ng thÝch hîp. §èi víi c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ®Êt hay c¸c c«ng nghÖ n«ng - l©m, kÕt hîp víi b¶o vÖ rõng ®Çu nguån, cÇn cã sù ®Çu t­ nhÊt ®Þnh (mÆc dï cã thÓ kh«ng lín nh­ ®èi víi ®Êt thu ho¹ch c©y l©u n¨m). HÇu hÕt nh÷ng thay ®æi quan träng cÇn tiÕn hµnh kh«ng chØ ë tõng hä n«ng d©n mµ c¶ ë cÊp x·, bëi nhiÒu khi vÊn ®Ò nµy liªn quan tíi viÖc sö dông c¸c nguån lùc chung. Chóng ta cã c«ng nghÖ ®· ®­îc c¶i thiÖn ®Ó sö dông tèt h¬n c¸c vïng ®Êt trång vÊn ®Ò cßn tån t¹i hiÖn nay lµ ®iÒu chØnh c«ng nghÖ nµy cho thÝch hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i còng nh­ nh÷ng h¹n chÕ, khã kh¨n ng­êi n«ng d©n ®ang gÆp ph¶i. Trªn c¬ së c¸c nghiªn cøu, cÇn l­u ý tíi mét sè ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ cã hiÖu qu¶: Thø nhÊt, c¸c c«ng nghÖ cã kh¶ n¨ng ¸p dông tèt nhÊt cÇn thÝch øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn canh t¸c cña c¸c hé n«ng d©n vµ ph¶i ®ñ kh¶ n¨ng t¨ng thu nhËp cña ng­êi n«ng d©n. Ngoµi ra, thay ®æi c©y trång cã thÓ phï hîp víi mét sè vïng nh­ng kh«ng thÓ ¸p dông ë c¸c n¬i kh¸c do thÞ tr­oõng n¬i ®ã hÊp thô c¸c lo¹i n«ng s¶n nµy cßn h¹n chÕ. Thø hai, ®èi víi canh t¸c th­¬ng m¹i vµ b¶o vÖ ®Êt b»ng c¸c biÖn ph¸p n«ng l©m, cã thÓ xem xÐt ¸p dông mét sè c«ng nghÖ ®· d­îc sö dông nhiÒu vµ cã hiÖu qu¶ t¹i ®Þa ph­¬ng. §èi víi canh t¸c th­¬ng m¹i, lµ lÜnh vùc ®· ®óc kÕt nhiÒu kinh nghiÖm th­êng cã vÊn ®Ò cÇn c©n nh¾c gi÷a thay ®æi ®Ó thÝch øng víi nhu cÇu cña ng­êi n«ng d©n (vô mïa thu ho¹ch trong n¨m) hay phôc håi hoÆc b¾t ®Çu c¸ch canh t¸c míi (trång c©y l©u n¨m). §èi víi xö lý ®Êt b»ng biÖn ph¸p n«ng - l©m, cÇn chó träng h¬n vµo kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p hiÖn cã (quÕ vµ c©y ¨n qu¶), ®ang cÇn triÓn khai réng hay nh÷ng biÖn ph¸p míi t¹i mét sè vïng nh­ b¶o vÖ ®Êt b»ng ph­¬ng ph¸p trång cá. Ph­¬ng ¸n b¶o vÖ ®Êt b»ng c¸ch trång cá lµ biÖn ph¸p c¸c hé nhá ®Ó thùc hiÖn víi chi phÝ thÊp. Ph­¬ng ph¸p nµy còng t¹o thªm nguån thu nhËp b»ng c¸ch b¸n h¹t gièng cá, thøc ¨n gia sóc vµ cµnh kh« lµm chÊt ®èt, gióp ng­êi n«ng d©n cã thªm nhËn thøc vÒ gi¸ trÞ cña viÖc b¶o vÖ ®Êt. V× nh÷ng lý do trªn, cÇn x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó viÖc chuyÓn giao, øng dông c¸c c«ng nghÖ ®­îc hiÖu qu¶. V× vËy, cÇn tËp trung nghiªn cøu ®Ó (a) ph¸t triÓn nh÷ng c«ng nghÖ thÝch hîp d­íi d¹ng c¸c thö nghiÖm ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ, øng dông t¹i c¸c vïng thËt ®iÓn h×nh ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ x¸c ®Þnh c¸c ph­¬ng ph¸p thÝch hîp, c¸c thùc tiÔn x¸c lËp vµ qu¶n lý; (b) ch­¬ng tr×nh giíi thiÖu, thö nghiÖm c«ng nghÖ ngay trªn ®ång ruéng, dùa trªn ph­¬ng thøc tèi ­u khi øng dông c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao (kÕt hîp víi (a)). Sù tham gia cña ng­êi n«ng d©n vµo viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu vµ ®­a ra c¸c c«ng nghÖ còng nh­ viÖc ®Þnh h­íng l¹i c¸ch hç trî khuyÕn n«ng vµ ®µo t¹o c¸n bé khuyÕn n«ng lµ nh÷ng yÕu tè hÕt søc quan träng. Quan träng h¬n n÷a lµ viÖc ¸p dông ngay nh÷ng thµnh c«ng ®· cã trong viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ t¹i ®Þa ph­¬ng ®Ó cã t¸c ®éng nhanh h¬n. ë mét sè vïng ®­îc lùa chän, cã thÓ xem xÐt thµnh lËp c¸c nhãm chuyÓn giao c«ng nghÖ bao gåm c¸c n«ng d©n t¹i ®Þa ph­¬ng, c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng cã hiÓu biÕt, nh÷ng n«ng d©n giµ cã kinh nghiÖm, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ ®¹i diÖn c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ lµm viÖc t¹i ®Þa ph­¬ng. Khi tiÕn hµnh hç trî kü thuËt, cã thÓ ®Ò xuÊt øng dông c«ng nghÖ ngay trªn ®ång ruéng v× ®iÒu nµy phï hîp víi thùc tiÔn hÖ thèng canh t¸c cßn h¹n chÕ, ®ång thêi ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi n«ng d©n. Trong tr­êng hîp b¶o vÖ ®Êt rõng/ rõng ®Çu nguån, c¸c khu ®åi ®­îc x¸c ®Þnh ®óng, thËm chÝ cã thÓ dïng lµm m« h×nh ®iÓm vµ trë thµnh mét néi dung cña qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng. Cã thÓ ®­a ®oµn ®¹i biÓu c¸c n«ng d©n tõ mét x· tíi th¨m x· cã m« h×nh ®iÓm ®Ó t×m hiÓu c¸c ®iÒu kiÖn øng dông c«ng nghÖ. 5-/ ChÝnh s¸ch hç trî ®Çu vµo, ®Çu ra cho s¶n xuÊt 5.1-/ ChÝnh s¸ch tÝn dông Bªn c¹nh viÖc cung cÊp dÞch vô, c¬ së h¹ tÇng vµ ®¶m b¶o quyÒn n¾m gi÷ sö dông ®Êt lo¹i h×nh ChÝnh phñ cã t¸c ®éng quan träng ®èi víi sù t¨ng tr­ëng n«ng nghiÖp lµ tÝn dông. VÒ néi dung tÝn dông, kÕt qu¶ ho¹t ®éng ®¸ng kÓ cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· ®­îc nªu trªn ë môc chÝnh s¸ch ®Çu t­. ChÝnh s¸ch míi vÒ t¹o vèn cho s¶n xuÊt kh¼ng ®Þnh: “thùc hiÖn cho vay trùc tiÕp ®Õn hé cho vay trùc tiÕp ®Õn hé s¶n xuÊt, ®¶m b¶o nguyªn t¾c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ ­u tiªn cho vay ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n do ChÝnh phñ quy ®Þnh, chó träng cho vay ®èi víi hé nghÌo, c¸c hé vïng nói cao, h¶i ®¶o, vïng xa, vïng kinh tÕ míi. Cô thÓ lµ: - ViÖc cÊp vèn cho s¶n xuÊt, bÊt kÓ lo¹i h×nh nµo còng chuyÓn h¼n sang h×nh thøc tÝn dông th­¬ng m¹i d­íi nhiÒu kªnh kh¸c nhau, xo¸ bá dÇn chÕ ®é cho vay l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ thùc hiÖn l·i suÊt d­¬ng. - §èi t­îng cho vay ®­îc më réng tíi hé n«ng d©n víi t­ c¸ch lµ nh÷ng ®¬n vÞ tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ trong n«ng th«n. NÕu trong giai ®o¹n 1981 - 1987 ®èi t­îng cho vay chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp n«ng nghiÖp Nhµ n­íc th× sang giai ®o¹n 1988 - 1993 kh¸ch hµng chñ yÕu cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ c¸c hé n«ng d©n. C¸c hç trî tÝn dông kh¸c ®èi víi n«ng th«n ®· ®­îc ph¸t triÓn song song víi sù xuÊt hiÖn ng©n hµng cæ phÇn n«ng th«n, c¸c hîp t¸c x· tÝn dông cïng víi Quü TÝn dông nh©n d©n vµ Ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo. Cïng víi b­íc tæng hîp tÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh tÝn dông ®èi víi ng­êi nghÌo thèng nhÊt theo c¸c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo th× ®· xuÊt hiÖn rñi ro, Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang trë thµnh vÞ trÝ ®éc quyÒn trªn thùc tÕ trong lÜnh vùc Ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo víi c¸c vÊn ®Ò h÷u hiÖu, ®Æc biÖt trong tr­êng hîp quyÒn h¹n nµy bÞ l¹m dông. Do vËy, vÊn ®Ò Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn thÕ nµo ®Ó cã t¸c ®éng quan träng ®èi víi t­¬ng lai ph¸t triÓn n«ng th«n ë ViÖt Nam. Tµi liÖu nµy nhÊn m¹nh quan ®iÓm r»ng ngay c¶ khi kinh doanh, ng©n hµng víi ng­êi nghÌo, cÇn ph¶i cã mét sè c¸c ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, ph¶i ®­îc tu©n thñ ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c thÓ chÕ cã liªn quan. 5.2-/ ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ n«ng s¶n vµ vËt t­ n«ng nghiÖp Trong nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, n«ng nghiÖp kh«ng trùc tiÕp ®Þnh gi¸ s¶n phÈm thu mua hay vËt t­ b¸n lÎ nh­ng trªn b×nh diÖn vÜ m« n«ng nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch æn ®Þnh gi¸ b¶o ®¶m lîi Ých ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi tiªu thô, thÝch øng tû gi¸ quèc tÕ. NguyÖn väng ng­êi s¶n xuÊt lµ gi¸ c¶ n«ng s¶n, gi¸ trÞ t­ liÖu s¶n xuÊt æn ®Þnh, s¶n phÈm lµ ra cã ng­êi tiªu thô vµ cã ®ñ vËt t­ ®Ó s¶n xuÊt. §ã lµ nh©n tè b¶o ®¶m cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh. Khi ng­êi n«ng d©n ®· cã s¶n phÈm ®­îc trao ®æi trªn thÞ tr­êng th× còng nh­ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c, hä quan t©m ®Õn lîi nhuËn. Lîi nhuËn s¶n phÈm n«ng nghiÖp phô thuéc vµo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm vµ gi¸ mua c¸c yÕu tè ®Çu vµo, trong ®ã ph©n ho¸ häc th­êng chiÕm tû lÖ lín. Ph©n tÝch chÝnh s¸ch gi¸ n«ng s¶n vµ vËt t­ n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam trong t­¬ng quan víi c¸c n­íc trong khu vùc (lÊy vÝ dô